________________ પદ્માની પ્રતિકા 81 હાર ગયા હતા અને જ્યદેવને પાછળ રેકી રાખવામાં આવ્યો હતો. થોડીવાર પછી જયદેવ જવાનું કરતો હતો, પરંતુ તેજપાળની સ્ત્રી અનુપમાના આગ્રહથી વધારે વાર રોકાય અને તાપ સખ્ત પડતા હેવાથી આરામને માટે વાડાનાં વિશ્રાંતિગૃહમાં ગયે. જ્યદેવ નગરશેઠ અને શ્રીમંત પિતાનો પુત્ર હોવાથી વિલક્ષણ અને અભિમાની હતે. યૌવન અને ધનના મદથી તે ઉડાઉ અને શોખીન બની ગયો હતે અને સ્વેચ્છા મુજબ ગમે તેવી છૂટથી વર્તતે હતો; પરંતુ તે નગરશેઠને પુત્ર હોવાથી તેનું ઘણું માન હતું અને લેકે તેને કાંઈ કહી શકતાં નહતાં. વળી તેના સ્વેચ્છાચારની વાત બહુ બહાર આવેલી નહેતી અને તેમાંએ વસ્તુપાલના જાણવામાં તે તે આવેલીજ નહોતી અને તેથી તે તેને સર્વ વાતે લાયક માનીને પદ્માનું સગપણ તેની સાથે કરવાને તૈયાર થયે હતો. પવાના કાને જ્યદેવના મેજી સ્વભાવની વાત આવી હતી, પરંતુ તેને તેનાં વિશેષ આચરણની ખબર નહોતી, એ આપણે ગત પ્રકારમાં તેણે જાહેર કરેલા વિચાર ઉપરથી જાણી શકીએ તેમ છીએ. વસ્તુપાલનાં મકાનની પાછળના ભાગમાં વાડી આવેલ હતો અને તેમાં વિવિધ પ્રકારનાં વૃક્ષની ઘન ઘટાથી સૂર્યના પ્રખર કિરણે પણ ભાગ્યે જ પ્રવેશી શકતાં હતાં. ઘરનાં મનુષ્યો આ વૃક્ષઘટાને વિશ્રાંતિ-ગ્રહ કહેતાં હતાં અને તાપ તથા ઉકળાટના સમયે આરામને માટે ત્યાં આવીને ઘડીભર બેસતાં હતાં. જ્યદેવ આ સ્થળે આવ્યા, તે પહેલાં પડ્યા ત્યાં આવીને એક વૃક્ષની નીચે ઓટા ઉપર બેઠેલી હતી. આ પ્રમાણે તે પતાની સ્વેચ્છાથી બેઠી નહતી; કિન્તુ લલિતા, અનુપમા વગેરે તરફથી તેને ત્યાં બેસવાની ફરજ પડેલી હોવાથી તે અનિચ્છાએ પણ ત્યાં આવીને બેઠી હતી. પદ્મા એક પગ ઓટા ઉપર અને એક પગ નીચે જમીન ઉપર રાખીને તથા પોતાના કોમળ કરને ગાલની સાથે ટેકાવીને વિચારનિદ્રામાં પડેલી હતી. આવી સ્થિતિમાં તે શા વિચાર કરતી હશે, એ જાણી શકાય તેમ નથી, પરંતુ તે જે સ્થિતિમાં બેઠેલી હતી, તે ઉપર થી સ્વર્ગભૂમિમાંથી ભૂલી પડેલી અને પાછું ત્યાં શી રીતે જઈ શકાશે, એ વિચાર કરતી દેવાંગના સમાન જણાતી હતી. જયદેવ રસિક હતા. તે પદ્માની મનોહારી સચેત પ્રતિમા જઈને મંત્રમુગ્ધ થઈ ગયા અને તેની આંખો તેનાં સેંદર્યને જેવાને અને તેના કર્ણ તેની મીઠી વાણી સાંભળવાને આતુર થઈ રહ્યાં. અત્યારે પહેલાં