Book Title: Veer Shiromani Vastupal Part 01
Author(s): 
Publisher: 
Catalog link: https://jainqq.org/explore/006161/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ S S ' ' ug01111w / wi0000001 ')0000030000000000000000002 jemaNe pATaNanA sAhitya bhaMDAronA vizeSa paricayAM rahI sAhityasevA karI che ane pATaNanI prAcIna AbAdIne cirasmaraNa rAkhavA mATe tyAM zrImada hemacaMdrAcarca jevA samartha AcAryanI pratimA pratiSThIta karAvavAne upakAra karyo che temaja pATaNanuM atyAranuM pATanagara vaDodara, janmasthAna hoIne pATaNanI pratiSThA mATe jemanI bahaLI lAgaNI che tevA , ja pUjya zrI haMsavijayajI mahArAja | ke nAma A graMtha sAthe joDatAM AnaMda thAya che. Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jemaNe gujarAta, kaccha, kAThiyAvADa, dakSiNa, madhyaprAMta, paMjAba, baMgALa, saMyukataprAMta, mALavA, mevADa ane mAravADa jevA hiMdanA dareka prAMtamAM vicarIne samAja jAgRti karI che ne upadezadvArA rAjagRhi, mAMDavagaDha tathA esIyA jevA tirthamAM meLAnI zarUAta, punarUddhAra, tathA pratiSThA ane dharmazALa AdinI jarUrIyAta purI pADI che ane te lhorA, burahAnapura, pethApura AdimAM caityapratiSThA karI che. temaja thivuMjaya upara ane pAdarA, vaDodarA, tehArA, surata, bhadrezvara, pATaNa Adi sthaLe zrImad AtmArAmajI mahArAja, dhaMdhukAmAM zrImada hemacaMdrAcAryajI, ujjainamAM prasiddhasena - vAkara ane UnAmAM zrImad hiravI jayasUri, zrIvijayasenasU tathA zrI vijayadevasUrinA smaraNabiMba sthapAvIne nirbhe gurUbhakti karI che. tathA vartamAna muni vyavahAranI saMkalana mATe vaDedarAmAM munisaMmelana bharavAmAM agrabhAga lIdhe che. rAjyaparicayathI dharmaprema piSI dayA ane jaina sAhitya sanA jharaNuM vahetAM karavA vaDodarAnA nAmadAra gAyakavADa sarakAra temaja pratApagaDha, sacIna, nadeda, vADAsInora, Adi rAjavaMzIone pratibodhyA che, ne bhAvanagara kenpharansa prasaMge temaja vaDedarA ane varADalAnA pravezamAM rAjarayAsatathI. bahu mAna maLavA chatAM samabhAva jALavI zakyA che tevA vayevRddha temaja jJAnavRddha purUSanuM nAma joDatAM mahathI kathA nAyakanI vizALa kAryadakSatAnI ThIka saMbhAvanA thaze tema mAnIe chIye. . prakAzaka, Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upaThThAta.. je krAMtiyugamAMthI hiMda uMce caDhI rahyuM che temAM jIvana puranAra sAtvika prANarUpe prAcina aitihAsika pramANe ghaNuM kAma karI rahyAM che. hiMdanI rASTriya mahAsabhAne mudrAlekha "svarAjya e amAro janmasiddha haka che e vicArane janmaja prAcina AryasvataMtratA ane anekavidha kaLAtkRtine paDagho che. hiMda. pADhimAtya paricayamAM pitAnI je pUrvanI zakti visarI gayeluM kamitAmAM phasAI paDeluM temAMthI bacavAne pUrvane ItihAsa saMbhAravA-tene javalaMta banAvavAnuM kArya atyAre vadhAre agatyanuM thaI paDayuM che. - katrimatAnA AvaraNathI jene prajA paNa bacI nathI. 'dayA' nI jINavaTamAM ApaNe eTalA te khulI gayA ke zaurya-Atmateja ke savamAnanI vAtane ApaNane saMgaja na rahyo. rAjakIya prazna kone dharavAmAM paNa kaMpa thavA lAgyo ane hiMdanI caDhatIne samaye-rAjasattA jamAvavAmAM tathA nibhAvavAmAM temaja Arya gaurava mATe AgevAnI levAmAM jANItA thayelA seMkaDo jena zuravIro tathA udAra navaronA saMtAna gharakukaDAnuM birUda bhogavatA thayA. - jaina samAja A gumAvelI zakti tyAreja prApta karI zake ke jyAre temanA sanmukha AvA samartha pUrva purUSonA itihAsa mukavAmAM Ave. 'kavaLa kriyA mAtramAMja dharmane oLakhI rahelA bhAgane vastuthItinuM kharuM bhAna cAreja thaI zake ke jyAre teo AvA kartavyaparAyaNa dharmasthane pichANatAM zIkhe. ame chellA cAra varSathI aitihAsIka bheTe ApavAnuM eTalA mATe ja pasaMda karyuM che. ATalA TuMka anubhavathI amane khAtrI thaI che ke AvA pUrva ItihAsanI agatya jAhera prajA samajI gayela che ane samAjamAM A vAMcane navuM caitanya vikasAvavA mAMDayuM che. ame AvA aitihAsIka prasaMge meLavavA prayatna zarU karyo tyAre tevAM daSTAMtika pAtra meLavavAnuM lAMbe vakhata nabhaze ke kema? te mATe keTalAka zaMkA batAvI rahyA hatA, paraMtu ATalA vakhatamAM amane je keDIbaMdha jene samartha purUSonAM daSTAne maLyAM che te jotAM kahevuM joIe Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ke jaina prajAe rAjakuzaLa nRpatio temaja mutsadI, baLavAna ddhAo ane udAra naravare moTI saMkhyAmAM atyAra agAu utpanna karyA che. jenA dharmasaMcAraka mahApurUSo dareka rAjavaMzI che, je dharmaja kSatriIdharma havAnA pramANe che temAM AvAM ratno pAke temAM Azcarya zuM ? vAta eTalIja che ke A zakti visarAI gaI hatI tene punaH prApta karavAnI rahe che ne te mATe AvAM smaraNe eja nisaraNI che. - aitihAsIka ghaTanAnA punaroddhAra mATe ApaNumAM prathaka pratha prayatna taraphathI zarU thavA lAgyo che tema te amAre svIkAravuM joIza. zodhaboLa-zIlAle-nAnAmoTA prasaMgenA varNana ane rAsAo Adi ItihAsanA sAdhane meLavavA tarapha cotarapha rasa vadheja jAya che. amArI janA AvA aneka dAkhalAne vArtArUpe guMthIne samAjane temAM rasa letAM karavAnI che. AvA kathAnako mATe puchaparacha paNa vadhavA lAgI che. ane samAjapremI samudAya tathA pUjya munivare paNa amArI navI taiyArI mATe vadhu ne vadhu jANavA AturatA batAvatA thayA che eja amArA zramanI ochI kadara nathI. A prakaTa thate ItihAsa evA purUSane che ke jeNe deza ane dharmasevAmAM agAdha phALo Apyo che. gujarAtanuM tana hacamacI jatuM chalI rAkhavuM tene navAja baLathI AbAda karavuM ane te sAthe jAti ke dharmanA bheda vinA aDhaLaka dravya kharcane kaLApUrNa derAsara, masIde. taLA, dharmazALAo ane annagraho ubhAM karavAmAM temaNe zakti ane vizALatAnuM je umadA bhAna karAvyuM che, te TuMkamAM utAratAe graMthanuM kada bahu vizAla thaI jatuM hovAthI A kathAnaka amAre be bhAgamAM vaheMcI nAMkhavAnI pharaja paDI che. eTale bIjo bhAga AvatA varSanI bheTa tarIke ApatAM sudhInA aMtaramAM dAyakAnI jIjJAsAno amAre nirapAye avarodha karavo paDyo hoya te mATe kSamA mAgIe chIe. 'DAo take jaNAvavuM joIe ke pUjyapAda zrIhaMsavijyajI mahArAjanI preraNAthI pATaNamAM cokhAvaNIAnA pADAnA rahIza zrImatI rUkhomA e etihAsika graMthane Adara ApavAmAM ane zrI je AtmAnaMda sabhA mArkata je lAgaNI batAvI che tenI mAnabharI neMdha letAM AvA aitihAsika graMthonA prakAzana mATe. sAhityarasIke tana, mana, dhanathI baLa ApatA raheze tema AzA rAkhIe chIe. A kathAnakamAM AvatAM keTalAka gAmenA nAma zAstrIya levAthI -- karavAmAM Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sthaLane khyAla ApavA mATe jaNAvavuM joIe ke A gAme paDyAM khayAM paNa atyAre che. kathAnuM mukhya sthaLa dhavalakapura e atyAranuM dhoLakA che, sthabhanapurane khaMbhAtathI oLakhAya che jyAre vAmanasthaLI e vaNathalI (soraTha)nA nAmathI ane vardhamAnapura e vaDhavANanA nAme kAThiyAvADamAM AvelAM che. vAMcanArane parIcIta nAmathI samajavAne sagavaDa vadhe teTalA khAtara ATale khulAso kare ucita dhAryo che. chevaTe eTaluM ja ke jene prajAne aitihAsika sAhitya vikasAvavA ane tene anubhava meLavavAne utsAha vadhatuM raheze ane tevA sAhityanA baheLA pracArane vizeSa Adara maLatA jaze te samAja jAgRtimAM bahoLuM parivartana thavA pAmaze ane ame amArA prayatnanI tyAre ja sAthe tA thayelI samajIzuM. lI. samAjasevaka, devacaMda dAmajI mulAkara pustaka chapAvanArAone khAsa sagavaDa. koI paNa jAtanuM saMskRta, gujarAtI vA IgrejI pustaka, agara pothI -pAnAnI sAIjhamAM svaccha ane suMdara TAIpothI amArA presamAM chApavAnuM kAma karI ApavAmAM Ave che. kAgaLa temaja bAIDIMganI sagavaDatA paNa sAthe ja che. te picI,-buka, rIporTombAsika ke nAnuM meTuM kaMIpaNa kAma chapAvavAne vicAra thatAM dareka saMsthAo, pUjya munirAje tathA anya sabrahastho nIcenA siranAme puchaparacha karavA tasdI leze to avazya lAbha thaze. lI. devacaMda dAmajI ane gulAbacaMda lalubhAInI ku. mAleke-AnaMda prInTIMga presa, bhAvanagara Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prastAvanA. gujarAtI bhASAmAM chellA thoDA samaya thayA pATaNanA itihAsane lagatI keTalIka navalakathAo prasiddha thaI che, temAM A navalakathAthI enI vRddhi thAya che. prathama mevADanA ItihAsanI eka jene aitihAsika navalakathA meM lakhI hatI eTale A pATaNanA itihAsane lagatI mArI bIjI navalakathA che. sAmAjIka ke sAMsArika navalakathA karatAM aitihAsika navalakathAnuM mahattva vadhAre che, ema siddha thayeluM che eTale te viSe vadhAre vivecanamAM utaravAnuM mane yogya lAgatuM nathI. ItihAsamAM banI gayelI ghaTanAone navalakathAnA rUpe jAheramAM mUkavAthI mAnavasamAja upara jevI asara thAya che, tevI asara sAmAjIka ke sAMsArika navalakathAthI thatI nathI; kAraNa ke te mAtra kalpanApUrNa hoya che, jyAre aitihAsika navalayA - satyane avalaMbIne lakhAyelI hoya che ane tethI tenuM mahatva jema vadhAre che, tema tenI asara paNa vadhAre che. A sAduM satya che ane satyane moranAM IMDAnI peThe citaravAnI zI agatya che? prastuta kathAmAM vIra purUSa vastupAla ane tejapAla e mukhya pAtra che. vaNika jAtinA ane jaina dharmanA A banne baMdhuoe je mahata kAryo karyA che, tenuM yathArtha varNana karavAne to banaharSagaNi tathA somezvaradeva jevA kavioja joIe ane kharekhara A unaya kavioe - pitAnI lAkSaNika zailImAM banne mahApurUSonA-khAsa karIne vastupAlanA guNanuM asarakAraka citra deryuM che. A citrane AdhAre ja A navalakathA lakhelI hovAthI tenuM saghaLuM mAna temaneja ghaTe che. ' sAmAnyataH kahevAya che ke vaNika jAti nirbaLa che-nisteja che, je kAMI che, te mAtra buddhija che; paraMtu A lokati keTale daraje satya che, te jyAre gujarAtane itihAsa tapAsIe chIe, tyAre spaSTa jaNAI Ave che. vaNika jAtanA A be baMdhuoe ane temanI pahelAM thaI - ja vimala, muMjAla ane udayana vageree pATaNanI prabhutA ane Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gujarAtanuM gaurava sthApita karavAmAM ane vadhAravAmAM je bhAga bhajavyuM che te vAMcatAM kharekhara Azcaryaja thAya che. yuddhakaLAmAM agresara rahI amara thaelA AvA pUrva purUSonA vaMzajo-hAlanA vaNikAmAM nibalatA zI rIte pesI gaI, tene jyAre vicAra karIe chIe, tyAre dilagIrIja thAya che. paNa e vAtane javA daIe; kAraNa ke prastAvanAmAMja tene vicAra karatAM prastAvanAne badale kadAca A graMtha lakhAI jAya tema che. * jenetara samAjamAM vastupAla tathA tejapAlanuM nAma jANItuM che; paraMtu te mAtra jinane baMdhAvanAra tarIke ja. alabata, temaNe ghaNuM navAM jinacaitye baMdhAvavA sAthe jIrNoddhAra karAvyA che, te uparAMta upAzraye, vidyAzALA, dAnazALAo tathA vedazALAo sthApI tathA vizALa navANo baMdhAvI dharma ke jAtinA bheda vinA kIrtisthaMbha ubhA karyA che, jJAti ane dharmabaMdhuone uddhAra karyo che, sAdhuonI bhakita karI che, tIrthayAtrAe, mahatsava, udyApane tathA tapasyA karela che ane zrAvakanAM bAra vana aMgIkAra karelAM che; paraMtu rAjA viradhavaLanA maMtrI tarIke rahIne temaNe je rAjakAryo karyA che, yuddhomAM AgaLa paDI gujarAtanuM gaurava ane pATaNanI caDatI karavAne je bhagIratha phALo Apela che, te prasaMge noMdhavAne A kathAnakmAM vizeSa dhyAna devAyuM che. vizeSamAM vastupAle jJAnAbhyAsa karIne vidatA meLavI hatI ane naranArAyaNa nAmaka kAvya paNa racyuM che, je khAsa noMdhavA jevuM che. TuMkAmAM kahevAmAM Ave to te ubhaya baMdhuoe ane temanI supatnIoe je dhArmika, sAmAjaka ane rAjakIya mahAna karyo karyA che, te samajAvavAne mATe te temanuM saMpUrNa caritraja vAMcavuM joIe. pUrva purUSanI aitihAsika hakIkta jANavAne be sAdhana che. eka temanuM caritra ane bIjuM te samayane ItihAsa caritramAM caritra nAyakanAja guNonuM khAsa karIne varNana hoya che, jyAre itihAsamAM te samayanI badhI paristhitinuM citra doreluM hoya cheparaMtu ItihAsanI lekhana zailI zuSka hovAthI vAcakone vAMcanamAM rasa paDato nathI ane tethI aitihAsika navalakathA lakhavAnI pravRtti zarU thaI che. aitihAsika navalakathAmAM badhI Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vaTanAo ItihAsanI peThe kramAnusAra lakhavAmAM AvatI nathI; paratuM mahatvanI ghaTanAo pasaMda karI tene kalpanAnA vividha raMge vaDe AlekhavAmAM Ave che. navalakathAnI A rIti che ane meM paNa te rItinuM anukaraNa karyuM che. paraMtu kalpanAne Azraya letAM te samayanI sthitine meM khyAla karyo che ane badhI bAbatanI sAvacetI rAkhIne A navalakathA taiyAra karI che. tema chatAM manuSya bhUlane pAtra to cheja ane e nyAye A sthAnI lekhana-zailImAM agara te aitihAsika satyamAM koI bhUla jovAmAM Ave ane te tarapha vidhAna vAcake mAruM lakSya deraze, to huM temane ghaNoja AbhArI thaIza. . - ' prastuta navalakathA lakhavAmAM mane je graMthe sahAyaka thaI paDyA che, te dareka graMthanA mULa lekhake, bhASAMtarakAra ane prakAzakane huM aMtaHkaraNapUrvaka upakAra mAnuM chuM ane aneka zArIrika agavaDo ane kAmanA bejA vacce meM A kathA racelI hovAthI temAM rahI gayelI bhUla thayelA daSTidoSane mATe vAcaka baMdhuo ane bahenonI kSamA mAguM chuM. - chevaTe navacetananA A yugamAM janasamAjanI AgaLa pUrva purUSanAM bedhadAyaka ane zikSAprada caritrane ane temanAM uttama kAryone raju karavAthI lokone kAMIka navuM jANavAnI, samajavAnI ane vicAravAnI taka maLaze, evI mArI mAnyatA che ane je mArI A mAnyatA sAcI hoya, te lekhakane lekhanakAryanA aMte je AtmasaMtApa thavuM joIe, te mane thazeja. astu. - cuDA, tArIkha 1-2-1922 jagajIvana mAvajI kapAsI. Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anukramaNikA. prakaraNa. viSaya. saMnyAsI.... gujarAtano nAtha.. ... chUpI mulAkAta. pATaNanA sAmate. neha lagna. .." ItihAsa-darzana. daMpatI-jIvana. 'e baMdhuo. sAra galecanA. navuM rAjyataMtra.... tane kevo vara game?.. jadhAnI pratijJA... pATaNanI paristhiti. maMtrI zrIdhara. yuddhane nizcaya. .. baMdhu-bhaginI. saurASTra upara svArI. paMcagrAmanuM yuddha. ... pratijJAnI pUrti. .. veranI vasulAta. ... atyAcAra. karamacaMdanI karmakathA. ghamaMDI ghughula. ' ... pApanuM pariNAma. ... pATaNanI caDatI ke paDatI? 13 15 ...105 112 17 ...118 19 ...133 ...140 *..12 ...166 ...11 Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ugaravAno upAya. dezanI svataMtratA mATe, ke dharma-artha-kAma ane mokSa mATe strInI madadanI jarUra che. strI teja kahI zakAya ke je uMce caDavAmAM buddhipUrvaka madada karI zake, gharane maMtrI banIne khorAkamAM, zarIra DhAMkavAmAM ane bhaviSyanI prajA ucheravAmAM sArAmAM sAre kArabhAra calAve ane sukha dukhamAM samAna haka bhegavI jANe. A badhI zaktio khIlavavA-kaLA pUravA ane strIne gRhINuM kaho ke devAMganA banAvavA mATe, tathA kSaNe kSaNe strIonuM sthAna kayAM che tethI vAkepha rAkhavAne mATe gharaghara strIsukha darpaNa. - vaMcAvavuM joIe, strIone ekaThI karIne zerI-paLa ke galI guMcIe tenA bodhaka lekho, kAvya, vArtAo ane cInuM rahasya samajAvavuM joIe. . AvuM vAMcana niyamIta daramahIne tenAthI navuM ane tAjuM majAja kare che. AkhuM varSa te lAbha levAnI phI phakta rUpiyA traNaja che. phakta ekaja polakuM ke pAnanI paTIne kharca bacAvI levAthI ATale kharca keNa na karI zake? te nAma noMdhAve ane ghare beThAM tamane A lAbha maLavA - lAgaze. patravyavahAra;sukha darpaNa ophisa-bhAvanagara, Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vIrAziromaNi vastupALa kiMvA pATaNanI caDatI paDatI. prakaraNa 1 luM. 090 saMnyAsI. saMdhyA samayanA asta pAmatA sUryanArAyaNanAM AchAM sonerI karaNa, pATaNathI pAMceka kosa dUra AvelA zivAlayanAM dhavala zikharane tathA tenI AsapAsa AvelAM vRkSanAM sukamaLa pAMdaDAMone sonerI raMgathI raMgI rahyAM hatAM. zivAlayanA keTane ghasIne sarasvatI nadI utAvaLI utAvaLI sAgara-svAmIne bheTavAne cAlI jatI hatI. tenAM svaccha ane sapheda jalamAM pakSIo chellI vAranuM snAna karIne sUryanArAyaNane astAcaLa tarapha prayANa karatAM joI pitAnA mALAmAM cAlyA jatAM hatAM. cakravAka pakSIo virahane samaya pAse Avela joIne rUdana karI rahyA hatAM. nirabhra AkAza saMdhyA samayanA vividha raMgothI raMgAI gayuM hatuM ane te aMge te upara thatuM vaicitrya jenAranAM hRdayane kSaNavAramAM AnaMda ane kSaNavAramAM Azcaryane upajAvatuM hatuM. A zivAlaya kevaLa nirjana pradezamAM AveluM nahotuM kAraNake sarasvatInA sAme kinAre aDadhA kesane aMtare eka nAnuM gAma vaseluM hatuM ane tyAMthI mANase pUjA nimitta, pharavAnA bahAne ke tahevAranA prasaMge tyAM AvatAM hatAM; to paNa tenI najIkamAM mahAdevanA pUjArI ane tenAM nAnakaDAM kuTuMba sivAya kaMI paNa manuSyano nivAsa nahato. kavacita pATaNathI jatAM AvatAM musAphare thAka khAvAne mATe tyAM rAtavAse rahetAM hatAM ane tethI pUjArIne tyAM ekalApaNuM lAgatuM nahatuM. Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ viraziromaNi vastupAla. A zivAlayane samrATa kumArapAle baMdhAvyuM hatuM. jo ke samrATa kumArapAla pote custa jena hatA tema chatAM te badhA dharmo prati samAna draSTithI jenAre hato ane tethI teNe jena maMdira uparAMta ghaNuM zivAlayo paNa baMdhAvelAM hatAM. zivAlayanA kharca ane tenA pUjArInA nirvAha mATe pATaNanA rAjAe jarUra jeTale garAsa (khetI karavA lAyaka jamIna ) kahADI Apyo hato. eTale tenI upajamAMthI pUjAthI tenA nirvAha sAthe zivAlayanuM kharca nabhAvato hato ane jatAM AvatAM sAkarenuM yogya Atithya paNa karatA hatA. "je zivAlayanI tuM vAta kare che, te Aja zivAlaya ke ?" pUrva dizA taraphathI AvatAM be ghoDesvAromAMthI eka bIjAne prazna karyo. hA, teja A zivAlaya che." bIja ghaDeravAre uttara Ape. ThIka, paNa mahArAjA bhImadeva aMhI guptapaNe rahyA hoya, e saMbhavita che ?" pahelA joDesvAre punaH pUchyuM. "e saMbhavita hoya ke na hoya, e judI vAta che, paraMtu je saMnyAsIe mane te saMbaMdhI vAta karI che, te ghaNoja vizvAsapAtra che ane tethI tenAM vacanamAM ApaNe vizvAsa rAkha joie" bIjA ghaDesvAre javAba Apyo. . ( A pramANe vArtAlApa karatA e bane cheDe re zivAlayanI najIka AvI pahoMcyA. temAM eka prauDha hato ane bIje yuvAna hato. ane teo, paridhAna karelA poSAka ane dhAraNa karelAM zastro uparathI ucca kuLanA rAjapUta hoya ema jaNAtuM hatuM. zivAlayanI najIka AvI pahoMcatAM ja teo ghoDA uparathI nIce utarI : yA ane temane pAsenAM vRkSanAM thaDa sAthe bAMdhIne zivAlayanI aMdara gave zivAlayamAM pravezatAMja pUjArI sAme maLe. teNe A banne putra egya AvakAra Apyo. pUjArInAM mukha tarapha dhyAnapUrvaka joI prauDha vayanA purUSe tene uddezIne pUchayuM. "zivAlayamAM keTalAM mANaso che ?" 3; . pUjArI A praznathI gabharAye nahi, teNe javAba Ape: "huM, mArI strI ane traNa bALake maLI ame pAMca mANasa chIe." "ThIka, paNa koI musAphara ke ajANyA mANasa aMhI rahe che ne ?" prauddha puruSe jarA bhAra daIne prazna karyo. "jI, hA, chellA ATheka divasa thayA eka saMkhyAmAM je jaNuti purUSa aMhI AvIne rahe che." pUjArIe javAba Apyo. Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMnyAsI. "barAbara; te atyAre kyAM che ?" te purUSe saMtoSa pAmatAM punaH prazna karyo. mane barAbara khabara nathI, paraMtu ghaNuM karIne te zivAlayanI pAchaLa vADImAM haze; kAraNa ke divasano ghaNo bhAga te tyAMja pasAra kare che." pUjArIe uttara Ape. "tuM tene oLakhe che ?" yuvake pUchayuM. "jI, nA." pUjArIe saMkSipta uttara Ape. te pachI te banne purUSa mahAdevanAM darzana karIne turataja zivAlayanI pAchaLa vADImAM gayA. A vADI kAMI bahu moTI nahotI. zivAlayanI eka bAjue keTalAMka vRkSa, velIo ane choDavAo ugI nIkaLelAM ane te vRkSa-samuhane ja vADI kahevAmAM AvatI hatI. sUryanArAyaNa asta pAmI gayA hatA to paNa saMdhyA samayane A prakAza sarvatra vistarele hato ane tethI te banne purUSo AmravRkSa nIce beThelA kaSAya vastradhArI eka purUSane joI zakyA. teo turataja tenI sAme jaIne ubhA rahyA ane belI uThayA. " jaya somanAtha, saMnyAsI mahArAja !" jaya somanAtha." saMnyAsIe pratyuttara Ape. ? saMnyAsIne pratyuttarathI banne purUSo eka bIjAnI sAme joI rahyA. kSaNavAra rahI yunAna purUSe saMnyAsInI najIka jaIne ane nIce besIne tene pUchyuM. "mahArAja ! Apa kAMI tiSa jANe che ke nahi ? e pUchavAnuM tamane zuM prayojana che " saMnyAsIe uttara ApavAne badale sAme prazna karyo. "amAre kAMIka jovarAvavuM che." yuvake zAMtithI uttara Ape "zuM jerAvavuM che ? je jovarAvavuM hoya, te kaho" saMnyAsIe prazna karatAM kahyuM. yuvake pAse ubhelA prauDha vayanA purUSanI sAme eka vAra joI laIne pUchyuM. " gujarAtanA nAtha mahArAjA bhImadeva paThANenI sAthenA yuddhamAM parAjIta thaIne kayAMka cAlyA gayA che, te to Apa jANatA haze. hAlamAM te kyAM che, e che mAre jANavuM che. kahe, ApanuM jyotiSa eno ze uttara Ape che ? " saMnyAsI vicAramAM paDI gaye. keTalIka vAra mauna rahyA pachI teNe uttara Apyo. " hAlamAM te kyAM che, te huM tamane kahI zakto nathI; paraMtu eTaluM to kharuM ke te koI paNa sthaLe hayAta che." . Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vIrazAmaNi vastupAla. "eTaluM te ame jANIe chIe ke te kaI paNa sthaLe hayAta che; paraMtu atyAre te kyAM che, eja amAre jANavuM che." prauDha vayane purUSa ke je atyAra sudhI mauna ubho hato, teNe nIce besatAM kahyuM." te huM tamane kahI zakto nathI." saMnyAsIe gaMbhIrapaNe kahyuM. te pachI ApanuM jyotiSanuM jJAna zuM kAmanuM ?" yuvake prazna karyo. paNa e hakIkata jANavAnI tamane zI agatya che ?" saMnyAsIe sAme svAla pUcho. jANavAnI agatya che, tyAre ja ame atre AvyA chIe ane je Apa kahetA ho, te huM ja kahI dauM ke mahArAjA bhImadeva atyAre kya ane kevI hAlatamAM che." yuvake jarA sTAra banIne javAba Apyo. che je tame e hakIkata jANe che, te pachI mane zA mATe pUche che saMnyAsIe pUchayuM. ' "Apane pUchavAnuM kAraNa che. saMnyAsInA vize rahelA Apaja mahArAjA bhImadeva che." yuvake tarataja javAba Ape ane have saMnyAsI zuM kahe che, te jANavAne Atura thaI rahyo. beTI vAta. huM te eka sAmAnya saMnyAsI chuM. koNa kahe che ke huM bhImadeva chuM." saMnyAsIe Azcarya darzAvIne pUchayuM. "pote ja kahuM chuM ke Apa mahArAjA bhImadeva che ane vizeSamAM vinaMti karuM chuM ke saMnyAsIno veza tyajI daIne Apa amArI sAthe cAle. ame ApanA sAmata, saradAro ane maMDalezvaree sainya ekaThuM karI rAkhyuM che, mAtra dareka jaNa ApanI ja rAha joI rahyuM che. Apa sainyanI saradArI le ke turataja kutubudInanA saradArane harAvIne paDANanA jaDamuLano gujarAtamAMthI sadAne mATe nAza thAya tema che. ame ApanI ghaNA vakhatathI zodha karatA hatA, paraMtu Aja sudhI ApanI kAMI khabara - maLI nahatI. Aje eka saMnyAsInAM mukhathI ApanA gupta nivAsanI hakIkata sAMbhaLIne huM tathA vIradhavala atre AvyA chIe ane A rIte ke Apane meLApa thaI gayo che; mATe Apa have amArA upara kRpA karIne ke amArI sAthe padhAre ane gujarAtanAM nAza pAmatAM gauravanuM rakSaNa jA."proDha purUSa Agraha ane vinaMtithI kahyuM. che tenuM A spaSTa ane jarA lAMbu kathana sAMbhaLIne nyAsI vicAramagna thaI gaye. kSaNavAra rahI teNe lAgaNIyukta svare kahyuM. "lavaNa Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMnyAsI. prasAda ! tame tathA tamArA putra vIradhavale kharekhara mane oLakhI kahADyo che. huM ja tamAro ane samasta gujarAtane eka vakhata mahArAjA nImadeva chuM. mAtra ATha-daza divasa thayAM huM aMhI AvIne rahyo chuM. mArAM AgamananI hakIkata tamane je saMnyAsIe kahI che, tene huM sArI rIte oLakhuM chuM kAraNa ke atyArasudhI huM ane te sAthe ja rahetA. hatA; paraMtu tame mane Ama turata oLakhI kahADaze, evI mArI kalpanA nahotI. ThIka, je thayuM te kharuM; paraMtu tame atre je icchAthI AvyA che, te phalibhUta thaze nahi; kAraNa ke tamArI sAthe AvavAno mAre jarA paNa vicAra nathI. ekAda-be divasa aMhI rahIne huM cAlyo javAno chuM. mAtra gujarAtane tajIne jatAM pahelAM tenI kevI dazA thayelI che, te je levAne ane tene chellI vAranA praNAma karI levAne mATe ja huM A tarapha Avela chuM; tame sainya ekaThuM karI rAkhyuM che ane tenI saradArI levAnuM mane kahe che, paraMtu mArAthI have tema thaI zake ema nathI. prANapriyA lIlAdevInAM akALa svargagamanathI ane mArI thayelI hAranI apakItithI mAruM mana udvega ane zokamAM DUbI gayuM che ane tethI mananI evI avasthAmAM have te mArA mATe saMnyAsa eja uttama ane ucita che. vIra lavaNuprasAda ane vIradhavala! tame jAo ane tamArAthI banI zake ne paThANanAM nAmanizAno nAza karIne gujarAtamAM punaH zAMtine sthApe." mahArAja ! "lavaNaprasAde kahevA mAMDyuM. "je banavAnuM hatuM, te banI gayuM che ane tethI te mATe uga ke zoka karavo, e taddana nirUpayogI che. atyAre paThANone harAvavA ane pATaNane kabaje karavAne suavasara AvI pahoMcela hovAthI huM Apane saMnyAsI veza tyajI divAnI ane sainyanI saradArI svIkAravAnI AgRhapUrvaka vinaMti karUM chuM. hAlamAM paThANe pitAnI thayelI jItathI bedarakAra banI gayA che ane ezaArAmamAM rAtri-divasa paDyA rahe chetethI temane harAvavAnuM kAma ApaNuM mATe ghaNuM ja saheluM che. vaLI pATaNanI prajAnI ghaNuM ja dudazA thayelI che; paThANe prajAne pIDavAmAM maNa muktAM nathI. paThANa saradAranA atyAcArathI pATaNanI prabhutAno ane gujarAtanA gauravane lepa thai . gayo che ane sarvatra azAMti, mArAmArI, luMTaphATa ane jera-jIlmanuM sAmrAjya vyApI gayuM che. A kAraNathI pATaNanI prajA ane saradAra, sAmaMto tathA maMDalezvare uzkerAI gayAM che. teo sarva ApanAM AgamananI ja rAha joI rahyA che. eka vakhata AvIne Ape sainyanI saradArI lIdhI ke turataja pATaNa ApaNuM hastagata thayuM samajI levAnuM che. parA Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vIraziromaNi vastupALa. jaya ane apakItine dhoI nAMkhavAmAM Ave suavasara pharIne Avo muzkela che; mATe Apa atyAreja amArI sAthe padhAravAnI kRpA-amArA khAtara nahi te svajana ane svadezanA uddhAra khAtara-kare." saMnyAsI-bhImadeva, lavaNaprasAdanA uparanA lAgaNayukta vacano sAMbhaLIne digUmuDha banI gayo. ane apayazanI asarathI kevaLa mauna rahyo. bhImadevane mauna rahele jAIne yuvAna viradhavale uttejIta svarathI kahyuM. "mahArAjA ! kema nIcuM joI rahyA che ? ane zuM vicArI rahyA che ? mArA pitAzrIe Apane je hakIkata kahI che, te kevaLa satya che; temAM asatyane saheja paNa aMza nathI. Apa sanyAsI banIne beThA che ane zoka tathA uddezathI nirbaLa banI gayA che, e zuM Apane-samasta gujarAtanA rAjAdhirAjane yogya che? saMnyAsa laIne AtmAnuM zreya karavuM, e prazaMsanIya che, paraMtu je samaye potAnA dezanI paDatI dazA thayelI hoya ane potAnI prajA pIDAtI hoya, te samaye saMnyAsI banIne cAlI nIkaLavuM, e zuM ApanA jevA sabaLa ane vIra rAjAne anucita nathI ? mahArAjA huM te haju bALaka chuM ane tethI vadhu ochuM bolI javAya te kSamA karaje; paraMtu huM Apane je kahuM chuM, te svadezapremanI lAgaNIne lIdheja kahuM chuM ane tethI Ape saMnyAsane tyajIne ApaNI priya janmabhUminA uddhAne mATe vinA vilaMbe amArI sAthe AvavuM joIe chIe. kema ApanA hRdayamAM mArA kathanathI koI asara thAya che "viradhavala !" bhImadeve ekadama ubhA thaI jaIne kahyuM "tArA : pitAnA gaMbhIra paNa zAMta vacanothI nahi, paraMtu tArAM uttejIta vacanothI mArA hRdayamAM joItI asara thaI che ane tethI huM tamArI sAthe A kSaNeja AvavAne Atura chuM. paThANe mArI prajAne paDavAmAM jarA paNa kacAza rAkhatAM nathI, e sAMbhaLIne tathA priya bhUmi pATaNanI thayelI dudaNa nihALIne mAruM hRdaya have dhIraja dharI zakatuM nathI. tame sainya ekatra karI rAkhyuM che, e bahuja uttama karyuM che ane tethI ApaNe ekadama jaIne paThANanI sAthe yuddha karIne temane harAvIne pATaNamAM punaH zAMtinuM sthApana karIe. lavaNaprasAda tathAvaradhavala ! cAle; sanyAsane tyAga karIne huM tamArI sAthe atyAre ja AvuM chuM." bhImadeve ema kahIne saMnyAsI vezane tvarAthI tyAga karI dIdhA ane lavaNuprasAde ApelAM va paridhAna karIne te temanI sAthe ravAnA thayo. Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gujarAtano nAtha. A samaye saMdhyA cAlI gaI hatI ane rAtri paDI cUkI hatI. AkAzasthita caMdra pUrNa kaLAthI prakAzato hato ane tenAM rUperI ajavALAmAM samasta pRthivI snAna karI rahI hatI. - prakaraNa 2 ju. * gujarAtane nAtha. madhyAhano samaya hato. unALo cAlato hovAthI tApa sapta paDato hato. ane tethI pATaNathI keTaleka dUra chAvaNI nAMkhIne paDeluM sainya ArAmane anubhava karI rahyuM hatuM. mAtra eka vastradhara (taMbu) mAM pAMca-sAta mANase kAMIka vArtAlApa karI rahyA hatA. | musalamAnone A vakhate ApaNe evI te sakhata hAra khavarAvI che ke, teo punaH gujarAta tarapha AvavAnI hiMmata karI zakaze nahi, evuM mAruM mAnavuM che." lavaNuprasAde mUchonA AMkaDA caDAvatAM caDAvatAM kahyuM. mArI mAnyatA paNa evI ja che." zrIdhara maMtrIe anumodana ApatAM kahyuM "paraMtu ApaNuM sainyamAM khuvArI ghaNI thayelI che." "e mAthA sATe mAla che. yuddha e kAMi nAnAM chokarAnI ramata nathI." vRddha arNarAja vAghelAe maMda smita karIne kahyuM. . tamAruM kathana satya che ke yuddha e kAMI nAnAM chokarAnI ramata nathI, paraMtu maMDalezvara ! mAre kahevAno bhAvArtha mAtra eTaleja che ke A vakhatanI chata ApaNane bahuja bhAre thaI paDI che." zrIdhare potAnAM pUrva kathanano bhAvArtha kahI batAvyuM. "tamArUM e kahevuM vyAjabI che."maMDalezvara arNorAje kabula karyuM. "ane dezano uddhAra kAMI nAnAsunA bhAgathI thaI zakatuM nathI; e vAtane ApaNe bhUlI javI joIe nahi." yuvAna vIradhavale AgaLa paDIne kahyuM : e vAta paNa barAbara che. bhagavAna somanAthanI kRpAthI ApaNe game te rIte musalamAno upara jIta meLavI zakayA ane temane gujarAtamAMthI hAMkI kahA kyA, e moTA subhAgyanI ghaTanA che." e pramANe zrIdhara maMtrIe kahIne sarvanI madhyamAM beThelA bhImadeva tarapha joIne vinayathI Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ viraziromaNi vastupALapUchayuM. "paNa mahArAjA pATaNamAM praveza karavA mATe Apa zuM nizcaya upara AvyA che ? mane lAge che ke Ajano divasa zubha hovAthI A jeja praveza kare ane rAjyagAdIe paNa Ajeja virAjavuM; kema, tamAre zuM abhiprAya che, maMDalezvara !" mAre abhiprAya paNa evAja che; paraMtu mahArAjAno e viSayamAM ze abhiprAya che, te ApaNe jANavuM joIe." maMDalezvare anumodana ApatAM kahyuM. tamAre sarvane abhiprAya eja mAro abhiprAya che; kAraNa ke tamArI sahAyathIja huM gujarAtanuM rAjya punaH meLavI zakyo chuM ane tethI tamArA abhiprAyane mATe mAna ApavuM joIe." bheLA bhImadeve bhoLapaNathI kahyuM. " "mahArAjA !" lavaNaprasAda vAghelAe kahyuM. " ApanuM kathana barAbara nathI. ame to ApanA ane gujarAtanI rAjyagAdInA vizvAsu saradAre chIe ane tethI ApanAM tathA gujarAtanAM zreya mATe prANuta sahAya ApavAne paNa amAre taiyAra rahevuM joIe. kharI rIte te - ApanAM bAhubaLathI ane bhagavAna somanAthanI kRpAthI Apa gujarAtanuM rAjya meLavI zakrayA che ane ame te badhA mAtra nimittarUpaja chIe." | lavaNuprasAdanAM vinayI vacane sAMbhaLIne bhImadeva jarA hasyo. teNe hasatAM hasatAM kahyuM. " vIra lavaNaprasAda ! tamAre tathA tamArA pitA maMDalezvara aNe rAjana gujarAtanI rAjyagAdI upara mahAna upakAra thayela che ane huM tamane khAtarI ApuM chuM ke huM tene yogya badale jarUra vALI ApIza." lavaNuprasAda cupa rahyo, eTale maMDalezvare turataja kahyuM. "mahArAjA! gujarAtanI rAjyagAdInI sevA uparAMta ame kAMI karyuM nathI. ame je kAMI karyuM che ane karIe chIe, te amArI pharajanA aMgeja che ane tethI Ape te mATe amArI mithyA prazaMsA karavAnI koI agatya nathI." "tamArI mithyA prazaMsA karatuM nathI, paraMtu je satya hakIkata che, teja kahuM chuM. A samayanAM yuddhamAM jo tame mane sahAya karI na hata, te huM yavane upara kevI rIte jIta meLavI zakata ? jyAre tame - mane mArAM kartavyanuM bhAna karAvIne tathA vizvAsu rahIne sahAya karI che, che tyAre mArAthI gujarAtanAM gauravanuM rakSaNa thaI zakyuM che ane tethI ja Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gujarAtano nAtha.. huM khAtarIpUrvaka kahuM chuM ke huM teno yogya badale tamane ApIza ja." bheLA bhImadeve punaH paNa khAtarI ApatAM kahyuM. maMDalezvara tathA tene putra lavaNuprasAda tenA pratyuttaramAM kAMI bolyA nahi, eTale maMtrI zrIdhare mULa vAta upara AvatAM pUchyuM. " tyAre Apane zo abhiprAya che, mahArAja !" " mAre abhiprAya jema bane tema turatamAMja pATaNumAM pravezavAne che; paraMtu huM azvarAjanAM AgamananI rAha joI rahyo chuM; kAraNake meM tene cokkasa kAryane mATe pATaNamAM mokalyo che." bhImadeve pitAne abhiprAya darzAvatAM kahyuM. ' - A uparathI vRddha maMDalezvare jarA AturatAne bhAva vyakata karatAM kahyuM. "bhale, jevI ApanI IcchA. azvarAjanAM Agamana pachI ja ApaNe pATaNamAM praveza karazuM; paraMtu mahArAja ! azvarAjanAM AgamananI rAha jovAnI zuM agatya che ?" agatya eTalIja che ke meM tene cekasa prakAranI tapAsa karavA tyAM mokalyo che ane tenuM kAraNa jayaMtasiMhanAM duSTa kAryanI vAta mArA kAne AvelI che." bhImadeve uttara Ape. ane te zI vAta che, mahArAja!" maMDalezvare Azcarya darzAvIne pUchyuM. pATaNanA mulalmAna sUbedArane harAvIne jyAre ApaNe palAyana karI jatAM musahmAnanI pAchaLa paDayA, tyAre pATaNanuM rakSaNa karavAne mATe jayaMtasiMhane ApaNe keTalAka sainya sAthe mUkatA gayA hatA,e to tamane yAda haze. musalamAnone gujarAtamAMthI hAMkI kahADatAM ApaNane keTaleka vakhata lAgyo hovAthI pATaNanI gAdIne hastagata karatAM ApaNane DhIla thayelI che. A samaya daramyAna jayaMtasiMhe vizvAsaghAtaka banIne pATaNamAM rAjya-koSa tathA siMhAsanane pitAnA hastagata karI lIdhAM che ane te pite gujarAtanA nAtha tarIke jAhera thaIne vartavA lAgyo che. A khabara musalmAnane harAvIne pAchAM pharatAM mArgamAM mane mArA pUrva paricita saMnyAsIe ApyA hatA ane tethI ahIM AvatAM ja meM azvarAjane pATaNamAM te bAbatanI tapAsa karavAne mokalyo che. have te zA khabara lAve che, te sAMbhaLIne ApaNe pATaNamAM praveza karavA saMbaMdhI nirNaya upara AvavAnuM che." bhImadeve potAnA kAne AvelI vAtane vigatathI kahI darzAvI. Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vIraziromaNI vastupAla.. te uparyukta vAta sAMbhaLIne vRddha maMDalezvara arNorAja athavA AnAka, tene putra lavaNuprasAda, tene putra vIradhavala, maMtrI tathA bIja saradAre krodhathI lAlapILA banI gayA ane teo badhA mUchanA AMkaDA caDAvatAM pitAnI kamare laTakatI talavAra upara hAtha nAMkhavA lAgyA. mahArAja " vRddha maMDalezvara krodhathI bhabhukI uThayo. "zuM A vAta kharI che? ane te Ape amane Aja sudhI kema kahI nahotI?" . " nahi kahevAnuM kAraNa mAtra eTaluM ja che ke te vAta kharI che ke beTI che, tene mane paNa haju saMzaya che." bhImadeve javAba Apyo. A samaye eka paheregIre AvI namana karIne kahyuM. "mahArAjA ! maMtrI azvarAja pATaNamAMthI AvI pahoMcyA che ane ApanI samakSa AvavAnI AjJA mAge che.". temane ekadama ahIM laI Ava." bhImadeve AjJA ApI. paheregIra namana karIne cAlyoga ane tarataja madhyama kadane ane prauDha vayano eka purUSa daDha cAlathI cAlato tyAM AvI pahoMcyo. A purUSa maMtrI ardharAja hatA. te bhImadevane namana karIne yogya jagyAe beThe ke turataja bhImadeve tene puchayuM. "kema, zuM tapAsa karI AvyA ane zA khabara lAvyA cho?" - "mahArAja !" azvarAje javAba Ape. "kahevAne dilagIra chuM ke ApanA kAne AvelI vAta tadana satya che. vizvAsaghAtaka jayaMtasiMha, ApaNe musalamAnonI pachavADe gayA, tyArathI ja pATaNano rAjA banI beThe che ane vizeSamAM teNe ApaNI sAme laDavAne mATe badhI taiyArI paNa karI rAkhI che." zuM teNe laDavAnI taiyArI paNa karI rAkhI che ?" yuvaka viradhavaLe ajAyabIthI pUchayuM. hA ane je vakhata jAya che, temAM te pitAnA sainya sAthe ApaNI sAme yuddha karavAne AvI pahoMce paNa joIe." atharAje uttara ApatAM vadhArAmAM kahyuM. ' - - "gujarAtanA mahArAjA hayAta hovA chatAM duSTa jayaMtasiMha gujarAtane nAtha banIne ApaNuM sAme yuddha karavA Ave, e zuM zakya che ?" viradhavale punaH saMzayayukta svare puchayuM. vIradhavalajI! meM je hakIkta kahI, te kevaLa zakya ja nahi; kiMtu Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gujarAtane nAtha satya che kAraNake meM te viSe puratI tapAsa karI che" azvarAje khAtarI thI javAba Ape. tyAre mahArAjA! vIradhavaLe pitAnI talavAra myAnamAMthI kheMcI kahADatA ane ubhA thatAM kahyuM. "mane AjJA Ape eTale huM e duSTa ane svAmIdrohI jayaMtasiMhane mArI talavArane svAda cakhADuM ane tene khabara paNa pADI dau ke pitAnA svAmI sAthe droha karavAnuM kevuM bhayaMkara pariNAma Ave che." bahAdura viradhavala! " bhImadeve harSamAM AvI jaIne kahyuM. " tArI vIratA ane tArAM sAhasane joIne huM ghaNoja khuzI thayo chuM ane te mATe tane dhanyavAda ApuM chuM, paraMtu tAre ekalAeja e duSTa yaMtasiMha upara caDI javAnI kAMI agatya nathI; kAraNake ezvarAjanAM kathAnAnusAra te pote ja ApaNA upara caDI Ave che." viradhavaLa tenA prativAdamA kAMIka belavA jato hato, paNa tene aTakAvavA maMDalezvare kahyuM. "mahArAja ! hakIkata A pramANe che, tyAre bApaNe ApaNAM sainyane taiyAra thavAnI sUcanA ApI devI joIe." hA tamAruM kathana barAbara che." bhImadeve tenAM kathanane svIkAra karIne lavaNaprasAdane AjJA ApI. "lavaNuprasAdajI ! ApaNuM sainyane taiyAra karo ane tene mRtyuhamAM goThavI rAkhe; kAraNake pATaNa ahIMthI bahu dUra nahIM hovAthI svaMtasiMha thoDI vAramAMja AvI pahoMce joIe." ApanI AjJA pramANe huM hamaNAMja badhI goThavaNa karI nAMkhuM chuM." lavaNaprasAda A pramANe kahIne sainyanI gaThavaNa karavA tyAMthI jaldI cAlyo gayo. te gayA pachI anya saradAre paNa pote jAte taiyAra thavone svasthAnake gayA. prAtaHkALano samaya hato. rAjyamahAlayamAMthI coghaDIyAne madhura ane uttejaka avAja saMbhaLAte hate. pUrva dizAmAM bhagavAna divAkarane udaya thaI cUkayo hovAthI pATaNanAM prajAjane Avazyaka kAryamAM joDAI gayAM hatAM. Aje temane utsAha kAMIka judA ja prakArane jaNa hato; kAraNake musalmAno ane svAmIdrohI svaMtasiMhane harAvIne gujarAtanA nAtha bhImadeve pATaNanI rAjyagAdIne punaH hastagata karelI hatI ane tethI pATaNanI rAjyabhakta prajAne AnaMda ane utsAha thAya, e svAbhAvika hatuM. yavananA trAsa ane julamamAMthI mukta thavAthI tathA pitAnA Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12 viraziromaNi vastupALa. mahArAjA bhImadevane punaH Avele jevAthI pATaNane loka samuha bahuja harSamAM AvI gayo hato ane bhImadevanA darzana karavAne Atura banIne rAjyamahAlayanAM ThAre kIDIonI mAphaka ubharAto hato. pitAnAM prajAjanonI AturatAne zamAvavAnI khAtara bhImadeva rAjAne ucita evAM suMdara vastro paridhAna karIne maMtrI zrIdharanI sAthe mahAlayanI bahAra nIkaLI Avya, pitAnA mahArAjAne potAnI sanmukha Avele joIne prajAjanoe harSane gaganabhedI pikAra karyo ane vIsa-pacIza AgevAe tenI najIka jaIne kuzaLa vattamAna puchavA uparAMta prajA taraphanuM najarANuM tene bheTa ryuM. bhImadeve teno saharSa svIkAra karIne temane ghaTate AvakAra tathA uttara Apyo ane tyArabAda temane javAnI rajA ApIne pite rAjyamahAlayamAM pAcho Avyo. te gayA vachI loko AnaMdano pokAra karatA tathA bhagavAna somanAtha ane mahArAjA bhImadevanA jayanAM pikAra karatA svasthAnake cAlyA gayA. atyAre bhImadeve pitAnA mukhya adhikArIone ekatra thavAnI AjJA ApelI hovAthI rAjyasabhAnA eka khAnagI oraDAmAM athavA khaMDamAM teo ekaThA thayA hatA ane bhImadevanAM AgamananI rAha joI rahyA hatA. je oraDAmAM athavA khaMDamAM teo bhegA maLyA hatA, te bahu moTo nahi, tema te bahu nAne nahi eTaleke madhyama prakArano hatuM. tene vividha prakAranA Asana, gAdIo ane bIjA zaNagAranA padArthothI zaNagAravAmAM Avela hato. tenI eka bAjue madhyamAM rAjAne besavAnuM Asana hatuM ane tenI banne bAjue bIjAM Asano goThavelAM hatA. A Asano upara mukhya senApati lavaNaprasAda vAghelA, maMtrI arAja,upasenApati AbhuzAha; lavaNaprasAdane putra vIradhavala, maMtrI cAciMga, amarasiMha tathA bIjA sAmaMta ane saradAra pitAnA adhikAra pramANe kramAnusAra beThelA hatA. A uparAMta bhImadevanA adhikAramAM bIjA ghaNA maMDalezvare sAmaMta ane saradAre hatA; paraMtu temAMthI ghaNA to kutubudInanI pATaNa uparanI svArI pachI ane bhImadevanA gupta vAsathI svataMtra thaI gayA hatA ane teo bhImadevanI sattAne kabula rAkhavAne khuzI paNa nahotA, bhImadeve jyAre musalmAnone harAvIne pATaNane punaH kabaje karyuM, tyAre te svadezanI khAtara tene tenA saradAree sahAya karI hatI, paraMtu te pachI turataja teo svataMtra rIte vartavA lAgyA hatA ane lAga Ave te pATaNanI rAjagAdIne paNa kabaje karavAne taiyAra thaI rahyA hatA; mAtra vAghelAo ane keTalAka maMtrIoja bhImadevanA pakSamAM rahyA hatA. Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gujarAtano nAtha. niyamita vakhate gujarAtane nAtha bhImadeva, mukhya maMtrI zrIdhara sAthe sabhAkhaMDamAM AvI pahoMcyo. maMtrIoe ane saradAroe ubhA thaIne tene mAna ApyuM. bhImadeva pitAnAM Asane beThe, eTale bIjA badhA paNa yogya Asana upara besI gayA. keTaloka samaya vicAramAM vyatita karyA pachI bhImadeve sarvane saMbadhIne kahevA mAMDayuM. " vizvAsu maMtrIo ane saradAre ! bhagavAna somanAthanI kRpAthI ApaNe yavanone hAMkI kahADavA ane vizvAsaghAtI jayaMtasiMhane harAvI pATaNane kabaje karavA bhAgyazAlI thayA chIe ane tethI have gujarAtanAM rAjyane suvyavasthi rItyA calAvavAnI agatya rahe che ane e bAbatamAM vicAra karavAne mATeja meM atyAre tamane sarvane ekatra karyA che. pATaNanI rAjyasattAne punaH prApta karavAmAM tame mane je sahAya karI che, te mATe huM tamArA sarvane ghaNo ja upakAra mAnuM chuM eTaluM ja nahi, paNa tene badale ApavAnuM yogya vicAruM chuM. tame jANo cho ke atyAranI ApaNI nibaLI sthitine laI keTalAka maMDalezvara ane sAMmato svataMtra thaI gayA che ane teo mArI AjJAmAM rahevAne khuzI nathI. A kAraNathI atyAre gujarAtanuM zAsana calAvavAmAM ApaNane bahuja muzkelI AvavAno saMbhava che. atyAre ApaNe temane yuddhathI zuM karI zakIe tema nathI; kAraNa ke ApaNI pAse tema karavAne pUratA sAdhano nathI ane tethI hAla e vAtane bAjue rAkhI zAma nItithI sarvane samajAvI ThekANe lAvavAnA che ane huM AzA rAkhuM chuM ke A kAryamAM tame mane sahAya karaze." lavaNuprasAda tarataja bolI uThaya. "mahArAjA ! ame vAghelA ane ahIM hAjara rahelA bIjA maMtrIo ane sAmaMte, e sarvanI vatI huM kahuM chuM ke ame jevI rIte atyAra sudhI Apane tathA pATaNanI rAjyasattAne vizvAsu rahIne sahAya karatA AvyA chIe, tevI ja rIte have pachI paNa amArA jIvana paryata vizvAsu ane ekaniSTha rahIne ApanAM dareka kAryamAM sahAya karatAM rahezuM, e khAtarIpUrvaka mAnaje. ame sarve ApanA vizvAsu sevaka ja chIe ane tethI amArAmAM jarA paNa avizvAsa nahi lAvavAnI huM Apane vinaMti karuM chuM. huM jANuM chuM ke atyArano ApaNuM durbaLa sthitine laI je maMDalezvare vizvAsaghAtaka thaI gayA che, tene tAbe karavAnuM kArya ati kaThIna che, tema chatAM ApanI AjJA hoya, te huM Aja kSaNe mArAM sainya sAthe teone vaza karavAne javAne taiyAra chuM. Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14 vIraziromaNi vastupALa... - "ame paNa ApanI AjJA pramANe vartavAne taiyAraja chIe." maMtrIo tathA sAmaMto bolI uThayA. "tamArI sarvanI mane saMpUrNa khAtarI che ke tame mArA pratye ekaniSTha ja raheze; paraMtu ApaNe utAvaLA thaIne atyAreja kAMI karavAnI agatya nathI; kAraNa ke atyAre ApaNuM pAse pUratAM sAdhane nathI ane tethI hAla to ApaNe sAmanotiyoja temane vaza karavAno prayatna karavAno che." bhImadeve e pramANe kahIne AgaLa calAvyuM. "have ApaNe e vAtane jatI karIne bIjI je vAtane mATe meM tamane sarvane ekatra karyA che, te vAta upara AvIe. maMDalezvara akherAje Ajaparyata yavanone hAMkI kahADavAmAM ane jayaMtasiMha vagere vizvAsaghAtaka sAMmatone herAvavAmAM mane je sahAya karI che ane temAM ja temaNe pitAne prANa khoya che, te eka pakSe jema dilagIrIjanaka che, tema bIjA pakSe AnaMdajanaka paNa che. dilagIrI janaka eTalA mATe ke temanA je bIje vizvAsu caMDalezvara mane maLavo muzkela che ane AnaMdajanaka eTalA mATe ke temaNe potAnAM jIvanaparyata pATaNanI rAjagAdIne vizvAsu rahIne potAnA dezane svataMtra karavAmAM pitAnAM jIvananI AhUti ApI che. pATaNanI rAjyagAdI ane mArA upara temanA aneka upakAro thayelA hovAthI temanA putra lavaNuprasAdane mahAmaMDalezvara ane vezvaranA padathI vibhuSita karuM chuM ane temanA putra vIra vIradhavalane yuvarAjapade sthApana karIne pATaNanI rAjyagAdIno uttarAdhikArI TharAvuM chuM. maMtrIo ane sAmaMta ! mArA A vicAra sAthe tame maLatA thAo cho ne ?" - teo eka avAje bolI uThayA. " ame sa ApanA vicAra sAthe maLatA thaIe chIe, eTaluM ja nahi paNa ApanI AjJAne mAnya karIe chIe." A "bahuja sArU." bhImadeve jarA hasIne kahyuM. "mahAmaMDalezvara lavaNuprasAda tathA yuvarAja vIradhavalane mATe yogya poSAka huM hamaNAM ja mokalAvuM chuM ane tamArA sarvane mATe yogya InAma, poSAka ane padavIne mATe thoDA samaya pachI mArI AjJAne jAhera karIza." - e pramANe kahIne bhImadeva maMtrI zrIdharanI sAthe tyAMthI tvarAthI cAlyo gayo ane tenAM gamana pachI anya sAmaMta vigere vividha prakAnI vAto karatA verAI gayA. hala te bhoLA bhImadeva upara pramANe musalmAnene gurjara bhUmi-- Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chUpI mulAkAta. mAMthI hAMkI kahADIne tathA vizvAsaghAtaka jayaMtasiMha vagere sAmatane harAvIne punaH gujarAtane nAtha banI zake cheparaMtu bhaviSyamAM tenI....' gujarAtanA nAthanI kevI sattA cAle che ane zI zI ghaTanAo bane che, te jovAnuM bAkI rahe che. prakaraNa 3 ju. chUpI mulAkAta. vasaMtanA AgamanathI pATaNanAM nara-nArIo khAsa karIne yuvAne ane yuvatIo AnaMdamAM masta banI gayAM hatAM. prakRttinA sAmrAjyamAM mAnuSI hadayamAM, maMda vahetA pavanamAM vRkSomAM, puSpamAM ane pazuo tathA pakSIomAM alabelI vasaMta rUtunuM navacetana prasarI gayeluM jovAmAM AvatuM hatuM. pATaNanA utsAhI strI purUSa dinabhara snehIjanene gulAbI raMge raMgavAmAM ane temane puSpano kemaLa prahAra karavAmAM tathA temanAthI jAte raMgAvAmAM ane prahAra sahana karavAmAM anero AnaMda anubhava letAM hatAM. A snigdha rUtunuM TuMkAmAMja varNana karatAM eTaluM ja kahevuM basa thaze ke samasta saMsAra vasaMtacita vilAsa bhogavavAmAM mA mUkato nahote. AvI AnaMdadAyinI vasaMtarUtunI eka saMdhyAnA vakhate pATaNanAM eka mahAlayanI guha-vADImAM eka yuvAna bALA gulAbanA phulanI mALA guMthI rahI hatI. tenuM vaya paMdara-soLa varSanuM saheje hatuM. tenuM rUpabhyAvazya alaikIka hatuM. tenAM mukha, nAsikA, gAla, eSTi, vakSasthaLa, hAtha, udara, nitaMba ane caraNa ItyAdi avayava evA te sumadhura, suDoLa, sugaThita ane suMdara hatA ke jenuM varNana zabdo ke lekhinI dvArA thaI zake tema nahotuM ane tethI tenAM apUrva ane amRta rUpa-sauMdaryane vAcakone tAdaza citAra ApavAnuM mullavI rAkhavuM paDe che. te bALAe taiyAra karavA dhArelI gulAbanAM phUlanI mALA taiyAra thaI gaI hovAthI tene potAnA komaLa karamAM pakaDI rAkhIne temAM kAMI truTI to rahI gaI nathI ne ? enI khAtarI karatI tathA potAnAM caMcaLa nayanone Amatema pheravatI te eka vRkSanI nIce sthira bhAvathI ubhI hatI. eka kSaNamAM ja tenAM caMcaLa nayane AnaMdathI nAcI uThayAM ane Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vIraziromaNi vastupALa. tenAM mukhacaMdramAMthI amRtanI dhArA vahevA mAMDI. " Aje ATaluM badhuM moDuM kema thayuM ?" e sAmethI utsAhathI cAlyA AvatAM yuvake pratyuttara Apyo. "koNa kahe che ke Aje moDuM thayuM che? huM to haMmezAM je vakhate AvuM chuM, teja vakhate barAbara AvI pahoMcyo chuM." . " kahuM chuM ke Aje tame meDA AvyA che; paraMtu bhUluM chuM; mAre tamane moDA AvavA mATe zA mATe pUchavuM joIe ?"te bALAe kAMIka vyaMgamAM ane kAMIka abhimAnamAM kahyuM. " jalatA ! tuM nirarthaka krodha kare che. mArAthI DuM avAyuM hoya, te tuM mane kSamA Apa; kAraNa ke tAre kRtrima krodha paNa mArAthI sahana thatuM nathI." yuvake zAMtithI kahyuM. : " hA, jANuM chuM ke mAre kRtrima krodha tamArAthI have sahana thavAno nathI; kAraNa ke tame have yuvarAja thayA kharA !"jayalatAe punaH vyaMgamAM kahyuM. "huM yuvarAja thayA, e vAta kharI che, paraMtu ethI tuM zuM kahevA mAge che ? tuM ema mAne che ke zuM huM tane cAhIza nahi ?" yuvake AdustAthI pUchayuM. ke, "ema mAnuM chuM ke nahi, e judI vAta che paraMtu tame mane kharA hRdayathI cAhatA he, te koI divasa nahi ne Aje moDA kema AvyA ? DuM AvavuM, e tamArA manathI te sahaja vAta haze; paraMtu amArAM hRdayane kema thatuM haze, te tame kAMI jANo che " te bALAe abhimAnapUrvaka kahyuM. abhimAnathI tenAM netra-kamaLamAMthI be-cAra adhUbiMduo sarI paDyAM. - te yuvaka jayalatAnI najIka gayo ane tenAM abuone luchI nAMkhyAM. teNe tenA komaLa karane mRdutAthI dAbIne kahyuM. "jayalatA ! mArAM meDAM AgamanathI Aje tane bahuja. mAThuM lAgyuM jaNAya che ane tethI huM tane AgrahathI kahuM chuM ke te mATe tuM mane kSamA Apa. havethI huM barAbara ane niyamita vakhate ja AvIza; paraMtu te A mALA kenAM mATe taiyAra karI che ?" chevaTanA praznathI bhoLI bALAne krodha cAlyo gayo ane tenuM mukhakamaLa pUrvavata AnaMdathI khIlI uThayuM. teNe harSAtirethI kahyuM. kAnA mATe zuM tamArA mATe ja che." Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pI mulAkAta. , 17. - " paNa e mALA tArA kaMThamAMja zobhaze, kAraNa ke tene ane tAre raMga eka ja prakAro che." yuvake harSa pAmatAM kahyuM. ' "ane tamAre raMga paNa kyAM eka ja prakArane nathI? vaLI tame yuvarAja thayA che eTale tenI khuzAlImAM mAre tamane kaMIka bheTa che ApavI joIene ?" jayalatAe maMda maMda hasatAM hasatAM kahyuM. ' yuvake puchyuM. "paNa mALA sivAya bIjuM kAMI bheTa ApavAnuM nathI ? " mArA hRdaya, mana ane AtmA tamane arpaNa karI dIdhAM che. eTale have bIjuM kAMI bAkI rahetuM nathI." te bALAe uttara Apyo. "haju eka vastu arpaNa karavI bAkI rahe che." yuvake dhImethI kahyuM. "te kaI vastu ?" bALAe AturatA pUrvaka prazna karyo. tamArI sukomaLa ane suMdara daihalatA" yuvake hasIne javAba A . jyAre hRdaya, mana ane AtmA tamane arpaNa thayelAM che, tyAre dehalatA paNa tamane ja arpaNa thAya, e svAbhAvika ja che; paraMtu temane arpaNa thAya te pahelAM A mALAno svIkAra kare." ema kahI jayalatAe yuvakanA kaMThamAM pote taiyAra karI rAkhelI mALA ropaNa karI dIdhI ane "mArI dehalatA tamane arpaNa thavAnuM A prAthamika cinha che." ema kahetI kahetI hasI paDI. tenAM madhurAM hAsyathI tenAM mukhakamaLa upara apUrva madhuratA chavAI gaI, paraMtu te pachI bIjIja kSaNe e madhuratA adazya thaI gaI ane tenI jagyA dilagIrIe laI lIdhI. tene dilagIra thayelI joIne yuvake Azcarya pAmatAM "puchayuM, jayelatA 6 tuM dilagIra zAmATe thAya che ? zuM ApaNuM aikya-lagna thavuM azakaya che ? " azakaya to nahi, paraMtu duHsAdhya to che kharUM." jyalatAe nizvAsa mukatAM javAba Ape. kema, zobhanadeva ethI nAkhuza che ? zuM temanI samati nathI ?" ka yuvake punaH Azcarya pAmatA puchayuM. " mArA bApu to mArA upara eTale badhe sneha rAkhe che ke te mArI IcchAne jarUra mAnya rAkhaze; paraMtu mane mArA bhAIone Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ virasamaNi vastupAla. vizvAsa Avato nathI; kAraNake te tamArI virUda che ane vaLI tamane yuvarAjapada maLavAthI teo ghaNuMja nAkhuza thayA che ane tethI ApaNuM lagna temanAthI banaze, tyAM sudhI thavA deze nahi, e mane bhaya che." jayalatAe spaSTatAthI kahyuM. "tArA bhAIo sAMgaNa ane cAmuMDa amArA vAghelAonI virUddhamAM che, e te huM sArI rIte jANuM chuM ane teo ApaNAM lagnamAM virUpa che, enI paNa mane khabara che, paraMtu ApaNuM lagna-viSayamAM tAraze abhiprAya che ? tArA bApu zaMbhanadeva ApaNAM lagnane saMmata thAya, te pachI kAMI harakata che kharI ?" yuvake gaMbhIratAthI pUchyuM. ' "hA ane te mArA bhAIo taraphanI che. mArA bApu ApaNuM lagnane saMmata thAya; to paNa mArA bhAIo, temanuM cAlaze tyAM sudhI tema thavA deze nahi; kAraNa ke mArA bApu vRddha thayA che ane vaLI temanI tabiyata paNa barAbara rahetI nathI eTale teo temanI jarA paNa darakAra karatAM nathI." jayalatAe javAba Apyo. paNa tAre ze vicAra che?" yuvake AturatAthI paNa dhImethI prazna karyo. yuvakanA e praznathI jayalatA vicAramAM paDI gaI. teNe tene kazo paNa uttara Ape nahi. "kema javAba ApatI nathI, jayalatA !" yuvake, tene mauna rahelI jaIne pUchayuM. - "mAre vicAra-" eTaluM kahI jayalatA aTakI gaI. "kema aTakI gaI, jayalatA ! je kahevuM hoya, te spaSTatAthI kahI. nAkha." yuvake AturatA pUrvaka kahyuM. jayalatA pUrvavata mauna banI ubhI rahI. have te yuvaka dhIraja dharI zake nahi. teNe Aveza pUrvaka pUchayuM. kema kAMI uttara ApatI nathI ? zuM tAre vicAra mArI sAthe lagnathI. joDAvAne nathI ?" yuvakanA praznathI jayalatA Azcarya darzAvatI belI. "e zuM bele che? zuM tamane cAhatI nathI, ema tame mAne che ?" " tyAre meM tane je prazna pUchayo che, tene spaSTa uttara kema ApatI nathI?" yuvake sAme prazna karyo. Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pI mulAkAta. jayalatAe nizcaya upara AvatAM javAba Apyo."tamArA e prasanane huM zuM javAba ApuM? zuM tame mArAM hadayane jANatA nathI ke e prazna kare che?" "jayalatA ! huM tArA hRdayane te jANuM chuM, paraMtu mAre tArA mukhethI tene spaSTa uttara sAMbhaLo che." yuvake AgrahathI kahyuM. to pachI Apane vicAra, e mAre vicAra. Apa jema kahe tema karavAne huM taiyAra chuM." jayalatAe yuvakanA khabhe pitAne karI mUkatAM kahyuM. - "bahu sArU." yuvake jayalatAnA kamaLa karane potAnA hAthamAM laine kahyuM. " jayAre tArA bhAIe ApaNAM ejyamAM vidharUpa che, tyAre mAre vicAra A pramANe thayo che." * eTaluM kahIne yuvake jayalatAnA karNamAM dhImethI kAMIka kahyuM. zuM kahyuM, te ame paNa jANatAM nathI, paraMtu te sAMbhaLIne thalatA uMDA. vicAramAM paDI gaI. kSaNa vAra rahI yuvake kahyuM. "jayalatA ! vicAra karavAnuM kAMi kAraNa nathI. meM tane je vicAra jaNAvyo che, te barAbara che ane te pramANe vartavAmAMja ApaNuM sukha samAyeluM che." . . hu ApanA vicAra pramANe vartavAne kabula chuM, paraMtu mane mArA bApanuM bahu lAgI Ave che. jyAre te e hakIkata sAMbhaLaze, tyAre temanI zI sthiti thaze, enoja mane vicAra thayA kare che." e. pramANe kahIne jayalatAne kAMIka yAda AvyuM ane tethI teNe te yuvakanA kAnamAM kAMIka gupta vAta kahI saMbhaLAvI.. e barAbara che. tame vAmanasthalI kayAre javAnA che ?" yuvake. " tenI vAta sAMbhaLIne AnaMdathI pUchayuM. e viSe huM tamane AgaLathI khabara ApIza." jalatAe javAba Apyo. " " ThIka, have mane javAnI rajA che ?" yuvake rajA mAgatAM kahyuM. " thayuM. svArtha saryo eTale vaidya verI !" jayalanAe hasatAM hasatAM kahyuM. "tamArA jevA svAthI meM keIne joyA nathI " jayalatA ! tAruM kathana kharUM che; paraMtu huM zuM karuM ? mane ghaNuMe Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ viraziromaNi vastupALa. tArI. pAsethI javAnuM gamatuM nathI, paraMtu sUryAsta thaI gayo che ane tethI mAre have jaldI cAlyA javuM joIe." e pramANe kahIne te yuvake pitAnA kaMThamAMthI puSpanI mALA kahADIne jayalatAne paherAvI dIdhI ane tyArabAda tenA kamaLa karane punaH eka vAra mRdutAthI dAbIne te ekadama tyAMthI cAlyo gayo. ka, manamehaka suMdarI jayalatA yuvakane jato joIne niHzvAsa upara nizvAsa muktI sthira bhAvathI jyAM ubhI hatI, tyAMja ubhI rahI. caMdranA ujajavala prakAzamAM tenuM mukha vadhAre dIpAyamAna lAgatuM hatuM ane jANe jayalatAnAM dIpAyamAna mukhacaMdrane nihALI nabhomaMDavAmAM virAjato caMdra zaramAte hoyane ? ema darzAvavAnI khAtara vAraMvAra vAdaLAmAM chupAI jatA hatA. prakaraNa 4 thuM. pATaNanA sAmaMta. yuvaka jUdI jUdI kalpanAo karatA jayalatAnA AvAsanI vADImAMthI bahAra nIkaLatA hatA, te vakhate pAchaLathI joIe tenA khabhA upara jorathI hAtha mUkyo. yuvake turata ja camakIne pAchA vaLIne joyuM ane kahyuM, "keNa che ?" "keNa, viradhavala !" yuvakanA khabhe hAtha mUkanAra purUSa vyakitae sAme prazna karyo. pitAnuM nAma sAMbhaLIne yuvaka punaH cama. te dhArato hato ke piote veza badalyo hovAthI pitAne keI oLakhaze nahi; paraMtu tenI dhAraNA khoTI paDI ane tethI teNe gupta rahevAnI sAvacetI rAkhavAnI darakAra vinA pUchyuM, "kema ?" "kema zuM ? tame jANe che ke A AvAsa keno che?" purUSa vyakitae bhAra daIne pUchayuM.. - " hA, huM sArI rIte jANuM chuM ke A AvAsa vAmanasthaLInA rAjAnA kumAra sAMgaNano che." vIradhavaLe nirbhayatAthI javAba Ape. te yuvaka vAradhavaLa ja hatA, ema spaSTa kahevAnI have agatya - hetI nathI. A Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pATaNanA sAmaMte. ema ke ? AkhuM pATaNa te A AvAsane saurASTrano eka rAjapUta ke je hAla gujarAtanA nAthanI sevAmAM che, tenA AvAsa tarIke oLakhe che, jyAre tame tene vAmanasthalInA rAjakumAranA AvAsa tarIke oLakho che, e AzcaryanI vAta che. ThIka; paraMtu tamane AvI corIchupIthI ahIM AvavAnuM ane pAchA cAlyA javAnuM zuM prayojana che?" te purUSa vyakitae punaH bhArapUrvaka pUchyuM, prayojana ?" viradhavale sAme prazna karyo. "e jANavAnI tamane zI agatya che ?" "agatya che, tyAre ja pUchuM chuM ane tene spaSTa uttara tamAre Apa paDaze ja." te purUSe savizeSa bhArathI kahyuM. "paNa huM prayojana jaNAvavA mAgatA nathI, tenuM kema ?" viradhavaLe jarA mazkarInI Dhabe kahyuM. "vIradhavala ! tame ema mAnatA haze ke tame pATaNanA yuvarAja thayA che eTale tamArAM game tevAM vartanane huM calAvI laIza, paraMtu e tamArI bhUla che. prathama to ame tamane yuvarAja tarIke mAnatA ja nathI. mahArAjA bhImadeva pachI pATaNanI gAdIno khare hakkadAra tribhuvanapALa che ane teja pATaNane yuvarAja thaI zake che. ame pATaNanA sAmaMta tamane yuvarAja gaNatA ja nathI; mATe tamArA manamAM evuM abhimAna hoya, te tene tyAga karIne meM tamane je prazna pUche che, tene sIdhI rIte ekadama javAba rApo ane nahi te mAre mArI talavArane myAnamukta karavI paDaze. purUSa vyaktie roSapUrvaka kahyuM. - "gujarAtanA nA mAMDalika rAjAno kumAra mane yuvarAja na gaNe, e svAbhAvika che; paraMtu mane tenI darakAra nathI. tame mArI pAsethI talavArathI ahIM AvavAnuM prayojana jANavA mAge che, te huM tene uttara talavArathI ApavAne taiyAra chuM." ema kahI vIradhavale myAnamAMthI talavArane bahAra kheMcI kahADI. te purUSe paNa teja kSaNe pitAnI talavArane myAnamukta karI. bannenI talavAra caMdranA rUperI ajavALAmAM vidyulatAnI jema camakI uThI. " kahe, have tamAre tamArA praznanA uttarane jANa che? hA, te tenA uttarane ApavAne mArI talavAra taiyAra ja che." viradhavaLe jerathI kahyuM. Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ viraziromaNi vastupAla' "alabatta." te purUSe ema kahIne potAnI talavAra ugAmI. ' vIrapavaLe takSaNe te purUSa vyakitanA jamaNA hAthe pakaDelI talavAra upara pitAnI talavArathI phaTake lagAvI dIdhuM ane bIjI ja kSaNe te purUSanA hAthamAMthI tenI talavAra khaNakhaNATa avAja karatI dura jaine paDI, - " tamArA praznane A uttara; have huM jAuM chuM ane jo ATalAthI tamane saMtoSa na thAya, te vaLI bIjA samaye ApaNe maLazuM; tyAre joI laIzuM." e pramANe kahI vIradhavaLa vADInA gupta dhArathI ekadama cAlyo gayo. - " ThIka che, atyAre te huM tane jayA dauM chuM; paraMtu huM AnuM sakhta vera laIza." ema kahe te purUSa potAnI talavArane laI tyAMthI cAlato thayo. - A zabda vIradhavaLe sAMbhaLyA ke nahi, te cekasa kahI zakAya tema nathI; kAraNa ke te kayAraneya dUra cAlyo gayo hato. pATaNanA keTalAka sAmaMtonI khAnagI sabhA tribhuvanapALa selaMkInA mahelamAM maLavAnI hatI. sabhAne samaya rAtrinA agiyAra vAgyAne rAkhavAmAM Avela hatuM ane ema karavAnuM kAraNa pATaNamAM tenI khabara na paDe ane badhuM kAma gupacupa cAle, e hatuM. tribhuvanapALa solaMkI gujarAtanA mahArAjA bhImadevano najIkano sago thato hato ane bhImadevanI pachI pATaNanI gAdIne hakadAra hata; paraMtu tenI ekaMdara vartaNuMka sArI nahi hovAthI tathA bhImadevanI virUddhamAM te kAvatrAM karato hovAthI bhImadeve tenA uttarAdhikArane asvIkAra karIne vAdhelA lavaNaprasAda maMDalezvaranA putra vIradhavalane yuvarAjapada ApyuM hatuM. A kAraNathI pATaNanA keTalAka sAmate khAsa karIne tribhuvanapALanA pakSanA ane bhImadevanI virUddhanA sAmaMta uzkerAI gayA hatA ane tethI temaNe e saMbaMdhamAM carcA calAvavAne mATe ekatra maLavAne TharAva karyo hato. A saMbhA khAnagI hovAthI tribhuvanapALa solaMkInA pakSanA samitie tenI khabara bIjA keIne paDe nahi ane badhuM kAmakAja gupta rahe, enI khAsa kALajI rAkhelI hatI. teoe sabhAno samaya ane tenuM sthaLa evI rIte goThavyAM hatAM ke sAmAnya mANasane Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pATaNanA sAmaMte. tasaMbaMdhI khabara paDavAne ghaNo ocho saMbhava hato. sabhAne samaya thatuM AvatuM hovAthI pATaNanA sAmaMte eka pachI eka AvatA jatA hatA ane tribhuvanapALanAM mahelanI pAchaLanA bhAgamAM AvelI vADImAM ekatra thavAnuM hovAthI tyAM ekatra thatA hatA. A sabhAmAM mukhya sAmaMtone ja AmaMtraNa thayeluM hatuM eTale vakhatasara badhA AvI gayA hatA ane tethI eka sAmaMte koNa koNa AvelA che, e prathama joI lIdhuM ane tyArabAda teNe badhAne uddezIne kahevA mAMDayuM. "pATaNanA AdhArabhUta sAMmata, saradAra ane maMtrIo ! Aje tamane badhAne zA mATe ekatra karavAmAM AvyA che, tenI khabara tamane prathamathI ja pahoMcADavAmAM AvI hatI, eTale pachI te saMbaMdhI huM kAMI nahi bolatAM mULa viSaya upara AvuM chuM. mahArAjA bhImadeva ghaNuM che ane temanuM rAjya amara tapa, ema ApaNe IcchIe chIe; paraMtu tame jANe che ke temanA svargavAsa pachI pATaNanI rAjyagAdIne haka sAmaMta ziromaNi tribhuvanapALa selaMkIne che; kAraNa ke mahArAjA bhImadevanI pachI rAjyagAdInA uttarAdhikArI teja che, tema chatAM mahArAjAe koinI salAhathI temanA hakane DUbAvI daIne maMDalezvara lavaNuprasAdanA putra vIradhavalane yuvarAjapada ApyuM che. A zuM kaI paNa rIte vyAjabI thayuM che ? mahArAjAe A viSayamAM tamArI salAha lIdhI che ?" nA, bIlakula nahi." eka sAmaMta belI uThe."mahArAjAe ApaNI salAha lIdhI nathI; tema temaNe je kAMI karyuM che, te taddana geravyAjabI che." "to pachI e viSayamAM tamAre zuM vicAra che?" zarUAta karanAra sAmate bhArapUrvaka pUchyuM. amAre vicAra evo che ke ame viradhavalane yuvarAja tarIke nahi svIkAratAM kharA hakadAra sAmaMta ziromaNi tribhuvanapALa solaMkIneja yuvarAja tarIke TharAvavA mAgIe chIe." traNa-cAra sAmaMto eka sAthe bolI uThayA. tamAre vicAra barAbara che; paraMtu A vicArane atre hAjara thayelA badhA sAmate, saradAre ane maMtrIo svIkAre che ke nahi ?" bhASaNane zarU karanAra sAmate punaH pUchayuM. nA, ame te vicArane svIkAratA nathI." bIjA traNa-cAra saradAree eka sAthe javAba Apyo. Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * : * * 3 : vIraziromaNuM vastupAla. A uparathI tame badhA eka vicAranA nathI, ema jaNAya che. ThIka, paNa tame pATaNanI rAjyagAdInA kharA hakadArane haka mAryo jAya che, emAM khuzI cho ?" prathamanA sAmate lAgaNIbharyA svare prazna karyo. emAM amArI ke tamArI khuzIne svAla nathI. mahArAjAe je karyuM che, te yogya ja karyuM che, ema ApaNe mAnavuM joIe." maMtrI azvaroja ke je atyAra sudhI muMge mugo joyA karato hato, teNe jarA AgaLa paDIne kahyuM. ema ke ?" moDe bukAnI bAMdhelA eka yuvAna saradAre kahyuM. mahArAjAe game tevuM geravyAjabI kAma karyuM hoya, to paNa ApaNe tene graja mAnI levuM joie, ema tame kahe che ne ?" paNa mahArAjAe AmAM geravyAjabo zuM karyuM che?" AbhuzAhe AgaLa paDIne pUchayuM. | "kema, mahA sAmaMta tribhuvanapALa solaMkIne haka DUbAvIne mahArAjAe vAghelA viradhavaLane yuvarAja karAvyo che, e zuM vyAjabI karyuM che ? " prathamanA sAmaMte upa-senApati AbhuzAhanA praznanA javAba ApavAne badale sAmo prazna karyo. "alabata; kharA rAjyabhakta tarIke ApaNe to mahArAjA je kare, tene yogya ane vyAjabIja mAnavuM joIe." eka yuvAna - saradAre kahyuM. - "ame ema mAnatAM nathI ane mAnazuM paNa nahi. ame to mahAsAmaMta tribhuvanapALaneja yuvarAja mAnIe chIe ane mAnazuM." cAra-pAMca sAmata belI UThaDyA. * " je tame ema mAnatA ho, te tame vizvAsaghAtaka che." maMtro azvarAje kahyuM. vizvAsaghAtaka!heDe bukAnI bAMdhelA yuvAna saradAre tiraskArathI kahyuM. "jIbha saMbhALIne vAta kare; nahi. parINAma sArUM nahi Ave." " alabatta vizvAsaghAtaka!" azvarAje bhAra ane kahevA mAMDayuM. "jeo mahArAjAnI AjJAne mAnya karatA nathI, teo badhA vizvAsaghAtakaja che." pela yuvAna saradAra kAMIka belavA jato hato, paNa tene aTakAvIne Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pATaNanA sAmata. 25 prathamanA sAmate kahyuM. ApaNe atre takarAra karavAne bhegA maLyA nathI; paraMtu ApaNane pATaNanI gAdInA ane gujarAtanA nAthanA vizvAsu sAmata hovAthI mahArAjAe vIradhavalane yuvarAjapada ApyuM che, te gya karyuM che ke nahi, te viSe vicAra karavAne haka che ane te kAraNane mATe ApaNe ekatra thayA chIe. vAta vAtamAM koIe uzkerAvAnI jarUra nathI. maMtrI azvarAja ! pATaNanI gAdInA hakadAra tribhuvanapALa soMlakIno pakSa karanArane tame vizvAsaghAtaka kahe che, e tamArI gaMbhIra bhUla che ane te mATe tamAre sabhAnI kSamA mAgavI joIe." !. kSamA !" adhdharAja jorathI bolI uThe"vIrasiMhajI! A azvarAja vagara kAraNe koInI kSamA mAgato nathI. tame tribhuvanapALa, selakIne pATaNanI gAdInA hakadAra TharAvavA mAge che, paraMtu pATaNanI prajA tema karavAmAM khuzI nathI. khuda mahArAjAe pATaNanA daMDanAyaka tathA nagarazeTha vagerenI saMmati laIne ja varadhavalane yuvarAjapada ApyuM che ane tethI ApaNe kharA rAjyabhakta tarIke temanI AjJAne mAna ApavuM joIe. vaLI varadhavalanA pitA maMDalezvara lavaNuprasAda ane temanA pitAmaha maMDalezvara arNorAje rAjya ane prajanI je sevA karI che, tene lakSyamAM letAM yuvarAja-padane varadhavalaja kevaLa gya che ane tethI ame to temaneja yuvarAja mAnazuM." " ane ame paNa vIra viradhavalaneja yuvarAja mAnazuM." cAra pAMca sAmaMto ema kahIne maMtrI arAjanA pakSamAM ubhA rahyA. . | mahAsAmaMta tribhuvanapALa solaMkI atyArasudhI cupa ubhe hatA, te have jarA AgaLa Avyo. tenI AMkhomAMthI krodhanA aMgArA kharatA hatA. teNe adharAja tarapha joIne karaDAkIthI pUchyuM. "yuvarAjapadane kevaLa viradhavaLaja gya che, e tamArAM kathana uparathI jaNAya che ke huM te padane lAyaka nathI; kema kharuM ne ?" azvarAje tene kAMI paNa javAba Ape nahi. kema, javAba ApatA nathI; maMtrIzvara ! tribhuvanapALe punaH karaDAkIthI kahyuM. "yuvarAjapadane lAyaka kevaLa vIradhavalaja che; kharuM ne?" hAmArI mAnyatA che evIja che." azvarAje zAMtithI jevAba Apyo. "ane huM te padane lAyaka nathI, evI paNa tamArI mAnyatA che, e paNa kharuM che ne ?" tribhuvanapALe bhAra daIne pUchayuM. Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vIraziromaNi vastupALa. hA e paNa teTaluM ja kharUM che." azvarAje punaH paNa zAMtithI javAba Ape.. * "huM yuvarAjapadane lAyaka nathI, ema tame zA uparathI mAne che, e spaSTatA kahI nAMkha; nahi to tenuM pariNAma sAruM Avaze nahi." tribhuvanapALa jorathI bolI uThayo. azvarAja paNa jorathI bolI uThe. "zuM tame mane DarAve che ke paNa tamAre yAda rAkhavuM joIe ke azvarAja keIthI DaratA nathI. mahAsAmaMta tribhuvanapALa ! tame yuvarAjapadane zAmATe lAyaka nathI, enAM ghaNuM kAraNe che; paraMtu e badhAM kAraNone kahI darzAvavAne mane samaya nahi hovAthI huM tamane mAtra ekaja kAraNa kahuM chuM ke tame kAvatrAMkhara che. tame mahArAjA bhImadevanI virUddhamAM kAvatrAM karI rahyA che." huM kAvatrAMkhara ?" tribhuvanapALane pitto ukaLI Avyo. tame e zabdakone saMbhaLAve che, enuM tamane bhAna che?" - bA mane saMpUrNa bhAna che ke huM e zabadakene saMbhaLAvI rahyo che. azvarAje javAba Ape. paNa tame mane zA AdhAre kAvatrAMkhara kahe che ?" tribhuva. napALe pitAnI kamare laTakatI talavAra upara hAtha nAMkhatAM pUchyuM. zA AdhAre ?" adharAje paNa talavAranI muThane pakaDatAM kahyuM. - " tame jayaMtasiMhane uzkerIne pATaNanI gAdI pacAvI pADavAnuM kAvatru racyuM nahotuM ke mArI pAsethI teno AdhAra mAge che ?" tadana asatya." ema kahIne tribhuvanapALe pitAnI talavArane mAnamAMthI bahAra kheMcI kahADI ane te sAthe bIjAoe paNa potAnI talavArane myAnamukta karI. - ardharAja ane tenA pakSanA sAmate paNa talavArane javAba talavArathI ApavAne khuzI hatA ane tethI teoe paNa temanuM anukaraNa karyuM. caMdranA ajavALAmAM vIsa-pacIza talavAre vidyullatAnI jema camakI rahI. barAbara A samaye eka tarUNa pAchaLathI AgaLa Avyo ane AvIne turataja tribhuvanapALa solaMkI upara dhasI gayo. "eka kAvatrAMkherane pATaNanI gAdInA yuvarAja banavuM che, kema?" tribhuvanapALa sAvadha ja hato. teNe potAnI talavArane phaTake Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ha lagna. AvanAra tarUNanAM mastaka upara lagAvI dIdhuM. jo ke teNe nIce namI jaIne pitAno bacAva karavA prayAsa karyo; te paNa tenA DAbA khabhA upara talavArano jakhama thayo ane te jamIna upara nIce paDI gayo. tenAM mastaka uparathI phaTake uDI paDyo ane tethI tenuM mukha sarvanA jevAmAM AvyuM. te tarUNa vIradhavala che, ema jANa thatAM maMtrI azvarAja vagere tenI sahAye doDI AvyA. AjanI sabhAnuM AvuM pariNAma AveluM jaIne saradAra vIsiMhe badhAne cAlyA javAnI sUcanA ApatAM kahyuM. " sAmati ! saradAro ! ane matrIo ! atyAre jAo. A viSe ApaNe have pachI vicAra karazuM. meM tamane prathamathI ja kahyuM hatuM ke vAta vAtamAM koIe uzkerAvAnI agatya nathI, te chatAM tame uzkerAI gayA ane tenuM zuM pariNAma AvyuM, te tame jUe che. AvI rIte tame vartaze te ApaNuM dhAraNa phalibhUta thaze nahi." vIrasiMhanuM kathana sAMbhaLIne tribhuvanapALa tathA tenA pakSanA saradAre cAlyA gayA ane tyArabAda viradhavalane zuddhi AvatAM tene laIne maMtrI azvarAja ane bIjAo paNa ravAnA thaI gayA. prakaraNa 5muM. snehalagna. kRSNa pakSanI ghora aMdhArI rAtri hovAthI sarvatra ni stabdhatAnuM sAmrAjya jAmI gayuM hatuM. mAtra kavacita saMbhaLAtA ghaDAnI kharIonA avAjathI patharAyelI gADha zAMtine bhaMga thato hato. "cAhaDa!" eka ghoDesvAre sattAdarthaka svarathI kahyuM. " ApaNe sUcavelA sthaLe AvI pahoMcyA chIe; kema kharuM ke nahi ?" "jI, hA; ApanuM dhAravuM kharuM che."bIjA ghoDesvAre mAnapUrvaka uttara Ape. tyAre have ApaNuM goThavaNa pramANe tuM be ghaDesvAro sAthe A sthaLe ubhA rahe ane bIjA ghoDesvArane aMhIthI jarA dUra ubhA Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ virazire maNi vastupAla. rahevAnuM kahI deje. huM tyAM jAuM chuM, paNa tame badhA barAbara taiyAra raheje; jarA paNa gaphalatamAM raheze nahi." pahelA ghoDesvAre tenI sAthenA ghoDesvArone sUcanA ApatA AgaLa ekalAeja prayANa karyuM. { "Apa e bAbatamAM naciMta raheze; paraMtu mane ApanI sAthe AvavA dIdho hota, to ThIka hatuM; kAraNa ke ApanI tabiyata haju barAbara sudhArA upara AvelI nathI ane tethI je huM sAthe houM te Apane upagane thaI paDuM." bIjA ghaDesvAre kahyuM. A pahelA gheDesvAre pitAnA ghaDAne jarA thaMbhAvIne kahyuM. "tamAre mArI ciMtA karavAnI jarUra nathI. bhagavAna seminAthanI kRpAthI kAma saraLa karIne huM hamaNAM ja AvI pahoMcuM chuM." ( 1 "jevI ApanI icchA. bhagavAna somanAtha Apane sahAya kare." bIjAe kahyuM ane te tathA tenA sAthIo AsapAsa khUllI talavAre pahelA ghoDesvAranA AgamananI rAha jotAM tyAMja ubhA rahyA. pahele ghoDesvAra keTaleka dUra gayA pachI ghoDA uparathI nIce utarI gayo ane tene eka vRkSanI sAthe bAMdhIne page cAlatA ja AgaLa javA lAgyo. pitAnI sanmukha paNa thoDe dUra be taMbuo ane cAra-pAMca rAvaTIo tArAnA jhAMkhA prakAzamAM tenI najare paDyAM, eTale te tarataja ubho rahyo ane jhINuM najare tathA eka dhyAne kAI jAge che ke kema tathA keIne svara saMbhaLAya che ke kema, te viSe tapAsa karavA lAgyo. sAravAraparyata e pramANe tapAsa karatAM tene khAtarI thaI ke koi jAgatuM hoya, ema jaNAtuM nathI, eTale te dhIme dhIme eka taMbu pAse gayo ane tyAM jaIne tenAM vastranAM dvArane dUra karIne aMdara gaye. taMbUnI aMdara pravezatAM ja eka yuvAna bALA jANe tenA AgamananI rAha jotI beThI hoya nahi ? ema jAgatI beThelI tenA jevAmAM AvI. te jarA AgaLa vadhe, eTale te bALAnI najara tenA upara paDI ane tethI te ekadama uThIne tenI sAme AvI pahoMcI. eka bIjI tarUNuM paNa A vakhate taMbumAM hatI, te pelA purUSane aMdara Avela jeIne taMbunI bahAra cAlI gaI. tyAre chevaTe tame AvI pahoMcyA kharA; paraMtu tamArI tabIyata kema che?" te yuvAna bALAe saMtoSa darzAvatAM pUchyuM. taMbumAM baLatAM jhAMkhA dIpakanA prakAzamAM te bALAnA ujjavala Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nehalagna. mukhacaMdrane nehapUrvaka jotAM jotAM te purUSe kahyuM. "bhagavAna somanAthanI kRpAthI mArI tabiyata have sArI che." "bahu sArU, paNa huM te ema dhAratI hatI ke tamArI tabiyata haju barobara sudharI nahi hoya ane tethI tame atre Avaze nahi" bALAe kahyuM. tuM game te dhAratI hoya, paraMtu huM to ApaNuM goThavaNa mujaba AvI pahoMcyo chuM. tArI dAsIe mane Aje savAramAMja tamArAM prayANanI tathA tame rAtavAse kyAM rahezo vagere khabara ApelI hevAthI daza ghoDesvAre sAthe tvarAthI musApharI karete AvIne huM tane maLyo chuM. jayalatA ! bela, have tArI zI icchA che?" te purUSe e pramANe kahIne tenI IcchA jANavA mAgI. "mArI bIjI zI IcchA ? je tamArI IcchA, te mArI IcchA. meM tamane vacana ApyuM che, tethI mArAthI kAMI AnAkAnI thaI zake tema nathI. jo ke tamArI sAthe A pramANe chAnI rIte AvatAM mane dilagIrI thAya che, tema chatAM huM tamArI sAthe AvavAne taiyAra chuM." latAe pitAnI IcchA vyakta karatAM kahyuM. tane dilagIrI thAya, e svAbhAvika che; paraMtu A sivAya ApaNA mATe anya eka paNa upAya nathI. " purUSa vyaktie kahyuM. "hA anya upAya nathI, tyAre ja huM A pramANe tamArI sAthe AvavAne taiyAra thaI chuM ne ?" jalatAe ni:zvAsa nAMkhatAM kahyuM. ThIka, paNa jayalatA! pATaNane choDI tamAre acAnaka kema vamanasthalI javuM paDe che ? " te purUSe prazna karyo. "mArA bApu mAMdagInA bichAne paDayA che. tethI amAre tvarAthI javuM paDe che, nahi te amAre Ama javAnuM thAta nahi; kAraNa ke mArA bhAIne vicAra te pATaNamAM rahevAne hato."jayalatAe dilagIrIyu svare javAba Apyo. e pramANe vAta karatAM jalatA tathA te purUSa taMbunI bahAra nIkaLyA ane te purUSe jyAM pitAno ghoDe bAMdhyo hato, tyAM AvI pahoMcyAM. dhADAnI pAse AvatAja ghoDe pitAnA dhaNIne joIne khuzAlIthI baMkhAryo ane te joIne tyAM bAMdhelA bIjA ghaDA paNa Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ viraziromaNi vastupALa. haNahaNATa karavA lAgyA. ghoDAnA acAnaka haNahaNATathI taMbunA paheregIre jAgRta thaI gayA ane Amatema pharatAM najIkanA paheregIre manuSyanA oLA jeIne hAkala mArI. "keNa che?" .. jayalatAe dhImethI te purUSanA kAnamAM kahyuM. "ApaNe jaladI cAle; nahi te mArA bhAI jAgI uThaze ane ApaNane nAhaka muzkelImAM utaravuM paDaze." kI te purUSe tenuM kathana zAMtithI sAMbhaLIne potAnA ghoDAne vRkSathI ane tyArapachI teNe tenI upara svAra thaIne jayelatAne potAnI AgaLa besArI dIThI. " : temanA ghoDA upara caDavAnA tathA bolavAnA avAjathI paheregIrane zazca thaI. teNe puna: jerathI pUchayuM. "keNa che e ?" - te purUSe cAlavAne mATe Atura thaI rahelA ghone jarA thaMbhAvIne kahyuM. "yuvarAja viradhavala !". che yuvarAja viradhavale ! " jarA darathI tiraskArajanya avAja Avyo. te jayelatAe viradhavalane dhImethI kahyuM. "mArA bhAIne ApaNuM palAyananI khabara paDI gaI jAya che, kAraNake e avAja mArA bhAIno che. ApaNe jaladI cAlIe te ThIka." - "jayalatA ! tuM jarAe gabharAIza nahi. huM ahIM Avyo chuM ane tane laI jauM chuM enI khabara tArA bhAIne mAre karavI joIe; kAraNake khare kSatriya vIra kadi paNa gupacupa zatrune jeIne nAsavAnuM karato nathI."yelatAne AzvAsana ApIne vIradhavale jabAba Ape. hA, sAMgaNadeva ! tamArI dhAraNuM satya che. huM vIradhavalaja chuM ane tamArI bahena jayalatA paNa mArI sAthe ja che, samajavA?" sAMgaNe tene koIpaNa javAba Ape nahi. viradhavale kalpanA karI che te taiyAra thavAne mATeja gayA haze ane tenI e kalpanA kharI hatI; kAraNake thoDI ja kSaNamAM taMbu tarapha deDI AvatAM gheDAnI kharIone avAja tenA sAMbhaLavAmAM AvyuM. te uparathI varadhavale pitAnA ghaDAne eDI mArI ke tarata ja svAmIbhakta ghaDo pavanavege deDavA lAge. thoDI vAramAM vIradhavaLa jayalatA sahita tenA ghoDesvAra pAse AvI pahoMcyA ane kSaNavAra ghoDAne bhAvIne tene utAvaLathI kahyuM. "cAhaDa!" Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ snehalagna. 32, cAhaDe tarataja javAba Ape. "jI; Apa AvI pahoMcyA ? kAma saphaLa thayuM ?" hA, bhagavAna somanAthanI kRpAthI mAruM kAma saphaLa thayuM che ane have huM tvarAthI pATaNa tarapha jauM chuM; paraMtu pAchaLa sAMgaNa ane tenA ghoDesvAre Ave che, mATe tame tene rokI rAkhavAno prayatna karaje. "bahu sArU; Apa jaldI ghaDAne deDAvI jAo." cAhaDe kahyuM ane te sAMbhaLatAM ja viradhavaLe tarataja ghaDAne deDAvI mUke. viradhavalanA grAmana pachI bIjI ja paLe sAMgaNa tenA ghoDesvAre sAthe tyAM AvI pahoMcyo. teNe gADha aMdhakAramAM vidyutanI peThe caLakatI talavAre jaIne potAnA sAthIone kahyuM. "nizAcare ahIMja ubhA che; temane pakaDe kivA mAre; paraMtu eka paNane chaTakavA deze nahi." tarataja talavArono khaNakhaNATa thayo ane jhapAjhapI cAlI rahI. tArAonA AchA prakAzamAM pitAnA sAthIone cheDA upasthI paDatAM jene sAMgaNa kodhathI belI uThaze. "paNa viradhavala kayAM che ? te kema mArI sAme AvIne ubho raheto nathI ? mAre tenuM ja kAma che. mArI talavArane svAda cakhADe che." te te atyAre pATaNa pahoMcI javA AvyA haze, eTale tamArI talavArane svAda temane cakhADo, te pahelAM tame ja mArI talavArane svAda cAkhI juo." ema kahIne cAhaDe AvI sAMgaNanAM mastaka upara potAnI talavAra ugAmI. sAMgaNa sAvadhaja hato. teNe cAhaDanA ghAne ghaNIja kuzaLatAthI cukAvyo ane tyArapachI tenA ghaDAne jarA ADe mArge laI jaIne pATaNanA mArge varAyo deDAvI gaye. thoDA samayamAM ja te pATaNanA killAnA daravAje AvI pahoMcyA, paraMtu daravAjo aMdarathI baMdha hato. teNe daravAnane jorathI hAka mArI daravAjo ughADavAnI AjJA karI. "daravAje atyAre ughaDI zakaze nahi." daravAne bedarakArIthI kahyuM. paNa huM mahArAjA bhImadevane sAmata chuM. huM mahArAjAnA - jarUrI kAryane mATe bahAra gayo hato, tyAMthI pAcho Avyo chuM ane mAre temane tatkALa maLavuM che mATe daravAjAne jaldI ughADa" sAMgaNe asatya kahIne daravAjo UghADavAno prayAsa karyo. te Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ viraziromaNi vastupAla. "tame mahArAjAnA sAmaMta ho ke game te che, tema tamAre mahArAjAne maLavAnI utAvaLa hoya ke na hoya, paraMtu daravAjo atyAre ughADI zakaze nahi. mane tevI AzA nathI." daravAne daDhatAthI kahyuM. kAnI tevI AzA nathI ? mahArAjanI ?" sAMgaNe puchayuM. "nA yuvarAjanI." daravAne javAba Ape. * yuvarAjanI?" sAMgaNa Azcarya pAmyo. "zuM daravAjo ughADa ke nahi, te bAbatamAM cuvarAjanI AjJA levI paDe che? nA, haMmezAM kAMI tevI jarUra rahetI nathI, paraMtu Aje te. yuvarAje khAsa karIne dareka daravAnane tevI sakhta AjJA karI che." daravAne javAba Ape. - "ThIka, paNa yuvarAja to hamaNAMja A daravAjethI nagaramAM gayA kharuM ne?" sAMgaNe dhImethI puchyuM. e jANavAnI tamAre zI jarUra che ?" daravAne sAmo prazna karyo. " - sAMgaNe jANyuM ke, varadhavale dareka daravAnane samajAvI mukayA jaNAya che ane tethI nagaramAM atyAre pravezI zakAya tema nathI. tema tenA saMbaMdhamAM kAMI hakIkata paNa maLe tema nathI. te ghaNeja krodhAtura thaI gayo ane teNe daravAnane mahArAja bhImadevanA nAme ghaNe bhaya darzAvyuM, paraMtu daravAna kAMI kAca pice nahoto ke te tevA maheDAnA - bhayathI DarI jAya. chevaTe nirAza banIne sAMgaNa pitAnA taMbu tarapha pAche. cAlyo gaye; paraMtu tyAMthI jatAM pahelAM teNe vIradhavaLa upara sakhta vera levAnI pratijJA karI. pATaNanAM rAjyamahAlayanA eka khaMDamAM cAra-pAMca manuSya dhImethI vAta karatAM beThelAM hatAM. rAtrino samaya hovAthI khaMDamAM eka bAju dIpaka baLI rahyo hato ane tenA prakAzathI te khaMDa kevaLa sAde paNa svaccha jevAmAM Avato hato. - " somezvaradeva ?" tyAM beThelA eka yuvAne prauDha vayanA ane bhavya dekhAvanA eka purUSa tarapha joIne pUchayuM "yuvarAja hajI sudhI kema AvI pahoMcyA nahi hoya ? "bhAI! mane lAge che ke je samaya jAya che, temAM te AvI pahoMcavA jevIe. Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ snehalagna. che. 33 te bhavya dekhAvane purUSa ke jenuM nAma semezvara hatuM, teNe uttara Ape. "paNa paroDha thavA AvyuM ane hajI sudhI te AvyA nahi, eTale mane zaMkA thAya che ke te kadAca pitAnAM kAryamAM niSphaLa thayA haze!" bIjA yuvAne zaMkA karI. semezvare kSaNavAra vicArIne kahyuM. "tamAre zaMkA karavAnI kAMI jarUra nathI; kAraNake mArI manodevatA mane kahe che ke yuvarAja potAnuM kArya phatteha karIne hamaNAM ja AvI pahoMcavA joIe." bhagavAna somanAthanI kRpAthI ApanI vANI kharI paDe, ema ' ame IcchIe chIe." trIjA yuvAne kahyuM. paNa gurUdeva !" cothA yuvAne jIjJAsAthI pUchyuM. "mahAmaMDalezvara lavaNuprasAda ane mahArAja bhImadevane yuvarAjanA sAhasanI ane atyAranI ApaNuM taiyArInI khabara che kharI ?" hA, teo ubhaya badhI vAtathI jANItA thayelA che. gaI kAleM. sAMje meM jAte ja temane badhI hakIkata kahI hatI ane tethI teo kadAca pariNAma jANavAne atyAre jAgatA paNa hazeja. " somezvare uttara Ape. paNa kadAca jayalatA AvavAnI AnAkAnI karaze to ? kAraNa ke game tevI te paNa te eka strI che ane strIne vizvAsa che ?" prathamanA yuvAne zaMkA karIne pUchyuM. "nA, nA. te AnAkAnI kare tevI nathI. huM tene sArI rIte oLakhuM chuM ane tethI kahI zakuM chuM ke vacana ApyA pachI te pharavAnI nathI." somezvare te yuvAnanI zaMkAnuM nirasana karatAM uttara Ape. to te bahu sAruM; paraMtu gurUdeva ! Apa jJAnI che ane vaLI saMsAranA anubhavI paNa cho, te kahe joIe ke strIone vizvAsa rAkhe, e yogya che ?" te yuvAne jIjJAsAthI punaH pUchyuM. * bhAI nAgaDa!" semezvare zAMtithI javAba ApatAM kahyuM. "tArI zaMkA ThIka che. saMsArano tane anubhava nathI, eTale tuM e prazna kare che, te ye gya che; paraMtu strIo vizvAsane pAtra nathI ane tenAmAM vizvAsa rAkha, e gya nathI, ema kahI nAMkhavuM, e mAtra utAvaLI buddhinuM pariNAma che. zAstrakAroe prasaMge pAtta strIonI niMdA karI che kharI; paraMtu te mAtra temanAmAM meha rAkhIne kartavyayo Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 34 vIraziromaNi vastupALa. bhraSTa thavAya nahi, eTalAja mATe karI che, ema samajavAnuM che; kAraNa ke teonI niMdA karavAmAM zAstrakArone hetu e na hoya, to teo temanI-pativRttA ane satI nArIonI temane devInI anupama upamA ApIne prazaMsA zA mATe karata? mATe A uparathI strIo e vizvAsane pAtraja nathI, evuM ekAMta kathana karI levAnuM nathI." nAgaDa bIjI zaMkA karavA jato hato, paNa eTalAmAM khaMDanI ba- hAra keIne avAja saMbhaLAyo ane tethI te cupa rahyA. * "gurUdeva!" bahArathI avAja AvyuM. " dvAra ughADe; huM phateha karIne AvI pahoMce chuM" eka yuvAne uThIne tarataja dvAra ughADyA ane te ja kSaNe eka yuvAne tathA eka yuvatIe khaMDamAM praveza karyo. "yuvarAja! tame kAryane saphaLa karIne AvI pahoMcyA, tethI mane dhaNeja AnaMda thAya che." somezvare AgaMtuka yuvAnanA khabhe hAtha mUkyo ane te pachI tenI pAse maryAdAthI ubhelI yuvatI tarapha joIne snehapUrvaka kahyuM. " ane jayalatA ! tame paNa jabarI hiMmata batAvI che. mAre tamane AzIrvAda che ke tame akhaMDa saibhAgyavatI thAo ane bhaviSyamAM gujarAtanI mahArANuM banIne akSaya sukhane bhagave." cuvarAja varadhavala tathA jayalatA ubhaye sAthe ja rAjagurUsomezvara devane namaskAra karyo. cAle tyAre, huM tamAruM ubhayanuM amidevanI sAkSIe lagna karAvI ApuM; kAraNake meM ahIM te saMbaMdhanI badhI taiyArI karI rAkhI che." sAmezvare kahyuM. "ame ubhaya tamArI AjJAne mAna ApavAne taiyAraja chIe." - vIradhavala tathA jayalatAe sAthe ja kahyuM " te pachI pATaNanA rAjyagura semezvaradeve yuvarAja viradhavala tathA jayelatAnuM paraspara vidhi sahita lagna karI ApyuM. lagnanI kriyA saMpUrNa thatAM rAjyagurUe nava daMpatIne AzIrvAda Ape. ane tene mastake caDAvI te je AnaMdane pAmyuM. kSaNa vAra rahI semezvare kahyuM. "yuvarAja! have lagabhaga prAtaHkALa thavA Avyo che, tethI tame prathama mahArAjane ane tyArapachI mahAmaMDaLavarane vaMdana karavAne jAo; kAraNake teo tamArAM AgamananI rAha jatAM hajI jAgatAMja haze." Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ItihAsa-darzana. "zuM teo hajI jAgatAMja haze ?" yuvarAje AzcaryathI pUchyuM. "hA; kAraNa ke meM temane tevI salAha gaI kAle ApI hatI ane tethI teo avazya jAgatA hovA joIe." semezvare uttara Ape. "bahu sArU tyAre huM temanI pAse atyAreja jauM chuM, paNa tame paNa amArI sAthe A to ? yuvarAje kahyuM. tamArI evI IcchA hoya, te huM paNa tamArI sAthe ja AvuM chuM." ema kahI somezvara yuvarAja viradhavalanI sAthe gaye. prathama varadhavala jalatAne pitAnAM mahAlayamAM pahoMcADI AvyA ane tyArabAda te tathA semezvara mahArAja bhImadevanI pAse gayA. nAgaDa tathA bIjA yuvAno yuvarAjanAM AvA prakAranAM lagnathI Azcarya sAthe AnaMdane pAmatAM svasthAnake gayA. - -- prakaraNa 6 ThuM. ItihAsa-darzana prastuta navalakathAnA pravAhamAM ApaNe have AgaLa vadhIe, te pahelAM tatkAlina ItihAsane jANavAnI agatya rahe che. kAraNake tenA abhAve te samayanI varatusthitinuM bhAna vAcakane barAbara thaI zakaze nahi. ame je samayanI A kathA lakhIe chIe, te samaye gujarAta upara bheLA bhImadevanuM Adhipatya hatuM; paraMtu jara, jamIna ane je e traNa vinAzaka vastuone mATe mahAna yuddho karavAthI teno rAjamukuTa DagamagI rahyo hato ane te mAtra nAmane ja gujarAtane mahArAjA rahevA pAme hate. cakravartI kumArapALe gujarAtanAM rAjyane samRddha ane AsapAsanAM bIjAM rAjyamAM ziramaNi banAvI dIdhuM hatuM, paraMtu te pachI gujarAtanAM durbhAgye kahe ke karmanI prabaLatAe kahe-tene putra nahi hovAthI tenA bhatrIjA ajayapALanAM hAthamAM gujarAtanuM rAjya gayuM hatuM ane teNe jena dharma uparanA dveSane laIne thoDA ja samayamAM tene nirbaLa banAvI mUkyuM hatuM. ajayapALanAM mRtyu pachI mULarAja ane tenAM mRtyu pachI i. sa. 118 mAM bhImadeva bIje gujarAtano adhipati thayo hato. A bhImadeva paNa pahele bhImadeva ke je bANA Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vIraziromaNa vastupAla. vaLInA upanAmathI jANato thaI gayo che, tenA jevoja parAkramI, re, pratApI ane baLavAna hatA; te paNa teNe te samayanA baLavAna rAjayakartAo cauhANe ane paramAranI sAthe nirjIva kAraNa mATe mahAna yuddho karavAnI mUrkhAI karavAthI te bhoLA bhImadevanAM nAmathI oLakhAI ga che. AbunA paramAra, ajamera ane dilhInA cauhANe ane musalamAnanI sAthe vAraMvAra yuddho thavAthI te tadana nirbaLa banI gayo hato ane gujarAtanA rAjadaMDane mAMDamAMDa TakAvI rahyo hato. AbunA rAjA jetasI paramAranI putrI sarvAMgasuMdarI IcchanakumArI mATe dilhInA rAjA pRthivIrAjanI sAthe bhoLA bhImadevane tumula yuddha karavuM paDayuM hatuM ane temAM tenI saMkha hAra thaI hatI. A samaye musaMdhyAno uttara hiMdamAM trAsa vartAvI rahyA hatA ane gujarAtIoe temanI kraratAne svAda cAkhyo hata; te paNa teo temanAthI bedarakAra rahyA hatA ane tethI tenuM pariNAma temane kevuM bhogavavuM paDayuM hatuM, te kutubudIne i. sa. 1194mAM gujarAta upara karelA halAthI spaSTa jaNAI Ave che. A samaya evo hato ke je rAjA bedarakAra ane asAvadha rahe te mAryo jAya tema hatuM, paraMtu karmanAM nirmANane ke mithyA karI zakayuM che ? musalamAnonA uparAuparI halAthI mAtra gujarAtIo ja nahi, paNa uttara hiMdavAsIonI paNa ghaNI ja bhayaMkara dazA thaI hatI, te pRthivIrAja, jayacaMdra vagere mahAna baLavAna rAjAonI hAra ane temanAM mRtyuthI samajI zakAya tema che. - rAjapUta rAjAo mahemAMhenI laDAIothI nirbaLa ane sattvahina banI gayA hatA ane temAM gujarAtane rAjana bhoLA bhImadeva te sarvathI vadhAre kharAba thaI gayuM hatuM. cauhANenI sAthenA yuddhamAM tene parAjya thavAthI te dhanamAM ane sainyamAM ghasAI gayo hato ane tethI tenAM sAmate, mAMDalika ane saradAre paNa bedila thaI gayA hatA. barAbara A samaye musalmAna saradAra kutubuddone gujarAta upara halle karyo hato. bhImadeva jo ke nirbaLa banI gayo hato to paNa te zero ane pratApI hatI ane tethI teNe pitAnA mitra ane senApati jIvanarAjanI sahAyathI potAnAM sainyane ekatra karyuM ane musalamAnonI sAme laDavAne taiyAra thaI rahyo; paraMtu deva IcchAthI A vakhate teNe evI te sakha hAra khAdhI ke tene IcchIe ke anicchAe pATaNa tyAga karIne cAlyA javuM paDayuM, eTaluM ja nahi paNa tene mitra jIvanarAja ane tenI parama priya rANuM lIlAdevI mRtyu pAmyAM. musalamAnoe Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ itihAsa darzana. - 37 pATaNane kabaje karyuM ane e rIte vanarAje vasAvelAM tathA siddharAja ane kumArapALe samRddha banAvelAM e ItihAsa prasiddha zaheranI avadazA zarU thaI. A rIte musalmAnoe jo ke gujarAtanA pATanagarane kabaje karyuM hatuM; to paNa tyAM rahIne rAjya calAvavAne teono vicAra thayo hAya, ema jaNAtuM nathI. teo to mAtra prajAne luMTIne paisAdAra thavAneja IchatA hatA ane tethI temaNe te vakhate potAnI jaDane pATaNamAM majabuta karavAno prayAsa karyAnuM itihAsanAM vAMcanathI jaNAtuM nathI. A samaya daramyAna potAnI hArathI ane potAnAM priya nehIonAM akALa mRtyuthI nirUtsAha thayele bhoLo bhImadeva saMnyAsInA veze ajJAta sthaLe cAlyo gayo hato. A pachI pATaNano musalamAna subo rAjya calAvavAne badale ane pitAnI jaDa uMDI nAMkhavAne badale mAtra prajAne luMTavAmAM ane kone vinA kAraNe trAsa ApavAmAM pitAnI sattAno dora calAvato hato, tenA AvA trAsajanaka rAjyaamalathI prajA tadana kaMTALI gaI hatI ane eTalI hade AvI pahoMcI hatI ke je koI nAyaka maLe, te tenI AjJAmAM rahI musabhAnI darane toDI pADavAne tamara banI gai hatI. A samaye pATaNanA ghaNuM sAmaMto ane saradAra to pitAno sAthe sAdhavAmAM paDelA hatA; mAtra vAghelA saradAreja pATaNanI ane tenI durdazA joIne manamAM baLatA hatA ane lAga Ave te musalAne gujarAtamAMthI hAMkI kahADavAne Atura thaI rahyA hatA. vAghelA solaMkIno mukhya saradAra arNorAja kivA AnA karIne hato. aNarAja e cakravartI kumArapALanA mAsA dhavalakano putra hato ane teNe tathA tenA pitA dhavalake kumArapALanA darabAramAM rahIne tenI sArI sevA bajAvI hovAthI kumArapALe temane sAbaramatI ane narmadA vacce pradeza tathA dhoLakA ane dhaMdhukA pragaNuM InAmamAM ApyAM hatAM. pradeza ane pragaNA uparAMta vAghela nAmaka sthaLa paNa temanA kabaje hatuM ane te uparathI arNarAjanA vaMzaja vAghelA kahevAyA hatA ane hajI paNa kahevAya che. arNorAjane lavaNaprasAda kiMvA luNacha karIne putra hato. A banne pitA ane putra pATaNanA rAjyanA kharekharA hitecchuM ane vizvAsu sAmaMta hatA ane temanI ja sahAyathI nirUtsAha banIne cAlyo gayela bheLo bhImadeva gujarAtanAM rAjyane punaH hastagata karI zaka hato. Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 38 vIra zire maNI vastupAla. - A samaya kharekharI aMdhAdhuMdhIne hatuM, e navesarathI kahevAnI kAMI agatya nathI. prathama kahI gayA pramANe bheLo bhImadeva je ke vAghelA sAmaMtanI sahAyathI pATaNane punaH prApta karI zakyo hato; te. paNa te eTale badhe nirbaLa banI gayo hato ke ghaNA sAmaMti, saradAre ane mAMDalike tenI AjJAmAM nahi rahetAM svatraMta banI beThA hatA eTaluM ja nahi, paNa lAga Ave, te pATaNane paNa hastagata karI svayaM rAjA banI javAne tamara thaI rahyA hatA. AvA kaTokaTInA samaye arNorAja vAghelAe ane tenA putra lavaNaprasAde bhoLA bhImadevane amUlya sahAya karI hatI ane te eTale sudhI ke A AMtara kalahamAM arAjanuM mRtyu thayuM hatuM. vAghelA sAmate mULathI ja pATaNanA rAjyakartAonA hitecchuo hatA ane temAM arNorAjI maraNaparvatanI sevAthI bheLA bhImadeve lavaNaprasAdane mahAmaMDalezvara ane tenA putra vIradhavalane pitAno uttarAdhikArI yuvarAja banAvIne temanI ke kadara karI hatI, A badhI ghaTanA ApaNe AgalA prakaraNamAM vAMcI gayA chIe. prastuta navalakathAne samayano vicAra karIe, to amAre kahevuM joIe ke te kharekhara saMkrAntIne yuga hatA. gujarAtane prabaLa pratApI mahArAjA bhImadeva pitAnI mUrkhAI ane bhoLapaNathI hatAza ane nibaLa banI gayo hato, tenA sAmata vagere tenI sAme kAvatrAM karI rahyA hatA ane uttaramAM musabhAnA pitAne vijayaja pharakAvI rahyA hatA. TaMkAmAM kahIe to A ane bIjA aneka kAraNothI pATaNane rAjyadaMDa DagamagI rahyo hato ane samaya jatAM taddana jamInadosta thavAnI taiyArImAM AvI rahyo hato. dharma, samAja, deza ane rAjyanI jyAre jyAre paDatI dazA Ave che, tyAre tyAre teno temAMthI uddhAra karavAne mATe yuge yuge huM avatAra dhAraNa karuM chuM, evuM gItAmAM zrIkRSNa kaheluM che ane e pavitra vAkayane dareka hi avazya jANato. hoya che. A pavitra vacanane zraddhApUrvaka mAnabhamAM Ave, te A samaye gujarAtanAM rAjyane tenI paDatI dazAmAMthI uddhAra karavAne koI mahAna purUSanI agatya hatI, ema jaNAyA vinA raheze nahi. khuda bheLA bhImadevamAM evuM sAmarthya rahyuM nahatuM ke te pATaNanAM rAjyane uddhAra karI zake; kAraNa ke eka te te nirbaLa banI gayo hato ane bIjuM tenA sAmati vagere vizvAsaghAtaka banI gayA hatA. mahAmaMDalezvara lavaNuprasAda ane yuvarAja vIradhavala e samaye pATaNanAM rAjyanA Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ itihAsa darzana. 39 rakSaka hatA, to paNa e kSatriyocita udAra paNa utAvaLI buddhiyukta vyaktionI sAthe dakSatA ane kArya kuzaLatAnA guNayukta bIjI vyaktinI paramAvazyakatA hatI ane je evI koI mahAna satva guNavALI vyaktino vega maLI Ave noja pATaNanAM rAjyane punarUddhAra thaI zake tema hatuM. bhaLe bhImadeva A vastusthitine samajato hato, paraMtu te te rAjyane badho bhAra mahAmaMDalezvara lavaNuprasAda upara nAMkhIne lagabhaga ekAMta jIvana gujAratA hatA ane tethI gujarAtanAM rAjyane vadhAre avadazAmAM lAvI mUkavAnI ke tene punarUddhAra karavAnI badhI javAbadArI lavaNuprasAda upaja rahelI hatI. bhoLA bhImadeve je ke lavaNaprasAdanA putra vIradhavalane pATaNanI rAjyagAdIne uttarAdhikArI banAvyo hato; to paNa tenI hayAtImAM varadhavalathI rAjyanI lagAma hAthamAM laI zakAya tema nahi hovAthI e tathA tene pitA ubhaya bhaviSyamAM zI rIte vartavuM e viSayamAM muMjhAtA hatA. kAraNa ke je teo bhImadevanI hayAtImAM pATaNanI rAjyalagAmane pitAnA hAthamAM laI rAjyakArabhAra calAve, to te ayogya hatuM ane je tema nathI karatA, to bhoLA bhImadevanI AjJAne koI mAnatuM nahi hovAnAM kAraNe rAjyasattA hnipratidina nabaLI paDatI jatI hatI. A temanI muMjhavaNanuM kAraNa hatuM ane temAMthI zI rIte tarIne pAra utaravuM e teonA mATe mahAna vicAraNIya prazna hate. jyAre gujarAta deza, pATaNanuM rAjya ane janasamAjanI upara pramANe vastusthiti hatI, tyAre jaina ane zaiva dharmanI sthiti paNa saMtoSakAraka te nahotI ja. rAsamALAmAM lakhyA pramANe A banne dharmanA anuyAyIo jyAre jeno vAro Ave tyAre eka bIjAnA upara uparIpaNuM meLavatA AvelA che. jena dharma vanarAja cAvaDAnA samayamAM prabaLa thaI paDyo hato, te vizeSa karIne te jyAre vanarAja bALaka hato ane tenI mAne tenAM prasava ane rakSaNa mATe nAzI jaIne vanamAM vasavuM paDayuM hatuM, tyAre temane jena dharmanuM rakSaNa maLyuM hatuM. tenI sattAthI kadApi tema thayuM haze; tema chatAM vanarAja ane tenA kramAnuyAyIo zaiva dharmane mAnatA hatA. tyArapachI eTale ke siddharAja ane kumArapALA samayathI jaina dharma unnata sthitimAM Avela hatuM. jaina dharmamAM thai gayelA cAMpe, vimala, muMjAla, sajajana ane udayana ityAdi mahAna purUSothI pATaNanuM rAjya vizeSa vRddhine pAmyuM hatuM Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vIraziromaNI vastupAla. ane e kArya kuzaLa vyaktionI amUlya sevAthI bIje rAjyamAM te ziromaNi thaI zakyuM hatuM, e itihAsa-prasiddha vAta che ane tene laIne ja e samayamAM jaina dharmanuM gaurava savizeSa hatuM. jene pATaNanAM rAjyanA sthaMbharUpa hatA, ema kahevAmAM Ave, te emAM atizayoktine doSa nathI, kAraNa ke vimaLa ane muMjAla jevI be asAdhAraNa viravayukta ane zAma, dAma, daMDa ane bheda, e cAre nItine jANanArI vyaktioe mahAna yuddho karIne prabaLatApUrvaka rAjyasara calAvIne pATaNane gauravazAlI banAvyuM hatuM ane tethI jenone pATaNanA sthaMbharUpa kahevAmAM kAMI atizakita thatI nathI, ema ItihAsa-rasikone jaNAyA vinA raheze nahi. A samaye dAdara, kAka, vallabha vagere rAjyanipuNa vyakitao paNa hatI ane teo je ke rAjyakAryakuzaLa ane yuddhapriya hatI; to paNa vimala, muMjAla ane udayananAM vyakitatva AgaLa temane hAra khAvI paDatI hatI. A kAraNathI tathA zrImAna hemacaMdrAcArya jevA asAdhAraNa mahAtmAnA astitvathI pATaNanAM rAjyamAM jenIonuM savizeSa jora hatuM, e spaSTa kahevAnI agatya rahetI nathI. hindustAnanI avanati dharmanA kaleSathI thaI che, evuM keTalAka vidvAnonuM maMtavya che ane e maMtavyanI sAthe lekhaka sarvathA saMmata nathI, te paNa tevAM prakAranAM kalethI dezanI pragatine asara thaI che, ema to kahyA sivAya cAlatuM nathI. pATaNanA rAjyane dhArmika kaleSathI viparita pariNAma sahana karavuM paDayuM che ke nahi, e vivAdano viSaya che; to paNa tenAthI tenI pragatine keTaleka aMze nukazAna to pahoMcyuM ja che, ema satyanI khAtara kahevuM paDe che. A dhArmika kalahathI jainadharmane te pachIthI ghaNuM sahana karavuM paDayuM hatuM ane tene laIne ja tenI hAlanI nirbaLa dazA anubhavAya che, e nirvivAda che; paraMtu eka aitihAsika navalakathAja hovAthI e saMbaMdhamAM vizeSa lakhavAnuM ucita nathI. A uparathI kahevAno bhAvArtha eTaleja che ke je samayanI prastuta navalakathA che, te samaye 'deza, rAjya ane samAjanI vastusthitinI sAthe dhArmika sthiti paNa saMtoSakAraka nahotI ane jenIo tathA zaivIo lAga AgethI potAnuM svAmItva sthApavAnuM bhUlatAM nahetAM ane prasaMgopAta koSane janma ApI rAjakIya pragatine paNa asara karatAM hatAM. ItihAsa-darzananAM ATalAM vivecana uparathI e te spaSTa samaju zakAya tema che ke pATaNanI rAjakIya, sAmAjIka ane dhArmika paDatI Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ daMpatI-kavana.. dazA hatI ane temAMthI pATaNanI caDatI dazA karavAne mATe kaI mahAna vyaktinI agatya hatI. A samayaja e saMkrAtIno hato ke je te samaye jevI jarUra hatI, tevI koI vyaktino janma thayo na hota, te pATaNanuM gAravazAlI rAjya teja vakhate avanatinA uMDA gartamAM jaIne paDayuM hota; paraMtu daivanI tevI IcchA nahotI. te hajI eTaluM badhuM pATaNane pratikULa thayeluM nahatuM; kAraNa ke tene hajI keTalAka caDatIpaDatInA raMge anubhavavAnA hatA ane tethI te samaye dAnavIra, dharmavIra, zarIra ane karmavIra ityAdi vIrAmAM ziromaNi samAna vastupALane janma thayo hato ane tenAM atulanIya sAmarthya ane asAdhAraNa vyaktittvathI pATaNanI punaH pragati thaI zakI hatI. prastuta navalakathAmAM mukhyataH eja mahApurUSanAM prazaMsanIya kAryonuM citra doravAmAM AvyuM che ane tene vAcaka baMdhuo ane bahene navalakathAnA pravAhamAM jema jema AgaLa vadhaze, tema tema joI zakaze, eTale aMhI tenAM vistRta vivecananI kAMI agatya nathI. kathA samayanI ATalI sAmAnya aitihAsika rUpareSA derIne have ApaNe AgaLa vadhazuM, to kazI harakata nathI prakaraNa 7 muM. daMpatI-jIvana. gujarAtanA prAcIna itihAsamAM je keTalAMka purUSottama utpanna thaI gayA che, temAM vIraziromaNi vastupALano samAveza thaI jAya che, ema tenAM caritra uparathI joI zakAya che. gata prakaraNamAM ApaNe pATaNanAM rAjyano, gujarAta dezanI ane janasamAjanI je avanata dazA joI gayA chIe, te dazAmAMthI rAjya, prajA ane samAjane uddhAra karanAra je kaI purUSottama te samaye thayo hoya, to te vastupALaja hatA, evuM ItihAsanAM vAMcanathI spaSTa samajAya che. purUSomAM siMha samAna vastupALe potAnAM sAmarthya, buddhibaLa, kArya-kuzaLatA, dakSatA ane pratApathI gujarAtanAM rAjyane paDatImAMthI caDatImAM lAvIne mUkI dIdhuM hatuM ane tethI Aje paNa e purUSavaranAM guNagAna gavAyA kare che. vIra vastupALa poravADa jAtino jenadhamI vaNika hatuM. te kAMI Aja Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ viraziromaNI vastupAlakAlanA vaNika bhAIo jevo nirmAlya ane nAhiMmata nahote; paraMtu zuddha kSatriyane paNa lajAve te zuravIra, parAkramI ane pratApI hato. vastupALanA dAdA dAde caMDapa gurjara rAjAno maMtrI ane mahA dAnezvarI hatA. teno putra caMDaprasAda je siddharAjano kASAdhikArI hate, teNe satkarmo karI kIrti saMpAdana karI hatI. teno putra sema paNa guNavAna hAI siddharAjane kArabhArI hatA. emane sItA nAmaka strI hatI ane tenAthI tene AzArAja kivA azvarAja nAmaka putra thayA hato. A azvarAja paNa bhoLA bhImadevane kArabhArI hatA. AzArAja kiMvA ardharAjane asAdhAraNa saubhAgya ane zIlane dhAraNa karanArI kumAradevI* nAme strI hatI. kumAradevIthI azvarAjane luNiga, mAladeva, vastupALa ane tejapALa nAme cAra putra ane jAhu, mAuM, sAu, dhanadevI, sehagA, vayaju ane padamadevI ema sAta putrIo thayAM hatAM. kumAradevI AbhuzAhanI putrI hatI ane tene pitA paNa uMcA darajajAne rAjyasevaka ane ucca kuLane hatA. luNiga ane mAladeva saMbaMdhamAM vizeSa hakIkata jANavAmAM AvatI nathI. mAtra teo dharmiSTa, catura ane yazasvI hatA, eTaluM itihAsa uparathI jaNAya che. vastupALane lalitAdevI ane se latA nAmanI be strIo hatI ane tejapALane anupamA nAme eka strI hatI. lalitA, saiAkhalatA ane anupamA traNe rUpamAM raMbhA samAna ane zIlamAM sItA samAna hatI ane temanA sukhakara sahavAsamAM rahIne banne bhAIo satkarmo karatAM kALa nirgamana karatA hatA. - madhyAnhane samaya hato ane varSArUnuM je ke Agamana thaI gayuM hatuM; te paNa jalavRSTinA abhAvatho sakhta garamI | * keTalAka itihAsakAre kumAradevI bALavidhavA hatI ane tenI sAthe azvarAje punarlagna karyuM hatuM; ema kahe che. jagaDU caritra bhASAMtaranI pUravaNImAM lekhake, vastupALanuM caritra lakhanAra sAmezvara kavie e vAtanA AMkha ADA kAna karyA che, paNa jena graMthakAre pakSapAta karyo vagara dharAra jaNAve che ke temanI mA kumAradevI bALavidhavA hatI, ema lakhIne prAcIna samayamAM kema jANe vidhavA-vivAha pracalita na hoya ? e bhAva darzAvavAno prayAsa kare che, paraMtu e saMbaMdhanA bIjA ItihAsanAM pustaka vAMcatAM kumAradevI bALavidhavA hatI kiMvA te samaye Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ daMpatI-jIvana. . thatI hatI. AkAza AchA vAdaLI raMganA abhathI sadaiva gherAyeluM rahetuM hatuM ane tApanuM nAma nizAna nahatuMparaMtu keNa jANe zAthIe hajI vRSTi thaI nahatI ane tethI tathA prANadAyaka pavananA abhAvathI leke AkuLa-vyAkuLa thaI gayAM hatAM. A samaye mAMDala nagaramAM AvelA eka bhavya mahAlayamAM suzobhita oraDAnI - dhyamAM hiMbA upara be strIo ane temanI vacce eka purUSa, e pramANe traNa manuSyo beThelAM ane dhIme dhIme hiMcakA khAtAM draSTigocara thAya che. A traNe manuSyonuM vaya lagabhaga samAnaja jaNAya che; te paNa sAdhAraNa rIte zarIranAM kadamAM purUSa kAMIka uMce ane sAmarthyasaMpanna hato. jyAre banne strIo kAMIka nIcI ane kamaLAMgI hatI. A traNe manuSyo yauvanavaya pasAra karI gayA hatAM; te paNa yauvanAva. sthAnuM mAhArI teja temanAM samasta zarIramAM hajIpaNa jhaLakI rahyuM hatuM. be strIonI vaccamAM beThele purUSa zarIre majabuta ane gaurAMga hato ane tenI vizALa cakSuo ane bhavya vadana uparathI te kaI gauravazALI purUSa hoya, ema jaNAtuM hatuM. e purUSanI banne bAjue beThelI strIo padmanA saurabhayukta zarIravALI ane mRgInAM jevAM lenavALI jANe suMdarIo hoya nahi? ema temanAM asAdhAraNa vaNika kAmamAM vidhavA-vivAha pracalita hatA, ema jaNAtuM nathI. vastupALanA samakAlina kItikaumudInA racanAra khuda somezvara kavie ane vastupALanAM avasAna pachI beja varSe vastupALa caritra racanAra zrI chanaharSagaNie kumAradevI vidhavA hatI ane tenI sAthe azvarAje punarlagna karyuM hatuM, evabhAva potAnAM kAvyomAM keAI sthaLe darzAvyo nathI. kharI hakIkata to evIja hatI ke eka samaye azvarAja ane kumAradevI ubhaya upAzraye AcArya zrI haribhavanI dharmadezanA sAMbhaLavAne gayAM hatAM. AcAryazrI kumAradevInAM zarIranAM zubha lakSaNe joIne . prasaMgopAtta tenA tarapha jatA hatA, te uparathI dharmadezanA baMdha thayAM pachI azvarAje ekAMtamAM ema karavAnuM kAraNa pUchyuM. AcAryazrIe javAba Apyo ke tenA zarIranAM evAM cinha che ke tenAM udarathI dharma dhuraMdhara ane mahA parAkramI purUSottama utpanna thAya. A uparathI adharAje kumAradevIne potAnI adhoganA banAvI. ATalI hakIkata uparathI kumAradevI bALavidhavA hatI ke e samaye vaNika kemamAM punalagnane pracAra hatA, ema mAnavuM e kevaLa agya che. -lekhaka. Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vIraziromaNI vastupAla rU5-lAvaNyathI dekhAtuM hatuM. A traNee bArIka paNa kiMmatI ane sAdAM paNa svaccha vastro ane amUlya AbhuSaNe paridhAna karelAM hatAM ane te uparathI tathA temanI ekaMdara carcAthI teo ucca kuLanAM manuSyo haze, ema svAvika rIte ja anumAna thatuM hatuM. ame have vAcaka mahAzayonI jIjJAsA tRpta karavAnI khAtara temanuM oLakhANa ApIe chIe. hiMDoLanI madhyamAM be le purUSa te vIra vastupALa hato ane tenI baMne bAjue beMkelI tenI be strIo lalitA ane sokhelatA hatI. lalitA ane sokhelatA baMne sagI bahena hatI, te chatAM ekaja patine paraNuM hatI ane zaukyanA jarA paNa IrSyA-bhAva vinA AnaMdamAM saMpasaMpIne rahetI hatI.. vastupALa atyAre kAMIka udAsa jaNAte hato ane tethI tenI patnIo tene udAsinatAnuM kAraNa pUchavAnI sAthe zAMtvana karatI hatI. prANanAtha !" lalitAe pUchayuM. "ApanuM sadaiva praphula rahetuM mukhakamaLa kema atyAre udAsa jaNAya che ? zuM ApanA hRdayamAM koI navI ciMtAe janma lIdho che ?" - "bahena! mane paNa prANanAthanuM mukha ciMtA ane zekanA bhAthI karamAI gayeluM jaNAya che."sau latAe lalitAnI kalpanAne anumodana ApyuM ane pachI vastupALa prati joIne kahyuM. "ApanI ciMtAnuM kAraNa zuM amane nahi jaNAve, vahAlA ? - vastupALe khinna mukhArvindane jarA praphula banAvIne uttara Apo. mArI pAse eka evI vAta nathI ke jene huM tamArAthI gupta rAkhI zakuM; kAraNa ke tame mArAM sukha kiMvA du:khamAM sahacArI cho ane tethI mArA hRdayanI dareka vAtane ane mArA sukha-duH5nAM kAraNane jANavAne tamane saMpUrNa adhikAra che. hAlI lalitA ane sau latA ? tame e te jANo ja che ke pitAnAM ati duHkhadAyaka svargagamananA zokane dUra karavAne mATe ane temanA viyeganAM duHkhane bhUlI javAne mATe ApaNe pATaNane tyAga karIne sahakuTuMba ahIM mAMDalamAM AvIne rahyA chIe; paraMtu ahIM paNa ApaNI icchA pUrI thaI nahi; kAraNa ke ahIM AvyA pachI thoDA ja samayamAM vatsala mAtAne paNa ApaNe gumAvI beThA chIe ane je ke mAtAnA svargagamanane keTalAka samaya thaI gayA che; te paNa temanA tathA pitAnA snehanuM mane atyAre acAnaka smaraNa Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ " rche. daMpatI-jIvana. thaI AvatAM ane tene laIne hRdayamAM zAka thatAM mArUM mukha tamane ciMtAtura jaNAya che te svAbhAvika ja che. kahe joIe mAtA-pitAnA vidyoga -cira viyoganuM duHkha kyA dhIrane paNa zakAtura banAvatuM nathI ?" "svAmInAtha!" lalitAe vastupALanAM manaduHkhanI vAta sAMbhaLI laIne kahevA mAMDayuM. "Ape ApanAM hRdayanI pratyeka vAtane ane ApanAM sukha-duHkhanA kAraNane jANavAne amane adhikAra che, ema ja te mAtra ApaNuM mahattAne ja sUcave che kAraNa ke patnI. pitAnA patinAM sukha-duHkhamAM sahacArI hoIne tenAM kAraNane jANavone, tene adhikAra che, te paNa tene potAnA patinAM hRdayanI kaI gupta vAtane paNa jANavAno adhikAra che, ema patnIe mAnI levuM joIe nahi. patine e vizvAsa meLavavAne mATe te prathama patnIe lAyaka banavuM joIe; paraMtu e vAtane atyAre javA daIe. priya pati ! harakoI manuSyane pitAnA mAtA-pitAnA viyoganuM duHkha thAyaja che ane tema thavuM e sarvathA svAbhAvikaja che; kAraNa ke mAtA pitAno viyoga ghaNeja duHkhadAyaka che; paraMtu mArI namra mati pramANe Apa jevA suta ane dharmanA jANakAra purUSavare potAnAM snehInA viyogane vAraMvAra smaraNamAM lAvIne zokAtura thavuM joIe nahi. mAtA-pitAnAM svarga- gamanathI A5 tathA baMdhuzrI tejapALa ghaNI vAra dilagIrImAM garakAva thaI jAo che, e mArA dhyAna bahAra nathI; paraMtu vAstavika rIte te mAtA-pitAnA viyeganuM smaraNa karIne dilagIra thavAne badale ApaNe temanAM zreya nimitte puNyakAryoja karavAM joIe ke jethI karIne temanA AtmAne zAMti maLe. kema bahena ! mArUM kathana tane yogya jaNAya che ke nahi ?" chevaTane prazna pitAne pUchAyele jANIne saukhyalatAe kahyuM. svAmInAtha mArI bahena lalitAe je kahyuM, te kevaLa yogya ja che. e te huM paNa sArI rIte jANuM chuM ke Apa temaja ApanA baMdhu mAta- pitAnA viyogathI vAraMvAra dilagIra thaI jAo che; paraMtu ApanA jevA dhIra ane vIra purUSavarane ema karavuM, e yogya nathI. ApaNe te mAtA-pitAnAM zreya mATe mArI bahena kahe che, tema puNyakAryo ja karavA joIe." lalitA tathA saukhelatAnAM mIThAM ane upadezapUrNa vacane sAMbhaLIne vastupALane zeka vilina thaI gayuM ane tenuM mukhakamaLa punaH AnaMdathI camakavA lAgyuM. teNe smitapUrvaka kahyuM. "mArAM hRdaya Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vozirAmaNuM vastupAlamaMdiranI devIe ! tamArAM mIThAM ane kharAM kartavyane darzAvanArAM vacane 'sAMbhaLIne mAro zeka cAlyo gayo che ane mane hRdayamAM AnaMdano anubhava thAya che. mAtA-pitAnA cira viyoganuM duHkha te ghaNuM moTuM che; paraMtu manamAM mAtra teno ja vicAra karIne besI rahevAmAM DahApaNa nathI; kintu temanA zreyane mATe satkAryo karavA, eja jarUranuM che, evuM tamArUM kathana mane kevaLa yogya jaNAya che; paraMtu kahe, mAre kyAM ane kevAM satkAryamAM joDAvuM joIe ?" - vastupALanA chellA praznathI lalitA ane saukhelatA kSaNabhara vicAramAM paDI gaI. chevaTe lalitAeja bolavAnI zarUAta karI ane kahyuM. " jIvananAtha ! Apa poteja sucatura, dakSa ane kartavyakuzaLa cho, te chatAM amane kartavyanI dizA pUchIne amArAM mahatvane vadhAro che, e ApanAM dilanI kAMI jevI tevI udAratA nathI. vastutaH te ame ApanI dAsIoja hovAthI ane Apane kartavyanI dizAne kevI rIte darzAvI zakIe ?" kharUM che; mArI bahenanuM kathana satya che, nAtha ! ame Apane kartavyanI dizAne zI rIte batAvI zakIe ?" saukhyalatAe tenI bahenanAM kathanane anumodana ApyuM. - lalitA ane saukhyalatA !" vastupALa uttara ApatAM kahyuM. kartavyanI dizAne ame zI rIte darzAvIe, e tamArI vinayazIlatA prazaMsanIya che. tame e rIte vinayazIlatA jaNAvIne tamArI laghutA batAvo che, e huM jANuM chuM; paraMtu kharI rIte tame ubhaya caturA ane saMskArI che ane tethI mane mArA kartavyanuM bhAna karAvavAne mATe samartha cho mATe mAre kayA ane kevAM satkAryamAM joDAvu, e huM tamArI pAsethI jANavA mAguM chuM ane te tamArI bannenI pAsethI jUduM judu jANavAno mArI IcchA che." "bahu sArU, nAtha ! jyAre ApanI evI IcchA che, tyAre ame amArI zuddha mati anusAra Ape kayA ane kevA satkAryamAM joDAvuM joIe, e viSe yogya mArgane darzAvazuM." lalitAe potAnA patinI IcachAne svIkAra karIne sau latA prati joIne pUchyuM. "ThIka, bahena! prathama huM ja kahyuM ke tuM kahIza?" "prathama tame ja kaho; kAraNa ke huM nAnI hovAthI mArI mati Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ daMpatI-jIvana. ochI hoya ane tethI mArAM mArgadarzanamAM kAMI sAra haze nahi." saukhyalatAe javAba Apyo. ThIka, prANanAtha! Ape jANavA mAMgelA khulAsAne prathama huMja uttara ApuM chuM." ema kahIne lalitAe AgaLa calAvyuM. mArI mati te ema jaNAve che ke mAtA-pitAnA AtmAnAM zreya nimitte Ape ApaNuM dharmanI AjJAnusAra dhArmika kriyAo ane vRtta-niyame karavA tathA svAmIbhAIone bhojana karAvavuM ane vizeSamAM saMgha sahita yAtrAne mATe javuM. A pramANe puNya-kAryomAM dhanane upaga karavAthI mAtA-pitAnA AtmAnAM zreyanI sAthe ApaNane puNya ane kiti ubhaya prApta thaze. pachI te jevI ApanI IcchA; kAraNake yogya salAha ApavI, e amAruM strIonuM kAma ane te pramANe vartavuM ke nahi, te ApanuM kAma." "bahu sArU." vastupALe smitapUrvaka kahyuM ane pachI sokha-- lasane pUchayuM. "have sAkhelatA ! mArA pUchelA praznane tuM uttara Apa joIe ?" saukhyalatAe kSaNa vAra vicAra karIne uttara ApatAM kahyuM. "vhAlA ! mArI bahena lalitAe je mArga darzAvyA che, te yogya ja che, kAraNa ke sUcanAnusAra vartavAthI puNyanI sAthe kIti paNa saMpAdana thaI zake tema che. tema chatAM Apa jyAre mArI pAsethI paNa uttara meLavavAnI IcchA dharAve che, tyAre ApanI AjJAne mAna ApavuM e mArI pharaja che ane e pharajane dhyAnamAM laI huM mArI matyAnusAra je kAMI kahuM, te sAMbhaLavAnI kRpA karazo. priya prANapati ! Apa eka rAjyakArya kuzaLa pitAnA putra che eTale hAlanI rAjakIya sthiti kevA prakAranI che, te Apa svAbhAvataH jANatA hovA joIe ane tethI te tarapha ApanuM lakSya kheMcavuM, e mArA mATe yogya te nathI; paraMtu jyAre Ape Apane kyA ane kevAM satkAryamAM joDAvuM, e. prazna karIne teno uttara mAro pAsethI meLavavAnI IcchA darzAvI che, tyAre mAre Apane vastusthiti darzAvI ApavI joIe. e te Apa sArI rItyA jANo cheja ke hAlanI rAjakIya sthiti ciMtAjanaka che. mahArAja bhImadeva rAjyakAryamAM bahu lakSa ApatAM nathI, temanA mAMDalike, sAmata ane saradAra vizvAsaghAtaka banIne svataMtra banI beThA che ane Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 48 viramaNa vastupAla. je thoDA ghaNA vizvAsu ane nimakahalAla rahyAM che, teo vartamAna samayamAM zI rIte vartavuM, te jANatA nathI. prajAjanene nyAya barAbara maLato nathI, luccA ane sabaLa mANaso garIba ane nirbaLa manuSyone pIDI rahyAM che, dhArmika kaleSa dinapratidina vadhatAM jAya che ane TukAmAM phahuM te vartamAnamAM pATaNamAM ja nahi, kintu samasta gujarAtamAM kevaLa aMdhAdhuMdhI ane mAre tenI talavArano nyAya cAlI rahyAM che. rAjya, praja, dharma ane dezanI AvI sthiti je lAMbo kALa cAlaze, to bhaviSyamAM temanI zI avasthA thaze. tenI kalpanAnuM citra Apa samakSa daravAnI agatya nathI, kAraNa ke Apa sarva hakIkatane jANo che. jyAre deza, samAja ane dharmanI paDatI sthiti thayelI hoya, tyAre temAMthI temano uddhAra karavAne mATe kharekharA purUSavare besI nahi rahetAM yogya kartavyamAM joDAvuM joIe ane hAla to huM AvAM kartavyaneja sakArya kahuM chuM. deza, samAja ane dharmanI sevA e kAMI jevuM tevuM satkArya nathI ane tethI mAro zudra buddhi anusAra to Ape hAlamAM pATaNanI sarva prakAre thayelI paDatImAMthI tenI caDatI karavAmAM sakAma joDAvuM joIe. mArI bahene je satkAryo karavAnuM darzAvyuM che, te che ke yogya che te paNa vartamAna yugane vicAra karatAM te Aje deza, samAja ane dharmanI je rIte caDatI thAya, te rIte prayAsa karavAnI agatya che ane ema karavAthI mAtA-pitAnA AtmAnuM paNa kayANa thaze." sau latA e pramANe kahIne pitAnAM kathathI svAmIne kAMI asara thaI che ke nahi athavA pitAnuM kathana temane anukuLa paDyuM che ke nahi, tenI khAtarI karavAne te tenA vadana kamaLa prati joI rahI. A vastupALe jarA paNa Azcaryane bhAva darzAvyA sivAya pUchyuM. ane tuM kahe che, te satkAryamAM mAre kevI rIte joDAvuM?" - svAmIne nizcaLa bhAva joIne khelatA jarA nirAza thaI ane te eTalA mATe ke potAnuM kathana svAmIne anukULa paDayuM heya, ema jaNAtuM nathI; topaNa teNe AtmasaMyama karIne uttara Ape. "meM kahelAM satkAryamAM joDAvAne Ape rAjyanA adhikArI thavuM, evo mAro namra mata che. " "rAjyane adhikArI adhikAranA madamAM aMdha banIne satkAryane badale akArya karavAne prerAya che, e zuM tuM nathI jANatI ke mane rAjya Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ daMpatI-jIvana. nA adhikArI banavAne upadeza kare che? vastupALe jarA bhAra daIne svAla karyo. saukhelatA vayamAM nAnI hatI, paNa te vastupALanA praznathI gabharAya tevI nahotI. te keLavAyelI, saMskArI ane caturA hatI ane tethI teNe turataja uttara Ape. "ApanuM kathana keTaleka aMze satya che; kAraNake ghaNIvAra rAjyane adhikArI adhikAranA madamAM aMdha banIne satkAryane badale akArya karavA prerAya che; paraMtu adhikAranA madane je purUSavara chatavA samartha che. teNe evA bhayane manamAM sthAna ApavAnI agatya nathI ane tethI mArI mati te rAjyanA adhikArI banavA tarapha vizeSa darAya che ane tenuM sabaLa kAraNa paNa mArI pAse che. svAmInAtha ! huM je vAta karI rahI chuM, te hAlanA samayano vicAra karIne ja karatI hovAthI rAjyanA adhikArI banavAnuM huM zAmATe pasaMda karuM chuM, te Apane samajAvavAnI agatya nathI; kAraNake hAlanI sthitithI Apa kAMI ajJAta nathI. hAlamAM deza, samAja ane dharmanI je paDatI dazA anubhavAya che, te mAtra rAjakIya paDatIne ja AbhArI hovAthI huM Apane rAjyanA adhikArI banavAnuM sUcana karUM chuM; kAraNake rAjakIya caDatI karavAne vartamAnamAM rAjyanA adhikArI banavAnI ja agatya che. bhaviSyamAM jyAre rAjakIya caDatI thaI gaI hoya, tyAre bhale Apa ApanI icchA mujaba varte che paraMtu hAla mArI mAnyatA che evI che ke dezanI jevI rAjakIya caDatI thaI, tevIja sAmAjIka ane dhArmika caDatI svayaM thaI javAnIja ane tethI rAjakIya viSayamAM bhAga levAne rAjyanA adhikArI banavAnI hAlanA samayamAM keTalI agatya che, te Apane spaSTa samajAze." saukhyakatAnuM uparyukta kathana sAMbhaLIne vastupALa AnaMdita thaI gaye. teNe prema vezathI tenA gulAbI gAla upara madhurUM cuMbana bharyuM ane te pachI sahAsya mukhe kahyuM. "priyA ! tArI buddhine dhanya che ! mAtApitAnAM keya nimitte satkAryamAM joDAvAnA mArganuM teM mane je sUcana karyuM che, te tArI buddhinI alaukikatAne ja sUcave che. jo ke lalitAnuM kacana paNa keTaleka aMze satya ane AdaraNIya che; topaNa hAlanA samayane ane pATaNanI rAjakIya, sAmAjIka ane dhArmika sthitine vicAra karatAM kartavyanAM te sUcavelA mArgadarzana pramANe vartavuM, e vizeSa satya ane vadhAre AdaraNIya che ane tethI huM AjathI ane atyArathI tArI salAha pramANe vartavAne mArAM manathI daDha nizcaya karuM chuM. vahAlI Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 50 vIraziromaNuM vastupAlasaukhalatA! tuM vayamAM nAnI che, paraMtu buddhimAM moTI che. Aje te mane mArAM kartavyanuM kharekharUM bhAna karAvyuM che ane tethI huM tArA upara ghaNeja prasanna thayo chuM; mATe tenA badalAmAM tuM kAMIka vastu mArI pAsethI mAgI le, evI mArI icchA che ane tema karavAthI mane saMtoSa thaze." "priya prANanAtha !" svAmInAM premabharyA vartanathI pulakita banatAM so latAe kahyuM. "Apa mArI mithyA prazaMsA kare che. Apa kahe che, tevI buddhi mArAmAM nathI. huM te mAtra nirbodha strI chuM; tema chatAM mArAmAM je kAMI thoDI ghaNuM buddhi che, e ApanA mArA pratyenA premanuM ja pariNAma che ane tethI mArI koIpaNa rIte prazaMsA karavAnI agatya nathI. Apa mArA upara prasanna thayA che, ethI huM ghaNI ja khuzI thaI chuM ane ApanI prasannatAne mAruM ahobhAgya samaju chuM; paraMtu tenA badalAmAM Apa mane ApanI pAsethI koI vastu mAgI levAnI kahe che, te yogya nathI. Ape mane kaI vastu ApI nathI ke huM ApanI pAsethI koI navI vastunI IcchA rAkhuM ? Ape mane ApanI sahadhamiNI banAvIne sarva kAMI ApI dIdhuM che, te chatAM ApanI evI ja IcchA hoya ke mAre ApanI pAsethI kaI vastu mAgI levI, to huM mAtra ApanI pAsethI mAtra eka ja vastu mAguM chuM ane te Apane nirmaLa prema" prema?" vastupALe AzrayathI kahyuM. sau latA ! tuM buddhimAna che kharI; paraMtu te sAthe svArthI paNa jaNAya che. tuM jANe che ke mArA premanI adhikArIzuM tuM ekalI nathI; kintu tArI bahena lalitA paNa che ane tethI huM tane teM mAgelI vastune sarvathA zIrIte Apa zakuM?" - e pramANe kahIne vastupALa Azcarya ane gaMbhIratAthI tenAM mukha pratye ekI draSTie joI rahyo ane have te ze uttara Ape che, tenI Atu. ratA pUrvaka rAha jovA lAge. - prathama to saumpalatA pitAno pati kayA rUpamAM vAta kare che, te barAbara samajI zakI nahi ane te ghaDIbhara vicAramAM paDI gaI; paraMtu tyArapachI teNe jarA gaMbhIratAne dhAraNa karIne kahyuM, "nAtha ! Apa dhAre che, tevI huM svAthI nathI. ApanA premanI jeTale darajaje huM ane dhikArINuM chuM, tenAthI vadhAre daraje ApanA premanI adhikArI bana E Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ daMpatI-jIvana. vAno haka mArI bahena lalitAna che, e huM sArI rIte samajuM chuM; kAraNake te mArAthI vaDila che, tema chatAM huM ApanA ardha premano te adhikArINuM chuM ane tethI Apane ardha prema meLavavAne ane TakAvI rAkhavAne huM svArthI banuM, te te zuM sarvathA svAbhAvika nathI ? pratyeka strI zuM pitAnA patine prema prApta karavAne svArthI banatI nathI ke Apa mane mArI taviSayaka svArthaparAyaNatAne mATe doSita gaNe che ?" bahena !" tene prazna sAMbhaLIne lalitAeja vaccamAM kahyuM. "harakoI strI potAnA patine prema prApta karavAne svAthI bane, to te sarvathA vyAjabIja che, e jema tuM jANe che, tema huM paNuM jANuM chuM; paraMtu ApaNA pati ApaNA ubhaya upara sarakho prema rAkhatAM hovAthI mAre ke tAre te mATe jarApaNa zaMkAzILa, ciMtAtura ke gaMbhIra banavAnI agatya nathI. ApaNA patine ApaNuM upara sarakheja prema che, e ApaNuM ahobhAgya che, e tuM kyAM nathI jANatI ke patinI sAmAnya mane zkarIne mATe ATalI badhI gaMbhIra banI jAya che ?" " bahena!" saukhyalatAe gaMbhIratAne dUra karI saralatAthI uttara ApatAM kahyuM. "vAstavika rIte huM gaMbhIra banI gaI nahotI, tema hAla paNa nathI. mAtra meM evo dekhAva dhAraNa karyo hato ane te eTalAja mATe ke ema karavAthI patinI sAthe vivAdamaya carcAmAM utarI zakAze ane kAMIka navuM jANavAnuM ane zikhavAnuM maLaze. ApaNuM patine ApaNuM upara sarakhoja prema che, e huM sArI rIte jANuM chuM, tema chatAM ApaNuM pati jyAre prasanna thaIne ApaNane kAMI mAgI levAnuM kahe, tyAre ApaNe mAtra temanA nirmaLa premanI ja mAgaNuM karIe, te te kAMI asvAbhAvika nathI. kema, kharuM ke nahi bahena ?" tadana kharUM che." vastupALe bannenI vAta sAMbhaLI lIdhA pachI prasanna mukhe kahyuM. "patinA premane meLavavAne strI haMmezAM Atura rahe, te te sarvathA svAbhAvikaja che; paraMtu pyArI lalitA tathA saukhyalatA! mAre prema tamArA ubhaya upara eka sarakhoja che, e tame sArI rIte jANe che ane tethI tamane satsaMbaMdhI khAtarI ApavAnI agatya nathI, te chatAM huM aMta:karaNa pUrvaka kahuM chuM ke huM tamane ubhayane eka sarakhA pavitra ane nirmaLa premathI cAhuM chuM ane bhaviSyamAM paNa tevAja chemathI cAhato rahIza. uttama patine prApta thavuM e jema strInuM ahobhAgya Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vIraziromaNI vastupAla. che, tema uttama saMskArI, keLavAyalI, sadAcArI ane pativratA patnIne prApta thavuM, e purUSanuM paNa ahobhAgya ja che. tamArA ubhaya jevI suzIla ane saMskArI strIo maLavAthI huM moTe bhAgyazALI chuM ane vizeSamAM tamArA sahavAsathI mArUM gRhastha-jIvana ghaNuMja sukhamAM ane anavadhi AnaMdamAM vyatita thAya che, e kahI darzAvavAnI kAMI agatya nathI. hAlI lalitA ane saukhelatA ! pavitra gRhasthAzramanuM sukha ApaNe jIvanaparyatA anubhavI zakIe ane temAM rahyA chatAM tamArI bannenI IcchAnusAra deza, samAja ane dharmanI unnati karavAnI sAthe dhArmika kAryo ane AtmakalyANa karI zakIe, evA saMyoga ane evuM AtmabaLa ApaNane prApta thAya, e mATe cAle ApaNe parama kRpALu paramAtmAnI prArthanA karIe." ema kahIne vastupALa smitahAsya pUrvaka lalitA tathA saukhyalatA pratye premAturatAthI joI rahyo. pratyuttaramAM lalitA ane saukhalatA ubhaya paNa maMda ane mIThuM hAsya karIne potAnA prANanAtha pratye premabhInI najare joI rahI. te ja kSaNe vastupALe pitAnA vizALa bAhune pasAryA ke tarataja nAjuka velIo jema vRkSane Alige che, tema lalitA ane subhagA atyaMta snehapUrvaka pitAnA patine banne bAjuthI Aligana ApatI tenI bAthamAM samAI gaI. A sthitimAMja teo paramAtmAnI prArthanA karavAne gRhamaMdira prati ravAnA thayAM. dhanya che AvAM virala daMpatIne ane dhanya che temanA daivI jIvanane ! AvAM pavitra, premI, saMskArI ane daivI daMpatI-jIvanane dhanyavAda ApIne ja ame saMtoSa mAnIe chIe; kAraNake dhanyavAda sivAya bIjuM sAbdika varNana AlekhavAne amArI lekhinI azakata ja che Gy prakaraNa 8 muM. be baMdhuo. sUryanArAyaNane udaya thayAne bahu vAra nahatI, tethI tenAM kiraNo prakharatAne pAmyAM nahotAM. prabhAtakAlina mIThe ane maMda vAya hajI paNa vAI rahyo hato ane tenA kemaLa sparzathI vRkSonAM patra dhIme dhIme DolI rahyAM hatAM. A kSaNe mAMDala nagaranAM upavanamAM be ghoDesvAro pitAnA Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ be baMdhuo, - 53 ane khelAvatA khelAvatA dhIme dhIme mArgakramaNa karI rahyA hatA. A bane azvArohIo ane vividha prakAre khelAvavAthI tathA Amatema deDAvavAthI zramita thaI gayelAM jaNAtA hatA ane te sAthe temanA ane paNa prasvedathI bhIMjAI gayelAM jovAmAM AvatA hatA. A kAraNathI te o ane maMdagatie calAvatAM nagara prati vaLI rahyA hatA. vaDIla badhu!" eka azvArohIe bIjAne uddezIne kahyuM. "keTalAka samayathI huM eka vAta tamane pUchuM pUchuM thaI rahyo chuM; paraMtu Ajaparyata pUchI zakyo nathI. je tamArI AjJA hoya, te atyAre e vAta huM tamane pUchavA mAguM chuM." bIjA ghoDesvAre tarata ja kahyuM. " bhAI ! emAM mArI AjJAnI jarUra nathI. tAre je vAta pUchavI hoya; te khuzIthI pUcha, huM tene sAMbhaLavAne taiyAraja . mAre tamane e vAta pUchavI che ke ApaNe have A nagaramAM sthiravAsa karIne rahevuM che ke ke anya sthaLe javuM che ? je hamaNAM ahIM rahevuM hoya, te kyAM sudhI rahevAnuM che ane je koI anya sthaLe javuM hoya to kayAM javAnuM che, te saMbaMdhI tame koI nirNaya karyo che?" pahelA ghoDesvAre pUchayuM. bhAI ! gaIkAla paryata meM tArA prazna saMbaMdhI kAMI nirNaya karyo nahoto. kAraNake ApaNuM pUjya mAtA-pitAnAM svarga-gamanathI mArUM citta zunya banI gayuM hatuM ane mArI buddhi kuMThita thaI gaI hatI ane tethI meM koIpaNa prakArano nizcaya karavA saMbaMdhI tane jema pUchyuM nahatuM, tema mArA manathI paNa vicAra karyo nahote; paraMtu gaI kAlathI huM cokkasa nirNaya upara Avyo chuM ane tatsaMbaMdhI tArI zI salAha che. te jANavAnuM mAtra bAkI rahyuM che. je tuM paNa mArA vicAra sAthe saMmata thatuM hoya, te ApaNe thoDA ja samayamAM mAMDalano tyAga karavo paDaze." bIjA ghoDesvAre uttara Apyo. tame je nizcaya karyo hoya, tene mATe saMmataja thavuM joIe; kAraNake tame je nizcaya upara AvyA hazo, te pUro vicAra karIne ja AvyA haze ane tethI te saMbaMdhamAM mArI saMmati levAnI agatya nathI. mane mAtra eTaluM ja jaNAvo ke tame kayA nirNaya upara AvyA che?" bIjA ghoDesvAre ema kahIne svAla karyo. "bhAI ! huM je nirNaya upara Avyo chuM, te kAMI kevaLa navIna Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ viraciramaNI vastupAla. nathI. ApaNA pUrvajo je pramANe vartatA AvyA che, te ja pramANe vartavuM, e nizcaya me karyo che. ApaNuM pUjya mAtA-pitAnAM svarga-gamanathI mArUM citta udAsa thaI gayuM hovAthI huM AjaparyaMta kiMkartavyamUDha banI gayA hatA ane zuM karavuM tathA zuM na karavuM, te saMbaMdhamAM mane kAMI samajaNa paDatI nahotI; paraMtu gaI kAle tArI bhAbhI lalitA tathA 'se latAnI sAthe mAre e viSayamAM carcA thatAM temaNe mane mArAM kartAvyanuM yatheSTa bhAna karAvyuM che. temaNe mane be mArga darzAvyA che ane te e ke mAtA-pitAnA mRtyune zeka nivAravA ane temanA AtmAnAM zreya nimitte kAMte dhArmika kAryo jevAM ke jJAti-bhajana, saMdha, svAmI- vatsala tIrthayAtrA ItyAdi karavA ane kAMte hAlamAM pATaNanI thayelI rAjakIya, sAmAjIka ane dhArmika paDatI dazAmAMthI tene caDatI dazAmAM lAvavAne mATe prayAsa karo. A ubhaya mArgamAMthI prathamane mArga lalitAe darzAvyo che ane bIjo mArga sakhelatAe darzAvyo che. A uparathI vicAra karatAM ane temanI sAthe carcA karatAM mane bIje mArga vadhAre Avazyaka jaNAya che. prathamanA mArge to ApaNe cAlIe chIe ane bhaviSyamAM paNa cAlIzuMja; paraMtu kharI rIte te ApaNe bIjA mArge cAlavA khAsa karIne prayAsa kare joIe chIe. ApaNuM pUrvajoe gujarAtanuM gaurava vadhAravAmAM ane pATaNanI prabhutAne suprame siddha karavAmAM agatyane bhAga lIdhe che e ApaNe jANatAM hovAthI ApaNe paNa temanA ja pagale cAlavuM joIe, evo meM nizcaya karyo che. have svAla mAtra eTale ja rahe che ke A mArge cAlavA mAM ApaNe zo prayAsa kare, e vicAravAnuM che. e saMbaMdhamAM tAra ne vicAra che?" pahelA joDesvAre pitAne nizcaya kahI batAvatA pUchayuM. "e saMbaMdhamAM paNa tame je vicAra upara AvyA che, tene mArI saMmatija che, te chatAM tame jyAre mAro vicAra jANavA mAge che. tyAre mAre tene tamane jaNAvo joIe ja. e sabaMdhamAM mAre. vicArate adhikArI banavAneja che; kAraNake rAjyanA adhikArI banavAthI rAjya tathA prajA ubhayanI sevA thaI zake che ane vaLI adhikAranA aMge ApaNe pATaNanI unnati mATe je karI zakIzuM, te bIjA kaI prayAsathI sarvAza karI zakaze nahIM. ApaNA pUrvajoe paNa rAjyanA adhikArI banIne ja dezanI rAjakIya unnati siddha karI hatI, e ApaNe jANatA hovAthI temanA pagale cAlavuM, e ApaNe dharma che. Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ be baMdhuo. A uparathI mArAM thanane bhAvArtha evo che ke hAlanI rAjakIya aMdhAdhuMdhIne vicAra karatAM jo ApaNe gujarAtanAM goravane ane pATaNanI prabhutAne asalanI sthitie mUkavA mAgatA hoIe, te ApaNe rAjyanA adhikArI banavAnI vizeSa agatya che, ane te pachI mArA moTI bhAbhI lalitAnAM kathanAnusAra ApaNe tIrthayAtrA vagere dhArmika kAryo bahuja utsAha pUrvaka karazuM." bIjA joDesvAre pitAne vicAra vistArathI karI darzAvyo. "tArA vicAre gyA che. sau latAe paNa mane eja pramANe salAha ApelI che ane tethI badhI bAbatane dhyAnamAM letAM ApaNe dezanI rAjakIya avasthA sudhAravAne rAjyanA adhikArI banavuM joIe, evA nizcaya upara huM Avelo chuM ane vizeSamAM mArA nizcayane tArA vicArothI pretsAhana maLeluM hovAthI have ApaNe teja pramANe vartavAnuM che." pahelA ghoDe svAre kahyuM. A pramANe banne azvArohIo vArtAlApa karatA karatA nagaranI atyaMta najIka AvI pahoMcyA ane tyArapachI anyone jarA vadhAre dhIme dhIme calAvatA teo pitAnA AvAse AvyA teo azvo uparathI utarIne AvAsamAM peThA ke turata ja sAme Avela nokara azvone azvazALAmAM laI gayo ane sAmAnane utArI nAMkhI temanA khorAkanI vyavasthA karavAmAM guMthAye. AvAsamAM peThA pachI banne bhAIo kapaDAM utArIne snAnAgAramAM gayA ane tyAM snAna karIne teo pUjAnAM pavitra ane kiMmatI vastro paherIne gRhamaMdIramAM paramAtmAnuM pUjana karavAne mATe gayA. paramAtmAnuM vidhipUrvaka pUjana karIne teo maMdIramAMthI bahAra AvyA, te kSaNe eka nokare temAMthI moTA bhAIne rAjyagurU somezvaradeva AvyAnuM vinayathI nivedana karyuM. e uparathI banne bhAIo vastragRhamAM gayA ane thoDI ja vAramAM uttama vastro tathA AbhuSaNane paridhAna karIne beThakanA khaMDamAM AvI pahoMcyA. A banne bhAIo koNa hatA, a saMbaMdhI spaSTIkaraNa karavAnI lekhakane agatya lAgatI nathI; kAraNake sucatura vAMcake svayaM samajI gayA haze ke teo vastupALa ane tejapALa hatA. A beThakanA khaMDamAM pravezIne vastupALe rAjagurU somezvaradevane vinayapUrvaka AvakAra Apyo ane tenA pratyuttara rUpe rAjagurUe banne baMdhuonA kuzaLa-samAcAra pUchayA. ziSTAcAranI vidhi thaI rahyA pachI vastupALe somezvaradevane pUchyuM. "gurUvarya! tame atyAre kayAMthI AvI Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 56 - vIraziromaNI vastupAlarahyA cho ane tamArAM AgamananuM zuM kAraNa che, te harakata na hoya, te kaho." vastupALane prazna sAMbhaLIne somezvare jarA vicArIne uttara Ache. "vastupALajI! tamArA pitAne ane mAre paraspara kevo sneha tathA saMbaMdha hato, e to tame banne baMdhuo sArI rIte jANatA hovAthI tene atre ullekha karavAnI agatya nathI. tamArA pitAnAM svarga-gamana pachI tame paNa mArI tarapha pUjyabhAva ane sneha dharAve che, e huM jANuM chuM ane tethI tamArA hitecchu tarIke huM tamane tamArA lAbhanI vAta kahevAne atyAre dhavalapurathI AveluM chuM." "tamArI amArA pratyenI zubhecchA ane lAgaNI mATe ame tamAro upakAra mAnIe chIe," vastupALe vinaya darzAvIne pUchayuM. " have kaho ke tame zI ane kaI vAta kahevAne mATe AvelA che ?" vAta evI che ke gujarAtane nAtha ane pATaNano pati mahArAjA bhImadeva jeke hajI hayAta che ane te rAjyadhurAne bhAra vahana karI rahyA che; topaNa pATaNanA keTalAka sAmaMte tenAthI virUddha paDI gayA hovA thI saghaLe rAjyakArabhAra aMdhAdhuMdhIthI bharelo cAle che ane tethI karIne pATaNanI dareka prakAre paDatI dazA thayelI che. A sthiti sudhAravAne mATe mahAmaMDalezvara lavaNuprasAdajI ane yuvarAja viradhavalajI bahuja Atura thaI rahyA che, paraMtu temanI viruddhamAM mahAsAmaMta trIbhuvanapALa ane tenA sAthIo paDelA hovAthI teo phAvI zakatA nathI. A kAraNathI teo evA nizcaya upara AvyA che ke yuvarAje dhavalapurane gujarAtanuM kendrasthaLa banAvIne tyAMthI svataMtratAthI paNa mahArAjA bhImadevanAM nAmathI badhe rAjyakArabhAra calAvo ane mahAmAMDalezvare pATaNamAM rahIne banI zake teTalA sAmaMtone potAnA pakSamAM rAkhavAno prayAsa kare tathA dhavalakapuranA kArabhAranI ADe kAIne AvavA devA nahi. A pramANe goThavaNa karavAthI temanI tathA mArI pitAnI paNa khAtarI che ke pATaNanI rAjakIya sthitimAM sudhAro thaI zakaze ane tene caDatI dazAmAM lAvI zakAze; paraMtu tema karavAmAM eTale ke dhavalakkapurano svataMtra rAjyakArabhAra calAvavAmAM kAryakuzaLa pradhAna ane sAmarthya-saMpanna senApati nI evI rIte be vIra purUSonI agatya che. pradhAna tathA senApatinI ja yA kyA vIra purUSone ApavI; e saMbaMdhamAM mahAmaMDalezvara tathA yuvarAja kazA nirNaya upara AvelA nathI, e hakIkata mArA jANavAmAM che temaja mAre Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ be baMdhuo. pa7 pitAne paNa te saMbaMdhamAM temanI sAthe kAMI carcA thayelI nathI, tema chatAM huM tamArI pAse eTalAM ja kAraNathI Avyo chuM ke tame baMne bhAIo pradhAna tathA senApatinI jagyA mATe taddana lAyaka cho ane tethI temane e adhikAra maLe, evI mArI tamArA sanehI tarIke IcachA che." pATaNanI rAjakIya durdazAnI hakIkata huM jANuM chuM ane tethI temAM sudhAro karavAne mATe mahAmaMDalezvare tathA yuvarAje je nizcaya karyo che, te yogya che tathA no rAjyakArabhAra sthApavAmAM ane cAlavAmAM mutsadI maMtrI ane samartha senApatinI agatya teo svIkAre che, te paNa teTaluM ja yogya che." vastupALe semezvaranAM e kathananI pigyatA jaNAvIne pUchyuM "paNa gurUjI ! mahAmaMDalezvare tathA cuvarAje amAre banne bhAIoe maMtrI ane senApatinuM pada svIkAravuM, evuM kahevAne mATeja tamane me kahyA che, je mAtra amArAM hitanI khAtara te pada mATe prayAsa karavAnI amane sUcanA karavA AvyA che, te spaSTatAthI kaheto upakAra thaze." "vastupALa ! e to huM tamane pahelethI ja kahI cukyo chuM ke pradhAna tathA senApatinI jagyA kyA vIra purUSone ApavI, e saMbaMdhamA mAre mahArAMDalezvara ke yuvarAjanI sAthe kazI carcA thayelI nathI, te chatAM je huM tamArI banne bhAIonI e jagyAo mATe temane bhalAmaNa karuM, to teo tene asvIkAra kare ja nahIM, evI mArI khAtarI che. ane tethI jo tamArI IcchA hoya to tamArA mATe bhalAmaNa karavAno mAre vicAra che. e vicArathI ja huM atre tamArI e viSayamAM zI IcchA che, te jAgavAne mATe Avyo chuM vaLI pradhAna tathA senApatinAM padane mATe tame bane baMdhuo taddana lAyaka cho ane tethI pATaNa tathA gujarAtanI rAjakIya unnatine mATe tame banne rAjyanI sevAno svIkAra karavA taiyAra thazo, e mAre tamane Agraha che ane je tame mArA Agrahane mAnya rAkhaze te mArI khAtarI che ke gujarAtanI rAjakIya avasthA thoDA ja samayamAM caDatI dazAmAM AvI jaze." somezvaranuM kathana sAMbhaLI lIdhA pachI vastupALe kahyuM. " Ate tamAro Agraha amArA lAbhane mATe che, paNa kadAca te amArA lAbhane mATe na hoya to paNa ame tene mAnya na rAkhIe, e kadi paNa banavA joga nathI. kAraNake amArI khAtarI che ke tame amane je kAMI Agraha Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 58 vIra ziromaNI vastupAla. athavA sUcanA kare, te amArAM lAbha ane hitane mATeja hoya ane tethI ame tene kadipaNa amAnya rAkhIe nahi." - "bahu sArU." saMmezvare kahyuM. "tamArI e viSayamAM saMmati che, tyAre huM Ajeja dhavalapura jaIza ane yuvarAjane tamArA mATe jema cogya lAgaze, tema kahIza." bhale, javAnI utAvaLa hoya, te Ajeja jaze; paraMtu jamyA pachI javAnuM che." vastupALe Agraha karyo. tamArA Agrahane mArAthI asvIkAra thaI zake tema nathI." semezvare vastupALane Agraha vinA vilaMbe svIkArI lIdhuM. "ThIka, tyAre tame have rasoInI taiyArI kare; huM joitI vastuo hamaNuMja mekalAvI ApuM chuM." e pramANe kahIne vastupALa cAlyo gayo ane tenI pAchaLa tejapALa paNa gayo. pAchaLa rAjyagurU somezvara pitAnI dhAraNA phalibhUta thavAthI umaMgathI rasoI karavAmAM guMthAyA.. prakaraNa 9muM. asminnsAre saMsAre sAraM sAraMga-locanA / " tyAre tamAre Agraha evo che ke dhavalapuranA rAjyakArabhAranA pradhAnanuM pada vastupALane ane senApatinuM pada tejapALane ApavuM, kema kharuMne ?"viradhavale bhAra daIne pUchayuM. ' hA mAro Agraha eja che ane te zA mATe, e huM tamane jaNAvuM chuM." semezvare uttara Ape ane te pachI kSaNavAra vicAra karIne AgaLa calAvyuM. "pATaNanI tathA samasta gujarAta dezanI hAlamAM je rAjakIya paDatI thaI che, temAMthI teno uddhAra karavAne mATe vartamAna mAM eka kharekharA rAjyakAryakuzaLa purUSavaranI agatya che, ema ApaNe mAnIe chIe; kAraNake evA purUSottama vinA rAjakIya unnati thaI zake tema nathI. A rAjyakAryapaTuM tathA sattvazAlI purUSa je hAlamAM kaI hoya, to te pATaNanA saddagata maMtrIzvara adharAjano putra vastupALa ja che, evI mArI mAnyatA che ane tethI huM Apane teneja maMtrIpade, niyukta karavAno Agraha karI rahyo chuM. vizeSamAM je vastupALa rAjya Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAraMgalocanA. kAryaniSNAta purUSa che, te ja yuddhakaLA vizArada tene bhAI tejapALa che. ane tethI tene senApatinA pade niyukta karavo evo mAre Agraha che. A banne bhAIone temanI bAlyAvasthAthI ja oLakhuM chuM ane temanA dareka guNathI paricita chuM; kAraNa ke temanA svargastha pitA maMtrI azvarAja mArAM khAsa mitra hatA ane te kAraNathI temanA AvAse mAruM gamanAgamana ghaNI vAra thatuM hovAthI huM te banne bhAIone sArI rIte oLakhato houM, e sarvathA svAbhAvika che. vaLI Apa 5Na te banne baMdhuone kyAM nathI oLakhatA ke mAre temanI vizeSa oLakhANa karavAnI hoya ?" paNa pitAzrIno A viSayamAM zo abhiprAya che, te tame jANo che ? tamAre temanI sAthe prastuta viSayamAM kAMI carcA thaI che kharI ?" viradhavaLe pUchavuM. hA.semezvare javAba Apyo. "Apa jANe che tema huM mAMDala gayo hato ane tyAMthI vaLatAM pATaNa thaIne huM atre Avela hovAthI pATaNamAM mahA maMDalezvaranI sAthe mAre prastuta viSayamAM carcA thaI hatI ane chevaTe temaNe paNa mArA Agrahane svIkAra karyo che." che je pitAzrIe ApanA Agrahane mAnya rAkhyo hoya, to te viSe mAre vadhAre khAtarI nahi karatAM teno svIkAra karavo ja joIe paraMtu gurUjI! tamane eno to sArI rIte khyAla ja haze ke ApaNe lagabhaga navuM ja rAjataMtra sthApana karatAM hovAthI tene kArabhAra kevA purUSanA hAthamAM soMpIe chIe ane tenuM zuM pariNAma Avaze ?" varadhavale bhAra daIne prazna karyo. yuvarAja ! koI paNa kAryanuM pariNAma zuM Avaze, enI manuSya prANIne khabara hatI nathI, mAtra kAryanI zarUAta karatAM pahelAM manuSya banI zake teTalI sAvacetI ane Izvara upara zraddhA rAkhavI joIe ane e pramANe sAvacetI ane zraddhA rAkhavAmAM Ave, te mArI khAtarI che ke manuSya tenAM pratyeka kAryamAM saphaLa manoratha thAya che. A niyamAnusAra jotAM Apane prazna nirarthaka che ane vizeSamAM mane eno sArI rIte khyAla che ke ApaNe kevA purUSanA hAthamAM navA rAjataMtrano bhAra ane tenI javAbadArI saMpIe chIe." semezvare kAryanI saphalatAne marma samajAvatAM uttara Ape. bahu sAruM. tamArAM AgRha ane bhalAmaNane svIkAra karIne huM Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vIraziromaNI vastupAla. vastupALane mukhya maMtrI kiMvA mahAmAtyanAM pade ane tenA bhAI tejapALane maMtrI ane senAnAyaka kiMvA senApatinAM pade niyukta karavAne nizcaya karuM chuM, paraMtu te ubhaya baMdhuo e padane svIkAra karavAne taiyAra che kharo ?" "jI, hA, meM te viSayamAM jAte jaIne tathA temane maLIne pUratI khAtarI karI che ane have Ape Apane nizcaya jAhera karyo hovAthI temane ahIM teDI lAvavAne mATe mArA vizvAsu mANasane, ApanI AjJA hoya, te atyAre ja mAMDala ravAnA karUM." semezvare uttara ApatAM kahyuM. khuzIthI tamArA mANasane mAMDala mokale; te viSayamAM mArI AjJA che." vIradhavale vastupALa tathA tejapALane teDI lAvavA mATe mANasane mAMDala mokalavAnI AjJA ApI. bahu sArU, tyAre hu rajA lauM chuM." semezvare Asana uparathI uThIne kahyuM. bhale, paraMtu mANasane mAMDala jema bane tema tarataja mokalavAnI vyavasthA karaze." vIradhavale tvarA darzAvIne kahyuM. te viSayamAM Apa nizcita rahe; kAraNake mArAM vizvAsu mANasone A kSaNeja mAMDala ravAnA karuM chuM." e pramANe kahIne rAjyagurU semezvara cAlyA gaye. | dhavalakkapuranAM rAjayabhUvananA eka khaMDamAM pATaNanI rAjyagAdIne. yuvarAja viradhavala virAmAsana upara beThela hato ane tenI tathA rAjyagurU semezvaradevanI vacce uparyukta vArtAlApa thayo hato. rAjyagurU semezvara gaye, te pachI yuvarAja viradhavala keTalAka samayaparyata vicAramagna sthitimAM virAmAsana upara jemane tema besI rahyo ane tevI ja sthitimAM DIvAra besI rahI, te tyArapachI rANIvAsamAM gayA. dhavalapuranuM rAjya bhUvana ghaNuM vizALa hatuM ane temAM rAjyasabhA, masalata-gRha, snAnAgAra, zayanagRha, rANuvAsa ane te uparAMta judA judA aneka prakAranA khaDe AvelAM hatAM. rANIvAsa tarIke oLakhAtA AvAsa sagavaDatAvALA ane suMdara hatA ane temAM paNa yuvarAja viradhavalanuM zayanagRha te bahuja uttama rIte zaNagAravAmAM AveluM hatuM. saMdhyA samaya pachI A khaMDamAM jyAre sugaMdhI asaMkhya dIpake pragaTAvavAmAM AvatA hatA ane tenA ujajavala prakAzamAM caMpa-- Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAraMgalocanA. kavaNuMya dehadhArI suMdarIo paraspara hAsyakrIDA karatI hatI, tyAre e zayanakhaMDa kema jANe iMdrabhUvana na hoya ? e prekSakane AbhAsa thato hatA. varadhavala je samaye rANIvAsa prati javAne ravAne thaye, te samaye saMdhyA vItI gaI hatI ane rAtrinuM sAmrAjya prasarI gayuM hatuM, paraMtu zukla pakSa hovAthI namaMDalamAM caMdrane udaya thaI gayA hatA ane tenA snigdha ajavALAthI samasta rAjyabhUvana rUperI raMgathI raMgAI gayuM hatuM. jyAre viradhavaLe zayanagRhamAM praveza karyo, tyAre tenI rANI jalatA petAnI sakhIo, dAsIo ane parivArIkAo sAthe hAsyakrIDA karI rahI hatI. teNe pitAnA priyatamane sahasA AvelA joIne sakhIo vagerene vidAya karI dIdhI ane vIradhavalanI sAme hasate mukhaDejaIne tene zayanagRhanI aMdara teDI lAvI tathA bichAvelA palaMga upara premapUrvaka besArIne pote tenI seDamAM bharAIne beThI. viradhavala vicAramagna sthitimAM Avela hovAthI tathA hajI paNa tenAM aMtaramAM navAM rAjyasthApananA vicAra-taraMge ghobAyA karatA hovAthI te kAMI paNa nahi belatAM mauna besI rahyo; paraMtu premabhInI jyatAne svAmInuM mauna besI rahevuM pasaMda paDyuM nahi. teNe turataja AturatApUrvaka madhura avAje pUchyuM " mArA nAtha, Aje zuM mArAthI rIsAya che ke AvIne kevaLa mauna besI rahyA che ane mArI sAthe kAMI vArtAlApa karatA nathI ? " latAnuM vyaMgamAM belivuM sAMbhaLIne vIradhavala vadhAre vAra mauna rahI zakyo nahi. teNe sahAsya mukhe turataja uttara Apyo. "pArI jyalatA !tArAyo rIsAvAnuM mane kAMIpaNa kAra nuM nathI ane kadAca hoya athavA navuM upanna thAya ; te paNa mArI prANapyArIthI huM rIsAuM, e kevaLa asaMbhavita che." tyAre kayA kAraNathI atyAra sudhI mauna besI rahyA hatA? je rIsAyA na ha, te kahe joIe mauna besI rahevAnAM kAraNane ? mane lAge che ke Apa hamaNuM mArA upara pUrvavata prema rAkhatA nathI." jyalatAe prazna karatAM kRtrima gaMbhIratAne dhAraNa karIne kahyuM. jyalatAnAM e prazna tathA kathanathI viradhavale turataja tenAM mukha tarapha joyuM ane te uparathI tene jaNAvyuM ke pitAnI priyA gaMbhIra banI gaI che, tethI teNe sahasA kahyuM. "zuM huM tArA upara pUrvavata prema rAkhatA nathI, jyalatA ! tuM zuM kahe che te huM samajI zakto nathI." Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vIraziromaNI vastupAla. "zAnA samaje ? caMcaLa cittavALA ane bhegI bhramaranI upamAne pAmelA purUSone kAMi vizvAsa che? eka puSpathI bIjuM ane bIjAthI trIjuM, e pramANe aneka punA rasane upabhoga karanAra rasalupa jamaranA jevA svabhAvavALA purUSane zuM kadIpaNa vizvAsa rAkhI zakAya kharo? nahija ? zI khabara ke Apa paNa aneka puSpanA vilAsI bhramaranI peThe bIjAM puSpane rasa levAne mArAthI adhika saudaryazAlinI tarUNanuM haraNa karavAne taiyAra thayA nahi he? kAraNa ke mugdhA ane bheLI tarUNeonAM cittane ane chevaTe temanAM zarIrane haraNa karavAnI kaLAne Apa sArI rIte jANe cho, e kAMI mArA jJAna bahAra nathI." jyalatAe pUrvavat gaMbhIratAne kAyama rAkhIne vyaMgamAM uttara ApatAM kahyuM. viradhavala jyalatAnA vinodI svabhAvane jANatA hovAthI A paNa tene vinodaja che, ema vicArIne teNe prabaLa premAvezathI pitAnI 5 tnIne bAhupAsamAM laIne hasatAM hasatAM kahyuM." purUSonA saMbaMdhamAM tAro anubhava barobara che, ene huM svIkAra karUM chuM; paraMtu vastutaH purUSone bhegI bhramaranI kaLAo zikhavanAra te strIeja che, eno tArAthI asvIkAra thAya tema nathI; kAraNa ke tAruM haraNa karavAnI kaLA te teM ja mane darzAvI hatI. hA, e to huM sArI rIte jANuM chuM ke purUSo pitAno doSa kadi paNa kabula karatA nathI ane tenuM AropaNa strIo uparaja kare che, kAraNake purUSo sabaLa che ane strIo abaLA che ane tethI teo purUSonA deSAropaNane sahana karI le che; paraMtu purUSo je strIonAM cittane haraNa karatA na hoya, te strIo temane bhramaranI kaLA zI rIte zikhavavAnI hatI, eno uttara Apa Apaze ? mArI draSTimAM te purUSoja deSavAnuM jaNAya che." latAe svAmInA bAhupAzamAM rahyAM chete kahyuM. . ane mArI draSTimAM te strIo ja doSavAnuM jaNAya che." viradhavale smitapUrvaka kahyuM. - " purUSonI sAthe vAdamAM strIo jItI zaktI nathI ane temAM ApanI sAthe vAdamAM te kaI paNa strI jItI zake tema nathI eTale huM hArI ane Apa jItyA e kabula karavAmAM mane kAMI zarama nathI." jayalatAe e pramANe kahIne patinA bAhupAzamAMthI chuTatAM tathA gaMbhIra ane vidI svabhAvane tyAga karatAM pUchyuM." prANanAtha! have e vinadI vAtane javA daIne mArA vinodane mATe huM ApanI kSamA mAguM Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAraMga-lecanA. chu ane vizeSamAM pUchuM chuM ke Apa hamaNuM ciMtAtura jaNAyA kare che, tenuM zuM kAraNa che?" hAlI javAtA ! tArA vinodI svabhAvane huM sArI rIte jAhuM chuM eTale te mATe tAre mArI kSamA mAgavAnI jarUra nathI; kAraNa ke tArA mIThA vidathI mane AnaMdaja thatuM hovAthI tArA mATe kSamA mAgavAnI agatya rahetI nathI."viradhavale kahyuM. "hamaNA huM ciM. tAtura jaNAyA karuM chuM, e tArI dhAraNuM barAbara che ane tenuM kAraNa jANavAne tuM khAturatA dharAve e svAbhAvika che. tuM jANe che ke mahArAjA bhImadevanAM pratA5, sattA ane gaurava dinapratidina ghaTatAM jAya che ane rAmata, mAMDalike tathA saradAro e sthitino khoTo lAbha levA mAMDayA che. A kAraNathI pATaNanI rAjyasattA bhayamAM AvI paDelI che ane AvI sthiti lAMbo samaya calAvI levAmAM Ave, te bhaviSyamAM pATaNanI zI dazA thAya, te kahI zakAtuM nathI. mArI ciMtAnuM A kAraNa che. " paNa pATaNanI hAlanI sthitine sudhAravAne zuM keAI upAya nathI?" jyalatAe pUchyuM. "upAya te che; paraMtu e pramANe vartavAthI lAbha thaze ke kema, e vicAravA jevuM che ane tene laIne ja huM hamaNA ciMtAtura rahyA karUM chuM. AciMtAmAM mukta thavAno tuM kAMI mArga darzAvIza" varadhavale pUchyuM. nAtha! Apa jevA buddhisaMpanna ane kAryakuzaLa purUSane mArA jevI ajJAna ane sAmAnya buddhivALI strI zo mArga darzAvavAnI hatI ? kAraNake rAjyakArya jevA gahana kAryamAM mArga darzAvavo, e paganI pAnIe buddhivALI strIonuM kAma nathI. " jyalatAe strIonI buddhinI tucchatA darzAvatAM javAba Apyo. viradhavale jarA gaMbhIra banIne kahevA mAMDayuM. "vahAlI ! tuM strIonI buddhinI tucchatAne darzAve che, e barAbara nathI. ghaNAM vidvAna gaNatAM mANasoe strInI buddhi pAnIe, evI kahevata kahIne temane halakI paMktimAM lAvI mUkI che, e kharUM che; paraMtu badhI strIe kAMI ajJAna ane buddhihInA hotI nathI, e tArAM jJAna ane buddhi uparathI sAbita thAya che. tArA jevI caturA ane buddhisaMpannA strIone te vidvAnoe garimanA saMsA, sattAvA, e pramANe kahIne temanAM gaurava vadhAryuM che. huM paNa e kathanAnusAra tArA Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 64 viziramaNa vastupAla. jevI strIne A asAra saMsAramAM sAraMgabecanA trIja sArarUpa che, ema mAnanAre chuM ane tethI tuM mane je kAMI mArga darzAvIza, te avazya grahaNa karavA lAyakaja haze, evI mArI dRDha mAnyatA che." nAtha !" jyalatAe jarA hasIne kahyuM. "Apa strIne asAra saMsAramAM sArarUpa jaNAvIne tenA gauravane bahuja vadhAro che. kharI rIte strI eTalAM badhA gauravane pAtra nathI." - ' "jyalatA! huM kahuM chuM, te satyaja che kAraNake jenI kukSImAMthI cahAna avatArI purUSo, cakravartI rAjAo ane mahAvIra ddhAo u. tpanna thAya che, te strIne A asAra saMsAramAM sArarUpa kahevAmAM zI harakta che?"viradhavale kahyuM. evI strIone A asAra saMsAramAM sArarUpa gaNavAmAM kazI harakata nathI, paraMtu te sivAya ghaNe bhoga te asArarUpaja che. ThIka, paNa have strIonAM gauravanI vAtane javA de ane kahe ke Apa pATaNanI paDatI dazAne sudhAravA mATe zo upAya karavA IcchA dharAve che ?" jyalatAe mULa vAta upara AvatAM pUchayuM. "e upAyatane darzAvavAne mATe ane tatsaMbaMdhItArI salAha levAne mATe atyAre mAruM Agamana thayeluM che. huM tathA pitAzrI, keTalAka rAjyakAryakuzaLa purUSonI salAhathI dhavalakapuramAM navuM rAjataMtra sthApIne mahArAjA bhImadevanA nAmathI gujarAtanI rAjyasattA hAthamAM levAno nizcaya upara AvelA chIe ane rAjyagurU semezvaradevanI sUcanAnusAra be-traNa divasamAM ja e nizcayane jAheramAM mUkavAnA chIe. A saMbaMdhamAM evI goThavaNa karavAmAM AvelI che ke mAre vizvAsu mitro ane sainya sAthe dhavaladdhapuramAM ane pitAzrIe pATaNamAM mahArAjA bhImadevanI pAse rahevAnuM che. amArA A nizcaya saMbaMdhI tArI zI salAha che ane nizcaya pramANe vartavAthI pATaNanI sthiti sudharavAnI sAthe gujarAtanI sthiti sudharaze ke nahi, te tuM kahe ke jethI mane kAMIka jANavAnuM maLI zake" vIradhavale upAya darzAvatAM tenI salAha mAgI. - "prANanAtha! A saMbaMdhamAM mArI salAha kAMI upayoganI nathI. Ape tathA pitAzrIe je nizcaya karyo che, te yogya ja che ane tethI pATaNanI tathA samasta gujarAtanI sthiti sudharI jaze, ema mArI manodevatA kahe che. meM prathama kahyuM tema A viSayamAM huM kAMI salAha Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAraMga-lecanA. 65 ApI zakuM tema nathI, te chatAM ApanI AjJA heya, te eka namra sUcanA karavAnI huM himata karuM ? " jayalatAe namratAthI pUchayuM. "mArI jalatA!" viradhavale kahyuM. "tAre je sUcanA karavAnI hoya, te khuzIthI kara; kAraNake te jANavAne mATe ja huM atyAre tArI pAse AveluM chuM ane tethI mArI AjJAnI rAha jovAnI agatya nathI." "bahu sArU." jayalatAe kahyuM. "navuM rAjataMtra sthApavAmAM kuzaLa kArabhArInI ane samartha senApatinI pasaMdagI karavAmAM pUratuM lakSya ApavAnI jarUra che. kAraNake rAjataMtrane badhe AdhAra e be vyaktio uparaja rahela che ane tethI Ape mArI salAha mAgatAM eja salAha kiMvA sUcanA ApavAnI meM hiMmata karI che." tArI e salAha kivA sUcanA taddana vyAjabI che ane te mATe huM tArI buddhinI prazaMsA karuM chuM. ApaNuM hitecchuoe paNa evI ja salAha ApI hovAthI ame te viSayamAM saMpUrNa kALajI rAkhIne ja e bane vyaktionI pasaMdagI karI che. pATaNanA saddagata maMtrIzvara azvarAjanA be putra vastupALa ane tejapALane to tuM jANe che ne ? e banene ja ame kArabhArI tathA senApati tarIke pasaMda karelA che." e pramANe kahIne viradhavale jayalatAnA khabhe pitAne hAtha mUkIne AgaLa calAvyuM. "jayalatA ! tuM kahetI hatI ne ke mArI buddhi rAjyakAryamAM kazA upayoganI nathI? rAjyagurU somezvaradeva jevA vidvAna purUSe A viSayamAM je khAsa salAha ApI hatI, teja salAha paNa teMja ApI che ane tethI tuM rAjyakAryamAM paNa kevI caturA ane buddhimatI che, te spaSTa jaNAI Ave che. tArA jevI buddhizAlinI strIne kinAre je sat arovanA, ema kahevAne zI harakta che ?" eTaluM kahIne viradhavale pitAnI priyAne daDhAliMgana ApIne tenAM sukomaLa ane gulAbI gAla upara cuMbana bharyuM. vAcaka mahAza! A prakaraNanI ahIM ja samApti thAya che. Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vIraziromaNa vastupAla. prakaraNuM 10 muM navuM rAjyataMtra, dhavalapuranAM rAjyabhUvananA sabhA-khaMDamAM pATaNane yuvarAja viradhavala, tene pitA mahAmaMDalezvara lavaNaprasAda, viradhavalanAM be mitro-cAhaDa ane nAgaDa, nagarazeDa yazarAja tathA bIjA nAnA sAmata ane saradAro vagere sabhAjane pitAne ucita evA Asane upara beThelA hatA. yuvarAja viradhavala gaMbhIra mukhe mauna besI rahyo hato; paraMtu teno pitA mahAmaMDalezvara lavaNaprasAda sabhAjanonI sAthe nirNita viSaya upara carcA karI rahyo hato. barobara A samaye pratihArIe AvIne vinayapUrvaka rAjyagurU somezvaradeva, mAMDalanA be vaNika baMdhuenI sAthe AvI pahoMcyAnI khabara ApI ane temanA mATe zI AjJA che, ema pUchayuM. viradhavale temane sanmAnapUrvaka sabhAkhaMDamAM lAvavAnI turataja AjJA karI, eTale pratihArI namIne cAlyo gayo ane thoDI ja vAramAM somezvaradeve vastupAla tathA tejapAlanI sAthe sabhAkhaMDamAM praveza karyo. yuvarAje tathA mahAmaMDalezvare temane AvakAra Apyo ane te pachI rAjyagurU ArzIvAda ApIne tathA vastupAla ane tejapAla yuvarAjanI sanmukha uttama vastunI bheTa mUkIne yuvarAjanI AjJAthI temane nirdiSTa karelAM Asana upara beThA. kSaNavAra rAjyasabhAmAM nista bdhatA prasarI rahI. te pachI mahAmaMDalezvare rAjyagurU somezvarane sAMketika sUcana karyuM, eTale teNe bolavAnI zarUAta karatAM kahyuM. "yuvarAja ! mahAmaMDalezvara ane sabhAjana ApaNe pATaNanI ane samasta gujarAtanI caDatIne mATe je navuM rAjyataMtra sthApana karavAnA nizcaya upara AvyA chIe, tene badho AdhAra nyAyamAM nirNa, guNamAM gariSTha ane buddhimAM viziSTa evA pradhAna uparaja rahelo che; kAraNa ke vanarAja jevA samartha mahArAjA paNa gurjarabhUmine mahA amAtyanAM baLathI ja prApta karI zakyA hatA. rAjyanI sattA kumaMtrIne soMpavAthI jema rAjya, rAjA ane prajAno nAza thAya che, tema sumaMtrIne rAjayadhurA seMpavAthI rAjya, rAjA ane prajAnI caDatI kaLA thAya che ane tethI huM Apane navAM rAjyataMtranI zarUAtathI ja kaI lAyaka purUSavarane mahAmAtyanI padavI ApavAnI bhalAmaNa karI rahyo chuM. atyAre huM je be purUSone mArI sAthe teDato Avyo chuM ane jeo mArI pAse A Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navuMrAjya taMtra rAjyasabhAmAM beThelA che, temane tame sarva sArI rIte oLakhatA haze. te banne bhAIo-vastupAla ane tejapAla-pATaNanA saddagata maMtrIzvara azvarAjanA putra che ane rAjyavyavahArane bahu sArI rIte calAvI zake tevA che tathA teo kharekharA purUSottama che, evo mAre jAti anubhava hovAthI meM temane mahAmAtya ane senAnAyaka tarIke nImavAnI bhalAmaNa karelI che. yuvarAja tathA mahAmaMDalezvare mArI e bhalAmaNane svIkAra kare che ane teo Ajeja bane bhAIone padavIdAna karavAnA che, paraMtu te pahelAM te saMbadhamAM tamAre zuM vicAra che, te jANavAne mATe teo Atura che ane temanI vatI huM tamane sarva sabhAjanone pitAne abhiprAya jAhera karavAnuM kahuM chuM." semezvaranuM uparyukta kathana pUruM thayuM eTale sabhAmAM punaH nistabdhatA prasarI gaI; paraMtu kSaNavAramAM ja tene bhaMga karatAM nagarazeTha yazarAja bolI uThayA. " purohitajI ! azvarAja maMtrInA A baMne putrone huM paNa sArI rIte oLakhuM chuM ane teo banne mahAmAtya tathA senAnAyakanAM padane kevaLa lAyaka che, evI mArI mAnyatA che. mahAmaMDalezvare tathA yuvarAjazrIe temane e pada ApavAno nizcaya karyo che, te yogya ja che, ane sarva sabhAjano paNa teozrInA nizcayane anukULa thaze, evI mArI khAtarI che." nagarazeTha bolI rahyA ke turataja viradhavale sarva samAjenana sAme joyuM, paraMtu temAMthI koI kAMI bolyuM nahi, eTale teNe pitAnA pitAnI AjJA laIne sarva sabhAjanane uddezI kahevA mAMDayuM. "maM. trIo ! sAmaMta ! saradAra ane sabhAjano ! mahArAjA bhImadeva ane pATaNanI rAjyasattAno aMta lAvavAne nahi, kintu tene TakAvI rAkhavAne tathA majabuta banAvavAne mATe ApaNe dhavalakapurane gujarAtanuM kendrasthAna banAvIne navuM rAjyataMtra sthApavAnA nizcaya upara AvelA chIe ane te dvArAe pATaNanI ja nahi; kintu samasta gujarAtanI caDatI dazA karavAne ApaNa vicAra che. ApaNA A nizcayane ane vicArane pAra pADavAne mATe ApaNe kArya kuzaLa kArabhArI ane samartha senAnAyakanI khAsa karIne agatya che. rAjyagurU somezvaradeva, nagarazeTha yazarAja ane pAraNanA A pazu pakSanA rAjyAdhikArIonI sUcanA ane bhalAmaNathI saddagata maMtrIzvara azvarojanA be putro-vastupALa ane tejapALa ke jeo mAre Ama traNathI mAMDalathI atre AvelA che, teone e jagyAe Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ viraziromaNI vastupAla. nImavAne amArI IcchA thayelI che ane amArI A icchAne tame sa e saMmati ApavAthI huM vastupAlana mukhya pradhAna ane tejapAlane mukhya senApatinAM pade niyata karyAnuM jAhera karUM chuM." e pramANe jAhera karIne teNe vastupAla tathA tejapAla tarapha joIne kahyuM. "ane A me AzA rAkhIe chIe ke tame bane baMdhuo rAjya ane prajAnuM hita vicArIne tathA tathA tamArI javAbadArIne khyAla karIne samasta gujarAtanI rAjakIya unnati karavAne ApaNe je Azaya che, tene phalIbhUta karI batAvavA sadaiva jAgRta rahezo." - te pachI viradhavale temanA mATe lAvI rAkhele pozAka temane A che ane teno saharSa svIkAra karIne vastupAle kahyuM "yuvarAjazrI ane mahAmaMDalezvara! dhavalakkapuranAM navA rAjyataMtranAM mAnanIya pade amane niyukta karavAnI Ape amArI upara je kRpA karI che, te mATe ame ba ne baMdhuo ApanA atyaMta AbhArIe chIe. Ape amArAmAM je vizvAsa ane AzA darzAvyAM che, tene mATe ame Apane mukhanI nahi; kintu vartananI khAtarI karI batAvavAnA hovAthI te saMbaMdhamAM huM kAMI vadhAre bolavAnuM ucita mAnato nathI, te chatAM eTaluM kahevAnuM huM yogya mAnuM chuM ke ApanA rAjyataMtrano adhikAra pAmIne amAre rAjyabhavananA bhaMDAranI sAthe pATaNanI ane samasta gujarAtanI prajAnI sarva prakAre unnati karavAnI che, anyAya dUra karavAno che, nyAyanuM rAjya jamAvavuM che ane je rIte rAjA ane prajA ubhayanuM kalyANa thAya e rIte vartavAnuM che. have ame ApanI kRpAne svIkAra karIe, te pahelAM Ape amane eka vacana ApavuM paDaze ane te e che ke hAla amArI pAse traNa lAkha dravya che, e Apane jAhera karIe chIe, te eTalA mATe ke jyAre keI durjana manuSyanAM kathanathI ApanAM hRdayamAM amArI upara viparitabhAva pedA thAya, tyAre ApanI IcchA pramANe amArI pAse atyaMta dusaha zarata karAvIne te dravya ane amArA parivAra sAthe amane mukta karavA." A vastupALanuM kathana saMpUrNa thayuM ke turataja varadhavale smitapUrvaka kahyuM. "vastupAlajI! e saMbaMdhamAM tamAre koI paNa prakAranI ciMtA rAkhavAnI nathI, ema huM zuddha aMtaHkaraNathI kahuM chuM ane tamArI mAgaNI pramANe vacana paNa ApuM chuM. have to tamane saMtoSa thaye ne ? ApanI kRpAthI amane saMtoSaja che."vastupAle vinayathI kahyuM. Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navuM rAjyataMtra. e pramANe kAryakrama cAlyA pachI rAjyasabhAne barakhAsta karavAmAM AvI. vastupAla ane tejapAla-bane baMdhuo rAjyane adhikAra pAmIne saharSa pitAnA AvAse AvyA. vastupAla tathA tejapAlane rAjyanA mukhya adhikArI thavAthI temanA nivAsane mATe rAjya taraphathI bhavya AvAsa ApavAmAM Avyo hatA. rAjyasabhAmAMthI AvAse AvyA pachI tejapAla sainyanI tapAsa karavA mATe cAlyo gayo hato ane vastupAla pitAne maLelA mahAna adhikArano vicAra karate beThakanA khaMDamAM gAdI upara takIAne aDhelIne jarA ADyo paDyo hato. e samaye paheregIre AvIne tene namana karyuM ane vinayathI kahyuM. "kheDutavarganI eka bAI ApanI pAse phariyAde AvelI che ane ApanI AjJAnI rAha jotI bahAra ubhI che; mATe te saMbaMdhamAM Apa AjJA kare, te pramANe amala karuM." - "tene aMhI mekala."vastupALe AjJA karI. paheregIra namana karIne cAlyo gayo ane thoDI ja vAramAM malina vAvALI ane ghuMghaTathI jenuM mukha AcchAdita thayeluM che, evI prauDha vayanI eka strIe khaMDamAM praveza karyo ane pitAnuM mastaka namAvIne te ubhI rahI. mahAmAtye tene kSaNavAra nihALI laIne pUchyuM. " tamAre zI phariyAda karavAnI che?" "huM kheDutavarganI garIba vidhavA strI chuM. mArA dhaNu gayA varSe gujarI gayA hovAthI huM eka nekara rAkhIne khetInuM kAma karuM chuM ane mAMDamAMDa gujarAna calAvuM chuM. mArI jamIna sArI nahi hovAthI upaja thaDI Ave che ane vaLI mAre traNa-cAra nAnAM chokarAM hovAthI upajamAMthI amAruM pUruM thatuM nathI. A kAraNathI rAjyanuM mArAM mAthe karaja thaI gayuM che ane te hAla turata bharavAnI mArI trevaDa nathI, te chatAM vahIvaTa karanAra adhikArI karaja bharI devAnI sama tAkIda kare che ane jo huM ATha divasamAM karaja na bharI zakuM, te mArI jamIna paDAvI levAnI teNe dhamakI paNa ApI che. A saMbaMdhamAM meM te adhikArIne ghaNuM AjIjI karatAM chevaTe teNe mArI pAsethI lAMca levAnI IcchA Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vIraziromaNa vastupAla. darzAvI che ane je huM teNe mAgelI rakama lAMcamAM ApuM, toja rAjyanuM karaja mucvI rAkhavAmAM Avaze, ema teNe kaheluM che; mATe mArI vinaMti evI che ke rAjyanuM karaja bharavAne mATe e adhikArI mane herAna na kare tevI goThavaNa karavA kRpA karaze." te strIe dhIme dhIme kahyuM. paNuM tamAre rAjyanuM karaja te mahenata karI sArI upaja lAvIne niyamita bharavuM joIe." maMtrIzvare tenI hakIkata sAMbhaLIne kahyuM. rAjyanuM karaja bharavAnI mArI nA nathI, paraMtu meM kahyuM, e kAraNane laI huM hAla bharI zakuM tema nathI eTale mane rAhata ApavI joIe. AvatA varSe rAjyanuM karaja bharavAne sArI mahenata karIza; mATe A varSeja bharavAnI tAkIda nahi karavAnI mArI vinaMtI che.'' te strIe kahyuM. - "tamArI sthiti kharekharI garIba che ?" vastupAle pUchayuM. "jI, hA ane Apane mArA belavA upara vizvAsa na AvatA hoya, te gAmanA paTelane pUchI joze eTale khAtarI thaze." te bAIe uttara Apyo. ThIka, paNa vahIvaTI adhikArIe tamArI pAsethI lAMca mAgI, e vAta kharI che?" vastupAle punaH pUchayuM. "jI, hA e vAta kevala satya che. mArA dikarAnA sogana khAIne kahuM chuM ke teNe mArI pAsethI lAMca mAgI hatI ane meM ApavAnI nA pADavAthI te mane vadhu herAna kare che. maMtrIzvara ! Apane zI vAta kahuM ? e vahIvaTI adhikArI lAMca khAvAmAM agresara che ane rAjAne kRpApAtra hovAthI AkhA gAmane paDI rahyo che." te bAIe jarA uttejIta banIne javAba Apyo. A "tamAruM gAma ahIMthI keTaluM dUra che? "vastupAle prazna karyo. cAra keza." bAIe kahyuM. " ThIka, tame atyAre rAjyanI dharmazALAmAM jAo ane tyAM - sAMja sudhI rahe. tamArA khAvApIvAne mATe rAjya taraphathI goThavaNa thaze, sAMja pahelAM tamArI phariyAdanA nikAla AvI jaze. " vastupAle ema kahIne paheregIrane bolAvyo. - paheregIra hAjara thatAM vastupAle AjJA karI. "A bAIne rAjyanI dharmazALAmAM sAMja paryata rahevAnuM hovAthI tenA khAvApIvAne mATe Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - 71 navuM rAjyataMtra. rAjya taraphathI vyavasthA karavAnI che, mATe te pramANe goThavaNa karavAnI dharma zALAnA rakSakane sUcanA ApatAMnI sAthe A bAI je gAmamAM rahe che, te gAmanA vahIvaTI adhikArIne aMhI teDI lAvavAne eka ghoDesvArane turataja ravAnA karI mane khabara Apa." paheregIra "jevI AjJA" ema kahIne bAIne laI tvarAthI cAlyo gayo. te pachI vastupALa dhavalakkapuranAM dareka rAjakIya khAtAnI tapAsa karavAmAM guMthayo ane je khAtAmAM je je khAmIo jaNAya, tenI nedha karate gaye. keTaloka samaya A kAmamAM pasAra karyA pachI, te jamavAne mATe gayo. teno baMdhu tejapAla paNa sainyanI tapAsa karIne AvI pahoMcyo hato ane vastupAla nI rAha joI rahyo hato eTale bane baMdhu e sAthe besIne bhojana karyuM ane tyAra pachI beThakanA khaMDamAM AvIne beThA ane dhavalakkapurane rAjya vahIvaTa ane tenAM sainya saMbaMdhI carcA karavA lAgyA. thoDIvAra vizrAMti laIne teo rAjagaDhamAM javAnI taiyArI karatA hatA, eTalAmAM paheregIre AvIne je vahIvaTI adhikArIne teDI lAvavAne mATe ghoDesvAra mokalyo hato, te AvI pahoMcyAnI khabara ApI. vastupAle tene aMdara AvavA devAnI AjJA karI eTale sAmaMta cAlyo gaye ane vahIvaTI adhikArIe khaMDamAM praveza karyo. te maMtrIdharane namana karIne ubho rahyo ke turataja vastupAle pU chyuM. "tameja vahIvaTa adhikArI ke" "jI, hA." teNe TuMke uttara Apo. bese.' maMtrIzvare tene besavAnuM kahetAM pUchayuM. " tamAruM nAma zuM ?" mArUM nAma sAgara." te adhikArIe Asana upara besatA uttara ApyuM. "tame kheDuta pAsethI rAjyanuM leNuM zI rIte vasula kare che ?" maMtrIzvare pUchayuM. kheDatanI sthitino vicAra karIne ane temanI sagavaDatA sAcavIne leNuM vasula karavAmAM Ave che. ApaNA rAjAnI paNa evI ja AjJA che." sAgare javAba Apyo. rAjyanuM leNuM vasula karavA mATe kheDuto upara koI vAra tAkIda karavAmAM Ave che kharI?"vastupAle prazno pUchavAnuM zarU rAkhyuM. Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vIra ziromaNI vastupAla. nA, jarApaNa nahi"sAgare uttara Ape. mArA samajavA pramANe vahIvaTI adhikArI tarIke tamane vetana sArUM maLe che eTale tamane kaIvAra lAMca levAnI jarUra paDatI nahi hai ya."vastupAle mArmikatAthI kahyuM. - "lAMca!" sAgare Azcarya darzAvatAM kahyuM. "Apa e zI vAta kare cho ? je huM lAMca lete he, te rAjAne kRpApAtra thAuM khare ke ? Apa hajI navAsavA cho eTale mArI rItabhAtanI Apane zI khabara hoya?" sAgaranuM garvayukta kathana sAMbhaLIne vastupAlana krodha kAbumAM na rahyo, paraMtu teNe zAMti rAkhIne kahyuM. "tame rAjAnA kRpApAtra che, e huM jANuM chuM; paraMtu rAjAne kRpApAtra mANasa lAMca na le, ema tamAre kahevuM che ?" hA; nahi te rAjAnI kRpA zI rIte meLavI zakAya ? " sAgare kahyuM. , "rAjAnI kRpA meLavavAnAM aneka sAdhane che, paNa e vAta javA daIe ane mULa vAta upara AvIe. zuM tame koI vAra lAMca lIdhI nathI ane koIne nirarthaka duHkha ApyuM nathI ?" vastupALe mULa viSaya upara AvIne prazna karyo. nA, keI vAra paNa nahi." sAgare bedarakArIthI javAba Ape. " tame garIba prajAne vinA kAraNe duHkha de che ane lAMca paNa le che, e vAta siddha che, te chatAM asatya bolavAno gunha paNa zA mATe kare che ? zuM tame gaI kAle eka kheDutavarganI bAIne dhamakI ApIne tenI pAsethI lAMcanI mAgaNI karI nahotI ?" maMtrIzvare gussAthI AMkhone lAla karIne pUchayuM. te adhikArI vastupAlanA e praznathI jarA gabharAye; paraMtu te kAMI ema DarI jAya tevo nahe. te vaye prauDha hatuM ane vaLI rAjanI khaTapaTamAM pUro hatA; tethI teNe gabharATane dUra karI hiMmatathI ka. "nA, kaI bAIne dhamakI ApelI nathI, tema tenI pAsethI lAMcanI mAgaNuM paNa karelI nathI. huM keInI pAsethI kadi lAMca letuM nathI." "bahu sAruM. tame lAMca le che ke nahi, te hamaNuja siddha thaze." vastupAle ema kahIne hAka mArI. "sAmaMta !" Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navuM rAjyataMtra, 73 sAmaMta turataja hAjara thayo ane namIne AsAnI rAha jete ubho rahyo. vastupAle tene AjJA karI. "pelI bAIne atyAre ahi hAjara rAkhavAnI meM tane AjJA karI hatI, te hAjara che ke?" jI, hA." sAmate javAba Ape, tene ahIM ekala,"vastupAle kahyuM. sAmaMta cAle ane thoDI ja vAramAM te bAIe oraDAmAM praveza karyo. bAIne jotAMja vahIvaTI adhikArI gabharAye. teNe turataja kahyuM. "A strIne meM dhamakI ApI hatI, paNa te rAjyanuM leNuM vasula karavA mATeja ane lAMcanI mAgaNI meM karI ja nathI, tema chatAM Apane khAtarI thatI na hoya, to tene pUchI juo." maMtrIzvare tenuM kathananahi sAMbhaLatAM te strIne kahyuM. "bole, je sAcuM hoya, te kahe. A adhikArIe tamArI pAsethI lAMcanI mAgaNuM karI hatI ?" jI, hA. temaNe ja mAgaNI karI hatI. mArA dikarAnA sogana khAIne kahuM chuM ke huM je boluM chuM, te tadana sAcuM che,"teNe uttara Ape. vastupAle lAla AMkha karIne vahIvaTI adhikArIne kahyuM. "bole, have tame tamArA gunhAne kabula kare che ke nahi ? ke hajI paNa asatya belIne tamArA gunhAne dviguNita karavA iccho cho ?" strInA pratyakSa purAvA AgaLa e adhikArInuM kaI vaLe tema na hatuM, te chatAM samudramAM DUbato mANasa jema koI vastunuM avalaMbana levAne phAMphAM mAre che, tema teNe gunhAmAMthI chaTakI javAne asatyanuM avalaMbana laIne uttara Ape. " maMtrIzvara ! meM e strInI pAsethI lAMcanI mAgaNuM karI ja nathI. te kevaLa asatya bele che." "sAgara: "vastupAle gaMbhIratAthI kahevA mAMDayuM. "A strIe je kahyuM che, te satya che ane tame kahyuM che, te asatya che, e huM tamArA ubhayanAM mukha uparathI joI zakuM chuM. tamAre yAda rAkhavuM joie ke have A pATaNanuM mAMDalika rAjya nathI; kintu samasta gujarAtanuM kendrastha rAjaya che ane jUnA rAjyamAM je anyAya ane jevuM aMdhera cAlatAM Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vIrazirAmaNa vastupAla. hatAM, te anyAya ane tevuM aMdhera A navA rAjyataMtramAM cAlavAnAM nathI. navAM rAjyataMtramAM te garIba ane zrImaMta sarvane eka sarakhe nyAya maLavAne che ane tethI tame tamArA gunhAmAMthI chaTakI jaI zake tema nathI. huM tamane tamArAM hitanI khAtara kahuM chuM ke tame je hakIkata hiya, te satya kahe ane nahi te tamAre te mATe sahana karavuM paDaze." "mAre sahana karavuM paDaze? sAgare abhimAnathI kahyuM. "zAmATe? huM maMDalezvarane kRpApAtra mANasa chuM ane je mArI upara akAraNa - SAropaNa thaze, te huM temane phariyAda karIza." - "maMDalezvaranA kRpApAtra che, eTale zuM thayuM ? maMDalezvaranA te zuM paNa khuda yuvarAja viradhavala ke je have navAM rAjyataMtranA rAjA thayA che, tenAM kRpApAtra mANasane paNa jo te deSita mAluma paDe, te avazya zikSA thaze. sAgara ! tame A strInI pAsethI lAMcanI mAgaNuM karI che, e siddha vAta che, eTaluM ja nahi paNa tame rAjyanI kRpAne durUpayoga karyo che. tame tamArA tAbAnI prajAne vinA kAraNa duHkha dIdhAnuM paNa A uparathI sAbita thAya che ane te kAraNathI tamane avazya zikSA thavI ja joIe. A vakhatane mATe tamAre ekavIse suvarNa mudrA daMDa karavAmAM Ave che ane havethI je tamArI rItabhAta sudharaze nahi ane tamArI virUddha phariyAda Avaze, te tamAre kArAgrahanuM sevana karavuM paDaze. jAo, daMDanI rakama turata ahIMnA keSAdhikArIne bharIne mane khabara Ape. have yAda rAkhajo ke A navuM rAjyataMtra che ane temAM rAya ane raMka sarvane eka sarakho nyAya maLe che." maMtrIzvare e pramANe kahIne te strI tarapha joyuM ane tene uddezIne AgaLa calAvyuM. "tame paNa have jAo ane A varSe sArI mahenata karIne rAjyanuM leNuM AvatA varSe bharI deje." - te strI maMtrIzvarane AzIrvAda ApIne cAlI gaI ane te pachI vahivaTI adhikArI sAgara paNa nisteja mukhe ravAnA thaI gaye. , mahAmAtya vastupAla banI gayelI ghaTanA viSe vicAra karatA pitAnA baMdhu tejapAlane sAthe laIne sainyanuM vizeSa nirIkSaNa karavAne cAlato thayo. Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tane ke vara game? 75 prakaraNa 11 muM. tane ke vara game? samaya madhyAhana hatA ane tApa sapta paDate hatA; tethI ghara kAmathI paravArI ane prasvedathI kaMTALI cAra samAna vayanI kumArIkAo vArtAlApa karatI eka oraDAmAM beThelI hatI. A cAre kanyAo najIkanA pADozIonI kanyAo hovAthI tathA eka bIjAnI vacce sakhIbhAva hovAthI navarAzanA samaye ekatra thatI hatI ane AnaMdI vAtaoNlApa karIne samayane vyatita karatI hatI. A cAre kumArIkAo vayamAM te samAna hatI, paraMtu rUpa, raMga ane svabhAvamAM samAna nahatI. temAMnI eka sakalatanu suvezA hatI, bIjI gaurAMgI hatI, trIjI zyAmA hatI ane cothI suMdarI hatI. ekanAM netra kamaLa samAna hatAM, bIjInAM oSTaya lAla hatA, trIjInuM mukha lAvaNyathI bharapUra hatuM ane cothIne kaThapradeza ati ujjavala hatuM. A pramANe jo ke e cAre kumArIkAo rUpasuMdarI kivA lAvaNyamayI hatI; te paNa temAMthI pahelI ke je sakalatanusuvezA hatI, te tenAM kamaLa samAna netro, suDoLa nAsikA, avirala ku yugma, dIrdha kezakalApa, kRza zarIra ane padma sanAna saurabhathI sarvathI judI paDatI hatI. teNe vastrAlaMkAro paNa bIjI kumArI kAonI sarakhAmaNImAM bahu mUlyavAna paherelAM hatAM, tethI tathA tenAM asAdhAraNa vyaktitvathI te sarvathI judI paDe to temAM kAMI asvabhAvikatA nahotI. A temanAM rUpa-raMganI parikSA thaI; have temanA svabhAvanI parikSA karavAnuM rahe che; paraMtu te te temane vArtAlApa sAMbhaLyA vinA ke temanA vizeSa paricayamAM AvyA vinA thaI zake tema nathI ane tethI je temanA svabhAvanI parikSA karavI hoya, te ApaNe temane vArtAlApa dhIrajathI sAMbhaLavo joIe ane te pachI ja temanA svabhAva viSe ApaNo mata uccAra jaIe. sAmAnyataH samAna vayanI kumArIkAo bhegI thAya che, tyAre temano vacce vara saMbaMdhI ja vArtAlApa thAya che, e sAdhAraNu nIyama che ane A niyamAnusAra uparyukta cAra kumArIkAo vacce paNa tatsaMbaMdhI ja vArtAlApa thata hatA. padmA! bIjI kumArIkAe vAtanI zarUAta karI. "meM sAMbhaLyuM Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 76 vIraziromaNI vastupAla. che ke tArA bhAI tAruM sagapaNa nagarazeThanA putra jyadevanI sAthe karavAnA che. zuM A vAta kharI che?" "paNa te vAta sAMbhaLI che ane tethI mane lAge che ke e vAta kharI hevI joIe." trIjI kumArIkAe kahyuM. mArA moTA bhAI paNa Aja savAre evI vAta karatA hatA; paraMtu pannA hA ke nA kahe tyAre ja ApaNe tene nirNaya karI zakIene?" cethI kumArIkAe kahyuM. pavA na kahe te kharI ke ame sAMbhaLelI vAta kharI che ke kharI?" bIjI kumArIkAe pUchayuM. ' uttaramAM paDyA mauna rahI. e uparathI trIjI kumArIkAe kahyuM. "pavA! Ajane mATeja nahi; kiMtu jyAre jyAre vara saMbaMdhI vAta nIkaLe che, tyAre tyAre tuM maunaja rahe che, e ame sArI rIte jANIe chIe, paraMtu enAM kAraNane ame atyAra sudhI jANI zakyA nathI; mATe Aja te tuM prathama amane eja kahe ke tuM varanI vAta nIkaLatAM mauna kema rahe che? zuM tAre Ajanma kumArIkA rahevuM che ke svayaMvara racIne vara pasaMda kare che? sakhI caMpA! padmAne ThIka prazna karyo che, kAraNake te vinA te sIdho uttara Apaze nahi." cothI kumArIkAe kahyuM. - "sakhI paDyA!have tAre amArA praznano kharekhara uttara Apo paDaze; kAraNa ke te vinA amane saMtoSa thaze nahi. amane to e vAta sAMbhaLIne ghaNI ja khuzAlI usanna thai che ane ame tane nagarazeThane putra vara maLe, te param bhAgyazAlinI gaNIe chIe; mATe sakhI! je vAta ame sAMbhaLI che, te kharI che ke nahi, te tuM vinA saMkoce amane kahI batAva ke jethI amArI utkaMThA zamI jAya." bIjI kumArIkAe AturatApUrvaka kahyuM. paghAe jAyuM ke have uttara ApyA sivAya cAle tema nathI; tethI teNe kahyuM, "tame badhI mArI pAsethI tamArA praznane uttara meLavavAne Atura thaI rahI che; paraMtu kharI rIte kahuM to mane e vAtanI cokkasa khabara nathI. kumArI kanyAne mATe varanI jema tapAsa karavAmAM Ave che, tema mArA vaDila baMdhuM mArA mATe tenI tapAsa koI sthaLe karatA hoya to te svabhAvika che, temAM tame mane pUcho cho zuM?" "ThIka, bahena ame tane e vAta pUchI, e moTI bhUla karI; 5 Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tane kevo vara game che? raMtu e te tuM amane kahIza ke tane jayadeva game che ke nahi ?" bIjIe jarA gaMbhIra banIne prazna karyo. "mane e game che ke nahi, ene uttara huM pAchaLathI ApIza; paraMtu prathama te tame ja kahone ke tamane e game che ke nahi ?" paDyAe sAme prazna pUchyo. caMpAe utAvaLe javAba ApatAM kahyuM. "amane te e bahuja game che. nagarazeThanA putra jayadeva je vara kone na game? AkhA dhavalakka-. puramAM enA je sarvAMga suMdara bIje ka yuvaka che? caMpAnuM kathana barAbara che. jayadeva je vara maLe, e moTAM bhAgyanI vAta che." cothIe caMpAnA kathanane anumodana ApyuM. "tame badhI jayadevanI prazaMsA kare che; paraMtu mane te tenAmAM kAMI prazaMsA karavA jevuM lAgatuM nathI." padmAe uttara Ape. " "kema, te pavAna nathI ? " bIjIe pUchyuM. "rUpavAna te che; paraMtu rUpa e agatyanI vastu nathI." paDyAe javAba Ape. "kema, te zrImaMta nathI ? " trIjI caMpAe pUchyuM. " zrImaMta to che; paraMtu zrImatatAnI jarUra nathI." padmAe punaH javAba Ape. "kema te kuLavAna nathI ? " cothIe pUchayuM. "kuLavAna te che paraMtu mArI pasaMdagImAM kuLanI bahu agatya nathI 'padmAe uttara Ape. "tyAre tArI pasaMdagImAM kaI vastunI agatya che ? tane kevo vara game che ? bIjI kumArIkAo akaLAIne pUchyuM. mane ke vara game che, e pachI vAta; paraMtu prathama to tuM ja kahe, gulAba !ke tane ke vara game che ?" padmAe uttara nahi ApatAM sAme prazna karyo. "tArA praznano uttara huM ApIza; paraMtu te evI zarate ke tAre mArA praznano uttara pAchaLathI Apavo paDaze." gulAbe kahyuM. "tArI zarata mAre kabula che."paghAe kahyuM. tyAre sAMbhaLa. mane te navayuvAna, sarvAMgasuMdara ane parama rUpavAna, Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 78 viraziromaNa vastupAla. vara game che ane mArA varanI pasaMdagImAM e vAta khAsa dhyAnamAM rAkhavA mArAM mAtApitAne caMpAThArAe sUcanA paNa karAvI che. tuM bhale rUpane agatyanI vastu gaNatI na hoya, paraMtu to tene ja agatyanI gaNuM chuM. mArA manathI rUpavAna varane prApta kare, eja saubhAgyanI vAta che." gulAbe pitAne ke vara game che, tenuM spaSTIkaraNa karatAM kahyuM. "have tuM kahe, caMpa! ke tane ke vera game che?" pavAe trIjI kumArIkAne pUchayuM. mane ?" caMpAe mitapUrvaka uttara ApatAM kahyuM. "mane te zrImaMta vara game che. gulAbanAM manathI rUpavAna vara zreSTha che. paraMtu pAse dhana-saMpatti na hoya, te rUpa zuM kAmanuM ? sukhane upabhoga karavAne mATe dhananI ja jarUra che ane tethI huM te zrImaMta varateja pasaMda karuM chuM." ane kumuda! tuM kevA varane pasaMda kare che?" paDyAe thI kumArIkAne prazna karyo. kumude jarA zaramAIne uttara Apyo. "huM to kuLavAna varane 5saMda karuM chuM. ucca kuLa AgaLa rUpa ane dhananI kAMI kiMmata nathI; kArazuke ucca kuLathI samAjamAM jevI pratiSThA baMdhAya che ane mAna-pAna maLe che, tevI pratiSThA ane mAna-pAna mAtra rUpavAna ke dhanavAna hovAthI maLatAM nathI. ucca kaLa e samAjamAM zreSTha vastu che ane tethI mane te kuLavAna vara game che. amArI pAsethI te te vara saMbaMdhI abhiprAya jANI lIdhe; paraMtu have tuM ja kahe ke tane ke vara game che ?" padyA jANatI hatI ke pAchaLathI vara saMbaMdhI abhiprAya jaNAvavAno potAne vAre paNa Avaze ane tethI te uttara ApavAne taiyAraja hatI. te AvA prakAranI carcA karavAmAM lajajAne dharatI hatIpaNa tenI sakhIonA AgrahathI tene uttara ApyA sivAya cAle tema nahatuM ane tethI teNe lajajAnAM AvaraNane dUra karIne uttara ApatAM kahyuM. "tame badhIe varanI pasaMdagImAM je vastuone mukhya mAnI che, temane huM gauNa mAnuM chuM. varanI pasaMdagImAM rUpa, dhana ane kuLa e che ke kevaLa anavazyaka nathI; topaNa mArA matAnusAra te guNa eja khAsa karIne Avazyaka che. rUpavAna, dhanavAna ke kuLavAna purUSa karatAM guNavAna purUSa sarvottama che ane te kAraNane laI huM te guNavAna varane pasaMda karuM chuM. purUSa rUpavAna haya, dhanavAna hoya ane kuLavAna paNa hoya, paraMtu jo te guNavAna eTale ke suzIla, niDara, nirAbhimAna, vidvAna, dayALu, uccAzayI, dharma Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tane ke vara game che? prANa ane deza ane samAjanI sevA karanAra ityAdi guNothI alaMkRta na hoya, to tenI kAMI kiMmata nathI; satya kahuM to te purUSa jevAM uttama nAma ane padane lAyaka nathI. rUpavAna, dhanavAna ane kuLavAna thavuM athavA hovuM, e bahu muzkela vAta nathI; kintu guNavAna thavuM eja muzkela vAta che ane tethI mane te guNavAna ane kharekhara purUSottama vara game che. varanI mArI pasaMdagImAM rU5, dhana ane kuLa karatAM vadhAre agatyanI vastu guNa che. je purUSa guNavAna ane purUSanAM uttama nAmane lAyaka hoto nathI, tene, te jeke rUpavAna, dhanavAna ane kuLavAna hoya; to paNa vara tarIke huM pasaMda karuM nahi." bahena pavA " gulAbe tenuM kathana sAMbhaLIne pUchyuM "tArUM kathana ThIka che, paraMtu jayadeva tuM kahe che, te guNavAna nathI ?" te huM barobara jANatI nathI; kAraNa ke mAre tenI sAthe vizeSa paricaya nathI; tene mAtra sAmAnya rIte huM jANuM chuM eTaluM ja." padmAe uttara Ape. tyAre kadAca tArA bhAI tAruM sagapaNa tenI sAthe karaze ?" caMpAe jANavA mAgyuM. to zuM? mArA bhAIema karaze, te huM tenI sAthe paraNIza; paraMtu mArA bha I mane pUchyA sivAya mAruM sagapaNa kare nahi; evI mane khAtarI che ane tethI tatsaMbaMdhamAM huM kevaLa nizcita chuM." padmAe uttara ApatAM kahyuM. "paNa dhAro ke jyadeva rUpavAna, dhanavAna ane kuLavAna hovAnI sAthe guNavAna paNa che, te te tane game ke nahi ? " kumude prazna karyo. lajajAzIlA paDyAe e praznano javAba ApavAne jarA lajajAne pAmI kharI; paraMtu te pachI lajajApaTane jarA dUra karIne teNe javAba Ape. "zAmATe na game? rUpavAna, dhanavAna ane kuLavAna hovAnI sAthe je purUSa guNavAna paNa hoya, to te kAne na game ?" tyAre emaja kahI de ne ke mane jyadeva sarva vAte game che kharo? paraMtu lajajAne laI spaSTa kahI zakAtuM nathI." gulAbe smita pUrvaka kahyuM. . sakhI paDyA ! tArI cAturI agAdha che, tArI pAsethI koI vAtane varAthI meLavI zakAya tema nathI." kharUM che. padmA mahA caturA ane cAlAka che, te ApaNe kayAM jANatAM nathI !' caMpAe hasIne kahyuM. Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ viraziromaNI vastupAla. - "hA, hA. padmA caturA che, cAlAka che ane vadhAre kahuM to gaMbhIra paNa che; te kaI vAtane tvarAthI kadi paNa svIkAra karatI nathI, e ApaNA anubhavanI vAta che. ApaNe te sarva bhoLIe chIe ane je pUche, tene je heya, tevo satvara uttara ApI daIe chIe; paraMtu paDyAnAM udAharaNathI ApaNe paNa caturA ane cAlAka thavAnI agatya che. ThIka, paNa ApaNe AvyAne ghaNA samaya thaI gayo che, mATe have jaIe, te ThIka." ema kahIne kumuda ubhI thaI ane te sAthe bIjI banne kumArIkAo paNa uThI gaI. kumude jatAM jatAM kahyuM. "ane sakhI padmA! tuM tArA managamatA varanI sAthe suratamAM paraNIne sukhI thA, e amArI parama icchA che." kamudanAM e kathanathI padyAnuM caMdravadana madhurAM smitathI jhaLakI uThayuM ane te joIne tenI traNe sakhIo hAsya karatI karatI svasthAnake cAlI gaI. prakaraNa 12 muM. padmAnI pratijJA. maMtrIzvara vastupAlane traNa bhAio ane sAta bahene hatI, e AgaLa lakhAI gayuM che. cAra baMdhuo ane sAta bahenomAM padmA sarvathI nAnI hatI. tenuM vaya lagabhaga paMdarathI soLa varSanuM hatuM ane te avivAhita hovAthI dhavalakakapuranA nagarazeThanA putra jyadevanI sAthe tene sagapaNu-saMbaMdha karavAno vicAra vastupAle karyo hato. teNe potAne vicAra nagarazeThane kahI darzAvyo hovAthI nagarazeTha dvArA e saMbaMdhI vAta bahAra AvI hatI ane te kAraNathI ja paDyA ane tenI sakhIo vacce gata prakaraNamAM varNavelI carcA thaI hatI. jyadeva ane pavAne sagapaNa saMbaMdha hajI jAhera thaye nahe; paraMtu temanAM vaDile e sagapaNa saMbaMdhathI teo khuzI che ke nahi, e jANI levAno prayAsa karatAM hatAM. A kAraNathI vastupAle jayadevane pitAnA AvAse bhejananuM nimaMtraNa 'karyuM hatuM ane gRhanA strI varge paDyA ane jayadevanAM ekAMta mIlanane yoga racI ApyA hatA... bhojana lIdhA pachI vastupAla ane tejapAla rAjyakAya mATe ba Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ padmAnI pratikA 81 hAra gayA hatA ane jyadevane pAchaLa rekI rAkhavAmAM Avyo hato. thoDIvAra pachI jayadeva javAnuM karato hato, paraMtu tejapALanI strI anupamAnA AgrahathI vadhAre vAra rokAya ane tApa sakhta paDatA hevAthI ArAmane mATe vADAnAM vizrAMtigRhamAM gaye. jyadeva nagarazeTha ane zrImaMta pitAno putra hovAthI vilakSaNa ane abhimAnI hate. yauvana ane dhananA madathI te uDAu ane zokhIna banI gayo hate ane svecchA mujaba game tevI chUTathI vartate hato; paraMtu te nagarazeThane putra hovAthI tenuM ghaNuM mAna hatuM ane leke tene kAMI kahI zakatAM nahatAM. vaLI tenA svecchAcAranI vAta bahu bahAra AvelI nahetI ane temAMe vastupAlanA jANavAmAM te te AvelIja nahotI ane tethI te tene sarva vAte lAyaka mAnIne padmAnuM sagapaNa tenI sAthe karavAne taiyAra thaye hato. pavAnA kAne jyadevanA mejI svabhAvanI vAta AvI hatI, paraMtu tene tenAM vizeSa AcaraNanI khabara nahotI, e ApaNe gata prakAramAM teNe jAhera karelA vicAra uparathI jANI zakIe tema chIe. vastupAlanAM makAnanI pAchaLanA bhAgamAM vADI Avela hato ane temAM vividha prakAranAM vRkSanI ghana ghaTAthI sUryanA prakhara kiraNe paNa bhAgye ja pravezI zakatAM hatAM. gharanAM manuSyo A vRkSaghaTAne vizrAMti-graha kahetAM hatAM ane tApa tathA ukaLATanA samaye ArAmane mATe tyAM AvIne ghaDIbhara besatAM hatAM. jyadeva A sthaLe AvyA, te pahelAM paDyA tyAM AvIne eka vRkSanI nIce oTA upara beThelI hatI. A pramANe te patAnI svecchAthI beThI nahatI; kintu lalitA, anupamA vagere taraphathI tene tyAM besavAnI pharaja paDelI hovAthI te anicchAe paNa tyAM AvIne beThI hatI. padmA eka paga oTA upara ane eka paga nIce jamIna upara rAkhIne tathA potAnA komaLa karane gAlanI sAthe TekAvIne vicAranidrAmAM paDelI hatI. AvI sthitimAM te zA vicAra karatI haze, e jANI zakAya tema nathI, paraMtu te je sthitimAM beThelI hatI, te upara thI svargabhUmimAMthI bhUlI paDelI ane pAchuM tyAM zI rIte jaI zakAze, e vicAra karatI devAMganA samAna jaNAtI hatI. jayadeva rasika hatA. te padmAnI manohArI saceta pratimA jaIne maMtramugdha thaI gayA ane tenI AMkho tenAM seMdaryane jevAne ane tenA karNa tenI mIThI vANI sAMbhaLavAne Atura thaI rahyAM. atyAre pahelAM Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vIra ziromaNI vastupAla. padmAne teNe nihALIne joI nahatI; jovAno prasaMga paNa maLyo nahote. paraMtu jyArathI tenA jANavAmAM AvyuM hatuM ke padmAne sagapaNa saMbaMdha tenI sAthe thavAnI carcA thaI rahI che, tyArathI te tene jovAne talapApaDa thaI rahyo hato, kAraNa ke teNe padyAnAM rUpa-guNanI prazaMsA ghaNIvAra sAMbhaLI hatI. te tvarAthI tenI sAme jaIne ubho rahyo. parA vicAra-nidrAmAMthI ekadama jAgRta thaI gaI ane jyadevane Ama acAnaka Avele nihALIne saMkecathI ubhI thatAM oTAne aDhelIne tathA jarA dUra khasIne avanata mukha karIne ubhI rahI. mejI jayadeva yauvanamAM AvelI komaLa latikAne dhaDIbhara te animiSa nayanoe joI rahyo. A pramANe e sakalatanusuvezA bALAne jotAM jotAM dharAI rahyo ane tenAM nayano zramita thaI gayAM, tyAre teNe tenI sAthe vArtAlApa karavAno ane tenAM mukhanI mIThI vANI sAMbhaLavAne vicAra karyo. paDyA? tame....... sa" vArtAlApanI zarUAta zI rIte karavI, tenI samajaNa nahi paDatAM te eTaluM belIne aTakI gayo. kSaNavAra vicAra karIne teNe kahyuM. "atyAre pahelAM tamArA AvAse huM be-traNa vAra Avyo hato, te vakhate tame mArI sAme jevAne zaramAtA nahatA ane atyAre zAmATe zaramAo che, te huM samajI zakato nathI." pavA nirUttara rahI; te kAMi belI nahi. ' ' vaLI ApaNe sagapaNa-saMbaMdha thavAne che, e vAta tame jANatA haze ane tethI ApaNane zaramane mUkI devAnI ane paraspara cAhatAM zikhavAnI jarUra che." jayadeve kahyuM. paDyA pUrvavata maunaja rahI. pavA ! tame Ama mauna kayAM sudhI raheze ? ApaNo sagapaNa saMbaMdha thAya, te pahelAM ApaNane A pramANe vArtAlApa karavAnI taka maLI che, e AnaMdajanaka che ane tene ApaNe sadupayoga karI le joIe." jayadeva che . pavAe kAMI paNuM pratyuttara Ape nahi. tamArA rUpa-guNanI prazaMsA meM ghaNanAM mukhethI sAMbhaLI che, temAM tamArA rUpanI prazaMsA te tamane jevAthI kharI kare che; paraMtu tamArAM guNanI prazaMsA kharI TharatI nathI. tame kharekharo guNa ho, te Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ padyAnI pratijJA. vinaya, viveka ane ziSTAcArane kema bhUlI gayAM che ? mane AvakAra ke sanmAna ApavAne badale tame mauna kema ubhA che?" jayadeve pUchayuM. - pavAe A vakhate paNa kAMI javAba Apyo nahi; te jemanI tema nirUttaraja ubhI rahI. | rasika bhadevathI tenuM mauna sahana thaI zakyuM nahi. pavAnAM maunathI tenI AturatAmAM era vRddhi thaI. cittanAM uttejanathI te pavAnI najIka gayo ane tenA karane pitAnA hAthamAM levAne teNe hAtha laMbAvyA. paDyA che ke avanata mukhe ubhI hatI, paNa te asAvadha nahotI. jayadevane najIka Avela jeIne ane pitAne kara pakaDavA mATe tenI dhaetA joIne te tvarAthI dUra khasI gaI ane tarata ja teNe gussAbharyA nayanee tIvra TAkSa sahita jayadevanI sAme joyuM. jayadeve nA kaTAkSa ane gussAne joyA; paNa tethI tene Azcarya thayuM nahi. teNe jarA hasIne kahyuM. "padmA ! tame gusse zA mATe thAo che ? ApaNo sagapaNa saMbaMdha thavAno che, e vAta nizcita che te pachI ApaNe zaramane zA mATe nibhAvavI joIe ?" jayadevanuM e kathana pavAne rucyuM nahi. teNe icchA nahi chatAM paNa e kathanane pratikAra karavAne mATe kahyuM. "sagapaNa saMbaMdha thAya, te vakhatanI vAta judI ane atyAranI vAta judI. atyAre ApaNe maryAdAmAM rahIM ja vartavuM joIe. vinaya, viveka ane ziSTAcAranI vAto karanArA tame te vAtane kema bhUlI jAo cho ?" padmAnI adhura saMgita samAna karNapriya vANI sAMbhaLIne jayadevanAM hRdayamAM kAMInuM kAMI thavA lAgyuM ane tenuM citta vadhu ne vadhu paravaza banatuM gayuM. te have vArtAlApane viSayane badalI nAMkhyo ane vANInI chUTa laIne pUchayuM. " paNa tame-tuM ApaNuM sagapaNu-saMbaMdhane icche che ne ?" - abhimAnI bAlAe kaddha svare kahyuM. "e jANavAnI tamane zI agatya che ?' " mane rAgaTya kema na hoya ? je tuM ApaNA sagapaNu-saMbaMdhathI khuzI che, te lagna pachInuM ApaNuM jIvana sukhI nivaDI zake ane je tuM tethI khuzI na ho, to baLAtkAre karelAM lagnathI ApaNuM jIvana duHkhI nivaDe ane te ja tuM ApaNuM sagapaNa-saMbaMdhathI khuzI che ke nahi, te jANavA huM jIjJAsu chuM." jayadeve jarA gaMbhIratAthI kahyuM. Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vIraziromaNI vastupAla. " tamAruM kathana barAbara che, paraMtu te saMbaMdhI mArI khuzI ke nAkhuzIne prazna bAjue rAkhIne huM tamane e kahevA mAguM chuM ke prathama te ApaNe sagapaNu-saMbaMdha thavAne che, e vAtane huM nizcayapUrvaka jANatI nathI."pavAe paNa gaMbhIratAthI ja kahyuM - kema ? maMtrIzvareja e vAta mArA pitAne kahI che ane mAtra mArA pitA tene svIkAra kare eTalIja vAra che, te chatAM tuM te jANatI nathI, e Azcaryajanaka che." jayadeve AzcaryathI kahyuM. a "hA, e Azcaryajanaka kharuM; paraMtu jema tamArA pitAe tamane e vAta kahI jaNAya che, tema mArA baMdhue mane kahI nathI ane tethI huM e saMbaMdhI nizcayapUrvaka na jANatI heluM, te te kAMI asvabhAvika nathI."pavAe svAbhAvikatAthI kahyuM. ThIka, paNa tane tArA bhAI e saMbaMdhamAM kAMI pUchaze ke nahi ? tArI saMmati leze ke nahi?" jayadeve pUchayuM. - " alabata pUchazeja ane huM saMmati ApIza, to ja te kAryane karaze. tame kaho cho ke tamArA pitA e vAtane svIkAra kare eTalI ja vAra che; paraMtu mane jaNAya che ke mArA bhAIe tamArA pitAne mAtra sAmAnyataH te vAta karelI hovI joIe; nizcaya upara AvIne temaNe siMgapaNa-saMbaMdhanI mAgaNI karelI hovI joIe nahi; kAraNa ke mArI Icchane jANyA vinA te kadi paNa nizcayAtmaka vAta kare nahi." pAe uttara ApatAM kahyuM. paNa tuM ApaNuM sagapaNu-saMbaMdhamAM saMmati ApIza to kharI ne?" jayadeve punaH pUchayuM. pavA e praznanA uttaramAM mauna rahI te vicAramAM paDI gaI. paghA"! tene mauna rahelI joIne jayadeve AgrahathI kahyuM. "e praznano uttara te tAre A ja paDaze; kAraNake te sAMbhaLavAne huM bahu ja Atura chuM." - jayadevanA praznane zo uttara Ape, tene vicAra paghA karI rahI hatI. teNe gaMbhIra banIne kahyuM. "e ane tame mane zA mATe pUche che? jo tame mojI, zekhIna, rasika ane uDAuna che ane udhara, dayALu, dharmaprANa ane svakartavyAdhina che, te ApaNA sagapaNasaMbaMdhane huM saMmati ApavAnI ja. temAM mane pUchavAnI zI agatya che? kAraNa ke tamArA praznano uttara tame pote ja ApI zake tema che." Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ padyAnI pratijJA. padmAnA e uttarathI jayadeva nisteja banI gayuM. teNe vicAryuM ke padmA potAnA gupta AcAra-vicArane thoDe aMze paNa jANatI hovI joIe ane tethI ja te dvidhAbhAve uttara Ape che. jayadeva hatAza thatAM bele. "paNa tuM jANe che ke huM kevo chuM ?" "sarvare, te kAMI jANatI nathI, paraMtu mArA sAMbhaLavAmAM je kAMI AvyuM che, ' uparathI huM anumAna karI zakuM chuM ke tame tamArAM kartavyathI bhraSTa thayelA che; tame purUSa nAmane gya nathI." paDyAe niDaratAthI javAba Apyo. tyAre tuM ApaNuM sagapaNa-saMbaMdhane saMmati ApavAnI nahijane ?" jayadeve AtmasaMyama karIne pharIthI prazna karyo. paNa tame, meM tamArA viSe je kAMI sAMbhaLyuM che, tevA cho ke huM saMmati na A?" padmAe uttara ApavAne badale sAmo prazna karyo. dhAra ke hu teM sAMbhaLyuM teja chuM; te pachI tuM saMmati ApIza ke nahi ?" jayadeve vaLI pUchyuM. eno uttara tamArA aMtaHkaraNane ja pUchI juo ke huM saMmati ApIza ke nahi ?' padmAe sIdho uttara nahi ApatA kahyuM. pAnAM kathana thI jayadevane pItto uchaLI Avyo. tenI AMkhomAMthI krodhanA aMgArA varSavA lAgyA. abhimAnathI tenuM mastaka uMcuM thayuM. paNa pavAnAM saida tenAM aMta:karaNa upara evI asara karI hatI ke te padmA jevI rU suMdarIne, tene tiraskAra karIne hAthamAMthI javA devAne rAjI nahoto. te game te upAye padmAne-saioMdaryanI pratimAne-po. tAnI banAvavAne Atura banI gayo hato ane tethI teNe potAnA krodhane, apamAnane ane abhimAnane samAvI dIdhAM. teNe maheDAM upara kRtrima hAsyanI 2 ANune mRdu svare pUchayuM. "ThIka, paNa tuM kevA purUSane purUSanAM nAmane lAya gaNe che ? tuM kevA purUSanI sAthe sagapaNa-saMbaMdha karavAne icche che ?' e praznano uttara ApavAne huM khuzI nathI; paraMtu tamArA mAnanI khAtara teno utara huM ApIza."padmA ema kahIne ghaDIvAra thobhI. tenI AMkha vilakSaNa prakAranAM tejathI camakavA lAgI, tenuM vadana praphulla banyuM, tenuM aMga pulakita thayuM ane tenAM sarva rema uttejIta Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vIraziromaNI vastupAla. banyAM, paraMtu jayadeva punaH nisteja banI gayo. apamAnathI tenuM mukha zyAma banI gayuM; te paNa te dhIraja dharIne pavAnuM kathana sAMbhaLavAne nizraya bhAve ubhe rahe; kAraNake padmAnAM alaukika rUpathI tene vikAra thaye hato ane tethI teNe game te bhege tene pitAnI karavAno nizcaya karyo hate. pavAe kahevA mAMDayuM "je purUSa rasika heya paNa mojI na hoya je purUSa udAra heya, paNa uDAu na hoya, je purUSa dharma prANa hoya, paNa aMdhazraddhALu na hoya; je purUSa dayALu hoya, paNa nirbaLa na hoya; je purUSa sabaLa hoya, paNa nirbaLanuM damana karanAra na hoya, je purUSa ugrAzayI hoya, paNa havAI killA bAMdhanAra na hoya ane je purUSa deza ane samAjano sevaka hoya, paNa dIna vRttivALa na hoya-evA vIra puruSanI sAtheja huM sagapaNa karavAne ane evA purUSottamanI aganA thavAne icchuM chuM. A mArI pratijJA che ane e pratijJAne purUSottama varane varavAnI pratijJAne game te bhoge vaLagI rahevAne mAro nizcaya che." che e pramANe kahIne paDyA jyadevanA viSAdapUrNa vadana prati joi rahI. pavAnI pratijJAthI devane cheDe ghaNe krodha upanna thayo nahi ane tenA sthaLe bIje kaI mAnI purUSa heta, te tenI pratijJA sAMbhaLIne tyAMthI tvarAthI cAlyo gayo hata; paraMtu jyadeve cAlyA javAnuM pasaMda karyuM nahi. tenA mastakamAM judA ja prakArane vicAra uddabhavyo. teNe nizcaya karyo ke A vAcALa chokarIne mada game te bhoge utAravA joie ane tene paraNIne paga taLe chuMdI nAkhavI joIe. A vicArathI teNe pitAnA krodhane kAbumAM rAkhe ane AtmasaMyama karIne kahyuM. "pavA ! tArI pratijJA yogya che. tArA jevI guNI bALAe guNavAna varateja varavuM joIe. ThIka, paNa te mArA viSe game tevI hakIkta sAMbhaLI te upara tArI sAthe vAda vivAda karavAnuM mUkI daIne huM tane pUchuM chuM ke huM tuM kahe che, tevA purUSa houM athavA tene purUSa thavAne prayAsa kare, te tuM mane varaze ke nahi ? ApaNA sagapaNa-saMbaMdhane saMmati ApIza ke nahi?" "alabata." bheLI paDyAe javAba Ape. "je tame kharekhara kartavyaniSTha purUSa thavAne prayAsa kare ane chevaTe tevA thazo, te huM ApaNuM sagapaNa saMbaMdhane jarUra saMmati ApIza." "bahu sArU AjathI ja huM kartavyaparAyaNa purUSa thavAno prayAsa karUM chuM; paraMtu tuM. huM kartavyaparAyaNa purUpa thaIne tArI parikSAmAM pasAra cAu, tyAM sudhI rAha joIza kharI ne ?" jyadeve jarA hasIne pUchyuM. . Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vadhAnI pratijJA. "japhara." padmAe utsAhathI uttara Ape. paghAnuM utsAhabharyuM vadana nihALIne jyadeva unmata bane, tenI AMkhomAM vikAra bharAI gaye; paraMtu teNe Atma saMyama karatAM kahyuM. "DIka, have huM rajA lauM chuM." bhale." padmAe hasIne saralatAthI javAba Ape. pAnAM e kAryathI tenuM mukharmala vikasita thayuM ane e apUrva, alaukika ane asAdhAraNa suMdara dazyane vAraMvAra jete jAte jayadeva tyAMthI cAlyo gayo. te gayA pachI padmA paNa tyAMthI haMsagatie prayANa karI gaI. prakaraNa 13 muM. pATaNanI paristhiti. "gujarAta nAtha mahArAjA bhImadeva hayAta chatAM vIradhavala dhavalapuramAM navuM rAjyataMtra sthApIne gujarAtano rAjA banI beThe che, e hakIkata che tamArA jANavAmAM AvI che ne?" tarUNa vayanA eka purUSe prauDha vayanA eka purUSane vAtanI zarUAta karatAM pUchayuM. - je oraDAmAM A be purUSo beThA hatA. temAM kevaLa zAMti patharAyelI hatI, paraMtu tarUNa vayanA purUSe uparyukta prazna upasthita karIne patharAyelI zAMtino bhaMga karyo. jayaMtasiMha !" prauDha vayanA purUSe prazna karanAra tarUNane tenAM nAmathI saMbodhIne javAba ApatAM kahyuM. "e hakIkta mArA jANavAmAM keTalAya vakhatathI AvI che ane jyArathI AvI che, tyArathI mArUM samasta zarIra phodhAgnithI baLI rahyuM che. eka rAjAnI hayAtImAM bIjAe rAjA thavuM ane navAM rAjyataMtrane sthApana karavuM, e kAMI jevuM tevuM sAhasa nathI. vIra vale kharekhara mahAna sAhasa karyuM che ane have tenuM zuM pariNAma Ave che, te jovAnuM che; paraMtu jayaMtasiMha ! vIradhavala mAtra gujarAtanA yuvarAja tarIke mahArAjA bhImadevanA nAmathoja rAjyakArobAra calAve che, ema meM sAMbhaLyuM che, e zuM satya che ?" " e satya hai, kivA asatya che; e sAthe ApaNane koI levA Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vorAre maNa vastupAla. devA nathI. mAno ke e vAta satya che; paraMtu gujarAtanA mahArAjA ane tenA kharekharA uttarAdhikArInI hayAtImAM kaIpaNa saradAra navuM rAjyataMtra sthApana karIne svataMtratAthI rAjya kArebAra calAve, e yogya che? e ApaNAthI joI zakAze ? " jayaMtasihe jussAthI pUchyuM nahi, e egya nathI temaja ApaNAthI joI zakAya tema paNa nathI; paraMtu A sthitimAM ApaNe zuM karavuM, e svAla AvIne khaDe thAya che." prauDha purUSe kAMIka ciMtAturatAthI javAba Apyo. ' "zuM karavuM, e vicAra karIne besI rahevAthI kAMI artha sare tema che ? nathI, te pachI zA mATe ApaNe koI upAyane zodhI kahADavo na joIe?" tarUNe AgrahathI pUchayuM. avazya zodhI kahADa joIe paraMtu tuM ja kahe ke ApaNe kevA upAya ajamAvavA taiyAra thavuM ? mahArAje pote vIradhavalanAM sAhasane jANatAM chatAM kAMI karatAM nathI ane saMnyA tI jevuM jIvana gujAre che, to pachI ApaNe zuM karI zakIe tema chIe?" proDha puruSe uttara ApatAM pUchayuM. tribhuvanapALajI ! tame pATaNanI rAjyagAdInA kharekharA uttarAdhikArI ane gujarAtanA mahAsAmaMta thaine AvAM nirmAlya vacano le che, e mArAthI sAMbhaLI zakAtAM nathI. game te upAya kare ane cAhe te yuddha kare; paraMtu tame gujarAtanA zAsaka bane, e mAre khAsa karIne tamane Agraha che." jayaMtasiMhe atyaMta pAgrahathI kahyuM. "ThIka che tArA AgRhano huM svIkAra karUM che, paraMtu kaMi paNa karatAM pahelAM ApaNA pakSanA AgevAna saradAranI ulAha levAnI agatya che ane tethI meM temane atre bolAvyA paNa che. temanI sAthenI carcAnA aMte je nirNaya thaze, te pramANe ApaNe vatta zuM." te prauDha - purUSa ke je mahAsAmaMta tribhuvapAla solaMkI hato, teNe jayasiMhanA Agrahane svIkAra karatAM kahyuM. bhale, jethI tamArI IcchA;" jayaMtasiMhe kAMIka udAsIna bhAve kahyuM. tribhuvanapAla tenI udAsInatAnI darakAra nahi karatAM mauna besI rahyo ane jayaMtasiMha vicAranA vamaLamAM taNutA ubhA thaIne eramAM Ama tema AMTA mAravA lAgyA. keTaloka samaya A sthitimAM pasAra thaI gayo ane te pachI Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pATaNanI paristhiti. mUrti pUjaka, 89 traNa cAra saradAro tyAM AvI pahoMcyA. tribhuddhanampalimanuM yogya sanmAna karyuM ane sarvagya sthaLe besI gayA ke turataja jayasiMha kahyuM. "ApaNe atre zAmATe maLyA chIe, e te mArA samajavA pramANe tamane jaNAvavAnI kAMI agatya nathI. mahArAjA bhImadeva ane tene uttarAdhikArI mahAsAmaMta tribhuvanapAla hayAta chatAM viradhavale dhavalakapurane gujarAtanuM kendrasthaLa banAvIne navuM rAjyataMtra sthApana karyuM che, e asahya che-e gujarAtanI gAdInA hitecchuothI joI zakAya tevuM nathI. A mATe ApaNe zo upAya kare, e nakkI karavAmAM ApaNAM mIlana no hetu che." sAme jayaMtasiMhanuM kathana barAbara che. ApaNAthI vIradhavalanuM sAhasa sahana thaI zake tema nathI ane te mATe mahAsAmaMta tribhuvanapAlanI je icchA hoya athavA te je upAya darzAve, te pramANe vartavAne ame taiyAra chIe." saradAra vIrasiMhe sarva tarapha pitAnI daSTi ke vIne kahyuM. sAma baMdhuo?" tribhuvanapAle sarvene uddezIne kahyuM. viradhavalanAM sAhasanI hakIkata jANatAM mArAM hRdayamAM krodhAgni saLagI uThe che ane mAruM mastaka krodhathI bhramita banI gayuM che ane tethI A saMbaMdhamAM zo upAya ja ane zI rIte vartavuM, tenI mane samajaNa paDatI nathI. have tame badhA carcA karIne je kAryakrama nakkI kare te pramANe vartavAne taiyAra chuM." viradhavale navuM rAjyataMtra sthApana karyuM che, te kAMI vagara vicAro ane vagara salAhe sthApana karyuM nathI. teNe ApaNA virodhane khyAla agAutha ja karI rAkhyuM haze ane tene pahoMcI vaLavA mATe te. taiyAra paNa haze. saddagata maMtrIzvara adhdharAjanA be putra vastupALa ane tejapALane teNe maMtrIo banAvyA che ane temanI sahAya ane salAhathI dhavalakapuranA jUnA adhikArIo ane svataMtra garAsIAone zAma, dAma, daMDa ane bhedathI pitAne vaza karI lIdhA che. mArA sAMbhaLavA pramANe hAla te te mahArAjA bhImadevanAM nAmathI ja saghaLo rAjyakArabhAra calAve che. paraMtu bhaviSyamAM te athavA tenA vaMzaja samasta gujarAtanA mahArAjA banI jaze, e niHsaMzaya che. dhavalakkapuranuM navuM rAjyataMtra sthApana thayAne thoDA ja samaya thayo che, eTalAmAM to vIradhavaLa ane vastupAlanI hAka samasta gujarAtamAM vAgI rahI che ane pATaNanA mAMDalika rAjAo paNa tethI vicAramAM paDI gayA che. A Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ viraziromaNI vastupAla. kAraNathI mArA kahevAno Azaya e che ke ApaNe je kAMI upAya coja, e pUratA vicArapUrvaka ja ja, evI mArI tamane salAha che." maMtrI: cAMciMge hakIkatane viratArathI kahIne pitAnI salAhane vyakta karI. maMtrIzvara ! tamArI salAha barAbara che ane te mATeja meM tamane tathA saradAra vIrasiMhane khAsa karIne bolAvyA che. have tame kahe ke zAma, dAma, daMDa ane bheda e cAra rAjyanitimAMthI kaI nIti pramANe vartavAnI hAlanA samayamAM jarUra che?" tribhuvanapALe pUchyuM. badhI bAjune vicAra karatAM mArI salAha evI che ke pATagunA sAmate, saradAra ane mAMDalika rAjAomAMthI A paNa pakSamAM koNa ubhA rahevAne taiyAra che, teno prathama nirNaya karavAnI jarUra che; kAraNa ke hAlanA samaya evo che ke vagara vicAryuM kAma karavAmAM sAra nathI ane tethI pahelAM ApaNe teja nakkI karavuM joIe. te pachI sarvAnumate ApaNane jema ThIka lAgaze, tema karazuM " saradAra vIrasiMhe kahyuM. - "ane mAro abhiprAya e che ke virasiMhajInI salAha pramANe vartavAnI sAthe mahArAjA bhImadevane mahAsAmate maLavuM ane temanA zA vicAro che, te jANI levAno prayAsa kare; kAraNake mahArAjAnA vicAre jANyA pachI ApaNuM kArya ghaNuM ja sarala thaI jaze. ane tethI mAre abhiprAya mahArAjAne maLI temanA vicAre jaNI levAne che." maMtrI cAciMge kahyuM. , "tamArI salAha ane tamArA abhiprAyamAM kAMI sArabhUta nathI." saradAra vIrasiMha ane maMtrI cAciMganuM kathana sAMbhaLIne jayaMtasiMhe gussAthI kahyuM. "ApaNuM pakSanA je sAmati, saradAra ane mAMDalike che te ApaNe game te kArya karazuM, paNa ApaNuM pakSamAM ja rahevAnA ane je ApaNA pakSamAM nathI te ApaNe game tema karIzuM to paNa ApaNA pakSamAM AvavAnA nathI, mATe te saMbaMdhI nirNaya karavAmAM vakhatane gumAva, e kevaLa :mUrkhatA che. temaja mahArAjA bhImadevane maLavA javuM ane temanA vicAro jANavA, e paNa mUkhatAja che. mahArAjA bhImadeva mAtra nAmanAja mahArAjA che. kharI rIte te te saM. nyAsI che ane tethI temane maLavAnI ke temanA vicAre jANavAnI mArA matAnusAra jarA paNa agatya nathI. ApaNe jema jema vakhatane nAhaka gumAvIe chIe, tema tema vIradhavalanI sattA prabaLatAne pAmatI Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pATaNanI paristhiti. jAya che. mATe have vakhatane nahi gumAvatAM je karavuM hoya, te tatkALa karavAnI jarUra che." je karavuM hoya, te tatkALa karavAnI jarUra che, e ThIka che; paraMtu zuM karavAnI jarUra che, te kema kahetAM nathI !" maMtrI cAciMge jayaMtasiM. hanAM chellAM vAkyane pakaDIne pUchyuM, " zuM karavAnI jarUra che, e prazna zA mATe pUcho che? samaya ane sthitino vicAra karatAM viradhavalanI sAthe yuddha karavAnI jarUra che, e zuM tame jANatA nathI ? " jayaMtasiMhe turataja uttara ApatAM kahyuM. " sAmata jayaMtasiMha! tame hAlanAM samaya ane sthitine vicAra karatAM yuddha karavAnI jarUra darzAve che, e jo ke ThIka che; topaNa mArA matAnusAra tevI utAvaLa karavAnI tatkALa agatya nathI. hAlane samaya evo bArIka che ke bahuja vicAra pUrvaka vartavAmAM lAbha che. tame eka vakhata 5 TaNanAM rAjyakoSa ane rAjyagAdIne kabaje karI zakyA hatA, te upara thI tame je yuddha karavAnuM kahetA he, to te tamAruM e kathana arthahina che. te samaya ane hAlanA samayamAM maTe pheraphAra thaI gayo che. mahArAjA bhImadeva nAmanAja mahArAjA hoya to paNa temanA vicAre jANavAnI jarura che kAraNake te vIradhavalanAM kAryathI nArAja thayA che ke nahi te je ApaNe samajavAmAM AvI jAya, te ApaNuM kArya ghaNuMja sarala thaI jAya tema che. A kAraNathI ja mahArAjA bhImadevane maLavAne ane temanA vicAro jANI levAne huM anurodha karI rahyo chuM." maMtrI cAciMge gaMbhIratA pUrvaka kahyuM. tamAro abhiprAya mane cogya jaNAya che. mahA sAmaMta tribhuvanepAlajI atyAre ja mahArAjAne maLavA jAya, e ThIka che." sarakAra vIrasiMhane maMtrI cAciMganAM kathanane anumodana ApatAM kahyuM. bahu sArU. mahArAjAnI pAse huM atyAre ja jAuM chuM." tri bhuvanapAle ubhA thatAM sarva tarapha jaIne kahyuM. ane ame have jaIe chIe; rAte pAchAM maLazuM." ema kahIne cAciMga, vIrasiMha ane bIjA sAmaMta cAlyA gayA. jayaMtasiMha ekale rahyo. tenAthI bahAra jaI zakAya tema nahotuM; kAraNa ke te 2.jyavirUddha baLavo jagADavAne guhenAra hatA. te pIMjarAmAM pUrAyelA siMhanI mAphaka oraDAmAM Amatema AMTA mAravA lAgyo. kSaNavAra e pramANe AMTA mAryA pachI tenA magajamAM kAMIka vicAra Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vIra ziromaNI vastupAla. AvatAM te bIjA oraDAmAM cAlyo gayo. te pachI thoDIvAre eka tarUNa saMnyAsI tribhuvanapAlanA AvAsamAMthI bahAra paDe ane pATaNanA manuSyothI ubharAI jatAM rAjamArgamAM adazya thaI gaye. X X X X - mahAsAmaMta tribhuvanapAla pitAnA AvAsethI sIdhe rAjyamahAlaya tarapha gayo ane thoDI ja vAramAM bhImadevanAM nivAsasthAne AvI pahaM. tene bhImadevanI pAse game te vakhate ane game tyAre javAnI chUTa hatI; tethI tene aMdara javA mATe AjJA meLavavAnI agatya nahotI; tema chatAM te dvAra pAse jarA vAra ubho rahyo ane oraDAnI aMdara koI che ke nahi, te dvArapAla pAsethI jANyA pachI ja aMdara gaye. gujarAtane nAtha ane pATaNano pati mahArAjA bhImadeva virAmAsana upara vicAragrasta avasthAmAM ADo paDele hato. tenuM bhavya mukha je ke ciMtAnAM sevanathI karamAI gayuM hatuM, to paNa tenI uparanuM rAjateja AchuM AchuM. paNuM caLakatuM hatuM. bhImadeve vacce sAdAM ane sapheda paherelAM hovAthI tene ekaMdara dekhAva rAja karatAM saMsAra tyAgI saMnyAsIne vadhAre maLatuM AvatuM hatuM. tribhuvanapAle oraDAmAM praveza karyo eTale tenA pagaravaTane avAja thayo ane te sAMbhaLIne bhImadeve tenI sAme joyuM. tribhuvanapAle namana karyuM ane AjJAnI rAha je te ubho rahyo. kSaNavAra vicAra karI bhImadeve gaMbhIra avAje kahyuM. "mahAsAmaMta ! beso. tame mArI pAse atyAre zA kAraNathI AvyA che, te huM jANuM chuM." - tribhuvanapAle Azcarya pAmI Asana upara besatAM kahyuM, "mahArAja! ATaluM badhuM mAna mane zA mATe Ape che ? mAro kAMI aparAdha thaye che ke Apa mane mAnathI belAvo cho ?" | "nA, tribhuvanapAla ! tAre aparAdha te kAMI thayuM nathI, paraMtu Aje mArA mukhamAMthI tArA mATe mAnanA zabda acAnaka nIkaLI gayA che. vaLI tuM mahAsAmaMta hovAthI tene mAnathI lAvavAmAM zI harakata che ?" ' harakata badhI che je Apa mane mAnathI lAvaze te huM samajIza ke ApanI mArA upara avakRpA thayelI che. mane ApanuM mAna nathI joItuM, paNa ApanAM neha ane kRpA jaIe chIe." tribhuvanapAle kahyuM. "ThIka; tArI evI IcchA che, te huM tane prathamanI jemaja - bolAvIza ane tArI upara sneha ane kRpA rAkhaza; paraMtu tuM mArA Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pATaNanI paristhiti. sneha ane kRpAne lAyaka rahyo che kharo ? tArI mArA pratyenI mAna. ' buddhimAM pheraphAra thaI gaye nathI ? tuM mArA virUddha kAvatrAmAM sAmela thaye nathI?" bane tu pATaNanI rAjyagAdIne hastagata karavAne Atura thaI rahyo nathI ?" bhImadeve uparAsAparI prazno pUchIne tene gabharAvI mUko. tribhuvanapAla cUpa rahyo; te kAMI belI zakayo nahi. belavA jeTalI tenAmAM hiMmata paNa rahI nahotI. bhImadeve tenI tarapha vadhAre tIvratAthI joIne kahevA mAMDayuM. tribhuvanapAla ? tArA AvAse vizvAsaghAtaka sAmaMtane ekatra karIne tuM kAvatrane uttejana ApatuM nathI ke? bhayaMkara aMdhAdhuMdhImAM mArAM paDakhe ubhA rahevAnA badale tuM kAvatrAMbAja sAmaMtone uzkeravAmAM AnaMda ane vArtha mAnate hato ane hajI paNa mAne che, e zuM satya nathI ke? kema javA Apato nathI ? zA mATe zaramAya che ? meM tane tArI yogyatA nahi chatAM mahAsAmaMtanAM pade caDAvyo ane tene mAro AtmIya mANasa ga, tenuM Aja phaLa ke? bela, tAre zuM joIe chIe? tuM zA mATe kAvatrAMbAja sAmaMtone pakSamAM laI dhAMdhala karI rahyo che? tAre pATaNanI rAjyagAdI jaie che zuM ? joItI hoya, te hA pADa; patAthI mArI sanmukha kabula kara ane huM tane game te bhoge paNa pATaNanA rAjyagAdI atyArathIja-A kSaNathIja ApI devAne taiyAra chuM. huM jyagAdI upara besI besIne kaMTALI gayo chuM; mane tenI jarUra nathI." bhImadevanuM uparyukta kathana sAMbhaLIne tribhuvanapAla avAku thaI gayo. te zaramano mAryo kevaLa nIcuM joIne besI rahyo. ' - bhImadeve AgaLa calAvyuM. " tribhuvanapAla! tane tArA doSo jaNAtA nahi hoya, paraMtu tane te kahI batAvuM chuM, te dhyAnapUrvaka sAMbhaLa ane tethI tuM zA kAraNathI pATaNanI rAjyagAdInA uttarAdhikAra gumAvI zake che, tenuM tane bhAna thaze; kAraNa ke tArAM manamAM e vAta khaTakatI hovAthI ja meM atyAre e vAtano khulAse karavAnuM gya dhAryuM che. dilhInA rAjA somezvara ane pRthivIrAja tathA musalmAnonI sAthenA yuda vakhate tuM mArAM paDakhe ne paDakhe rahyo hato ane te yudhdhamAM teM bahAdurI paNa darzAvI hatI. tyAMsudhI badhuM ThIka hatuM ane huM tane mArA uttarAdhikArI tarIke mAna hatuM ane tethI manamAM AnaMda pAmate hate; paraMtu kutubuddInanA hallAmAM mAre parAjaya thayo ane tyAra pachI je bhayaMkara aMdhAdhuMdhI cAlI rahI, tene lAbha laine keTalAka vizvAsaghAtaka Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ viraziromaNi vastupALa. sAmaMte pATaNanI rAjagAdIne hastagata karavAne kAvatrA karavA lAgyA. A samaye huM sanyAsI banIne dUra dezamAM cAlyA gaye hato; topaNa pATaNanI badhI hakIkata mArA jANavAmAM AvatI hatI. mArA pachI pATaNanI rAjyagAdI taneja maLavAnI hatI, paraMtu tuM e vAta bhUlI gayo ane kAvatrAMbAja sAmaMtonA pakSamAM bhaLIne rAjyagAdIne ekadama hastagata karavAne taiyAra thaI gaye. A samaye mane mArAM kartavyanuM bhAna karAvIne pATaNane kAvatrAMbAja sAme tenA hAthamAMthI keIe bacAvyuM hoya, te te arNorAja ane lavaNaprasAda hatA. temaNe pATaNanI rAjyagAdIne * surakSita rAkhavAne ane kAvatrAkhora sAmaMtane mahAta karavAne athAga parizrama karyo hato ane temAM vIra arNarAjanuM mRtyu thayAnuM paNa jANItuM che. musalmAnone harAvavAne ane temane gujarAtamAMthI hAMkI kahADa, vAne jyAre huM vAghelA saradAronI sAthe teonI pAchaLa paDe te, tyAre pAchaLathI mArI gerahAjarIno lAbha laI jayaMtasiMhe pATaNane kabaje karI lI ha; paraMtu amArAM Agamana pachI tene hAra pAmIne kevI rIte nAzI javuM paDayuM hatuM, te paNa jANItuM che. saddagata arAje ane lavaNuprasAde te samaye pATaNanI je sevA karI hatI, te ghaNI ja prazaMsanIya hovAthI meM tenA putra vIradhavalane pATaNane yuvarAja banAvIne temanI yogya kadara karI che. vIradhavalane huM sArI rItyA - LakhuM chuM. te ghaNoja bahAdura, vIra ane suyogya yuvaka che ane vaLI yu. varAjapadane sarvathA lAyaka che. viradhavalane yuvarAja jAhera karyA pachI paNa teM khaTapaTa karavAmAM bAkI rAkhI nathI. tArA AvAse vADImAM pATaNanA sAmatine ekatra karI mArA kAryane vaDI kahADa teM prayAsa karyo hato ane te vakhate tAre ane varadhavalane jhapApapI thaI hatI, e ghaTanA mArI jANa bahAra nathI. TuMkamAM kahuM te tamArA dareka kAvatrathI huM jANItuM chuM; paraMtu rAjyakhaTapaTano meM tyAga karela hovAthI ane A rAjyamahAlayamAM vasatAM chatAM huM kevaLa sAdhu-jIvanajara jArato hovAthI huM kAMI lakSyamAM letA nathI ane je navI navI ghaTanAo banyA kare che, tene udAsInatAthI joI rahuM chuM. mAruM citta mAro jIvanamAM banI gayelI ghaTanAothI tathA mArAM keTalAMka avicArI kAryothI eTaluM badhuM zAMta ane udAsa thaI gayuM che ke mane have koI paNa kAryamAM rasa paDato nathI ane tethI sanyAsInI jema bhagavAna somanAthanI upAsanA karato karate jIvanane vyatita karuM chuM. tribhuvanapAla ! have tuM vicAra kara ke pATaNanI rAjyagAdInA uttarAdhikArane tuM zA kAraNathI gumAvI beThe che ?" Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pATaNanI parIsthiti. tribhuvanapAla mahArAja bhImadevanuM upAlaMbharUpa lAMbuM kathana sAMbhaLIne ke vaLe jhaMkhavANo paDI gayo ane have zuM bolavuM ane zuM na bolavuM, te viSe vicAra karavA lAgyuM. te aMhI zA kAraNathI AvyA hata ane bhImadevanI sAthe zI vAtacitta karavAnI hatI, te bhUlI ga. kSaNavAra rahI teNe kAMIka yAda AvatA pUchavAnI hiMmata karI. "mahArAja ! Ape viradhavalane pATaNane yuvarAja ane Apane uttarAdhi- kArI banAvyo, e to ThIka, paNa tene gujarAtane mahArAjA te banAvI dIdho nathI ne ?" "nA, hAla turata to te yuvarAja che paNa yuvarAja e bhaviSyane mahArAja, e tuM kayAM nathI jANato ke mArI pAsethI jANavA mAge che ?" bhImadeve javAba ApavAne badale sAmo prazna karyo. "bhaviSyanI vAta bhaviSyamAM joI levAze, paNa hAla te te gujarAtane mahArAja nathI ne ? tribhuvanapAle vadhAre hiMmata lAvIne pUchyuM. tribhuvanapAla ! tuM A prazna mane zA mATe pUche che, e huM jANuM chuM. viradhavale varatupAla tathA tejapAla e banne vaNika baMdhuMene maMtrIpade sthApIne dhavalapuramAM navuM rAjyataMtra sthApana karyuM che ane tema karIne te gujarAtane mahArAjA banI beThe che, ema dhArIne tuM e prazna mane pUche che, e mArI jANa bahAra nathI. alabata teNe navuM rAjyata - rathApana karyuM che, paraMtu tribhuvanapAla ! te mArI IcchAthIja. maMDalezvara lavaNuprasAde ane yuvarAja vIradhavale mArI IcchA jANyA pachI te sAhasa kareluM che ane vaLI te mAtra pATaNane yuvarAja rahIne mArAM nAmathI badhI sattA calAve che. bela, have tAre kAMI kahevAnuM ke pUchavAnuM che ? " bhImadeve uttara ApatAM punaH prazna karyo. " ThIka, paNa pATaNanuM rAjyataMtra ane tene calAvanArA A5 hovA chatAM tene navuM rAjyataMtra sthApana karavAnI zI jarUra paDI? zuM pATaNanuM rAjyataMtra ane tene calAvanArA zAsake nirbaLa banI. gayA che ke vIradhavala navuM rAjyataMtra sthApIne samasta gujarAtanuM svAmItva bhogave ? A tene anyAya nathI zuM ?" tribhuvanapALanI hIMmata vadhavA lAgI "tribhuvanapALa ! pATaNanuM pUrvanuM rAjyataMtra ane tene pUrvane nAtha mahArAjA bhImadeva atyAre nathI. pATaNa che, paNa tenuM gaurava nathI. bhImadeva che, paNa gujarAtano nAtha nathI. pUrvanI ane atyAranI Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 96 vIraziromaNI vastupAla. sthitimAM ghaNuM sthityaMtara thaI gayuM che, ane tenuM kAraNa tArA jevA sAmaMte tathA mAMDalika rAjAone vizvAsaghAta che. je bhImadevanI vIra hAkathI dilhInA cauhANa ane AbunA paramAra tathA musalmAne suddhAMta dhrujatA hatA ane jeno ANamAM rahevAne pATaNanA sAmata ane mAMDaliko gArava samajatA hatA, te bhImade. atyAre nathI. huM kabula karuM chuM ke mArI mUrkhAIthI ane mArA bheLapaNathI ja A sthiti utpana thaI che ane tene sudhAravI hoya, te sudhArI zakAya tema paNa che, paraMtu rAjyanAM vikaTa kAryomAM bhAga levA jeTaluM mArAmAM have sAmarthya rahyuM nathI. A uparathI tuM ema mAnIrI nahi ke bhImadeva kevaLa nirbaLa banI gayo che ane sAmaMta ane mAMDalikAthI Dare che. kharI hakIkata to evI che ke huM have rAjyakArya mAM bhAga levAne icchatA nathI. mane tenA upara sakhta abhAva AvI gayo che. cauhANa ane paramAranI sAthe vera karI ne musalmAnonA hAthe hAra khAvAthI tathA mArI prANadhika rANI lIlAvatInAM akALa svargagama nathI mAre utsAha cAlyo gaye che. AsapAsanAM rajaputa rAjyonI sAthe vinA kAraNe vera karIne meM je murkhAI karI che ane bhoLapathathI temanI sAthe yudhdha karI gujarAtI sainikone je nirarthaka nAza karAvyo che, tethI mane ghaNo ja pazcAtApa thAya che. eka taraphathI A pazcAtAparUpI saeNthI ane bIjA taraphathI rANInA viyogarUpI zakAgnithI mAruM samasta zarIra baLI rahyuM hovAthI tenI zAMtine mATe mAre prathama upAya karavAno che ane A upAya kayAre thaI zake ke jyAre huM rAjya kAryothI alaga rahuM, tyAreja tribhuvanapAla! A kAraNathI huM gujarAtanuM rAjyataMtra vIradhavalane soMpI rAyadhurAthI mukta thayo chuM. mane ane ra jyane kAMI levA devA nathI. huM to have bhagavAna somanAthanAM pavitra nAmanuM smaraNa karIne sAdhu-jIvana gujAravAne icchuM chuM paraMtu te cha aaN tArA pitAnAM, ApaNuM ce kaya vaMzanA pATaNanI rAjagAdInAM, gujarAta bhUminAM ane sarva sAmAnyanAM hitanI khAtara mane kahyA sivAya cAlatuM nathI ke deza ane samAjanI lagAma je purUSonA hAthamAM rahelI che ane je purUSo deza ke samAjanA AgevAna gaNAya che, teo je eka saMpathI, aMgata deSabhAvane bhUlI jaIne, pitAnA svArthane tilAMjalI ApIne ane sarva sAmAnyanAM hitane mATe AtmabhogathI vartaze nahi, zreSThatama caulukayavaMzanI, gauravazAlI gujarAtanI, prabhutAyukta pATaNanI ane akhila AryAvartanI bhaviSyamAM zI dazA thaze, tenI kalpanA mArAthI thaI zakatI nathI, paraMtu tribhuvana pALa! mAruM A satya kathana tane racaze nahi. tane ja Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pATaNanI paristhiti. mAtra nahi, paNa harakoI manuSyane satya kathana prathama racatuM nathI. jyAre mANasane Thekara vAge che, tyAre ja tene satya vastunuM jJAna thAya che. mArA saMbaMdhamAM A pramANe thayuM che ane mAruM aMtaHkaraNa kahe che ke tArA ane tArA jevA bIjA manuSyonA saMbaMdhamAM paNa temaja thaze. ApaNe hinduo ane ApaNA dezamAM hamaNuMja AvelA musalmAne-e ubhaya jAtio paraspara laDIne nirbaLa banI jaze ane te pachI e ja ke benI laDAi lIje phAve che, te pramANe A deza upara trIjI jAtinuM Adhipama co, " , " . bhImadeva eTaluM belIne cupa rahyo ane pitAnAM kathananI tribhuvanapAla upara zI asara thaI che, te jevAne teNe tenA mukha upara pitAnI dRSTi sthApI; paraMtu tribhuvanapAla upara koI asara thaI hoya, ema tene jANyuM nahi. te nirAza thayo ane nirAzAthI teNe pitAnI AMkha baMdha karI dIdhI. tribhuvanapAla A samaya daramyAna manamAM judA judA prakAranA taraMge racate hato. te ghaDImAM uzkerAI jato hato ane ghaDImAM zAMta banato hato. ekaMdara rIte bhImadevanuM kathana tene rUmyuM nahotuM. teNe thoDAka jussAthI kahyuM. "ApanA kathana uparathI jaNAya che ke varadhavale je karyuM che, te vyAjabI karyuM che ane ame je kAMi karIe chIe te geravyAjabI karIe chIe, paraMtu mahArAjA ! ApanI dhAraNuM bhUlabharelI che. pATaNane ghaNe mAnavasamuha ane mAMDalika rAjAe Ape mAre hakka DUbAvIne vIradhavalane yuvarAja banAvyo, tethI ane vIradhavale navuM rAjyataMtra sthApyuM, tethI nArAja thayA che ane tenuM pariNAma sAruM Avaze nahi. huM Apane vakhatasara cetAvuM chuM ke ApanAM tathA varadhavalanA avicArI kAryathI lehInI nadIo vaheze ane atyAre Apane je pazcAtApa thAya che, tethI anekaguNe vadhAre pazcAtApa bhaviSyamAM thaze. bhImadeve potAnAM netro ughADyAM. teNe sthira daSTithI tribhuvanapAla tarapha joyuM ane zAMtithI kahyuM. " tribhuvanapAla! pATaNane ghaNo mAnavasamuha tathA mAMDaliko mArAM kAryathI nArAja thayA che ke rAjI thayA che, tenI tArA karatAM mane vadhAre khabara che. pATaNanA ane pATaNanI rAjyagAdInA hitecchuono abhiprAya laIne ja meM vIradhavalane yuvarAja Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 98 vIraziromaNa vastupAla. banAvyo che, eTale pATaNanI prajA taraphathI ane vizvAsu sAmate taraphathI keIpaNa prakArane bhaya rAkhavAno nathI. svAla mAtra tAro, jayaMtasiMhano ane tArA pakSanA keTalAka sAmatine che; paraMtu tamane pahoMcI vaLavA jeTalI zakti vIradhavalamAM che, evI mArI khAtarI hovAthI mArAM kAryane mATe mane pazcAtApa thavAne nathI." bhImadevanAM uparyukta kathanathI tribhuvanapAla manamAM uzkerAI gayo. teNe Asana uparathI uThIne kahyuM. bahusArU. huM have rajA lauM chuM." bhImadeva kAMI bolyo nahi ane tribhuvanapAla tyAMthI jhapATAbaMdha cAle gaye. prakaraNa 14 muM. maMtrI zrIdhara. gujarAtanA adhipati mahArAja bhImadevane mukhya maMtrI zrIdhara hato. zrIdhara vaDanagarI nAgara, zAMDilagetrI ane vastrAkulavaMzI hate. tenA pitAnuM nAma vallabha ane mAtAnuM nAma rahiNI hatAM ane tenA pUrvajo cAlukya rAjAonA maMtrIo hovAthI zrIdhara kuLavAna, garbhazrImaMta ane muttasadI hatA. pATaNanuM rAjyataMtra teNe ghaNI kuzaLatApUrvaka calAvyuM hatuMparaMtu bhImadevanAM avicArI kAryothI chevaTe tene jaza maLI zako naha. bhImadeve tene prabhAsapATaNane adhikAra Apela hovAthI te ghaNA bhAge tyAM ja rahetA hatA ane have to vRddhAvasthAmAM pravezI cukela hovAthI bhagavAna semanAthanI sevA ane bhaktimAM pitAnuM zeSa jIvana vyatita karatA hatA. mahArAja bhImadeva ane maMtrI zrIdhara ubhaya kharUM kahIe te saMsAramAM ravA chatAM tyAgIja hatA ane sarva rAjyakAryathI alaga rahIne pitAnuM jIvana gujAratA hatA.. maMtrI zrIdharane ATalo paricaya vAMcaka mahAzayane karAvyA pachI kathAmAM AgaLa vadhazuM, to vizeSa saralatA thaze. keTalAka divasa thayA zrIdhara prabhAsapATaNathI aNahilapura pATaNamAM Avela hatuM ane jyAre jyAre te pATaNamAM AvatA hatA, tyAre tyAre pitAnA bhavya AvAsamAM utarate hate. prabhAtakALane samaya hate. Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maMtrI zrIdhara. zrIdhara sevA-pUjana ItyAdi kAryathI paravArIne beThakanA khaMDamAM beThe hatA; te vakhate tenA dvArapALe AvI namana karIne eka sanyAsInAM AgamananI vAta jAhera karI. zrIdhare saMnyAsIne sanmAnapUrvaka pitAnI pAse teDI lAvavAnI kArapALane AjJA karI. AjJA maLatAMja dvArapALa cAlyo gayo ane thoDI ja vAramAM eka sanyAsIe beThakanA khaMDamAM praveza karyo. sanyAsIne joIne zrIdhare uThIne namaskAra karyA ane pratyuttaramAM sanyAsIe jaya somanAthanI uddaghoSaNA karI. zrIdhara sanyAsIne Asana upara besADIne pote potAnI jagyAe besI gaye. kSaNavAra bane cUpa rahyA ane tyArapachI zrIdhare vAtanI zarUAta karatAM pUchayuM. "mahArAja ! Apa kayAMthI Avo che ane ApanAM AgamananuM zuM kAraNa che, te kahe. ApanAM bhajanane mATe koI vyavasthA karAvuM?" maMtrIzvara ! bhojananA samayane hajI ghaNe samaya che ane teTalA samaya sudhI atre rokAvAna mAre vicAra nathI eTale te saMbaMdhI vyavasthA karAvavAnI agatya nathI. vakhata thatAM mArA bhojanane mATe huM mArI jAte ja kaI sthaLethI bhIkSA laI AvIne sudhAne zAMta karI laIza. sanyAsI mATe bhojananI khAsa vyavasthA heyaja nahi; amAre te je maLe, tethI saMtoSa mAnIne peTanI pUjA karI levI joIe." e pramANe kahIne sanyAsIe AgaLa calAvyuM. "huM atyAre te gujarAtamAM pharatA pharate AvuM chuM; paraMtu mAruM nivAsasthAna khAsa karIne somanAtha hevAthI tyAMthI Avyo chuM, ema kahuM te paNa cAlaze ane ahIM AvavAnuM kAraNa te tamane khAsa maLavAnuM ane tamArI sAthe thoDI vAtacita karavAnuM che. tamane atyAre phurasada te che ne ?" "rAjyakAryamAM huM bahu bhAga letA nahi hovAthI mane phurasada che ane temAMevaLI sAdhu-sanyAsInI vAta sAMbhaLavAne te mane ghaNuM ja purasada che; kAraNa ke sAdhu-sanyAsInAM mukhethI dharma ane AtmakalyA nI vAta sAMbhaLatA mane ghaNeja AnaMda thAya che ane tethI huM tamArI vAtacita sAMbhaLIne ghaNoja khuzI thaIza." zrIdhare uttara ApatAM kahyuM. zrIdharanA uttarathI maheDAMnI vikRti karIne sanyAsIe kahyuM "huM tamane dharmanI vAta saMbhaLAvavAne AvyuM nathI. mAro ahIM AvavAno hetu dhArmika nahi, paNa rAjakIya che." "rAjakIya !" zrIdhare sahaja Azcarya darzAvIne kahyuM. "saMsAratyAgI sanyAsIne rAjakIya viSaya sAthe zo saMbaMdha ? meM jANyuM ke Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 100. vIraziromaNi vastupALa. sanyAsIne dharmanI vAte vinA bIjI zI vAtacita karavAnI hoya ? ane tethI ja meM tamArI vAtacita sAMbhaLavAnI khuzI darzAvI che." " " hA, rAjakIya viSaya uparaja mAre tamArI sAthe vAtacita karavAnI che. tame mArA kathanane sAMbhaLazo kharAne ?" sanyAsIe bhAra daIne pUchayuM. : "rAjakIya bAbatonI sAthe have huM bahu saMbaMdha dharAvatA nathI ane tethI mithyA khaTapaTamAM paDavAnI mArI icchA nathI, paraMtu tame sanyAsI hovAthI sanyAsI pratyenI mArI mAnabuddhine laI huM tamAruM kathana sAMbhaLavAnI nA pADI zakatA nathI. tamAre je kahevuM hoya, te kahe; huM khuzIthI sAMbhaLIza." zrIdhare ThaMDe peTe javAba Apyo. ' sanyAsI, zrIdharanAM mutsadI kathanathI jarA nirAza thaya; paraMtu hRdayamAM AzAnAM AchAM kiraNane prakaTAvIne teNe kahevA mAMDayuM. "maMtrIzvara ! tame rAjakIya bAbatonI sAthe have bahu saMbaMdha dharAvatA nathI, e jANIne mane kheda thAya che. hAlamAM pATaNanI je avadazA thayelI che, te joIne harakeI mANasa dilagIra thAya tema che ane e sthitimAM sudhAro karavAne prayatnazIla rahe tema che, te chatAM tame pATaNanA maMtrIzvara thaIne pATaNanI avadazAnI upekSA kare che, e kharekhara Azcaryajanaka che. mahArAja bhImadeve mahAsAmaMta tribhuvanapAla selaMkInA hakkane DUbAvIne viradhavalane yuvarAja banAvyo che eTaluM ja nahi, paNa viradhavale dhavalapuramAM navuM rAjyataMtra sthApIne svataMtra kArabhAra karavA mAMDa che, te tarapha tame ke mahArAja dhyAna nahi ApatAM zAMtithI joyA karo che, e vizeSa AzcaryakAraka che. tamArI tathA mahArAjanI A nItithI pATaNanA sAmate, saradAra, maMtrIo ane mAMDaliko uzkerAI gayA che ane bhaviSyamAM tenuM kevuM ane zuM pariNAma Avaze enI kalpanA thaI zakatI nathI. mane lAge che-are nahi huM bhaviSya bhAMkhuM chuM-ke pATaNamAM A kAraNathI lehInI nadIo cAlaze ane evI bhayaMkara aMdhAdhuMdhI prasarI jaze ke jenAM kaTu phaLo pATaNanI badhI prajAne cAkhavAM paDaze. pATaNanI sthiti AvI hovA chatAM tame mAna besI rahyA cho ane mahArAjane mana besI rahevA de che, e tamane zobhAspada nathI. AvAM maunathI tamArA gauravane, pratiSThAne kItine ane mutsadagIrIne kalaMka lAgaze ane tethI huM tamane vakhatasara cetAvuM chuM ke tamAre maunane tyAga karIne kAMto mahArAja bhImadevane jAgRta karI pATaNanA rAjyataMtrane hAthamAM levuM ane kAMto Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maMtrI zrIdhara. 101 pATaNanI rAjyagAdInA kharA hakadAra mahAsAmaMta tribhuvanapAlana mahArAja bhImadevanA uttarAdhikArI TharAvIne rAjyataMtra seMpI devuM A pramANe karavAthIja pATaNanI prabhutA ane gujarAtanuM gaurava jaLavAI raheze ane nahi te meM kahyuM tevuM pariNAma Avaze; pATaNa pAyamAla thaze-gujarAtane garva gaLI jaze." sanyAsI e pramANe kahIne pitAnAM kathananI maMtrIzvara upara zI asara thaI che, e jevAne tenA mukha prati joI rahyo. zrIdhare anyAsInuM kathana sAMbhaLI lIdhuM. te tenAM kathanathI jarApaNuM uzkerAyo nahi. teNe kSaNavAra vicAra karIne zAMtithI kahyuM. "pATaNa pAyamAla thaze; gujarAtane garva gaLI jaze, e tamArUM kathana vicAravA gya che; paraMtu te pramANe kyAre thaze ke jyAre kAMte pATaNamAM rAjyadrohIo utpanna thaI videzIone teDI lAvaze tyAre ane kAMte pATaNanA rAjA prajA upara aghaTita julama gujAraze tyAre. A sivAya tamAruM kathana kharUM paDavAne bhaya rAkhavAnI jarUra nathI. mahArAja bhImadeva zuM kAraNathI mauna besI rahyA che ane viradhavale sthApelAM navAM rAjyataMtranI zA mATe upekSA kare che, enI tamane kharI khabara nathI eTale ja tame uzkerAI gayA che ane lehInI nadIo tathA bhayaMkara aMdhAdhudhInuM bhaviSya bhAkhavA beThA cho. pATaNanA prajAjane, sAmati, saradAre, maMtrIo ane mAMDalIke, mahArAja bhImadeve vIradhavaLane yuvarAja banAvyuM tethI uzkerAI gayA che, e tamAruM kathana kevaLa khoTuM che. kadAca DAM svArthadhAdhuone tethI nArAja thavAnuM kAraNa maLyuM haze, paraMtu tethI badhA uzkerAI gayA che, ema kahevuM e kevaLa ekataraphI kathana che ane tethI te vizvAsa janya nathI. pATaNanI prajAne ane pATaNanA adhikArIone mahArAja bhImadeva ane huM sArI rIyA jANIe chIe. teo mahArAja bhImadevanAM kAyathI uzkerAI jAya te saMbhava nathI. viradhavale dhavalapuramAM navuM rAjyataMtra sthApana karyuM che, e mahArAja bhImadevanI jANa bahAra nathI; paraMtu teNe je kAMI karyuM che, te mahArAjanI salAha vinA karyuM nathI ane tethI te saMbaMdhamAM tamAre zaMkAzIla thavAnI agatya nathI. vaLI dhavalakkapuranuM rAjyataMtra sthApana mahArAja bhImadevanA nAmathI ja cAlavAnuM che ane cAle paNa che ane tamAre dhyAnamAM rAkhavAnuM che ke rAjakIya bAbatomAM hAtha nahi nAMkhavAne meM nizcaya karyo hovAthI mArI kIrtine kalaMka lAge ke na lAge, e sAthe mAre koI saMbaMdha nathI. sanyAsI mahArAja ! je arthe tame saMsArano tyAga karIne sAdhudharma svI Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 102 viraziromaNI vastupAla. kAryo che, te arthane mATe tamAre rAjyakAryamAM bhAga levAne agatya hoya, ema huM mAnatA nathI. tamAre te ajJAna manuSyane dharmane upadeza A pavAnI sAthe tapazcaraNa karIne AtmakalyANaja karavAnuM che. tame je kharekhara sanyAsa-mArga gRhaNa karyo hoya, to A upAdhimAM zAmATe paDe che ? jagatanA Adhi, vyAdhi ane upAdhithI mukta rahIne tamAre e. kAMtamAM bhagavAna somanAthanAM pavitra nAmanuM smaraNa karavAnuM che ane je tamArAthI tema na thaI zakatuM hoya, te bhagavA vastrane tyAga kare ane saMsAra-saMgrAmamAM yAhAma karIne paDe; kAraNake jevA vicAra tevuM varta. na rAkhavuM, e sujJa mANasanuM kartavya che." - zrIdharanA uparyukta kathanathI saMnyAsI nirUttara thaI gayA. have zI rIte vAta AgaLa calAvavI, tene vicAra karavA lAge. keTalAka samaya pachI teNe vicAra karIne kahyuM. "rAjakIya bAbatomAM tame hAtha nahi nAMkhavAno nizcaya karyo che, e ThIka che; paraMtu dhArmIka bAbatamAM te hAtha nahi nAMkhavAne tame nizcaya karyo nathI ne ?" zrIdhare turataja javAba Ape. "tame jarA spaSTatAthI vAta kare eTale huM tene spaSTaja uttara ApIza." mArUM kathana evuM che ke pATaNanuM rAjya sthapAyuM tyArathI jaina AgaLa paDatA thayA che ane mahArAja jayasiMha ane kumArapAlanA samayathI to teo rAjakIya draSTie bahu AgaLa vadhI gayAM che, te eTale sudhI ke rAjyataMtrane paNa pitAnA hAthamAM rAkhavA lAgyA che. A kAraNathI ApaNuM zaiva dharmane kAMI thoDuM ghaNuM sahana karavuM paDayuM nathI. senApati vimala, mahAmaMtrI muMjAla ane udayane pATaNanI rAjyasattAne kevaLa pitAnA hAthamAM rAkhI hatI ane tethI jaina dharmanI kevI ane keTalI unnati thaI gayelI che, e tamArI jANa bahAra nathI. hajI paNa jenomAM jora narama paDyuM nathI ane temAM vaLI varadhavale vastupAla ane tejapALane dhavalapuranA rAjyataMtranA maMtrIo niyukta karyAthI teonuM jora vadhI gayuM che ane bhaviSyamAM hajIpaNa vadhI jaze ane tethI zaiva dharmane ghaNuMja sahana karavuM paDaze. A kAraNane tamAre kharA zivabhakta tarIke khAsa vicAra karavAnuM che ane te mATe tamAre pUratI sahAya karavAnI che. maMDalezvara lavaNuprasAda ane vIradhavala jainadharmanA pakSapAtI che. ane tethI temanA hAthamAM je gujarAtanuM rAjya raheze, te zaiva dharmane ghaNuM ja nukazAna thaze, e niHsaMzaya che ane tethI dhAmaka draSTie paNa tamAre pATaNanuM rAjyataMtra zaivadharmInA hAthamAM rahe, evo prayAsa Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maMtrI zrIdhara. 103 karavo joIe. mahAsAmaMta tribhuvanapALa custa zaivabhakta che ane temanA hAthamAM je pATaNanI rAjyasattA rahe, te ApaNA dharmane kazI paNa harakata AvavAnI nathI ane nahi te ApaNuM dharmanI tathA amArA saMnyAsIonI dazA bahuja kharAba thaze, e nizcayapUrvaka mAnaje." sanyAsIe dharmavAta AgaLa karIne maMtrI zrIdharane lalacAvavAne prayAsa karyo. zrIdhara, sanyAsInAM dhArmika durdazAnAM lalacAvanArAM kathanathI ca* lita thayA nahi. teNe pUrvavata zAMtithI sanyAsInuM kathana sAMbhaLyAM karyuM. sanyAsI bolato baMdha thaye, eTale zrIdhare gaMbhIratAthI kahyuM. "sanyAsI mahArAja ! tamAruM dhArmika abhimAna prazaMsanIya che; paraMtu tene rAjakIya viSayanI sAthe joDI devAmAM te tamArI aMdhazraddhAne pUravAra kare che. dhamanI takarAre rAjakIya kSetramAM lAvavAne tamArA prayAsa mithyA che. gujarAtamAM ja nahi paNa samasta AryAvartamAM aneka dharmo ane teno peTApaMthe che. te badhAnA anuyAyIo je rAjakIya dRSTie pitAnuM sarvottamapaNuM siddha karavA jAya, te A dezanI durdazA moDI thavAnI hoya, to turataja thAya. tame sanyAsI che. rAjakIya viSayanuM tamane jJAna na hoya, e svAbhAvika che; tethI dharmanI aMdhazraddhAthI tame zaivadharmanuM rAjakIya kSetramAM varcasva sthApavAne mATe mane lalacAvo cho, e kevaLa tamArI utAvaLI buddhinuM pariNAma che. rAjyataMtramAM zai ke jaine potAnuM varcasva sthApavA mAgaze, to mArI khAtarI che ke temane pAchaLathI bahu sahana karavuM paDaze; kAraNake keIpaNa rAjyataMtra game tevuM majabuta, daDha ane sabaLa hovA chatAM kALabaLe kAyama ekaja sthitimAM rahI zakatuM nathI; kALe karIne tenI caDatImAMthI paDatI thAya che ja ane e vakhate koI paNa dharmanA anuyAyIoe aMdhazraddhAthI potAnA dharmane rAjakIya kSetramAM sthAna ApyuM haze; te tenI paNa rAjyataMtranI sAthe ja paDatI thaze, e cokkasa che. mane anubhava che ke pATaNanAM rAjyataMtrane jaino ane zavo ubhaya ghaNA kALathI potAnA hAthamAM rAkhavAne prayAsa karatA AvyA che; paraMtu chevaTe teo temAM phAvaze nahi ane pitAnA dharmane vinA kAraNe avanata sthitimAM lAvI mUkaze. sanyAsI mahArAja ! A kAraNathI huM rAjakIya kSetramAM dharmanuM varcasva sthApavAnI virUddha chuM. rAjyataMtranI daSTie jaina, ziva ane game te dharmanA anuyAyIo samAnaja che ane je rAjyataMtra A kharekharI mutsaddIgIrIne bhUlI jaIne koI cokasa dharmane mahattA Apaze, te tenI patI suratamAM ja thaze. mahArAja ! tame saMsArane Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 104 viraziromaNI vastupAla. tyAga karIne sanyAsadharmane svIkAra karyo che, te mATe mane mAna che; 5raMtu mAre kahevuM paDe che ke tamane saMsArane, prakRttine, rAjakIya kAryane, mAnava svabhAvane ane kALabaLane anubhava nathI ane tethI ja tame mane dharmanA bahAne lalacAvavAne AvyA che. eTaluM kharuM che ke hAlamAM jaine ane zive gujarAtanA rAjyataMtrane pitAnA hAthamAM rAkhavAne mathI rahyA che; paraMtu huM pote e matane nathI. huM te dharmane rAjakSetramAM mahattA ApavAne icchatA ja nathI. dharmanI mahattA te samAjamAM ane manuSyanAM vartanamAM rahevI joIe ane te ja dharmanI unnati thaI zake. dharmane rAjakIya kSetramAM hathiyAra tarIke vAparavAthI atyAcAra thAya che ane atyAcArathI game tevuM sudaDha rAjyataMtra paNa pAyamAla thaI jAya che, mATe tame dharmane rAjakIya kSetramAM mahattA ApavAnA prayAsane mUkI daIne tene samAjamAM mahattA ApavAno prayAsa kare ane mane khAtarI che ke ema karavAthI zaiva dharmanI vizeSa unnati thaze. rAjakIya kSetramAM dharmane ghusADavAno jeo prayAsa kare che ane bhaviSyamAM karaze, teo kadipaNa pitAnA manorathamAM phalibhUta thavAnA nathI; e khAtarIthI mAnI leje." - tyAre tame zaiva dharmanI paDatIne icche che?" sanyAsIe bhrakuTI caDAvIne pUchayuM. nA, bIlakula nahi. kharuM kahuM to tamArA karatAM huM zaiva dharmanI vadhAre caDatI icchuM chuM; paNa tene rAjakIya kSetramAM sthAna ApIne te nahi ja." maMtrIzvare turataja javAba Ape. . "je dharmane tame rAjakIya kSetramAM sthAna ApavA mAgatA nathI, to zaiva dharmanI unnati tame zI rIte Icche che, e huM samajI zakato nathI. zaiva dharmane rAjakIya kSetramAMthI dUra karavAthI jaina dharma pitAnuM svAmItva sthApana karI vALaze ane jo tema thayuM, te ApaNuM ane ApaNuM dharmanI avanati ja che." sanyAsIe kahyuM. - "mArA Azayane tame na samajI zake, te te sarvathA svAbhAvikaja che. huM garva karatA nathI, paraMtu mutsadInAM kathanano Azaya samajavAne mATe mutsadI thavAnI agatya che. rAjakIya kSetramAMthI zaiva dharmane dUra rAkhavAthI jaina dharma pitAnuM svAmItva jamAvaze ane tethI ApaNI avanati thaze, e tamAre bhaya beTe che. jene rAjakIya kSetramAM AgaLa AvavAthI ApaNane koI nukazAna thavAnuM nathI, evI mArI mAnyatA che ane kadAca dharmanI aMdhazraddhAthI temanA taraphathI tema thaze, te temAM Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maMtrI zrIdhara. 105 teoneja nukazAna thaze; teo ja potAnA hAthe pitAnI avanatine vaherI leze." zrIdhare bahuja gaMbhIratAthI kahyuM. "ThIka che. huM have rajA laIza." ema kahIne sanyAsI Asana uparathI uDyo ane jatAM jatAM "maMtrIzvara ! tamane tamArA mutsadIpaNanuM abhimAna che ane tene laIne mArI vAtane tame mAnya rAkhatA nathI, e yogya karatA nathI. yAda rAkhajo ke tamArA A mutsaddIpaNAthI pATaNamAMja nahi kintu samasta gujarAtamAM bhayaMkara avyavasthA thaze ane tyAreja tamane khabara paDaze ke tamArI mutsaddIgIrInAM mithyAbhimAnanuM kevuM pariNAma AvyuM che." e pramANe krodhAvezathI kahIne te tvarAthI cAlyo gayo. zrIdhara tenAM krodhanAM vacano sAMbhaLIne gusse thavAne badale sahaja hasyo. teNe cAlyA jatA sanyAsI tarapha najara rAkhIne kahyuM. " jayaMtasiMha ! sanyAsInA veze tuM mane ThagavA te AvyA; paraMtu tene eTaluM smaraNa na rahyuM ke huM kone ThagavA jAuM chuM. zrIdhara vRddha thayo che, paraMtu tenI smaraNuzakti ane tenI cakSaenuM teja hajI jevAM ne tevAM ja che tathA te game tevo veza laIne AvelA mANasane turataja oLakhI zake che, e vastusthitine tuM bhUlI gayA jaNAya che ane tethI ja mane ThagavA AvavAnuM te sAhasa karyuM che. paNa jayaMtasiMha ! temAM tAre doSa nathI. ciMtAnA cakramAM paDelA mANasanI vivekazaktino lepa thaI jAya che ane tethI teM karelA sAhasane mATe tene doSa devA karatAM tArI mAnasika avasthAneja deSa de, e vadhu yogya che." sanyAsIe maMtrIzvaranAM uparyukta vacana sAMbhaLyAM ke nahi te ame kahI zaktA nathI; kAraNake maMtrIzvara pitAnuM kathana pUrUM kare, te pahelAM te te tenI najaramAMthI ghaNe dUra cAlyo gaye hate. prakaraNa 15 muM. yuddhano nizcaya maMDalezvara lavaNaprasAda, yuvarAja voradhavala, mahAmAtya vastupAla ane tejapAla, maMtrI cAhaDa ane nAgaDa, sAmaMta jehula ane saradAra Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 106 vIraziromaNI vastupAla. semavarmA tathA kSetravarmA vagere rAjasabhAnA khAnagI khaMDamAM ekatra maLyA hatA. mahAmAtya vastupAla dhavalakkapuranA rAjyataMtranI badhI yojanA karIne teno amala paNa dhIme dhIme karavA mAMDyo hato. teNe staMbhatIrtha ane dhavalapuranI prabhutA potAnA hAthamAM rAkhI hatI ane tejapAlane maMtrIpadanI sAthe sainyanI dekharekhanuM kAma paNa soMpyuM hatu. teNe bIjA maMtrIone rAjyanAM judAM judAM khAtAM sepI dIdhAM hatAM ane sAmaMto tathA saradAronA adhikArone maryAdita banAvavAmAM AvyA hatA. sajajanane satkAra karavo, dujanene daMDa Apavo, dhana ane dharmanI vRddhi karavI ane sarva lekopara upakAra karo, e rAjyavyApAranuM phaLa che, e hetuthI mahAmAtya vastupAle e pramANeja rAjyanI vyavasthA karelI hatI. lAMca ane prapaMcatho lemI meLavanArA, duSTa ane cADIyAmAM agresara evA adhikArIone tathA dhana ane sattAthI madenmatta banelA nAnAM gAmanA ThAkare, paTele ane saradArane zAma, dAma, daMDa ane bhedathI daMDIne badhAne teNe dhavalakkapuranAM rAjyataMtrane AjJAdhArI banAvI dIdhA hatA. TuMkAmAM kahevAmAM Ave, to teNe svataMtra banI gayelA gAmanA mukhIo vagerene jUdAM judAM bAne daMDIne rAjyane khajAne bharI dIdho hato ane dhananAM baLathI meTuM vizALa sainya paNa taiyAra karI dIdhuM hatuM. teNe dhavalapurane pATaNanA maMDaLa mAMhenA nAnAM maMDaLane badale samasta gujarAtanuM pATanagara banAvI dIdhuM hatuM ane tenI sattA tathA kAryanI praNAlikAthI nAnAM gAmanA ThAkora tenA tAbAmAM svataH AvI gayA hatA. have pATaNanA svataMtra banI gayelA mAMDalike ane saurASTranA keTalAka uddhata ThAkarene zI rIte vaza karavA, e svAla raheluM hatuM ane te mATe eka nizcaya upara AvavA vastupAle dhavalawpuranA adhikArIone ekatra karyA hatA. badhA adhikArIo AvI gayA pachI vastupAle sarvanI tarapha joIne bolavAnI zarUAta karI. "maMtrIo ! sAmA~ ! ane saradAra! paramAtmAnI kRpAthI ApaNe ApaNuM kAryamAM dhIme dhIme phatehamaMda thatA jaIe chIe, e ApaNA mATe harSane viSaya che. zAma, dAma, daMDa ane bheda e cAra prakAranI rAjanItithI duSTa adhikArIone ane AsapAsanA uddhata ThAkarene ApaNe yogya daMDa ApIne vaza karI zakayA chIe. rAjyakeSamAM dhananI vRddhi thatAM sainya vadhAravAmAM AvyuM che ane rAjyataMtranA badhAM khAtAMne vyavasthA sara karavAmAM AvyAM che. A pramANe ApaNe dhavalapuranA rAjyataMtrane suvyavasthita karIne gujarAtanAM Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yuddhano nizcaya. 17 bIjAM pratispardhi rAjyonI kakSAmAM lAvI zakyA chIe, te paramAtmAnI kRpAnuM tathA ApaNuM udAra rAjAnI kArya kuzaLatAnuM pariNAma che. ApaNA rAjA e pATaNanA yuvarAja che ane mahArAja bhImadevanI hayAtI sudhI teo pATaNanA yuvarAjaja raheze; paraMtu dhavalapuranA to te rAjAja che ane tethI havethI ApaNe temane rANAzrInAM padathI oLakhazuM, evI mArI icchA che." vastupAlanuM kathana sAMbhaLIne sAmaMta jehule tene anumodana ApatAM kahyuM. " tamArI icachA pezya che ane te sAthe ame badhA maLatA thaie chIe. yuvarAja viradhavalajIne havethI ApaNe rANuzrInAM nAmathIja saMbodhIzuM. mahArAjA bhImadevanI hayAtI hovAthI ApaNe jo ke temane mahArAjA ke mahArANanAM nAmathI saMbodhI zakatA nathI; te paNa te to ApaNe mahArAjAja che, ema aMta:karaNathI ApaNe mAnavuM joIe." amArI paNa A viSayamAM saMmatija che." maMtro nAgaDe kahyuM.. "have bIje vicAra ApaNe pATaNanA mAMDalike ane saiArASTranA zikAre viSe karavAnuM che." vastupAle pitAnuM kathana AgaLa calAvyuM. pATaNanI aMdara hAla zuM bane che, e tarapha ApaNe bahu dhyAna ApavAnuM nathI. jo ke tyAM banatI ghaTanAone ApaNe dhyAnamAM to rAkhavAnI ja che, paraMtu jyAM sudhI mahArAja bhImadeva hayAta che, tyAM sudhI pATaNanI aMdaranA kArabhAramAM ApaNe mAthuM mAravAnuM nathI, e smarazamAM rAkhavAnI agatya che. pATaNanI aMdara kArabhAra hAla je dhoraNe cAle che, tene ApaNe nabhAvI levAnI AvazyakatA che, paraMtu pATaNanI bahAranA kArabhArane ApaNe game te rIte cAlavA dezuM nahi. gujarAtanAM rAjyane suvyavasthita rAkhavAne mATe pATaNanA mAMDalikane ThAkarene tathA vAdhina prAMtanA adhikArIone dhavalapuranAM rAjyataMtranI sattA nIce lAvavAnA che. A mATe ApaNe kevI rIte kAma levuM ane zI rIte vartavuM, e saMbaMdhamAM tamAre sarvane abhiprAya jANavAne mATe mahAmaMDalezvara , tathA rANazrInI icchAthI tamane badhAne ekatra karavAmAM AvyA che. AsapAsanAM nAnAM gAmanA ThAkorone tathA ApaNuM adhikArIone te ApaNe sahajamAM vaza karI zakyA chIe; paraMtu mAMDalike ane saiArASTranA moTA ThAkorane yuddha karyA vinA ApaNe namAvI zakazuM nahi. A kAraNathI mahAmaMDalezvara tathA rANAzrIne vicAra, je mAMDali ane ThAkoro ApaNuM sattA kabula rAkhavAnI nA pADe, temanI Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 108 viziromaNI vastupAlasAthe yuddha karavuM ane e rIte temane ApaNA tAbedAra banAvavA, eve che. badhI paristhitine vicAra karatAM mane paNa temano vicAra yogya lAge che ane tethI huM paNa temanA vicAranI sAthe maLato thayo. chuM; kAraNa ke ema karyA vinA ApaNe je hetuthI dhavalapuranuM rAjyataMtra sthApyuM che, te paripUrNa thai zakaze nahi. mahArAja bhImadevanI chellI hAra pachI pATaNanI ane samasta gujarAtanI je paDatI dazA thaI che, temAM pATaNane badhA mAMDalike ane uddhata ThAkarene tAbe karIne gujarAtanAM rAjyane suvyavasthita karyA vinA sudhAre thaI zakaze nahi. have A saMbaMdhamAM tamAre ze vicAra che, e jANavAnI agatya che; kAraNa ke je tame A vicAra sAthe maLatA thatA he, te kAryane turataja hAthamAM levAmAM Ave." vastupALa bolI rahyo ke turataja sAmaMta jehule sarvanI sAme joyuM ane badhAnAM mukhane bhAva kaLI jaIne teNe kahyuM. "maMtrIzvara! mahA maMDalezvara ane rANAzrone je vicAra tame jaNavyo, te sarvathA ecaja che. gujarAtanAM gauravane mATe ane pATaNanI paDatImAMthI caDatI karavAne mATe svataMtra banI beThelA mAMDaliko ane ThAkorone vinA vilaMbe tAbe karavAnI agatya che. ame e vicAranI sAthe sarvathA saMmataja chIe. A saMbaMdhamAM tame amAre vicAra jANavAne mAgyo, e rANAzrInI tathA tamArI potAnI kArya kuzaLatAnI khubI che; paraMtu kadAca amAre vicAra jANyA vinA paNa rANAzrIe amane yuddhamAM javAnI AjJA karI hota, te ame vinA vilaMbe tene saharSa svIkAra karata. mAtRbhUminI sevA ane svadezanI unnati karavAnAM kAryo kene na game? ame te evAM kAryo bajAvavAne amane taka maLe che, e mATe ghaNuMja khuzI chIe ane te kAraNathI ame rANAzrInA vicAranI sAthe maLatA thaIe chIe ane yuddhamAM bhAga levAne amane prasaMga Apazeja, e Agraha paNa karIe chIe." - jehulanuM kathana pUruM thayuM eTale vastupALa nAgaDa tarapha joyuM ane teNe paNa e viSayamAM anumodana ApyuM, eTale maMtrIe vIradhavalanI sAme eka vakhata joIne kahyuM. "maMtrIo! sAmata ! ane saradAra! keipaNa viSayamAM tamAro abhiprAya jANyA vinA tamane cokasa AjJA ApavAmAM Ave, to te pramANe vartavAne tame badhA taiyAra che, evI rANAzrIne tamArI saMpUrNa khAtarI che; paraMtu DAlA mAte dharyaku * 1 . Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yuddhane nizcaya. 100 zaLa rAjanuM to e kartavya che ke teNe pitAnA adhikArIone mata meLavIneja koIpaNa kArya karavuM. A pramANe karavAthI darekano mata jANuM zakAya che ane karelA nizcayamAM kAMI khAmI hoya to te sudhArI zakAya che. vaLI badhAnI salAhathI je kArya thAya che, te ekatra vicAra ane eka saMpathI thatuM hoIne temAM saphalatA paNa avazya prApta thAya che. A kAraNathI ApaNuM rAja haMmezA koIpaNa kArya karatAM pahelAM darekano mata levAnuM pasaMda kare che ane tethIja tamane badhAne atyAre ekatra karIne tamAre mata levAmAM Avyo che. jyAre tame badhA amArA nizcayanI sAthe maLatA thAo che, tyAre kAryane turataja zarU karavuM e vadhAre uttama che." eTaluM bolIne vastupAle mahAmaMDalezvara ane rANAzrInI amuka viSayamAM AjJA laIne pitAnuM belaDuM AgaLa calAvyuM. "have prathama kArya ApaNe saurASTranA ThAkarene svAdhInamAM levAnuM karavAnuM che. A kAryamAM rANAzrI varadhavalajI jAteja bhAga levA mAgatA hovAthI temanI sAthe tejapAla ane sAmaMta jehule javAnuM che. A caDAImAM tejapAlane senAno nAyaka TharAvavAmAM Ave che ane sAmaMta jehule upasenApati tarIke kAma karavAnuM che. A caDAcha daramyAna dhaLa tathA khaMbhAtamAM sainya bahuja DuM raheze, eTale e bane zaherane surakSita rAkhavAne mATe mahA maMDalezvara tathA huM dhoLakAmAM rahevAna chIe ane maMtrI nAgaDe tathA saradAra semavarmA ane kSetravarmAe khaMbhAtamAM rahevAnuM che. hAlanI goThavaNa A pramANe che. A vakhatanI caDAImAM jemane javAne lAbha maLatuM nathI temane have pachInI caDAi mAM bhAga levA devAmAM Avaze ane tethI koIe nirAza thavAnI agatya nazo. basa, A ApaNe chevaTano nizcaya che. saurASTramAM caDAI laIne turata ja javAnI agatya che; kAraNake tyAMnA keTalAka rAjAo yAtrALa lokane bauja herAna kare che ane temanI pAsethI asahya kara le che ane tethI temanA julmano aMta lAvavAnI tatkALa agatya che. A caDAI jema bane tema jaldIthI laI javAnI che, e dhyAnamAM rAkhaje ane taiyArI paNa vAco karI leze, evI rANutrInI khAsa IcchA che." vastupALanuM kathana saMpUrNa thatAM mahAmaMDalezvara ane viradhavala ubhA thayA ane te sAtheja sarva sabhAjano paNa ubhA thaI gayA. viradhavale jatAM jatAM tejapALane AjJA karI "Aja saMdhyA samaye sainyanI tapAsa karavAne mATe huM AvIza; mATe tame badhI 10. Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 110 viziromaNI vastupAla. vyavasthA karI rAkhaje." eTaluM kahI varadhavala vastupAlane pitAnI sAthe laI bIjA khaMDamAM cAlyo gayo ane lavaNuprasAda tathA bIjA adhikArIo svasthAnake gayA. bIjA khaMDanA dvAramAM praveza karatAM ja vIradhavale vastupAlane udezIne kahyuM. "maMtrIzvara! tamArI kAryakuzaLatAthI ApaNe dareka kAryamAM vijayane varatA jaIe chIe, e mATe huM tamane dhanyavAda ApyA vinA rahI zakatuM nathI. jo ke tame mAtra tamArI pharajane jabajA cho ane tethI te mATe tamane dhanyavAda ApavAnI agatya nathI; paraMtu tamArI kArya karavAnI rItija evI prazaMsanIya che ke tamArA mATe mArA hRdayamAM je lAgaNI uddabhave che, tene spaSTa karyA vinA mane saMtoSa thatuM nathI." mahArAja ! Apa mane je dhanyavAda Ape che te yogya nathI. mAre ApanuM kAma bane teTalI dakSatApUrvaka karavuM, e mArI pharajaja che ane tethI te mATe Ape mArI prazaMsA karavAnI ke mane dhanyavAda ApavAnI jarUra nathI. pATaNanI tathA gujarAtanI hAlamAM je paDatI dazA thayelI che, te rAjakIya aMdhAdhuMdhInA pratApane laineja che ane tethI deza. sa. mAja ane dharmanI unnati karavAne mATe pratyeka dezasevake taiyAra thavuM joIe ane rAjakIya aMdhAdhuMdhIne nAza karavAne kamara kasavI joIe. ApanA ane mArA pUrvajoe gujarAtanA gauravane ane pATaNanI prabhu 'tAne prApta karavAne ane vadhAravAne je vIratAjanya kAryo karyA che, te dhyAnamAM laIe to ApaNo ' atyArane prayAsa bahuja kSullaka che. A kSullaka paNa dezasevAnA prayAsamAM huM je kAMI bhAga lauM chuM, te kevaLa paramArthane mATeja letA nathI, paraMtu temAM mAre svArtha paNa rahe che. ane te kAraNathI Apane mane dhanyavAda ApavAnI jarUra nathI. dhanyavAda te je kevaLa 5ramArthane mATe kArya karato hoya, tene ja ApI zakAya." vastupAle e pramANe kahIne rAjAnA mukhanI sAme joyuM. vIradhavalanI prasanna mudrA joIne teNe vAtane badalIne kahyuM. "have e vAtane jatI karIne ApaNe mULa vAta upara AvIe." ke "huM jANuM chuM ke sujJa jano potAnI prazaMsA sahana karI zakatA nathI. teo to niMdAthIja vadhu prakAze che." vIradhavale ema kahIne maMda hAsya karyuM ane te pachI mULa viSaya upara AvatAM teNe pUchyuM. prathama saurASTramAM caDAI laI javAnA mArA Azayane te tame samajyA che ne ?" Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yuddhane nizcaya ' 111 varatupAla e praznathI jarA gaMbhIra banI gayo. teNe ghaDIbhara te e praznano kAMI uttara Ape nahi. varadhavale punaH pUchyuM. "kema, tame mArA Azayane samajI zakyA nathI ke zuM ?" ApanA Azayane samajI na zakuM, e je huM mukha houM, te mArAthI kArabhAra thaI zake nahi." vastupALe turataja javAba Ape. aurASTramAM caDAI laI javAne Apane Azaya to ApanA sALAne mahAta karavAne che." " barobara che. viradhavale jarA Azcaryane bhAva mukha upara lAvIne kahyuM " bIjAnA Azayane samajI levAnI tamArI zakti agAdha che. ThIka, paNa mArI e dhAraNa ucita te che ne ?" " ucita ja che. ema karavAthI be hetune ekaja vakhate sAdhI zakAya tema che." vastupAle uttara Apo. ane te be hetu kayA?"viradhavale punaH pUchayuM. * veranI vasulAta ane zatru uparanI chata. "vastupAle javAba Ape. ' " zatru uparanI chata to barobara; paraMtu veranI vasulAta zI rIte ?" vIradharale potAnA manobhAvane dabAvIne pUchayuM. zuM Apane ApanA sALAnI sAthe vera nathI ? zuM teoe ApanI virUddhamAM pATaNamAM rahIne kAvatrAM karyA nathI ane ApanAM rANIzrI jayalatAnI sAthenAM lagnanAM teo virodhI nahatA ? vastupAle sAme pUchayuM. vastupAlanA prakathI vIradhavalane vadhAre Azcarya thayuM. teNe turata ja kahyuM. "paNa tame mArAM lagnanI ghaTanAne zI rIte jANuM zakayA, enuM ja mane Azcarya thAya che. " rAjAcha! emAM Azcarya pAmavAnI jarUra nathI. kArabhArIe rAjya ane rAkaLanA saMbaMdhamAM banI gayelI, banatI ane banavAnI dareka ghaTanAthI jANItAM rahevuM joIe ane teja tenAthI kArabhAra thaI zake che." vastupAle gaMbhIratAthI javAba Apyo. barobara che. tame bhUta, bhaviSya ane vartamAnakALanA jANakAra che, tyAreja tame maMtrI banAye ne ?" zuM bolavuM e barAbara yAda nahi AvatAM varadhavale hasatAM hasatAM e pramANe kahyuM. Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 112 , viraziromaNi vastupALa. vastupAla cUpa rahyo. - e pachI varadhavale rANIvAsa tarapha jatAM jatAM kahyuM "ThIka; have huM jAuM chuM. caDAinI bIjI je vyavasthA karavAnI hoya, tenI darekane sUcanA ApI dejo." viradhavala ema kahIne rASTravAsa tarapha gaye ane vastupAla " bahu sArU. " ema viradhavalanAM kathanane svIkAra karIne pitAnA AvAse javAne cAle. te AvyA tyAre tejapAla tenI rAha joto beThe hato. te pachI baMne baMdhuo caDAInI vAte vaLagyA. prakaraNa 16 muM. baMdhu-bhaginI. rAtrine prathama prahara cAlatuM hatuM. vAmanasthalInuM rAjabhUvana asaMkhya dIpakonA prakAzathI jhaLajhaLI rahyuM hatuM. rAjabhUvananA eka khaMDamAM be purUSo ane eka strI ema traNa manuSpAM vicAragrasta avasthAmAM beThAM hatAM. banne purUSe lagabhaga samAna vayanA hatA temanA caherA bhavya hatA; temanI AMkho lAlacoLa hatI ane temAMthI agninA taNakhAM kharatAM hoya, ema jonArane jaNAtuM hatuM. temanI sAme beThelI strI yuvatI ane kAma lAgI hatI; tenuM rUpa alaukika hatuM ane tenuM suMdara mukha ciMtAne lIdhe udAsa dekhAtuM hatuM. khaMDamAM baLatA dIpakAnA ' prakAzathI ekaja Asana upara pAse pAse beThelA banne purUSanAM mukha upara kSaNe kSaNe je jUdA jUdA bhAva prakaTa thatA hatA, te temanI sAmenAM Asana upara beThelI komalAMgI yuvatI spaSTa joI zakatI hatI ane te bhAvone ukelavAne pitAnAM manathI prayAsa paNa karatI hatI. khaMDamAM prasarelI zAMtino bhaMga karIne yuvatIo ane purUSone uddezIne kahyuM. "vaDila baMdhu sAMgaNadeva tathA cAmuMDarAja ! huM tamane satyaja kahuM chuM. gujarAtanA mahArAjAnI sAme thavAmAM tame phaLa kahADaze nahi. gujarAtanuM viyI sainya saurASTranA ghaNA rAjAone mahAta karatuM AvyuM che ane jo tame tenI sAthe bAtha bhIDaze, te tame paNa avazya mahAta thaze; mATe mAruM kathana mAnya karo ane gujarAtanA mahArAjAne khaMDaNI ApIne tenI tAbedArI svIkAre. ApaNuM sadgata Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ badhu-bhaginI. * 113 bApu ze nideva gujarAtanA nAthanA khaMDiyA rAjA hatA, e yAda lAvo ane tenA pagale cAlIne tame paNa pATaNanI prabhutAne svIkAra kare." yuvatInuM kathana sAMbhaLIne vAmanasthalI rAjA sAMgaNa ane teno bhAI cAmuMDa vadhAre gusse thayA. temanI AMkhomAMthI krodhanA aMgArA varSavA lAgyA ane temanA hAtha kamare laTakatI talavAro tarapha vaLyA. sAMgaNe kahyuM "bahena jalatA ! tuM amane satya kahetI nathI, paNa asatyaja kahe che. gujarAtanA mahArAjAnI sAme thavAmAM ame phaLa kahADazuM ke nahi e samajavAnI tArAmAM zakita nathI. prathama to gujarAtane mahArAjA koNa che, eja ame jANutA nathI. zuM vIradhavala eka sAmAnya sadArane putra-gujarAtane mahArAjA banIne Avyo che ? zuM nirmaLa gujarAtImAM pracaMDa saurASTravAsIone harAvaze?" ' sAMganA jussAbharyA praznothI jayalatA gabharANuM nahi. teNe pUrvavata zAMtithI javAba ApatAM kahyuM. "hA; nirbaLa gujarAtIo pracaMDa saurASTravAsIone harAvaze ane emAM kAMI Azcaryajanaka paNa nathI. gujarAtIo nirbaLa ane saurASTravAsIo sabaLa, e tamArI tUlanA DIka che; paraMtu prasaMgopAtta nirbaLa manuSya sabaLa maneSyone paNa hoI zake che, e tamAre yAda rAkhavuM joIe. vaDila bhAI ! avinaya thAya, to kSamA karaje; paraMtu jyAre kahevAnI taka maLI che, tyAre huM tamane kharUM ja kahIza; pachI bhale tethI tamane nArAja thavAnuM ke krodhAtura thavAnuM kAraNuM maLe. tamArA kathanAnusAra gujarAtIo nirbaLa che; te paNa temanI hAka sarvatra vAgI rahI che ane sairASTravAsIo sabaLa che; te paNa temanI hAka kaI paNa sthaLe vAgatI nathI, enuM zuM kAraNa? gujarAtIo game tevA che; te paNa Aja keTalAe varSothI teo eka mahAna rAjataMtrane calAvI rahyA che ane saurASTra, mALavA, kacacha vagere rAjyanA garvane temaNe ghaNue vAra toDI nAMkhe che. saurASTravAsIo sabaLa che, e huM jANuM chuM. mArI janmabhUmi saiArASTra che ane huM saurASTranI putrI chuM. e mATe mane abhimAna che; paraMtu, abhimAnanI sAthe mane dilagIrI thAya che ke, tamArI zI dazA che ? tame sabaLa ane pracaMDa gaNAtA keTalAka rAo potAnI prajAnAM dravyathI zrImaMta banIne uddhata banI gayA che, pitAnA rAjadharmane bhUlI gayA che ane yAtrALuonI pAse asahya kara levAmAM tathA temane vinA kAraNe herAna karavAmAM AnaMda mAne che. moTA rAjAo nAnA rAjAone vinA kAraNe pIDavAmAM ane nAnA rAjAo tathA ThAkero prajAjanone Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 114 viraziromaNuM vastupAla. luMTIne dravyavAna banavAmAM rasa le che. keTalAke te yAtrALuo tathA musApharone luMTavAne dhaMdhAja laIne beThA che. tamArI A dazA zuM zocanIya nathI? yAtrALuo tathA musApharone sagavaDatA karI ApavI, e rAjAne dharma che, tenA badale temanI pAsethI bhAre kara le, temane herAna karavA ane bane temane lUMTI levA vagere prakArane niMdanIya vyavasAya teo karI rahyA che. A zuM tamane egya che ! sabaLa mANaso je A pramANe nirbaLa mANasane paDatA hoya, te vakhata Avye sabaLa mANasone nirbaLa mANasethI mahAta thavuM paDe che. mArA pati gujarAtanA mahArAjA nathI; te eka sAmAnya saradAranA putra che, e tamAruM kathana ThIka che, paNa teo gujarAtanAM rAjyataMtranA cAlaka ane zAsaka che ane tethI tamAre temanI tAbedArI svIkAravAmAM kazI paNa aDacaNa nathI ane jo tame tema nahi kare, to nirmaLa gujarAtIo sabaLa saurASTravAsIone harAvaze, e nizcita che." jayalatAnAM A lAMbA vivecanathI sAMgaNa ane cAmuMDa atyaMta krodhAtura thaI gayA. krodhanA atirekathI temanAM caherA bhayAnaka javA lAgyA. sAMgaNe bevaDA sAthI kahyuM "tArI jIbhane baMdha kara, jayelatA ! amArI niMdA karavAmAM tuM DahApaNanI hada oLaMgI jAya che. saurASTravAsIo game tevA che, to paNa teonA bAhumAM je agAdha zakita rahelI che, tethI teo gujarAtIone jarUra mahAta karaze, e tuM cokasa mAnaje. tuM amArI bahena thaIne amane bIjAnI tAbedArI svIkAravA mATe zikhAmaNa devA AvI che, ethI amane behada dilagIrI ) thAya che. zuM tuM tArA bhAIonAM atula sAmarthyane jANatI nathI ke tuM amane vIradhavalane tAbe thavAnI salAha Ape che. vIradhavala keNa che? eka sAmAnya gAmane ThAkora ane bhImadevane zuddha sevaka zuM ! ame tenA tAbedAra banIe ? zuM e saMbhavita che ? jalatA ! tane bheLavIne laI janAra e cAra vIradhavala ke je kharI rIte te amAre zatru che, tene khaMDaNI ApavAnuM ane tenA tAbe thavAnuM zuM tuM amane kahevA AvI che ?" - komalAMgI jayalatA sAMgaNanA krodhanAM vacana sAMbhaLIne uttejIta banI gaI. teNe vinA vilaMbe kahevA mAMDayuM. "hA, eja purUSanI tAbedArI svIkAravAnuM tamane kahevAne AvI chuM ane te tamArAM hitane mATeja. huM tamArI bahena chuM ane tame mArA vaDila baMdhuo cho, bahena himezAM bhAinuM hitaja karatI AvI che e nyAye huM tamAruM hita Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ baMdhu-bhaginI. 115 karavAne mATe ja tamArI pAse AvI chuM. huM jANuM chuM ke tamAre mArA patinI sAthe vera che; tame temane gujarAtanA yuvarAja mAnatA nathI ane banI zake te tame temane nAza karavAne paNa Iccho cho ane tethI tame tenA tAbe thavAnuM pasaMda kare nahi; paraMtu tame mArA bhAIo hovAthI tamAruM ahita na thavA devuM, e hetuthI huM tamane samajAvavAne AvI chuM ke tame kAMI nahi te tamArI bahenanAM vacananI khAtara paNa pATaNanI prabhutAne svIkAra kare. tame mArA patine niMde che, temane tamArA zatru gaNe cho ane temanI sAthenAM veranI vasulAta karavAne icche che; paraMtu vaDila baMdhuo ! jarA vicAra kare. game tevA te paNa teo tamArI bahenanA pati che, tamArA banevI che ane gujarAtanAM rAjyataMtranA cAlaka zAsaka che. temanI pAse asaMkhya sainya che ane tamArA jevA daza rAjAone mahAta karavAnI tenAmAM zakti che; mATe uddhatapaNAno tyAga kare. ane tamArI bahenanAM vacanane mAnya karo; nahi to pAchaLathI pastAzo; jarUra paratAze." jayalatAnuM A kathana sAMbhaLIne cAmuMDa ekadama olI uThe. "jayalanA ! tArA patimAM keTalI zakti che, e amArI jANa bahAra nathI. vastupAla ane tejapAla nAmanA be nirmAlya vaNikanAM baLathI madonmata thayelA tArA patinA baLane ame sArI rIte jANIe chIe. nirbaLa janone daMDIne tathA kapaTathI pATaNano yuvarAja banIne te bahuja uddhata banI gayA cheparaMtu ame tenI uddhatAIne ThekANe lAvI mUkazuM. vIradhavala tAre pati haya, te bhale hoya, paraMtu ame tene amAre banevI mAnatA nathI. ame tenI sAthe tAruM pANigrahaNa karAvyuM nathI; to pachI e amArA banevI zAthI thAya ? ame game tevA te paNa zuddha kSatriya chIe ane e to bhImadevane nirmAlya ane zuddha sevaka che. zuM ame tene namazuM-tenI tAbedArI svIkArazuM ? ame zuddha kSatriya | hAIne raNabhUminI rajamAM ALeTIzuM; paraMtu e adhamanI tAbedArI te kadi paNa svIkArIzuM nahija, e tuM tArA manathI cokkasa mAnaje. hajI paNa ame tane vakhatasara cetavaNI ApIe chIe ke tuM jaIne tArA patine ahIMthI vinA vilaMbe cAlyA javAnuM kahe ane nahi te ghanaghora yuddha thaze ane vinA kAraNe amAre gujarAtIonA lehIthI A bhUmine tRpta karavI paDaze." ja latA strI hatI, paNa te sAmAnya strI nahotI. te vIratanayA ane vIrAMganA hatI. te cAmuMDanAM jussA bharelAM kathanathI DarI nahi. Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 116 vIraziromaNI vastupAla. teNe pUrvavata zAMtathI kahyuM. "huM prathamathI ja jANatI hatI ke tame mArAM kathanane mAnya karo nahi ane tethI huM tamane samajAvavA AvavAne khuzI nahotI; paraMtu tame mArA bhAIo ane huM tamArI bahena hovAthI kevaLa tamArAM hi te mATe ja meM tamArI pAse AvavAnuM pasaMda karyuM hatuM. bahenanuM hadaya bhAInAM hitane mATe keTaluM Atura hoya che, te samajavAnI tamArA mAM zakti nathI; nahi te tame mAre tiraskAra karata nahi. ThIka, tyAre huM tamArI rajA lauM chuM, paraMtu ahIMthI jatAM pahelAM tamane chellIvAra eka prazna pUchI lauM chuM ke tame pATaNanI prabhutAne svIkAra karavA ke gujarAtI sainyanI sAthe yuddhamAM utaravA rAjI cho? bole, tamAre ze vicAra che ?" amAro vicAra tane kahI darzAvyo che, eTale pharIthI kahI darzAvavAnI kAMI agatya nathI." sAMgaNe turataja javAba Apyo. tyAre zuM tame tamArA banevInI sAthe yuddha karavA Iccho cho?" jayalatAe punaH pUchyuM. "alabata." cAmuMDe uttara Ape. . "paNa enuM pariNAma sAruM AvavAnuM nathI, e yAda rAkhaje." jayalatAe bhAra daIne kahyuM. " pariNAmanI amane darakAra nathI. " sAMgaNe krodhathI kahyuM. zuddha kSatriya yuddhanAM pariNAmathI DarIne kadi paNa yuddha karavAne nArAja thatA nathI, paraMtu mane eka prazna pUchavA de. tuM pariNAmathI ATalI badhI zA mATe kare che? zuM tane vidhavA thavAno bhaya che ? je e bhaya tArA manamAM heya, te tuM kahADI nAMkhaje; kAraNa ke tuM vidhavA thayA pachI tAruM bharaNapoSaNa karanArA ame chIe. tuM te amArA vizvAsane ghAta karIne viradhavalanI sAthe nAzI gaI hatI; te paNa saMgrAmamAM je tArA patinuM mRtyu thaze, te tane Azraya ApavAmAM ame tArA vizvAsaghAtane bhUlI jaIzuM. vaLI tArI IcchA haze, te samAja ke dharmanA bhayane tilAMjalI ApI ame bIje yogya sthaLe tAruM punarlagna paNa karI ApazuM; mATe tuM yuddhanAM pariNAmathI kicita mAtra paNa DarIza nahi. te chatAM je tuM tethI DaratI hoya, te tArAM ane tArA patinAM hitane mATe tuM ahIMthI ekadama cAlyA javAno tArA patine Agraha karaje." Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ baMdhu-bhaginI. 117 jayalatA, sAMgaNuMnuM uparanuM kathana sAMbhaLIne atyaMta gusse thaI gaI. gussAthI tenuM suMdara mukha Arakta thaI gayuM ane tenuM samasta aMga dhrujavA lAgyuM. teNe jussAthI kahyuM. "yuddhanAM pariNAme huM vidhavA thavAnA bhayathI DaratI nathI. evo bhaya mane cheja nahi; kAraNa ke mArA patine ghAta karavAnuM sAmarthya tamArAmAM nathI. prauDha pratApI ane prabaLa purUSottama pATaNanA yuvarAjanA atulanIya baLa AgaLa tamAruM baLa tuccha che. tame temane mahAta karI zake ja nahi, evI mane zraddhA che : eTale tame kaho cho, tevA bhayathI huM DaratI nathI, paraMtu bIjAja bhayathI DaruM chuM. saMgrAmamAM tame kadAca svargavAsI thAo ane mArI bhAbhIo vidhavA thavAthI tamArI pAchaLa satI thAya, te huM baMdhu ane bhAbhInA snehathI vaMcita thaI jAuM. baMdhuo ! huM A bhayathIja yuddhanAM pariNAmathI DaruM chuM. te sivAya mane bIje kaze bhaya nathI. tame mane vidhavA thayelI jevAne iccho cho, e tamArI adhamatA che; paraMtu tame mAruM punarlagna karavAmAM paNu rAjI che, e te tamArI adhamatAne avadhi che. have huM tamArI sAthe vadhAre vArtAlApa karavAne IcchatI nathI. tame madamAM uddhata banI gayA che eTale tamane vadhAre samajAvavAnI agatya nathI. karmanA udayathI aMdha banelo mANasa jema potAnA zarIranA avayavone paNa joI zakatuM nathI, tema krodhathI aMdha banelA tame tamArAM pitAnAM hitane joI zaktA nathI. vadhAre zuM kahe ? raNabhUmimAM AvavAne mATe ane tame jene nirmAlya ane zuddha gaNo cho, tenAM bAhubaLano anubhava karavAne mATe taiyAra thaI raheje." e pramANe kahIne jayalanA varAthI tyAMthI cAlI gaI. te gayA pachI sAMgaNa ane cAmuMDa paNa krodhAtura sthitimAM ane gussAmAM matta banIne pitAnA sainyanI taiyArI karavAne ravAnA thaI gayA. jayalatA khaMDamAMthI bahAra nIkaLI ke turataja tenI bhAbhIo ke jeo baMdhu-bhaginIne vivAda sAMbhaLavAne pAsenA khaMDamAMja beThI hatI, temaNe tene belAvI; paraMtu te mAnanI temanAM AmaMtraNane tiraskAra karIne satvara svasthAnake cAlI gaI. Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 118 virazirAmaNI vastupAla. prakaraNa 17muM. - saurASTra upara svArI. saurASTranA rAjAone tathA AsapAsanAM gAmonA mammata ThAkarene zAma, dAma, daMDa ane bhedathI tAbe karavAne viradhavale vastupAlanI salAhathI je nizcaya karyo hato, te nizcayane teNe tarataja amalamAM paNa mUkyo hate.prakaraNa 15 mAM ApaNe vAMcI gayA, te pramANe viradhavalapita maMtrI tejapAla ane sAmaMta jehulanI sAthe gujarAtI sainyane laI prayANa karI cUkyo hato. prathama pazcima dizA tarapha cAlatA saurASTranA vardhamAnapurano mAnI rAjAne teNe tAbe karyo ane tyAMthI AgaLa jatA gehIlavADanA rAjAo ane ThAkarene kAIne sajAvIne, te koInI sAthe yuddha karIne-pitAnA khaMDIyA rAjA banAvI dIdhA tathA darekanI pAsethI khaMDaNI ane daMDa tarIke ghaNuM dhana paDAvI lIdhuM. A pramANe vijayane varato ane sarvatra pATaNanI prabhutAne svIkAra karAvate vIradhavala seraThamAM AvI pahoMce. seraThamAM AvavAne te te khAsa Aturaja hatA kAraNa ke vAmanasthalInA rAjA ane tenA sALA sAMgaNa ane cAmuMDane mahAta karavAnI agatya hatI ane tethI ja te sainya sahita aneka agavaDone sahana karate seraThamAM AvI pahoMcyo hate. vAcaka mahAzaye jANe che ke vIradhavalane tenA zALAnI sAthe vera hatuM. sAraMga chUpA veze pATaNamAM AvIne rahetA hatA. ane tribhuvanapAla solaMkInA pakSamAM rahIne mahArAja bhImadeva tathA viradhavalanI virUddhamAM kAvatrAM karatA hatA. eka prasaMge viradhavala sAMgaNa cAmuMDanI bahena jayalatAnI chUpI mulAkAta laIne pAcho pharato hato, te vakhate tene sAMgaNane bheTa thaI gayA hatA ane tene manI vacce talavArane khaNakhaNATa thayo hato. A prasaMga pachI vIradhavala jalatAne maLI zakaze nahota; kAraNake jayalatA vIradhavalane cAhe che ane vIradhavala jayalatAne cAhe che tathA teo vAraMvAra pI rIte maLe che, ema sAMgaNane khabara paDatA teNe jayalAne sakhta Thapake Apyo hato ane nIradhavalanI sAthe saMbaMdha nahi rAkhavAnI tAkIda ApI hatI. A kAraNathI teo eka bIjAne maLI zakatAM nahotAM; paraMtu temano prema eTale badhe daDha hato ke jayalatAnI IcchA tathA salAhathI vAmanasthalI jatI vAre vIradhavale tenuM haraNa karyuM ane teonuM Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saurASTa upara svArI. 119 paraspara lagna thayuM. A ghaTanAthI vIradhavalane tenA sALAnI sAthe sapta vera baMdhAyuM hatuM ane tenI vasulAtane mATe teo paraspara bhayaMkara yuddhamAM utaravAne taiyAra thaI gayA hatA. vIradhavalanI saurASTra uparanI caDAIno gupta Azaya te madonmata sAMgaNa ane cAmuMDane vaza karavAneja hatuM ane tethI te sArASTranA rAjAo tathA ThAkorone tAbe karIne satvara soraThamAM AvI pahoMcyo hato. gujarAtanA nAtha siddharAja jayasiMhe soraThane tAbe karIne tene pATaNanAM maMDalamAM jeDI dIdhela hatA, te samayathI seraThanA rAjA gujarAtanA mahArAjAnA tAbe rahIne khaMDaNI bharatA ha. jo ke tene svataMtra banavAno prayAsa te zarUja hate; paraMtu siddharAja ane kumArapAla jevA prabaLa mahArAjAonA samayamAM temanAthI temanA prayAsamAM phalibhUta thaI zakANuM nahotuM. chevaTe bhImadevanA samayanI aMdhAdhuMdhIne lAbha laI teo svataMtra banI beThA hatA ane pATaNanI prabhutAne pharIthI svIkAravAne taiyAra nahatA. A vakhate soraThamAM mukhya vAmanasthalIne rAjA zAzanadeva hato ane te je ke pATaNanAM maMDalamAM rahevAne khuzI hata; paraMtu tenA be putra sAMgaNa ane cAmuMDa e viSayamAM tenAthI sakhta virUddha hatA; teo pATaNanA rAjAnA tAbAmAM rahevAmAM jarA paNa khuzI nahatA. zanideva thoDA samayathI svargavAsI thayA hovAthI vAmanasthalInI rAjyasattA sAMgaNanA hAthamAM AvI hatI. potAnA nAnA bhAI cAmuMDane teNe sainyanI saradArI ApI hatI. A banne bhAIo bAhubaLamAM zreSTha hatA; paraMtu juvAnInA madamAM uddhata banI gayA hatA ane prajAne pIDavAmAM tathA soraThamAM AvatAM yAtrALu lekenI pAsethI asahya kara levAmAM ane temane herAna karI luMTI levAmAM majA mAnatA hatA. gujarAtanA maMtrI vastupAlanA jANavAmAM jyAre A hakIkata AvI, tyAre te yAtrALu loko uparanA julmathI bahuja krodhAyamAna thayuM ane teNe. saurASTa upara svArI laI javAnI goThavaNa karI. viradhavala paNa tenA matanI sAthe turataja saMmata thayo; kAraNa ke te pitAnA sALAnI sAthenAM veranI vasulAta karavAne IntajAra hate. rAtrine prathama prahara hajI vyatita thaI gayuM nahotuM. pRthivI upara rAtrijanya zAMtinuM sthApana thayuM nahotuM. lekasamuha sUryAsta thaI gayA chatAM paNa jIvananI daDadhAmamAM mazagula hatA. vAmanasthalIthI ardha kesanAM aMtare dhavalapurane rAjA vIradhavala pitAnAM sainya sahita chAvaNuM nAMkhIne rahyo hato. chAvaNImAM sthaLe sthaLe asaMkhya dIpake. Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 120 vIrazirAmaNI vastupAla. baLatA hatA, tenA prakAzathI tathA sainikenI jUdI jUdI rAvaTIothI chAvaNIne ekaMdara dekhAva nAnAM gAma jevo dekhAtuM hatuM. rAtrine prathama praharaja cAlatuM hovAthI sainike jAgatAja hatA ane ThekANe ThekANe ekatra thaIne pitAnA pUrvajonAM parAkramanI kathA bhATacAraNonAM mukhethI sAMbhaLatA hatA. " rAjA vIradhavala tenA taMbunA aMdaranA bhAgamAM vicAragrata ava sthAmAM beThe hato. te zA vicAra karato haze, e to ApaNe jANuM zakIe nahi, paraMtu tenI ekaMdara carcA uparathI te koI gaMbhIra prakAranA vicAramAM nimagna thayele heya, ema avazya jaNAtuM hatuM. thoDIvAra e sthitimAM rahyA pachI te ekadama vicAranidrAmAMthI jAgRta, thaI gayo ane sAmethI cAlI AvatI tarUNI tarapha smita hAsyapUrvaka joI rahyo. A tarUNI bIjI koI nahi paNa tenI rANI jayelatA hatI. jayalatAnuM suMdara mukha krodhathI Arakata banI gayeluM hatuM ane tenI vizALa cakSuomAMthI tejanI dhArA chuTatI hatI. te potAnA patinI atyaMta najIka AvIne ubhI rahI ane kSaNavAra ubhI rahIne pachI viradhavala beTho hato, teja Asana upara tenI aDoaDa besI gaI. - kSaNavAra e sthitimAM pasAra thaI gaI ane jyAre jayalatA kAMI paNa belI nahi, tyAre viradhavale tene mRdu vacanathI pUchayuM. "khArI! zA hakIkta banI che ? tuM ATalI badhI krodhAtura kema jaNAya che ?" jayalatAe potAnA svAmInA praznanA uttaramAM tenI sAme mAtra joyuM, paraMtu mukhathI kAMI paNa uttara Apo nahi. viradhavale jalatAne krodha zA karavAnA hetuthI tenAM mukha, mastaka ane vAMsA upara premapUrvaka pheravyo ane te pachI pUchyuM "jayalatA ! tArA baMdhunI sAM mAre kAMI bolAcAlI thaI che ke zuM ? kemake tArA krodha uparathI evuM anumAna thaI zake che." belAcAlI !" jalatA re', 'ka belI uThI. "te banenI sAthe mAre mAtra belAcAlI ja nahi; ki moTI takarAra thaI che. mArA bhAIoe mAruM apamAna-santa amana karyuM che, eTaluM ja nahi paNa teoe mane kaTu vacane kahevAmAM paNa kaNa mUkI nathI." "e te huM prathamathI ja jANuM to ke teo nArUM kathana mAnya rAkhaze nahi. ThIka, paNa temaNe tAruM zuM pamAna karyuM che tene kevAM kaTu vacane kahyAM che?" viradhavale jarA ra banIne pUchyuM. Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saurASTra upara svArI. 1ra1 A "zuM apamAna!kevAM kaTu vacano!" jyalatAe jussAthI karyuM. "e apamAna ane e vacanone saMbhAratAM mArAM aMgamAM agni pragaTe che, apamAnane huM bahu saMbhAratI nathI, bahena bhAInuM apamAna sahana karatI AvI che. saMsAranI e rUDhI che; paraMtu temaNe mane je vacana kahyAM che, te asahya che." e vacana tuM mane kahI batAva eTale tenuM vera kevI rIte levuM, - teno nizcaya thaI zake." varadhavale AgrahathI kahyuM. e vacano sAMbhaLIne nAhaka tamane vyathA thaze. tamane duHkha thAya, e huM joI zakIza nahi; mATe e vacana sAMbhaLavAnuM mUkI daIne sukhe nidrA le ane prabhAte yuddhamAM tamAruM bAhubaLa darzAvIne e madanmata banelA tamArA sALAone mahAta kare." jayalatAe kAMIka zAMta banIne kahyuM. * "bhale e vacane kahevAnI tArI IcchA na hoya, to te mATe mAro Agraha nathI. e to tArI mukhacaryA uparathI ja jANI zakAya tema che ke e narapazuoe tAruM apamAna karavAmAM ane tane vAmbANe mAravAmAM jarA paNa kacAza rAkhelI nathI." vIradhavale e pramANe kahIne jayalatAnA krodhane zAMta karavAnA AzayathI AgaLa calAvyuM. paNa vahAlI ! tuM te mATe dilagIra thaIza nahi. te jyAre tArA baMdhuone samajAvavAnI hiMmata karI, tyArathI ja huM jANato hato ke teo tArAM kathanane mAnya rAkhaze nahi, eTaluM ja nahi paNa tAruM apamAna karavAne paNa cUkaze nahi. kAraNake teo dhana ane sattAnA madathI matta banI gayA che ane tethI jo teo sArAsAranA vivekane bhUlI jAya, to temAM kAMI Azcarya pAmavAnuM nathI. dhavalakkapurathI aMhI sudhI caDAImAM mArI sAthe AvavAno tAro Azaya tArA baMdhuone samajAvI temanuM hitaja karavAno hato, e paNa huM jANuM chuM; paraMtu jyAre teo potAnuM hita joI zakatA nathI, tyAre ApaNe bIjuM zuM karI zakIe ? teoe tArUM je apamAna karyuM che-tane je je kaTu veNo saMbhaLAvyA che, te mATe tane avazya krodha utpanna thayo haze, paraMtu tuM tArA krodhane zAMta kara; kAraNake nirarthaka krodhathI krodha karanArane ja nukazAna thAya che. paho phATatAMja yuddha thaze ane yuddhamAM huM e narAdhamane batAvI ApIza ke vIradhavalanI prANapyArInuM apamAna karavAnuM kevuM bhayaMkara pariNAma Ave che." T Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 122 vIrAzimaNa vastupAla. pitAnA priyatamanAM AzvAsananAM vacana sAMbhaLIne jalatAne krodha zAMta thaI gayuM. teNe smitapUrvaka pitAnA patinI tarapha joyuM. vIradhavale paNa tenI tarapha smitapUrvakaja joyuM ane kahyuM. "huM have senApati tathA sAme tenI sAthe yuddhanI carcA karavAne bahAranA bhAgamAM jauM chuM. raNujInI AjJA che ne?" - viradhavalanAM chevaTanAM vacano sAMbhaLIne yelatAe tenI sAme joyuM ane tene velInI jema vaLagI paDIne kRtrima krodhathI kAMI balavAno prayatna karyo, paraMtu viradhavala tenA bAhupAzane baLapUrvaka choDAvIne hasato hasato cAlyo gayo. yuddha mATe taiyArInI AjJA maLI gayelI hovAthI prAtaHkALa thatAM pUrveja gujarAtI sainike sarva prakAranI taiyArI karavAnA kAryomAM guMthAI gayA hatA. kaI sainike vinanI zAMtine mATe yAcakone dAna karatA hatA to koI manamAM ne manamAM pitAnA ISTa devanuM dhyAna dharatA hatA. keTalAka devane namaskAra, vaMdana ane pUjana paNa karatA hatA. pitAnAM bAhubaLanuM abhimAna rAkhanArA subhaTe kAMI paNa nahi karatAM mAtra yuddhanI ja rAha jotA hatA. azvArohIo pitAnA aMdhone zaNagAravAmAM mazagula banI gayA hatA. keTalAka vire yuddhamAM vijaya maLe, e AzayathI AyudhonuM pUjana karatA hatA ane kaI kaI sainike bakhtarone barAbara rIte dhAraNa karatA hatA. A rIte gujarAtI subhaTo yuddhanI taiyArI karavAmAM guMthAI gayA hatA. temane uttejIta tathA utsAhita karavAne mATe trividha vAji vAgI rahyAM hatAM ane bhATa-cAraNe vIrarasanAM kAvyo moTethI saMbhaLAvI rahyA hatA. prabhAtakALa thatAM ja gujarAtI sainike susajaja banIne senApatinI AjJAnI rAha jotAM kramAnusAra ubhA rahyA. tejapAle temane yogya vyuhamAM goThavI dIdhA ane tyArapachI temane vAmanasthalI tarapha prayANa karavAnI sUcanA ApI dIdhI. sAmaMta jehula pitAnA subhaTonI sAthe sarvanI mokhare hato ane bIjA sAme to tenI pAchaLa hatA. tejapALa tathA vIradhavalapitAnA ghoDesvAronI sAthe DAbI tathA jamaNI bAjue rahyA hatA. A pramANe vyuhamAM gAvAcaluM gujarAtI sainya DIjavAramAM vAmanasthalInI lagabhaga najIkamAM AvI pahoMcyuM ane tejapAlanI AjJAthI tyAM ja aTakI gayuM; kAraNake sAmethI seraDI sainya jozabhera cAlyuM AvatuM hatuM ane tethI gujarAtI sainyane tyAMja aTakavAnI pharaja paDI. thoDA samayamAM bane sainyone bheTo thaye ane senApati Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sArASTra upara svArI. 123 enI AjJA maLatAMja ubhaya bAjunA sainike yuddhamAM pravRtta thaI gayAM. banne bAjuethI bANano varasAda varasavA lAgyuM ane tenI asahya mArathI seMkaDe yoddhAo jamInadosta thavA lAgyA. talavAranA khaNakhaNATathI, bhAlAonAM gharSaNathI, bANonA varasAdathI kAInAM mastake, keinA bAhuo, keAinI jAge ane keAInA bIjA avaye zArIrathI jUdAM paDatAM hatAM ane tethI zarIramAMthI nikaLatA lehI vaDe pRthivI lAlacoLa banI gaI hatI. ghAyala thayelA coddhAonA citkArathI raNabhUmi bhayaMkara lAgatI hatI ane subhaTonA chinnabhinna thayelA avayavothI tenI bhayaMkaratAmAM era vRddhi thatI hatI. - gujarAtI sainyanA sakhta mArAthI sarakI sainyane dIna banI gayeluM joIne sAMgaNa atyaMta krodhAtura thaI gayo. te potAnA bhAI cAmuMDanI sAthe raNabhUmimAM ekadama dhasI Avyo. sAMgaNane raNabhUmimAM laData joIne tenA subhaTo utsAhamAM AvI gayA ane bamaNuM jorathI zatruo upara tuTI paDyA. soraThIonA asahya dhasArAthI gujarAtIo pAchI , haThavA lAgyA ane thoDI ja vAramAM teomAM nAsabhAga paNa thaI rahI. sAmata jehula gujarAtI sainikone ghaNuM samajAvato hato ane temane utsAhamAM lAvavAno prazvAsa karato hato, paraMtu tethI gujarAtIo upara kAMIpaNa asara thavA pAmI nahi. ane teo jema phAve tema potAnA prANa bacAvavAne nAsI javA lAgyA. potAnAM sainyanI A sthiti vIradhavala ane tejapAlanA jANavAmAM AvI gaI. teo atyArasudhI pitAnA ghoDesvAre sAthe eka bAju taTastha ubhA hatA ane yuddhano kevo raMga jAme che, te eka dhyAne joI rahyA hatA. teone khAtarI hatI ke gujarAtI sainiko soraThI subhaTone avazya harAvaze; paraMtu jyAre temanA jANavAmAM AvyuM ke gujarAtIo to hatAza ane nirbaLa banIne raNabhUmimAMthI palAyana karI jAya che, tyAre teo banne bAjuethI pitAnA cunaMdA adharohI vIrenI sAthe tvarAthI raNabhUmimAM doDI AvyA ane prabaLa vegathI dhasyA AvatA seThIAone palamAtramAM aTakAvI dIdhA. potAnA rAjA ane senApatine yuddhakSetramAM AvelA joIne gujarAtI subhaTo nAzI jatA aTakI gayA ane utsAhathI yuddhamAM pravRtta thavA lAgyA. vIradhavalane medAnamAM Avela nihALIne sAMgaNa ekadama tenA upara dhasI Avyo ane tene aneka kaTu vacana saMbhaLAvIne tenI sAthe pracaMDa yuddha karavA lAgI gayo. cAmuMDa paNa viradhavala upara dhasI Avya; paraMtu tejapAle tene aTakAvIne potAnI sAthe laDavAmAM rokI dIdho. viradhavala laDavAne Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 124 viraziromaNa vastupAla. mATe taiyAra ja hatuM. te pitAnA uparavaTa nAmaka aMdha upara svAra thayela hato ane ghaNIja kuzaLatAthI sAMgaNanA ghAne cukAvatA hatA. tejapAla paNa azvArohI hatI ane te cAmuMDane uparAchAparI ghA karIne satAvI rahyo hato. vIradhavalanI pAse ja eka yuvAna gujarAtI ghoDesvAra hatA ane te sAMgaNa upara vAraMvAra ghA karIne tene herAna karI rahyo hate. viradhavala tenI bahAdurI joIne manamAMne manamAM ja tene dhanyavAda Apato hatA. A pramANe sALA ane banevI vacce ghaNIvAra sudhI yuddha cAlyuM; paraMtu temAMthI eke hatAza thAya tema nahotuM. viradhavala sAmo ghA karavAne badale sAMgaNanA ghAne jhIlIne tathA cukAvIne tene nirUtsAha karI nAMkhavA prayAsa karI rahyo hato ane tejapAla cAmuMDane sAmo ghA karavAno vakhataja AvavA deto nahato. vIradhavalanI kuzaLatAthI sAMgaNa ghaNeja gusse thaI gaye. te jIva Upara AvIne laDavA lAgyo; paraMtu viradhavalanI paDakhe ubhele yuvAna gujarAtI joDesvAra tene macaka Apato nahato. A uparathI krodhe bharAIne teNe prathama e ghaDesvArane haNa na khavAno vicAra karyo. A vicAra AvatAM ja teNe potAnA bhAlAne ugAmyuM ane je te e ghoDesvAra upara ghA karavA jAya che, tevoja te gheDesvAra ghaNI ja chekuzaLatAthI eka bAju khasI gayo ane sAMgaNano ghA khAlI gayA. A takano lAbha laI vIradhavala tvarAthI tenA upara dhasI gayo ane bhAlAnA ekaja ghAthI tenA vakSasthalane bhedI nAMkhyuM. sAMgaNane mRta deha ghoDA, uparathI nIce paDI gayo ane teno AtmA anyatra cAlyo gayo. cAmuMane tenA baMdhunAM mRtyunI jANa thatAM te atyaMta krodhAtura thaI gayo ane tejapAlane choDI daIne viradhavalanA upara dhasI Avyo. vIradhavala kAMI asAvadha nahoto. te tenuM svAgata karavAne taiyAra ja hato. banne vacce tumula yuddha macyuM. AsapAsa laDatAM senAnIo paNa temanI vacce cAlatAM yuddhathI dimUDha banI gayA ane yuddhavyavasAyane tyajIne banne virenI laDavAnI, ghA karavAnI ane ghA jhIlavAnI kuzaLatAne joI rahyA. tejapAla ane yuvAna azvArohI bane vIradhavalanAM banne paDakhe ubhA hatA; paraMtu viradhavale temane zAMta UbhA rahevAnI sUcanA karelI hovAthI teo tene kAMI paNa madada karyA vinA temanAM yuddhakAne joI rahyA hatA. seraDI senAnIo pitAnA rAjA sAMgaNane mRtyu pAmela ane cAmuMDane atyaMta utsAhathI laDato joIne maraNaA banyA hatA ane eka maraNIo sone bhAre, e kahevata pramANe asaMkhya gujarAtI senAnIone DA paNa maraNIA banelA soraThI senAnIo bhAre thaI paDyA hatA. teo Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saurASTra 6 svArI. 125 senAnIo sAthenA yuddhane paDatuM mUkIne vIdhavalanI AsapAsa pharI vaLavA lA ane tene gherAmAM laIne mahAta karavAnA prayAsa mATe mathana karavA lAge che. A rIte yuddhanI dizA badalAyelI joIne tejapAla zAMta rahI zakaye hi ane tenAthI zAMta raddha zakAya ema paNa nahotuM. kAraNa ke je te saMta hI joyA kare, to viradhavala soraThI sainikonI vacce gherAI jAya ma hatuM ane tethI te pitAnA azvArohIonI sAthe temane jAdA pADe khavAne tvarAthI doDI gayA. tejapAlanA azvArohIonA prabaLa dhasa thI soraThI senAnI trAhI trAhI pikArI gayA ane jIva laIne nAsava la cA. cAmuMDa potAnAM sainyanI A rithatine kaLI gayo ane pitAne avazya hAraja thaze, ema tenA jANavAmAM turataja AvI gayuM paraMtu potAnA prANane bacAvI levA mATe raNabhUmimAMthI palAyana karI jAya, have te nirbaLa nahoto. te vIra yoddho ane kuzaLa senApati hatuM. teNe rAkathI pitAnA sainikone nAzI jatAM aTakAvI dIdhA ane kezarI karIne vIradhavala upara doDI javAnI AjJA karI. pite paNa bamaNAM jora ane utsAhathI vIradhavala upara tuTI paDaya; paraMtu tejapAlanA cunaMdA ghoDesvAroe soraThIAonA utsAhane maMda paDI dIdho ane temanAmAM punaH nAzabhAga thavA lAgI. cAmuMDa sainikonAM palAyananI darakAra nahi karatAM pUra jesathI laDI rahyo hato. te gADatara banI gayo hato. te eTalA to vegathI potAnA bhAlAne sapATa calAvI rahyo hato ke eka paNa DesvAra ke senAnI tenI pAse javAnI hiMmata karI zakto nahetA ane je kAI karavA jata, te turataja tene bhAlAnI aNuthI vidhAine paralekamAM prayANa karI jato hato. A pramANe lAMbo samaya cAlyA kare, to ghaNuM gujarAtI senAnIo ane ghoDAsvAre kAmamAM AvI jAya tema hatuM eTale tejapAla ekadama vIradhavalanI pAse gayo ane tenA kAnamAM kAMIka gupta vArtA karI. viradhavale prathamato thoDI vAra AnAkAnI karI: paraMtu vakhata evuM bArIka hato ke vadhu vAra AnAkAnI ke vAdavivAdamAM vyatita karavAthI nukazAna thavAno pUrato saMbhava hatotethI vIradhavala ane tejapAla bane eka sAthe ane ekaja vakhate bane bAjuthI acAnaka cAmuMDa upara dhasI gayA ane banne bAjuthI bhAlAthI tene viMdhI nAMkhyo. vIra cAmuMDa tarataja ghoDA uparathI paDI gayo ane tene paDate joIne seraDIAe ekadama nAsavA lAgyA. viradhavale turataja yuddha baMdha karAvyuM ane nAsI jatA nAnIone sukhe nAsI javA dIdhA. gujarAtI sainyanI jIta thaI. gujarAtI chAvaNImAM vijayanA vAjiMtra jora zorathI vAgavA lAgyA ane sanike "jaya somanAthanI gaganabhedI garjanA karavA maMDI gayA. Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 126 virazirAmaNu vastupAlate pachI rAjA viradhavale tathA senAnAyaka maMtrI tejapAle raNabhU-- mimAM zodha karAvI ane saMbhALa karavA lAyaka badhA subhaTonI sAra saMbhALa karavAno, jalapAna ane bhojanano tathA nAnA prakArano upacArano baMdebasta karAvyuM temaja jemanA svAmI yuddhamAM mRtyuvaza thayA hatA, tevI strIene AjIvikA paNa karI ApI. dayALu mANasa game tevA saMgamAM paNa pitAnI yAne tyAga karatA nathI. te A pramANe subhaTa mATe vyavasthA karIne rAjA viradhavale tejapAla tathA mukhya sAmata sahita vAmanasthalImAM praveza karyo ane rAjabhUvanamAM dravya, maNi, mANikya, divya vastro, astro, muktAphaLa, azvo, hastIo vagere sArI sArI vastuone gRha karIne pitAnI chAvaNImAM mokalAvI ApI. tyArabAda teNe rAjakuTuMba tathA nagarajanone dilAso ApavAne mATe nagaramAM zAMtinI uddaghoSaNA karAvI ane vAmanasthalIne potAnA svAdhinamAM nahi letAM ati udAratAthI sAMgaNanA putrane tenI rAjayagAdI arpaNa karI. maMtrI tejapAlevAmanasthalImAM paramAtmA mahAvIranuM caitya karAvavAnI goThavaNa karI ane A udAra rAjA ane dakSa maMtrI keTalAka samaya vAmanathaslI rahI sainya sahita gIranAra ane prabhAsa pATaNanI yAtrA mATe ravAnA thayA. prakaraNa 18 muM. paMcagrAmanuM yuddha - maMtrIzvara ! viradhavale kahyuM. "rAjyamAM buddhizALI ane vIra purUSone vadhAre pramANamAM rAkhavAnI agatya che, e tamAruM kathana satya che. huM pote paNa tevAja matane chuM; paraMtu evA purUSone rAkhavA mATe rAjyane hadabAranuM kharca karavuM paDe, e vyAjabI nathI. ApaNe gujarAtanI avyavasthA ane pATaNanI paDatIne dUra karavAnuM je mahAna kArya mAthe lIdhuM che, te mATe jema buddhizAlI ane baLavAna purUSanI agatya che, tema dhananI paNa teTalI ja kivA tethI vadhAre agatya che. je rAjAnA rAjakeSamAM dhanane vipula saMgRha hoya che teja rAjA vijayane varI zake che; mATe sevakanI khAtara eTalAM badhAM dravyano vyaya Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMcagrAmanuM yuddha. 127 karavAnI agatya nathI. cahANa saradAre bhale bIjAM rAjyamAM jaIne sevA kare; ApaNe temane rAkhI zakIe tema nathI." maMtrIzvara vastupAle rAjAnuM kathana zAMtithI sAMbhaLI lIdhuM. ane pachI gaMbhIratA dhAraNa karIne kahyuM. " rAjyamAM buddhizALI ane vIra purUSone vadhAre pramANamAM rAkhavAnI agatyanI jema Apa svIkAra kare che, tema rAjakoSamAM dhananA vipula saMgrahanI agatyane paNa huM svIkAra karuM chuM. rAjyanI caDatI mATe bannenI AvazyakatA che, e kharuM che; paraMtu vadhAre AvazyaktA te buddhi ane baLamAM zreSTha purUSottamonIja che. je rAjyamAM tevA purUSo hoya che, te rAjyanI caDatI thavAne jarA paNa vAra lAgatI nathI. vIra puruSo e dhanathI paNa adhika che. yuddhamAM pAchA nahi paDatAM teo rAjya kivA rAjAne mATe potAnAM prANa ApavAnuM paNa cukatA nathI ane potAnAM prabaLa parAkramathI samarAMgaNamAM vijayane varAve che. mATe mArI IcchA to traNe cahANa saradAre te game teTalAM dravyathI paNa ApaNuM rAjyamAM rAkhI levAnI che. ApaNe je mahAna kArya no AraMbha karyo che, temAM lAbhane sthAna ApavAnI jarUra nathI." vastupAlanAM kathananI varadhavalanAM haya Upara kAMI asara thaI nahi. te badhI vAte guNa hatuM, paraMtu tenAmAM eka mahAna durgaNa hatuM. te ghaNeja paNa hatA. kRpaNa mANasone kRpaNutAne laI pitAnAM hitanI vAta paNa ghaNA samaye sujatI nathI. vIradhavalanA saMbaMdhamAM paNa temaja thayuM. teNe jarA smita karIne kahyuM. "tamAruM kathana egya nathI. A carcAmAM lebhane svAla nathI. akeka saradArane be be lAkha dAma ApIne rAkhavA te karatAM eTalA damathI eTale ke cha lAkha dAmathI ghaNA subhaTo rAkhavAmAM Ave, to zI harakata che? mAtra traNa ja mANasone mATe eTaluM badhuM kharca karavuM mane yogya lAgatuM nathI. cha lAkha dAma, e kevaDI moTI rakama che ? eTalAM dravyathI to ApaNe seMkaDo subhaTone rAkhI zakIzuM; mATe temane javA devA eja vadhAre uttama che. kema, maMtrI nAgaDa! tamAre A viSayamAM ze abhiprAya che?" nAgaDa paNa pAseja beTho hato. teNe pitAne pUchele prazna sAMbhaLIne turataja kahyuM. "mAro abhiprAya ApanA abhiprAyane maLateja che. mAtra traNa saradArone mATe dara varSe be lAkha dAmane vyaya kare, e mane paNa yogya lAgatuM nathI. eTalAM dravyathI aneka zuravIra subhaTone ApaNe rAkhI zakazuM mATe mAre abhiprAya teone nahi rokatAM javAdevAneja che." Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ viraziromaNuM vastupAla. senAnAyaka tejapAla paNa tyAM hAjara hato. teNe bhAra daIne kahyuM, "mahArAja ! cAhANa saradArane rAkhavA ke na rAkhavA, e ApanI IcchAnI vAta che. ame te amane je yogya lAge, te Apane kahevAne baMdhAyelA chIe, paraMtu te pramANe vartavuM ke na vartavuM e Apane jovAnuM che. A saradAre koI sAmAnya subhaTo nathI. teo mAravADanA jAleranA rAjA udayasiMhanA bhAIo che. teo rAjakuLanA hevAthI parAkramI kaLAvAna, ane paMDita janone mAnya che. temane temanA bhAInI sAthe garAsa saMbaMdhamAM takarAra thatAM pitAnI janmabhUmino tyAga karI A tarapha AvelA che. temaNe ApanAM guNagAnane sAMbhaLyA hovAthI khAsa ApanI sevA karavAneja AvelA che ane tethI evA nararatnone rAkhI levAmAM ja lAbha che. pachI te ApanI marajI." tejapAla! tamAruM kathana barAbara che. teo parAkramI, buddhizAlI ane baLavAna haze ane tethI tame temane rAkhI levAne Agraha kare che, e huM jANuM chuM, paraMtu teo AjIvikA mATe je mAgaNI kare che, te ghaNI ja moTI che. eTalI moTI AjIvikA ApI zakIe tema nahi hovAthIja ApaNe temane rAkhI zakatA nathI. e sivAya temane nahi rAkhavAnuM bIjuM kAMI kAraNa nathI." vIradhavale pitAnA Agrahane nahi choDatAM kahyuM. vastupAla A carcAthI kaMTALI gaye; paraMtu teNe pitAne manabhAva pragaTa nahi karatAM kahyuM. "bahu sAruM. Apa temane rAkhavAne khuzI na ho, te pachI te mATe amAre vizeSa Agraha nathI. Aje rAjasabhAmAM bolAvI temane Apane uttara saMbhaLAvI dezuM." hamaNAMja rAjasabhAmAM AvuM chuM. temane te pahelAM belAvI rAkhaje."varadhavala ema kahIne rAjabhUvananA bIjA khaMDamAM cAlyo gayo ane vastupAla-tejapAla tathA nAgaDa rAjasabhA tarapha javAne ravAnA thayA.. .: ?' ame je samayanI A navalakthA lakhIe chIe, te samaye kacchamAM velAkula pradezamAM dhanADhaya lekethI zobhatuM ane kacchadezanAM tilaka samAna bhadrezvara nAmaka nagara hatuM. tyAM bhImasiMha pratihAra (paDiyAra) nAmano rAjA rAjya karato hato. te parAkramI, baLavAna ane sAthe kaLAvAna paNa hato. lakSmI ane sainyanAM baLe te koI paNa rAjAne namaNuM Apate Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMcagrAmanuM yuddha. 129 nahoto ane utamAM to te ziromaNi hato. viradhavale dravyanA lebhathI jAleranA saradAra sAmatapAla, anaMgapAla ane trilokasiMhane pitAnI sevAmAM nahi rAkhatAM rajA ApI hatI, te uparanA saMvAdathI jANI zakAya che. A saradAre te pachI bhadrezvaranA rAjA bhImasiMha pAse gayA hatA ane bhImasiMhe temane potAnI sevAmAM turataja rAkhI lIdhA hatA. bhImasiMha prathamathIja vIradhavalane namaNuM ApavAne khuzI nahoto ane temAM caihANa saradAre jevA baLavAna ane kaLAvAna traNa vIra. maLavAthI te vadhAre joramAM AvI gayo ane lAga maLe to vIradhavalanI sAthe yuddha karavAne paNa taiyAra thaI rahyo hato. cahANa saradAree bhImasiMhane viradhavalanI kRpaNatAnI vAta kahelI hovAthI te pitAnA zatrunI lobhavRttine mATe aMtaramAM ghaNI ja khuzI thaI gayuM hatuM. teNe caihANu saradArenI salAha ane uzkeraNIthI vIradhavala rAjAne tAbe thavAnuM athavA te yuddhamAM utaravAnuM kaheNa mokalyuM ane pote pitAnAM sainyanI taiyArI karI vIravavalanAM AgamananI rAha jovA lAgyo. viradhavalane bhImasiMhanAM kaheNathI pagathI te mAthA sudhI javALA lAgI. teNe bhImasiMhanA bhATane rajA ApI dIdhI ane senAne taiyAra karavAnI AjJA pharamAvI. gujarAtI sainya rAjAnI AjJA maLatAMja turataja taiyAra thaI gayuM ane samarAMgaNamAM utaravAne mATe sainike AnaMdamAM masta banIne DolavA lAgyA. A yuddhamAM paNa viradhavala jAte javAno hato ane tenI sAthe mahAmAtya vastupAla, maMtrI tejapAla, sAmaMta jehula ane saradAra semavarmA tathA kSetravarmA javAnA hatA. gujarAtI sainyanI saradArI A vakhate vastupAlane ApavAmAM AvI hatI ane jehula, semavarmA tathA kSetravarmAne upasenApatio TharAvavAmAM AvyA hatA. sairASTa uparanI caDAI vakhata bIjA je je sAmaMtau ane saradArane yuddhamAM javAno lAbha maLyo nahoto te badhAne A yuddhamAM AvavAnI taka maLI hatI ane tethI gujarAtI sainyano vistAra A samaye ghaNe vadhI gaye hato. senAnI badhI taiyArI thaI jatAM vIradhavala rAjyapAnImAMthI yogya vakhate kaccha tarapha ravAnA thayA ane majala dara majala karato tvarAthI paMcagrAma pAse AvI pahoMce. paMcagrAmanuM medAna raNabhUmine lAyaka joIne teNe teja sthaLe chAvaNI nAMkhI ane bhImasiM. hane pitAnA AgamananA samAcAra bhATadvArA mokalAvI dIdhAM. bhImasiMhane e khabara maLatAM ja te paNa pitAnAM kacchI sainyanI sAthe bhadrezvaramAMthI ravAnA thayo ane utAvaLathI paMcagrAma najIka AvI Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 130 vIraziromaNi vastupALa. pahoMcyo. teNe paNa teja sthaLe anukULa jagyA pasaMda karIne potAnI chAvaNI nAMkhI ane vIradhavalane yuddhanI taiyArInuM kaheNa mokalyuM. - bIje divase jagatkarmanA sAkSIrUpa sUrya udaya pAmyo eTale bane sainyamAM raNuduMdubhi vAgavA lAgyAM ane te sAMbhaLIne subhaTa yuddhamAM utaravA mATe taiyAra thaI gayA. sAmaMta jehule rAjA tathA mahAmAtyanI AjJA pramANe sainyane geravI dIdhuM. mekhare semavarmA tathA kSetravarmA pitAnAM sainyanI sAthe hatA. tenI pAchaLa tejapAla tathA jehulanuM sainya hatuM ane banne bAjue vIdhavala tathA vastupALanA cunaMdA azvahIo hatA. sAmI bAjuethI bhImasiMha paNa potAnAM sainya sAthe najIka AvI pahoMcyo. tenA mAravADI traNa saradAra sainyanI mokhare hatA ane temAnA sAmatapAlane senApati nimavAmAM Avyo hato. A samaye raNavAdyo, hAthIonA nAda, azvonA hekArava, baMdIjanI biradAvalI ane subhaTanA huMkArAthI samasta raNabhUmi badhira banI gaI hatI ane AkAza zabdamaya thaI gayuM hatuM. thoDI ja vAramAM banne bAjuethI senApationI AjJA thatAMja yuddhano AraMbha thayo. zastrone sakhta mAre cAlavA lAge ane tenI bhIDa eTalI badhI jAmI gaI ke AkAza kema jANe cogaradama meghathI AcchAdita thaI gayuM hoya nahi, ema jaNAvA lAgyuM. subhaTonI talavAre vijaLInI mAphaka camakArA mAratI hatI; zastrono khaNakhaNuTa ane hAthIono bhayaMkara citkAra meghagarjanA samAna jaNAto hatA ane bANe varasAdanA prabaLa dhArAnI peThe paDatA hatA. sainiko krodhathI aMdha banI gayA hatA ane kuratAthI paraspara prahAra karatA hatA. temanAM zarIre kema jANe lAla raMgathI raMgAI gayAM hoya nahi, ema temAMthI nIkaLatI rUdhiranI dhArAothI jaNAtuM hatuM. sUrya gagananA madhya bhAgamAM AvI gayo hato ane te daramyAna banne bAjunA asaMkhya senAnIo ghAyala thaIne raNabhUmi upara AloTatA hatA. gujarAtI sainya sAmI bAjunAM sainyanA prabaLa prahArathI pAchuM haThatuM hatuM, te joIne vIradhavala tathA vastupAla sAvadhAna banIne senAnIone pAchaLa nahi haDavAnI ane jorazorathI laDavAnI sUcanA ApatA hatA. A pramANe yuddhanI sthiti cAlatI hatI, tyAre traNe mAravADI saradAro gujarAtI sainyanI hArane bhedIne viradhavalanI pAse AvI pahoMcyA. viradhavala bAjuethI khasIne madhyamAM AvI gayo hovAthI teone tenI pAse AvavAnuM sugama thaI paDayuM hatuM. sAmatapAle AvIne viradhavalane uddezIne turataja rahyuM. " rAjA! amArAmAM keTaluM ane kevuM Page #141 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMcagrAmanuM yuddha. 1 sAmarthya che, e darzAvavAnI taka have AvI pahoMcI che. tame amArI kadara karI zakayA nahotA; paraMtu amAre tamArI pAse amArI kadara karAvavI che; mATe tame sAvadhAna banIne amArI sAthe yuddhamAM Utaraje ane cha lAkha dAmathI je koI bhADutI subhaTo rAkhyA hoya, to teone paNa tamAruM rakSaNa karavAnuM kahI deje." viradhavale maMda hAsya karatAM uttara Apyo. " sAmatapAla ! vIra purUSa zabdamAtrathI vRthA baDAImAratA nacI; kAraNa ke teo pitAnuM bAhubaLa kriyAthIja prakAzita karavAnuM pasaMda kare che ane tethI zabdacIja baDAI mAre che, te kAyara purUSaja che." ' viradhavalanAM e vacanothI sAmatapAla tathA tenA bhAIo gusse thaI gayA ane traNe baMdhuo eja sAthe atyaMta jerathI tenI Upara dhasI AvyA. viradhavala kAMI asAvadha nahoto. te paNa temanI sAthe atUla parAkramathI yuddha karavA lAgyo. vastupAla tathA tejapAla bane bAjuthI tenuM rakSaNa karatA hatA ane sAmaMta jehula tenI paDakhe ubhe rahIne tene madada karato hato. gujarAtI vare je ke pratApI hatA; to paNa mAravADI saradAranA pratApa AgaLa teo nisteja javA lAgyA. prabaLa prayAsa karavA chatAM teo temanA dhasArAne rokI zakayA nahi. sAmaMtapAle prathama jehulane jamIna para pADI nAMkhyo ane tyArapachI vIradhavalanA azvane jorathI bhAle mAryo. uparavaTa azva prahAranI vedanAthI ghaNuja jerathI UchaLe ane vIradhavalane anaMgapAla tathA vikasiMhe bhAlAnA prahArathI azvanI pITha uparathI nIce pADI dIdho. svAmIbhakta adha pitAnA svAmIne prahAra mAranAra saradAre tarapha temanA prahAro jhIlavAne sAmo deDI gayo. paraMtu teo tene prahAra karavAne badale raNabhUmimAMthI laIne cAlatA thaI gayA. vIradhavala azva UparathI paDI jatAM gujarAtI sainyamAM hAhAkAra thaI gayo ane subhaTo yuddhakAryane tyajIne pitAnA svAmInI AsapAsa ToLe vaLavA lAgyA. A vakhate saMdhyAkALa thaI gayA hovAthI laDAI baMdha paDI ane maMtrIzvara vagere viradhavalane upADIne chAvaNImAM laI gayA. ' vIradhavala cauhANa saradAranA prahArathI ghavAyo hato; topaNa tethI te nirbaLa thaI gayo nahato. kuzaLa vaidyonI cikitsAthI tene vAgele prahAra rUjhAI gaye ane prAtaHkALa thatAM te punaH yuddhamAM utaravAne taiyAra thaIgayo. uparavaTa azvane svAdhina karavAthI ane vIradhavalane raNabhUmimAM azvanI pITha uparathI pADI nAMkhavAthI bhImasiMha cauhANa saradAre upara, Page #142 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 13ra vIraziromaNuM vastupAla. ghaNAja khuzI thaI gayo ane temanAM kathanathI vIradhavala prahAranI vedanAthI kAMto mRtyu pAmyo haze ane kAMto pAmavAnI taiyArImAM haze, evA nizcaya upara AvIne te garvonmata banI gayo paraMtu tenA herakee tene samAcAra ApyA ke vIradhavalane Apa marI gayele samajo cho, paNa te te taddana sAje tAjo banI gayela che ane yuddhamAM UtaravAnI taiyArI karI rahyo che, tyAre teno garva zamI gayuM ane nirAzAthI te hatotsAha banI gayo. A pramANe tene nirUtsAha banI gayela jemAM tenA maMtrIoe tene salAha ApI ke "rAjana ! Apane hatAza banavAnuM kAMI kAraNa nathI; kAraNa ke je ApanI IcchA gujarAtI sainyanI sAthe punaH yuddhamAM utaravAnI hoya to ApaNuM sainya kAMi nirbaLa nathI ke te laDavAnI AnAkAnI kare. vaLI ame paNa yuddhamAM maLelA vijayane kIrtinI parisImA mAnIe chIe, paraMtu rAjA vIradhavala kAMI jevo tevuM nathI. tenI pAse kuzaLa senAnIo ane vizALa sainya che ane tethI tenI sAthe virodha karavA karatAM saMdhi karavAmAM ja ApaNane lAbha che. ApaNe tene ApaNo bAhu baLane svAda cakhADeluM hovAthI te ApaNI sAthe saMdhi karavAnI nA pADaze nahi; mATe badhI vAtane vicAra karatAM amArI salAha te tenI sAthe saMdhi karavAnI che. saMpattizAlI ane bAhubalI rAjAnI sAthe virodha karatAM pariNAme madhura phala maLavAnuM nathI. nIti zAstramAM kahyuM che ke-anucita kAryano prAraMbha, svajanonI sAthe virodha, balavaMtanI sAthe spardhA ane trIjanane vizvAsa e cAra mRtyunAM dvAra che; mATe he deva ! gujarAtanA rAjA vIradhavalanI sAthe saMdhi karavI eja Uttama che." bhImasiMhane pitAnA maMtrIonI salAha gaLe utarI ane teNe viradhavalanI sAthe saMdhi karavAnI vAta kabula karI, te chatAM paNa yuddhanI taiyArI te cAlatI ja rAkhI senApationI AjJA thatAM banne bAjunAM sai raNabhUmimAM taiyAra thaIne AvI pahoMcyA ane laDavAnI zarUAta kare, te pahelAM to bhImasiMha ane viradhavale paraspara saMdhi karI dIdhI. A samAdhAnathI viradhavalane uparavaTa azva pAcho maLyo ane bhImasiMhe pitAnAM nagara bhadrezvarathI saMtoSa mAnI potAnI birUdAvalI kayAMI paNa bhadrezvaranA rAjA bhImasiMhanI sAthe upara pramANe samAdhAna thaI jatAM rAjA viradhavale pitAnI chAvaNI uThAvI laine AgaLa cAlatAM karkarA (kAkara) nagarImAM AvI pahoMce. vastupAlanI salAhathI tyAM te Page #143 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratijJAnI pUrti. 133 keTaleka samaya rahyo ane potAnA dezanI sImAne trAsarUpa thai paDelA corane pakaDIne egya zikSAe pahoMcADyA. dharma prANa vastupAle karka. rAmAM bhagavAna AdinAthanuM maMdira, bhImapallImAM zrImAna pArzvanAtha bhagavaMtanuM maMdira tathA mahAdeva zaMkara ane mahAdevI pArvatIyukta raNakezvara nAmaka zivAlaya, AdityapATakamAM tathA jheraMDapuramAM vividha cai, vAyaDa gAmamAM vIraprabhunA caityano uddhAra, sUryapuramAM sUryanAM maMdirane uddhAra, vedapAThanA nimitte brahmazALA ane dAnazALAo aDhaLaka dhanane vyaya karIne karAvyAM. tyAMthI maMtrIzvara vastupAla rAjAnI AjJA laIne sAcoranI yAtrAe tathA mAravADanA keTalAka rAjAone vaza karavAne mAravADa tarapha pitAnAM sainyanI sAthe ravAnA thaze. sAcera pahoMcatAM daramyAna mArgamAM teNe dAna, keLavaNu, cetya ane tIrthanA uddhAramAM pitAnAM dhanano sadupayoga karavAmAM kacAza rAkhI nahi, temaja nAnAM gAmenA ThAkoro tathA rAjAone vaza karavAmAM paNa pAchI pAnI karI nahi. mArgamAM tharAda grAmamAM teNe dharmakAryama tathA caitya karAvavAmAM puSkaLa dhanano upayoga karyo ane pachI sAcera pahoMcatAM e tIrthanI ghaNI ja bhaktipUrvaka yAtrA karI. sAcoramAM keTalAka samaya kAyA pachI maMtrIzvara karAmAM punaH pAcho Avyo ane mAravADanA ThAkoro pAsethI je dhana meLavyuM hatuM, te potAnA rAjA vIradhavalane bheTa dharI vijayanI tathA yAtrAnI vAta kahIne tene khuza banAvI dIdhuM. rAjA vIradhavala maMtrIzvara vastupAlanAM vIratvathI atyaMta AnaMdane pAmyA ane te pachI dhIme dhIme prayANa karatAM te pitAnA sakaLa sainyanI sAthe rAjadhAnImAM Avyo. : -99- prakaraNa 19muM. pratijJAnI pUrti. jayadevanA harSanI Aje sImA nahotI. laDAImAM bahAdurI ane parAkrama darzAvavAnAM kArya mATe rAjA viradhavala tenA upara prasanna thaye hato. teNe AjanI rAjasabhAmAM jayadevanI svamukhe prazaMsA karIne tene uttama poSAka, yogya InAma ane yuddhakhAtAmAM sAro adhikAra ApIne tenI yogya kadara karI hatI, A pramANe potAne mAna maLavAthI jayadeva 12 Page #144 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 134 vIraziromaNI vastupAla. atyaMta AnaMdane pAmyuM hatuM ane rAjasabhAmAMthI nIkaLIne te tvarAthI maMtrIzvara vastupAlanA AvAse jato hato. padmAnAM rUpalAvaNyane jevAthI te divAna banI gayuM hatuM ane game te bhege tene pitAnI karavAne teNe nizcaya karyo hato, e vAcaka baMdhue AgaLa vAMcI gayA che. A nizcaya pachI jayadeve potAnA AcAra-vicArane badalI nAMkhyA hatA. prathama te. teNe pitAnA mojI svabhAvane tyAga karyo hato ane tenA badale viveka, gaMbhIratA ane sadAcArane svIkAra karyo hato. prabhAte vahelo uThI Avaeka kriyAothI paravArIne te maMdira ane upAzraye jato hato ane haMmezAM prabhunI pUjA ane sAdhunI sevA karavAnuM paNa teNe zarU karI dIdhuM hatuM. A uparAMta yuddhavidyAnuM zikSaNa meLavavAne mATe te rAjanI tatsabadhI zALAmAM jatA hatA ane tyAM yuddhakaLA vizAradasenAnIonA sahavAsamAM rahIne yuddhavidyAnuM zikSaNa paNa meLavatA hate. vaLI te nagaranA pratiSThita ane vidvAna purUSonI mulAkAta levAmAM ane garIba tathA azakta manuSyone egya sahAya ApavAmAM samayane vyatIta karato hato. vIradhavale jyAre saurASTra upara caDAI karI hatI, tyAre jayadeva te caDAImAM gayo hato ane vAmanasthalInA yuddhamAM vIradhavalanI bAjumAM rahIne teNe ThIka bahAdurI batAvI hatI. TuMkAmAM kahevAmAM Ave te jayadevanuM jIvana badhA prakAre pharI gayuM hatuM ane tethI samAjamAM, rAjamAM ane lekasamuhamAM tenI atyaMta prazaMsA thatI hatI. pavAe jayadevanI prazaMsA sAMbhaLI hatI. te pitAnI pratijJAnuM pAlana karavAne taiyAra thaI rahI hatI. teNe potAnA manabhAvane tenI bhAbhI tejapALanI strI anupamAne jaNAvyuM hatuM, te uparathI vastupAla teno sagapaNu-saMbaMdha jayadevanI sAthe karavAne anukULa prasaMganI rAha joI rahyo hato, paraMtu tene bhadrazvaranI caDAImAM vAradhavalanI sAthe javAnuM thatAM tyAMthI pAchA AvavA upara sagapaNanI vAta mulatavI rAkhavAmAM AvI hatI. bhezvaranI caDAimAM jayadeva khAsa karIne gaye nahe; kAraNake tene chAvaNImAM game te sthitimAM rahevAnuM, ghoDA upara musApharI karavAnuM ane yuddha jevA bhayakara vyavasAyamAM utaravAnuM pasaMda nahotuM ane tethI tathA padmAnA sahavAsamAM vAraMvAra AvavAnA uddezathI te nAdurasta tabiyata levAnuM bahAnuM batAvIne ghera ja rahyo hate. bhadrezvaranI caDAImAMthI vastupAlane pAchA pharatAM ghaNo samaya thayo hato. A samaya daramyAna te padmAnI vAravAra mulAkAta lete hato ane pitAnAM vartananI tene khAtarI karAvavAne mAgatA hatA, paraMtu pavAe tene sagapaNa-saMbaMdhI kAMipaNa cekasa uttara Page #145 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratijJAnI pUti. 135 A nahe. te jayadevanuM jAheramAM sanmAna thAya ane tyArapachI ja tenI sAthe lagnathI joDAvuM, evI icchA dharAvatI hovAthI atyAra sudhI maunaja rahI hatI, paraMtu jyAre vastupAla bhadrezvaranI caDAImAMthI pAcho Avyo ane vIradhavale rAjasabhAmAM jAhera rIte jayadevanI prazaMsA kerIne tene adhikAra, inAma ane poSAka ApavAno nizcaya karyAnuM tenA jANavAmAM AvyuM, tyAre te dhIraja dharI zakI nahi. teNe turataja pitAnI bahAlI nAbhI anupamAne pitAnuM sagapaNa jayadevanI sAthe jema bane tema jaladIthI karavAnI vyavasthA karavAne Agraha karyo ane anupamAnI vyavasthAthI chevaTe jayadevane je divase rAjasabhAmAM mAna maLe te pachI anukRLa zubha divase paDyA tathA jayadevano paraspara saMbaMdha ane lagna karI nAMkhavAne sarvanI saMmatithI vastupAle pitAne vicAra jAhera karyo. A pramANe nizcaya thavAthI padyAnI khuzAlIne pAra naheta; kemake vAraMvAranA sahavAsathI tenA hRdayamAM jyadevane mATe anurAga unna thayo hato. te bhaLI bALAne pitAnuM lagna tenI sAtheja thAya, te jIvananI eka anerI abhilASA paripUrNa thAya, evA vicArathI apAra khuzAlI thAya, to temAM asvAbhAvikatA zI hatI ? rAjyasabhAmAMthI nIkaLIne jyadeva svagRhe nahi jatAM bArebAra pavAnA AvAse AvI pahoMcyA. vastupAlanA gRhe te vAraMvAra Avato jato hovAthI tene temAM pravezatAM saMkoca dharavAnuM koI kAraNa nahotuM. te sIdhe AvAsamAM cAlyo gayo ane paghA je oraDAmAM besatI uThatI hatI, tyAM vinA saMkoce jaI pahoMcyo. oraDAnA dvAramAM pravezIne teNe aMdara najara karI to sakalatanusuvezA paddhinI padyA divAle TAMgelAM paramAtmAnAM citrane hastadvaya joDIne prArthanA karatI jovAmAM AvI. pavAe A vakhate lIluM vastra paridhAna kareluM hovAthI tenA aMbArathI tenuM saudarya sumadhura puSpanI kaLI samAna khIlI uThayuM hatuM. tenAM mastakanA atyaMta kALA, caLaktA ane nibiDa vALa oLelA paNa zyA hatA ane nitaMba paryata laMbAtA hatA. Akho oraDo, tenI cAre divAle, divAla upara laTakAvelAM citro, vividha Asano ane bIjA zaNagAranA padArtho-e sarve nirjIva hatA, paraMtu oraDAnI madhyamAM ubhelI. sauMdarya ane lAvaNyanI sacetana pratImAthI badhA padArthomAM paNa kema jANe cetana AvyuM heya nahi, e AbhAsa thatA hatA. svecchAcArI paNa padmAnI prApti mATe sadAcArI banelo jayadeva A dazya joIne kevaLa maMtramugdha thaI gaye. icchA chatAM paNa te AgaLa jaI zako nahi ke koI Page #146 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 136 vIraziromaNa vastupAla. belI zakAya paNa nahi. madArInI meralInA sure jema viSadhara nAga Dole che, tema jayadeva pavAnAM sauMdaryanI suvAsathI masta banI DolavA lAgyo. AvI sthitimAM te keTale samaya ubho rahyo, tenuM bhAna rahyuM nahi; paraMtu prArthanA pUrI thatAM paDyA jyAre citranI sAmethI pAchI pharI ane tenI draSTi dvArA prati gaI tyAre tene bhAna AvyuM ane AtmasaMyama karIne te pavAnI najIka jaIne ubho rahyo. pavA jyadevane joIne zaramAI gaI ane lajajAthI avanata mukha karIne jarA dUra khasIne ubhI rahI te tyAMthI nAsI chUTavAno vicAra karavA lAgI; paraMtu tyAMthI cAlyA javAnI zakti tenA caraNamAM nahotI ane tethI te saMkocAIne tathA mastakethI khasI gayelAM vastrane suvyavasthita karIne jemanI tema ubhI rahI. A lekhakane vyavasAya lekhanakAryane havAthI AvAM citro tene vAraMvAra AlekhavAM paDe che ane AlekhanakAryamAM pitAnI badhI zaktIne upayoga karavAnuM te cukto nathI; to paNa tene pitAnI kaLAthI AtmasaMtoSa thato nathI. lekhakano A aMtarano ekarAra che; paraMtu tema thavAnuM AtmasatiSa nahi thavAnuM zuM kAraNa che, e sAhajika prazna vAcA upasthita karaze ane tethI tenA uttararUpe prasaMgopAtta be zabdo lakhI nAMkhavAnI lekhake taka lIdhI che. priyatama ane preyasInuM mIlana e eka evo te asAdhAraNa prasaMga che ke jenuM yathArtha citra doravAne mastakamAM upajatAM vicArabaLanI AjJAne amala lekhinI barabara karI zakatI nathI. tatvavid purUSa paramAtmapadanAM sukhanuM citra doravAmAM jema kalpanAno Azraya le che, tevI ja rIte navalakathAne kaI paNa lekhaka premIonAM milananuM citra doravAmAM paNa kapanAne Azraya grahaNa kare che; kAraNa ke evA prasaMgano citAra sAkSAta anubhava vinA nathI te lekhaka derI zako ke nathI te vAcake teno marma samajI zakatA. A prasaMge premIonAM mastakamAM je vicAre, hRdayamAM je bhAve, AMkhomAM je raMge, aMtaramAM je tAlAvelI ane zarIramAM je jhaNajhaNATa upanna thAya che, tene citAra tAdasya anubhava vinA zI rIte dorI zakAya ke svAnubhava vinA zI rIte samajI zakAya ? A lakhatI vAre lekhaka jarUra mAne che ke premane marma nahi samajanArAM manuSya prastuta prasaMgane mahattva ApavAne mATe tene deSita gaNaze ane manamAMne manamAM be-cAra kaTu vacano paNa sAMbhaLAvI deze, paraMtu lekhaka evI mAnyatAnA vicArathI gusse thavAne badale khuzI ja thAya che, kAraNa ke te samaje che ke vilAsa Page #147 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 137 pratijJAnI pUrti. mojazekha, mAyAmaMdinI, ADaMbarI prema ane rAgadveSanI prabaLa pradhAnatAnA A yugamAM yathArtha premanAM rahasya ane tenA zuddha marmane samajAvavAnuM kArya bahu muzkela che. - paDyA ane jyadeva ubhaya kevA prakAranA premIo che, e vAcake sArI rIte jANI zakyA haze. jayadeva svArtha pUrato prema darzAve che, jyAre padmA niHsvArtha bhAvathI jayadeva prati prema darzAve che. svArtha ane niHsvArtha maya premanAM mizraNanuM zuM pariNAma Ave che, e jovAnuM che ane tyArapachI ja ApaNe temanA mATe mata uccAravo joIe e lekhaka samaje che, te chatAM teNe premIonAM mIlananA prasaMgane je mahattva ApyuM che, te asthAne nathI; kAraNa ke prema svAthI he ke niH svAthI he-game te he; paraMtu tene premIonAM prathama mIlananA prasaMgeja kasoTIe caDAvavAnuM nathI. tenI kasoTI AgaLa uparaja- gya samaya vyatIta thatAM ja thAya che ane tethI premIonAM mIlananA prasaMgane mahatva ApavA mATe khulAsA rUpe uparyukta vivecana karavAnI taka lekhake lIdhI che. jayadeva padyAne cAhe che, padmA jayadevane cAhe che; ubhaya premIo banyAM che. ane A prasaMga pahelAM vAraMvAra ekAMtamAM maLyAM che, paraMtu AjanA jevA saMkeca, AjanA jevI lajajA ane AjanA je anubhava temane agAu maLyAM nahotAM. enuM kAraNa e ja hatuM ke teo have lagnanI gAMthI paraspara joDAze, ema ubhaya mAnatAM hatAM. A mAnyatAthIja teo lajajAne vaza thayAM hatAM. sAmAnya rIte strI karatAM purUSane zarama ochI hoya che. AvA prasaMgamAM prathama purUSaja zaramano tyAga kare che. A prasaMge paNa temaja thayuM. "paDyA ! bahAlI paghA !" jayadeve AnaMdathI ubharAI jatAM aMtaHkaraNe kahyuM. "AjaparyaMta tuM mArAM vartana saMbaMdhI mata uccAravAmAM mauna rahelI che; paraMtu Aje tAre tatsaMbaMdhamAM tAre yogya mata Apavo paDaze. tAre svIkAravuM paDaze ke huM tArA manoratha pramANene purUSottama banyo chuM. tuM jue che tema meM mArAM vartanane kevaLa badalI nAMkhyuM che. huM dhArmika kAryo karUM chuM, vidvAnonA sahavAsamAM AvuM chuM, duHkhI ane garIba manuSyone sahAya ApuM chuM ane yuddhamAM jaIne zatruonI sAthe yuddha paNa karuM chuM. saurASTranI caDAimAM meM mahArAjanI bAjumAM ja ubhA rahIne je vIrattva darzAvyuM hatuM, tene mATe temaNe Aje rAjasabhAmAM mArI prazaMsA karI che. mane inAma, pizAka tathA gya Page #148 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 138 vIraziramaNa vastupAla. adhikAra paNa ApyAM che. joke mArI prazaMsA kare che ane mane suyogya purUSa gaNIne yogya mAna paNa Ape che. bela, have mArAmAM kAMI khAmI che ? ane jo hoya, te spaSTa kahI nAkha ke tene dUra karavAne mATe haju paNa huM prayAsa karuM, tArA jevI surasuMdarIne mATe huM game te karavAne-game te bhoga ApavAne taiyAra chuM." ' paDyA jayadevanAM vacana sAMbhaLIne aMtaramAM ghaNI ja khuzI thaI gaI. tene jayadeve pitAnuM vartana sudhAravAnI zarUAta karI, tyArathI ja khAtarI thaI cukI hatI ke te tenA manoratha pramANene purUSa banI jaze ane chevaTe thayuM paNa temaja. jayadeve potAnuM vartana kevaLa badalI nAMkhyuM hatuM, te padyAnA jANavAmAM AvyuM hatuM paraMtu jayadevanuM jAheramAM samAna thAya ane tenuM AgavuM vartana ke bhUlI jAya, te pachI ja tenI sAthe lagna karavuM, e nizcaya teNe karela hato ane tethI te Ajaparyata jayadevanA mATe pitAno mata uccAravAne ane sagapaNa viSe saMmati ApavAne mauna rahI hatI. paNa have tene mauna rahevAnuM kAMI kAraNa nahatuM. have te tejayadevanI sAthe lagnathI joDAvAne ane premane lahAvo levAne Atura thaI rahI hatI ane tethI teNe Aje jayadevanI sAthe hRdayapUrvaka vAta karavAnA pitAnA manathI nizcaya karyo. paraMtu lajajAnA anivArya AvaraNane laI te jayadevanA praznane tAtkAlika uttara ApI zakI nahi. AnaMda ane zaramathI tenuM mukhakamaLa praphullita thayuM ane te upara maMda hAsyanI anupama chaTA vilasI rahI. mehAnDa jayadeva A samaye padyAnAM mukhanuM lalita lAvaNya joIne vivehala banI gayuM. tene vicAra the ke padmAnAM mukha uparanAM lAvaNyane cuMbI lauM, paraMtu baLAtkAre teNe pitAnA e vicArane rokI rAkhIne uttejIta svare kahyuM. " priyatamA padmA! have zA mATe vinA kAraNa mane talasAve che ? jaladI kahI nAkha ke huM tamane cAhuM chuM, mArA hadayamAM tamArA mATe premano janma thayo che ane tamArI sAthe lagna saMbaMdhathI joDAvAne taiyAra chuM. bola, madhurI ! eTalA zabda bola ane mArAM baLatAM jIgarane tArI amRtavANuthI zAMta kara." pavAnAM hRdayamAM jayadevane mATe premane janma thayo hate; tenuM 'hadaya paravaza banyuM hatuM ane tethI te vadhAre vAra mAna rahI zakI nahi. teNe mIThA mehaka svare kahyuM. "tame tamAruM vartana sudhAryuM che, e huM jANuM chuM ane tethI mArI pratijJA ne mAro manoratha pUrNa thayAM che." te pachI ApaNA lagna saMbaMdhamAM tArI saMmati che ne?' jayadeve punaH pUchyuM. Page #149 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratijJAnI pUrti. 13 paghAe tene mukhathI uttara Ape nahi, paraMtu pratyuttaramAM te jarA hasI. tenuM hAsya eja jayadevanA praznano uttara hate. catura jayadeva te samajya ane padyAnuM hAsyathI bhareluM mukha joine mohavaza bane. teNe vivekane bAjue mUkyo ane tvarAthI padAnI pAse jaI tenA dehane pitAnA bAhumAM pakaDI letAMnI sAthe tenA mukha upara be-traNa cuMbane bharI lIdhAM. jayadevanA A avivekI vartanathI paDyA gusse thaI gaI. te baLapUrvaka tenI bAthamAMthI zrI thaIne dUra jaIne ubhI rahI.. krodhathI tenuM samasta zarIra dhrujavA lAgyuM. A rakata netre te jayadevanI sAme joI rahI. jayadeva mohAMdha banIne bhUlI gayo ke padmA kulina bALA che ane jyAM sudhI tenI sAthe lagna saMbaMdha thayo nathI, tyAM sudhI tenA zarIrane sarva karI zakAya nahi. te potAnAM sAhasane mATe pazcAtApa karavA lAgyo. kSaNavAra te te mauna rahyo, te evI AzAthI ke paDyA kAMI bolaze, paraMtu jyAre te kAMI belI nahi, tyAre teNe bolavAnetenI kSamA mAgavAno vicAra karyo. A vicArathI teNe dhImA ane dilagIrI darzaka svarathI kahyuM. "pavA ! mArI gaMbhIra bhUla thaI che. ApaNe lamasaMbaMdha thayA pUrve tArAM zarIrane sparza karavAnuM ke je sAhasa kayu. te mATe mane have atyaMta pazcAtApa thAya che; paraMtu thayuM te na thayuM banavAnuM nathI, ema jANIne tuM" krodhano tyAga kara ane mArI bhUlane mATe mane kSamA Apa." jayadevanAM namra vacana sAMbhaLIne bhoLI paDyAne krodha cAlyA gayA ane tenAM mukha upara pUrvavat hAsyanI apUrva zrA vilamI rahI.. e jaIne jayadevane saMtoSa thayo. teNe AnaMdapUrvaka kahyuM. "padmA ! tArAM hAsyathI bharelAM mukhane jevAthI mane lAge che ke teM mane kSamA ApI che. mArI dhAraNAmAM huM chetarAtA nathI ne ?" paDyAe javAba Apyo. " nA." ' ' jayadeve turataja mULa vAta upara AvatAM pUchayuM. " ApaNA lagnasaMbaMdhamAM tArI saMmati che, e te huM AjanAM tArAM vartana uparathI jANuM zaka chuM; paraMtu ApaNuM lagna kayAre thaze, te viSe tuM mane kAMI . cokasa kahI zakIza ?" nA; kAraNa ke e vAta mArA vaDila baMdhunA hAthamAM che. ane tethI e viSe huM tamane spaSTa kahI zakIza nahi; paraMtu tamane eTaluM kahI zakIza ke jema bane tema jaldIthI ApaNuM lagna thaze."pavAe kahyuM. jayadeva ethI khuzI thayuM. te potAnI kaLAmAM phAvyo che ane Page #150 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10. virazirAmaNuM vastupAla. pA jevI abhimAnI bALAne vaza karI zake che, e vicArathI jayadevane abhimAna utpanna thayuM. pA have tenIja chemAtra lagnasaMbaMdhanIja vAra che ane te pachI te abhimAnI ane mAninI bALAe tenAM vartana viSe TIkA karIne tenuM je apamAna karyuM hatuM, tene badala-tenuM vera sukhe laI zakAze. evA vicArathI teNe padyAnI sAme ekavAra joyuM ane tyArapachI te vijetA senApatinI jema daDhatAthI pagalAM bhArate cAle gaye. - pazcinI paDyA jayadeva gayo te pachI harSAyamAna thatI thatI pitAnI vahAlI bhAbhI anupamAnI pAse tvarAthI deDI gaI. bhoLI bALAe jayadevanAM mIlananI badhI vAta anupamAne ghaNaja hoMzathI kahI darzAvI ane te sAMbhaLIne anupamA tenI mazkarI karavA lAgI. vAcaka mahAzayone sakhIonI vasaMbaMdhI vAtomAM vAraMvAra rasa nahi paDe, e AzayathI ame tene ullekha karavAnuM gya vicAryuM nathI. prakaraNa 20 muM. veranI vasulAta. jIvanane amUlya prasaMga ! gRhasthAzramane prathama praveza! te kare ? kumAra ane kanyAne pavitra lagnasaMbaMdha ! zarIra, mana ane AtmAnuM ekIkaraNa ! ghaNA divase A amUlya prasaMga jayadevane prApta thaze. pavAnI pratijJA kiMvA tenA manorathanI pUti thaI. anupamAnAM kathanathI pavAnI saMmati jANuM vastupAle teno sagapaNa saMbaMdha jayadevanI sAthe tene jAhera mAna maLyuM, tenA bIje divaseja karI nAMkhyo ane lagna paNa ceDA ja samayamAM karI nAMkhavAnuM karyuM. mahInAnA mahinAo ane varSonAM varSo jatAM vAra lAgatI nathI, te pachI mAtra amuka divasone jatAM zI vAra? jayadeva ane pavAnAM lagnane nirNita divasa AvI 5 ane te divase ghaNaja utsAhathI, moTA ADaMbarathI ane anupama dhAmadhumathI temanuM lagna thaI gayuM. padmA paraNIne sAsare gaI. svAmIne maLavAnI, lagnane hA levAnI ane jIvananAM eka sAmayika mukhane anubhava karavAnI prathamaja rAtrI hatI. padmA nagaraze'nA AvAse jayadevanAM zayanagRhamAM svAmInA AgamananI rAha jotI vicAragrasta sthitimAM Page #151 -------------------------------------------------------------------------- ________________ veranI vasulAta. 141 beThelI hatI. tenAM mastakamAM avanavI kalpanAo uddabhavatI hatI. svAmIne prema zI rIte meLava, meLavyA pachI tene zI rIte TakAvI rAkha, temane kayA upAyothI prasanna rAkhavA, temanAM hRdayamAM kevI rIte sthAna prApta karavuM ane temanI pAsethI kevAM kevAM sukhonI AzA karavI ityAdi. aneka prakAranA vicAro ane taraMgone te sevI rahI hatI. jayadevanuM zayanagRha kiMmatI ane AkarSaka sAdhanothI zaNagAravAmAM AveluM hatuM ane vyavasthA tathA svacchatAthI te eTaluM badhuM dIpAyamAna lAgatuM hatuM ke AvuM zayanagRha rAjA vIradhavalane haze ke kema, e zaMkAjanaka hatuM. dIpakenA prakAzathI ane temAM beThelI nevayauvanA pAnAM apUrva saudaWthI te svarganAM vimAna sadazya jaNAtuM hatuM. A padmA aneka vicAra-taraMga karIne thAkI gaIparaMtu jayadeva Avyo nahi. te ciMtavavA lAgI ke svAmIne AvatAM ATalI badhI vAra kema thaI ? palaMga upara besI besIne te kaMTALI gaI eTale tyAMthI te uThI ane ekAda graMthane pasaMda karIne samayane vyatita karavAne vAMcavA mATe hiMDoLA upara beThI. sadAcAra e sukhanuM mULa che, e viSayanuM te eka dhyAne vAMcana karatI hatI, eTalAmAM jayadeva AvI pahoMcyo. zayanagRhanAM kAramAM AvIne te kSaNavAra ubhe rahyo. surasuMdarI padmAne hiMDoLA upara beThelI ane eka dhyAne vAMcatI joIne te ghaDIbhara potAnA nizcayane bhUlI gaye. te tvarAthI eraDAnI aM. dara cAlyo gayo ane padyAnI pAse jaIne ubho rahyo. padmA svAmIne AvelA joIne ekadama hiMDoLA uparathI uThI gaI ane graMthane tenA upara ughADe mUkIne zaramathI nIcuM joIne ubhI rahI. jayadeva A devIsvarUpA suMdarIne--nahi tenA alaukika rUpa-lAvaNyane joIne dimUDha banI gaye. mAninI padyAnAM mAnanuM khaMDana karavAne teNe je nizcaya karyo hata, te palAyana thaI gayA. tene padminI pavA upara anurAga tenAM rUpa upara moha utpana thayo. teNe turataja padyAne daDhAvaliMgana karyuM. pavA svAmInA vyavahArathI zaramAI gaI ane tenA AliMganamAMthI chUTavAne prayAsa karavA lAgI. jayadeve hasatAM hasatAM kahyuM. "priyatamA ! tArA AliMgana- sukhamAMthI mane zA mATe mukta kare che ? have te ApaNA zarIra-saMbaMdha baMdhAI gayo che ane tethI mAre A vyavahAra doSapAtra nathI." paDyAe tenA javAbamAM svAmInAM mukha sAme bhedaka draSTie joyuM. jayadeva tene artha samajI gayA. pavAne AliMganamAMthI mukta karIne te Page #152 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14ra vIraziromaNi vastupALa. palaMga upara jaine beTho ane pitAnI priyAne pitAnA paDakhAmAM besADiIne cuMbanAdi vyavahArathI pajavavA lAgyo. sANa vAra rahI jayadeve garvamizrita svare kahyuM." paDyA ! aMte tuM mArI thaInahi huM tane mArI karI zakavAne vijayI thayo." hA"pavAe saralatAthI kahyuM. ane te mATe paramAtmAne huM upakAra mAnuM chuM." ThIka, paNa tuM atyAre kaye graMtha vAMcatI hatI jayadevanI najara hiMDoLA upara paDelA graMtha tarapha jatAM teNe prazna karyo. "nAtha ! e graMtha dhArmika viSayane che ane ApanAM Agamanane vilaMba thayo eTale samayane vyatita karavAne mATe huM te vAMcatI hatI." paDyAe praznano uttara ApatAM kahyuM. "temAM sadAcAra e sukhanuM mULa che, e viSaya pitAnuM vartana kevuM rAkhavuM joIe, e saMbaMdhamAM ghaNeja upayogI che. Apa tene navarAzanA samaye vAMcazo, te Apane temAMthI ghaNuMja jANavAnuM maLaze.' - je sadAcAra e sukhanuM mULa che, e viSaya tene ghaNo priya lAge che, kharuM ne?" jayadeve gaMbhIratAthI prazna karyo. hA ane tethI ja huM Apane e viSaya vAMcavAne khAsa Agraha karUM chuM." paDyAe uttara Ape. paNa e viSaya vAMcavA mATe mane khAsa Agraha karavAnuM zuM kAraNa che ?" jayadeve punaH prazna karyo. "kAraNa te eja ke sadAcArI thavA IcchanAra pratyeka manuSya tene vAMce jaIe ane tenuM manana paNa karavuM joIe. e sivAya bIjuM koI kAraNa nathI." paDyAe saralatAthI uttara Ape. . " tyAre tuM emaja mAne che ne ke haju huM je ne teja anAcArI chuM ane te kAraNane laI sadAcArI thavA mATe mane tuM e viSayane vAMcavAne khAsa Agraha kare che?" jayadeve savizeSa gaMbhIratAthI pUchayuM. paDyA jayadevanI gaMbhIratAne samajI gaI. teNe namratAthI javAba ApatAM kahyuM, "sAmAnya bAbatamAM Apa ATalA badhA gaMbhIra zAne banI jAo cho? mArI pratijJAne Apa pahelAMthI ja jANe che ane tethI Ape ApanuM vartana jo sudhAryuM na hatuM, te huM ApanI sAthe zA mATe lagnathI joDAta ? Ape ApanuM pUrvanuM vartana tadana sudhAyuM che, e huM khAtarIthI mAnuM chuM; paraMtu ethI Ape sArA graMthe na Page #153 -------------------------------------------------------------------------- ________________ veranI vasulAta. 143 vAMcavA, ema kAMI TharatuM nathI. sadAcArI manuSya paNa je zikSAprada viSayo vAMce, to temane navuM navuM jANavAnuM maLe che ane e hetuthIja meM Apane e viSaya vAMcavAno Agraha karyo che. tema chatAM Apane je e mATe khoTuM lAgyuM hoya athavA to mAro avinaya thayo hoya, to te mATe huM ApanI kSamA mAguM chuM.". "padmA ! tArI cAturIne huM jANuM chuM. prathama kaTu vacana saMbhabAvIne pachI kSamA mAgavI, e tArI kevaLa dhRSTatAja che. tuM ema mAnatI haIza ke huM mUrkha chuM; paraMtu tArI e mAnyatA kevaLa asatya che. mane svamAnanI, svAbhimAnanI ane mAnApamAnanI kiMmata che. tuM jema maMtrIzvaranI bahena chuM, tema huM nagarazeThane putra chuM, e tAre dhyAnamAM rAkhavAnuM che. maMtrInI bahena hovAthI tuM garvamAM chakI gaI chuM; paraMtu have tuM mArI patnI-nahi mArI dAsI thaI chuM, e tAre bhUlI javAnuM nathI. tArA AvAse vADImAM teM mAruM je apamAna karyuM che, mane anAcArI, uDAu, mojI ane mUrkha mAnIne je kaTu vacana saMbhaLAvyAM che, te huM haju bhUlI gayo nathI. e apamAnanuM vera vALavAne-tene badalo levAne sadAcArano DhoMga karIne meM tArI sAthe lagna karyuM che; nahi te tArA jevI mAninI bALAnI sAthe kadi paNa lagna karavAnuM huM pasaMda karuM nahi ane have tane batAvI ApavA mAguM chuM ke e apamAnanuM zuM pariNAma Avaze. mAro A nizcaya hato ane che tema chatAM mArAM manamAM bIjo vicAra evo utpanna thayo hato ke teM mAruM apamAna karavAmAM je mUrkhAI karI che, tene sadaMtara bhUlI jaIne tane mAre prema arpaNa karI sukhI karavI; paraMtu atyAranAM tArAM vartanathI mArA e vicArane mAre paDatuM mUka paDe che; kAraNa ke haju tAre garva gaLe nathI-haju tAruM abhimAna nAza pAmyuM nathI. tane tArI vidyAne, tArA AcAra-vicArane, tArA kuLano ane tArA bhAInA adhikArane eTalo badhe garva che ke tuM mane eka sAmAnya purUSa gaNune kaTu veNe saMbhaLAvavAmAM mAnasika AnaMdane anubhave che; paraMtu huM tArA e mithyA garvane teDI nAMkhavA mAguM chuM ane mane karela apamAnanuM tAre kevuM bhayaMkara pariNAma sahana karavuM paDe che, e tane batAvI ApavAne icchuM chuM. tArAM mukhamAMthI jyAre ne tyAre huM sadAcAranI vAto sAMbhaLuM chuM; kAraNa ke tuM sadAcArI chuM ane huM anAcArI chuM, evI tArI mAnyatA che; paraMtu tuM yAda rAkhaje ke tArI e mAnyatAnuM tane kaTu phaLa anubhavavuM paDaze. " Page #154 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vIrazi maNI vastupAla. jayadeva jema jema belate gaye, tema tema tenuM mukha ane tenI AMkho krodhathI lAlacoLa thaI gayAM. teNe palaMga parathI uThIne sAme TaTTAra ubhA rahetAM kahyuM. "paDyA AjathI A kSaNathI ja huM tAre tyAga karUM chuM. jIvanaparyata tAre A AvAsamAM ja rahevAnuM che; mArI AjJA vinA tAre koI paNa sthaLe javAnuM nathI. mArI eka dAsI tArI pAse raheze ane tane kaI vastunI jarUra paDe to tene kaheje eTale te tane pUrI pADaze, paNa te mArI AjJA vinA te nahi ja. AjathI huM pAcho hato tevo banI jAuM chuM ane atyAre ja mArAM Icchita sthaLe cAlyo jAuM chuM." ' ema kahIne jayadeva vikrALa vAghanI jema hariNI samAna pavAnI sAme ghaDIbhara joI rahyo. jayadeva belate baMdha thayuM ke turataja paDyA palaMga uparathI uThIne tenA kaMThe vaLagI paDI ane kaMda karavA lAgI. jayadevanAM kathanane pratikAra karavAnI ke tenI sAthe vAta karavAnI tenAmAM zakita rahI nahotI ane tethI ja te kAMI paNa nahi bolatAM tenA kaMThe vaLagI paDI hatI. eka suMdara navajuvAna tarUNIne ane temAM paNa pitAnI priyAne A pramANe raDatI joIne kaThera hRdayanA purUSane paNa dayA AvyA vinA rahe nahi, paraMtu veranI agnithI baLI rahelA jayadevanAM hRdaya upara padmAnAM rUdananI koI asara thaI nahi. te mAnavA lAgyo ke pavAne A badhe DhoMga che ane pitAno krodha zAMta karavAne mATe ja te rUdana kare che. jayadeva ghaDIbhara te vicAragrasta avasthAmAM ubho rahyo. paraMtu tyArapachI pavAnAM AliMganane baLapUrvaka choDAvIne te tvarAthI tyAMthI cAlyo gaye. te gayA pachI padmA svAmInAM AlaMbana vinA ubhI kahI zakI nahi. svAmInAM vartanathI tenuM caitanya harAI gayuM hatuM, tenuM mastaka nirAzA. aMdhakAra ane duHkharUpI kALAM abhrothI gherAI gayuM hatuM ane tenI cakSuomAMthI azruonI vRSTi thatI hatI. vRkSanAM AlaMbana vinA jema sudhamaLa velI cimaLAIne pRthavI upara paDI jAya che; tema velathI paNa atyaMta komaLa; atyaMta madhura, atyaMta nirbaLa ane atyaMta ridhdha evI padminI paDyA hatAza thaIne jamIna upara DhaLI paDI. niSphara jayadeva! abaLA gaNAtI strI upara A pramANe vera laI zakAya nahiveranI vasulAta Ama thaI zake nahi!! Page #155 -------------------------------------------------------------------------- ________________ atyAcAra, prakaraNa 21 muM. atyAcAra, "revaMta! bela, tuM zA kAraNathI atre Avyo chuM ? dhavalapu- ' ranA rANA vIradhavale zuM saMdeze kahAvyo che?" mahIkAMThAmAM AvelAM gadhrA nagarane mAMDalika rAjA yupula rAjasabhAmAM siMhAsana upara beThe hato ane tenI sAme sabhAnI madhyama dhavalapurathI Avelo revaMta bhaTTa uo hato. uparyukta prama tene uddezIne ja ghughule pU . revaMte javAba ApatAM kahyuM. "rAjana ! Apa jANatA hazo ke gujarAtanA mahArAjA bhImadevanI icchathI yuvarAja viradhavale dhavala puramAM navuM rAjyataMtra sthApana karyuM che ane tene gujarAtanuM kendra banAvIne pATaNanA sarva mAMDalika rAjAone pitAnI sattAne Adhina banAvI dIdhA che. Apa paNa pATaNanA mAMDalika rAjA che ane tethI Ape zrImAna rAjAdhirAja viradhavalanI sattAne svIkAra karavuM joIe; paraMtu amArA rAjAdhirAjanA jANavAmAM AvyuM che ke Apa dhavalakapura ranI rAjyasattAne mAnya rAkhatA nathI eTaluM ja nahi, paNa tene tiraskAra kare che ane gUrjara dezamAM je yAtrALuo tathA vaNajhArA yAtrA ane vyApAra mATe Ave che, temane lUMTI le che tathA temanI strIone baLAtkAre pakaDI jAo che. rAja ke jene lokonAM jAna-mAlanuM rakSaNa karavAnuM che, yAtrALuo ane vaNajhArAne sagavaDatA karI ApavAnI che, strIone sanmAna ApavAnuM che ane prajAnuM je prakAre hita thAya te pramANe vartavAnuM che, tenA badale te lokonAM jAna-mAlanuM bhakSaNa kare, yAtrALuo ane vaNajhArAne lUMTI le, strIonuM haraNa kare ane prajAne pIDe, te tevA anyAyI, durAcArI ane abhimAnI rAjAne nyAyI, sadAcArI ane dharmAbhimAnI rAjAe avazya zikSA karavI joIe, e rAjyanItinuM sUtra che. Apa je prakAre rAjyazAsana calAve che, te prakAre calAvavAnuM Apane rAjA tarIke ane temAMe gujarAtanA nyAyI, sadAcArI ane udAra rAjAdhirAjanA mAMDalika rAjA tarIke jarA paNa zebhAspada nathI. A kAraNathI ApanAM hitane mATe rAjAdhirAja viradhava Page #156 -------------------------------------------------------------------------- ________________ viraziromaNI vastupAla lanI AyAthI maMtrIzvara vastupAle mane ApanI samakSa mokale che ane te evI salAha ApavAnuM ke Ape prApIDananAM niMdanIya kAryone. tyAga kare ane dhavalapuranI rAjasattAne svIkAra kare. je A pramANe Apa nahi kare, to sAMgaNa, cAmuMDa, bhImasiMha vagere uhata rAjAonA je hAla thayA che te ApanA thaze e nizcayathI mAnajo." revaMta bolate baMdha thayo ane potAnAM kathananI ghughula upara zI asara thaI che, te jANuM levAne mATe tenA mukha tarapha sthira daSTie joI rahyo. - ghaDyula tenuM spaSTa kathana sAMbhaLIne krodhAtura banI gaye. tenI vizA La ane lAla AMkhamAMthI agni varasavA lAgyuM. teNe roSabharelA svare kahyuM. "revaMta! tuM dUta banIne Avyo chuM eTale tArUM apriya kathana sAMbhaLavA chatAM paNa huM tane kAMI karI zakato nathI. tArI jagyAe je bIjo koI heta ane teNe mane vIradhavalanI AjJA mAnavAnI salAha ApI hata, te huM tatkAla tene ziracchedaja karAvata. tArA rANuo ane pelA vaNika pradhAne mane pATaNano mAMDalika gaNune je saMdezo kahAvya che, tenuM kevuM bhayaMkara pariNAma Avaze, tene temaNe vicAra karyo jaNAtA nathI ane je karyo heta te teo AvuM sAhasra kadi paNa karata nahi. viradhavalane tuM rAjAdhirAjanI upamA Ape che ane mane mAMDalIka kahIne saMbodhe che, e tArI dhRSTatA che -tAre pramAda che. tuM mane spaSTa kahe ke vIradhavalane rAjAdhirAjanuM pada koNe ApyuM che? rAjanAM mahAlayanuM rakSaNa karanAra ane pATaNane eka sAmAnya saradAra zuM mane tAbe thavAne ane dhavalakkapuranAM rAjyataMtranI sattA kabula karavAne AjhA pharamAvavAnuM sAhasa kare che ane tela-maracuM vecIne peTane khADe pUranArAnI jAtinA pelA be vaNike zuM eTalA badhA madAMdha banI gayA che ke godhAnA mahipatine zaraNe AvavAnuM kahevarAve che zuM nirmAlya ziyALa sabaLa siMhane namAvavAne icche che?" ghughela eTaluM kahIne baMdha thayuM ke turataja reva te bolavAnI zarUAta karI. "rAjana ! gujarAtanA mahArAjA bhImadeve zrImana vIradhavalane yuvarAja banAvyA che; tethI tathA pATaNanA mAMDalika rAjAone ane saurASTranA ThAkorone temaNe potAne vaza karI lIdhA che; tethI temane rAjAdhirAjanuM pada svataH maLI gayuM che, ema sarva kaI mAne che, te chatAM Apa te saMbadhI zaMkA dharAvo cho, e kevaLa Azcaryajanaka che. rAjAdhirAja viradhavalanI sattA, temanuM aizvaya, temanuM bAhubaLa ane temanAM Page #157 -------------------------------------------------------------------------- ________________ atyAcAra. sAdhana vagerenI mane lAge che ke Apane khabara nathI. kAraNa ke je enI Apane khabara hota, to Apane mArAM kacanamAM zaMkA dharavAnuM kAraNa rahata nahi. gadhrAdhipati ! huM je boluM chuM, te kevaLa satya ane apramAdapaNeja boluM chuM. kharI rIte te ApanuM kathana ja asatya ane pramAdavALuM che, kAraNake Apa buddhizALI ane vIraziromaNi maMtrIzvara vastupAla ane tejapAlane tela-maracuM vecI khAnArA vaNika gaNe che e Apano asatya pralA5 ane pramAda nahi te bIjuM zuM ? Apa Apane siMha mAne che ane rAjAdhirAja vIradhavala ane maMtrIzvara vastupalane ziyALa gaNo che, e paNa Apane vizeSa pramAdaja che. vastutaH te vIra zreSTha evA mahArAja ane pradhAna Apane ja ziyALa gaNe che kAraNake nirdoSa ane nisahAya yAtrALao ane vaNajhArAone chUpI rIte lUMTI lenAra ane prajAne pIDanAra evA Apa ziyALa nahi to bIjA koNa? basa kara, tArI jIbhane bolatI baMdha kara; nahi te tene kApI hevI paDaze" dhuMdhula jorathI bolI uThaze. "ziyALa chuM ke tAro rAjA ane vaNika pradhAna ziyAla che, ene nirNaya yuddha karaze. tArA jevA vAcALa mANasanI jIbha tene nirNaya karI zake tema nathI ane tethI je tuM tArA jIvananI darakAra karate heya te tvarAthI rAjasabhAne tyAga karIne cAlyo ja. je ke huM e darAzAnI sAthe yuddha karavAmAM lajaja mAnuM chuM; te paNa temane jaldI ahIM mokalaje ke jethI temane temaNe karelAM sAhasanuM phaLa ApI zakAya." "bahu sArU. ApanI icchA pramANe huM temane avazya ahIM mokalIza; paraMtu rAjana ! yAda rAkhajo ke ethI ApanI, ApanA rAjyanI ane ApanAM sarvasvanI pAyamAlI thaze. dhavalakkapuranAM vijayI sainya AgaLa ApanuM bAhubaLa nirarthaka che; paraMtu Apane atyAre sArI salAha racaze nahi. kAraNake jyAre sarvasvano vinAza thavAnuM hoya, tyAre aucityanI khalanA, buddhine viparyAsa tathA mahApurUSonI sAthe virodha e traNa kAraNe utpanna thAya che. vinAzakALe viparita buddhi, e sUtra kevaLa satya che." revata eTaluM kahIne tathA ghughulane rAjanI rIti pramANe namIne rAjasabhAne turataja tyAga karIne cAlyo gayo. te pachI ghughela abhi mAna ane ahaMkAramAM Dolate Dolate pitAnAM khAnagI AvAse javAne - ravAnA thaze. Page #158 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vIrazirAmaNa vastupAla. rAtrine prathama prahara cAlatuM hatuM. AkAzamAM caMdra prakAza hato ane tenA rUperI ajavALAthI mahI nadInuM jaLa sapheda dUdha jevuM banI gayuM hatuM. gedhAdhipatine khAnagI AvAsa mahI nadInA kinAre upara AveluM hatuM. ghughula divasane ghaNokhare samaya ane rAtrine badhe vakhata A AvAsamAM ja gujAratA hatA. te je ke rAjA hato; paraMtu rAjAnI pharaja ane tenA kartavyane visArI mUkIne sadaiva raMgarAga, meja-zokha ane durAcAramAM potAnA jIvanane vitAvatA hatA. ghughulanA pUrvaje pATaNanA mAMDalI-rAjA hatA ane gujarAtanA rAjAnI AjJAmAM rahetA hatA, paraMtu pATaNa uparanA musalmAnI hallA pachI gujarAtamAM ja aMdhAdhuMdhI prasarI rahI hatI, teno lAbha laIne ghughula paNa pATaNanA bIja mAMDalinI jema svataMtra banI gayo hato. te mahA tejasvI, baLavAna ane buddhizALI hata; paraMtu eTalA guNo sivAya tenAmAM duguNa ghaNA hatA. te dharmanI maryAdAno lepa karanAra, mithyAbhimAnI, kura, vizvAsaghAtI, yAtrALuo ane vANijanonA sAthane lUMTanAra, prajAnuM pIThana karanAra ane karAcArI hatA, ghaghalanA atyAcArathI mahIkAMThAnI prajA trAsI gaI hatI. ane tenA pAzamAMthI chUTavAne mATe niraMtara paramAtmAnI prArthanA karatI hatI. duthula rAjasabhAmAMthI nIkaLI mahInadInA kinArA upara AvelA pitAnA AvAse AvI eka khaMDamAM virAmAsana upara ADe paDe. prathama teNe gujarAtanA bhaTTa revaMta sAthe thayelA vArtAlApa saMbaMdhI keTalAka samayaparyata vicAra karyA, paraMtu rAtri paDI ane khaMDamAM dIpakena prakAza thayo eTale teNe potAnA mastakamAMthI e vicArene turataja dUra karI dIdhA. tenA mukha upara krodha ane ciMtAnI je kAlimA chavAI gaI hatI, te dUra thaI gaI ane tenI jagyAe raMga-rAga ane vikAranI chAyA chavAI gaI. teNe khaMDanI bahAra beThelA anucarane bolAvyo ane tene dhImethI kAMIka AjJA karI. zuM AjJA karI, te ame kahI zakatA nathI, paraMtu je haze, te svayaM jaNAI Avaze ema dhArI ghaDIbhara rAha jovAnI vAMcaka mahAzayane ame vinaMti karIe chIe. - zeDIvAramAM be strIo eka tarUNIne tenA bane hAtha pakaDIne baLAtkAre chuthula beThe hatA, te khaMDamAM lai AvI ane tene khaMDanI madhyamAMja ubhI rAkhIne AjJAnI rAha jotI ghUghulanI sAme joIne ubhI rahI. ghughule tarUNInI tarapha ekavAra joIne bane strIone udezIne pUchayuM. "kema, pakSI jALamAM phasAyuM che ke nahi." Page #159 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ayAcAra. bane chIomAMthI eka strIe tarUNInI tarapha draSTi rAkhIne javAba Ape. "nA, che. A pakSI to bahu durAgrahI che. vayamAM to paripakava che, paraMtu tene pitAnAM hitAhitanI khabara nathI." tyAre tamArI jALa pAtharavAnI kaLA ane cAturI niSphaLa gaI?" ghughule punaH pUchayuM. jI, hA. A vakhate te emaja thayuM." bIjI strIe javAba Apyo. "AjaparyaMta ame A tarUNuM jevAM aneka nAnAM moTAM pakSIone jALamAM phasAvI zakayAM chIe, paraMtu Aje amArI kaLA ane cAturInuM gumAna A pakSIe pitAnA AgrahI abhAvathI gALI nAMkhyuM che. ame tene ghaNu rIte samajAvI; paraMtu koI vAte te pitAne durAgraha choDatI nathI." mane lAge che ke tene potAnAM Aptajanene viga sAla haze ane tethI tenA aMge thatI dilagIrIne laI te tamAruM kathana mAnya rAkhatI nahi hoya." ghughule kahyuM. "ThIka, tame have jAe huM ja tene manAvI laIza." ghughulanI AjJA thatAM banne strIo cAlI gaI ane pelI tarUNI bhayathI dhrujatI ane saMkocAtI jemanI tema ubhI rahI. prathama te ghaghale tene barAbara nIrakhIne joI lIdhI. te tarUNInuM vaya trIzeka varSanuM hatuM; te paNa tenA zarIranA badhA avayavo cauda ke paMdara varSanI navajuvAna bALAne zaramAve tevA sugaThita, suMdara, sthUla ane suDoLa hatA. tenuM zarIra sAdhAraNa rIte pUla hatuM. paraMtu tenI sukamaLatA ane lAvaNyatAnI parisImA nahatI ane tethI tene sarvAga suMdara tarUNa kahevAmAM kazI paNa harakata nahotI. teNe vastro ane AbhUSaNa paNa mUlyavAna paherelAM hatAM; tethI ane tenI ekaMdara cayathI te kaI ucca kuLanI strI hevAnuM spaSTa thatuM hatuM. ghaghule tene nakhathI zikhapata barAbara joI lIdhA pachI kahyuM. "suMdarI ! tArA pati vagere AptajanonA sAthane meM laMTI lIdhA che; tethI ane tArUM haraNa karIne baLAtkAre tane huM ahI laI Avyo chuM tethI tane mArA upara krodha utpana thayo haze, paraMtu huM te mATe nirUpAya chuM; kAraNa ke yAtrALu ane vaNajhArAne lUMTavAne mAro vyavasAyaja che. vaLI mArAM e vartanane mATe huM tArI pAse kSamA mAguM chuM. mATe tArA manamAMthI duHkha ane dilagIrIne dUra karI tenA sthaLe sukha ane AnaMdane jagyA Apa. have tuM mArA adhikAramAM che ane tane tArA pati vagerene Page #160 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upara viraziromaNI vastupAlameLApa punaH thavAnuM nathI eTale tArA jIvanane AvI sthitimAM zI rIte sukhI banAvavuM ane vahI jatAM yauvanane zI rIte sadupayoga karavo e tAre zAMta citte vicAravAnuM che." tarUNuM avanata mukhe ghughulanuM kathana sAMbhaLI rahI, paraMtu tene kaze paNa uttara Apo nahi. gdhule pitAnuM kathana AgaLa calAvyuM. "lAvaNyamayI. gadhrA nagarane rAjA tArA upara prasanna thayA che; to pachI tAre duHkha ane dilagIrIne zA mATe sahana karavAM joie? mArA adhikAramAM AvavAthI tAre duHkhI thavAne badale sukhI thavuM joIe, kAraNa ke tane tAro pati je sukha ne ApI zake, te sukha atre maLaze ane tethI mArI icchAne Adhina thaIne mojamajAmAM jIvanane vyatita karavuM, eja tArA mATe hitakAraka che." A vakhate paNa te tarUNIe kaze paNa javAba Apyo nahi ane pUrvavata mauna ubhI rahI. - vRdhule, tene mauna rahelI joIne kahyuM. "manamohanA tuM kema kAMi uttara ApatI nathI ? zuM tuM mArAthI zaramAya che? zuM tane mAre bhaya lAge che? jo ema hoya, te huM tane AgrahapUrvaka kahuM chuM ke tuM tArA manamAMthI zarama ane bhayano tyAga kara. huM je kura chuM, teja premI chuM ane tethI tAre mAre sahaja paNa bhaya rAkhavAnA nathI. tArA anupama ane benamana rUpanA agnathI mAruM samarata zarIra baLI rahyuM che, tene tuM AliMgana ane sparzathI zAMta kara ane tenA badalAmAM huM tane evuM akalpanIya sukha ApIza ke jenI kalpanA paNa tArAthI thaI zakaze nahi. suMdarI ! huM AkhA gadhrA tAlukAno svAmI hovAthI mArI pAse sukhanAM je je sAdhana che, te badhAM tArA caraNe dharIza ane tane mArI paTarAzIthI paNa adhika sukha ApIza; mATe mArI IcchAno svIkAra karI ane nisvadhi AnaMdane anubhava kara. tArA jevuM ratna eka sAmAnya vepArI ane nirmAlya vaNikanA gharamAM zobhe nahi, e AzayathI mArA upara krodha karavAne badale mAro upakAra mAnavo joIe. bola, navayauvanA nArI ! bela ane tArA aMtaranA paTane khola ke huM tamArI icchiAne Adhina chuM." ghughulanA upayukta vacana sAMbhaLIne te tarUNIne bhaya dhIme dhIme jate rahevA lAgyA. te pitAnAM aMtaramAM samajI gaI ke jo huM rAjAnI Page #161 -------------------------------------------------------------------------- ________________ atyAcAra.' icchAne AdhIna nahi thAuM, te te mArA upara baLAtkAra gujAraze ane tethI bhaya ane lajajAne tyAga karIne sAvadha ane daDha banavAne te prayAsa karavA lAgI. teNe potAnAM avanata mukhane unnata karyuM ane ghughulanA bhayAnaka mukha tarapha joyuM, paraMtu kAMI uttara Apyo nahi. ghughula-kAmI ghughula te tarUNInI vizALa AMkhe sAthe potAnI AMkho maLavAthI vikAravaza thayo. have te pitAnA vikArane kAbumAM rAkhI zakayo nahi. Asana uparathI te ekadama ubho thaye ane tvarAthI tarUNInI pAse jaI teno komaLa kara pakaDIne belyo. "maneramA! samarakSetramAM talavAranI tIkSyamAM tIrNadhAranI darakAra nahi karatAM zatru upara yAhema karI tuTI paDanAra o vRdhula tArI nayanakaTArInI atyaMta kamaLa dhArane sahana karavAne azakta che, mATe tene tuM have vadhAre satAva nahi. te tArI pAse pitAnI hArane kabula kare che. mATe dayA karI tene bheTa-tene AliMgana Ape ane tenA hRdayamAM jaLatA agnine zAMta kara." dhudhule pitAnuM kathana puruM karyuM te pahelAM te tarUNI tenA karane tarachoDIne dura jaIne ubhI rahI hatI. te che ke kemaLAMgI ane namra jaNAtI hatI; te paNa A vakhate tenAM baLa ane krodhano paricaya ghughulane thaze. prathama tenuM aMga bhayathI dhrujatuM hatuM, tenA badale have krodhathI dhrujavA lAgyuM ane tenuM suMdara mukha ane vizALa AMkho lAlacaLa thaI gayAM. - te tarUNIe dUra ubhA rahyA chatAM kahyuM. rAjana ! tamArAM vaktavyane ane te sAthe tamArI jIbhane have baMdha karo. tamAruM kathana huM sAMbhaLI zaktI nathI. rAjA jevA mahAna purUSa thaIne tame-huM ke je eka para strI chuM, tenI pAse-premanI yAcanA kare che, e tamane zobhatuM nathI. rAjA eTale koNa? eka devAMzI mahApurUSa ane jyAre teja uThIne nirbaLa strI upara baLAtkAra karavA taiyAra thAya, tyAre tene devAMzI nahi paNa rAkSamAMthIja kahevo joIe. tame ema mAnatA hazo ke huM eka nirbaLa abaLA chuM eTale tamArI sattAnA DarathI tamArI icachAne A dhina banI jaIza, paraMtu tamArI A mAnyatA bhUlathI bharelI che. huM huM eka abaLA chuM, e satya che; paraMtu abaLAnAM ziyala upara jayAre sabaLa gaNAte pApI purUSa humalo kare che, tyAre te abaLA maTIne prabaLA kiMvA sabaLA banI jAya che ane tenA satItvanAM jorathI game tevA baLavAna purUSane paNa harAve che, e tamAre yAda rAkhavAnuM che. mArA pata sAmAnya vaNika che, evuM kAraNa batAvIne tame mane sukhanI AzA Page #162 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 15ra vIraziromaNI vastupAla. ApI lalacAve che, paNa satI strI potAne pati game tevo nirbaLa, duHkhI, nirdhana, kurUpa ane pApI hoya, te paNa tene ja paramezvara tulya gaNIne tenI sevA-bhakti kare che ane para purUSa game teve sabaLa, sukhI, dhanika, surUpa ane sadaguNI heya, te paNa tenA sAme AMkhathI AMkha meLavI jotI paNa nathI. te kadi paNa bIjAnA sukha ane saMpatti joIne lebhAtI nathI; kAraNa ke te hamezAM AtmasaMtoSIja hoya che. AthI huM tamane vinaMti karIne kahuM chuM ke tame mane lAlacamAM nAMkhavAnuM rahevA de ane mane Icchita sthaLe javA de; kAraNa ke tamArI IcchAne Adhina thanArI ane kSaNika sukhabhoganI lAlace amUlya satItvane vecanArI huM nathI." | "suMdarI !" tarUNI belatI baMdha thaI eTale ghughule kahevA mAMDayuM. "jevuM tAruM nAma caturA che, tevI ja tuM bolavAmAM paNa caturA che; paraMtu premarasamAM tuM caturA jaNAtI nathI. izvare tane rUpa ApyuM che, yauvana ApyuM che, mIThI vANI ApI che ane lAvaNya ApyuM che, TuMkamAM kahuM te badhuM ApyuM che; paraMtu eka vastu ApI nathI ane te premabhInuM hRdaya. kharekhara tArUM kaThina pASANuvat hadaya e gulAbamAM kaMTaka samAna che." eTaluM kahIne vikArathI aMdha banela ghughula sArAsArane ( vicAra karyA vinA te tarUNI ke jenuM nAma caturA hatuM, tenI pAse 'gayo ane tene potAnI bAthamAM levAne teNe prayAsa karyo, paraMtu cAlAka caturA tvarAthI dUra khasI gaI ane ghughulanI bAthamAM kAMi nahi AvavAthI jaMkhavANo paDIne ubhe rahyo. - caturAe gaMbhIratAthI kahyuM. "rAjA! tamArI haThane cheDI re ane mane ahIMthI javA de; nahi to pariNAma bahuja kharAba Avaze. pativratA strIne saMtApavAmAM sAra nathI, eTalAmAM samajI leje." caturAnAM gaMbhIra vacanathI ane tene pitAnI bAthamAM levAnA prayAsamAM niSphaLa thavAthI ghughula krodhAyamAna thayuM. teNe jANyuM ke A hakIlI strI mIThAM vacanothI tAbe thavAnI nathI ane tethI teNe tene pitAnI sattAthI vaza karavAno vicAra karyo. teNe jussAthI kahyuM. "durAgrahI strI! tuM tArA durAgrahane choDI de ane tvarAthI mArI IcchAne Adhina thA. je tuM e pramANe nahi kare, te huM game te upAye ane chevaTe baLAtkArathI paNa tane Page #163 -------------------------------------------------------------------------- ________________ atyAcAra. 153.' mArI icchAne Adhina banAvI, e khAtarIthI mAnaje. tArUM. DahApaNa, tArI caturAI ane tArUM satItva mArA jevA AgrahI purUSa AgaLa kazA paNa upaganAM nathI. bela, have tuM zuM kahe che? mArA tAbe thAya che ke nahi?" caturAe paNa jussAthIja uttara Ape. "jyAM sudhI A zarIramAM prANa che, tyAM sudhI te nahi." dhule kodhathI kahyuM. "huM jouM chuM ke tuM mArA tAbe thAya che ke nahi." eTaluM kahIne te aTaka ane animiSa nayanee te lAvaNyamayI. hAlanAne kSaNavAra joI rahyo. te pachI kaDhatAthI te tenI tarapha javA lAge; paraMtu caturAe tene AzAsUcaka svasthI aTakAvI dIdhe. ' teNe kahyuM. "duSTa ! narAdhama ! eTaleja ubhe rahI ja. je tyAMthI eka paNa pagaluM AgaLa vadhyo, te paganI eka lAtathIja tArAM chavA nane kSaNamAtramAM pUruM karI nAMkhIza." prabaLAcaturAnAM tiraskArajanya ane AjJAvAcaka vacano sAMbha. bane chuthula mUDha banI gayo ane AgaLa vadhavuM ke nahi, tenA vicAramAM paDI gayA. caturAe jussA pUrvaka pitAnuM kathana AgaLa calAvyuM. "pApI rAja ! tArAM pApano ghaDo have saMpUrNa bharAI gayo che ane mAro aMtarAtmA kahe che ke te DAja samayamAM phuTI jaze, tema chatAM haju paNa ne tuM tArAM vartanane sudhArIza ane prajAno bhakSaka maTIne rakSaka banIza, to tAre pApathI bharele ghaDe dhIme dhIme adhuro thato jaze ane tuM A leTamAM kAti ane paralokamAM sukhane prApta karI zakIza." ghughula jevA bhayaMkara durAcArInAM hRdaya upara caturAnAM uparyukata zikhAmaNanAM vacanonI jarApaNuM asara thAya, e kevaLa asaMbhavita hatuM. ethI te te vadhAre krodhAyamAna thayA ane vikrALa vAva jema garIba hariNI upara dhase, tema caturA upara dhasI gayo. teNe tvarAthI tenA kAmaLa karane pakaDI lIdhA ane tenI tarapha karaDI najare joIne pUchayuM. mArI IcchAne Adhina thAya che ke nahi ?" " bIlakula nahi." caturAe hiMmatathI javAba ApatAM kahyuM. jyAM sudhI mArA zarIramAM prANu che, tyAM sudhI huM tArI icchAne Page #164 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 154 virazirAmaNa vastupA. Adhina thavAnI nathI. mAro prANu mArA zarIramAM rahevAne nathI; paraMtu te temAMthI cAlyA jAya, te pahelAM mAre tane thoDAka zabda saMbhaLAvI devA joIe. mAnava jAtimAM utpanna thayelA narapizAca ! satI nArIne chaMcheDavAnuM ane tenAM satItva upara humale karavAnuM kevuM bhayaMkara pari NAma Ave che, ene tane khyAla haze nahi ane je heta te tuM parastrInAM sauMdarya upara moha pAmIne AvA niMdha kAryo karavAmAM tatpara rahetA nahi. ThIka, paNa bhAvi AgaLa tAro ke mAro koIne kaze paNa upAya | cAlatuM nathI. duSTa rAjA ! have huM tArA atyAcArathI ane mArAM satI tvanA rakSaNanI khAtara atyAre AtmaghAta karuM chuM ane je meM mana, vacana ane zarIrathI mArA patine paramezvara tulya gaNIne temanI sevA karI haze, te tAruM mRtyu paNa mArI peThe AtmaghAtathIja thaze, evuM mAro aMtaraAtmA pokArI rahyo che. A narAdhama ! mArA AtmaghAtanI ghaTanAthI tane je kAMI asara thAya ane tArA hadayamAM dayAno AvirbhAva thAya, te tuM bhaviSyamAM AvA niMgha atyAcArothI dUra raheje, evI mArI tane chellI bhalAmaNa che." - ghadhule caturAnAM kathananI darakAra nahi karatAM tene pitAnI bAthamAM lIdhI; paNa eTalAmAM te te bezuddha banIne pRthvI upara DhaLI paDI ane tenAM mukhamAMthI lohInI dhArA vahevA lAgI. ghaghule nIcA namIne joyuM ke tenA mukhamAMthI lohI zAthI nIkaLe che? tapAsa karatAM tene jaNAyuM ke caturA pitAnI jIbha karaDIne mRtyuvaza banI hatI. pASANahadayI vRdhula naSTaprANu banIne paDelI e rUpasuMdarIne AzcaryathI joI rahyo; paraMtu enA hRdayamAM ethI koI asara thavA pAmI nahi. alabata, tene jarA bhaya te thaye; paNa tenI avagaNanA karIne te tyAMthI tatkALa cAlyo gaye. te gayA pachI thoDIvAramAM be purUSe AvyA ane mRta tarUNInI lAzane kapaDAmAM bAMdhI tene upADIne cAlatA thayA. saMpUrNa kaLAthI khIleluM eka mAnavapuSpa adhama jananA hAthathI karamAIne A rIte mRtyu pAmyuM ! Page #165 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karamacaMdanI karma kathA. prakaraNa 22 muM. -000: karamacaMdanI karmakathA. vRddhAvasthAe pahoMcele sItera varSanI ummarano eka purUSa pRcchA karato karate maMtrIzvara vastupAlanA AvAse AvI pahoMcyo. tenAM zarIra upara je ke vRddhAvasthAnI asara thavA pAmI hatI; te paNa tenuM zarIra khaDatala hatuM, tene bAMdho majabuta hato ane tenA pagamAM jera hatuM. teNe paherelA poSAka uparathI te ucca kuLano vaNika heya, ema jaNAtuM hatuM. tenAM mukha upara ciMtA ane duHkhanI chAyA chavAyelI hatI; to. paNa tenI uparanI bhavyatAmAM jarA paNa nyunatA AvI nahatI. che te AvAsanAM siMhadvAra pAse AvIne ubho rahyo eTale paheregIre tene vinayathI pUchyuM. "Apane kenuM kAma che?" mAre maMtrIzvarane maLavuM che." te purUSe javAba Apyo. ubhA rahe huM hamaNAM ja maMtrIzvarane khabara mokalAvuM chuM." ema kahIne paheregIre eka mANasane maMtrIzvaranI pAse mokale. te daramyAna vRddha purUSa ciMtA ane utAvaLathI Amatema A mAravA lAgyuM. keTalAka samaya pachI maMtrIzvaranI pAse gayelA mANase pAchA AvIne te vRddhane kahyuM. "cAle; maMtrIzvarajI tamane maLavAne teDAve che." vRddha purUSa cUpacApa te mANasanI sAthe AvAsamAM gayo ane zeDIja vAramAM maMtrIzvara vastupAlanI pAse tene pahoMcADIne pelo mANasa pAchA pharyo, varatupAla gAdI takIAne aDhelIne jarA ADe paDyo hato ane tejapAla bAjunAM eka Asana upara beThe hate. vRddha purUSe khaMDamAM pravezIne te banne baMdhuone namana karyuM ane temanI AgAnI rAha joto ubho rahyo. vastupAle tene nakhathI zIkhapayata nihALI lIdho ane pachI naramAzathI kahyuM, "bese ane pachI zuM kAme AvyA che, te nirAMte kahe." te vRddha purUSa nIce besI gayA ane te pachI kSaNavAra vicAra karI teNe kahevA mAMDayuM. "maMtrIzvara ! huM mAlavadezane rahevAsI chuM ane mAruM nAma karamacaMda che. jAte vaNika chuM tathA dhameM jena chuM. AjathI Page #166 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 156 viraziromaNi vastupALapiDA samaya pahelAM amArA dezamAMthI gujarAtamAM AvavA mATe vaNijanene sAtha nIkaLyo hato. A sAthamAM huM, mArI strI, mAro putra ane mArA putranI vadhu eTalAM mANase sAmela thayAM hatAM. amAre vicAra zatrujaya tathA gIranAranI yAtrA karavAnuM hovAthI ame sadarahu saMghanI sAthe nIkaLyAM hatAM; kAraNa ke e saMdha paNa gujarAtamAM yAtrAne mATe ja nI hate. amAre saMdha je ke bahu moTe naheta; te paNa cekI paherA vagerene baMdebasta sArI rIte kareluM hovAthI ame mahIkAMThA sudhI nirvidhane AvI pahoMcyA. mahIkAMThAmAM AvI gadhrA nagaranI sImAmAM ame vizrAMti levAno vicAra karyo ane paDAva nAMkhIne bhejananAM kAryamAM guMthAyA. bhejana taiyAra thatAM ame badhAM jamavAnI taiyArI karatAM hatAM, eTalAmAM godhA nagara taraphathI soeka azvArohIo amArA paDAva tarapha AvatAMmArA jovAmAM AvyA. teo thoDI ja vAramAM amArI najIka AvI 5hoMcyA ane amane ekadama luMTavA tathA mAravA maMDI paDyA. amArA cokIdAre tathA keTalAka juvAna mANase temanI sAme thayA; paraMtu sazastra sainika AgaLa temanI keTalI tAkAta? azvArohIoe kSaNavAramAM cokIdAra tathA juvAna mANasone hatA na hatA karI nAMkhyA ane tyAra pachI amAruM sarvasva laIne cAlatA thayA. A samaye azvArohIone saradAra ke je sarvanI pAchaLa hato, tenI najara mArI putravadhU upara paDI. caturA bahuja suMdara hatI ane tethI te saradAra ghoDA uparathI utarI ane mArI pAse AvyA ane caturAne pakaDIne laI javA lAgyo. mAro yuvAna putra saradAranAM A niMdya kRtyane joI zakyo nahi. te saradAra upara tvarAthI dhasI gayo ane tene prahAra karIne tenI strIne choDAvavAne prayAsa karavA lAgyA. AthI te saradAra gusse thayo ane teNe kamare laTakatI talavArane myAnamAMthI kheMcI kahADIne mArA putranA khabhA upara jerathI tene prahAra karyo. bahAranI vedanAthI mAro putra turataja nIce paDI gayo ane te duSTa saradAra mArI putravadhU caturAne gheDA upara nAMkhI tvarAthI ghoDAne doDAvI gayA. A ghaTanAthI huM bezuddha banI gayo ane mArI strI raDavA lAgI. thoDIvAre mane zuddhi AvI, tyAre huM mArA putranI pAse gayA ane jouM chuM te te kevaLa bezuddha banIne jemane tema paDyo hato. have zuM karavuM, e ciMtAmAM huM kSaNavAra paDI gaye; paraMtu te pachI amArI sAthe AvelA majuramAMthI cAra jaNAne taiyAra karyA ane kapaDAnI DALI banAvI temAM mArA putrane suvarAvI ame tene najIkanA eka gAmamAM laI gayA. gAmamAM kei vaidya che ke nahi, tenI meM Page #167 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karamacaMdanI kama kathA. 17. pahelI tapAsa karI. sArAM bhAgye eka anubhavI mANasa maLI AvyA ane teNe davAdArU karIne mArA putrane mRtyumAMthI bacAvyo. ame mAre putra sAjo thatAM daramyAna te gAmamAM rahyA ane tyArapachI dhavalapura - vivAne nIkaLyA. mArA putramAM haju cAlavAnI zakti AvelI nahotI; tethI ame cAra majArone amArI sAtheja lIdhA ane tene DoLImAM besArIne keTaleka divase ahIM AvI pahoMcyA. atyAre ame dharmazALAmAM utAro karyo che ane huM sIdho ApanI pAseja Avyo chuM." pitAnAM vitakanI vAta kahetAM kahetAM te vRddha purUSa ghaDImAM garama dhaDImAM narama banI jato hato. chevaTe teNe daDhatA bharelA avAjathI kahyuM maMtrIzvara ! A mArAM vitakanI vAta che, paraMtu huM ApanI pAse tene kevaLa kahevAne mATeja Avyo nathI. huM te amArI upara gadhrAnA rAjAe je julama gujAryo che te mATe tene ApanA hAthe zikSA karAvavAne, ane mArI putravadhUne choDAvavAne mATe ApanI pAse vinaMti karavA Avyo chuM. meM sAMbhaLyuM che ke godhAno rAjA e pATaNane mAMDalika rAjA che ane Apa pATaNanA mukhya sattAdhikArI che, tethI zuM Apa gujarAtanI sImAmAM AvatAM musApharone luMTavAnA tathA temanI vahu dIkarIonuM haraNa karI javAnAM adhama kAryane mATe tene zikSA nahi kare? Apa jevA bAhoza ane vIra maMtrIzvara zuM A anyAyane ane AvA atyAcArane sAMkhI zakaze : maMtrIzvara ! mArA AgamananuM kAraNa eja che ke Apa e narAdhama rAjAne zikSA kare ane mArI putravadhUne tenA adhikAramAMthI mukta karIne mane sepi." eTaluM bolatAM bolatAM karamacaMda krodhathI rAte pILA thaI gayo ane jussAnA AvegathI ubho thaIne Ama tema AMTA mAravA lAgyo. maMtrIzvara vastupAle tene zAMtvana ApatAM kahyuM. "karamacaMda zeTha ! zAMta thAo ane nIce bese.gadhrAnA rAjAe tamArA upara je julma gujAryo che, tene badale tene huM jarUra ApIza ane tamArI putravadhUne cheDAvIne temane soMpIza. tame ciMtA na kare." - "mane bIba ciMtA nathI." karamacaMde nIce besatA kahyuM. "ciMtA mAtra mArI putravadhunI che; kAraNake tenAM satItva upara baLAtkAra thayo, te te potAnA prANa tyAga karaze ane tethI tene bacAvavAnI prathama agatya che. " tamArI ciMtA kAraNa che; paraMtu tene tAtkAlIka upAya nathI. 12 Page #168 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 158 viraziromaNuM vastupAla ghughula evo te ghamaMDI ane durAgrahI che, ke te mAtra maheDAnI dhamakIothI tamArI putravadhUne soMpI de tevuM nathI. tene yuddhamAM parAjaya thayA sivAya tamArI putravadhU mukta thaI zake tema nathI ane tethI tamAre yuddhanAM pariNAmanI rAha jovI paDaze. tema chatAM eTaluM cokasa che ke tamArI putravadhUnAM ziyaLa ane prANanAM rakSaNanI khAtara ame ghUghula upara vinA vilabe caDhAI laI jazuM." maMtrIzvare kahyuM. vRddha karamacade gaddagadita kaMThe kahyuM "maMtrIzvara ! Apane jema ThIka lAge tema kare. e saMbaMdhamAM mAre koI paNa prakArano Agraha nathI, paraMtu mArI putravadha amane pAchI maLe, te upAya karavA mArI khAsa vinaMti che. ahA ! caturA te caturAja che. tenA nAma pramANe ja tenAmAM guNa che ane rAjarANI jevI te suMdara che. maMtrIzvara ! huM tamane tenI zI vAta kahuM! mArI putrI karatAM paNa mArI putravadhu adhika che." vastupAle punaH zAMtvana pamADatA kahyuM. "karamacaMda zeTha! tame naciMta rahe ane paramAtmAnuM smaraNa karo ke jethI tamArI putravadhU uparanuM saMkaSTa dUra thAya ane te tamane punaH prApta thAya. tame badhAM hAla amArA AvAse ja rahe; kAraNa ke caDAInI taiyArI karatAM ane tyAra. pachI yuddhamAM keTalAka samaya pasAra thaI jaze. amArA AvAse rahevAmAM tamAre koI paNa prakArano saMkeca dharavAno nathI. tame ane ame dharmabaMdhuo chIe ane eka bIjAnA duHkhamAM bhAga levo e ApaNuM kartavya che, mATe manamAM saMkoca nahi lAvatA atyArathI ja amArI sAthe rahevA Ave ane yuddhanAM pariNAma sudhI sukhe dharmadhyAna karI samayane vyatita kare. tamArAM strI ane putrane atre teDI lAvavAne mATe huM mArA sevakane hamaNuMja dharmazALAe mokaluM chuM." vastupAlanA AzvAsananA vacanathI karamacaMda zAMta thayo ane tenA AgrahathI tenA AvAse rahevAno teNe svIkAra karyo. vastupAle tenAM strI tathA putrane dharmazALAmAMthI teDAvI lIdhA ane temanA mATe rahevA vagerenI badhI sagavaDatA turataja karAvI ApI. te pachI maMtrIzvara vastapAla tathA senAnAyaka tejapAla karamacaMdane pitAnI sAthe laIne viradhavalanI pAse javAne ravAnA thayA. - teo traNe rAjagaDhamAM vIradhavalanI beThakanA khaMDamAM pahoMcyA, tyAre viradhavala khuza mijAjamAM Asana upara beThe hato. tenI bane bAjue maMtrI nAgaDa tathA cAciMga beThelA hatA ane teo rAjAne khuzI rAkhavAne mATe AnaMdI vArtAvilAsa karI rahyA hatA. karamacaMdane khaMDanI Page #169 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karamacaMdanI karma thA. bahAra ubho rAkhIne vastupAla tathA tejapAla aMdara gayA. viradhavale temanI sAme prasanna mukhe joyuM eTale teo tene namIne 5 Asane upara beThA. vastupAle prathama vIradhavala, pachI cAciMga ane tyAra pachI nAgaDa e pramANe anukrame pratyekanAM mukha tarapha sthiradraSTithI kSaNavAra joyuM ane chevaTe nAgaDanI jhINuM AMkhonI sAthe potAnI vizALa AMkho meLavIne te tenA tarapha keTalIka vAra paryata joI rahyo. nAgaDa mahAamAtyanI AMkhenA tejane sahana karI zakyo nahi, te jarA gabharAyo ane Asana uparathI uDIne bahAra javA lAgyo, paraMtu mahA maMtrIe tene aTakAvyuM. "kyAM jAo cho, nAgaDa mahetA ! bese tamAruM kAma che." nAgaDa jatAM turataja aTakayo ane punaH Asana upara besI gaye. te pachI mahAamAtya maMtrI cAciMgane udezIne pUchyuM "tame kyAre AvyA che ? pATaNamAM kema cAle che?" cAciga jANatoja hato ke tene AvA prazna pUchavAmAM Avaze. teNe turataja javAba Ape. "huM gaI kAleja Avyo chuM, paraMtu AvyA tyAre rAtri paDI gaI hatI eTale pachI tamane maLavA Avyo nahe. atyAre AvavAne vicAra karato hato eTalAmAM te tame ja ahIM AvyA ane mAre vicAra manamAM ja rahI gaye.' cAciMga eTaluM bolIne aTake ane pachI ghaDIvAra rahI teNe AgaLa calAvyuM "pATaNamAM to jemanuM tema cAlyA kare che. kAMI khAsa navA samAcAra nathI. saradAra jayaMtasiMha hAlamAM kyAM che ? " vastupAle AgaLa pUchayuM. te mane khabara nathI." cAciMge uttara Ape. cAciMge uttara Apyo, te ja vakhate vastupAla ane tenI AMkho ekatra thaI ane temAMthI nIkaLatAM judA judA bhAvAne bannene anubhava thayo. "meM sAMbhaLyuM che ke jayaMtasiM, saMnyAsI thaI gayA che ? zuM A vAta kharI che?" vastupAle prazna pUchavAnuM zarU rAkhyuM. ' cAciMga gabharAya nahi. teNe turataja javAba Ape. "meM paNa ema sAMbhaLyuM che. paraMtu te saMbhavita nathI." cAciMge nakAramAM uttara ApavAne badale hakAramAM uttara ApavAnuM Page #170 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10 viraziromaNuM vastupAla. pasaMda karyuM. teNe vicAryuM ke vastupAla jevA bAheza ane dakSa mahAamAtyanI AgaLa taddana asatya bolavAthI artha saraze nahi ane tethI teNe A vakhate hakAramAM paNa saMdigdha uttara Apo. ane mahAsAmaMta tribhuvanapAla ?" maMtrIzvare prazna karyo. "te to pATaNamAM ja che ane mahArAjanI pAse rahI pitAnI pharaja bajAve che." cAciMge jaldI uttara Apo. kaI pharaja !" maMtrIzvare ThaMDA peTe pUchayuM. cAciMga bAhoza hatAparaMtu A vakhate te guMcavAya. savAlane javAba ApatAM parIkSakanI pAse jema vidyArthI gabharAya che, tema cAciMga gabharAye. teNe vicAra karIne javAba Apyo. "kaI pharaja kema? mahArAjanI pAse rahI temanI AjJA pramANe amala karavAnI." "barAbara, paNa temanA AvAse vADImAM sabhA bharAya che ke nahi ?" mahAamAtya cArjiMgane barAbara sapaDAvyA. ' . "hamaNAM bharAyAnuM jANyuM nathI." cAciMge uttara Ape. tyAre tame temAM hAjarI ApatA nahi ho." mahAamAtye kahyuM. cAciMga cupa rahyo ane e rIte e ubhaya musadIono vArtAlApa baMdha paDe. te pachI mahAamAtya vIradhavalanI tarapha joIne kahyuM. "mahArAja ! karamacaMda nAmanA eka vaNIkane atyAre huM mArI sAthe lAvyo chuM ane tene khaMDanI bahAra ubhe rAkhyo che-godhAnA mAMDalIka rAjA ghughule tenA upara je julma gujAryo che, te viSenI pharIyAda tene karavAnI che." * "ghaghale! viradhavale jarA AzcaryathI pUchyuM. tene zI phariyAda karavAnI che? A mahAamAtye javAba Ape. "tene je phariyAda karavAnI che, te e teija Apane kaheze." eTaluM kahIne vastupAle karamacaMdane aMdara meklavAnI pratihArane AjJA karI. thoDIvAramAM karamacaMda khaMDamAM AvI pahoMcyA ane rAjA tathA maMtrImaMDaLane namIne sAme ubho rahyo. "tamAruM nAma karamacaMdake ? " vIradhavale zarUAta karI. "jI, hA."karamacaMde turataja uttara Ape. tamAre zI phariyAda karavAnI che?" viradhavale punaH pUchayuM. Page #171 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karamacaMdanI karmakathA. karamacaMde mahAamAtyanI tarapha najara karI kahyuM, " mArI kathA vistArathI meM maMtrIzvarane kahI che ane chevaTamAM mArI putravadhUne puthulanA adhikAramAMthI mukta karAvavAnI vinaMti paNa karI che. have Apane jema bogya lAge tema karo." eTaluM kahIne karamacaMda cUpa rahyo, paraMtu te pachI rAjAnI AjJAthI teNe potAnI karmakathA punaH kahI dekhADI. tenI kathA sAMbhaLIne viradhavale kahyuM. "zuM thuthule tamArA upara ATalo badho julma gujAryo che ? zuM te tamArI putravadhUnuM haraNa paNa karI gayo che ?" - "Apane meM mArI je kathA kahI, te kevaLa satya che."karamacaMde kahyuM. tamArI hakIkata sAMbhaLatAM jaNAya che ke ghughulano atyAcAra asahya che. mArA dezamAM AvatA musApharonI upara te julama gujAre che ane temane herAna kare che, evI je meM vAta sAMbhaLI hatI te tamArA kathanathI kevaLa satya jaNAya che. viradhavale kahyuM. "ThIka paNa karamacaMda zeTha ! tame have ciMtA karaze nahi. huM e narAdhama dhuMdhulane mahAta karIne tamane tamArI putravadhU pAchI apAvIza. tame jAo ane hamaNuM A nagaramAM raheje." "bahu sArU. ApanI AjJA pramANe huM ahIMja rahevAne chuM. maMtrIzvare mane pitAnI sAthe ja rahevAnI sagavaDa karI ApI che. paraMtu Apa A kAryane banI zake teTalI utAvaLathI karaze e mAre namra Agraha che; kAraNa ke je bahu samaya vyatita thaI jaze. te pachI mArI putravadhu caturA jIvatI raheze ke nahi, enI mane zaMkA che. e narAdhama je tenI upara baLAtkAra karaze, te te jarUra pitAnA prANane tyajI deze." eTaluM kahIne karamacaMda cAlyo gayo ane te gayA pachI rAjA tathA maMtrIo ghughulanA atyAcAra viSe ane karamacaMdanI phariyAda viSe zuM karavuM ane kevI rIte kAma karavuM, te saMbaMdhamAM vicAramAM paDyA. Page #172 -------------------------------------------------------------------------- ________________ viziromaNI vastupAla prakaraNa 23 muM ghamaMDI ghughula. khaMDamAM patharAyelI zAMtino bhaMga pratihArIe karyo. teNe khaMDamAM pravezIne rAjA vIradhavalane namIne kahyuM. "mahArAja ! gedhA gayele ApaNo bhaTTa revaMta ane tenI sAthe godhAthI Avela bhaTTa hamaNuja AvI pahoMcyA che ane ApanI AjJA mATe bahAra ubhA che." - "revaMta AvI pahoMcyo !" rAjAe pUchayuM. . ! jI hA ane tenI sAthe godhAne bhaTTa paNa Avela che. pratihArIe uttara Apyo. "teo bannene aMdara mela," rAjAe AjJA karI. pratihArI cAlyo gayo ane viradhavale vastupAlane uddezIne kahyuM. maMtrIzvara ! mane lAge che ke godhAnA mAMDalika rAjAne namAvavAne mATe ApaNe kevI rIte kAma levuM, enA nizcaya upara have AvI zakazuM." ApanI dhAraNuM satya che. revaMta zuM karI Avyo che ane gedhAne bhaTTa zA samAcAra lAvyo che e jANyA pachI ApaNuM kArya ghaNuM ja sarala thaI jaze, vastupAle kahyuM. revaMta ane gedhA bhaTTa bane khaMDamAM AvI pahoMcyA ane rAjAne namana karIne ubhA rahyA. rAjAe prathama revaMtane ja pUchayuM. "kema, zA samAcAra che ?" "mArI pAse kAMI samAcAra nathI; je che te A zuradevanI pAse che ane te Apa AjJA kare eTale kahI saMbhaLAvaze." revaMte uttara * Ape. - rAjAe godhAthI AvelA zudevane barAbara nihALI lIdho ane tyAra pachI tene pUchyuM "zuradeva!tuM ze saMdeza lAvyo che! mAMDalika ghughule amArI sarvoparI sattAne svIkAra karyo che ke nahi ?" zuradeve kSaNavAra vicAra karIne viradhavalanA praznano uttara ApatAM kahyuM. "rAjendra ! amArA atula parAkramI rAjA ghughule Apane kAMI khAsa sadiza mokalAvyo nathI. kAraNake sadeza mokalavA jevuM kAMI kAraNa banyuM nathI. temaNe mAtra Apane ApavA mATe be traNa vastuonI bheTa moklI Page #173 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhamaDI ghula. 163 cheje ApanI pAse huM raju karuM, te daramyAna Apane mAre thoDIka vAta karavAnI che. Apa Apane game tevA mahAna ane sarvoparI rAjAdhirAja mAnatA haze, paraMtu kharuM kahuM te ApanI mahattA ane ApanuM sarvoparItva amArA prabaLa pratApI rAjA AgaLa kazA kAmanAM nathI. Apa zaidhAdhipatinI sattA, tenuM sainya tenI saMpatti ane tenAM bAhubaLane jANatA nathI kAraNake jo Apa tethI jANatA hota, to Apa bhaTTane gedhA mokalavAnuM ane amArA mahipatine zaraNe AvavAne saMdeza kahevarAvavAnuM sAhasa kadi paNa karatA nahi. amArA prabaLa rAjAe ApanA saMdezAne tiraskArI kahI che ane Apane bheTa tarIke kAjaLa, kAMcaLI ane zATikA (mADI) e traNa vastuo mokalI che ke je uparathI gadhrAnA rAjAe Apane zo saMdezo mokalAvyo che, te jANI zakaze. Apa ane ApanA vaNika pradhAne catura che eTale A bheTa artha samajI gayA haze, ema mAnIne huM have vadhAre bolavAnuM ucita mAnato nathI." zuradeva bAlato baMdha thayo ke turataja tejapAla gussAthI lAlacoLa AMkho karIne ubho thayo ane bhaTTane uzI kAMI bolavA jato hato; paraMtu viradhavale tene aTakAvyo ane zuradevane kahyuM. "bhaTTa ! tArA rAjAe bheTa to vicAra karIneja mokalAvI che. nirdoSa musApharone lUMTanAra ane abaLA strIonuM haraNa karI janAra tArA cora ane lUMTArA rAjAne AvIja bheTa mokalavAnuM suje te temAM kAMI Azcarya pAmavAnuM nathI." rAja bolI rahyo ke turataja vastupAle kahyuM. "zuradeva ! tArA rAjAe bheTa te ja karI che, paraMtu te bhUlI gayo jaNAya che ke AvI bhaTo ane vRthA zabdothI kAMI eka bIjAnAM bAhubaLanI parIkSA thatI nathI. bAhubaLanI parIkSA mATe te yuddha ane raNabhUmIja che; paraMtu tArA durAcArI ane anyAyI rAjAne AvIja bheTa mokalavAnuM suje-yuddhanuM kaheNa mokalavAnuM suje nahi; kAraNake parastrInAM satItvanuM khaMDana karavAmAMja meja mANanAra atyAcArI mANasanI buddhi keTalI hoI zake ?" zudeve vastupAlanA kathanane uttara ApatAM kahyuM. "maMtrIzvara! amArA rAjAnA AcAra-vicAra viSe TIkA karavAnuM koI kAraNa nathI. temanuM vartana game tevuM hoya, te sAthe Apane koI saMbaMdha nathI. Ape te temanAM sAmarthyane ja vicAra karavAnuM che. kAraNake temanuM sAmarthya eTaluM badhuM agAdha che ke temane yuddhamAM harAvavAne ApamAM kivA ApanA rAjamAM zakti nathI." zudevanA vacanothI viradhavalane krodha utpanna thayo. teNe jussApUrvaka Page #174 -------------------------------------------------------------------------- ________________ viraziroma vastupAla. kahyuM. "tArA rAjAne harAvavA jeTalI amArAmAM zakti che ke nahi, e tAre jovAnuM nathI. tuM tAre je kAme Avyo chuM te pUrNa thayuM hoya, te vizeSa kAMI nahi belatAM cUpacApa cAlyo jA, tane javAnI raja che." bahu sAru." eTaluM bolIne tathA viradhavalane namIne zuradeva cAlato thayo. A paNa vastupAle tene jatA aTakAvIne kahyuM. "ane guradeva ! tArA rAjAnA AcAra-vicAra viSe TIkA karavAnuM koI kAraNa nathI ane tenAM vartananI sAthe amane kara saMbaMdha nathI, e tAruM kathana kevaLa ayogya che. tAro rAjA pATaNanI rAjasattAne eTale ke amAro mAMDalIka rAjA che ane tethI tenAM AcAra-vicArane mATe TIkA karavAne ane tene tenAM ayogya vartanane mATe zikSA karavAne amane sattA che. tAro rAjA dhavalakkapuranI rAjasattAne svIkAra karatA nathI ane amArI sImAmAM AvatAM musApharone herAna kare che. paNa tenuM sAruM pariNAma AvavAnuM nathI. tuM tene uddhatAIne tyAga karI amArI sattAne svIkAra karavAnI sAthe pATaNanA maMDalamAM sAmela rahevAnI tathA karamacaMda nAmanA vaNIkanI putravadhU caturAne koIpaNa prakAranI harakata karyA vinA sukharUpa ahIM pahoMcADI devAnI salAha Apaje ane vizeSamAM ema paNa kaheje ke je amArAM kaheNa pramANe vartavAmAM nahi Ave, te bhayaMkara yuddha thaze ane bIjA uddhata rAjAonA je hAlahavAla thayA che, te tena thaze." - " ane vaNika pradhAno mATe tAro rAjA je tiraskAra dharAve che tathA bheTa tarIke teNe je vastuo mokalI che, tenuM phaLa eTaluM to bhayaMkara Avaze ke tArA rAjAthI sahana thaI zakaze nahi. zuradeva ! tArA rAjAe garvonmatta banIne amane je kAjaLa, je kAMcaLI ane je zATikA beTa mokalyAM che, teja kAjaLathI tenI AMkha AMjavAnI, teja kAMcaLI tene paherAvavAnI ane teja zATikA tene aMge oDhADavAnI huM atyAre pratijJA karuM chuM. tuM have jA ane tArA madAMdha rAjAne mArI A pratijJAthI jANato karaje ane tene banI zake teTalI sAvacetI rAkhavAnI sUcanA Apaje." tejapAle pitAne kodha khAlI karyo. zuradeva tvarAthI cAlyo gayo ane te pachI tejapAle rAjAne udde zAne kahyuM. "mahArAja ! gAdhAnA rAjAe bheTamAM kAjaLa, kAMcaLI ane zATikA mokalIne ApaNuM je bhayaMkara apamAna karyuM che, tene badale levAnI taka mane Apaze, evA mAre Agraha che. huM Apane khAtarI ApuM chuM ke huM game te bhege meM jAhera karelI pratijJAne pUrNa karIza Page #175 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ghamaMDI ghughuta. ane e narAdhamanA madane utArIza. Apa AjJA kare eTale sainya sahita huM ekadama gadhrA tarapha ravAnA thauM; kAraNa ke have vilaMba karo nirarthaka che." rAjAe kSaNavAra vicAra karIne tathA maMtrI maMDalanI tarapha joIne kahyuM. bhale tamArI IcchA godhA upara svArI laIne javAnI hoya te mArI AjJAja che. tame khuzIthI joIe teTalA sainyane laIne jAo ane tamArI pratijJAne pUrNa kare. bhagavAna somanAthanI kRpAthI vijaya ApaNaneja maLaze." ane tamArI sAthe bIjA je je saradAre ane sAmatane laIne javA hoya, te laI jaze; kAraNake vRdhulane namAvavo e kAMI sahela vAta nathI." maMtrI nAgaDa ke je atyAra sudhI cUpa hato teNe tejapAla tarapha joIne kahyuM. "nAgaDa mahetAnuM kathana barAbara che." vastupAle tenAM kathanane anu medana ApyuM. "mahArAja !" maMtrI cAciMge kahyuM. "mane paNa jo A yuddhamAM javAnI taka Apazo, to huM khuzIthI jaIza ane senAnAyaka tejapAlane sahAyakartA thaI paDIza." tamArI mAgaNI prazaMsA pAtra che paraMtu tamAre pATaNamAM rahevAnI vadhAre agatya che ane tethI A yuddhamAM tame na jAo, eja yogya che. haju ApaNe paNa keTalAka rAjAone vaza karavAnA che ane te vakhate tame ahI haze, te tamane bhaviSyanAM bIjo yuddhomAM javAnI taka mahArAjA khuzIthI Apaze." mahA amAtye vIradhavalanI vatI javAba Avyo. bhale, jethI tamArI IcchA." cAciMge kacavAtA manathI kahyuM. paNa mane lAge che ke cAciMga mahetAne senAnAyakanI madadamAM mokalavAmAM Ave te ThIka thaze; kAraNake ghamaMDI vRdhulane parAjIta karavAnuM kArya sarala nathI. senAnAyaka bAhoza che, paNa cAciMga mahetA jevA dakSa maMtrI temanI sAthe hoya, to temanI bAMhethI vadhAre khIlI nikaLaze ane vijaya meLavavAnuM kArya atyaMta sarala thaI paDaze." nAgaDe rAjAnI sAme jaIne potAnI dalIla raju karI. viradhavale tene zo javAba ApavA, e viSe vicAramAM paDe. eTale mahAamAtye turata ja kahyuM. "tamAruM kathana ThIka che, paNa cAciMga Page #176 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 166 viraziromaNI vastupAla mahetAne ahIM rahevAnI agatya che eTale temane yuddhamAM mokalavA e ucita nathI. vaLI ghamaMDI ghughulane parAjIta karavAnuM kArya tame dhAre che teTaluM kaThIna nathI. mane khAtarI che ke tejapAla ghaNIja saralatAthI tene pAra utAraze." nAgaDa cUpa rahyo eTale viradhavala kAMI nahi bolatAM mahAmaMtrI sAthe ravAnA thaze. te gayA pachI tejapAla, bhaTTa revaMta tathA karamacaMdane laI pitAnA AvAse gayo ane maMtrI nAgaDa tathA cAciMga rAjasabhA tarapha gayA. "ghamaMDI dhupulane parAjIta karavAnuM kArya tejapAla kevI rIte pAra utAre che, te jovAnuM che. mane lAge che ke te potAnAM kAryamAM niSphaLa - jaze." rAjasabhA tarapha cAlatAM cAlatAM nAgaDe kahyuM. "tamArI bhUla che. tejapAla ghaNeja bAhoza che ane te ghadhulane avazya harAvaze. tenI sAthe javAne mAre Azaya judo ja hatoparaMtu mahAmaMtrIe mArA Azayane siddha karavAnI taka AvavA dIdhI nahi." cAciMge kahyuM, che. teo rAjasabhAnI najIka AvI pahoMcyA. sabhAkhaMDamAM pravezatAM nAgaDe pUchyuM. paNa tame ahIM keTalo samaya rahevAnA che?" '. "te cokkasa nathI." caciMge javAba Ape ane pachI sabhA khaMDamAM jaIne teo bIjA maMtrIonI sAthe vAtacitamAM paDayA. prakaraNa 24 muM. pApanuM pariNAma, uparyukata ghaTanA banyA pachI keTalAka mahinAo vyatita thaI gayA che. te kevI rIte vahI gayA ane te daramyAna zI zI ghaTanAo banI. tenuM vistRta varNana karavAnI ame agatya jatA nathI. kALanAM vahana sAthe jUdI jUdI aneka ghaTanAo banI gaI che ane banatI jAya che: paraMtu kALane tenA upara e majabUta paDade paDI jAya che ke bhUtakAbamAM banelI evI ghaTanAone koI saMbhAratuM nathI. mAtra jarUra joga ghaTanAonuM AchuM citra itihAsanA nirjIva pAnA upara rahI jAya che. Page #177 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pApanuM pariNAma. | dhavalakapura (dhoLakA) mAM Aje AnaMdanI parisImA che. senA maMtrI tejapAla godhAnA rAjA ghughulane harAvI tathA keda karIne ane mahIkAMDAnA tathA AsapAsanA bIjA rAjAone vaza karIne nagaranA pAdharamAM AvI pahoMcyo che. vRdhula upara meLavele vijaya apUrva hovAthI rAjA viradhavale tejapAlanuM sanmAna karavAno ane tene praveza mahotsava karavAne nizcaya karyo hato. dhavalakapuranA pAdhare maMtrIo, saradAre, sAmati ane rAjapurUSonI medanI maLI hatI ane te darekanI sAthe vijayI senAnAyaka tejapAla hAsyavinodanI vArtA karI rahyo hate. nagaramAM pravezu mahatsavanI badhI taiyArI thaI gaI hatI. vAra mAtra mahAmaMtrInA AgamananI hatI te AvI jAya ke turataja nagaramAM praveza karavAno hato. lokonI ekatra maLelI medanI pAMjarAmAM pUrAyelA ghughulane joI tenI mazkarI karavAnuM cUkatI nahatI. keTalAka samaya pasAra thaI gayA ane mahAmaMtrI vastupAla rAjAnA be kumAranI sAthe hAthI upara besIne AvI pahoMcyA. leke ane rAjapurUSo eka bAju khasI gayA ane vastupAla tathA banne kumAre hAthI uparathI utarIne AgaLa AvyA. tejapAla temanI sanmukha AvIne na ane tyArapachI pitAnA vaDIla baMdhune bheTI paDyo baMdhu snehano ubharo zAMta paDatAM teo jUdA paDyA ane ghughulanA pAMjarA pAse gayA. ghughela temane phATI AMkhe joI rahya; paraMtu kaMi bole, nahi. tema vastupAla ke tejapAla paNa kaMI belyA nahi. tyArabAda pAchA AvyA ane vastupAle sainya tathA yAsatane anekama ane vyavasthAmAM gaThavI devAnI AjJA karI. badhI taiyArI thaI jatAM svArI nagara tarapha vaLI. vastupAla, tejapAla ane banne rAjakumAre ekaja hAthI upara beThA hatA ane bIjA maMtrIo, saradAra tathA sAmaMta adhikAra pramANe hAthI ke ghaDA upara svAra thayA hatA. ghaghulanuM pAMjaruM sarvanI draSTie paDe e hetuthI hAthI upara mUkavAmAM AvyuM hatuM. svArI jayAre nagaramAM pahoMcI tyAre nagara janoe vastupAla ane tejapAlane hAthI upara phulene ane gavAkSamAMthI yuvatIoe temanA upara nayanariNAne varasAda varasAvyo. nagaranAM naranArIonAM harSanA pikAra ane jyAkArathI svAgatane jalatI svArI rAjagaDha pAse AvI pahoMcI. badhA vAhana uparathI utarI utarIne rAjasabhAmAM gayA ane ghughulanA pAMjarAne rAjasabhAnI madhyamAM mUkavAmAM AvyuM. dhoLakAnI rAjasabhAne Ajano ThATha nyAreja ane ghaDIbhara pATaNanI pUrvanI rAjasabhAnA ThAThane visarAve te hato. rAjapurUSa, paMDita, nagaranA gRhastha ane kavio ItyAdithI Asano bharAI gayAM hatAM. maMtrIo, saradAra ane sAMmate maLelA vija Page #178 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 168 virazirAmaNa vastupAla. yathI muche tAla detA hatA ane sainikonI hAranI hAro khullI taravAra ane bhAlAothI vijayanA garvane pradarzita karatI hatI. mahAmaMtrI varatupAla ane senAnAyaka tejapAla hAthI uparathI utarIne banne rAjakumAranI sAthe bArobAra rAjAnI pAse gayA hatA ane tethI temanAM Asane khAlI hatAM. thoDI vAramAM nekI pokAravAmAM AvI ane sabhAjano ubhA thaI gayA. rAjA viradhavala kiMmatI vastrothI susajita banIne rAjasabhAmAM AvI pahoMcyo. tenI banne bAjue tenA bane kumAre, hatA, tenI pAchaLa vastupAla tathA tejapAla hatA. rAjA sabhAjanonA sanmAnano svIkAra karIne siMhAsane beThA ke turataja sabhAjane pitAnAM, Asana upara besI gayA. rAjAnI eka bAjue vastupAla ane tejapAla ane bIjI bAjue tenA banne kumAra vIramadeva ane vIsaladeva beThelA hatA. ' - paMDitanI AzIrvacana ane kavionAM kavita belAI rahyAM che turataja rAjA viradhavale Asana upara beThA beThA sabhAjanonI tarapha joIne kahyuM "sabhAjana Aja avasara apUrva che. senAnAyaka tejapAle gadhrAnA baLavAna rAjA upara je vijaya meLavyo che, te atyaMta prazasanIya che. A caDAImAM teNe je bahAdurI darzAvI che ane rAjA ghughulane pakaDI lAvIne tathA mahIkAMThAnA bIjA rAjAone vaza karIne dhavalakapurinAM rAjataMtranI je sattA vadhArI che, te mATe tene jeTaluM mAna ane jeTalA dhanyavAda ApIe teTalAM thoDAja che. pATaNanAM rAjyanI caDatI karavAno ApaNe Azaya A rIte pATaNanA svataMtra banI beThelA mAMDalikane vaza karavAthI dhIme dhIme pUrNa thatA jAya che ane te mATe ApaNe bhagavAna seminAthanI kRpAnA AbhArI chIe." - eTaluM kahIne thoDIvAra rahI viradhavale AgaLa calAvyuM. ane sabhAjane ! senAnAyaka maMtrIdhara tejapAle rAjA thuthula upara vijaya meLavIne ApaNuM rAjyataMtranuM gaurava vadhAryuM che, te mATe temanuM yogya sanmAna karavAne Ajane darabAra bharavAmAM Avyo che. mahAmaMtrI vastupAle paNa pitAnAM vIratva ane buddhibaLathI rAjakIya avyavasthAne dUra karI zAMti sthApavAmAM je kuneha darzAvI che, te mATe paNa temanuM sanmAna karavuM e A prasaMge ati pya thaI paDaze. huM A banne baMdhuone sacina cUDAmaNinAM padathI vibhUSita karuM chuM ane temane garAsa tarIke temanI IcchAmAM Ave te vIza gAma ApavAnuM jAhera karuM chuM." - e pramANe kahIne rAjAe maMtrI nAgaDanI sAme jotuM eTale teNe Page #179 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pApanuM pariNAma. 169 vastupAla tathA tejapAlane ApavAne pilAka rAjAnI sanmukha raju karyo. rAjAe potAnA hAtheja e pizAkane bane baMdhuone Ape ane rAjasabhAmAM harSane pikAra thaI rahyo. harSane pokAra zAMta thatAM senAnAyaka tejapAle Asana uparathI ubhA thaIne kahyuM. "mahArAjA Ape ame karelI sevAnI prazaMsA karIne amane je mAna ApyuM che, te mATe Apano atyaMta AbhAra mAnIe chIe ane A saMbaMdhamAM vizeSa nahi bolatAM eTaluM ja bolavAnuM ucita mAnuM chuM ke lAgavAna pArzvanAtha ane bhagavAna emanAtha e ubhayanI kRpAthI gujarAtanI sarva prakAre caDatI karavAne AthI paNa amane vizeSa taka maLyA kare. have mahArAja ! mAre Apane eka vAta yAda ApavAnI che ane te e che ke godhA upara svArI laI jatAM pahelAM meM je pratijJA karI hatI, te pUrNa karavAnI mane taka ApavI joIe." e vAta mane yAdaja che.ema kahIne rAjAe pAMjarAmAM rahelA rAjA ghughulane uddezIne kahyuM. "rAjana ! tame eTalAM badhAM niMdanIya kAryo karyA che ke tamArI jagyAe je kaI bIje sAmAnya mANasa heta, te tene avazya mRtyudaMDaja Apata; paraMtu tame eka rAjA che ane rAjAne mRtyudaMDa ApavAnI rAjanItimAM manAya che, eTale huM tamane evI zikSA karavAnuM ucita mAnato nathI. tamane kedamukta karIne tamAruM rAjya pAchuM soMpavAnI mArI icchA che; paraMtu te be zarate che, eka te e ke tamAre pATaNanA mAMDalika tarIke rahI amArI sattAmAM rahevuM ane ekasujJa rAjA tarIke prajAne sukha ApI rAjya calAvavuM ane bIjI e ke tame garvathI unmatta banIne kAjaLa, kAMcaLI ane zATikA bheTa mokalIne amAruM, amArA rAjyanuM ane amArA maMtrIonuM je apamAva karyuM che, tenA badalAmAM tamArA zarIra upara e vastuo A rAja. sabhAnI madhyamAM ubhA rahIne paheravI. A be zarateeja tamane mukta karavAmAM Avaze; nahi to tamAre tamArA jIvana paryata ahIMnA kArAgRhamAM rahevuM paDaze. bele, tamArI zI icchA che?" ghaghula, rAjA viradhavalanuM uparyukta kathana sAMbhaLIne ghaDIbhara to cUpa rahyo. teNe dhavalakapuranI AkhI rAjasabhAnuM eka draSTie avalokana karyuM ane tyArapachI krodha ane jussAthI bharelA avAje kahyuM. "tame mane pAMjarAmAM pUrAyelo joIne nirbhaya banI malakAtA haze; paraMtu tamArI e bhUla che. mane pAMjarAmAMthI mukta karI ekamAtra ekaja 15 Page #180 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 170 viraziromaNI vastupAla talavAra Ape ane pachI juo ke mAruM sAmarthya keTaluM che. ThIka, paNa e vAtane javAde; kAraNa ke tema karavAnuM sAhasa tame karI zakaze nahi. tame mane je zaratoe mAruM rAjya sepavA mAge che, te mAre kabula nathI. evI zaratee maherabAnI bharelI rIte huM mAruM rAjya levAne iccho nathI. kSadhAthI pIDAte vanarAja mRtyune pasaMda kare che; paraMtu jIvana TakAvI rAkhavAne ghAsane kadi paNa aDakato nathI." "tame vanarAja nathI paNa ziyAla che; kAraNake raste cAlyA jatAM musApharone tamArI jema vanarAja kadi paNa herAna karatuM nathI, paraMtu e saMbaMdhamAM vadhAre vivecana karavAnI amArI IcchA nathI." varadhavale jarA jussAthI e pramANe kahIne pUchayuM. "tyAre tamAre amArI sarate kabula nathI, kema kharuM ne ? "alabata." ghughule jerathI javAba Apyo. paNa tamAre kAjaLa, kAMcaLI ane zATikAne te upara karavija paDaze." viradhavale tevAja jerathI kahyuM. - bakula nahi." ghughule bhAra pUrvaka kahyuM. te amAre e vastuo tamane paherAvavAne mATe tadI levI paDaze."varadhavale paNa bhAra pUrvaka kahyuM. evI tasdI levAnI koNa hiMmata kare che ? " ghUghule rAjasabhAnI tarapha joIne prazna karyo. * "huM pite tevI hiMmata karUM chuM; kAraNake meM tema karavAnI pratijJA lIdhelI che." senAnAyaka tejapAle Asana uparathI ubhA thaIne mUcho upara tAla detAM detAM javAba Apyo. - ghughule tejapAlanI sAme karaDI AMkhe joine kahyuM. "keNa, tejapAla ! eka sAmAnya vaNika? " "hA,eja vANaka." mahAmaMtrI vastupAle javAba Apyo ane vIdhavalanI anumati laine pote jAteja pAMjarAne ughADI nAkhyuM. ghughulanA hAtha pagamAM leDhAnI majabuta beDIe nAkhelI hovA chatAM te ekadama ubhe thaIne pAMjarAnI bahAra Avyo ane vastupAla tathA tejapAlanI sAme TaTTAra ubho rahyo. turataja tejapAle tenA kaMThamAM kAjaLanI DabbI bAMdhI dIdhI ane kAMcaLI tathA zATikAne tenAM mastaka upara oDhADI dIdhI. ghuthula prathama te tejapAlanI tarapha dhasya, paraMtu pitAnA prayatnamAM nahi phAvatAM jemane tema ume rahyo. theDIja kSaNamAM te ekadama nIce paDI gaye ane tenA mukhamAMthI lehInI dhArA vahana thavA lAgI. vastupAle Page #181 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pATaNanI caDatI ke paDatI ? 11 tenA zarIrane tapAsyuM. tenA jANavAmAM AvyuM. ke ghughule A apamAnane sahana karavA karatAM potAnI jIbha karaDIne AtmaghAta karavAnuM pasaMda rAje sabhAne turataja barakhAsta karavAmAM AvI ane rAjA vIradhavala tathA mahAmaMtrI vastupAla mRta rAjA ghughulanI aMtyeSTi kriyA karavAnI AjJA ApIne cAlyA gayA. karamacaMdanI putravadhU caturAnuM vacana satya nivaDayuM karmapradAtrI sattAnI lIlA ajaba che! je rIte nirdoSa nArI caturAnuM mRtyu thayuM hatuM. teja rIte dhRdhulanuM paNa mRtyu thayuM. A ghaTanA banI gayA pachI karamacaMda zeTha pitAnI putravadhUnA AtmaghAtanI hakIkta tathA chevaTe ghUghule karela pApanuM pariNAma jANIne potAnA parivAra sAthe dhavalakapuramAMthI anyatra cAlyA gaye. ghughulanAM mRtyu pachI udAra rAjA viradhavale mahAmaMtrInI salAhathI gadhrAnA maMDala dvArA tenA bhANejane siMhAsana suprata karyuM. udAra ane sajajana purUSo potAnI udAratA ane sajajanatAne kadipaNa visaratA nathI. prakaraNa 25 muM. pATaNanI caDatI ke paDatI? rAtrine dvitIya prahara cAlato hato. rUtu ziyALAnI hatI. ThaMDI sakhta paDatI hovAthI mAnavasamUha nidrAmAM nivRttinuM sevana karI rahyo hatA. pravRttiparAyaNa badhAM jIvo-mAna, pazuo ane pakSIo A pramANe jyAre nivRttinuM sevana karatAM hatAM, tyAre nabhomaMDalamAM virAja caMdra pitAno dharma bajAvI rahyo hato. tenAM snigdha ane rUperI ajavALAmAM samasta pRthvI snAna karatI hatI ane zubhra vastra paridhAna karI ? ekalI ekalI hasatI hatI. dhavalakapuranAM devAlayanAM ujajavala zikhare caMdranA ajavALAnI ujajavaLatAne prApta karavAthI savizeSa ujavela jaNAtAM hatAM ane temAM paNa nagarathI ekAda kesa dUra AvelAM zivAlayunuM atyuca zikhara avarNanIya zobhAne prakAza karatuM hatuM. A zivAlaya nAnuM hatuM ane jo ke dhArmika ke etihAsika daSTie tenuM kAMI mahatva nahetuM; to paNa AsapAsa AvelI vRkSarAjanA samUhane laI te gammata hAthInI peThe ekaluM paNa ThIka bhatuM hatuM. Page #182 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 17ra viraziromaNuM vastupAla ziyALAnI AvI kaDakaDatI ThaMDIvALI rAtrie sukhazayAne tyAga karIne kaMipaNa manuSya gharathI bahAra nIkaLavAnuM pasaMda kare nahi, te te svAbhAvika che. tema chatAM amuka mANaso A zivAlayamAM ThaMDInI darakAra nahi karatAM AvelAM hatAM ane paraspara kaI viSaya upara carcA calAvI rahyAM hatAM. "cAciMga mahetA! tyAre tamArI mAnyatA che evI che ne ke pATaNa ane samasta gujarAtanI rAjasattA viradhavala ane vastupAlanA ( hAthamAM jAya che, e ThIka thAya che?" eka mANase sUcaka prazna karyo. "hA, mArI mAnyatA to evI che. prathama mane dhavalapuranA rA" jyataMtramAM zraddhA nahetI; paraMtu ahIM AvyA pachI ane ahIMne anu bhava lIdhA pachI mArI e cokkasa mAnyatA thaI che ke dhavalapuranuM rAjayataMtra saphaLa thaze ane tethI pATaNanI paDatImAMthI caDatI paNa thaze." cAciMge javAba Ape. "paNa tamane AvI mAnyatA thavAnuM sabaLa kAraNa zuM maLyuM che? tame zA AdhAre kahe che ke dhavalapuranAM rAjyataMtrathI pATaNanI caDatI thaze?" sAmA mANase AturatAthI pUchayuM. zA AdhAre ?cAciMge AzcaryathI javAba ApatAM kahyuM. jayaMtasiMha! huM je mAnyatA upara AvuM chuM, te koI paNa prakAranAM sabaLa kAraNa ke AdhAra vinA Avato nathI, e mAro svabhAva che ane A mAnyatAnA saMbaMdhamAM paNa meM mArA svabhAvanI pUrI kasoTI karI che. tame joI zakayA haze ke viradhavale tathA vastupAle pATaNanuM rAjazAsana ane mahArAjA bhImadevanI darakAra nahi karatAM navuM rAjazAsana sthApavAmAM tathA pATaNanA mAMDalike, nAnA gAmanA ThAkoro ane rAjAone vaza karavAmAM kharekharI saphaLatA meLavI che, jyAre tame tathA mahAsAmaMta tribhuvanapAle pATaNanAM rAjyataMtrane svAdhina rAkhavAmAM niSphaLatA meLave che. A khulluM satya che ane tethI dhavalapuranuM rAjyataMtra saphaLa thaze ane jAte dahADe vIradhavala nahi te teno putra pATaNane mahArAjA banaze, evI mAnyatA bAMdhavAmAM meM jarA paNa utAvaLa karI nathI. mArI khAtarI che ke viradhavala ane vastupAlanA hAthe pATaNanI tathA samasta gujarAtanI caDatI thazeja." paNa ahIMnAM maMtrImaMDaLamAM kusaMpa che, tenuM kema e kusaMpane lAbha laI zuM ApaNe temanAM rAjyazAsanane niSphaLa karI zakIe tema nathI?" bIjo mANasa je saradAra jayaMtasiMha hato, teNe pUchayuM. Page #183 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pATaNanI caDatI ke paDatI ? 173 nA, tema paNa tamArAthI I zakaze nahi." cAciMga mahetAe daDhatAthI vAba Apo. "alabana ahIMnA maMtrImaMDalamAM kusaMpa che; paraMtu tethI rAja zAsanane kAI harakta AvavAnI nathI.". enuM kAraNa?" jayaMtasaMha kAraNa jANavA mAgyuM. prathama te vastupAla ane tejapAla e ubhaya badhueja evA to dakSa ane baheza che ke teo bIjA koI paNa maMtrI ke rAjakarmacArIne phAvA deze nahi ane kadAca devanI sahAyathI nAgaka mahetA ke bIjo koI temane mahAta karIne phAvI jAya, to paNa te mahAsAmata tribhuvanapAlane pakSa levAM karatAM rAjA viradhavalanAja pakSa levAnuM pasaMda karazekAraNa ke tribhuvanapAla ane varadhavalanI tulanAmAM virodhavala caDe tema che." cAcaMge javAba Ape. - "mane lAge che ke dhavaladdhapuramAM AvyA pachI tamArI buddhi bhramita banI gaI che ane tamane ahIMnA maMtrIoe jAdu karyuM jaNAya che. tamArA kathana uparathI tame paNa vastupAlanA pakSamAM javAnuM pasaMda karatA lAgo cho." jayaMtasiMhe kahyuM. saradAra jayaMtasiMha! e tamArI bhUla che. tame mata bAMdhavAmAM bahu utAvaLA cho; paNa temAM tamAre doSa nathI. e doSa to tamArI jAtine che. kSatriya haMmezAM utAvaLa hoya che, jyAre ame mutsadIo haMmezAM dhImA hoIe chIe. sAhasa ane dhIraja e ubhayamAMthI chevaTe dhIraja vijayane apAve che, e tamAre yAda rAkhavuM joIe; paraMtu e vAtane javA daIe; kAraNa ke huM tamane atyAre upadeza ApavAne mAMgato nathI." ema kahIne cAciMge AgaLa calAvyuM. "kharI hakIkata evI che ke huM vastupAlanA pakSano hato nahi atyAre chuM nahi ane bhaviSyamAM thaIza paNa nahi; paraMtu mane je satya bhAse che, te mAre tane mane kahevuM joIe." tyAre tamArI zI salAha che?" jayaMtasiMhe dhImethI pUchyuM. mArI salAha !" cAciMge jarA vAra vicAra karIne kahyuM. mArI salAha te eja che ke ahIMnA maMtrImaMDalamAM bhaMgANa paDAvI dhavalakkapuranAM rAjyataMtrane niSphaLa banAvIne ApaNe lAbha meLavavAnI je AzA rAkhIe chIe, te nirarthaka che. te AzAmAM ApaNe nirAza thaze." tyAre ApaNe zuM karavuM ?" jayaMtasiMhe punaH dhImethI pUchyuM. kAMIja nahi. pATaNanI prabhutA ane gujarAtanAM gauravanI khAtara Page #184 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 174 viraziromaNa vastupAla. ApaNe taTastha rahevuM ane sarva sAmAnyanAM hitanI khAtara ApaNe - ApaNuM svArthane tyAga kare." cAciMge jvAba Apo. tema kadi paNa banaze nahi." jayaMtasiMhe jorathI kahyuM. pATaNanI prabhutA ane gujarAtanA gauravane vadhAravAne mATe ja ApaNe khaTapaTamAM paDyA chIe ane temAM game te bhoge ApaNe saphaLatA meLavavIja joIe. zuM tame ema mAne che ke vIradhavala ane vastupAlanA hAtheja pATaNanI caDatI thaze ane ApaNuM hAthe nahi thAya ?" te emaja mAnuM chuM." cAciMge ThaMDA peTe javAba Ape. te e tamArI gaMbhIra bhUla che. temanA hAthe pATaNanI caDatI nahi paNa paDatI thavAnI che ane pATaNanI caDatI thAya, te te ApaNA hAtheja thavI joIe." jayaMtasiMhe bhAra pUrvaka kahyuM.. ane ApaNI hAthe pATaNanI caDatI na thAya te ?" cAciMge pUchyuM. te te pATaNanI caDatI nahi, paNa paDatI ja che "jayaMtasiMha uttara Ape. cAciMga mauna rahyo eTale jyatasiMhe kahyuM. "nAgaDa mahetA ane saradArasiMha haju AvyA nahi." "je vakhata jAya che, temAM teo AvI pahoMcavA joIe, kAraNa ke teone gaI sAMjeja vakhatasara ahIM AvavAnuM kahevarAvI dIdhuM hatuM." cAciMge kahyuM. . cAciMganuM vAkaya pUruM thayuM ke tarataja be purUSae zivAlayanAM dvAramAM praveza karyo. temAM eka maMtrI nAgaDa ane bIje saradArasiMha hatuM. nAgaDe dvAramAM pravezatAM ja kahyuM. "ame nagaramAMthI barobara vakhatasaraja ravAnA thayA hatA, paraMtu mArgamAM eka govALe amane thoDIvAra vAtamAM rokI rAkhyA hatA ane tethI AvatAM jarA DhIla thaI che." tenI kAMI harakata nahi." jayaMtasiMhanAmanI najIkamAM AvIne kahyuM." A "zivAlayanI divAle jALiyAM mUkelAM hatAM. temAMthI AvatAM ajavALAnA prakAzamAM jayaMtasiMhane joIne nAgade kahyuM. "saMnyAsI mahArAja ! Apane AvI ThaMDInA samayamAM moDI rAte ahIM AvatAM kAMi muzkelI AvI nathI ne ?" * "nA, jarA paNa nahi. saMnyAsIone koI muzkelI AvatIja Page #185 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pATaNanI caDatI ke paDatI ? 175 nathI ane kadAca Ave che, te teo tenI lezamAtra paNa darakAra karatA nathI." jayaMtasiMha ke je saMnyAsInA vezamAM hato ane jene nAgaDa tathA saradArasiMha kharekhara saMnyAsI ja jANatA hatA, teNe uttara Ape. nAgaDa mauna rahyo eTale cAciMge pUchyuM. "e te ThIka, paNa tamane mArgamAM maLela gevALa keNa hato ?" koNa hato kema? gAyanuM pAlana karanAra govALa." saradArasiMhe javAba Ape. paNa teNe tamane zI vAtamAM rokI rAkhyA hatA ?" cAciMge punaH pUchayuM. "vAtamAM te kAMI sAra nahato. te gevALAne rAjya taraphathI thatI herAnagatInuM varNana karatA hatA." saradArasiMhe javAba Apyo. - "rAjya taraphathI ?" cAcige e zabdo upara bhAra mUkIne prazna karyo. hA ane te mATe mahAmaMtrInI rAjyanItinI niMdA karato hato." saradArasiMhe saralatAthI uttara Apo. tyAre te govALa nahote." cAciMge dhImethI kahyuM. "gevALa nahoto?" nAgaDe AzcaryathI pUchyuM. " jarUra nahote." cAciMge javAba Ape. A tyAre te koNa hovo joIe ?" saradArasiMhe pUchayuM, te vakhata jatAM khabara paDaze." cAciMge uttara Apyo. jayaMtasiMha ke je atyArasudhI mauna ubho hato, teNe kahyuM. "te game te hoya, tevA ApaNane zI darakAra che? cAciMga mahetA A nagaramAM AvyA pachI ane ahIMnI rAjyapaddhati joyA pachI mUDha banI gayA che ane jyAM tyAM zaMkAnI najarathI jue che, ema temanI vAtacitta uparathI jaNAya che." cAciMga mauna rahyo. teNe vivAdamAM utaravAnuM pasaMda karyuM nahi. nAgaDe jarA AturAthI kahyuM. "sanyAsI mahArAja ! have e ADI avaLI vAtane javA daIe ane ApaNe mULa vAta upara AvIe. amane atre bolAvavAnuM zuM prajana che ? te jANuM eTale amane khabara paDe." "barAbara che." jayaMtasiMhe kahyuM. "cAciMga mahetAe tamane Page #186 -------------------------------------------------------------------------- ________________ . viraziromaNI vastupAla. je vAtacitta karelI che, te viSe tamAro abhiprAya zuM che ane tame kayA nizcaya upara AvyA che ? e jANavAnI khAtara tamane ane belAvelA che." nAgaDe jarAvAra vicArIne kahyuM "cAciMga mahetAe mane tathA saradArasiMhane badhI vAtacita karI che, paraMtu te uparI abhiprAya ApavA tatha cekasa nizcaya upara AvavA jeTale ame vicAra karyo nathI. ame vastupAla ane tejapAlanA avazya vidhI chIe ane temanA hAthamAMthI rAjyataMtranI lagAma laI levAne Atura paNa chIe; paraMtu tema thavuM e atyaMta muzkela kArya che. prathama te khuda neja ( te banne bhAIo upara eTalo badho vizvAsa ane neka che ke jethI amArUM game tevuM satyakathana paNa te mAnya rAkhatA nathI ane bIjuM te teo eTalA badhA bAhoza, dakSa ane zarIra che ke temane mahAta karavAnuM kArya sarela nathI." eTale eja ke tame kAMI karI zake tema nathI." jayaMtasiMhe gaMbhIratApUrvaka kahyuM " nA, ema nahi; kintu ame temane mahAta karavAnA prayAsamAM chIe ane bhagavAna somanAthanI kRpAthI avazya tema karI zakazuM; paraMtu tema karavAmAM zI zI muzkelIo che ane te kArya kevuM kaThina che, e amAre tamane jaNAvavuM joIe. " barAbara che tamAruM kathana satya che. "jayaMtasiMhe kahevA mAMDayuM. "paNa A kAryamAM tamAre samayane gumAvavAne navA, e dhyAnamAM rAkhaje. eka sanyAsI tarIke rAjakIya bAbatanI sAthe mane bahu saMbaMdha nathI ane e saMbaMdha mAre rAkhavuM joIe paNa nahi, paraMtu huM te dharmanI draSTieja e kAryamAM utAvaLa karavAne tamane upadeza ApI rahyo chuM." ane ame ApanA upadezane mAnya rAkhIe chIe." saradArasiMhe kahyuM. - "ane bIjI vAta tamane kahevAnI rahI jAya che." jayaMtasiMhe kahyuM. "nAgaDa mahetA ! poTaNanA ghaNuM sAmati ane saradAre tamArA pakSane vijaya Icche che ane tamane sahAya karavAne paNa Atura che; kAraNa ke teo mAne che ke rAjyataMtranI lagAma tamArA hAthamAM AvyA vinA pATaNanI caDatI thaze nahi." Page #187 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pATaNanI caDatI ke paDatI ? 177 " ame te mATe temanA AbhArI chIe. " nAgaDe pATaNanA sAmata ane saradArane upakAra mAnyo. e te ThIka, paNa tame vastupAla tathA tejapAlane zI rIte mahAta karavA mAge che ? tema karavAmAM tame kyo upAya ajamAvavA dhAro cho ? " jayaMtasiMhe nAgaDanAM hRdayamAM praveza karavAnA hetuthI prazna karyo. "tamane mahAmaMtrI ane senAnAyakanAM padathI dUra karavA, eja temane mahAta karavAno upAya che ane ame eja upAya ajamAvavA dhArIe chIe. " nAgaDe khullA dilathI javAba Apyo. - " paNa tame e pramANe zI rIte karI zakaze ?" yaMtasiMhe punaH prazna karyo. muzkelIja tyAM che." nAgaDe javAba Apyo. "ane vizeSamAM rAjyagurU somezvara deva paNa temanA pakSamAM che eTale kArya ApaNe dhArIe chIe, tevuM sarala nathI." * zuM semezvara deva temanA pakSamAM che ? " jayaMtasiMhe AzcaryatAthI pUchyuM. hA ane tethIja ame bahu phAvI zaktA nathI."nAgaDe javAba Ape. . " tyAre mAre temane maLavuM paDaze." jayaMtasiMhe e pramANe kahIne AgaLa calAvyuM. "maMtrIzvara ane saradAra siMha ! vastupAla ane tejapAla e ubhaya baMdhuone mahAta karI rAjyasattA tamArA hAthamAM levAnI je salAha huM tamane ApI rahyo chuM, tenuM kAraNa te tame samajatA hazo ema dhArIne huM tatsaMbaMdhamAM vizeSa vivecana karatuM nathI. gujarAtanA rAjA tarIke vIradhavala rahe ke tribhuvanapAla rahe, e ApaNe jovAnuM nathI. ApaNe te rAjasattA ApaNA hAthamAM rahevI joIe, e dhyAnamAM rAkhavAnuM che; kAraNa ke rAjyasattA tamArA hAthamAM hoya, teja gujarAtanI, pATaNanI, ApaNuM samAjanI ane dharmanI caDatI karavAnuM sukArya tame karI zakaze, anyathA nahi. rAjyanI ane dezanI unnatine kadAca bAju upara rAkhIe; to paNa samAjanI ane dharmanI unnati te tame rAjyasattAne hAthamAM rAkhavAthI avazya karI zakaze, e nirvivAda che ane te kAraNathI ja huM tamane keTalAe vakhatathI salAha ApI rahyo chuM ke tame rAjyataMtrane tamArA hAtha le Page #188 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 178 viraziromaNI vastupAla. ane pATaNanI paDatImAMthI caDatI kare. pATaNanI caDatI thavAthI samasta gujarAtanI, ApaNA samAjanI ane dharmanI paNa te sAthe ja caDatI thaze, e nizcita che. sanyAsI tarIke A mAre upadeza che ane mane khAtarI che ke tame je e pramANe vartaze, te tame mahata puNya upArjana karavAnI sAthe dharmanA uddhAraka tarIke amara kIrtine prApta karI jaze." " sanyAsI mahArAja ! Apane upadeza ame mastake caDAvIe chIe ane khAtarI ApIe chIe ke ame te pramANe game te bhoge vartIzuM ane pATaNanI caDatI karavAnAM kAryamAM bhagavAna somanAthanI pAthI saphalatAne meLavazuM, paraMtu eka khulAso ApanI pAse karavAnI amAre jarUra che ane te e ke gujarAtanA rAjA tarIke ame vIradhavaloja pUjazuM; tribhuvanapAlane nahi." nAgaDe chevaTanuM vAkya daDhatAthI belatAM kahyuM. jayaMtasiMhanAM hRdayamAM jussAne ubhare Avyo, paraMtu teNe tene dabAvI dIdho ane zAMtithI kahyuM. "e saMbaMdhamAM mAro tamane koI paNa prakArano Agraha nathI." " te bAkIne Apane badhe upadeza amane mAnya che." saradArasiMhe kahyuM, "cAciMrA mahetA " nAgaDe cAciMga ke je atyAra sudhI mauna ubhe hatuM, tene udezIne kahyuM. "tame kema kAMI bolatA nathI. mane lAge che ke tame aMtarathI A vAtamAM khuzI nahi ho." tame ema zA uparathI dhAre che ?" cAciMge pUchayuM. . "zA uparathI kema ? tame vastupAla ane tejapAlanA jAtibaMdhu cho, e uparathI." nAgaDe uttara Ape. - "rAjakIya viSayamAM huM jAti ke dharmane pradhAne sthAna ApatA nathI, e tame MNa cho, te chatAM tame evI mAnyatA dharAve che, e gya nathI." cAciMge kahyuM. "e te huM jANuM chuM; paraMtu tame atyAra sudhI mauna ubhA hatA, * e uparathI ja meM ema kahyuM hatuM. ThIka, paNa have ApaNe jaIzuM ne ?" nAgaDe khulAso karIne pUchayuM. - cAciMge tene kAMI paNa uttara Ape nahi eTale jayaMtasiMhe kahyuM. "bhale jAo. pATaNanI caDatI karavAnAM kArya mAM bhaga sAna semanAtha tamane sahAya kare, evo mAro AzIrvAda che." Page #189 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pATaNanI caDatI ke paDatI ? teo cAre jaNA zivAlayanAM dvAranI bahAra nIkaLyA ke turataja temanA kAne keDano avAja Avyo. sanyAsI mahArAja ! tame AzIrvAda te sAre Ape; paraMtu te pATaNanI caDatI karavAnAM kAryamAM ke paDatI karavAnAM kAryamAM ?" uparyukata vAkaya pUruM thaI rahyuM ane e vAkya kANu bolyuM, tene nirNaya kare, te pahelA te eka purUSa temanI sanmukha AvIne ubhe rahyo. caMdranAM ajavALAmAM nAgaDe tathA saradArasiMhe tene oLakhe. saradArasiMheja kahyuM keNa, govALa!" "tame je kaho te; paraMtu nizAcaronI peThe atyAre meDI rAte ahIM bhegA maLIne zuM karI rahyA che?" te purUSe cAre jaNAnI sAme joine rUAbathI pUchayuM. "nizAcara !" jayaMtasiMhane krodha e zabda sAMbhaLIne kAbu mAM na rahyo. " jIbha saMbhALIne vAta kara." "saMsAratyAgI sanyAsIne ATalo badho krodha na ghaTe, mahArAja ! te purUSe zAMtithI kahyuM. tenuM tAre zuM kAma che! tuM tAre jyAM javuM hoya, tyAM cAlyA jA." jayaMtasiMhe AjJA karI. sanyAsI mahArAja ! guse na thAo. mAre ApanI sAthe cheDI, vAtacitta karavAnI che." te purUSe ThaMDA peTe kahyuM. zI vAtacitta karavAnI che?" cAciMge vacce ja pUchayuM. "e ke tame badhAe maLI vastupAla ane tejapAlane adhi kAra laI levAne je vicAra karyo che, te barAbara che. teo rAjyakAryamAM kuzaLa nathI ane vaLI temanI rAjanIti paNa prazaMsApAtra nathI." teNe javAba Ape. teM zA uparathI jANyuM ke teo rAjakAryamAM akuzaLa che ane temanI rAjanIti prazaMsApAtra nathI ?" cAciMge punaH pUchyuM. zA uparathI kema ? huM paNa pATaNanI caDatI karavAne icchuM chuM eTale ke maMtrI kuzaLa che ane kayo akuzaLa che te mAre jAvuM joIe."gevAne uttara Ape. ThIka, paNa tuM tAre raste cAlyo jA ame tArI sAthe vAta Page #190 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 180 viziromaNI vastupAla. karavAne icchatA nathI." jayaMtasiMhe kaMTALIne tene cAlyA javAnI punaH sUcanA ApI. paNa govALa ema cAlyo jAya tema nahotuM. te eTale badhe AgrahI jaNAtA hatA ke tene kayA upAye rajA devI, te baheza gaNAtA cAre rAjakarmacArIo samajI zakyA nahi. - "sanyAsI mahArAja !" govALe jarAvAra thobhIne kahyuM." Apane upadeza ane Azaya sArA che; paraMtu te pramANe vartavAthI pATaNanI caDatI thaze, evI Apa je khAtarI ApatA he, to huM paNa ApanA upadeza pramANe vartavAne taiyAra chuM." paNa tuM rAjakIya viSayamAM tadana ajJAna che. rAjanItimAM mAthuM mAravuM, e tAruM kAma nathI; tAruM kAma te gAye cAravAnuM ja che." jayaMtasihe jarA mazkarInI Dhabe kahyuM. hA, e vAta kharI che paraMtu mAre rAjanItinuM zikSaNa meLavavuM che ane tethI ja huM ApanI pAse atyAre AveluM chuM." govALe paNa tevI ja DhabathI kahyuM. rAjanItinuM zikSaNa evuM sarala nathI ke ghaDImAM tene meLavI zakAya. te mATe te varSonAM varSo gumAvavA joIe." jayaMtasiMhe kahyuM. te huM varSonAM varSo gumAvavAne taiyAra chuM ane Apa kahe te Apano ziSya thaIne paNa rahIza." govALe kahyuM. je ema hoya te mArA Azrame Avaje." ema kahIne jyatasiMhe cAlavA mAMDayuM. ! tene aTakAvatAM govALe kahyuM. "paNa ubhA raho. Apane Azrama kayAM che ! pATaNamAM tribhuvanapAla solaMkInA AvAsamAM ke nahi !" tuM zuM bake che, tenuM tane bhAna che ? " jayaMtasiMhe jarA kodhathI kahyuM. hA, mane tenuM saMpUrNa bhAna che." govALe uttara Ape. "ThIka, ame tArI sAthe mAthAphoDa karavAne mAgatA nathI. "jayaMtasiMha kaMTALyo ane e pramANe kahIne teNe cAlavA mAMDyuM. - nAgaDa, saradArasiMha ane cAMcige paNa tenuM anukaraNa karyuM. teo zivAlayanI bahAra bhAgyeja nIkaLyA haze eTalAmAM gevALanA judA prakAranA avAjathI teo stabdha banIne jayAMne tyAM ubhA rahI gayA. Page #191 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pATaNanI caDatI ke paDatI ? 181 ubhA rahe, sanyAsI mahArAja ! ema tamArAthI jai zakAze nahi."gevALe judA prakAranA sattAvAhaka avAje kahyuM , DIja kSaNamAM e purUSa-e govALa cAre jaNAnI sanmukha jaIne ubho rahyo. paraMtu te govALa nahote. cAre jaNuM tene joIne AzcaryamAM paDI gayA ane have zuM karavuM ane zuM bolavuM, tene manamAM vicAra karavA lAgyA. tyAre te puruSa koNa hato ? mahAmaMtrI vastupAla. mahAmaMtrIe sanyAsInA vezamAM sajja thayelA jayaMtasiMhane uddezIne kahyuM. "yaMtasiMha ! ahIM kyAMthI ! zuM tame haju tamArA rAjadrohI svabhAvano tyAga karyo nathI ! meM jANyuM ke tame have sudharI gayA hazo ane saMnyAsane uttama prakAre pALatA haze, paraMtu mArI e mAnyatA tamArAM atyAranAM vatta nathI khoTI Thare che." jyatasi he vicAra karyo ke have chelle pATale beDyA sivAya anya upAya nathI. teNe potAnAM vastramAM chupAvI rAkhelI talavArane bahAra kheMcI kahADatAM sAthI kahyuM. "vastupAla mahetA ! tame mArI sAthe je vAta kare, ne vicArIne karaje; nahi te tenuM pariNAma sAruM Avaze nahi. tame haju mArAM sAmarthyane jANatA nathI eTale mane apamAnathI bharelA zabdo saMbhaLAvI rahyA che; paraMtu huM tamane sUcanA ApuM chuM ke tamAre tamArI vAcALatane upayoga mArI pAse karavo nahi." tamArAmAM keTaluM sAmarthya che, e huM sArI rIte jANuM chuM." ema kahetAMja mahAmaMtrIe mAnamAMthI pitAnI talavArane kheMcI kahADI ane jayaMtasihanA hAtha upara eka phaTako lagAvI dIdho. turataja jayaMtasiMhanI talavAra khaNakhaNATa karatI dUra jaIne paDI. "Aja tamAruM sAmarthyane?" vastupAle kahyuM : vaMtasiMha mauna rahyo eTale teNe AgaLa kahevA mADayuM. "yaMtasiMha ! tamArAM sAmarthyanI parIkSA thaI gaI che mATe have huM tamane AjJA karuM chuM ke punaH A nagara ke tenI sImAmAM AvavAnuM sAhasa karaze nahi ane je karaze, te te tamArAM jIvananAM jokhame che, ema samajI leje. tame rAjadrohI hovAthI mAro vicAra tamane keda karI levAno hato, paraMtu tema karavAnuM mane yogya lAgatuM nathI ane tenuM kAraNa e che ke je huM tamane keda karIne atyAre laI jAuM, te LI 6. Page #192 -------------------------------------------------------------------------- ________________ naraziromaNI vastupAla. atyAranI badhI ghaTanA mAre rAjA vIradhavalane jaNAvavI paDe ane tema karavAthI rAjAnA mitra ane parama snehI nAgaDa mahatAnI AbarUne kalaMka bAge. A kAraNathI ja huM tamane atyAre javA dauM chuM, paraMtu eTaluM yAda rAkhajo ke je tame A nagaramAM AvavAnuM ane maMtrIone upadeza ApavAnuM punaH sAhasa karaze, te kAMto tamAre tamArA jIvanane gumAvavuM paDaze ane kAMti tamAre jIvana paryata kArAgRhamAM rahevuM paDaze." tyaMtasiMha dUra paDelI pitAnI talavArane laI tvarAthI cAlyA gaye, te pachI mahAmaMtrIe nAgaDa tathA cAciMganI sAme joyuM. teo kevaLa mauna ane avanata vadane ubhelA hatA. temane uddezIne mahAmaMtrIe kahyuM. "cAle ApaNe have nagaramAM jaie. moDI rAte nizAcaranI peThe bahAra pharavAthI ke chupI mulAkAte karavAthI kAMI pATaNanI caDatI thavAnI nathI. pATaNanI caDatI ke paDatI karavAnuM ApaNA hAthamAM nathI; kAraNake e vAta daivAdhina che." tenA uttaramAM nAgaDa ane cAciMga kAMI bolyA nahi. teonAmAM bolavAnI hiMmata paNa nahatI. temane mauna rahelA joIne mahAmaMtrIe kahyuM. "cAle tyAre, prAtaHkALa thavAne have bahuvAra nathI ane tethI te pahelAM ApaNe nagaramAM pahoMcavuM joIe." teo traNe sAthe ja cAlyA. nagaramAM daravAjAmAM pesatAM mahAmaMtrIe nAgaDane uddezIne pUchyuM. "nAgaDa mahetA ! have tamane tamArA AvAse javAnI chuTa che; paraMtu jatAM pahelAM eka praznano uttara tamAre Apa paDaze. ane te e ke zuM tame A rIte pATaNanI caDatI karavA mAge cho ? tamArA AvA vartanathI pATaNanI caDatI thaze ke paDatI ?" nAgaDa kAMI paNa uttara ApyA sivAya tvarAthI cAlyA gaye ane mahAmaMtrI vastupAla, yAciMga mahetAne potAnI sAthe laIne rAjagaDhamAM gaye. teo rAjagaDhamAM pahoMcyA, tyAre upaDakALa thaI gayo hato ane prabhAta samayanI nobata uttejaka ane karNapriya svarathI nidrAdhina lene jagADavAnuM kArya karI rahI hatI. mul che. prathama bhAga samApta che Page #193 -------------------------------------------------------------------------- ________________ *2 { . ( ** * * * * rajIsTara naM. 180 vALI riyala TonIka pIlsa kezara kasturI, aMbara vigere dezI jhApAlAmAMthI banAvelI gaLIo dhAtune puSTa karI tAkAda Ape che. nabaLAI dura karI lehI sudhArI pAcana zakti vadhAre che. kIMmata gaLI 30 nA rUA. 1-4-0. - bA. rU. A. 1 asthAmA kavara (dama hAphaNa mATe akasIradavA). 100 2 jIrayama hera oila (vALa mATe sugaMdhI tela). 1-0 3 mejIkala rUmeTIka eIla (vAyu upara lagADavAnuM tela). ( 7-8 4 rojha phosa (AMkhanA darada mATe TIpAM). 5 menTalyama mIkacara (prameha-paramIyAnI aka sIra davA.) 6 leTasa phIvareDAIjha (tAva mATe akasIra davA). 0-14 7 zrIphalA (lehI sudhAravAnI davA). amArI davAo ghaNA varSothI vaparAya che. ame A sivAya dareka prakAranI davAo vI. pI. thI bahAragAma mekalIe chIe. N prAIsalIsTa maphata mokalavAmAM Ave che. geviMdajI dAmodaranI kura, vilAyatI davAnA vepArI 3, sutAracAla-muMbai. I 1-8 Qm.... .......... 1 biiiiiiiiii iiiii www 6 "jaina" patranA grAhako mATeja. lyubleka zAhInI 144 TIkaDInI DabI 1 ne...0-8-0 dezabhaktonA baTananA pAnA ekanA. ...... ...0-8-0 rUperI galITavALI pharemamAM rAkhela dezabhaktanI chabI 1 nA. * * * . .1-0-0 traNe sAthe maMgAvanArane phakta . 1-12 mAM mokalIzuM. pisTeja vI. pI. kharI juduM. lakhe-puSpa enDa -bhAvanagara iiiiiiiiiiiiiiiii0I mA nA Page #194 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che. mahetA amRtalAla nImacaMda enDa bradharsa. ke dareka jAtane elyumInanAM, trAMbAnAM tyA pIttaLanAM - vAsaNanAM vepArI . raNachoDa lAIna-karAMcI. tamane karAcImAMthI koIpaNa jAtane mAla, agara te trAMbA pItaLanAM jaththAbaMdha patarAM magAvavAnI jarUra hAya te ekavAra prasaMga pADI khAtrI karavA tyAM tamAre tamAro banAvele mAla sIMdha dezamAM jaththAbaMdha mokalavA IcchA hoya te bhAva mokalI, orDara meLavavA mATe uparanAM saranAme tAkIde lakhe. jarUra phAyadA meLavazo. eka camatkArIka kelenDara te vaLI 100 varakarI sanuM phakta deDha AnAnI TIkITa uparanAM A saranAme mokalavAthI mata maLaze. khAsa jene IcchA haze te saMvatsarI kSamApanAvALuM makalAze. jaththAbaMdha vecanArA ejanTe joIe chIe. { lIlAgAMdhI ica enDa ekjhImA ? ImenTa. khasa tathA khajavAne bIna harIpha akasIra upAya. A game teTalA vakhatanA lIlAM ya sukAM kharajavAne phakata traNa divasanI aMdara jaDa muLamAMthI ekadama nAbuda kare che. A eka kharekharUM khAtrI lAyaka siddha auSadha che. khAtrI kare. kIMmata DabI 1 nA rUA. 1-12-0 TapAla kharca ju. - vaidya lIlAgAMdhI phArmasI jAmanagarakAThIyAvADa vadhAre vigata mATe eka AnAnI TIkITa bIDavAnI cAlu - sAlanuM kelenDara sAthe prAyalIsTatadana maphata mokalIzuM. ) Page #195 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - -- --- - - mahAtmA gAMdhIjInA = '* || - pustako. - 1 -- * RSS== kIMmata pisTeja Oi 1 mAre jelane anubhava. 0-6-00-1-0 2 patra. ... ...0-6-0 0-1-0 3 vacanAmRta ... .0-2-0 0-0-6 4 divyavANI...... ...0 2-0 0-06 5 IjIptano uddhAraka, ... -6-0 0-1-0 ( 6 vidhArthI Alamane. ..0-4-0 0-1-0 @i 7 satyAgraha. ... ...0-8-0 rASTrIya sAhitya. 1 svadeza gItAmRta. ... -6-0 - 2 svadeza gItAvaLI. ....-14-0 0--- 3 hadayamaMthana. ... ... 4 dAdAbhAI caritra ... .0 6-0 0-1 5 tilaka caritra. .... -ra-0 0-0-6 koI paNa jAtanA pustaka mATe lakhe- vyavasthApaka-gAnDIva sAhitya mandira. * surata. che. ( _ S | Page #196 -------------------------------------------------------------------------- ________________ strIonI zaktinI uttama davA- pradara vinAzaka. seMkaDe paMcANuM strIo chupA daradothI pIDAya che, ane zaramALa svabhAvane lIdhe pitAnA duHkhe, potAnA vaDIlane ke patine kahI zakatI nathI. AvA chupA darothI zA mATe pIDAva che ? Ajeja sadara vi. davAnI eka bATalI maMgAvI daradathI mukta thAo. A davAthI-pradara (nabaLAInuM javuM) rUtunI aniyamitapaNuM, te vakhate thatA pehukammarane dukhAve, hAthepage kaLatara, ratavA, hIsTIrIyA, kasuvAvaDa, zarIranuM kulI javuM, cakakara AvavA, suvA rogathI thatA junA haThIlA dara ? de ane garbhAzayanA tamAma darada mATe che ane strIone 2 garbha dhAraNa karavA cagya banAve che. davA svAdiSTa hevAthI strIone kaMTALo Avato nathI. 16 divasanI davAnI bA. 1 nA rU. 2-8-0 pisTeja 0-6-0. aDadhA A nAnI piSTa TIkITa bIDI pustaka maphata maMgAve. menejara-pradara vinAzaka ophisa, - khaMbhAta (102) jI. kheDA. * CK - jaina bhAIone mATe khAsa- uttama sagavaDa. kezara, kasturI, amara, barAsa, kapura, uMcI agarabatI, agara, dazAMgadhupa, senAcAMdInA pAnA, sukhaDa atara, hIMga, haraDe, khAparIyuM, momAIsIlAjIta, matIne surama, kasturIno ne aMbaranI gALI vigere khAtrIdAra mAla kaphayatathI vecanAra khAsa ekaja dukAna. DI. zAMtIlAla kAMtIlAlanI kuM jumAmasIda, na. 27-muMbaI.