________________ 100. વીરશિરોમણિ વસ્તુપાળ. સન્યાસીને ધર્મની વાતે વિના બીજી શી વાતચિત કરવાની હોય ? અને તેથી જ મેં તમારી વાતચિત સાંભળવાની ખુશી દર્શાવી છે.” " " હા, રાજકીય વિષય ઉપરજ મારે તમારી સાથે વાતચિત કરવાની છે. તમે મારા કથનને સાંભળશો ખરાને ?" સન્યાસીએ ભાર દઈને પૂછયું. : “રાજકીય બાબતોની સાથે હવે હું બહુ સંબંધ ધરાવતા નથી અને તેથી મિથ્યા ખટપટમાં પડવાની મારી ઇચ્છા નથી, પરંતુ તમે સન્યાસી હોવાથી સન્યાસી પ્રત્યેની મારી માનબુદ્ધિને લઈ હું તમારું કથન સાંભળવાની ના પાડી શકતા નથી. તમારે જે કહેવું હોય, તે કહે; હું ખુશીથી સાંભળીશ.” શ્રીધરે ઠંડે પેટે જવાબ આપ્યો. ' સન્યાસી, શ્રીધરનાં મુત્સદી કથનથી જરા નિરાશ થય; પરંતુ હૃદયમાં આશાનાં આછાં કિરણને પ્રકટાવીને તેણે કહેવા માંડયું. “મંત્રીશ્વર ! તમે રાજકીય બાબતોની સાથે હવે બહુ સંબંધ ધરાવતા નથી, એ જાણીને મને ખેદ થાય છે. હાલમાં પાટણની જે અવદશા થયેલી છે, તે જોઈને હરકેઈ માણસ દિલગીર થાય તેમ છે અને એ સ્થિતિમાં સુધારો કરવાને પ્રયત્નશીલ રહે તેમ છે, તે છતાં તમે પાટણના મંત્રીશ્વર થઈને પાટણની અવદશાની ઉપેક્ષા કરે છે, એ ખરેખર આશ્ચર્યજનક છે. મહારાજ ભીમદેવે મહાસામંત ત્રિભુવનપાલ સેલંકીના હક્કને ડૂબાવીને વિરધવલને યુવરાજ બનાવ્યો છે એટલું જ નહિ, પણ વિરધવલે ધવલપુરમાં નવું રાજ્યતંત્ર સ્થાપીને સ્વતંત્ર કારભાર કરવા માંડ છે, તે તરફ તમે કે મહારાજ ધ્યાન નહિ આપતાં શાંતિથી જોયા કરો છે, એ વિશેષ આશ્ચર્યકારક છે. તમારી તથા મહારાજની આ નીતિથી પાટણના સામતે, સરદાર, મંત્રીઓ અને માંડલિકો ઉશ્કેરાઈ ગયા છે અને ભવિષ્યમાં તેનું કેવું અને શું પરિણામ આવશે એની કલ્પના થઈ શકતી નથી. મને લાગે છે–અરે નહિ હું ભવિષ્ય ભાંખું છું–કે પાટણમાં આ કારણથી લેહીની નદીઓ ચાલશે અને એવી ભયંકર અંધાધુંધી પ્રસરી જશે કે જેનાં કટુ ફળો પાટણની બધી પ્રજાને ચાખવાં પડશે. પાટણની સ્થિતિ આવી હોવા છતાં તમે માન બેસી રહ્યા છો અને મહારાજને મન બેસી રહેવા દે છે, એ તમને શોભાસ્પદ નથી. આવાં મૌનથી તમારા ગૌરવને, પ્રતિષ્ઠાને કીતિને અને મુત્સદગીરીને કલંક લાગશે અને તેથી હું તમને વખતસર ચેતાવું છું કે તમારે મૌનને ત્યાગ કરીને કાંતો મહારાજ ભીમદેવને જાગૃત કરી પાટણના રાજ્યતંત્રને હાથમાં લેવું અને કાંતો