________________ વીર શિરોમણી વસ્તુપાલ. ના, જરાપણ નહિ”સાગરે ઉત્તર આપે. મારા સમજવા પ્રમાણે વહીવટી અધિકારી તરીકે તમને વેતન સારૂં મળે છે એટલે તમને કઈવાર લાંચ લેવાની જરૂર પડતી નહિ હૈ ય.”વસ્તુપાલે માર્મિકતાથી કહ્યું. - “લાંચ!” સાગરે આશ્ચર્ય દર્શાવતાં કહ્યું. “આપ એ શી વાત કરે છો ? જે હું લાંચ લેતે હે, તે રાજાને કૃપાપાત્ર થાઉં ખરે કે ? આપ હજી નવાસવા છો એટલે મારી રીતભાતની આપને શી ખબર હોય?” સાગરનું ગર્વયુક્ત કથન સાંભળીને વસ્તુપાલન ક્રોધ કાબુમાં ન રહ્યો, પરંતુ તેણે શાંતિ રાખીને કહ્યું. “તમે રાજાના કૃપાપાત્ર છે, એ હું જાણું છું; પરંતુ રાજાને કૃપાપાત્ર માણસ લાંચ ન લે, એમ તમારે કહેવું છે ?" હા; નહિ તે રાજાની કૃપા શી રીતે મેળવી શકાય ? " સાગરે કહ્યું. , “રાજાની કૃપા મેળવવાનાં અનેક સાધને છે, પણ એ વાત જવા દઈએ અને મૂળ વાત ઉપર આવીએ. શું તમે કોઈ વાર લાંચ લીધી નથી અને કોઈને નિરર્થક દુઃખ આપ્યું નથી ?" વસ્તુપાળે મૂળ વિષય ઉપર આવીને પ્રશ્ન કર્યો. ના, કેઈ વાર પણ નહિ.” સાગરે બેદરકારીથી જવાબ આપે. " તમે ગરીબ પ્રજાને વિના કારણે દુઃખ દે છે અને લાંચ પણ લે છે, એ વાત સિદ્ધ છે, તે છતાં અસત્ય બોલવાનો ગુન્હ પણ શા માટે કરે છે ? શું તમે ગઈ કાલે એક ખેડુતવર્ગની બાઈને ધમકી આપીને તેની પાસેથી લાંચની માગણી કરી નહોતી ?" મંત્રીશ્વરે ગુસ્સાથી આંખોને લાલ કરીને પૂછયું. તે અધિકારી વસ્તુપાલના એ પ્રશ્નથી જરા ગભરાયે; પરંતુ તે કાંઈ એમ ડરી જાય તેવો નહે. તે વયે પ્રૌઢ હતું અને વળી રાજની ખટપટમાં પૂરો હતા; તેથી તેણે ગભરાટને દૂર કરી હિંમતથી ક. “ના, કઈ બાઈને ધમકી આપેલી નથી, તેમ તેની પાસેથી લાંચની માગણું પણ કરેલી નથી. હું કેઈની પાસેથી કદિ લાંચ લેતું નથી.” “બહુ સારું. તમે લાંચ લે છે કે નહિ, તે હમણુજ સિદ્ધ થશે.” વસ્તુપાલે એમ કહીને હાક મારી. “સામંત !"