________________ પાટણની પરિસ્થિતિ. સ્નેહ અને કૃપાને લાયક રહ્યો છે ખરો ? તારી મારા પ્રત્યેની માન. ' બુદ્ધિમાં ફેરફાર થઈ ગયે નથી ? તું મારા વિરૂદ્ધ કાવત્રામાં સામેલ થયે નથી?” બને તુ પાટણની રાજ્યગાદીને હસ્તગત કરવાને આતુર થઈ રહ્યો નથી ?" ભીમદેવે ઉપરાસાપરી પ્રશ્નો પૂછીને તેને ગભરાવી મૂકો. ત્રિભુવનપાલ ચૂપ રહ્યો; તે કાંઈ બેલી શકયો નહિ. બેલવા જેટલી તેનામાં હિંમત પણ રહી નહોતી. ભીમદેવે તેની તરફ વધારે તીવ્રતાથી જોઈને કહેવા માંડયું. ત્રિભુવનપાલ ? તારા આવાસે વિશ્વાસઘાતક સામંતને એકત્ર કરીને તું કાવત્રને ઉત્તેજન આપતું નથી કે? ભયંકર અંધાધુંધીમાં મારાં પડખે ઉભા રહેવાના બદલે તું કાવત્રાંબાજ સામંતોને ઉશ્કેરવામાં આનંદ અને વાર્થ માનતે હતો અને હજી પણ માને છે, એ શું સત્ય નથી કે? કેમ જવા આપતો નથી ? શા માટે શરમાય છે ? મેં તને તારી યોગ્યતા નહિ છતાં મહાસામંતનાં પદે ચડાવ્યો અને તેને મારો આત્મીય માણસ ગ, તેનું આજ ફળ કે? બેલ, તારે શું જોઈએ છીએ? તું શા માટે કાવત્રાંબાજ સામંતોને પક્ષમાં લઈ ધાંધલ કરી રહ્યો છે? તારે પાટણની રાજ્યગાદી જઇએ છે શું ? જોઈતી હોય, તે હા પાડ; પતાથી મારી સન્મુખ કબુલ કર અને હું તને ગમે તે ભોગે પણ પાટણના રાજ્યગાદી અત્યારથીજ-આ ક્ષણથીજ આપી દેવાને તૈયાર છું. હું જ્યગાદી ઉપર બેસી બેસીને કંટાળી ગયો છું; મને તેની જરૂર નથી.” ભીમદેવનું ઉપર્યુક્ત કથન સાંભળીને ત્રિભુવનપાલ અવાકુ થઈ ગયો. તે શરમનો માર્યો કેવળ નીચું જોઈને બેસી રહ્યો. ' - ભીમદેવે આગળ ચલાવ્યું. " ત્રિભુવનપાલ! તને તારા દોષો જણાતા નહિ હોય, પરંતુ તને તે કહી બતાવું છું, તે ધ્યાનપૂર્વક સાંભળ અને તેથી તું શા કારણથી પાટણની રાજ્યગાદીના ઉત્તરાધિકાર ગુમાવી શકે છે, તેનું તને ભાન થશે; કારણ કે તારાં મનમાં એ વાત ખટકતી હોવાથી જ મેં અત્યારે એ વાતનો ખુલાસે કરવાનું ગ્ય ધાર્યું છે. દિલ્હીના રાજા સોમેશ્વર અને પૃથિવીરાજ તથા મુસલ્માનોની સાથેના યુદ વખતે તું મારાં પડખે ને પડખે રહ્યો હતો અને તે યુધ્ધમાં તેં બહાદુરી પણ દર્શાવી હતી. ત્યાંસુધી બધું ઠીક હતું અને હું તને મારા ઉત્તરાધિકારી તરીકે માન હતું અને તેથી મનમાં આનંદ પામતે હતે; પરંતુ કુતુબુદ્દીનના હલ્લામાં મારે પરાજય થયો અને ત્યાર પછી જે ભયંકર અંધાધુંધી ચાલી રહી, તેને લાભ લઇને કેટલાક વિશ્વાસઘાતક