Page Text
________________ 106 વીરશિરોમણી વસ્તુપાલ. સેમવર્મા તથા ક્ષેત્રવર્મા વગેરે રાજસભાના ખાનગી ખંડમાં એકત્ર મળ્યા હતા. મહામાત્ય વસ્તુપાલ ધવલક્કપુરના રાજ્યતંત્રની બધી યોજના કરીને તેનો અમલ પણ ધીમે ધીમે કરવા માંડ્યો હતો. તેણે સ્તંભતીર્થ અને ધવલપુરની પ્રભુતા પોતાના હાથમાં રાખી હતી અને તેજપાલને મંત્રીપદની સાથે સૈન્યની દેખરેખનું કામ પણ સોંપ્યું હતુ. તેણે બીજા મંત્રીઓને રાજ્યનાં જુદાં જુદાં ખાતાં સેપી દીધાં હતાં અને સામંતો તથા સરદારોના અધિકારોને મર્યાદિત બનાવવામાં આવ્યા હતા. સજજનને સત્કાર કરવો, દુજનેને દંડ આપવો, ધન અને ધર્મની વૃદ્ધિ કરવી અને સર્વ લેકોપર ઉપકાર કરો, એ રાજ્યવ્યાપારનું ફળ છે, એ હેતુથી મહામાત્ય વસ્તુપાલે એ પ્રમાણેજ રાજ્યની વ્યવસ્થા કરેલી હતી. લાંચ અને પ્રપંચથો લેમી મેળવનારા, દુષ્ટ અને ચાડીયામાં અગ્રેસર એવા અધિકારીઓને તથા ધન અને સત્તાથી મદેન્મત્ત બનેલા નાનાં ગામના ઠાકરે, પટેલે અને સરદારને શામ, દામ, દંડ અને ભેદથી દંડીને બધાને તેણે ધવલક્કપુરનાં રાજ્યતંત્રને આજ્ઞાધારી બનાવી દીધા હતા. ટુંકામાં કહેવામાં આવે, તો તેણે સ્વતંત્ર બની ગયેલા ગામના મુખીઓ વગેરેને જૂદાં જુદાં બાને દંડીને રાજ્યને ખજાને ભરી દીધો હતો અને ધનનાં બળથી મેટું વિશાળ સૈન્ય પણ તૈયાર કરી દીધું હતું. તેણે ધવલપુરને પાટણના મંડળ માંહેના નાનાં મંડળને બદલે સમસ્ત ગુજરાતનું પાટનગર બનાવી દીધું હતું અને તેની સત્તા તથા કાર્યની પ્રણાલિકાથી નાનાં ગામના ઠાકોર તેના તાબામાં સ્વતઃ આવી ગયા હતા. હવે પાટણના સ્વતંત્ર બની ગયેલા માંડલિકે અને સૌરાષ્ટ્રના કેટલાક ઉદ્ધત ઠાકરેને શી રીતે વશ કરવા, એ સ્વાલ રહેલું હતું અને તે માટે એક નિશ્ચય ઉપર આવવા વસ્તુપાલે ધવલwપુરના અધિકારીઓને એકત્ર કર્યા હતા. બધા અધિકારીઓ આવી ગયા પછી વસ્તુપાલે સર્વની તરફ જોઈને બોલવાની શરૂઆત કરી. “મંત્રીઓ ! સામાઁ ! અને સરદાર! પરમાત્માની કૃપાથી આપણે આપણું કાર્યમાં ધીમે ધીમે ફતેહમંદ થતા જઈએ છીએ, એ આપણા માટે હર્ષને વિષય છે. શામ, દામ, દંડ અને ભેદ એ ચાર પ્રકારની રાજનીતિથી દુષ્ટ અધિકારીઓને અને આસપાસના ઉદ્ધત ઠાકરેને આપણે યોગ્ય દંડ આપીને વશ કરી શકયા છીએ. રાજ્યકેષમાં ધનની વૃદ્ધિ થતાં સૈન્ય વધારવામાં આવ્યું છે અને રાજ્યતંત્રના બધાં ખાતાંને વ્યવસ્થા સર કરવામાં આવ્યાં છે. આ પ્રમાણે આપણે ધવલપુરના રાજ્યતંત્રને સુવ્યવસ્થિત કરીને ગુજરાતનાં
| SR No. | 006161 |
| Book Title | Veer Shiromani Vastupal Part 01 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | |
| Publisher | |
| Publication Year | |
| Total Pages | 196 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 14 MB |