________________ વિરચિરમણી વસ્તુપાલ. નથી. આપણા પૂર્વજો જે પ્રમાણે વર્તતા આવ્યા છે, તે જ પ્રમાણે વર્તવું, એ નિશ્ચય મે કર્યો છે. આપણું પૂજ્ય માતા-પિતાનાં સ્વર્ગ–ગમનથી મારૂં ચિત્ત ઉદાસ થઈ ગયું હોવાથી હું આજપર્યંત કિંકર્તવ્યમૂઢ બની ગયા હતા અને શું કરવું તથા શું ન કરવું, તે સંબંધમાં મને કાંઈ સમજણ પડતી નહોતી; પરંતુ ગઈ કાલે તારી ભાભી લલિતા તથા ‘સે લતાની સાથે મારે એ વિષયમાં ચર્ચા થતાં તેમણે મને મારાં કર્તાવ્યનું યથેષ્ટ ભાન કરાવ્યું છે. તેમણે મને બે માર્ગ દર્શાવ્યા છે અને તે એ કે માતા-પિતાના મૃત્યુને શેક નિવારવા અને તેમના આત્માનાં શ્રેય નિમિત્તે કાંતે ધાર્મિક કાર્યો જેવાં કે જ્ઞાતિ-ભજન, સંધ, સ્વામી– વત્સલ તીર્થયાત્રા ઈત્યાદિ કરવા અને કાંતે હાલમાં પાટણની થયેલી રાજકીય, સામાજીક અને ધાર્મિક પડતી દશામાંથી તેને ચડતી દશામાં લાવવાને માટે પ્રયાસ કરો. આ ઉભય માર્ગમાંથી પ્રથમને માર્ગ લલિતાએ દર્શાવ્યો છે અને બીજો માર્ગ સખેલતાએ દર્શાવ્યો છે. આ ઉપરથી વિચાર કરતાં અને તેમની સાથે ચર્ચા કરતાં મને બીજે માર્ગ વધારે આવશ્યક જણાય છે. પ્રથમના માર્ગે તો આપણે ચાલીએ છીએ અને ભવિષ્યમાં પણ ચાલીશુંજ; પરંતુ ખરી રીતે તે આપણે બીજા માર્ગે ચાલવા ખાસ કરીને પ્રયાસ કરે જોઈએ છીએ. આપણું પૂર્વજોએ ગુજરાતનું ગૌરવ વધારવામાં અને પાટણની પ્રભુતાને સુપ્રમે સિદ્ધ કરવામાં અગત્યને ભાગ લીધે છે એ આપણે જાણતાં હોવાથી આપણે પણ તેમના જ પગલે ચાલવું જોઈએ, એવો મેં નિશ્ચય કર્યો છે. હવે સ્વાલ માત્ર એટલે જ રહે છે કે આ માર્ગે ચાલવા માં આપણે શો પ્રયાસ કરે, એ વિચારવાનું છે. એ સંબંધમાં તાર ને વિચાર છે?” પહેલા જોડેસ્વારે પિતાને નિશ્ચય કહી બતાવતા પૂછયું. “એ સંબંધમાં પણ તમે જે વિચાર ઉપર આવ્યા છે, તેને મારી સંમતિજ છે, તે છતાં તમે જ્યારે મારો વિચાર જાણવા માગે છે. ત્યારે મારે તેને તમને જણાવો જોઈએ જ. એ સબંધમાં મારે. વિચારતે અધિકારી બનવાનેજ છે; કારણકે રાજ્યના અધિકારી બનવાથી રાજ્ય તથા પ્રજા ઉભયની સેવા થઈ શકે છે અને વળી અધિકારના અંગે આપણે પાટણની ઉન્નતિ માટે જે કરી શકીશું, તે બીજા કઈ પ્રયાસથી સર્વાશ કરી શકશે નહીં. આપણા પૂર્વજોએ પણ રાજ્યના અધિકારી બનીને જ દેશની રાજકીય ઉન્નતિ સિદ્ધ કરી હતી, એ આપણે જાણતા હોવાથી તેમના પગલે ચાલવું, એ આપણે ધર્મ છે.