________________ ગુજરાતનો નાથ. આ સમયે સંધ્યા ચાલી ગઈ હતી અને રાત્રિ પડી ચૂકી હતી. આકાશસ્થિત ચંદ્ર પૂર્ણ કળાથી પ્રકાશતો હતો અને તેનાં રૂપેરી અજવાળામાં સમસ્ત પૃથિવી સ્નાન કરી રહી હતી. - પ્રકરણ 2 જુ. * ગુજરાતને નાથ. મધ્યાહનો સમય હતો. ઉનાળો ચાલતો હોવાથી તાપ સપ્ત પડતો હતો. અને તેથી પાટણથી કેટલેક દૂર છાવણી નાંખીને પડેલું સૈન્ય આરામને અનુભવ કરી રહ્યું હતું. માત્ર એક વસ્ત્રધર (તંબુ) માં પાંચ-સાત માણસે કાંઈક વાર્તાલાપ કરી રહ્યા હતા. | મુસલમાનોને આ વખતે આપણે એવી તે સખત હાર ખવરાવી છે કે, તેઓ પુનઃ ગુજરાત તરફ આવવાની હિંમત કરી શકશે નહિ, એવું મારું માનવું છે.” લવણુપ્રસાદે મૂછોના આંકડા ચડાવતાં ચડાવતાં કહ્યું. મારી માન્યતા પણ એવી જ છે.” શ્રીધર મંત્રીએ અનુમોદન આપતાં કહ્યું “પરંતુ આપણું સૈન્યમાં ખુવારી ઘણી થયેલી છે.” “એ માથા સાટે માલ છે. યુદ્ધ એ કાંઇ નાનાં છોકરાની રમત નથી.” વૃદ્ધ અર્ણરાજ વાઘેલાએ મંદ સ્મિત કરીને કહ્યું. . તમારું કથન સત્ય છે કે યુદ્ધ એ કાંઈ નાનાં છોકરાની રમત નથી, પરંતુ મંડલેશ્વર ! મારે કહેવાનો ભાવાર્થ માત્ર એટલેજ છે કે આ વખતની છત આપણને બહુજ ભારે થઈ પડી છે.” શ્રીધરે પોતાનાં પૂર્વ કથનનો ભાવાર્થ કહી બતાવ્યું. “તમારૂં એ કહેવું વ્યાજબી છે.”મંડલેશ્વર અર્ણોરાજે કબુલ કર્યું. “અને દેશનો ઉદ્ધાર કાંઈ નાનાસુના ભાગથી થઈ શકતું નથી; એ વાતને આપણે ભૂલી જવી જોઈએ નહિ.” યુવાન વીરધવલે આગળ પડીને કહ્યું : એ વાત પણ બરાબર છે. ભગવાન સોમનાથની કૃપાથી આપણે ગમે તે રીતે મુસલમાનો ઉપર જીત મેળવી શકયા અને તેમને ગુજરાતમાંથી હાંકી કહા ક્યા, એ મોટા સુભાગ્યની ઘટના છે.” એ પ્રમાણે શ્રીધર મંત્રીએ કહીને સર્વની મધ્યમાં બેઠેલા ભીમદેવ તરફ જોઈને વિનયથી