Book Title: Agam 18 Upang 07 Jambudveep Pragnapti Sutra Part 02 Sthanakvasi
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
View full book text
________________
प्रकाशिका टीका - चतुर्थवक्षस्कारः सू० ४४ रम्यकवर्षनिरूपणम्
'कूडा ' कूटानि ' पण्णत्ता' प्रज्ञप्तानि 'तं जहा' तद्यथा - कूटाष्टक नामनिर्देशाय गाथामुपन्यस्यति'सिद्धे १' इत्यादि - सिद्धं - सिद्धायतनकूटं तच्च समुद्रदिशि वर्तत इति प्रथमम् १ 'रुप्पी' रुक्मी - रुक्मिकूटम्, तच्च पञ्चमवर्षधरपतिकूटमिति द्वीतियम् २, 'रम्मग' रम्यकं - रम्यक कूटं तच्च रम्यक्षेत्राधिपदेवकूटं मूले प्राकृतत्वाद्विभक्तिलोपः इति तृतीयम् ३ 'णरकंता' नरकान्ता मरकान्तानदी देवीकूटम् इति चतुर्थम् ४, बुद्धि' बुद्धि - बुद्धिकूटं महापुण्डरीक हृददेवी कूटमिति पञ्चमम् ५, 'रुप्पकूला य' रूप्यकूला च रूप्यकूलानदी देवीकूटं च शब्दः समुच्चये इति षष्ठं कूटम् ६ । 'हेरण्णवय' हैरण्यवतं - हैरण्यवतं कूटं हैरण्यवत क्षेत्राधिपदेवकूटम्, अत्र विभ तिलोपः प्राकृतत्वात् इति सप्तमम् ७, 'माणिकंचण' मणिकाञ्चनं मणिकाञ्चनकूटम् अत्रापि विभक्तिलोपः प्राग्वद्बोध्यः 'अट्ठ' अष्ट 'रुपिमि' रुक्मिणिगिरौ ' कूडाई' कूटानि शिखराणि प्रज्ञप्तानि ८ ॥ इति एतेषां मानं निरूपयति 'सव्वे वि एए' सर्वाणि अष्टापि एतानि अनन्तरोक्तानि पूर्वापरायतश्रेण्या व्यवस्थितानि 'पंचसइया' पञ्चशतिकानि पञ्चशतयोजन प्रमाणानि हे गौतम! आठ कूट कहे गये हैं 'तं जहा' उनके नाम इस प्रकार से हैं 'सिद्धे, रुपी, रम्मग, णरकंता, बुद्धि, रुप्पकूला य, हेरण्णव य, मणिकंचण अट्ठ य रुपि मि कूडाई' १ सिद्धायतनकूट यह लवण समुद्र की दिशा में है २ रुक्मीकूट - यह पांचवे वर्षधर के अधिपति देवका कूट है ३ रम्यककूट- यह रम्यक क्षेत्र के अधिपति देवका कूट है प्राकृत होने से यहां मूलमें विभक्ति का लोप हो गया है ४ नरकान्ताकूट यह नरकान्ता नदी की देवी का कूट है ५ बुद्धिकूट यह महापुण्डरीक हूद वर्तिनी देवी का कूट है ६ रूप्पकूला कूट-यह रूप्यकूला नदी की देवी का कूट है ७ हैरण्यवत कूट- यह हैरण्यवत क्षेत्र के अधिपति देवका कूट है । ८ वां कूट मणिकांचनकूट - यह मणिकांचन नामके देवका कूट है इस प्रकार से ये आठ कूट है 'सव्वे वि एए पंच सइया रायहाणीओ उत्तरेणं' ये सब कूट पांचसौ योजन के विस्तार वाले हैं तथा इन कूटों के जो अधिपति देव हैं उन सबकी माटो आवेला छे, 'तं जहा ' ते छूटोना नाम या प्रमाणे छे - 'सिद्धे, रुप्पी, रम्मग,
रकंता, बुद्धि रुप्पकूला य, हेरण्णवय, मणिकंचण अट्ठ य रुप्पिमि कूडाई' १ सिद्धायतन ફૂટ, આ ફૂટ લવણ સમુદ્રની દિશામાં છે. ૨ રુમીકૂટ-આ ફૂટ પાંચમાં વધરના અધિપતિ દેવના છે. ૩ રમ્યક કૂટ-આ ફૂટ રમ્યક ક્ષેત્રના અધિપતિ દેવના છે. પ્રાકૃત હોવાથી અહીં મૂલમાં વિભક્તિ-લાપ થઇ ગયા છે. ૪ નરકાન્તા ફૂટ–આ નરકાન્તા નદીની દેવીના ફૂટ છે. પ બુદ્ધિ કૂટ-આ મહા પુડરીક હદનિી દેવીના ફૂટ છે. ૬ રુપ્યફૂલા ફૂટ--આ રુખ્યકૂલા નદીની દેવીને કૂટ છે. ૭ હૈરણ્યવત કૂટ-મા હૈરણ્યવત ક્ષેત્રના અધિપતિ દેવના ફૂટ છે. ૮ મણિકંચન ફૂટ–આ મણિકાંચન નામે દેવના ફૂટ છે. આ પ્રમાણે એ આઠ टो छे. 'सव्वे वि एए पंचसइया रायहाणीओ उत्तरेणं' से मघा छूटो ५००, ५०० योजन જેટલા વિસ્તારવાળા છે. તથા એ ફૂટના જે અધિપતિ દેવા છે તે બધાની રાજધાનીએ
ज० ६७
જમ્બુદ્વીપપ્રજ્ઞપ્તિસૂત્ર
-
५२९
