________________ વીરશિરોમણી વસ્તુપાલ રૂ૫-લાવણ્યથી દેખાતું હતું. આ ત્રણેએ બારીક પણ કિંમતી અને સાદાં પણ સ્વચ્છ વસ્ત્રો અને અમૂલ્ય આભુષણે પરિધાન કરેલાં હતાં અને તે ઉપરથી તથા તેમની એકંદર ચર્ચાથી તેઓ ઉચ્ચ કુળનાં મનુષ્યો હશે, એમ સ્વાવિક રીતે જ અનુમાન થતું હતું. અમે હવે વાચક મહાશયોની જીજ્ઞાસા તૃપ્ત કરવાની ખાતર તેમનું ઓળખાણ આપીએ છીએ. હિંડોળની મધ્યમાં બે લે પુરૂષ તે વીર વસ્તુપાળ હતો અને તેની બંને બાજુએ બેંકેલી તેની બે સ્ત્રીઓ લલિતા અને સોખેલતા હતી. લલિતા અને સોખેલતા બંને સગી બહેન હતી, તે છતાં એકજ પતિને પરણું હતી અને શૌક્યના જરા પણ ઈર્ષ્યા-ભાવ વિના આનંદમાં સંપસંપીને રહેતી હતી.. વસ્તુપાળ અત્યારે કાંઈક ઉદાસ જણાતે હતો અને તેથી તેની પત્નીઓ તેને ઉદાસિનતાનું કારણ પૂછવાની સાથે શાંત્વન કરતી હતી. પ્રાણનાથ !" લલિતાએ પૂછયું. “આપનું સદૈવ પ્રફુલ રહેતું મુખકમળ કેમ અત્યારે ઉદાસ જણાય છે ? શું આપના હૃદયમાં કોઈ નવી ચિંતાએ જન્મ લીધો છે ?" - “બહેન! મને પણ પ્રાણનાથનું મુખ ચિંતા અને શેકના ભાથી કરમાઈ ગયેલું જણાય છે.”સૌ લતાએ લલિતાની કલ્પનાને અનુમોદન આપ્યું અને પછી વસ્તુપાળ પ્રતિ જોઈને કહ્યું. “આપની ચિંતાનું કારણ શું અમને નહિ જણાવે, વહાલા ? - વસ્તુપાળે ખિન્ન મુખાર્વિન્દને જરા પ્રફુલ બનાવીને ઉત્તર આપો. મારી પાસે એક એવી વાત નથી કે જેને હું તમારાથી ગુપ્ત રાખી શકું; કારણ કે તમે મારાં સુખ કિંવા દુ:ખમાં સહચારી છો અને તેથી મારા હૃદયની દરેક વાતને અને મારા સુખ-દુઃ૫નાં કારણને જાણવાને તમને સંપૂર્ણ અધિકાર છે. હાલી લલિતા અને સૌ લતા ? તમે એ તે જાણો જ છે કે પિતાનાં અતિ દુઃખદાયક સ્વર્ગગમનના શોકને દૂર કરવાને માટે અને તેમના વિયેગનાં દુઃખને ભૂલી જવાને માટે આપણે પાટણને ત્યાગ કરીને સહકુટુંબ અહીં માંડલમાં આવીને રહ્યા છીએ; પરંતુ અહીં પણ આપણી ઇચ્છા પૂરી થઈ નહિ; કારણ કે અહીં આવ્યા પછી થોડા જ સમયમાં વત્સલ માતાને પણ આપણે ગુમાવી બેઠા છીએ અને જે કે માતાના સ્વર્ગગમનને કેટલાક સમય થઈ ગયા છે; તે પણ તેમના તથા પિતાના સ્નેહનું મને અત્યારે અચાનક સ્મરણ