________________ નવું રાજ્યતંત્ર. એ પ્રમાણે કાર્યક્રમ ચાલ્યા પછી રાજ્યસભાને બરખાસ્ત કરવામાં આવી. વસ્તુપાલ અને તેજપાલ-બને બંધુઓ રાજ્યને અધિકાર પામીને સહર્ષ પિતાના આવાસે આવ્યા. વસ્તુપાલ તથા તેજપાલને રાજ્યના મુખ્ય અધિકારી થવાથી તેમના નિવાસને માટે રાજ્ય તરફથી ભવ્ય આવાસ આપવામાં આવ્યો હતા. રાજ્યસભામાંથી આવાસે આવ્યા પછી તેજપાલ સૈન્યની તપાસ કરવા માટે ચાલ્યો ગયો હતો અને વસ્તુપાલ પિતાને મળેલા મહાન અધિકારનો વિચાર કરતે બેઠકના ખંડમાં ગાદી ઉપર તકીઆને અઢેલીને જરા આડ્યો પડ્યો હતો. એ સમયે પહેરેગીરે આવીને તેને નમન કર્યું અને વિનયથી કહ્યું. “ખેડુતવર્ગની એક બાઈ આપની પાસે ફરિયાદે આવેલી છે અને આપની આજ્ઞાની રાહ જોતી બહાર ઉભી છે; માટે તે સંબંધમાં આપ આજ્ઞા કરે, તે પ્રમાણે અમલ કરું.” - “તેને અંહી મેકલ.”વસ્તુપાળે આજ્ઞા કરી. પહેરેગીર નમન કરીને ચાલ્યો ગયો અને થોડી જ વારમાં મલિન વાવાળી અને ઘુંઘટથી જેનું મુખ આચ્છાદિત થયેલું છે, એવી પ્રૌઢ વયની એક સ્ત્રીએ ખંડમાં પ્રવેશ કર્યો અને પિતાનું મસ્તક નમાવીને તે ઉભી રહી. મહામાત્યે તેને ક્ષણવાર નિહાળી લઈને પૂછ્યું. " તમારે શી ફરિયાદ કરવાની છે?” “હું ખેડુતવર્ગની ગરીબ વિધવા સ્ત્રી છું. મારા ધણુ ગયા વર્ષે ગુજરી ગયા હોવાથી હું એક નેકર રાખીને ખેતીનું કામ કરું છું અને માંડમાંડ ગુજરાન ચલાવું છું. મારી જમીન સારી નહિ હોવાથી ઉપજ થડી આવે છે અને વળી મારે ત્રણ-ચાર નાનાં છોકરાં હોવાથી ઉપજમાંથી અમારું પૂરું થતું નથી. આ કારણથી રાજ્યનું મારાં માથે કરજ થઈ ગયું છે અને તે હાલ તુરત ભરવાની મારી ત્રેવડ નથી, તે છતાં વહીવટ કરનાર અધિકારી કરજ ભરી દેવાની સમ તાકીદ કરે છે અને જો હું આઠ દિવસમાં કરજ ન ભરી શકું, તે મારી જમીન પડાવી લેવાની તેણે ધમકી પણ આપી છે. આ સંબંધમાં મેં તે અધિકારીને ઘણું આજીજી કરતાં છેવટે તેણે મારી પાસેથી લાંચ લેવાની ઈચ્છા