________________ પાટણની પરિસ્થિતિ. મૂર્તિ પૂજક, 89 ત્રણ ચાર સરદારો ત્યાં આવી પહોંચ્યા. ત્રિભુદ્ધનમ્પલિમનું યોગ્ય સન્માન કર્યું અને સર્વગ્ય સ્થળે બેસી ગયા કે તુરતજ જયસિંહ કહ્યું. “આપણે અત્રે શામાટે મળ્યા છીએ, એ તે મારા સમજવા પ્રમાણે તમને જણાવવાની કાંઈ અગત્ય નથી. મહારાજા ભીમદેવ અને તેને ઉત્તરાધિકારી મહાસામંત ત્રિભુવનપાલ હયાત છતાં વિરધવલે ધવલકપુરને ગુજરાતનું કેન્દ્રસ્થળ બનાવીને નવું રાજ્યતંત્ર સ્થાપન કર્યું છે, એ અસહ્ય છે-એ ગુજરાતની ગાદીના હિતેચ્છુઓથી જોઈ શકાય તેવું નથી. આ માટે આપણે શો ઉપાય કરે, એ નક્કી કરવામાં આપણાં મીલન નો હેતુ છે.” સામે જયંતસિંહનું કથન બરાબર છે. આપણાથી વીરધવલનું સાહસ સહન થઈ શકે તેમ નથી અને તે માટે મહાસામંત ત્રિભુવનપાલની જે ઇચ્છા હોય અથવા તે જે ઉપાય દર્શાવે, તે પ્રમાણે વર્તવાને અમે તૈયાર છીએ.” સરદાર વીરસિંહે સર્વ તરફ પિતાની દષ્ટિ કે વીને કહ્યું. સામ બંધુઓ?” ત્રિભુવનપાલે સર્વેને ઉદ્દેશીને કહ્યું. વિરધવલનાં સાહસની હકીકત જાણતાં મારાં હૃદયમાં ક્રોધાગ્નિ સળગી ઉઠે છે અને મારું મસ્તક ક્રોધથી ભ્રમિત બની ગયું છે અને તેથી આ સંબંધમાં શો ઉપાય જ અને શી રીતે વર્તવું, તેની મને સમજણ પડતી નથી. હવે તમે બધા ચર્ચા કરીને જે કાર્યક્રમ નક્કી કરે તે પ્રમાણે વર્તવાને તૈયાર છું.” વિરધવલે નવું રાજ્યતંત્ર સ્થાપન કર્યું છે, તે કાંઈ વગર વિચારો અને વગર સલાહે સ્થાપન કર્યું નથી. તેણે આપણા વિરોધને ખ્યાલ અગાઉથ જ કરી રાખ્યું હશે અને તેને પહોંચી વળવા માટે તે. તૈયાર પણ હશે. સદ્દગત મંત્રીશ્વર અધ્ધરાજના બે પુત્ર વસ્તુપાળ અને તેજપાળને તેણે મંત્રીઓ બનાવ્યા છે અને તેમની સહાય અને સલાહથી ધવલકપુરના જૂના અધિકારીઓ અને સ્વતંત્ર ગરાસીઆઓને શામ, દામ, દંડ અને ભેદથી પિતાને વશ કરી લીધા છે. મારા સાંભળવા પ્રમાણે હાલ તે તે મહારાજા ભીમદેવનાં નામથી જ સઘળો રાજ્યકારભાર ચલાવે છે. પરંતુ ભવિષ્યમાં તે અથવા તેના વંશજ સમસ્ત ગુજરાતના મહારાજા બની જશે, એ નિઃસંશય છે. ધવલક્કપુરનું નવું રાજ્યતંત્ર સ્થાપન થયાને થોડા જ સમય થયો છે, એટલામાં તો વીરધવળ અને વસ્તુપાલની હાક સમસ્ત ગુજરાતમાં વાગી રહી છે અને પાટણના માંડલિક રાજાઓ પણ તેથી વિચારમાં પડી ગયા છે. આ