________________ સારંગ-લેચના. છુ અને વિશેષમાં પૂછું છું કે આપ હમણું ચિંતાતુર જણાયા કરે છે, તેનું શું કારણ છે?” હાલી જવાતા ! તારા વિનોદી સ્વભાવને હું સારી રીતે જાહું છું એટલે તે માટે તારે મારી ક્ષમા માગવાની જરૂર નથી; કારણ કે તારા મીઠા વિદથી મને આનંદજ થતું હોવાથી તારા માટે ક્ષમા માગવાની અગત્ય રહેતી નથી.”વિરધવલે કહ્યું. “હમણા હું ચિં. તાતુર જણાયા કરું છું, એ તારી ધારણું બરાબર છે અને તેનું કારણ જાણવાને તું ખાતુરતા ધરાવે એ સ્વાભાવિક છે. તું જાણે છે કે મહારાજા ભીમદેવનાં પ્રતા૫, સત્તા અને ગૌરવ દિનપ્રતિદિન ઘટતાં જાય છે અને રામત, માંડલિકે તથા સરદારો એ સ્થિતિનો ખોટો લાભ લેવા માંડયા છે. આ કારણથી પાટણની રાજ્યસત્તા ભયમાં આવી પડેલી છે અને આવી સ્થિતિ લાંબો સમય ચલાવી લેવામાં આવે, તે ભવિષ્યમાં પાટણની શી દશા થાય, તે કહી શકાતું નથી. મારી ચિંતાનું આ કારણ છે. " પણ પાટણની હાલની સ્થિતિને સુધારવાને શું કેાઈ ઉપાય નથી?” જ્યલતાએ પૂછ્યું. “ઉપાય તે છે; પરંતુ એ પ્રમાણે વર્તવાથી લાભ થશે કે કેમ, એ વિચારવા જેવું છે અને તેને લઈને જ હું હમણા ચિંતાતુર રહ્યા કરૂં છું. આચિંતામાં મુક્ત થવાનો તું કાંઈ માર્ગ દર્શાવીશ” વરધવલે પૂછ્યું. નાથ! આપ જેવા બુદ્ધિસંપન્ન અને કાર્યકુશળ પુરૂષને મારા જેવી અજ્ઞાન અને સામાન્ય બુદ્ધિવાળી સ્ત્રી શો માર્ગ દર્શાવવાની હતી ? કારણકે રાજ્યકાર્ય જેવા ગહન કાર્યમાં માર્ગ દર્શાવવો, એ પગની પાનીએ બુદ્ધિવાળી સ્ત્રીઓનું કામ નથી. " જ્યલતાએ સ્ત્રીઓની બુદ્ધિની તુચ્છતા દર્શાવતાં જવાબ આપ્યો. વિરધવલે જરા ગંભીર બનીને કહેવા માંડયું. “વહાલી ! તું સ્ત્રીઓની બુદ્ધિની તુચ્છતાને દર્શાવે છે, એ બરાબર નથી. ઘણાં વિદ્વાન ગણતાં માણસોએ સ્ત્રીની બુદ્ધિ પાનીએ, એવી કહેવત કહીને તેમને હલકી પંક્તિમાં લાવી મૂકી છે, એ ખરૂં છે; પરંતુ બધી સ્ત્રીએ કાંઈ અજ્ઞાન અને બુદ્ધિહીના હોતી નથી, એ તારાં જ્ઞાન અને બુદ્ધિ ઉપરથી સાબિત થાય છે. તારા જેવી ચતુરા અને બુદ્ધિસંપન્ના સ્ત્રીઓને તે વિદ્વાનોએ ગરિમના સંસા, સત્તાવા, એ પ્રમાણે કહીને તેમનાં ગૌરવ વધાર્યું છે. હું પણ એ કથનાનુસાર તારા