________________ 112 , વિરશિરોમણિ વસ્તુપાળ. વસ્તુપાલ ચૂપ રહ્યો. - એ પછી વરધવલે રાણીવાસ તરફ જતાં જતાં કહ્યું “ઠીક; હવે હું જાઉં છું. ચડાઇની બીજી જે વ્યવસ્થા કરવાની હોય, તેની દરેકને સૂચના આપી દેજો.” વિરધવલ એમ કહીને રાષ્ટ્રવાસ તરફ ગયે અને વસ્તુપાલ " બહુ સારૂ. " એમ વિરધવલનાં કથનને સ્વીકાર કરીને પિતાના આવાસે જવાને ચાલે. તે આવ્યા ત્યારે તેજપાલ તેની રાહ જોતો બેઠે હતો. તે પછી બંને બંધુઓ ચડાઈની વાતે વળગ્યા. પ્રકરણ 16 મું. બંધુ-ભગિની. રાત્રિને પ્રથમ પ્રહર ચાલતું હતું. વામનસ્થલીનું રાજભૂવન અસંખ્ય દીપકોના પ્રકાશથી ઝળઝળી રહ્યું હતું. રાજભૂવનના એક ખંડમાં બે પુરૂષો અને એક સ્ત્રી એમ ત્રણ મનુષ્પાં વિચારગ્રસ્ત અવસ્થામાં બેઠાં હતાં. બન્ને પુરૂષે લગભગ સમાન વયના હતા તેમના ચહેરા ભવ્ય હતા; તેમની આંખો લાલચોળ હતી અને તેમાંથી અગ્નિના તણખાં ખરતાં હોય, એમ જોનારને જણાતું હતું. તેમની સામે બેઠેલી સ્ત્રી યુવતી અને કામ લાગી હતી; તેનું રૂપ અલૌકિક હતું અને તેનું સુંદર મુખ ચિંતાને લીધે ઉદાસ દેખાતું હતું. ખંડમાં બળતા દીપકાના ' પ્રકાશથી એકજ આસન ઉપર પાસે પાસે બેઠેલા બન્ને પુરૂષનાં મુખ ઉપર ક્ષણે ક્ષણે જે જૂદા જૂદા ભાવ પ્રકટ થતા હતા, તે તેમની સામેનાં આસન ઉપર બેઠેલી કોમલાંગી યુવતી સ્પષ્ટ જોઈ શકતી હતી અને તે ભાવોને ઉકેલવાને પિતાનાં મનથી પ્રયાસ પણ કરતી હતી. ખંડમાં પ્રસરેલી શાંતિનો ભંગ કરીને યુવતીઓ અને પુરૂષોને ઉદ્દેશીને કહ્યું. “વડિલ બંધુ સાંગણદેવ તથા ચામુંડરાજ ! હું તમને સત્યજ કહું છું. ગુજરાતના મહારાજાની સામે થવામાં તમે ફળ કહાડશે નહિ. ગુજરાતનું વિયી સૈન્ય સૌરાષ્ટ્રના ઘણા રાજાઓને મહાત કરતું આવ્યું છે અને જો તમે તેની સાથે બાથ ભીડશે, તે તમે પણ અવશ્ય મહાત થશે; માટે મારું કથન માન્ય કરો અને ગુજરાતના મહારાજાને ખંડણી આપીને તેની તાબેદારી સ્વીકારે. આપણું સદ્ગત