Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________
|| नमो नमः श्रीगुरो मसूरये ॥
महोपाध्यायश्रीमज्जिनमण्डनमणिविरचिता
॥ धर्म परीक्षा ॥
-: प्रकाशक :
श्री जिनशासन आराधना ट्रस्ट
दुकान नं. ५, बद्रिकेश्वर सोसायटी, ८२, नेताजी सुभाष रोड, मरीन ड्राइव, 'इ' रोड, मुंबई - ४०० ००२.
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________
गंगाए वालुअं जो, मिणिज्ज उल्लिंचिउण य समत्थो । हत्थउडेहिं समुंद्द सो नाणगुणे भणिज्जाहि ॥
ગંગાનદીના તટ પરની રેતીના કણેકણને માપવા (ગણવા) જે સમર્થ છે, ને જે અગાધ સમુદ્રના પાણીને બે હાથ વડે ઉલેચી નાખવા સમર્થ છે, તે જ જ્ઞાનના ગુણો (મહત્તા) કહેવા સમર્થ છે. (અર્થાત્ શ્રુતજ્ઞાનની મહત્તાનું માપ કાઢવું અશક્યપ્રાય: છે.)
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________
॥ नमो नमः श्रीगुरुप्रेमसूरये ॥ महोपाध्यायश्रीमज्जिनमण्डनगणिविरचिता ॥ धर्म परीक्षा ॥
-: प्रकाशक :
श्री जिनशासन आराधना ट्रस्ट
नं. ५, बद्रिकेश्वर सोसायटी, ८२, नेताजी सुभाष रोड, मरीन ड्राइव, 'इ' रोड, मुंबई - ४०० ००२. वीर संवत २५२८
दुकान
विक्रम संवत २०५८
मूल्य रु.३५/
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________
જે
આ
પ્રકાશકીય यस्मिन्नैव पिता हिताय यतते, भ्राता च माता सुतः, सैन्यं दैन्यमुपैति चापचपलम्, यत्राफलं दोर्बलम् । तस्मिन् कष्टदशाविपाकसमये, धर्मस्तु संवर्मितः, सजः सजन एष सर्वजगत: त्राणाय बद्धोधमः॥
| (શાંતાસુધારસ - ધર્મભાવના) પુ. ઉપાધ્યાયશ્રી વિનયવિજયજી મ. શાંતસુધારસમાં ધર્મભાવનામાં ધર્મનું મહત્વ બતાવતા ઉપરનો શ્લોક ટાંકે છે. અનાદિકાળથી રખડતા જીવને એકમાત્ર ધર્મ જ શરાણરૂપ છે. આપત્તિકાળમાં જ્યારે સ્વજનો પણ વિમુખ થઈ જાય છે. . . આપણી સ્વસામ્રગી પણ બધી પરાયી બની જાય છે. આપણો આધાર જ્યારે તૂટી જાય છે ત્યારે અસહાય બનેલા એવા આપણો આધાર કોઈ હોય તો તે એકમાત્ર ધર્મ છે. . . સર્વ પ્રકારનું સુખ ધર્મને જ બંધાયેલું છે. .. એવી ધર્મનો અચિંત્ય મહિમા છે.
પણ . . આ જગતમાં અનેક ધર્મ વિદ્યમાન છે. અનેક પંથો, સંપ્રદાયો છે. કયો ધર્મ આરાધવી ? ક્યો ધર્મ શુદ્ધ ? બસ ! આ જ વાતનો ખુલાસો તે આ ગ્રંથનો વિષય . . . ધર્મપરીક્ષા !!!
તપાગચ્છ પરંપરામાં થયેલ મહોપાધ્યાયશ્રી જિનમંડનગણિવરે આ ગ્રંથની રચના કરી છે, આઠ પરિચ્છેદાત્મક આ ગ્રંથ વિવિધ કથાનકોથી સમૃદ્ધ છે. સં. ૧૯૭૪માં પ્રવર્તકશ્રી કાંતિવિજયજી મ. ના શિષ્ય મુનિશ્રી ચતુરવિજયજી મહારાજે પરિશ્રમ લઈને આનું સંશોધન અને સંપાદન કર્યું છે. શ્રી જૈન આત્માનંદ સભા દ્વારા તેનું મુદ્રણકાર્ય થયું છે. હાલ આ ગ્રંથનું પુનઃમુદ્રણ કરતા સવિશેષ આનંદની અનુભૂતિ થાય છે. તથા પૂર્વપ્રકાશક અને પૂર્વ પાઠશ્રી પ્રત પાના નાદરની વાવણી ૧૭ કરીને ડી. - શ્રી જિનશાસન આરાધના ટ્રસ્ટ દ્વારા આજ સુધીમાં આવા પૂર્વમહર્ષિ રચિત ૨૫૦ જેટલા પુસ્તકોને પુનઃમુદ્રણ કરીને શ્રી સંધની સેવામાં અર્પણ કરવામાં માવ્યા છે.... હજી પણ આ કાર્ય ચાલુ જ છે. કુતરક્ષાના આ કાર્યમાં શ્રુતાધિષ્ઠાયિકા શ્રી સરસ્વતી દેવી અમોને આશીર્વાદ આપે એ જ અભ્યર્થના સહ..
લી. શ્રી જિનશાસન આરાધના ટ્રસ્ટ વતી ટ્રસ્ટીઓ. ચંદ્રકુમાર બાબુભાઈ જરીવાલા - લલિતકુમાર રતનચંદ કોઠારી - પુંડરીકભાઈ અંબાલાલ શાહ
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________
શ્રુત ભક્તિનો લાભ લેનાર) પૂજ્યપાદ ગચ્છાધિપતિ આચાર્યદેવ શ્રીમદ્ વિજય જયઘોષસૂરિ મ.ના આજ્ઞાવતી પંન્યાસજી શ્રી નિપુણચંદ્ર વિજ્યજી ગણિવર્યના શિષ્ય
મુનિ શ્રી અનંતબોથિ વિજ્યજીની પ્રેરણાથી શ્રી રિદ્ધિ સિદ્ધિ આદર્શ જે. મૂ. જૈન સંઘ મલાડ (પશ્ચિમ), મુંબઈ તરફથી લેવામાં આવેલ છે. શ્રી સંઘને ધન્યવાદ.
લી. શ્રી જિનશાસન આરાધના ટ્રસ્ટ
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________
પ્રાપ્તિસ્થાન
છે.
શ્રી જિનશાસન આરાધના ટ્રસ્ટ દુકાન નં. ૫, બદ્રિકેશ્વર સોસાયટી, ૮૨, નેતાજી સુભાષ રોડ, મરીન ડ્રાઇવ, ‘ઈ’ રોડ, મુંબઈ - ૪૦૦૨.
શ્રી જિનશાસન આરાધના ટ્રસ્ટ C/o. ચંદ્રકાંત એસ. સંઘવી બી-૬, અશોકા કોમ્પલેક્ષ, પહેલા ગરનાળા પાસે, પાટણ (ઉ. ગુ.) પીન ૩૮૪૨૬૫.
બસાલાલ અબાલાલ શાહ જૈન યાત્રિક ભુવન, માણેક ચોક, ખંભાત.
મૂળીબેન અનાવાડ રતનચંદ જૈન ધર્મશાળા, સ્ટેશન રોડ, વીરમગામ.
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________
नमो अरिजाल नमो सिका नमा आयरिया नमो नशा नाए समानु ए मा मनमकारा स्तनपाचव्या सहा में सवेर्स पढमहकर मंगल
२.प्रेनि
299999999999999999999992892892892893892899
કર્મસાહિત્ય વિશારદ, સિદ્ધાંતમહોદધિ, પરમ પૂજ્ય આચાર્ય
ભગવંત શ્રીમદ્ વિજય પ્રેમસૂરીશ્વરજી મહારાજા
મોક્ષમાર્ગના સાચા સારથી, સૂરિ પ્રેમના આજ્ઞાંકિત પટ્ટાલંકાર ૫.પૂ. 8 આ. ભ. શ્રીમદ્ વિજય ભુવનભાનુસૂરીશ્વરજી મહારાજા
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________
| નમો નમઃ શ્રીગુરુપ્રેમસૂરી છે. દિવ્ય કૃપા:- સિદ્ધાંતમહોદધિ સ્વ. આચાર્ય દેવ શ્રીમવિજય પ્રેમસૂરીશ્વરજી મહારાજા દિવ્યાશીષ:- વર્ધમાન તપોનિધિ ગચ્છાધિપતિ સ્વ. આચાર્ય દેવ શ્રીમદ્ વિજય
ભુવનભાનુસૂરીશ્વરજી મહારાજા. પુણ્યપ્રભાવ :- પરમ પૂજ્ય સમતાસાગર સ્વ. પંન્યાસજીશ્રી પદ્મવિજયજી ગણિવર્યશ્રી. શુભાશીષ:- સિદ્ધાંતદિવાકર ગચ્છાધિપતિ આચાર્યદેવ શ્રીમદ્ વિજય જયઘોષસૂરીશ્વરજી મહારાજ
-: પ્રેરણા-માર્ગદર્શન :પ. પૂ. વૈરાગ્યદેશનાદક્ષ આચાર્ય દેવ શ્રીમદ્ વિજય હેમચંદ્રસૂરિમહારાજા
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________
શ્રુતસેવાના કાર્યમાં સદાના સાથીઓ
૧. ભાણબાઈ નાનજી ગડા, મુંબઈ.
(૫.પૂ. ગચ્છાધિપતિ આચાર્ય દેવ શ્રીમદ્વિજય ભુવનભાનુસૂરિ મ.સા.ના ઉપદેશથી)
૨.
3.
૪.
श्रुतसमुद्ध(25)
૫.
શેઠ આણંદજી કલ્યાણજી, અમદાવાદ.
શ્રી શાંતિનગર શ્વેતાંબર મૂર્તિપૂજક જૈન સંઘ, અમદાવાદ.
( પ. પૂ. તપસમ્રાટ આચાર્યદેવ શ્રીમદ્વિજય હિમાંશુસૂરિ મ. સા. ની પ્રેરણાથી )
શ્રી શ્રીપાળનગર જૈન ઉપાશ્રય ટ્રસ્ટ, વાલકેશ્વર, મુંબઈ.
(પ.પૂ. ગચ્છાધિપતિ આચાર્યદેવ શ્રીમદ્વિજ્ય રામચંદ્રસૂરિ મ.સા.ની દિવ્યકૃપા તથા પૂ. આચાર્યદેવ શ્રીમદ્વિજય મિત્રાનંદ સૂ. મ.સા.ની પ્રેરણાથી )
શ્રી લાવણ્ય સોસાયટી શ્વેતાંબર મૂર્તિપૂજક જૈન સંઘ, અમદાવાદ.
( પ. પૂ. પંન્યાસજી શ્રી કુલચંદ્રવિજયજી ગણિવર્યની પ્રેરણાથી )
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________
તસેવાના કાર્યમાં સદાના સાથીઓ
૬. નયનબાળા બાબુભાઈ સી. જરીવાળા હા. ચંદ્રકુમાર, મનીષ, કલ્પનેશ - (પ. પૂ. મુનિરાજશ્રી કલ્યાણબોધિ વિજયજી મ. સા. ની પ્રેરણાથી) ૭. કેશરબેન રતનચંદ કોઠારી હા. લલિતભાઈ
(૫.પૂ. ગચ્છાધિપતિ આચાર્યદેવ શ્રીમદ્ વિજય જયઘોષસૂરીશ્વરજી મહારાજાની પ્રેરણાથી) ૮. શ્રી શ્વેતાંબર મૂર્તિપૂજક તપગચ્છીય જૈન પૌષધશાળા ટ્રસ્ટ, દાદર, મુંબઈ. ૯. શ્રી મુલુંડ શ્વેતાંબર મૂર્તિપૂજક જૈન સંઘ, મુલુંડ, મુંબઈ.
(આચાર્ય દેવ શ્રી હેમચંદ્રસૂરિ મ.સા. ની પ્રેરણાથી) ૧૦. શ્રી શાંતાક્રુઝ ધે. મૂર્તિ, તપાગચ્છ સંઘ, શાંતાક્રુઝ, મુંબઈ.
(આચાર્ય દેવ શ્રી હેમચંદ્રસૂરિ મ.સા.ની પ્રેરણાથી) ૧૧. શ્રી દેવકરણ મૂળજીભાઈ જૈન દેરાસર પેઢી, મલાડ (વેસ્ટ), મુંબઈ.
(૫. પૂ. મુનિરાજશ્રી સંયમબોધિ વિ. મ. સા. ની પ્રેરણાથી) ૧૨. સંઘવી અંબાલાલ રતનચંદ જૈન ધાર્મિક ટ્રસ્ટ, ખંભાત. (પૂ. સા. શ્રી વસંતપ્રભાશ્રીજી મ. તથા પૂ. સા.
શ્રી સ્વયંપ્રભાશ્રીજી મ. તથા પૂ. સા. શ્રી દિવ્યયશાશ્રીજી મ. ની પ્રેરણાથી મૂળીબેનની આરાધનાની અનુમોદનાર્થે).
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________
333333333888888888888888
38 39 38333333333333333388
તસેવાના કાર્યમાં સહાના સાથીઓ
૧૩. બાબુ અમીચંદ પનાલાલ આદીશ્વર જૈન ટેમ્પલ ચેરીટેબલ ટ્રસ્ટ, વાલકેશ્વર, મુંબઈ -
૪ ૦૬, (પૂ. મુનિરાજશ્રી અક્ષયબોધિ વિજયજી મ. સા. તથા પૂ. મુનિરાજશ્રી મહાબોધિ વિજયજી મ. સા. તથા
પૂ. મુનિરાજશ્રી હિરણ્યબોધિ વિજયજી મ. સા. ની પ્રેરણાથી ) ૧૪. શ્રી શ્રેયસ્કર અંધેરી ગુજરાતી જૈન સંઘ, મુંબઇ..
(પૂ. મુનિશ્રી હેમદર્શન વિ. મ. તથા પૂ. મુનિશ્રી રમ્યઘોષ વિ. મ. ની પ્રેરણાથી) ૧૫. શ્રી જૈન શ્વેતાંબર મૂર્તિપૂજક સંઘ, મંગળપારેખનો ખાંચો, શાહપુર, અમદાવાદ,
(પ. પૂ. આચાર્યદેવ શ્રી રૂચકચંદ્ર સૂરિ મ. ની પ્રેરણાથી) ૧૬. શ્રી પાર્શ્વનાથ શ્વેતાંબર મૂર્તિપૂજક જૈન સંઘ, સંઘાણી એસ્ટેટ, ઘાટકોપર, (વેસ્ટ) મુંબઈ.
(પૂ. મુનિરાજશ્રી કલ્યાણબોધિ વિજયજી મ. સા. ની પ્રેરણાથી) ૧૭. શ્રી નવજીવન સોસાયટી જૈન સંઘ, બોમ્બે સેન્ટ્રલ, મુંબઈ.
(પૂ. મુનિરાજશ્રી અક્ષયબોધિ વિ.મ.ની પ્રેરણાથી) ૧૮. શ્રી કલ્યાણજી સોભાગચંદ જૈન પેઢી, પીંડવાડા.
(સિદ્ધાંતમહોદધિ સ્વ. આ, શ્રીમદ્ વિજય પ્રેમસૂરીશ્વરજી મ. સા. ના સંયમની અનુમોદનાર્થે).
8888888888888888888888
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________
4899788899999999999999999999 ૪૪૪૪8888888888888888
તસેવાના કાર્યમાં સહાના સાથીઓ
૧૯. શ્રી ઘાટકોપર જૈન શ્વેતાંબર મૂર્તિપૂજક સંઘ, ઘાટકોપર (વેસ્ટ), મુંબઈ.
(વૈરાગ્યદેશનાદક્ષ પૂ. આ. શ્રી હેમચંદ્રસૂરિ મ. સા. ની પ્રેરણાથી) ૨૦. શ્રી આંબાવાડી શ્વેતામ્બર મૂર્તિપૂજક જૈન સંઘ, અમદાવાદ. (પૂ. મુનિ શ્રી કલ્યાણબોધિ વિ. મ. ની પ્રેરણાથી) ૨૧, શ્રી જૈન શ્વેતામ્બર મૂર્તિપૂજક સંઘ, વાસણા, અમદાવાદ.
(પૂ. આચાર્ય શ્રી નરરત્નસૂરિ મ. ના સંયમજીવનની અનુમોદનાર્થે પૂજ્ય તપસ્વી રત્ન આચાર્ય શ્રી
હિમાંશુસૂરીશ્વરજી મ. સા. ની પ્રેરણાથી) ૨૨. શ્રી પ્રેમવર્ધક આરાધક સમિતિ, ધરણિધર દેરાસર, પાલડી, અમદાવાદ..
(પૂ. ગણિવર્ય શ્રી અક્ષયબોધિ વિજયજી મ. ની પ્રેરણાથી) ૨૩. શ્રી મહાવીર જૈન શ્વે. મૂર્તિપૂજક સંઘ, પાલડી, અમદાવાદ. શેઠ કેશવલાલ મૂળચંદ જૈન ઉપાશ્રય.
(પ. પૂ. આચાર્ય શ્રી રાજેન્દ્રસૂરિ મહારાજ સા. ની પ્રેરણાથી) ૨૪. શ્રી માટુંગા જૈન શ્વેતા, મૂર્તિપૂજક તપગચ્છ સંઘ એન્ડ ચેરિટીઝ, માટુંગા, મુંબઈ. ૨૫. શ્રી જીવીત મહાવીરસ્વામી જૈન સંઘ, નાંદિયા. (રાજસ્થાન)
(પૂ. ગણિવર્ય શ્રી અક્ષયબોધિ વિજયજી મ. સા. તથા મુનિશ્રી મહાબોધિ વિજયજી મ. સા. ની પ્રેરણાથી)
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________
થત સેવાના કાર્યમાં સહાના સાથીઓ
૨૬. શ્રી વિશા ઓશવાળ તપગચ્છ જૈન સંઘ, ખંભાત. | (વૈરાગ્યદેશનાદક્ષ પ. પૂ. આચાર્ય દેવ શ્રી હેમચંદ્રસૂરિ મ. સા. ની પ્રેરણાથી) ૨૭. શ્રી વિમલ સોસાયટી આરાધક જેન સંધ, બાણગંગા, વાલકેશ્વર મુંબઈ - ૪૦૦૦૬. ૨૮. શ્રી પાલિતાણા ચાતુર્માસ આરાધના સમિતિ. (પરમ પૂજ્ય વૈરાગ્ય દેશનાદક્ષ આચાર્ય દેવ શ્રીમદ્ વિજય
હેમચંદ્રસૂરિશ્વરજી મહારાજ સાહેબના સંવત ૨૦૫૩ ના પાલિતાણા મધ્ય ચાતુર્માસ પ્રસંગે) ર૯, શ્રી સીમંધર જિન આરાધક ટ્રસ્ટ, એમરલ્ડ એપાર્ટમેન્ટ, અંધેરી (ઈ), મુંબઇ.
(મુનિશ્રી નેત્રાનંદ વિજયજી મ. સા. ની પ્રેરણાથી) ૩૦. શ્રી ધર્મનાથ પોપટલાલ હેમચંદ જૈન શ્વેતાંબર મૂર્તિપૂજક સંધ, જૈન નગર, અમદાવાદ.
(પ. પૂ. મુનિરાજશ્રી સંયમબોધિ વિજયજી મ. સા. ની પ્રેરણાથી) ૩૧. શ્રી કૃષ્ણનગર જૈન શ્વેતામ્બર મૂર્તિપૂજક સંઘ, સૈજપુર, અમદાવાદ.
(૫. પૂ. આચાર્ય વિજય હેમચંદ્રસુરીશ્વરજી મ. સા. ના કૃષ્ણનગર મધ્યે સંવત ૨૦૫૨ ના ચાતુર્માસ નિમીત્તે
પ. પૂ. મુનિરાજશ્રી કલ્યાણબોધિ વિજય મ. સા. ની પ્રેરણાથી). ૩૨. શ્રી બાબુભાઇ સી. જરીવાળા ટ્રસ્ટ, નિઝામપુરા, વડોદરા - ૩૮૦૦૨.
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________
તસેવાના કાર્યમાં સહાના સાથીઓ
૩૩. શ્રી ગોડી પાર્શ્વનાથજી ટેમ્પલ ટ્રસ્ટ, પુના. (પૂ. ગચ્છાધિપતિ આચાર્ય દેવ શ્રીમદ્ વિજય જયઘોષસૂરીશ્વરજી મ. સા.
તથા પૂ. મુનિરાજશ્રી મહાબોધિ વિજયજી મ. સા. ની પ્રેરણાથી) ૩૪. શ્રી શંખેશ્વર પાર્શ્વનાથ જૈન શ્વેતામ્બર મંદિર ટ્રસ્ટ, ભવાની પેઠ, પુના.
(પૂ. મુનિરાજ શ્રી અનંતબોધિ વિજયજી મ. સા. ની પ્રેરણાથી) . ૩૫. શ્રી રાંદેર રોડ જૈન સંઘ, સુરત. (પૂ. પં. શ્રી અક્ષયબોધિ વિજયજી મ. સા. ની પ્રેરણાથી) ૩૬, શ્રી શ્વેતામ્બર મૂર્તિપૂજક તપાગચ્છ દાદર જૈન પૌષધશાળા ટ્રસ્ટ, આરાધના ભવન, દાદર, મુંબઈ.
(મુનિ શ્રી અપરાજિત વિજયજી મ. સા. ની પ્રેરણાથી) | ૩૭. શ્રી જવાહર નગર જૈન શ્વે. મૂર્તિ. સંઘ, ગોરેગામ, મુંબઈ. (પૂ. આ. શ્રી રાજેન્દ્રસૂરિ મ. સા. ની પ્રેરણાથી) | ૩૮. શ્રી કન્યાશાળા જૈન ઉપાશ્રય, ખંભાત. (પૂ. પ્ર. શ્રી રંજનશ્રીજી મ. સા., પૂ. પ્ર. શ્રી ઈંદ્રશ્રીજી મ. સા. ના
સંયમજીવનની અનુમોદનાર્થે પ. પૂ. સા. શ્રી વિનયપ્રભાશ્રીજી મ. સા. તથા પ. પ્ર. સા. શ્રી વસંતપ્રભાશ્રીજી મ. સા.
તથા સાધ્વીજી શ્રી સ્વયંપ્રભાશ્રીજી મ. સા. ની પ્રેરણાથી) ૩૯. શ્રી માટુંગા જૈન શ્વેતામ્બર મૂર્તિપૂજક તપાગચ્છ સંધ એન્ડ ચેરીટીઝ, માટુંગા, મુંબઈ.
(પૂ. પંન્યાસપ્રવર શ્રીજયસુંદરવિજયજી ગણિવર્યની પ્રેરણાથી)
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
________________
elaik Vidyals pi>p*
૪૦. શ્રી શંખેશ્વર પાર્શ્વનાથ શ્વેતામ્બર મૂર્તિપૂજક જૈન સંઘ, ૬૦ ફુટ રોડ, ઘાટકોપર (ઈ.) (પૂ. પં. શ્રી વરબોધિવિજયજી ગણિવર્યની પ્રેરણાથી)
૪૧. શ્રી આદિનાથ શ્વેતામ્બર મૂર્તિપૂજક જૈન સંઘ, નવસારી.
(પ. પૂ. આ. શ્રી ગુણરત્નસૂરિ મ.ના શિષ્ય પૂ. પંન્યાસજી શ્રી પુણ્યરત્નવિજયજી ગણિવર્યની તથા પૂ. પં. યશોરત્નવિજ્યજી ગણિવર્યની પ્રેરણાથી)
૪૨. શ્રી કોઇમ્બતુર જૈન શ્વેતાંમ્બર મૂર્તિપૂજક સંઘ, કોઈમ્બતુર.
૪૩. શ્રી પંકજ સોસાયટી જૈન સંઘ ટ્રસ્ટ, પાલડી, અમદાવાદ. (પ. પૂ. આ. શ્રી ભુવનભાનુસૂરિ મ. સા. ની ગુરુમૂર્તિ પ્રતિષ્ઠા પ્રસંગે થયેલ આચાર્ય-પંન્યાસ-ગણિ પદારોહણ દિક્ષા વગેરે નિમિત્તે થયેલ જ્ઞાનનિધિમાંથી.) ૪૪. શ્રી મહાવીરસ્વામી જૈન શ્વેતાંમ્બર મૂર્તિપૂજક દેરાસર, પાવાપુરી, ખેતવાડી, મુંબઇ.
(પૂ. મુનિશ્રી રાજપાલવિજ્યજી મ.સા. તથા પૂ. પં. શ્રી અક્ષયબોધિવિજયજી મ.સા. ની પ્રેરણાથી) ૪૫. શ્રી હીરસૂરીશ્વરજી જગદ્ગુરુ શ્વેતાંમ્બર મૂર્તિપૂજક જૈન સંઘ ટ્રસ્ટ, મલાડ (પૂર્વ), મુંબઇ. ૪૬. શ્રી પાર્શ્વનાથ શ્વે. મૂર્તિપૂ. જૈન સંઘ, સંઘાણી એસ્ટેટ, ઘાટકોપર (વેસ્ટ), મુંબઇ.
૪૭.
શ્રી રતનબેન વેલજી ગાલા પરિવાર મુલુંડ, મુંબઇ. ( મુનિશ્રી રત્નબોધિવિજયજી મ. સા.ની પ્રેરણાથી )
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________
થત સેવાના કાર્યમાં સહાના સાથીઓ
૪૮, શ્રી ધર્મનાથ પોપટલાલ હેમચંદ જૈન શ્વેતામ્બર મૂર્તિપૂજક સંઘ, જૈન નગર, અમદાવાદ.
. (મુનિશ્રી સત્યસુંદર વિજયજી મ. સા. ની પ્રેરણાથી) ૪૯. શ્રી મરીન ડ્રાઇવ જૈન આરાધક ટ્રસ્ટ, મુંબઇ. ૫૦. શ્રી સહસ્ત્રફણા પાર્શ્વનાથ જૈન દેરાસર ઉપાશ્રય ટ્રસ્ટ, બાબુલનાથ, મુંબઇ.
(ગણિવર્ય શ્રી અપરાજિત વિજયજી મ.સા. ના શિષ્ય મુનિશ્રી સત્વભૂષણવિજયજી મ.સા. ની પ્રેરણાથી ) ૫૧. શ્રી ગોવાલિયા ટેક જૈન સંઘ, મુંબઈ. (ગણિવર્યશ્રી કલ્યાણબોધિવિજયજી મ. સા.ની પ્રેરણાથી ) ૫૨, શ્રી વિમલ સોસાયટી આરાધક જૈન સંઘ, બાણગંગા, વાલકેશ્વર, મુંબઇ-૬.
(ગણિવર્યશ્રી કલ્યાણબોધિવિજયજી મ. સા.ની પ્રેરણાથી) ૫૩. શ્રી વાડીલાલ સારાભાઈ દેરાસર ટ્રસ્ટ, પ્રાર્થના સમાજ, મુંબઇ. (મુનિ શ્રી રાજપાલ વિજયજી તથા પં. શ્રી
અક્ષયબોધિવિજય ગણિ ની પ્રેરણાથી) ૫૪. શ્રી પ્રીન્સેસ સ્ટ્રીટ-લુહારચાલ જૈન સંઘ. (ગણિવર્યશ્રી કલ્યાણબોધિ વિજયજી મ. સા. ની પ્રેરણાથી ) | ૫૫. શ્રી ધર્મશાંતિ ચેરીટેબલ ટ્રસ્ટ, કાંદિવલિ (ઇસ્ટ). (મુનિશ્રી રાજપાલ વિજયજી મ. સા. તથા પં. શ્રી
અક્ષયબોધીવિજય ગણિ ની પ્રેરણાથી)
333333838g3333333
Page #17
--------------------------------------------------------------------------
________________
શ્રુતસેવાના કાર્યમાં સહાના સાથીઓ
ભ
ક્ત
૧.
૨.
3.
..
૧.
2.
3.
૪.
૫.
૬.
શ્રી લક્ષ્મીવર્ધક જૈન સંઘ, પાલડી, અમદાવાદ. (પ.પૂ. મુનિરાજશ્રી નિપુણચંદ્ર વિજય મ.સા.ની પ્રેરણાથી ).
શ્રી નડીયાદ શ્વેતાંબર મૂર્તિપૂજક જૈન સંઘ, નડીયાદ. (પ.પૂ. મુનિ શ્રી વરબોધિ વિજયજી મ.સા.ની પ્રેરણાથી).
શ્રી સાયન શ્વેતાંબર મૂર્તિપૂજક જૈન સંઘ, સાયન, મુંબઈ.
શ્રી પાર્શ્વનાથ શ્વેતાંબર મૂર્તિપૂજક જૈન સંઘ, સંઘાણી એસ્ટેટ, ઘાટકોપર (વેસ્ટ), મુંબઈ.
શ્રી બાબુભાઈ સી. જરીવાલા ટ્રસ્ટ, નિઝામપુરા, વડોદરા.
શ્રી બાપુનગર શ્વેતાંબર મૂર્તિપૂજક જૈન સંઘ, અમદાવાદ.
( પૂ. ગણિવર્યશ્રી અક્ષયબોધિવિજયજી મ.સા. તથા મુનિરાજશ્રી મહાબોધિ વિજયજી મ.સા.ની પ્રેરણાથી )
શ્રી સુમતિનાથ શ્વેતાંબર મૂર્તિપૂજક જૈન સંઘ, મેમનગર, અમદાવાદ.
( પૂ. મુનિરાજશ્રી ધર્મરક્ષિત વિ. મ. તથા પૂ. મુનિરાજશ્રી હેમદર્શન વિ. મ. ની પ્રેરણાથી )
સ્વ. શ્રી સુંદરલાલ દલપતભાઈ ઝવેરી. હા. જાસુદબેન, પુનમચંદભાઈ, જસવંતભાઈ વગેરે.
શ્રી મુનિસુવ્રત સ્વામિ જૈન શ્વેતાંબર મૂર્તિપૂજક મંદિર ટ્રસ્ટ, કોલ્હાપુર.
શ્રી અરવિંદકુમાર કેશવલાલ ઝવેરી જૈન રિલિજીયસ ટ્રસ્ટ, ખંભાત.
Page #18
--------------------------------------------------------------------------
________________
શ્રી જિનશાસન આરાધનાદ્રસ્ટ-મુંબઈ દ્વારા પ્રકાશિત થયેલા ગ્રંથોની સૂચિ
૧ જીવવિચાર પ્રકરણ સટીક દંડક પ્રકરણ
સટીક કાર્યસ્થિતિ સ્તોત્રાભિધાન સટીક. ૨ ન્યાયસંગ્રહ સટીક ૩ ધર્મસંગ્રહ સટીક ભાગ-૧ ૪ ધર્મસંગ્રહ સટીક ભાગ-૨ ૫ ધર્મસંગ્રહ સટીક ભાગ-૩ ૬ જીવસમાસ ટીકાનુવાદ
જંબુદ્વીપ સંગ્રહણી સટીક ૮ સાદ્વાદમંજરી સાનુવાદ ૯ સંક્ષેપ સમરાદિત્ય કેવળી ચરિત્ર ૧૦ બૃહન્નેત્રસમાસ સટીક ૧૧ બૃહત્ સંગ્રહાણી સટીક ૧૨ બૃહત્ સંગ્રહણી સટીક ૧૩ ચેઇયવંદણ મહાભાસ
૧૪ નયોપદેશ સટીક ૧૫ પુષ્પમાળા (મૂળ અનુવાદ) ૧૬ મહાવીરચરિયું ૧૭ મલ્લિનાથ ચરિત્ર ૧૮ વાસુપૂજ્ય ચરિત્ર ૧૯ શાંતસુધારસ સટીક ૨૦ શ્રાદ્ધગુણ વિવરણ ૨૧ તત્ત્વજ્ઞાન તરંગિણી ૨૨ ત્રિષષ્ઠિશલાકાપુરુષ ચરિત્ર પર્વ ૩/૪ ૨૩ ત્રિષષ્ટિશલાકાપુરુષ ચરિત્ર પર્વ ૫/૬ ૨૪ અષ્ટસહસ્ત્રી તાત્પર્ય વિવરણ ૨૫ મુક્તિપ્રબોધ ૨૬ વિશેષણવતીચંદન પ્રતિક્રમણ અવગૂરી ૨૭ પ્રવજ્યા વિધાનકુલક સટીક
છે .
Page #19
--------------------------------------------------------------------------
________________
૨૮
૨૯
૩૦
૩૧
વ્યવહાર શુદ્ધિ પ્રકાશ
૩૨
અનેકાન્ત વ્યવસ્થા પ્રકરણ
૩૩
પ્રકરણ સંદોહ
૩૪ ઉત્પાદાદિસિદ્ધિ પ્રકરણ સટીક
ચૈત્યવંદન ભાષ્ય (સંઘાચાર ભાષ્ય સટીક) વર્ધમાનદેશના પદ્ય (ભાગ-૧ છાયા સાથે)
વર્ધમાનદેશના પદ્ય (ભાગ-૨ છાયા સાથે)
૩૫ અભિધાન વ્યુત્પત્તિ પ્રક્રિયા કોશ ભાગ-૧
(ચિંતામણિ ટીકાનું અકારાદિ ક્રમે સંકલન)
૩૬ અભિધાન વ્યુત્પત્તિ પ્રક્રિયા કોશ ભાગ-૨
ચિંતામણિ ટીસનું અકારાદિ કર્મ સંકલન
૩૭ પ્રશ્નોત્તર રત્નાકર (સેનપ્રશ્ન)
૩૮
સંબોધસતિ સટીક
૩૯
૪૦
૪૧
૪૨
પંચવસ્તુ સટીક
શ્રી જંબુસ્વામી ચરિત્ર
શ્રી સમ્યક્ત્વ સમતિ સટીક
ગુરુ ગુણ ષત્રિશત્યત્રિંશિકા સટીક
૪૩
સ્તોત્ર રત્નાકર
૪૪ ઉપદેશ સપ્તતિ
૪૫
ઉપદેશ રત્નાકર
૪૬
શ્રી વિમલનાથ ચરિત્ર
૪૭ સુબોધા સમાચારિ
૪૮
૪૯
૫૦
૫૧
પર
૫૩
૫૪
૫૫
૫૬
૫૭
૫૮
૫૯
શાંતિનાથ ચરિત્ર ગ્રંથ
નવપદ પ્રકરણ સટીક ભાગ-૧
નવપદ પ્રકરણ સટીક ભાગ-૨
નવપદ પ્રકરણ લઘુ વૃત્તિ
શ્રાદ્ધ પ્રકરણ વૃત્તિ
શ્રી પાર્શ્વનાથ ચરિત્ર
વિજયપ્રશસ્તિ ભાષ્ય (વિજયસેનસૂરિ ચરિત્ર)
કુમારપાળ મહાકાવ્ય સટીક (પ્રાકૃતદ્દયાશ્રય) ધર્મરત્ન પ્રકરણ સટીક ભાગ-૧
ધર્મરત્ન પ્રકરણ સરીક ભાગ-૨
ઉપદેશ પદ ભાગ-૧
ઉપદેશ પદ ભાગ-૨
Page #20
--------------------------------------------------------------------------
________________
૬૦ શ્રાદ્ધદિનકૃત્ય ભાગ-૧ ૬૧ શ્રાદ્ધદિનકૃત્ય ભાગ-૨ ૬૨ પાર્શ્વનાથ ચરિત્ર ૬૩ વિચાર રત્નાકર ૬૪ ઉપદેશ સતિકા ૬૫ દેવેન્દ્ર નરકેન્દ્ર પ્રકરણ ૬૬ પુષ્પ પ્રકરણ માળા ૬૭ ગુર્નાવલી ૬૮ પુષ્પ પ્રકરણ ૬૯ નેમિનાથ મહાકાવ્ય ૭૦ પાંડવ ચરિત્ર ભાગ-૧ ૭૧ પાંડવ ચરિત્ર ભાગ-૨ ૭ર પાર્શ્વનાથ ચરિત્ર ગદ્ય ૩૩ હીર પ્રશ્નોત્તરાણિ ૭૪ ધર્મવિધિ પ્રકરણ ૭૫ સુપાર્શ્વનાથ ચરિત્ર ભાગ-૧ ૭૬ દેવધર્મ પરીક્ષાદિ ગ્રંથો
૭૭ સુપાર્શ્વનાથ ચરિત્ર ભાગ-૨-૩ ૭૮ પ્રકરણત્રયી ૭૯ સમતાશતક (સાનુવાદ) ૮૦ ઉપદેશમાળા-પુષ્પમાળા ૮૧ પૃથ્વીચંદ્ર ચરિત્ર ૮૨ ઉપદેશમાળા ૮૩ પાઇયલચ્છી નામમાલા
દોઢસો સવાસો ગાથાના સ્તવનો ૮૫ દ્વિવર્ણ રત્નમાલા ૮૬ શાલિભદ્ર ચરિત્ર ૮૭ અનંતનાથ ચરિત્ર પૂજાષ્ટક ૮૮ કર્મગ્રંથ અવચૂરી ૮૯ ઉપમિતિ ભવ પ્રપંચ કથા ભા.-૧ ૯૦ ધર્મબિન્દુ સક ૯૧ પ્રશમરતિ સટીક ૯૨ માર્ગણાધાર વિવરણ ૯૩ કર્મસિદ્ધિ
388888888888888888888838389 8888888888888888888888
Page #21
--------------------------------------------------------------------------
________________
૯૪ જંબુસ્વામી ચરિત્ર અનુવાદ ૯૫ ચૈત્યવંદન ભાણ સાનુવાદ ૯૬ ગુણવમ ચરિત્ર સાનુવાદ ૯૭ સવાસો દોઢસો ગાથા સ્તવનો ૯૮ ધાત્રિશતાત્રિશિકા ૯૯ કથાકોષ ૧૦ જૈન તીર્થ દર્શન ૧૦૧ જૈન કથા સંગ્રહ ભાગ-૧ ૧૦૨ જૈન કથા સંગ્રહ ભાગ-૨ ૧૦૩ જૈન કથા સંગ્રહ ભાગ-૩ ૧૦૪ રણસેહર નિવકહા સટીક ૧૦૫ આરંભસિદ્ધિ ૧૦૬ નેમિનાથ ચરિત્ર ગઘ ૧૦૭ મોહોબ્યુલનમ્ (વાસ્થાન) ૧૦૮ શ્રી ભુવનભાનુ કેવળી ચરિત્ર (અનુવાદ) ૧૦૯ શ્રી ચંદ્રપ્રભસ્વામી ચરિત્ર (અનુવાદ). ૧૧૦ આપણા જ્ઞાનમંદિરો
૧૧૧ પ્રમાલક્ષણ ૧૧૨ આચાર પ્રદીપ ૧૧૩ વિવિધ પ્રશ્રોત્તર ૧૧૪ આચારોપદેશ અનુવાદ ૧૧૫ પટ્ટાવલી સમુચ્ચય ભાગ-૧ ૧૧૬ પટ્ટાવલી સમુચ્ચય ભાગ-૨ ૧૧૭ રત્નાકરાવતારિકા અનુવાદ ભાગ-૧ ૧૧૮ રત્નાકરાવતારિકા અનુવાદ ભા-૨ ૧૧૯ ચૈત્યવંદન ચોવીસી તથા પ્રશ્નોત્તર ચિંતામણી ૧૨૦ નિરયાવલિ સૂત્ર ૧૨૧ કલ્યાણ મંદિર-લઘુશાંતિ સટીક ૧૨૨ ઉપદેશ સમતિકા (ટીકાનુવાદ) પુસ્તક ૧૨૩ પ્રતિક્રમણ હેતુ (પુસ્તક) - ૧૨૪ જૈન કુમારસંભવ મહાકાવ્ય ૧૨૫ દેવચંદ્ર સ્તવનાવલિ ૧૨૬ આનંદકાવ્ય મહોદધિ ભાગ-૧ ૧૨૭ શ્રી પર્યત આરાધના સૂત્ર (અવચૂરી અનુવાદ સાથે)
Page #22
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૨૮ જિનવાણી (તુલનાત્મકદર્શન વિચાર) ૧૨૯ પ્રશ્નોત્તર પ્રદીપ ગ્રંથ
૧૩૦ પ્રાચીન કોણ શ્વેતામ્બર કે દિગમ્બર (ગુજરાતી)
૧૩૧ જંબુદ્રીપ સમાસ (અનુવાદ)
૧૩૨ સુમતિ ચરિત્ર (અનુવાદ)
૧૩૩ તત્ત્વામૃત (અનુવાદ) ૧૩૪ ત્રિષત્રિશલાકાપુરુષ ચરિત્ર પર્વ-૨
૧૩૫ ત્રિષત્રિશલાકાપુરુષ ચરિત્ર પર્વ-૧
૧૩૬ જૈન કથા સંગ્રહ ભાગ-૪ (પ્રતાકાર સંસ્કૃત)
૧૩૭ જૈન કથા સંગ્રહ ભાગ-૫
૧૩૮ જૈન કથા સંગ્રહ ભાગ-૬
૧૩૯ જૈન ધર્મ ભક્તિ કંચનમાળા (સાનુવાદ) ભાગ-૧ ૧૪૦ જૈન ધર્મ ભક્તિ કંચનમાળા (સાનુવાદ) ભાગ-૨ ૧૪૧ શ્રીમોક્ષપદ સોપાન (ચૌદ ગુણસ્થાનકનું સ્વરૂપ) ૧૪૨ રત્નશેખર રત્નવતી કથા (પર્વતિથિ માહાત્મ્ય પર)
૧૪૩ ષષ્ઠિશતકમ્ (સાનુવાદ)
૧૪૪ નમસ્કાર મહામંત્ર (નિબંધ)
૧૪૫ જૈન ગોત્ર સંગ્રહ (પ્રાચીન જૈન ઇતિહાસ સહિત) ૧૪૬ નયમાર્ગદર્શક યાને સાતનયનું સ્વરૂપ
૧૪૭ મહોપાધ્યાયશ્રી વીરવિજયજી મહારાજા ચરિત્ર
૧૪૮ મુક્તિ માર્ગદર્શન યાને ધર્મપ્રાપ્તિના હેતુઓ ૧૪૯ ચેતોદૂતમ્
૧૫૦ મૂર્તિમંડન પ્રશ્નોત્તર
૧૫૧ પિડવિશુદ્ધિ અનુવાદ
૧૫૨ નંદિસૂત્ર (મૂળ)
૧૫૩ નંદિસૂત્ર સટીક (બીજી આવૃત્તિ)
૧૫૪ નંદિસૂત્ર ચૂર્ણિ સટીક
૧૫૫ અનુયોગ દ્વાર સટીક ૧૫૬ દશવૈકાલિક સટીક
૧૫૭
દશવૈકાલિક સટીક
૧૫૮ ઓઘનિર્યુક્તિ સટીક
૧૫૯ પિંડનિયુક્તિ
૧૬૦ આવશ્યક સૂત્રની ટીકા ભાગ-૧
૧૬૧ આવશ્યક સૂત્રની ટીકા ભાગ-૨
Page #23
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૬૨ આવશ્યક સૂત્રની ટીકા ભાગ-૩ ૧૬૩ આવશ્યક સૂત્રની ટીકા ભાગ-૪ ૧૬૪ આવશ્યક સૂત્રની ટીકા ભાગ-૧ ૧૬૫ આવશ્યક સૂત્રની ટીકા ભાગ-૨ ૧૬૬ આવશ્યક સૂત્રની ટીકા ભાગ-૩ ૧૬૭ આવશ્યક સૂત્રની દીપિકા ભાગ-૧ ૧૬૮ આવશ્યક સૂત્રની દીપિકા ભાગ-૨ ૧૬૯ આવશ્યક સૂત્રની દીપિકા ભાગ-૩ ૧૭૦ ઉત્તરાધ્યયન સટીક ભાગ - ૧ ૧૭૧ ઉત્તરાધ્યયન સટીક ભાગ-૨ ૧૭૨ ઉત્તરાધ્યયન સટીક ભાગ-૩ ૧૭૩ જંબુદ્વીપ પ્રજ્ઞપ્તિ ભાગ-૧ ૧૭૪ જંબુદ્વીપ પ્રજ્ઞપ્તિ ભાગ-૨ ૧૭૫ જીવાજીવાભિગમ સૂત્ર ભાગ-૧ ૧૭૬ જીવાજીવાભિગમ સૂત્ર ભાગ-૨ ૧૭૭ રાજપ્રશ્રીય ૧૭૮ આચારાંગ દીપિકા
૧૭૯ ભગવતી સૂત્ર ભાગ-૧ ૧૮૦ ભગવતી સૂત્ર ભાગ-૨ ૧૮૧ ભગવતી સૂત્ર ભાગ-૩ ૧૮૨ પન્નવણા સુત્ર સટીક ભાગ-૧ ૧૮૩ પન્નવણા સૂત્ર સટીક ભાગ-૨ ૧૮૪ ઋષિભાષિતસૂત્ર ૧૮૫ હારિભદ્રીય આવશ્યક ટીપ્પણક ૧૮૬ સૂર્યપ્રજ્ઞપ્તિ સટીક ૧૮૭ આચારાંગ દીપિકા ભાગ-૧ ૧૮૮ સૂત્રકૃતાંગ દીપિકા ૧૮૯ ઠાણાંગ સટીક ભાગ-૧ ૧૯૦ ઠાણાંગ સટીક ભાગ-૨ ૧૯૧ અનુયોગદ્વાર મૂળ ૧૯૨ સમવાયાંગ સટીક ૧૯૩ આચારાંગ દીપિકા ભાગ-૨ ૧૯૪ સૂત્રકૃતાંગ સટીક ભાગ-૧ ૧૯૫ સૂત્રકૃતાંગ સટીક ભાગ-૨
Page #24
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૯૬ ભગવતી સૂત્ર ૧૯૭ કલ્પસૂત્ર પ્રદીપિકા
૧૯૮ કલ્પસૂત્ર કૌમુદિ
૧૯૯ આનંદ કાવ્ય મહોદધિ ભાગ-૩
ર૦૦ શ્રી શ્રુતજ્ઞાન અમીધારા
૨૦૧ ઉત્તરાધ્યયન સૂત્ર-મૂળ ૨૦૨ ઉપધાન વિધિ પ્રેરક વિધિ
૨૦૩ હીરસ્વાધ્યાય ભાગ-૧
૨૦૪ હીરસ્વાધ્યાય ભાગ-૨
૨૦૫ ચૈત્યવંદનાદિ ભાખત્રી (વિવેચન) ૨૦૬ ભોજપ્રબંધ
૨૦૭ શ્રી વસ્તુપાલ ચરિત્ર (ભાષાન્તર)
૨૦૮ શ્રી યોગબિંદુ સટીક
૨૦૯ ગુરુ ગુણ રત્નાકર કાવ્યમ્
૨૧૦ જગદ્ગુરુ કાવ્યમ્
૨૧૧ યોગદષ્ટિસમુચ્ચય (અનુવાદ)
૨૧૨ જૈન જ્યોતિગ્રંથ સંગ્રહ
૨૧૩ પ્રમાણ પરિભાષા ૨૧૪ પ્રમેય રત્નકોષ
૨૧૫ જૈન સ્તોત્ર સંગ્રહ ભાગ-૨
૨૧૬ શ્રી ગય્યિય ભાવાનુવાદ
૨૧૭ નવસ્મરણ (ઇંગ્લીશ સાર્થ સાનુવાદ) ૨૧૮ આઠ દૃષ્ટિની સજ્ઝાય
૨૧૯ આગમસાર (દેવચંદ્રજી)
૨૨૦ નયચક્રસાર (દેવચંદ્રજી) ૨૨૧ ગુરુગુણષત્રિંશિકા (દેવચંદ્રજી) ૨૨૨ પંચકર્મગ્રંથ (દેવચંદ્રજી)
૨૨૩ વિચાર સાર (દેવચંદ્રજી)
૨૨૪ શ્રી પર્યુષણ પર્વાદિક પર્વોની કથાઓ
૨૨૫ વિમળ મંત્રીનો રાસ
૨૨૬ બૃહત્ સંગ્રહણી અંતર્ગત યંત્રોનો સંગ્રહ ૨૨૭. દમયંતી ચરિત્ર
૨૨૮ બૃહત્સંગ્રહણી યંત્ર
૨૨૯ જૈન સ્તોત્ર સંગ્રહ
Page #25
--------------------------------------------------------------------------
________________
प्रस्तावना।
1454546
SARASHARASHARE
इह हि चतुर्गतिसंसारसम्बन्ध्यतितीव्रतररोगशोकवियोगादिदुःखदावानलदग्धानां तथाविधातिविशुद्धमतिविकलानां सांप्रतकालीनभव्यसत्त्वानां जिनेश्वरोदितविशुद्धसिद्धान्तमध्यवर्तिपदार्थसार्थश्रवणं तच्छ्रद्धाकरणं शक्त्यनुसारेण तथा-1 विधधर्माराधनं चैवैहिकपारत्रिकसुखसन्दोहजनकम् । अत एवामीषां धर्मरुचीनां प्राणिनां तथाविधावितथधर्मस्वरूपाव-18 गमाय परोपकृतिपरिशीलनप्रवरैरेतदन्थप्रणेतृभिवृहत्तपागच्छीयमहोपाध्याय-श्रीमजिनमण्डनगणिभिर्विषघातरसायनाद्य-गाल टगुणाश्चितस्य कुमारकनकस्योपमानेन सम्यक्त्वादिपरिपालनरूपाष्टगुणोपेतस्य धर्मस्य मिथ्यात्वविषघातादिसामर्थ्यमुपदर्शनद्वारेणाष्टपरिच्छेदात्मक सुखावबोधं सान्वर्थाभिधानं तत्तद्विषयपरिपुष्टिविधायकात्याश्चर्यजनककथानकोपवर्धितं धर्मपरीक्षानामकं शास्त्रं निबद्धम् ।
एतद्धन्थस्य विषयविभागस्त्वेतदवलोकनेनैव स्वयमेवावभोत्स्यते बुद्धिमद्वाचकमहाशयैरिति नातिकथने ममावश्यकतेति विरमामि। ___ अस्य प्रणेतृभिरेतव्यतिरिक्तौ कुमारपालप्रबन्ध-श्राद्धगुणविवरणनामकावन्यावपि द्वौ ग्रन्थौरचितौ वते । तौ च मया मागेव संशोधयित्वा भावनगरस्थ-आत्मानन्दपरिषत्कार्याधिकारिद्वारा मुदयित्वा प्रकाशं नीती ।
4
35
*
Page #26
--------------------------------------------------------------------------
________________
धर्मपरीक्षा
प्रस्तावना.
॥२॥
ROSM ARACCOCALCUS
अमीषां सत्तासमयादिविषया जिज्ञासा तु मुद्रितकुमारपालप्रबन्ध-श्राद्धगुणविवरणयोःप्रस्तावनानिवर्णनेनैव परिशाम्यतीत्यत्र भूयो न प्रतन्यते ।
अस्य संशोधनसमये द्वे एव पुस्तके समुपलब्धे । ते च क्रमेण द्विपञ्चाशत्-त्रिचत्वारिंशत्पत्रात्मके श्रीमदणहिल्लपुरपत्तनपत्तनस्थतपागच्छीयपुस्तकभाण्डागारसत्के श्रेष्ठि-हालाभाइ-तनुज-लेहेरचन्द्रद्वारा संप्राप्ते नातिशुद्धे प्राचीने च ।
परिच्छेदे चान्त्येऽस्मिन् ग्रन्थे यत्कथानकं त्रुटितं तद्बहुष्वादशेषु ताहगेव वर्ततेऽतः येषां केषाश्चिन्मुनिवराणां पार्श्व एतत्कथानकपूर्ण पुस्तकं स्यात्तेः सूचयिष्यन्ति चेत्तर्हि तन्मुद्रणे न करिष्यते प्रमादः।
अस्य मुद्रणोपयोगिपरिपूर्णद्रव्यसाहाय्यं मुनिश्रीमन्माणिक्यविजयोपदिष्टया जामनगरवास्तव्यया ओशवाल ज्ञातिसंजातया मणीबाईनाच्या सुश्राविकया प्रदत्तम् । अत इत्येतस्याः परोपकारविषयमेतत्कार्य प्रशंसाहमिति कथनं नात्रानुचितम् ।
अनन्तरोक्तपुस्तकद्वितयाधारण सावधानतया संशोधितेऽप्यत्र प्रबन्धे दृष्टिदोषेणाक्षरयोजकदोषेण वा यत्र वचनाsशुद्धिः कृता जाता वा भवेत्तत्र सम्यक् संशोध्य वाचनीयं धीधनैरिति प्रार्थयते
प्रवर्तकश्रीमत्कान्तिविजयचरणसेवाहेवाकः
चतुरविजयो मुनिः।
KARAACA%ACAKARAN
का
॥२
॥
Page #27
--------------------------------------------------------------------------
________________
ENG
॥ अहम् ॥
महोपाध्याय-भीमजिनमण्डनगणिविरचिता
धर्मपरीक्षा। श्रीवर्द्धमानमर्हन्तं प्रणम्य त्रिजगद्गुरुम् । खान्योपकृतये वक्ष्ये धर्माऽधर्मव्यवस्थितिम् ॥ १॥ तत्र यतोऽभ्युदयनिःश्रेयससिद्धिः स धर्मः । यतः-. दुर्गतिप्रसृतान् जन्तून् यस्माद्धारयते ततः। धत्ते चैतान शुभस्थाने तस्माद्धर्म इति स्मृतः ॥१॥
धर्मसिद्धौ ध्रुवा सिद्धिघुम्नप्रद्युम्नयोरपि । दुग्धोपलम्भे सुलभा संपत्तिदेधिसर्पिषोः ॥२॥ तत्र सामान्यविशेषाभ्यां धर्मो द्विविधः । तत्राद्यः शुभपरिणामहेतुखकुलोचितोभयलोकाविरुद्धसम्यग्मार्गानुसारिखपरहितावहसदनुष्ठानप्रतिपत्तिः। यतः
सुहपरिणामनिमित्तं सामनविसेसओ हवइ धम्मो । सामनेणं गिहिणो सयणुढाथमि पडिवत्ती ॥१॥
AURANCERSIC,
CARNA
Page #28
--------------------------------------------------------------------------
________________
धर्मपरीक्षा
॥ १ ॥
तथा आत्मवत्परत्र कुशलवृत्तिचिन्तनं शक्तितस्त्यागतपसी च धर्माधिगमोपायाः । एते आयुर्धृतमिव सम्यग्धर्मस्य हेतुतया धर्मोऽभिधीयन्ते । यतः -
धम्मस्स कारणाइं जीवदयादाणपूअणाईणि । सुहभावजणणहेऊ उवयारेणं हवइ धम्मो ॥ १ ॥ सदनुष्ठानं सामान्येनैवं भणितम् । यथा
कुलाचारमग्री वृत्तिर्न्यायधर्माऽविरोधिनी । खामिद्रोहादिपापेभ्यो विरतिः सत्यशालिता ॥ १ ॥ यदौचित्येन निर्व्याजं खगृहागतगौरवम् । विशुद्धा धनवृत्तिश्च धर्मः सामान्यतो भवेत् ॥ २ ॥ यतः - सामन्नणं धम्मो लोगविरुद्धाइपावपरिहारो । जायइ परंपराए विसेसधम्मस्स खलु बीयं ॥ १ ॥ जाव य सम्मत्त जुयं न लहइ धम्मं निरासवसरूवं । सामन्नधम्मनिरओ नेअवो ताव एस जिओ ॥ २ ॥ तथा धर्मानुष्ठानं चतुष्प्रकारं भवति । यतः -
कष्टाधिका खल्पफलोपभोगा भूयः फला खल्पतरात्मकष्टा । पापैकरूपा सुकृतैकसारा ख्याता चतुर्धा सुकृतप्रवृत्तिः ॥१॥ अथवा न्यायसंपन्नविभवादिपञ्चत्रिंशद्गुणसंपन्नता सामान्यधर्मरूपा ज्ञेया । यतः—
बवहारसुद्धिपमुहा पणतीसगुणे गिहीण जे भणिआ । सामन्नधम्मरूवा हवंति ते सुद्धधम्मफला ॥ १ ॥ लोइअधम्मा सबै जीवदयावज्जिआ विविहरूवा । अन्नाणकटुकलिआ धम्माभासा मुणेअवा ॥ २ ॥ यतः -
प्रथम
परिच्छेदः
॥ १॥
Page #29
--------------------------------------------------------------------------
________________
धम्माभासह समाउलम्मि लाए जड़हियं धम्म । आसन्नमाविमा विरल विज के वि पार्वति ॥ २ ॥
RAKASE-5-44
कुप्पवयणपासंडी सचे उम्मग्गपइट्ठिया। सुमग्गं तु जिणक्खायं एस मग्गो हि उत्तमो ॥१॥ धम्माभासहि समाउलम्मि लोए जहटियं धम्मं । आसन्नभाविभहा विरल चिअ के वि पावंति ॥२॥ विरलाण वि ते विरला धम्मविसेसं विआणिउं सम्मं । जं जह भणियं तंतह कुणंति जं देहनिरवक्खा ॥३॥ लौकिकधर्मास्तु पापानुबन्धिपुण्यरूपतया मिथ्याइग्मनःस्पृहणीयसुखहेतवोऽपि कुपथ्याहारवत्परिणामन गुणावहाः। यतः
जिणाणाए कुणताणं नृणं निवाणकारणं । सुंदरंमि सुबुद्धीए सवं भवनिबंधनं ॥१॥ मिच्छद्दिट्ठीण फलं मट्टिअपिंड व विहडए पच्छा । सम्मद्दिट्टीण फलं कंचणकलसोवमं होइ ॥२॥ अहवा तावसपमुहा घोरतवा घोरकट्टकिरिअरया । रज्जाइरिद्धिहेउं सनिआणा रोसकलुसमणा ॥३॥ पुवं लहिऊण सिरिं मुद्धजणाणंददाइणि विविहं । सम्मइंसणमुक्का भमंति हीणासु जोणीसु ॥४॥ सामन्नेणं धम्मो सुरनरसुहकारणं हवइ कमसो। परमत्थधम्महेऊ संसारुवारगो पायं ॥५॥ सामान्यधर्मपूतात्मा प्राणी पुरुषचन्द्रवत् । विशेषधर्मसामग्री प्राप्य स्थाच्छिवशर्मभाग् ॥ ६ ॥ तथाहि
अङ्गाख्यविषये चम्पापुर्या विख्याततेजसः। श्रीनिवासनरेन्द्रस्य चन्द्रावलीतनूद्भवः ॥१॥ सूनुः पुरुषचन्द्राख्यः कलावानमृतद्युतिः । आसीत्कुवलयोल्लासी सदृत्तस्तेजसांनिधिः ॥ २॥ युग्मम् ॥ स पाणौ कृतवान् पुत्रीं पवित्रां
A%ARSARKAKKAR
Page #30
--------------------------------------------------------------------------
________________
धर्मपरीक्षा
प्रथमपरिच्छेदः
८--
कौशलेशितः। यौवने जनितानन्दां कमलाख्यां गुरोगिरा ॥३॥ असौ सर्वाङ्गसौभाग्यशालिन्या प्रियया तया। लेभे सुखं मनोऽभीष्टं श्रियेव पुरुषोत्तमः॥ ४ ॥ अन्येधुस्तं वसन्ततौं विश्वानन्दिनि नन्दनम् । क्रीडारसालसं वीक्ष्य वदति स्म क्षितीश्वरः॥५॥ वसन्तर्तृत्सवे वत्स! क्रीडोत्साहकरेऽधुना। विधत्से न कथं कलिं लीलया खवयोsन्वितः॥६॥ सोऽप्युवाच नृपं तात ! क्रीडा ब्रीडाबहा मम । विना ताशसामग्री भवेद्याचितवेषवत् ॥ ७॥ परकाव्यैः कवित्वं यद् गर्यो याचितभूषणैः । निर्धनस्य विलासित्वं तिस्रः पुंसो विडम्बनाः॥८॥ ततः वपुत्रवात्सल्यात्कोशाधीशं नृपोऽलपत् । तत्तदस्य त्वया देयं यद्यदत्र विलोक्यते ॥९॥ नृपादेशेन तेनापि तस्मै राजेन्द्रसूनवे । तदाशयानुसारेण प्रादायि कनकोत्करः ॥ १०॥ ततः प्रीतमना राजमन्त्रीशश्रेष्ठिनन्दनान् । आकार्योद्धोष-12 णापूर्व पूर्वाशाधीशसप्रमान् ॥११॥ समानाकारसौन्दर्यवयोविद्याव्ययाशयान् । तुल्यालङ्कारनेपथ्यैस्तथ्यभूषयति स्म सः॥ १२ ॥ युग्मम् ॥ ततो निर्माय निर्मायं सामग्री खमनोमताम् । कर्परागरुकस्तूरीपुष्पचन्दनमण्डितैः ॥ १३॥ सिन्दूरपूरकर्पूरवासवासितविग्रहः । तैः समं प्राप्य पूतात्मा लक्ष्मीरमणकानने ॥ १४ ॥ अर्थिनां प्रार्थितत्यागैः प्रजाभीष्टार्थपूरणः । स निर्ममे मधुक्रीडां दत्तब्रीडां सुरेशितुः ॥ १५॥ त्रिभिर्विशेषकम् ॥ तस्य लीलायितं वीक्ष्य गीतनृत्यकलादिभिः । कस्को न विस्मयं प्रापद् हेमकोटिव्ययाद्भुतम् ॥ १६ ॥ ततस्तादृग्व्ययं श्रुत्वा नृपतिः कुपिताशयः। समाहूय विधूयान्तःप्रणयं भणति स्म तम् ॥ १७॥ क्रीडामात्रेण रे पुत्र ! खर्णकोटिमयं व्ययम् । वृथाकार्षीः
Page #31
--------------------------------------------------------------------------
________________
SHRSHA
कथं न्यायधर्मकर्मपराङ्मुखः ॥१८॥ वाजिवारणवीराणां संग्रहाय महीमुजाम् । न्ययो हि संपदां युक्तो न पुनः केलिशाकर्मसु ॥ १९ ॥ उत्तमानां मवेलक्ष्मीव्ययः सद्धर्मकर्मसु । मध्यमानां गृहाद्यर्थमधमानां कुकर्मसु ॥ २०॥ बलानामिह सर्वेषां संपदो हि वलं महत् । तृणायापि न मन्यन्ते श्रिया मुक्ता नृपा अपि ॥ २१ ॥ यतः
समाश्रयन्ति सर्वेऽपि प्रायेण विभवं गुणाः । गुणश्चटति चापेऽपि कोटिद्वयसमन्विते ॥१॥ अर्जयित्वा ततः वर्णकोटिं पुण्योदयान्निजात् । आगन्तव्यं त्वया पुत्र! नेत्रयोमम गोचरम् ॥ २२॥ एवं तातोक्तिदूनात्मा सुकृती राजसूस्ततः । मण्डलामसखा सायं ययौ देशान्तरं प्रति ॥ २३ ॥ नमस्यन्नैकतीर्थानि पादचारी पथि ब्रजन् । सप्ताहैर्विपिने कापि प्रापद्देवालयं क्रमात् ॥ २४॥ धनदप्रतिमा तत्राधिष्ठात्री काञ्चनद्युतिः । सम्यग्वैनयिकी वृत्तिं वीक्ष्यानन्दितमानसा ॥ २५॥ प्रीता देवागनानीतैर्भोज्यरार्यजनोचितैः । आतिथ्यं निर्ममे तस्मै कृती यत्सर्वदा सुखी ॥ २६ ॥ युग्मम् ॥ यतः
सर्वत्र वायसाः कृष्णाः सर्वत्र हरिताः शुकाः । सर्वत्र दुःखिनां दुःखं सर्वत्र सुखिनां सुखम् ॥१॥ ___ अथासौ निकटे तस्य धमतो धातुवादिनः । सुवर्णसिद्धये धातून् दृष्ट्वोदाराशयोऽब्रवीत् ॥ २७ ॥ निष्प्रत्यूह मनोऽभीष्टगरिष्ठरससिद्धितः । भवन्तः सुकृतोल्लासात्सन्तु सिद्धमनोरथाः ॥ २८ ॥ तेऽप्यूचुः खागतं तेऽस्तु खनामाख्यानपूर्वकम् । तिष्ठ विष्टपकार ! परं नः संनिधौ क्षणम् ॥ २९ ॥ बह्वन्तराया दुष्प्राप्याऽप्यस्माकं पापकर्म-
CAONLAOACANCCANCCC
Page #32
--------------------------------------------------------------------------
________________
धर्मपरीक्षा॥ ३॥
णाम् । भवत्सांनिध्यतो येन रससिद्धिर्ध्रुवं भवेत् ॥ ३० ॥ तद्विरा सोऽपि तुष्टात्मा तत्रास्थात्सुकृतोदयात् । कोटिवेधी रसः सिद्धस्तेषां तद्वचने क्षणात् ॥ ३१ ॥ अर्प्यमाणं ततो हेम मुदितैर्धातुवादिभिः । परं निःस्पृहचित्तत्वान्नाददेऽसौ मनागपि ॥ ३२ ॥ यतः
1
अद्भुता उदयं दद्युर्वृत्तवन्तः पुरस्कृताः । बिन्दुरप्रे कृतोऽङ्कानां दत्ते दशगुणोन्नतिम् ॥ १ ॥ यतः— | इयमेव सतामलौकिकी महती काऽपि कठोरचित्तता । उपकृत्य भवन्ति निःस्पृहाः परतः प्रत्युपकारभीरवः ॥ १ ॥ • तानवादीत् पुरे कापि प्राप्तसाम्राज्यसंपदम् । मां निशम्य समागम्यं भवद्भिर्गुणशालिभिः ॥ ३३ ॥ उपकारं यतः कुर्वे निजैश्वर्यानुमानतः । इत्यानन्द्य सुधासारमुवाच वाग् महाशयः ॥ ३४ ॥ तांस्तत्रैव विसृज्यासौ बहुमानपुरस्स रम् । काम्पील्यपुरमायासीत्क्रमेण पुरतो व्रजन् ॥ ३५ ॥ युग्मम् ॥ श्रीमद्विमलतीर्थेशचैत्यं चन्द्रांशु निर्मलम् । तस्योयाने नमस्कृत्य कुमारः प्राविशत् पुरम् ॥ ३६ ॥ व्रजन्तं तं पुरस्यान्तर्गवाक्षस्था नृपाङ्गजा । अन्येद्युर्वीक्ष्य सानन्दा प्राग्जन्महतोऽजनि ॥ ३७ ॥ सोऽपि कर्मानुभावेन दृष्ट्वा तां दृष्टिवागुराम् । भृशमुत्कण्ठितो जज्ञे पाणिग्रहणवाछया ॥ ३८ ॥ विज्ञाय तदभिप्रायं तदा धात्री समीपगा । राजपुत्रस्थितिं ज्ञातुं प्राहिणोन्निजपुत्रिकाम् ॥ ३९ ॥ वीक्षितोऽसौ तया नागवेश्मवातायने स्थितः । श्लोकमेकं लिखन्नेवं भूमौ खटिकया स्वयम् ॥ ४० ॥ अनीहमानोऽपि बलाददेशज्ञोऽपि मानवः । स्वकर्मवातयोगेन नीयते यत्र तत्फलम् ॥ ४१ ॥ लोकार्डे लिखिते दैवात्तदा तस्य करा -
प्रथम
परिच्छेदः
॥ ३ ॥
Page #33
--------------------------------------------------------------------------
________________
5555
म्बुजात् । पपात खटिका किञ्चिद्विस्मृत्याधोभुवि ध्रुवम् ॥ ४२ ॥ प्रसारिते करे तेन लीलया तजिघृक्षया । खटिकामार्पयत्तस्मै तत्रस्था चित्रपुत्रिका ॥४३॥ एतदद्भुतमालोक्य सा दध्यो विस्मिताशया । नूनं महानुभावोऽयं कोऽपि भूपसुतः कृती ॥४४॥ आगत्याथ खरूपं तन्मातुरने जगाद सा। धात्र्यपि क्षितिभृत्पुत्र्यै प्रेमस्थेमकृते जगौ ॥४५॥ एष वत्से ! नराधीशनन्दनः कोऽपि वर्तते । आसन्नराज्यलाभश्रीः प्रभावाजगदुत्तमः ॥४६॥ अन्यथा देवता नास्य सांनिध्यमिति कुर्वते । विनासन्नं रवर्बिम्ब न स्यात् प्राची स्फुरन्महाः ॥४७॥ सोत्साहा राजकन्याऽपि तन्निशम्य जगाद ताम् । वाचः सुधामुचो मातस्तव किं साम्प्रतं फलम् ॥४८॥ तामाह स्म ततो धात्री त्वत्पाणिग्रहणं फलम् । योगो यत्कल्पवृक्षेण युक्तिमान् कल्पवीरुधः॥४९॥ विचारेऽथ तयोरेवं जायमाने सुधाति । आलानस्तम्भमुन्मूल्य पट्टहस्ती महीभुजः ॥५०॥ मदोन्मत्ततया खैरं भ्रमन् कल्पान्तभीषणः । नगरं व्याकुलीचक्रे मातङ्गेषु दया नहि ॥५१॥ युग्मम् ॥ नरेन्द्रादेशतो वीरवर्गे तद्हणोत्सुके । इतस्ततो भयभ्रान्तीभूतेषु पुरवासिषु ॥ ५२ ॥ लोककोलाहलं श्रुत्वा जागरूकभुजोर्जितः । श्रीमान् पुरुषचन्द्रो द्राग् गजशिक्षाविचक्षणः ॥५३॥ गलदर्प विनिर्माय मुष्टिघातर्बलोल्बणैः । गजेन्द्र स्थापयामास भूमिवासववेश्मनि ॥५४॥ त्रिभिर्विशेषकम् ॥ राजा
भुजोर्जितं तस्य दृष्ट्वा दध्यौ सविस्मयः । अयमेव वरो योग्यः सुताया विक्रमाद्भुतः ॥ ५५ ॥ सगौरवं तमानीय |निजावासे ततो नृपः । पाणिग्रहार्थ कन्यायै ज्ञापयामास सा परम् ॥ ५६ ॥ प्राचीनपुरुषद्वेषवती सा नैव
Page #34
--------------------------------------------------------------------------
________________
धमपरीक्षामन्यते । गायां च प्रेषयामास धात्रीहस्तेन तं प्रति ॥ ५७॥ यथा-मुणिउं मणुस्ससारो अणुहू दारुणं मए दुक्खं । प्रथमजीवो जीवियकामो जाणंतो को विसं खाइ? ॥ ५८॥ ज्ञात्वा पुरुषचन्द्रोऽपि गाथार्थ ध्यातवानिति । जातजाति
परिच्छेदः स्मृतिनं मन्येऽसौ नृपतेः सुता ॥ ५९॥ प्राग्भवे केनचिद्भ; कदर्येण कदर्थिता । तेन यौवनमत्ताङ्गी द्वेषं धत्ते नरोपरि ॥ ६॥ विज्ञायेति स्वयं धीमान् तस्याः प्रीतिरसाम्बुदम् । सुश्लोकं प्रेषयामास धात्रीहस्ताम्बुजन्मना | ॥ ६१ ॥ चित्रं चरित्रं सत्त्वानां विचित्रा कर्मणां गतिः । नारीपुरुषरत्नानामन्तरं दृश्यते महत् ॥ ६२ ॥ साऽपि | श्लोकस्य भावार्थमवगत्य यथास्थितम् । तत्पाणिग्रहणे चक्रे खमनः स्नेहला सती ॥ ६३ ॥ यतः
भ्रमन्ती भ्रमरी क्वापि वने न कुरुते रतिम् । साऽपि चम्पकमासाद्य पदमेकं न गच्छति ॥१॥ तत्वरूपं परिज्ञाय मुदितो मेदिनीपतिः । अचीकरत्तयोः पाणिपीडनोत्सवमद्भुतम् ॥ ६॥ तयोर्वाग्गोचरातीता प्रीतिरासीत्परस्परम् । तारामलकवेलायां प्राग्जन्मप्रश्रयोदयात् ॥ ६५ ॥ पञ्चाङ्गभोगसामग्रीसमग्रेऽसौ तया समम् । नृपार्पितालये तस्थौ देवो दोगुन्दुको यथा ॥ ६६ ॥ प्राग्जन्मनिर्मितं पुण्यं निर्मायं निःस्पृहाशयम् । व्यभिचारि भवेनव निर्दोष साधनं यया ॥६७ ॥ तत्रान्यदा चतुर्सानी सूरिः श्रीगुणसागर ! मुमनोरमणाड्डाने कानने ममवासरन् । ॥ ६८ ॥ नृपतिस्तं नमस्कृत्य श्रुत्वा सद्धर्मदेशनाम् । जामातुः खसुतायाश्च पप्रच्छ प्राग्भवस्थितिम् ॥ ६९ ॥ केनासौ कर्मणा पूर्व पुंद्वेषा नृपनन्दना । पाणौचके सुखादेनं सांप्रतं नृपनन्दनम् ॥ ७० ॥ गुरुः स्माह भवे प्राच्ये ब्राह्मणी
CACANADA
-
Page #35
--------------------------------------------------------------------------
________________
रुद्रशर्मणः । भाऽसौ विमला नामा वाणिजप्रामवासिनः ॥ ७१ ॥ मिथ्यापवाददोषेण सपल्या कथितेन तु । यमुनायाः पयःपूरे रहः पत्या प्रवाहिता ॥ ७२ ॥ युग्मम् ॥ तद्भामखामिना तस्मात् सानुक्रोशहदाऽमुना । उचा|रिता सती जाता तापस्खेषा तपःपरा ॥ ७३ ॥ नानातीर्यभुवः सेवां कुर्वती निःस्पृहाशया। श्रीरैवतगिरिं प्राप्य श्रीनेमि परमेधरम् ॥७४॥ सोपवासा समभ्यर्च्य नमश्चके पुनः पुनः। तत्पुण्येनाभवत्पुत्री तवयं कमलाभिधा ॥७५॥ नदीपूरावलोकन स्मृत्वा प्राच्यभवं निजम् । नरोपरि दधौ द्वेषं प्राग्भर्तुर्दोषदर्शनात् ॥७६ ॥ यतः
याशी जायते लेश्या समयेऽन्ये शरीरिणः । तादृश्येव भवेल्लेश्या प्रायस्तस्यान्यजन्मनि ॥१॥
तिरि नर आगामिमवलेसाए अइगए सुरा निरया । पुषमवलेससेसे अंतमुहुत्ते मरणमिति ॥२॥ इति । सोअपि प्रामाधिपः प्राणिकरुणारससागरः। दीनदुःखितजन्तूनामन्नदानकतत्परः ॥७॥ अनसूयमना न्यायमागोतिक्रमभीतिमान् । सामान्यधर्मपूतात्मा मृत्वाऽऽसीचे सुतापतिः ॥ ७८ ॥ यतः
पुरस्ताद्यावतीं यस्य पदवी दातुमिच्छति । धर्मः सुप्रभुवत्सेवां सहते तस्य तावतीम् ॥१॥ सतो निशम्य भूमीशस्तयोः प्राच्यभवस्थितिम् । संवेगरगवान् धर्म प्रपेदे श्रीगुरूदितम् ॥ ७९ ॥ सम्यग्दर्शनसंशुद्धां पालयन् द्वादशवतीम् । सम्यक्तत्त्वविचारेण नृपोऽभूदार्हताग्रणीः ॥ ८॥ लोकोत्तरगुणग्रामैः सर्वतो विश्रुतं सुतम् । श्रीनिवासघराधीशः श्रुत्वा तत्र पुरि स्थितम् ॥८१॥ सकलत्रं समाहूय सकलत्रे निजे. पदे । सोत्सवं स्थाप
Page #36
--------------------------------------------------------------------------
________________
| प्रथप्रपरिच्छेदः
********
धर्मपरीक्षायामास प्रजापालनलालसम् ॥८२॥ युग्मम् ॥ विषयग्रामसंसर्ग मुक्त्वा मुक्तपरिग्रहः । विधिना धर्ममाराध्य लेभे
देवपदं नृपः ॥ ८३ ॥ ततः पुरुषचन्द्राख्यं श्रुत्वा साम्राज्यदीक्षितम् । ते धातुवादिनः प्रापुस्तत्र खाभीष्टसिद्धये
॥८४॥ रससिख्या ततो जाताः शतशः वर्णकोटयः । गृहे क्षितिभृतस्तस्य तैः कृताः सुकृतोदयात् ॥ ८५॥ गुण*स्त्यागवतां वित्तं त्यागो वित्तवतां गुणः । अन्योन्यवियुतात्मानौ प्रायः पुंसां विडम्बना ॥८६॥ प्रायेण श्रीरसौ
पुंसां वपुःसंस्कारकारणम् । तामुपस्कुर्वते ये तु रत्नसूस्तैरसौ रसा ॥ ८७ ॥ लक्ष्मीः सर्पति नीचमर्णवपयःसंगादिवाम्भोजिनीसंसर्गादिव कण्टकाकुलपदा न क्वापि धत्ते पदम् । चैतन्यं विषसंनिधेरिव नृणामुज्जासयत्यजसा धर्मस्थाननियोजनेन गुणिभिग्राह्यं तदस्याः फलम् ॥ ८८॥ इत्युदाराशयत्वेन स्वयं निध्याय मानसे भूपतिः पौरलोकानां योगक्षेमविधित्सया ॥ ८९ ॥ पुण्यात्मनां विशेषेण भक्त्यौचित्यचिकीर्षया । दीनदुःखितजन्तूनां निर्व्याज दयया तथा ॥९॥ अनेकहेमकोटीनां दानेनार्तिविनाशिना । चक्रे धर्मद्रुमाधारामुपकारपरंपराम् ॥ ९१ ॥ त्रिभिर्विशेषकम् । यतः
परोपकारः कर्तव्यः प्राणैरपि धनैरपि । परोपकारजं पुण्यं न स्यात्क्रतुशतैरपि ॥ १॥ इति भागवते । तत्रान्यदा समायासीत्सूरिः श्रीगुणसागरः। सागरः सर्वलब्धीनां साधुपञ्चशतीवृतः॥९२॥ तत्रागत्य नमस्कृत्य क्षमाभृत्तं मुनीश्वरम् । धर्मखरूपमप्राक्षीतत्फलं च शिवप्रदम् ॥ ९३ ॥
FASKARSHAN
****
**
**
Page #37
--------------------------------------------------------------------------
________________
गुरुः स्माह महाराज ! द्विधा धर्मः सतां मतः । लौकिकालौकिकत्वेन वस्तुतोऽवस्तुतोऽथवा ॥ ९४ ॥ आत्म| संतापरूपोऽयं परप्राणवधात्मकः । अवस्तुवृत्तितो धर्मो लोकानां जडचेतसाम् ॥ ९५ ॥ यतः -
धर्मशब्दानुमात्रेण क्लिश्यन्ते बहवो जनाः । न च धर्म विजानन्ति विचारजडबुद्धयः ॥ १ ॥ रागी देवो दोसी देवो नाममित्तं पि देवो मज्जे धम्मो से धम्मो जीवहिंसाइ धम्मो । रत्ता मत्ता कंता सत्ता जे गुरू ते वि पुज्जा हाहा कटुं मुट्ठो लोओ अट्टमद्वं कुतो ॥ २ ॥ हठो हठे यद्वदति प्लुतः स्वान्नौर्नाविबद्धा च यथा समुद्रे । तथा परप्रत्ययमात्रदक्षो लोकः प्रमादाम्भसि बम्भ्रमीति ॥ ३ ॥ परमार्थतया धर्मः पञ्चाश्रवनिवृत्तिमान् । पञ्चेन्द्रियजयोद्भूतस्त्रिशुद्धः सर्वसौख्यभूः ॥ ९६ ॥ यतः— धम्मो तिलोअसारो तिलोअपुज्जो तिलोअसुहजणओ । धम्मो घरेइ जीवं निवडतं कुमइकुबंमि ॥ १ ॥ लोउतरो अ धम्मो खंतीमाईहिं दसविहो संमं । सो जिणवरेहिं भणिओ दुविहो जइसहभेएणं ॥ २॥ पंचमहच्चयपालणरूवो साहूण देसिओ धम्मो । लहुमुक्खसुख संगम जंगमकप्पदुमो सम्मं ॥ ३ ॥ मुणिणो वि दुहा भणिआ पढमं जिणकप्पिआ महासत्ता । नियदेहे निरुविक्खा निरईआरा चरित्तंमि ॥ ४ ॥ यतः -
जिणकप्पि वि दुबिहा पाणीपाया पडिग्गहधरा य । पाउरणमपाउरणा इक्किक्का ते भवे दुविहा ॥ १ ॥ गणवासिणो अ इअरे पत्तोवहिभूसिआ थिविरकप्पा । गामपुरपट्टणाइसु कयवासा संगपरिमुक्का ॥ २ ॥ यतः
2-%*****%% 46
Page #38
--------------------------------------------------------------------------
________________
धर्मपरीक्षा
प्रथमपरिच्छेदः
EKASIA
जिणा बारस रूवाणि मेरा चउदस रूविषो। अजाणं पणवीसं तु उवही एसो विआहिओ॥१॥ ते जिणघम्मे भणिजा पञ्चविहा आयरिजाइमेएहिं । पञ्चविहं चारित्तं सामाईअमाईअंतेसिं ॥२॥ बारसमे तेसिं कम्मक्खयकारणं तवोकम्मं । बारसपडिमाइ पुणो कहिआ इगराईआईआ ॥३॥
सम्मत्तसुद्धिमूलो सावगधम्मो दुवालसविहो । जिणपूअणमुणिवंदणसुपत्तदाणाइगुणसारो ॥४॥ यतःपूआ जिर्णिदेसु रई वएसु जुत्तो असामाईअपोसहेसु । दाणं सुपत्ते सवणं सुतत्थे सुसाहुसेवा सिवमग्ग एसो॥१॥
अरिहंतचक्कवट्टीअहमिंदपयाईसंपयं पप्प मुणिधम्मरया जीवा लहन्ति सुक्खं निराबाहं ॥ २॥ सावयधम्मफलं पुण पढमं सुरमणुअसंपयाजोगो । सत्तट्ठभवभंतरि नियमेणं होइ सिवसुक्खं ॥३॥ इत्यादिदेशनां तस्स तथा भव्यतया नृपः। शृण्वानः श्रद्दधानव प्रापत्पुण्यमनुत्तरम् ॥ ९७॥ यतःनिअआसयभएणं सुवन्ननिम्मियघडोवमं पुत्रं । निमाणुबंधिफलदाणभेजओ वन्निसमए ॥१॥
जं सका तं कीरइ असकमाणमि होइ सद्दहणा । सद्दहमाणो जीवो पामइ पुन्नं फलं विउलं ॥२॥ मिथ्यात्वमोहनीयस्य कर्मणोऽथ नरेश्वरः। क्षयोपशमतो लेभे श्राद्धधर्म यथोदितम् ॥९८॥ प्रसादं श्रीजिनेन्द्रस्य संमेतशिखरोपरि । रबमाणिक्यगायप्रतिमाभिरलतम् ॥ ९९ ॥ निर्मायं स विनिर्माय तत्र यात्राश्च भूरिशः। विधाय विधिनोपेताः सम्यक्त्वं निर्मलं व्यधात् ॥१०॥ स एव पुरुषः श्रीमांखिलोक्यास्तिलकायते। मानसं यस्य
Page #39
--------------------------------------------------------------------------
________________
A-%
निर्ममं दयादानसुधाम्बुधौ ॥ १.१॥ द्वाविमौ पुरुषौ लोके लब्धरेखौ मते मम । अर्थितो यः करोत्येव यश्च नार्थयतेऽपरम् ॥ १०२॥ गङ्गासिन्धूदयावन्यौ द्वयोरेखे सतां मते । कार्य विनोपकारी यो यश्च नापहुते कृतम् ॥१०३॥ अभिगम्य कृते दानं त्रेतायां गृहमागते । द्वापरे प्रार्थनादानं सेवादानं कलौ युगे ॥ १०४ ॥ आद्यं कोटिगुणं लक्षगुणं दानं द्वितीयकम् । सहस्रसात्तृतीयं स्यात्तुर्य खल्पफलप्रदम् ॥ १०५॥ एवं विमृशन्नुर्वीशो जन्तूनाकार्य दुःखितान् । यथाई हेमदानेन सुखिनो निर्ममेऽखिलान् ॥ १०६ ॥ चतुर्भिः कलापकम् ॥ क्रमेण प्राप्य चारित्रं द्वादशप्रतिमान्वितम् । आसन्नमोक्षसौख्यश्रीर्देवोऽभूदच्युते नृपः ॥ १०७ ॥ पञ्चैश्वर्यश्रियं प्राप्य प्रौढामागामिजन्मनि । स यथाख्यातचारित्राद्भावी सिद्धिपदाश्रयी ॥१०८ ॥ एवं दयादानशमाभिरामसर्वज्ञमार्गानुगतक्रियावान् । विशेषधर्मासिनिमित्तमाशु स्यात् शाश्वतानन्दपदप्रदायी ॥ १०९॥
॥ इति सामान्यधर्मोपरि पुरुषचन्द्रकथा ॥
AARAK
अथ विशेषधर्मखरूपम्सम्मइंसणमूलो जिणवरभणिओ विसेसओ धम्मो । पढमो मुणीण जुग्गो गिहमेहीणं भवे बीओ॥१॥ यतःपंचमहत्वयरूवो विसेसधम्मो मुणीण जिणभणिओ। बारसविहो गिहीणं सणसुद्धी सिद्धिफलो ॥१॥
Page #40
--------------------------------------------------------------------------
________________
धर्मपरीक्षा
प्रथमपरिच्छेद।
A
R
%AA-%AA%
एसो परमत्थेणं धम्मो मणिको जहत्थअभिहाणो । सासवनिरासवो वि अजिणपूअणसीलतवमाई ॥२॥ -तत्र साश्रवः पुण्यानुवन्धिपुण्यरूपो जीवस्य शुभसर्वेन्द्रियसुखावहपरमाणूपचयमयः श्रीजिनेन्द्रपूजासुपात्रदाना- दिरूपः । निराश्रवस्तु पूर्वोपार्जितकुकर्मपरमाणुवर्गणाविचटनरूपो निर्जरात्मकः । एष द्विविधोऽपि सर्वविद्गम्यो:स्माशैस्त्वनुमानगम्यः कार्यलिङ्गः॥ । अयमाराधितो धर्मः सम्यग्विद्यापतेरिव । ऐहिकामुष्मिकानेकसुखश्रेणिप्रदो भवेत् ॥१॥ तथाहि___पोतनाख्यपुरे राजा शूरः सूर इव द्युती। आसीत् कुवलयोल्लासी चित्रं मृदुकरस्थितिः ॥ २॥ तत्र विद्यापतिनाम श्रेष्ठी श्रीद इव श्रिया । राजमान्यो मनोज्ञेषु प्रसक्तो विषयेष्वभूत् ॥ ३॥ शृङ्गारसुन्दरी तस्य प्रियाऽऽसीत् शीलशालिनी। पत्या सनाथे यचित्चे न विवेश परः पुमान् ॥ ४॥ नित्यं सर्वाङ्गसौभाग्यवर्यया भार्यया तया । पञ्चाजभोगपीयूषसागरे कीडति स्म सः॥५॥ यतः
धर्मस विश्वाधिपतेः प्रसादतः सदा प्रपेदे सुखमुचरोत्तरम् ।
अहो । कृतघ्रः स तु मोहमोहितो धर्मस्य नामापि कदापि नास्सरत् ॥१॥ वमाख्यदन्यदा खप्ने लक्ष्मीः साक्षात्पुरस्थिता। तवावासादहं अधिन् । यास्यामि रशमे दिने ॥६॥ खमं उन्ध्यति सश्रीमान् गतनिद्रासुखः क्षणात् । उत्तस्थौ रखपल्यङ्कात्किचिम्लानमुखाम्बुजः॥७॥कृत्वा प्रामाविकं
***
॥
७
॥
*
Page #41
--------------------------------------------------------------------------
________________
शौचं शोचनीयां दशां रषत् । जपदे प्रियम खामिन् ! कथं श्यामाननो भवान् ॥८॥खाखरूपमाह स्म स तस्यै दर्शितं श्रिया । साऽऽरूपद्विधीयतां पुण्यं यद्येवं दानतोऽङ्गिनाम् ॥९॥ यतः
पूर्वपुण्यविभवव्ययबद्धाः संपदो विपद एव विमृष्टाः । पात्रपाणिकमलार्पणमासां तासु शान्तिकविधिविधिरष्टः ॥१॥ ICT सुखप्रष्टे रूजाकृष्टे कष्टे निकटवर्तिनि । नमूढमक्सा कार्य पुण्यमेव सुखप्रदम् ॥ १० ॥ अर्हचैत्येषु सर्वेषु नानापू
जामहोत्सवैः । बन्दिमोक्षणश्रीसचानघवात्सल्यकृत्कृतः॥ ११॥ दीनदुःखितलोकानां दानेनाखिलसंपदः । ततस्तस्या गिरा तेन निर्ममे सुकृतं महत् ॥ १२॥ षट्पञ्चाशत्ततो हेमां कोटीनां दशभिर्दिनः। श्रेष्ठी विद्यापतिश्चक्रे पुण्यकार्ये व्ययं किल ॥ १३॥ ततो गुरूणामभ्यणे गत्वा नत्वा च भक्तितः। प्रपेदे विधिना थाद्धधर्म सम्बक्त्वपूर्वकम् ॥ १४ ॥ ततो विद्यापतिः प्राप्य शुद्धधर्म विवेकवान् । परिग्रहपरीमाणं चक्रे गुरुगिरा यथा ॥ १५ ॥ देवो जिनो मे सकलार्थवेदी गुरुविधा शुद्धचरित्रशाली । तत्त्वं जिनोदीरितमेव सवं मिथ्यात्वकृत्यान्यथ वर्जयामि ॥ १६ ॥ आवश्यक द्विर्जिनपूजनं त्रिध्येयो द्विसन्ध्यं परमेष्ठिमन्त्रः । सम्यग्गुरूणां कृतिकर्मशुद्धं ततो विधेयं च सुपात्रदानम् ॥ १७॥ हिंसा संकल्पतस्त्याज्या निरागस्त्रसदेहिनाम् । स्थायरेषु यथायोगं यतना जन्तुषु त्रिधा ॥ १८॥ नैव ब्रुवेऽलीकवचश्चतुर्धा त्यजाम्यदत्तं निखिलान्यनारीः । पक्षे दश ब्रह्म दिनानि धार्यमेकैव भार्या तु भवे ममाऽस्तु ॥१९॥ वर्जधाम्बधिकं सर्वे द्विपदादिपरिग्रहम् । सचित्ताचिचमिश्रादिमेदं मूळमयं सदा ॥२०॥ एकशो, दिवसे मुक्ति
Page #42
--------------------------------------------------------------------------
________________
धर्मपरीक्षा
प्रथमपरिच्छेदः
-
AAAAAAAA
विकृतिद्विकयोगतः। द्रव्यद्वादशकं रात्रौ चतुर्धाऽऽहारवर्जनम् ॥ २१॥ सचित्तवर्जनं नागवल्लीपत्राष्टकं विना।। भोगस्तु फलपुष्पादेवपूजापुरस्सरम् ॥ २२ ॥ चतुर्धाहारसंन्यासः पाक्षिकादिषु पर्वसु । स्नानारम्भक्रियाब्रह्म तत्र त्यागपुरस्सरम् ॥ २३ ॥राजमान्यपुरश्रेष्ठिपदादिपरिहारतः। अनर्थजानि पापानि त्यजामि निखिलान्यपि ॥२४॥ सावधव्यापृतित्यागात्सामायिकत्रतं मया । सर्वाङ्गिसमतारूपं विधेयं संध्ययोर्द्वयोः ॥ २५॥ पुण्यहेतु चतुर्धाऽपि सामग्र्यां पौषधवतम् । दीनाङ्गिषु यथाशक्ति देयं दानं सुखप्रदम् ॥ २६॥ एवं खीकुर्वतो धर्म तस्यारम्भनिवृत्तिजम् । कर्मान्तरायजं पापं विलीनं तदहो! क्षणात् ॥ २७॥ सत्प्रवृत्तिभवं पुण्यं सुखं दत्वे प्रवृत्तिजम् । असत्कायेनिवृत्तिषु शर्म निर्वृतिसंभवम् ॥ २८ ॥तीर्णप्रायभवाम्भोधिर्भवभोगेषु निःस्पृहः। निवृत्तिधर्मनिष्ठात्मा कश्चिदेव भवेन्महान् ॥ २९॥ अथाहयेकादशे सायं कृतावश्यकसक्रियम् । परमेष्ठिमहामन्त्रजापनिष्पापमानसम् ॥३०॥ शयानं सुखशय्यायां तमासां सुखनिद्रया। खप्ने पद्मा समागत्य तं जगाद प्रमोदभाग्॥३१॥ युग्मम् ॥प्राच्यपुण्यक्षयागन्तुकामाऽपि तव वेश्मतः । तव पुण्योदयात् श्रेष्ठिन् ! पुनरत्रैव संस्थिता ॥ ३२ ॥ अत्यर्थपुण्यपापानामिहैव फलमश्रुते । इति सूक्तं त्वयाऽकारि महाशय ! यथायथम् ॥ ३३ ॥ इत्याख्याय क्षणादेव तिरोऽभूत् कमलाऽऽलयात् ।। विमुच्य शय्यामुत्तस्थौ सोऽपि निर्मितसक्रियः ॥ ३४ ॥ संपदा सर्वतो वीक्ष्य निजागारमलतम् । उद्यमादपि सत्पुण्यममंस्तासौ महत्तरम् ॥ ३५ ॥ यतः
RRENA
॥
८
॥
Page #43
--------------------------------------------------------------------------
________________
निपानमिव मण्डूकाः सरः पूर्णमिवाण्डजाः । कृतधर्माणमायान्ति विवशाः सर्वसंपदः ॥ १ ॥ भो लोकाः ! मम दूषणं कथमिदं संचारितं भूतले । सोत्सेका क्षणिकातिनिर्घृणतरा लक्ष्मीरिति खैरिणी । नैवाऽहं कुलटा न चास्मि चपला नो वा गुणद्वेषिणी । पुण्येनैव भवाम्यहं स्थिरतरा युक्तं हि तस्यार्जनम् ॥ २ ॥ शय्योत्थाय ततः कृत्वा शुचिरावश्यकक्रियाः । सप्तधा शुद्धिमान् देवपूजां प्राभातिकीं तथा ॥ ३६ ॥ गेहिनीं देहिनीं धर्मबुद्धिश्रेष्ठी जगाद ताम् । भद्रे । संपते गेहे कथं स्यान्मे प्रतस्थितिः ॥ ३७ ॥ सा तमाह विभो ! वेश्म दीयतां सह संपदा । कस्यचित्पुण्यपूतस्य स्वव्रतावनहेतवे ॥ ३८ ॥ सम्यगाराधितं दत्ते त्रतं सौख्यमखण्डितम् । खण्डिते खण्डितं शर्म भने दुःखं परं भवेत् ॥ ३९ ॥ यतः -
प्राणेभ्योऽप्यधिकं धर्म मन्यते पुरुषोत्तमः । प्राणांस्त्यजति धर्मार्थं तत्कृते नैव तं कचित् ॥ १ ॥ धर्मार्थ कृपया कीर्त्या दीयते वसुमत्यपि । महद्भिः संपदा साकं धीरोदात्ताशयैः पुरा ॥ ४० ॥ यतः
न याति दीयमानाऽपि श्रीवेदीयत एव तत् । तिष्ठत्यदीयमानाऽपि नो चेद्दीयत एव तत् ॥ १ ॥
एवं प्रयोपदेशेन प्रेरितोऽसौ सदग्रणीः । कस्यचित्स्वगृहं तादृग् दत्तवानाईतस्य सः ॥ ४१ ॥ अहो ! दानमहो ! सत्त्वमहोऽतिस्थिरता व्रते । उदघोषीति तत्त्यागविस्मितैर्नागरैस्तदा ॥ ४२ ॥ सम्यक् स्वधर्मरक्षार्थी विमुच्य नगरं निजम् । कृत्वा शीर्षे जिनाधीशमूर्तिरत्नकरण्डकम् ॥ ४३ ॥ गतश्रीकतया उज्जमानः खजनसन्ततौ । सपुत्रः प्रियया
Page #44
--------------------------------------------------------------------------
________________
पोसाकं गन्तुकामः पुरान्तरे ॥ ४४ ॥ पुरप्रतोलिका यावत् प्राप्तवान् पुण्यमासुरः । श्रेष्ठी तबगरखामी शुरनामा मही-II प्रथमपतिः॥४५॥ तावनिःसंततिः कर्मानुभावेन क्षणादहो। विभूचिकादिरोगेण यशःशेषपदं दधौ । ४६॥ चतुर्भिः
परिच्छेदः कलापकम् ॥ ततो मयादिभिः पञ्चदिव्यैर्दिव्यानुभावतः । पूर्णकुम्भः पयःपूरैर्मत्रपूतैर्गजादिभिः॥४७॥ श्रेष्ठी विद्यापति माऽभिषिक्तः सुकृतोदयात् । निश्चयो मम राज्यस्यास्त्येवमुच्चैर्वदन्नपि ॥४८॥ त्रिधाशुधाऽर्जितस्यास्य सत्पुण्यप्रचयस्य ते । मुक्तिर्भोग विना न स्यादित्याहुन किनो दिवि॥ ४९ ॥ दैव्या वाचा ततः श्रेष्ठी प्रेरितः परमार्थवित् । मेरुवन्निश्चलखान्तः खीकृतव्रतपालने ॥ ५० ॥ जिनेन्द्रप्रतिमां राज्याभिषेकोत्सवपूर्वकम् । निवेश्य विष्टरे हैमे रत्वालङ्गतिमण्डिताम् ॥५१॥ छत्रभृत्पदवीबिभ्रत् पादपीठे निषन्नवान् । सर्वलोकोपकाराय राज्यभारधुरं दधौ ॥५२॥ श्रीरामपादुकायुग्मं खराज्ये प्राग् न्यवीविशत् । राजा श्रीभरतस्त्वेष जैनमूर्तिमहो। महान् ॥ ५३॥ सम्यग्दृष्टिसुरैश्चके रनवृष्टिः पुरे तदा । तद्धर्मस्थिरतां दृष्ट्वा प्रीतिमद्भिः पदे पदे ॥ ५४ ॥ तस्य धर्मस्य माहात्म्यं कः स्याद्गदितुमीवरः । ऐहिकामुष्मिकानेकसौख्यं दत्तेऽत्र यः क्षणात् ॥ ५५ ॥ यतः
मितप्रमाणास्तनुभूजलाश्रया मितप्रभावाः सुररत्नधेनवः।
मितैः फलैरेव फलन्ति पादपा मितिस्त्रिधाऽप्यस्ति न धर्मवस्तुनः॥१॥ न्यायधर्मसुखप्राज्यं साम्राज्यं पालयनसौ । एकातपत्रजैनेन्द्रधर्मश्चर्यमचीकरत् ॥५६॥ रखगाङ्गेयमाणिक्यप्रति
BHARASHAR
COACCOROSCORECHAR
॥
९
॥
AS***55
Page #45
--------------------------------------------------------------------------
________________
*
*
PRECACACA
माभिरलताम् । विद्यापतिय॑धानप्रासादश्रेणिमुन्नताम् ॥ ५७॥ ऋणमोक्षसुखं चक्रे तथाऽसौ दीनदेहिनाम । स्वदेशे निखिलपाणिरक्षोद्धोषणपूर्वकम् ॥ ५८॥ साधर्मिकेषु वात्सल्यं निर्ममेऽसौ दिने दिने । अन्यायकारिणः पुण्यकायैरेव न्यवर्तयत् ॥ ५९॥ भूभुजं वणिजं ज्ञात्वा तादृशं गोत्रिणो नृपाः। रुरुधुः सहसाऽऽगत्य सत्पुरं परितोऽन्यदा ॥६०॥ पौरक्षोभ प्रजाभ्रंशं प्रामाकरविनाशनम् । कुर्वतः सर्वतः प्रेक्ष्य तदा तान् दुरतिक्रमान् ॥११॥ विवेकी नृपतिश्चके सर्वलोकार्तिशान्तये । एकाग्रहृदयः पूजां भावसज्जां जिनेशिसुः ॥ १२ ॥ तत्कपूजानुभावेन सम्यग्दृष्टिसुरैस्तदा । स्तम्भितास्ते नृपाः पापाः प्रणेमुस्तं नभोगिरा ॥६२॥ ततस्तं शरणीकृत्य नृपं ते गतमत्सराः। चक्रुर्वासं पुरे तत्र नृपाः कौटुम्बिका इव ॥ ६४॥ निरीतयो निरातङ्काः प्रीताः सर्वाः प्रजास्ततः । तस्य सौम्यशा प्रापुर्वद्धिं सर्वाङ्गसंपदा ॥६५॥ यतः
न प्रजासु न भूपाले श्रियो दुरधिकारिणि । नाखे सर्पस्य रुधिरं न च दष्टकलेवरे ॥१॥ एवं चिरं नृपैश्वर्य भुजानः पापमुग्मनाः । राजाङ्गीकृतसर्वज्ञधर्म शुद्धमपालयत् ॥ ६६ ॥ङ्गारसुन्दरीजाते शृङ्गारतिलके सुते । कमात्पराक्रमाक्रान्तशत्रौ न्यस्य निजं पदम् ॥ ६७ ॥ सकलत्रश्चतुःशत्या युक्तः पुंसां नरेश्वरः । समयामृतसूरीणां पार्थे शिश्राय संयमम् ॥६८॥ युग्मम् ॥ निरतीचारचारित्रमाराध्य दशवत्सरीम् । राजर्षिस्त्रिदशः खर्गे द्वादशेऽभून्महर्द्धिकः ॥ ६९ ॥ शृङ्गारसुन्दरी देवी निश्छनोतरधर्मभृत् । खर्गे तत्रैव देवत्वं प्रापदासन्नसिद्धिभाग
*
*
*
*
*
Page #46
--------------------------------------------------------------------------
________________
धर्मपरीक्षा
Art
द्वितीय परिच्छेद
॥७॥ सार्वमौमश्रियो मुक्त्वा पुनरागामिजन्मनि । विद्यापतिः पतिः पृथ्ख्या गमी शाशतसमनि ॥१॥
एवं विशेषतरधर्मविबोधसारं विद्यापतेः क्षितिपतेश्चरितं निशम्य ।
सम्यग्विबोधरुचिचारुचरित्ररूपं धर्म कुरुष्व यदि वोऽस्ति शिवाप्तिवाञ्छा ॥७२॥ इति श्रीधर्मपरीक्षाशाने श्रीसोमसुन्दरसूरिशिष्यश्रीजिनमण्डनगणिभिनिर्मिते सामान्यविशेषधर्म
निर्णयः प्रथमः परिच्छेदः ॥१॥
अथ विशेषधर्मगुणखरूपमाहगीतार्थस्स गुरोः पार्थे द्रव्यक्षेत्रादिवेदिनः । प्रायः सुवर्णवद्धर्मः सम्यग् शुद्धः परीक्षया ॥ १॥ यतःवरकणगं व परिक्खिम बहुलठ्ठगुणं कसाइचउसुद्धं । धम्मं सिवसुहकरणं गिन्हह दोगचदुहहरणं ॥१॥ वरकनकं जात्यसुवर्ण कुमारभूमावुत्पन्नं, अष्टगुणोपेतं कषादिचतुष्परीक्षाशुद्धं प्राचीनपीनसुकृतोदयादेव क्वचिदेव प्राप्यते । तच प्रासं स्थावरजङ्गमविषविघातकारिप्रभृतिगुणोपेततया महते सुखोदयाय भवति । एवं निबिडतरानन्तपुदलपरावर्तकालारूढमिथ्यात्वमोहविषविघातविधानादिगुणशाली लोकोत्तरापरनामा विशुद्धधर्मोऽपि प्रौढभाग्येनेवाप्यते । यतः
hur
Page #47
--------------------------------------------------------------------------
________________
अपि लभ्यते सुराज्यं लभ्यन्ते पुरवराणि रम्याणि । नहि लभ्यते विशुद्धः सर्वज्ञोको महाधर्मः ॥ १ ॥ yosो विमाणवासो एगच्छत्ता य मेहणी सुलहा । दुलहा पुण जीवाणं जिनिंदवरसासणे बोही ॥ २ ॥ आसने परमपर पाबेयमि सयलकलाने । जीवो जिनिंदभमिवं परिवज्जर भावतो धम्मं ॥ ३ ॥ इति ॥
तत्रादौ कनकगुणा निरूप्यन्ते, बजा
विसचाइ १ रसावण २ मंगलत्व ३ विभीए ४ पवाहिमाबसे ५ । गुरुए ६ अज्झ ७ अकुछे ८ कसाइचउसुद्धकलवगुणा ॥ १ ॥
व्याख्या - इह जगति जात्यसुवर्णे कुमारभूमौ संजातं स्थावरजङ्गमविषावेगोपशान्तिकृद्भवति १ । तथा राजमृगाङ्कादिरसरूपतया परिणतं क्षयादिरोगापहारितया रसायनं स्यात् २ । तथा मङ्गलार्थ उत्तमजनैर्नानाऽलङ्काररूपं कृत्वा परिधीयते ३ । तथा विनयगुणोपेतम् ४ । तथा कनकं वहाँ ताप्यमानं प्रदक्षिणावर्ते करोति नान्ये लोहादिधातवः ५ । ताम्रादिधातुभ्यो मूल्यसौन्दर्यापत्तिवारणादिना कनकं गुरु महत्तरं भवति ६ । तथाऽग्निनाऽदायं भवति, अन्ये धातवोऽग्निना भस्मसाद्भवन्ति न हेम, अपि तु समधिकवर्णोपेतं भवति ७ । सकलापवित्रजनपवित्रीकरणनव्यदेवतामूर्तिप्रतिष्ठाप्रथम स्नात्रहेतुतया निन्द्यवस्तुसंस्पर्शेऽपि न कापि कुत्सनीयं स्यात् ८ ॥ इति कनकस्याष्टौ गुणाः । एवं गुणापेतं कषतापताडनच्छेदरूपं चतुष्परीक्षाशुद्धं सुवर्ण भाग्यादेव प्राप्यते । तथा चागमः -
Page #48
--------------------------------------------------------------------------
________________
द्वितीय| परिच्छेदः
धर्मपरीक्षा
विसघाइ रसायण मंगलत्थ विणए पयाहिणावचे । गुरुए अडच्मकुण्ठे भट्ट सुवण्णे गुणा कुँति १॥ पाणिवहाईआणं पावट्ठाणाण जो उ पडिसेहो । झाणज्झयणाईणं जो अविही एस धम्मकसो ॥२॥ बज्झाणुट्ठाणेणं जेण न वाहिजए तयं निअमा। संभवइ अपरिसुद्धं सो पुण धम्ममि छेउ ति॥३॥ जावयसयपडिओ वि हुन हु मुंचा रंगमत्तणो धम्मे । नेताडनमे सम्मं जिणधम्मकिरिआसु ॥१॥ जीवाइभाववाओ बंधाइपसाहगो इहं तावो। एएहिं परिसुद्धो धम्मो धम्मत्तणमुवेइ ॥५॥
एतासां खरूपं खोपज्ञगाथामिराहजिणधम्मो जीवाइसु सम्मं सहहणजाणणसरूवो । मिच्छत्तषिसविपाय करे कोमारकणर्य व ॥१॥ धर्मस्थानेकधात्वेऽपि इह जीवाजीवादिपदार्थश्रद्धानपरिज्ञानपूर्ष सम्यग्देवगुरुधर्मप्रतिपत्तिरूपः सर्वधर्ममूलभूतो निपुणतया खीकृतो ज्ञातव्यः । यतः सर्वोऽपि धर्मः सम्यग्दर्शनपूर्व एव महते फलाय भवति । यतः
दानानि शीलानि तपांसि पूजा सत्तीर्थयात्रा प्रवरा दया च।सुश्रावकत्वं व्रतधारकत्वं सम्यक्त्वमूलानि महाफलानि ॥१॥ & मिथ्यात्वं ससधा तत्र तत्त्वाश्रद्धानलक्षणम् । ऐकान्तिकादिभेदैः स्यात्संसारस्थितिवर्धनम् ॥ १॥ पणिकोऽक्ष|णिको जीवः सर्वथा सगुणोऽगुणः । इत्यादिमन्यमानख तदैकान्तिकमुच्यते ॥२॥सर्वज्ञेन बिरामेण जीवाजीवादिभाषितम् । तथ्यं न वेति संकल्से इष्टिः साशविकी मता ॥३॥ बागमा लिनिनो देवा धर्माः सर्वे यदा समाः।
Page #49
--------------------------------------------------------------------------
________________
%
है इत्येषा कथ्यते बुद्धिः पुंसो बैनयिकी जनैः ॥ ४ ॥ पूर्णकुहेतुदृष्टान्तैर्न तत्त्वं प्रतिपद्यते । मण्डलश्चर्मकारस्य भोज्यं ।
चर्मलवैरिव ॥५॥ अतथ्यं मन्यते तथ्यं विपरीतरुचिर्जनः । दोषातुरमनास्तिक्तं ज्वरीव मधुरं घृतम् ॥६॥ जीवो निसर्गमिथ्यात्वस्तत्त्वातत्त्वं न बुध्यते । सुन्दरासुन्दरं रूपं जात्यन्ध इव सर्वथा ॥७॥ देवो रागी यतिः सङ्गी धर्मः प्राणिवधात्मकः । मूढदृष्टिरिति ब्रूते युक्तायुक्ताविवेचकः॥८॥ ससप्रकारमिथ्यात्वमोहितेनेति जन्तुना। सर्व विषाकुलेनेव विपरीतं विलोक्यते ॥९॥ सान्निपातिकभूतार्तमद्यपोन्मत्तभक्षकाः। तेभ्यो विशिष्यते मिथ्यादृष्टिस्वत्सर्वदोषभूः ॥ १० ॥ मिथ्यात्वमोहनीयस्य क्षयेनोपशमेन वा । जीवाजीवादितत्त्वानि श्रद्धत्तेऽङ्गी यथास्थितम् । ॥ ११ ॥ जायते शासने भावरुचिरा रुचिराईते । वाक्पतेरिव कस्यापि कथञ्चित्कर्मलाघवात् ॥ १२ ॥ तथाहि| मरतेऽत्रैव षट्त्रिंशल्लक्षग्राममनोहरे । कन्यकुब्जाख्यविषये श्रीगोपालगिरौ पुरे ॥ १॥ आमनामा नृपः श्रीमान् ली विद्याभिर्विदुराग्रणीः। अश्वलक्षद्वयोपेतं भटकोटिबलोत्कटम् ॥२॥ चतुर्दशशतप्रौढगजेन्द्ररथमण्डितम् । सुकृती कुरुते राज्यं स्वाराज्यमिव वासवः॥३॥ त्रिभिर्विशेषकम् ॥ आ शैशवादजायन्त तस्य विश्वम्भरापतेः । क्षीरनीरो. पमा मैत्री भजन्तो भुवनाद्धताम् ॥ ४॥ मुनिव्योमाष्टके वर्षे गृहीतोत्तमसंयमाः। प्रज्ञाबलात्प्रतिदिनं सहस्रश्लोकपाठिनः ॥५॥ रुद्राष्टवत्सरे प्रासश्रीसूरिपदसंपदः । चतुर्दशमहाविद्याविदुरश्रेणीशेखराः ॥६॥ श्रीसिद्धसेनसूरीन्द्रपट्टपावरविप्रमाः। मनःसमस्यासंपत्तौ निःशवं शङ्करोपमाः ॥७॥ पविधविकृतित्यागकृतः सूरिपदावधेः ! अजि
-%
२-ॐ
Page #50
--------------------------------------------------------------------------
________________
धर्मपरीक्षा
द्वितीय
परिच्छेद:
॥१२॥
सब्रह्मपूताजा ज्ञाताशेषजिनागमाः ॥ ८॥ विद्यया ब्योमगामिन्या पञ्चती नमस्कृतः । श्रीवप्पभट्टिनामानो गुरवो गुरवो गुणः॥९॥ षड्भिः कुलकम् ॥
अज्ज वि सा परितप्पइ कमलमुही अत्तणो पमाएण । पढमविबुद्धेण तए जीसे पच्छाइअं अंग ॥१॥ बाला चंकम्मंती पए पए कीस कुणइ मुहभंग । नूणं रमणपएसे मेहलिआ छुभइ नहपंतिं ॥२॥ इत्याद्यनेकधा स्वान्तसमस्यापूरणादिना । ते नृपं रजयामासुर्निर्मलैरपि सद्गुणैः ॥ १० ॥ परमत्थमित्तभावो हवइ जओ गोहिलाभदाणेणं । इय झाइऊण हिअए कहिंसु ते अन्नया निवई ॥११॥ अवलंबिआ 'तिणा वि हु तुटुंति समुद्धरंति वा विहलं । विहलुद्धरणे नहु तिणसमा वि जे ताण किं भणिमो॥ १२॥ लक्खिअतदभिप्पाओ आमनरिंदो वि भणइ जिणधम्मं । कमलं व तं पयाससि किंतु तुम मित्त! सुणु वयणं ॥ १३ ॥ ईसरसिरपणउ चित्र राया लोअंमि नवि अजिणभत्तो । सूरिवरोहिं विसाओ किं किज्जड इत्य वत्युमि ॥ १४॥ सूरिभिरूचे
पडिवन्नकलो राया ईसरपणओ न होइ कईआ वि । अन्यच-कुडिलप्पकलो राया तुम व पुण होइ उग्गजरपओ ॥ १५॥ यतः
यावदल्पकलस्तावत्कुटिलत्वं न मुञ्चति । परिपूर्णकलस्तावत्सुवृत्तचन्द्रमा इव ॥१॥ भूवाणा पुण मणिकं मुर्णिद ! नीसेससत्यकुसलेण । पुण्णकलो वि स राया तुमए पडिबोहिजोको वि॥१६॥
॥१२॥
Page #51
--------------------------------------------------------------------------
________________
४ भणइ गुरू रायाणो पुण्णकलासालिणो मए बहवे । बोहिजते रायं ! जइ इत्तो विहरि देसि ॥ १७ ॥ राजाऽवम्
भवता प्रायो बालगोपाङ्गनादयः । बहिर्मुखाः प्रबोध्यन्ते न तु शास्त्रार्थवेदिनः ॥ १८ ॥ शक्तिश्चेद्भवतां यद्यस्ति मध्ये मथुरमागतम् । पुराणपुरुषं नित्यं चित्ते घ्यायन्तमद्भुतम् ॥ १९ ॥ यज्ञोपवीतचिताङ्गं नासाग्रन्यस्तदृष्टिकम् ।।
तुलसीमालयालीढवक्षःस्थलमिलास्थितम् ॥ २०॥ श्रीकृष्णगानसतृष्णवैष्णवब्राह्मणान्वितम् । पत्रजीवकमालाभि-15 द मण्डितोरःस्थलं किल ॥२१॥वराहखामिदेवस्य प्रासादान्तरवस्थितम्। वैराग्यातिशयात्तत्र कृतप्रायोपवेशनम् ॥२२॥
प्रतिबोध्य तदा जैनमते स्थापयत द्रुतम् । वाक्पति राजसामन्तं पर्यङ्कासनसंस्थितम् ॥ २३॥ पञ्चभिः कुलकम् । एवं नरेश्वरप्रोक्तमजीकृत्य गुरूत्तमाः। वेदाष्टसंख्यसामन्तविद्वत्सहस्रसेविताः ॥ २४ ॥ विसृष्टा भूभृता तत्र प्रापुनिष्पापवृत्तयः । यस्मिन्नस्ति स राजेन्द्रगुरुः सामन्तपुङ्गवः ॥ २५॥ परिज्ञातगुणत्वेन पुरा पोरैः कृतादरैः। पूजिता राजलोकैश्च वाक्पत्याख्यनृपेण च ॥ २६ ॥ तस्यासन्ने स्थितासन्नवराहखामिवेश्मनि । तत्कखान्तपरीक्षार्थमेवमूचुर्मुनीश्वराः ॥ २७ ॥ दर्पणार्पितमालोक्य मायास्त्रीरूपमात्मनः । आत्मन्येवानुरक्तो वः श्रियं दिशतु केशवः ॥ २८ ॥ सन्ध्यां यत्प्रणिपत्य लोकपुरतो बद्धाञ्जलिर्याचसे धत्से यत्त्वपरां विलज्ज ! शिरसा तचापि सोढं मया । श्रीर्जाताऽमृतमन्थने यदि हरेः कस्माद्विषं भक्षितं मा स्त्रीलम्पट ! मां स्पृशेत्यभिहितो गौर्या हरः पातु वः ॥ २९॥ स कर्णकटुकं तच्च श्रुत्वा शीर्ष व्यधूनयत् । आकूण्य नाशिकां वाचं प्राहाथो दुर्मनायितः ॥ ३०॥ शृङ्गाररसकाव्या
CAMERA%AC%AC%4-%
घ.
Page #52
--------------------------------------------------------------------------
________________
धर्मपरीक्षा
॥ १३ ॥
नाममीषां पठने सखे ! । इयं वेला कथं नाम सौहार्द तव चेशम् ॥ ३१ ॥ इदं च श्रीवप्पभट्टेः सदृशं भवतीह किम् । पारमार्थिकवाणीभिर्बोधवेला ममाधुना ॥ ३२ ॥ ततः प्राह गुरुः साधु साधु ते चेतनां स्तुमः । प्रष्टव्यमस्ति यत्किञ्चिद्भवत्पार्श्वे सुहत्तम ! ॥ ३३ ॥ श्रीमद्वाक्पतिना नत्वा पृछपतामित्युदीरिते । व्याजहार मुनिस्वामी सुधासारकिरा गिरा ॥ ३४ ॥ अयं व्रतविशेषस्ते हे कोविदशिरोमणे ! | देवताघ्यानसंन्यासखीकारादिमयोऽधुना ॥ ३५ ॥ किं मोक्षसुखलाभायाथवा साम्राज्यसंपदे । भवता सेव्यमानोऽस्ति निःसङ्गमनसाऽनिशम् ॥ ३६ ॥ यदि प्रेत्यवरैश्वर्यप्राप्तये ते तदा श्रितम् । परमार्थोपदेशेन बहिर्मुखैकचेतसः ॥ ३७ ॥ अथ मुक्तिसुखप्राप्तिहेतवे तर्हि भूपते ! । परार्थ सर्ववित्प्रोक्तं सावधानमनाः शृणु ॥ ३८ ॥ आत्मतत्त्वत्परिज्ञानं विना सम्यग् न जायते । जन्तोः शाश्वतसौख्याप्तिस्तपोभिर्दुस्तपैरपि ॥ ३९ ॥ बाहीकात्माऽन्तरात्मा च परमात्मा प्रकीर्तितः । जीवोऽयं त्रिविधस्तज्ज्ञैः सर्वदर्शनसंमतः ॥ ४० ॥ इन्द्रियादिसुखासको मोक्षसौख्यपराङ्मुखः । कायाभेदधिया ध्यातो बहिरात्मानिग - द्यते ॥ ४१ ॥ हेयोपादेयवस्तूनां विचारज्ञानवर्जितः । परस्परतया प्रेक्षाविभागविकलाशयः ॥ ४२ ॥ बहिरात्माऽथवा ज्ञेयः पञ्चाक्षसुखलम्पटः । एतस्माद्विपरीतोऽयमन्तरात्मा मतः सताम् ॥ ४३ ॥ रागद्वेषादिनिःशेषदोषक्लेशविवर्जितः । केवलज्ञानविज्ञातविश्वविश्वः सनातनः ॥ ४४ ॥ एकत्रिंशद्गुणैर्युक्तः परमात्मा भवेच्छिवः । ज्ञानात्मना जगद्व्यापी विष्णुसंज्ञां दधात्यसौ ॥ ४५ ॥ परमब्रह्मरूपत्वाद्रह्माऽसौ विश्रुतो जने । विश्वेश्वर्यमयत्वेन विख्यातश्च महे
द्वितीयपरिच्छेदः
॥ १३ ॥
Page #53
--------------------------------------------------------------------------
________________
**
*
5*
5
परः ॥ ४६ ॥ सम्यक् तत्त्वगतत्वेन सुगतः सौगतैस्ततः । रागादिदोषजेतृत्वान्निष्कलको जिनः स्मृतः ॥ ४७ ॥ यतो योगशास्त्रे
आत्मधिया समुपातकायादिः कीर्त्यतेऽत्र बहिरात्मा । कायादेः समधिष्ठायको भवत्यन्तरात्मा तु ॥१॥ चिद्रूपानन्दमयो निःशेषोपाधिवर्जितः शुद्धः । अत्यक्षोऽनन्तगुणः परामत्मा कीर्तितस्तज्जैः ॥२॥
अथवात्मा गुणस्थानविभागात्रिविधो मतः । गुणस्थानानि गीयन्ते चतुर्दश जिनागमे ॥४८॥ गुणस्थानत्रये त्वाद्ये वर्तमानः शरीरभाग । तारतम्येन संशुद्धो बहिरात्मैव विश्रुतः॥ ४९ ॥ चतुर्थे पञ्चमे जीवो गुणस्थाने स्थितः। सुधीः । जघन्याऽशुभलेश्यावानन्तरात्मा मतः सताम् ॥५०॥ चतुर्थादिगुणस्थानाष्टके तु मध्य एव सः । क्षीणाशेषकषाये स्यादुत्कृष्टः स्थितिवानसौ॥५१॥सयोग्ययोगिरूपे तु गुणस्थानद्वये गतः। सिद्धात्मना समानोऽसौ परात्मा कथितो बुधैः॥ ५२ ॥ लोकानक्षेत्रं संप्रासोऽनन्तविज्ञानदर्शनः । सिद्धः साक्षात्परमात्मा परमज्योतिरुच्यते ॥५३॥ भव्ये मिथ्याडशि क्षमाप ! बाह्यात्मा व्यक्तिरूपतः । अन्त्यात्मद्वितयं शक्तिरूपेणान्तर्व्यवस्थितम् ॥ ५४ ॥ अभव्ये व्यक्तिरूपेण पूर्वात्मा तहयं पुनः । केवलं वर्तते शक्तिरूपेण व्यक्तितो न तु ॥ ५५॥ केवलज्ञानरूपेण न व्यक्ति - विनी कदा। निवृतिप्राप्त्ययोग्यस्याभव्यत्वे तस्य तन्मतम् ॥५६॥ अनादिभवमिथ्यात्वमोहापगमहेतवे । निरीक्ष्य सुकृतोल्लाससहर्षे तं नराधिपम् ॥ ५७ ॥ जगुर्युगोत्तमप्रष्ठा हे श्रीवाक्पतिभपते ।। परमार्थधिया सम्यग् परिभावय
54
Page #54
--------------------------------------------------------------------------
________________
धर्मपरीक्षा
॥ १४ ॥
SHARANASI
सांप्रतम् ॥ ५८ ॥ बाखात्मा सर्वथा हेयः कषायविषयाकुलः । सम्यग्हगन्तरात्मा स्यादुपादेयः सुखप्रदः ॥ ५९॥ द्वितीयध्रुवं साक्षादुपादेयः परात्मा वीतकश्मलः । साम्यामृतार्णवामग्नेयेयोऽसौ मुक्तिहेतवे ॥६०॥ सर्वे जीवा उपादेयाः परिच्छेदः शक्तिरूपशिवात्मकाः । शक्तिरूपोलसन्मोक्षाः पञ्चापि परमेष्ठिनः ॥ ६१॥ तत्रापि सर्ववित्सिद्धद्वयमेव गुणोत्तरम् । ततोऽपि निश्चयनयाख्यातव्यः सिद्ध एव हि ॥ ६२ ॥ परमार्थेन निःशेषभोगाकालादिवर्जितः । सिद्धात्मकः ख आत्मैव विकल्पातीतचेतसा ॥ ६३ ॥ एवं हि देवतातत्त्वप्रणिधानपुरस्कृतः । संन्यासः क्रियमाणः स्यान्महोदयफलप्रदः॥६४ ॥ भवपोषकचेष्टात्मदेवतोपासनात्मकः । राज्यैश्वर्यादिसंन्यासः प्रायः पुंसां विडम्बना॥६५॥ यतः
वीतरागो विमुच्येत वीतरागं विचिन्तयन् । रागिणं तुं समालम्ब्य रागी स्यात्क्षोभणादिकृत् ॥१॥ | येन येन हि भावेन युज्यते यत्रवाहकः । तेन तन्मयतां याति विश्वरूपो मणियथा ॥ ६६ ॥ नासध्यानानि सेव्यानि कौतुकेनापि किन्त्विह । खनाशायैव जायन्ते सेव्यमानानि तानि यत् ॥६७ ॥ सिध्यन्ति संपदः सर्वाः खयं मोक्षावलम्बिनाम् । संदिग्धा सिद्धिरन्येषां स्वार्थभ्रंशश्च निश्चितः ॥ ६८॥ सोऽयं शमरसीमावस्तदेकीकरणं | मतम् । आत्मा यदपृथक्त्वेन लीयते परमात्मनि ॥ ६९ ॥ श्रयते सुवर्णभावं सिद्धरसस्पर्शतो यथा लोहम् । आत्म-13
॥१४॥ ध्यानादात्मा परमात्मत्वं तथाऽऽमोति ॥७०॥ तथा
CREASE
Page #55
--------------------------------------------------------------------------
________________
ध्वायन्त्यमी सुखिनि दुःखिनि चानुकम्पां पुण्यक्रिषेषु सुदितां कुमतावुपेक्षाम् । एवं प्रसादमुपयाति हि रागलोभद्वेषादिदोष कलुषोऽप्ययमन्तरात्मा ॥ १ ॥
इत्याजन्माश्रुतापूर्वोपदेशामृतपानतः । प्रशान्तानन्तमिथ्यात्वतापः प्राह गुरुं नृपः ॥ ७१ ॥ अनन्ताः प्राणिनो मुक्तिं यदि प्राप्ता नृलोकतः । रिक्तो भवेत्स पूर्णत्वान्मुक्तौ स्थानं च नास्ति तत् ॥ ७२ ॥ गुरुः स्याह महासत्त्वाज्ञातजैनगिरामयम् । आलापः शृणु दृष्टान्तमत्र श्रव्यं विपश्चिताम् ॥ ७३ ॥ तथाहि
आसंसारं सरिआसएहिं हीरंतरेणुनिवहेहिं । पुहवी न निट्ठिय चिब उदही वि थली न संजाओ ॥ १ ॥ आत्मनोऽमूर्तिमत्त्वेन मुक्तौ संकीर्णता नहि । अनन्तानन्तरूपत्वान्न रिक्तोऽयं भवेद्भवः ॥ २ ॥
जया होही पुच्छा जिणस्स पारंमि उत्तरं तइया । एगस्स निगोअस्स य अणंतभागो अ सिद्धिगओ ॥ ३ ॥ संसारमोक्षयोरेवं त्वया भाव्यं नृपोत्तम । ततो गतमहामोहविषोऽवग् नृपतिर्गुरुम् ॥ ७४ ॥ इयन्तं समयं यावद्धान्तोऽस्मि मोहमूढहृत् । परमार्थपरामर्शिधर्मतत्त्वत्वहिर्मुखः ॥ ७५ ॥ चिरं परिचयः पूज्यैस्तादृशैरपि मेऽफलः । | एतावन्ति दिनान्यासीद्धर्माख्यानं विनाकृतः ॥ ७६ ॥ प्रभो ! तदुपदेष्टव्यं सांप्रतं मुक्तिकारणम् । मुमुक्षोरोचिती भ्रंशो येन मे न भवेन्मनाग् ॥ ७७ ॥ तथा — अवयारियरमणीओ लोइयधम्मो इमो मए सामि ! । पडिवन्नो संपर पुण जिणधम्ममेव काहामि ॥ ७८ ॥ दुरुज्झियसन्नासो जिणधम्मो होह जह ममं सम्मं । कीरउ तह प्पसायं
Page #56
--------------------------------------------------------------------------
________________
धर्मपरीक्षा॥१५॥
SSSSS45)
निअदिक्खादाणओ भयवं । ॥ ७९ ॥ सोऊणं तयणं गीयत्यो बप्पमट्टिसूरिवरो। धन्नोऽसि तुम नरवर ! एआए
द्वितीयधम्मसद्धाए ॥ ८० ॥ असुहाणं कम्माणं पुषकयाणं नरिंद! रासीओ। तह संपइ पक्खीणा जिर्णिदधम्मस्स।
परिच्छेदः इच्छाए ॥८१॥ किंतु इमो सन्नासो लोइयमग्गेण जइ वि पडिवन्नो। सम्मइंसणलाहे तुह सहलो तह वि सो होइ ॥ ८२॥ सम्मईसणरयणे मिच्छत्ततमोहदलणदुल्ललिए । मिच्छद्दिष्टिसुअंपि हु सम्मं चित्र होई इअ भणि ॥ ८३॥ लोओ जइ वि अलीओ बलिओ चित्र बोहिवजिओ बहुओ । उवहासपरो होही अबोहिबीयजणुजुत्तो ॥ ८४ ॥ तम्हा जिणुत्तसद्धा सुद्धा सद्धम्मधारिणो हुंति । किल उत्तमट्ठकप्पप्पसाहया निहियमोहरया ॥८५॥ एवं गुरुगिरं पीत्वा संवेगरसपूरितः । वराहखामिनो गेहादुत्थाय मुदिताशयः ॥८६॥ श्रीमत्पार्थजिनागारं प्राप्यालोक्य है। जिनेश्वरम् । शान्तावेश इति स्तोत्रं पवित्रं वाक्पतिय॑धात् ॥ ८७ ॥ युग्मम् ॥ विहाय प्राक्तनं वेषं मिथ्यादर्शनदूषि-10 तम् । अङ्गीचके ततो जैनऋषिवेषं नृपः स्वयम् ॥ ८८ ॥ अङ्गीकृत्य ततो जैनं मतं गुरुगिरा नृपः । सम्यक्त्वव्रतशुद्धात्मा मुक्ताशेषपरिग्रहः ॥ ८९॥ अष्टादशापि दुष्कर्मपापस्थानानि भावतः । व्युत्सृज्याष्टादशदिनान्याराध्यानशनं तथा ॥९०॥ निःशेषजन्तुयोनीनां क्षमित्वा क्षमयान्वितः। परमेष्ठिमहामन्त्रजापं पापविमुक्तहत् ॥ ९१ ॥ देवोऽ
॥१५॥ भूत्प्रथमे देवलोके पण्डितमृत्युना ॥ षट्पदी त्रिभिर्विशेषकम् ॥ समयां धर्मसामग्री पुनः प्राप्य भवान्तरे । सिद्धिं यास्यति पुण्यात्मा वाक्पतिः पृथिवीपतिः॥९२॥ गुरुगोपगिरी प्रापदिनैः कतिपयैस्ततः । श्रीजामनिर्मितानेक
-CARRORSCARS
Page #57
--------------------------------------------------------------------------
________________
SARKARGESS
प्रवेशोत्सवमालिनि ॥ ९३ ॥ अन्यदा सर्वराजन्यसमावां श्रीगुरूनिति । राजा प्रशंसयामास विद्वत्ता मुदिताशयः ॥ ९४ ॥ विभोऽत्रभवतां बोधसामर्थ्य मवतामहो !। सोऽपि यद्वाक्पतिर्भूमान् मिथ्याटग प्रतिबोधितः ॥९५॥ श्रुत्वेति सूरयः प्रोचुः श्रीआमं रजिताशयम् । राजन् ! ममास्ति का शक्तियत्त्वं नैव प्रबुध्यसे ॥९६ ॥ ततो गुरून नृपः स्नाह सम्यग्धर्मे जिनोदिते । लीनं तव गिरा खान्तं ममालिरिव नीरजे ॥ ९७ ॥ माहेबरं पुनर्धर्म मुञ्चतो मे महात्रपा । तत्याच्यभवसंबन्ध एवायं किं करोम्यतः ॥ ९८ ॥ श्रुतज्ञानोपयोगेन ज्ञात्वा गुरुरुवाच तम् । प्राग्जन्मकृतकष्टस्य राज्यं तेऽल्पतरं फलम् ॥ ९९ मत्र्यादिभिस्ततः पृष्टे राज्ञः प्राचीनजन्मनि । शृण्वत्सु तेषु सर्वेषु गुरुराजो जगौ तथा॥१०॥ गिरेः कालिजराख्यस्य समीपे सालपादपे। उर्कीकृत्य पदद्वन्द्वमधोभून्यस्तमस्तकः ॥१.१॥ जटाधारी मिताहारी क्षपणद्वयपारणे । एक वर्षशतं घोरं तपः कृत्वाऽतिदुष्करम् ॥१०२॥ आयुप्रान्ते तनुं त्यक्त्वा मासानशनपूर्वकम् । तस्मादज्ञानकष्टात्त्वं महानासीनरेश्वरः ॥ १०३ ॥ युग्मम् ॥ सम्यग्ज्ञानक्रियोपेतं कष्टं यदीशं भवेत् । कूसकर्मक्षयान्मोक्षं यान्त्यन्ये बहवोऽनिनः ॥१०४ ॥ यतः
मासे मासे अजो बालो कुसग्गेणं तु मुंजई। न सो सुअक्खायधम्मस्स कलं अग्घइ सोलर्स ॥१॥ तथा
एकपादस्थितो गङ्गातीरेऽङ्गी यस्तपस्यति । एकस्या जिनपूजायाः कलां नाईति षोडशीम् ॥१॥ यदि न प्रत्ययः खान्ते तदा तत्र स्थितां जटाम् । तरोतस्य तलादाप्सनरैरानीयतां स्फुटम् ॥ १०५॥ आनायि
Page #58
--------------------------------------------------------------------------
________________
धर्मपरीक्षा
॥ १६ ॥
तास्ततो राज्ञा जटास्ताः स्फुटमात्मनः । मेनिरे नृपमन्त्राद्याः सत्यपूत गुरोर्गिरम् ॥ १०६ ॥ सम्यग्धर्मस्य शुश्रूषा - मथ ज्ञात्वा महीपतेः । व्याजहार मुनिखामी सुधासोदरया गिरा ॥ १०७ ॥ द्विधा धर्मद्रुमाम्भोदो धर्मः सम्बगूजिनोदितः । साधुश्रावकयोर्योग्यो महाऽणुव्रतपालनात् ॥ १०८ ॥ अहिंसासत्यमस्तेयं ब्रह्माऽकिञ्चनता यमाः । सर्वात्मना यतीन्द्राणां देशतः स्यादगारिणाम् ॥ १०९ यतः
पञ्चप्रकारमणुकत्र तमामनन्ति श्रेधा गुणव्रतमुशन्ति च वीतरागाः । शिक्षापदं परिगृणन्ति चतुर्विभेदं तद्वादशप्रकृतिरेष गृहस्थधर्मः ॥ १ ॥ सम्यक्त्वमूलमिममाहुरमी जिनेन्द्रा जीवादितत्त्वरुचिरेव तदुक्तमेभिः । एषाऽप्युदेति निकट स्थितभव्यतायां कर्मक्षयोपशमतादिनिबन्धनैव ॥ २ ॥ संसारबुद्दिजणयं मिच्छत्तं जेहि वज्जिअं दूरा । परमत्थेणं सहा अन्ने पुण नामओ नेया ॥ ३ ॥ वरं ज्वालाकुले क्षिप्तो देहिनात्मा हुताशने । न तु मिध्यात्वसंयुक्तं जीवितव्यं कदाचन ॥ ४ ॥ सङ्घत्थ उचिअकरणं गुणाणुराओ रई अ जिणवयणे । अगुणेसु अ मज्झत्थो सम्मद्दिट्ठिस्स चिन्हाई ॥ ५ ॥ दादाक्षिण्यं पापजुगुप्साऽथ निर्मलो बोधः । लिङ्गानि शुद्धद्द्टेः प्रायेण जनप्रियत्वं च ॥ ६ ॥ इत्यादिदेशनां श्रुत्वा प्रबुद्धः पृथिवीपतिः । सम्यक्त्वं सोत्सवं पार्श्वे गुरूणां प्रत्यपद्यत ॥ ११० ॥ सम्मत्तसुद्धि
द्वितीयपरिच्छेदः
॥ १६ ॥
Page #59
--------------------------------------------------------------------------
________________
हे आमनरिंदेण सावयाईणं । दिन्ना गुरुवयणेणं एगा कोडी सुवन्नस्स ॥ १११ ॥ राजा गोपगिरौ चैत्यं क्रमाच्चक्रे महत्तमम् । सुवर्णकलशश्रेणिशोभितं तस्य शुद्धये ॥ ११२ ॥ सपादलक्ष गाङ्गेयटङ्ककैर्मूलमण्डपः । त्रैलोक्यसुन्दरस्तत्र निर्ममे तेन भूभुजा ॥ ११३ ॥ तथाऽष्टादशभिर्भारैर्जात्यजाम्बूनदस्य सः । निर्मितां प्रतिमां प्रौढां स्थापयामासिवान् नृपः ॥ ११४ ॥ तस्मिम् गजेन्द्रमारूढः सर्व सपरिच्छदः । देववन्दनपूजार्थं स प्रायाति दिने दिने ॥ ११५ ॥ स रैवतमहातीर्थवैभवं भुवनाद्भुतम् । श्रुत्वाऽन्यदा गुरोः पार्श्वे जगृहे भुक्त्यभिग्रहम् ॥ ११६ ॥ द्वात्रिंशता ततः पापक्षपणे क्षपणैरसौ । श्रीअम्बिकाप्रसादेन गिरिनारगिरीश्वरात् ॥ ११७ ॥ श्रीमन्नेमिजिनेन्द्रस्य विम्बं संमुखमागतम् । प्रणम्य पारणं चक्रे स्तम्भतीर्थाभिधे पुरे ११८ ॥ युग्मम् ॥ सोऽरिष्टनेमिनामानं प्रासादं विश्वतोऽद्भुतम् । निर्मा यातिष्ठिपद्धत्या तद्विम्बं तत्र भक्तितः ॥ ११९ ॥ तीर्थयात्रां ततश्चक्रे महोत्सवपुरस्सरम् । सङ्घाधिपपदाचारं विधाय विधिना नृपः ॥ १२० ॥ सुवर्णरजतादीनां सहस्रं देववेश्मनाम् । सहस्रं सपा आसन् श्रेष्ठिसामन्त मन्त्रिणः ॥ १२१ ॥ लक्षमेकं गवां पृष्ठवाहानां वाजिनां तथा । लक्षत्रयं गजेन्द्राणां सहस्रं तु रथैः समम् ॥ १२२ ॥ अयुतद्वितयं तत्र करभाणां भरोद्वहाम् । पदातीनां सहस्राणि पञ्चाशद्बलशालिनाम् ॥ १२३ ॥ विंशत्येकसहस्राणि कुलानि गृहमेधिनाम् । देशग्रामाधिपादीनां ख्याता सप्तशती पुनः ॥ १२४ ॥ एवं सविस्तरं तीर्थयात्रां निर्माय भूपतिः । सम्यग्दर्श ननैर्मल्यं विदधे जिनधर्मवित् ॥ १२५ ॥ एवं बहूनि वर्षाणि श्राद्धधर्मधुरन्धरः । राज्यं प्रपाल्य पूतात्मा देवभूयं
6
Page #60
--------------------------------------------------------------------------
________________
धर्मपरीक्षा॥१७॥
तृतीयपरिच्छेदः
जगाम सः॥१२६॥ कुतीर्थिकप्रणीतानि मिथ्याकृत्यान्यनेकशः। अतात्त्विकजनसान्तप्रीतये स्वुर्वथातथम् ॥१२७॥ देवत्वं पर्वतादीनां तीर्थत्वं पयसामपि । वृक्षारोपेषु पुण्याप्तिः पशूनामिह पूज्यता ॥ १२८ ॥ रजनीभोजने पुण्यं धर्म स्वानेन वारिणः । खर्गसंपत्समीहा च हिंसातो यज्ञकर्मभिः ॥ १२९ ॥ इत्याद्यनेकमिश्यात्वविषदोपापहारकः । धर्मः सत्कृत्यसंशुद्धः सम्यक सेव्यः शिवार्थिना ॥ १३० ॥ एवं महामोहविषार्तिहर्ता धर्मो भवेजात्यसुवर्णवन्नृणाम् । श्रीवाक्पतेः क्षोणिपतेरिव क्रमात्सर्वाङ्गसौख्योत्तमहर्षवर्षी ॥ १३१ ॥ इति श्रीसोमसुन्दरसूरिविनेयश्रीजिनमण्डनगणिनिर्मिते धर्मपरीक्षाप्रन्थे प्रथमगुणवर्णनो
द्वितीयः परिच्छेदः ॥ २॥
अथ द्वितीयगुणमाहवरनाणकिरिअरूवो सोवन्नरसायणं व जिणधम्मो । सेविजंतो कम्मामयहरणो निधुई देहे ॥१॥ इह यथावस्थितदेवगुरुधर्मरूपतत्त्वत्रयजीवाजीवादिपदार्थसार्थसम्यग्ज्ञानश्रद्धानपूर्वकः सम्यगनुष्ठानविधिवत्पालनरूपः श्रीजिनोक्तधर्मः कुमारकनकवद्वाखान्तरङ्गामयहरणेन सौभाग्यारोग्यापादनपटुर्नितिदायको भवति ॥ यतः
सम्यग्दर्शनशुद्ध पो ज्ञानं विरतिमेव चानोति । दुःखनिमित्तमपीदं तेन सुलब्धं भवपि जन्म ॥१॥
25
Page #61
--------------------------------------------------------------------------
________________
स्वीकारपरिहाराभ्यामिह धर्मो द्विधोदितः । स्वीकारः सेवना तत्र यथोक्तशुभकर्मणाम् ॥ १ ॥ निषिद्धानामना|| सेवापरिहारः कुकर्मणाम् । तयोश्चायं विशेषज्ञैर्ज्ञेयः श्रेष्ठः शिवप्रदः ॥ २ ॥ यथा शास्त्रे महाव्याधिप्रतिकारो द्विधोच्यते । भेषजासेवयाऽपश्यंपरित्यागेन रोगहृत् ॥ ३ ॥ अपथ्यासेविनो नैव भेषजासेवनैरपि । कदाऽपि स्यागुणस्तस्मात्पथ्यसेवा वरीयसी ॥ ४ ॥ यदुक्तम्
औषधेन विना व्याधिः पथ्यादेव निवर्तते । न तु पथ्यविहीनस्य मेषजानां शतैरपि ॥ १ ॥
तथैवासेवनं धर्मरसस्याघविवर्जनम् । आरोग्यद्विजवत्कर्ममयामयहरं भवेत् ॥ १ ॥ आसीदुज्जयिनीपुर्या धर्मनामा पुरोहितः । तस्याङ्गजो गज इव प्रस्फूर्जत्कलभान्वितः ॥ २ ॥ बालकालादपि प्रस्तो रोगैर्भोगसुखापहः । असआतगुणो वैद्यचिकित्साभिरनेकशः ॥ ३ ॥ ततो रोग इति ख्यातो मानुदत्ता भिधोऽप्यसौ । भोगादेव क्षयो यस्माद्द्रढबद्धस्य कर्मणः ॥ ४ ॥ सुसाधुसन्निधौ प्राप्तोऽन्यदाऽसौ यौवनागमे । सुश्राव देशनामेवं पीयूषासारशीतलाम् ॥ ५ ॥ यथा सदौषधाद् योगभावनाभावितं भवेत् । सम्यग्रसायनं हेम भवेत्सर्वामयापहम् ॥ ६ ॥ तथा सत्कार्यसंयोगभावनाभावितः किल । सम्यगाराधितो धर्मः सर्वकर्मामयापहः ॥ ७ ॥ सुराज्यं संपदो भोगाः कुले जन्म सुरूपता । सौभाग्यमायुरारोग्यं धर्मकल्पतरोः फलम् ॥ ८ ॥ भवन्ति देहिनो देहे रुजो दुष्कर्मयोगतः । सम्यग्धर्मानुभावेन तत्क्षयो जायते जयात् ॥ ९ ॥ यतः
Page #62
--------------------------------------------------------------------------
________________
धर्मपरीक्षा-1
तृतीय
परिच्छेदः
॥१८॥
दानैर्दयाभिरपि संयतदेवताहदुर्वर्चनाप्रणतिमिश्च जपैस्तपोमिः।
इत्युक्तपुण्यनिचयैरपचीयमानाः प्राक्पापजा यदि रुजःप्रशमं प्रयान्ति ॥१॥ यद्यारोग्यसमीहाऽस्ति भवतः सर्वदेहिनाम् । कायेन मनसा वाचा यथाशक्ति दयां कुरु ॥१०॥ साधुश्रावकयोर्योग्यं सद्धर्मो द्विविधः स्मृतः । सम्यग्दर्शनसंशुद्धः सर्वाभीष्टफलप्रदः ॥ ११॥ इत्यादिदेशनां श्रुत्वा सम्यक्त्वं प्रतिपद्य सः । पञ्चाणुव्रतरूपेऽभूत् श्राद्धधर्मे दृढाशयः ॥ १२ ॥ निःशेषं श्रावकाचारं ज्ञात्वा वातभवस्थितिः। मद्यं मांसं नवनीतं मधूदुम्बरपञ्चकम् ॥ १३॥ अभक्ष्यानन्तकायादिबहुवीजफलानि च । त्रिविधं त्रिविधेनेष तत्याज द्विजपुङ्गवः ॥ १४ ॥ संपद्यमानसर्वाङ्गचिकित्सायोगसंपदा । रोगाधिसहनं तेन कुर्वतेति विचिन्तितम् ॥ १५॥ पुनरपि सहनीयो दुःखभारस्त्वयाऽयं न खलु भवति नाशः कर्मणां प्राकृतानाम् । इति सह गणयित्वा यद्यदायाति सम्यक् सदसदतिविवेकोऽन्यत्र भूयः कुतस्ते ॥ १६ ॥ अवश्यमेव भोक्तव्यं कृतं कर्म शुभाशुभम् । नाभुक्तं क्षीयते कर्म कल्पकोटिशतैरपि ॥ १७॥ एवं हि सहमानस्य तस्य तीव्रामयव्यथाम् । प्रशंसामन्यदा देवाधिपतिः संसदि व्यधात् ॥ १८॥ अहो! सात्त्विकमूर्द्धन्यो रोगनामा द्विजोत्तमः । सत्यामपि गृहे सर्वचिकित्सोपायसंपदि ॥ १९ ॥ खदेहेऽपि निरापेक्ष्यमना धर्मकतत्परः । तितिक्षति व्यथामेवं नानारोगसमुद्भवाम् ॥२०॥ तद्वाक्याश्रद्धया चान्तौ वैद्यरूपधरौ सुरौ । उभौ तत्र समागत्य ब्रूतः स्म द्विजपुङ्गवम् ॥२१॥ यथा भो ब्रामणप्रष्ठ ! सर्वव्याधिविवर्जितम् ।
॥१८॥
Page #63
--------------------------------------------------------------------------
________________
NAGARIES
आवां वैद्यौ जवात्कुर्वो भवन्तं भेषजैः परम् ॥ २२॥ रजन्यां मधुना युक्तं मधेन सह मेषजम् । कृत्वा मांसं त्वया भोज्यं नवनीतेन संस्कृतम् ॥ २३ ॥ एवं रोगनिवृत्तिस्ते भाविनी तत्क्षणात्किल । पश्चादारोग्यवान् सौख्यं भज 3 ४ वर्षशतान्यपि ॥ २४ ॥ एतद्वैद्यवचः श्रुत्वा वज्रिणोऽप्यधिकप्रभः । दध्यौ पुण्यवतां ख्यातो रोगविप्र इति खयम्
॥ २५॥प्रौढे सामान्यमाने च कुले संजातजन्मनाम् । लोकलोकोत्तरे मार्गे निन्द्यकर्मविवर्जनात् ॥ २५॥ प्रतिष्ठा जायते पुंसामुत्तमानां प्रशंसिनी । शशी समुद्रजोऽप्यासीहुर्वृत्तात्मा कलङ्कवान् ॥ २७॥ न कुलं वृत्तहीनस्य प्रमाणमिति मे मतिः । अन्येष्वपि प्रजातानां वृत्तमेव विशिष्यते ॥ २८ ॥ शीलं प्रधानं न कुलं प्रधानं कुलेन किं शीलविवर्जितेन । बहवो नरा हीनकुले प्रसूताः खर्ग गताः शीलमुपास्य धीराः ॥ २९॥ किं पुनर्जनतामान्यब्रह्मवंशो. द्भवस्य मे । विशेषात्वीकृतश्रीमजिनधर्मस्य संप्रति ॥३०॥ एतदर्हितदुष्कर्मकरणं युक्तिमद्भवेत् । अनित्यस्य शरीरस्य कृते नरककारणम् ॥ ३१ ॥ युग्मम् ॥ यतः
कृमयो भस्म विष्ठा वा यस्तावस्थेयमीदृशी। तस्य नश्वरदेहस्य कृते कः पापमाचरेत् ॥१॥ यद्यपूर्व शरीरं स्याद्यदि वाऽत्यन्तदुर्लभम् । विधीयते तदाऽत्यर्थं तस्याथै कर्म निन्दितम् ॥ ३२ ॥ भॉरं देहमाश्रित्य कः सुधीः पापमाचरेत् । एरण्डतरुमाश्रित्य कुञ्जरं न विरोधयेत् ॥ ३३॥ इत्यालोच्य स्वयं प्रोचे ततोऽसौ वैद्यपुङ्गवी । चिकित्सां नाहमिच्छामि भेषजैरपरैरपि ॥ ३४॥ किं पुनर्निखिलग्रन्थविरुद्धैर्बुधगर्हितः । अमीभिरौ
%A4%AC%AC-19
Page #64
--------------------------------------------------------------------------
________________
तृतीयपरिच्छेदः
धर्मपरीक्षा- सधैजैनधर्ममार्गतिरस्कृतैः ॥ ३५॥ युग्मम् ॥ मधे मांसे मधुनि च नवनीते तक्रतो बहिनीते । उत्पद्यन्ते विपद्यन्ते
तद्वर्णास्तत्र जन्तवः ॥ ३६॥ सप्तयामेषु दग्धेषु वह्निना यदषं भवेत् । तदेतजायते पापं मधुविन्दुप्रभक्षणे ॥ ३७॥ ॥१९॥
यावन्ति पशुरोमाणि तावत्कृत्योऽत्र मारणम् । वृथापशुघ्नः प्राप्नोति प्रेत्य जन्मनि जन्मनि ॥३८॥ वर्षे वर्षेऽश्वमेधेन यो यजेत शतं समाः। यो मांसानि न खादेत तयोस्तुल्यं फलं भवेत् ॥ ३९ ॥ इत्याकर्ण्य द्विजेनोक्तं देहनिःस्पृहचेतसा । खजनानां पुरस्ताभ्यां तैश्च राज्ञो निवेदितम् ॥ ४०॥ ततस्तत्रागतो राजा खजनवजसंयुतः। शास्त्रेण | तं चिकित्सायां प्रवर्तयितुमुद्यतः ॥४१॥ यथा- ..
शरीरं धर्मसंयुक्तं रक्षणीयं प्रयत्नतः। शरीरात् स्रवते धर्मः पर्वतात्सलिलं यथा ॥४२॥ आत्मानं सर्वतो रक्ष्यं प्राहुर्धर्मविदो जनाः। यच्छरीरं हि सर्वेषां धर्मसाधनमादिमम् ॥४३॥ जीवन् भद्राण्यवाप्नोति जीवन् पुण्यं करोति च । मृतस्य देहनाशोऽस्ति धर्मव्युपरमस्तथा ॥ ४४ ॥ सवत्थ संजमं संजमाउ अप्पाणमेव रक्खिजा। मुच्चइ अइवायाओ पुणो विसोही नयाविरई ॥४५॥ वैद्योक्तरोषधेरेभिर्निजदेहप्रतिक्रियाम् । तस्मात्कारय सद्बुद्धे । लामालाभौ विचारय ॥ ४६॥ एवं प्रज्ञाप्यमानोऽपि भूपादिभिरनेकधा । नरेन्द्रादीन् जगादेवं धर्मापेक्षिमना
असौ ॥४७॥ निकाचितं कृतं कर्म दुर्लक्ष्यं धुसदामपि । भोगेनैव विलीयेत तपसा दुस्तपेन वा ॥४८॥ यस्मिन है देशे यदा काले वयसा यादृशेन च । कृतं शुभाशुभं कर्म तथा तेन भुज्यते ॥ ४९ ॥ यस्मात्पापेन दुःखानि
4%94%ERRACRORSCOCA
CASS *
॥
*
*
Page #65
--------------------------------------------------------------------------
________________
।
%95+05345375
तीत्राणि सुबहून्यपि । तस्मात्पापं न कर्तव्यं जन्तुपीडाकरं हि तत् ॥ ५० ॥ देहपीडोपरि ज्ञातं भूपादीनां पुरस्तदा । सनत्कुमारसम्राजस्तेन पुण्यवतोऽकथि ॥ ५१ ॥ तथा भव्यकुटुम्बस्य शुद्धसम्यक्त्वशालिनः । धर्मायें विषवेगार्तिप्रतीकाराविधायिनः॥५२॥ युग्मम् ॥ सम्यग्धर्मवतां कायः श्रिया तुल्यः प्रकीर्तितः । आत्मा कायसमः शुद्धचिदानन्दमयः पुनः ॥ ५३॥ तस्मादात्मा जिनेन्द्रोक्तविधिधर्मपरायणः । देहादिभिर्निजैर्यनाद्रक्षणीयो विनश्वरैः॥५४॥ विज्ञाय दृढधर्माणं तमेवं श्रावकोत्तमम् ।प्रादुष्कृत्य निजं रूपमूचतुस्तौ सुराविति ॥५५॥ धन्योऽसि जगदोऽसि सत्त्वशालिशिरोमणे! । यस्य श्लाघां विभुः कुर्यात्पर्षदि खर्गिणां तव ॥५६॥ ततः स्वरूपमाख्याय राजादिभ्योऽखिलं निजम् । सर्वरोगापहारं द्राग् वपुषस्तस्य चक्रतुः ॥ ५७ ॥ दुःखबातापहारं च दत्त्वाहारं द्विजन्मनः । रत्नवृष्टिं च निर्माय जग्मतुस्तौ निजं पदम् ॥ ५८ ॥ आरोग्यद्विज इत्याख्यां तस्य राजादयो ददुः । जिनेन्द्रशासनस्यासीनगरे च प्रभावना ॥५९॥ ततो राजादयो धर्म द्वादशव्रतभूषितम् । खीचक्रुः संनिधौ तस्य मुदिताः सद्गुरोरिव ॥६॥सोऽचीकरजिनागारं कैलासाचलसोदरम् ।प्रेत्यसद्बोधिलाभाय हैमबिम्बसमन्वितम्॥६१॥यतः
जो कारवेइ पडिमं जिणाण जिअरागदोसमोहाणं । सो अन्नभवे पामइ भवमहणं धम्मवररयणं ॥१॥ इति ॥ | प्रशस्ते देशकाले यत् पात्रे दत्तं तदक्षयम् । कोटिजन्मार्जितं पापं ददतस्तस्य नश्यति ॥ ६२॥ अभिगम्य च यहानं यच्च दानमयाचितम् । विद्यते सागरस्यान्तस्तस्यान्तो नैव विद्यते ॥ ६३॥इत्यालोच्य खयं खान्ते विप्रः शिप्रो.
Page #66
--------------------------------------------------------------------------
________________
धर्मपरीक्षा
परिच्छेद
SONAXXX
ज्वलाशयः। उत्तमेषु सुपात्रेषु ददौ दानं त्रिधा शुचि ॥ ६४ ॥ शत्रुअयोजयन्ताद्रिसमेतशिखरादिषु । तीर्थेषु तीर्थकृन्मूर्तीनत्वा सोऽभूत्कृतीश्वरः ॥६५॥ अन्यदाभवने तस्य श्रीमद्वीरजगद्गुरुः । उपोषितश्चतुर्मास्यां पारणाय किलाययौ ॥६६॥ अहो! अनभ्रा मद्हे सुधावृष्टिरजायत । उद्वतः सुकृतोल्लासात्कल्पवृक्षस्तथाङ्गणे ॥ ६७॥ अर्हन्नसौ जगद्भर्ता पारणार्थ समागतः। ध्यात्वेति सहसोत्थाय तस्मै दानं ददावसौ ॥ ६८॥.सार्धद्वादशकोटीनां हेम्नस्तस्य गृहे तदा । वृष्टिस्तुष्टैः सुरैश्चके पात्रदानानुभावतः ॥६९॥ एवं जगत्रयीश्लाघ्यपुण्यकार्यपरायणः । सम्यग् बहूनि वर्षाणि श्राद्धधर्ममपालयत् ॥ ७॥ स प्रान्ते संयमं प्राप्य श्रीवीरजिनसंनिधौ । आरोग्यब्राह्मणो जज्ञे ब्रह्मलोके सुरः क्रमात् ॥ ७१ ॥ ततश्युत्वा क्षमाधीशपदं प्राप्य द्विधाऽपि सः । यथाख्यातचरित्रेण मुक्तिमासादयिष्यति ॥७२॥ एवं सद्धर्मसौवर्णरसायनसुसेवया । द्विधाऽपि लभते प्राणी निवृतिं हर्षसौख्यदाम् ॥७३॥ आरोग्यविप्रोत्तमवृत्त-18 मेतन्निशम्य धर्मस्थिरतापवित्रम् । हितैषिणा हेमरसायनाभः सेव्यः सदैवाईतशुद्धधर्मः॥७४॥ इति श्रीसोमसुन्दरसूरीश्वरशिष्यश्रीजिनमण्डनगणिनिर्मिते धर्मपरीक्षाशास्त्रे द्वितीयगुणवर्णनो नाम
तृतीयः परिच्छेदः ॥३॥ ___ अथ तृतीयगुणखरूपमाहजिणधम्मो दयमाई कुमारकणगं व दुल्लहो नियमा । सेविजंतो आवयहरणाउ करेइ मंगलं ॥१॥
**********
Page #67
--------------------------------------------------------------------------
________________
रकनकं क्वापि द्वीपे कुमारभूमी रवाहयादिरूपो धर्मोऽपि ॥ यतः-
१॥ देशे कुलं प्रधान ।
यथा कुमारकनकं कापि द्वीपे कुमारभूमौ रत्नाकरवदुद्गच्छति । तच्च धार्यमाणं सकलमङ्गलहेतुत्वेन दुष्टापन्निवारक पुण्योदयेन लभ्यते । एवं सम्यग्दर्शनपूर्वः सर्वप्राणिदयादिरूपो धर्मोऽपि ॥ यतः। भूतेषु जङ्गमत्वं तस्मिन् पञ्चेन्द्रियत्वमुत्कृष्टम् । तस्मिन्नपि मानुष्यं मानुष्येऽप्यार्यदेशश्च ॥ १॥ देशे कुलं प्रधान |कुले प्रधानेऽपि जातिरुत्कृष्टा । जातौ रूपसमृद्धी रूपे च बलं विशिष्टतमम् ॥ २॥ आयुष्कं भवति बले प्रकृष्ट-2 मायुष्कतोऽपि विज्ञानम् । विज्ञाने सम्यक्त्वं सम्यक्त्वे विरतिसंप्राप्तिः ॥३॥ एभिः कृत्वा भवारण्ये जिनधर्मोऽतिदुर्लभः । नियमयदृच्छारूपोऽनुष्ठेयः स द्विधा भवेत् ॥४॥ तत्राद्यो भावतः क्लप्सः सद्यः फलति संपदा । द्वितीयः क्षेपतो भुक्तिमुक्तिदायी विवेकिनाम् ॥ ५॥ यतः| जह चक्वडिसाली तकालं फलइ अक्खया होइ । इइ नियमसत्तसारो धम्मो इयरो इयरसाली ॥१॥ | निश्चयानुष्ठिताद्धर्माद्यथा श्रीविजयो नृपः । अत्रापि मङ्गलश्रेणीमाप तापविवर्जिताम् ॥१॥ तथाहि
श्रीपोतनपुरखामी राजा श्रीविजयोऽजनि । त्रिपृष्टवसुधाऽधीशपुत्रः सुत्रामविक्रमः ॥२॥ सर्वज्ञभक्तिपूतात्मा सम्यग्दृष्टिशिरोमणिः । कृपालुः सर्वजीवेषु त्रिखण्डभरतेश्वरः॥३॥ युग्मम् ॥ अन्यदाऽसौ सभासीनः पश्यन् प्रेक्षणकक्षणम् । सुखमास्ते सुबुद्ध्यादिमत्रिसामन्तसेवितः ॥४॥ तस्मिन्नवसरे कश्चित् प्रतिहारनिवेदितः । वैदेशिको निमित्तज्ञ आयासीत्तस्य संसदि ॥५॥श्रेयःप्रश्ने कृते राजादिष्टविष्टरमाश्रितः । सोऽवक तवानुभावन राजन् ।
*********
Page #68
--------------------------------------------------------------------------
________________
धर्मपरीक्षा॥ २१ ॥
कुशलमस्ति मे ॥ ६ ॥ परं निमित्तमाख्यातुं किञ्चिदत्रागतोऽस्म्यहम् । यद्यादेशो भवेद्राज्ञस्तदा तत्कथ्यते स्फुटम् ॥ ७ ॥ एवं सङ्गीतके जावमाने सौध श्रवोपमे । निमित्तावसरः कोऽयं तवेति नृपतिर्जगौ ॥ ८ ॥ निशस्येति नृपं स्माह सुबुद्धिसचिवाग्रणीः । चेतोविनोदमात्रं हि सङ्गीतकमिदं विभो ! ॥ ९ ॥ सुलभं दुर्लभः प्रायो भविष्यज्ज्ञानवान् पुमान् । आदेशो दीयतां तस्मात्खाभिप्रायनिवेदने ॥ १० ॥ युग्मम् ॥ राजादेशं ततः प्राप्य सोऽवदत्सप्तम दिने । विद्युत्पतिष्यति खामिन् ! पुरस्यास्य नृपोपरि ॥ ११ ॥ युवराजो जगौ क्रोधकरालः किं तवोपरि । पतिष्यन्ति तदा सोऽवग् रत्नस्खर्णाम्बराणि च ॥ १२ ॥ श्रुत्वैतद्वचनं तस्य तमुवाच नृपः स्वयम् । भविष्यज्ज्ञानसंपत्तिः कुतस्तेऽभून्महामते ! ॥ १३ ॥ सोऽवग् जैनमताम्भोधेः सद्गुरूणां प्रसादतः । मयासादि महीनाथ ! निमित्तज्ञानमीदृशम् ॥ १४ ॥ ततः सत्यमिति ज्ञात्वा निमित्तं मत्रिणोऽखिलाः । नरेन्द्ररक्षणोपायविधित्साचान्तचेतसः ॥ १५ ॥ समुद्रमेरुबैताढ्यस्थित्यादिकमनेकधा । रक्षोपायं वदन्ति स्म मन्त्रिणो नृपतेः पुरः ॥ १५ ॥ युग्मम् ॥ यतः -
अशुभस्य कालहरणं कालेन क्षीयतेऽशुभम् । कालक्षेपात्पुरा प्रापत् पुत्रत्वं श्रेष्ठिनः सुता ॥ १ ॥ राजाऽपि ज्ञाततत्त्वार्थ स्तान् प्रतीदमभाषत । अवश्यंभाविनो भावा नान्यथा स्युः कदाचन ॥ १७ ॥ अवश्यं भाविभावानां प्रतीकारो भवेद्यदि । तदा दुःखैर्नापीम्पन्त नलरामयुधिष्ठिराः ॥ १८ ॥ भवितव्यं भवत्येव नालिकेरफलाम्बुवत् । गच्छत्येव हि गन्तव्यं गजमुक्तकपित्थवत् ॥ १९ ॥ दशाननोऽपि भाव्यर्थ तिरस्कर्तुं कथञ्चन ।
चतुर्थः परिच्छेदः
॥ २१ ॥
Page #69
--------------------------------------------------------------------------
________________
कृतोपायोऽपि न जज्ञे त्रिजगत्कण्टकः प्रभुः ॥ २० ॥ अत्रान्तरेऽवदत् प्रोद्यद्विचारैकबृहस्पतिः । संभिन्नमतिमन्रीशः सर्वेषां विस्मयावहम् ॥ २१ ॥ सुबुद्धिमत्रिणा पूर्व निजबुद्धिप्रपञ्चतः । विप्रतार्य वचोव्याजाद्वञ्चितो विधिरप्यहो ! ॥ २२ ॥ परं नैमित्तिकेनैतत्पुराधीशोपरि स्फुटम् । विद्युत्पतनमाख्यायि न स्वकीयनृपोपरि ॥ २३ ॥ ततोऽत्र क्रियते राजा सद्यः कश्चिन्नरः परः । खखकार्याणि कुर्वन्तु लोकाः सर्वे तदाज्ञया ॥ २४ ॥ श्रुत्वैतद्वचनं राजा दयार्द्रहृदयोऽवदत् । मन्त्रिन् ! न युज्यते कर्तुं जिनधर्मविदामिदम् ॥ २५ ॥ यतः
आ सका आ कीडीआओ पाणीण दुश्वया पाणा । तो कह परमरणकरं ति जुज्जए मह इमं काउं ॥ १ ॥ अपि चअन्नसिं पाणीणं पाणताणकारणिक्कमुज्जया गरुआ । अम्हे कहं सजीवियकए अपरपाणिणं हणिमो ॥ १ ॥ इकं चिय इत्थ वयं निहिं जिणवरेहिं सधेहिं । तिविहेण पाणिरक्खणमविसेसा तस्स रक्खट्ठा ॥ २ ॥ इत्युक्ते भूभुजाऽवोचत्सुबुद्धिः सचिवो वचः । स्वामिंस्तत्क्रियते येनानर्थहानिर्वधस्तु न ॥ २६ ॥ शीतोऽग्निरितिवन्मत्रिन् ! कथमेतद्भवेदिह । आत्मरक्षा भवेदन्यप्राणिहिंसा च नो भवेत् ॥ २७ ॥ आत्मवत्सर्वजीवेषु कल्याणागमचिन्तनम् । तत्कदुःखजिहासा च धर्मबीजमनुत्तरम् ॥ २८ ॥ इत्युक्तं नृपतेः श्रुत्वा स मन्त्री पुनरब्रवीत् । सप्ताहं स्थाप्यते राज्ये धनदप्रतिमा प्रभो ! ॥ २९ ॥ एवं कृते समीचीनः प्रकारः प्राक्तनो भवेत् । स्वयं धर्मपरैः | स्थेयं युष्माभिः सप्तवासरी ॥ ३० ॥ धर्मानुभावतः खामिन्नापदां विलयो भवेत् । संपदश्च मनोऽभीष्टा भवन्त्यत्रैव
Page #70
--------------------------------------------------------------------------
________________
चतुर्थः
परिच्छेदः
धर्मपरीक्षा-देहिनाम् ॥ ३१ ॥ इति मत्रिवचः श्रुत्वा प्रीतो नैमित्तिको जगौ । मज्ज्ञानात्तावकी बुद्धिरधिका सचिवोत्तम !! ॥२ ॥३२॥ तथेत्यङ्गीकृते सर्वपर्षदा मत्रिणो गिरा । नृपोऽपि स्थापयामास श्रीदमूर्ति निजे पदे ॥ ३३ ॥ प्रत्याख्याय
ततः सर्वसावधव्यावृति नृपः । सप्ताहं पौषधागारे पौषधव्रतवान् स्थितः॥ ३४ ॥ भूपतिर्दुष्प्रणीधानं मनगेवाग्वपुषां त्यजन् । धर्मध्यानसुधापानप्रीतात्मा पौषधव्रती ॥ ३५ ॥ यतिवद्यतनां कुर्वन् सर्वजीवेष्वहर्निशम् । चतुर्धाहार
मुक पञ्चपरमेष्ठिस्मृति व्यधात् ॥ ३६ ॥ वासरेऽथ समायाते नैमित्तिकवरोदिते । उत्तराहो दुराराहो(धो)वातः प्रावकार्तित क्षणम् ॥ ३७॥ तद्योगादजनि व्योम्नि प्रचण्डो मेघडम्बरः । अजनिष्ट महावृष्टिगर्जितोर्जितदुस्सहा ॥ ३८॥
तदा च तस्य यक्षस्य नृपीभूतस्य मूर्द्धनि । मेघात्राकुर्वती विद्युदपतद्वज्रदण्डवत् ॥ ३९ ॥ तस्मिंश्च समये सम्यग निमित्तज्ञोपरि स्फुटम् । हर्षादन्तःपुरीलसखर्णवृष्टिरजायत ॥ ४० ॥ सुबुद्धिमत्रिणो बुद्धेरहो! कौशलमद्भुतम् । अहो ! सर्वज्ञधर्मस्य निस्सीमो महिमोदयः ॥ ४१ ॥ अहो ! राज्ञो महद्भाग्यभङ्गी संगीतवैभवा । एवं परस्परं जल्पन् राजलोकोऽमिलत्तदा ॥ ४२ ॥ उपसर्गे क्षयं प्रासे प्रीतात्मा पृथिवीपतिः । समाप्य पौषधं धर्मशालाया बहिराययौ ॥४३॥ ततो जयजयारावं कुर्वाणमंत्रिमण्डलैः । परीतो मज्जनागारे प्राप्य रत्नप्रभोजवलम् ॥४४॥ गन्धपुष्पोष्णशुद्धाम्बुपूरैः पुण्यवरैर्नृपः । कल्याणविधिना चके मज्जनं विनमज्जनः ॥ ४५ ॥ ततोऽभ्यर्च्य जिनाधीशं प्रकारैरष्टभिर्नृपः। पारणं निर्ममे राजसामन्तश्रेणिभिः समम् ॥ ४६॥ यतः
SPASIASSAGISAUGAUS
॥२२॥
Page #71
--------------------------------------------------------------------------
________________
पात्रे त्यागी गुणे रागी भोगी परिजनैः समम् । शास्त्रे बोद्धा रणे योद्धा पुरुषः पञ्चलक्षणः ॥ १ ॥ ततः संसदमासीनं दिवस्पतिमिवोदितम् । प्रणेमुस्तं प्रजाः सर्वा नानाप्राभृतपाणयः ॥ ४७ ॥ सत्कृत्य खर्णदानेन तं नैमित्तिकपुङ्गवम् । राजा नरेश्वरीचक्रे पद्मिनीखण्डपत्तने ॥ ४८ ॥ आपद्वन्धुरयं यक्ष इत्यालोच्य नृपो हृदि । अचीकरन्मणिमयीं धनदप्रतिमां नवाम् ॥ ४९ ॥ महोत्सवमयं सौख्यमयं तन्नगरं तदा । सर्वमासीदसीमोद्यज्जिनधर्ममहोमयम् ॥ ५० ॥ सम्यग् धर्मोदयं वीक्ष्य ततः श्रीविजयो नृपः । तत्सेवारसिकखान्तः समभूत्प्रतिवासरम् ॥ ५१ ॥ यतः - धर्मादधिगतैश्वर्यः सेवते धर्ममेव यः । सत्यं शुभायतिर्भावी स कृतज्ञशिरोमणिः ॥ १ ॥
• क्रमेण गणभृद्भूत्वा स श्रीशान्तिजिनेशितुः । क्षपकश्रेणिमारुह्य जज्ञे सिद्धिवधूवरः ॥ ५२ ॥ इत्थं कुमारकनकोपममहतोक्तं सद्बोधसंयमदयागुणसाररूपम् । भव्याः ! भवार्तिशमनं शुभकर्मयोगादासाद्य सिद्धिसुखसंपदमाश्रयन्ति ॥ ५३ ॥ इति श्रीतपागच्छालङ्कार श्रीसोमसुन्दरसूरीश्वरशिष्य श्रीजिनमण्डनगणिनिर्मिते सम्यग्धर्मपरीक्षाशास्त्रे तृतीयगुणवर्णनो नाम चतुर्थः परिच्छेदः ॥ ४ ॥
अथ चतुर्थगुणखरूपमाह -
जिसुगुरुवंदनाई विजयपहाणो महन्तजणज्जुग्गो । कणगं रयणोवगयं जह तह धम्मो महफिलो ॥ १ ॥
Page #72
--------------------------------------------------------------------------
________________
धर्मपरीक्षा
चतुर्थः
परिच्छेद:
॥२६॥
यह धर्मः सम्बगज्ञानक्रियारूप एव मोक्षवीजतया प्रसिद्धो ग्रामः। यतःशानक्रियात्मको धर्मो द्विधोक्तः सिद्धिसाधकः । आयो भवेदमव्येऽपि द्वितीयो भव्य एव हि ॥१॥ यतः__“जो अकिरियावाई सो भविओ अभविओ वा नियमा किण्हपक्खितो । जो किरियावाई नियमा भविओ सुक्कपक्खिओ अंतो पुग्गलपरियट्टस्स नियमा सिज्झई । सम्मट्टिी मिच्छदिट्टी वा हुजा ॥” इति श्रीदशाश्रुतस्कन्धाव-17 चूर्णी श्रावकप्रतिमाधिकारे ॥
न ज्ञानं केवलं मुक्त्यै न क्रिया केवला भवेत् । संयोगादुमयोः सम्यग्मुक्तिमाहुर्मनीषिणः ॥ १॥ देवसद्गुरुसबादिगरिष्ठेषु गुणैस्तथा । सोऽपि प्रशंसनीयः सात्सम्यग्विनयपूर्वकः ॥२॥ यतः
सब वि तवविसेसा नियमविसेसा गुणविसेसा य । विणयोवयारकलिया मुक्खफला इंति नियमेण ॥ १॥
विषो सासणे मूलं विणजो संजओ मवे। विणयाजो विप्पमुक्कस्स को धम्मो को तवो ॥२॥ .. सम्यग्विनयसंशुद्धकर्मणाराधिताः किल । गुरुदेवनृपाद्यास्तु सुप्रसन्नाः फलप्रदाः ॥१॥ वर्ष बाहुबलिखामी कायोत्सर्गोपवास्वपि । न प्राप केवलज्ञानं विनयातिक्रमे सति ॥२॥ विनयः खगुरोर्भक्त्या गुरुभक्तिस्तु वस्तुतः। प्रत्यक्षेऽपि परोक्षेऽपि तदनुग्रहचिन्तनात् ॥३॥ यथा सालमहासालराजर्षिभ्यां तपो बिना । आसादि केवलज्ञानं गुरुवात्सल्यसंस्तवात् ॥ ४॥ पिठरो गागलिर्भूमान् तन्माता च यशोमती । खगुरोर्वहुमानेन मे झानं हि पञ्चमम्
Page #73
--------------------------------------------------------------------------
________________
1-
54KHASIRISHWA+K***
॥५॥इतो निर्व्याजविनवप्रधानः श्रीजिनोदितः। जात्यरत्युतं वर्णमिवीन्नसविधायकः ॥६॥ कुलजातिगुणलाप्यं प्राणिनामुचितः स्फुटम् । धनमित्रसेव धर्मोऽयं सर्वसंपत्फलो भवेत् ॥ ७॥ युग्मम् ॥ तयाहि
दूरीकृतप्रकम्पायां चम्पायां खश्रिया पुरिआसीनामा च धानाच जितारिः पृथिवीपतिः॥१॥ श्रीदत्तस्तत्र सत्पात्रप्रदत्तश्रीर्वणिग्वरः । अभूत्सुदत्ता च तद्भार्या सुशीलोदात्तमानसा ॥२॥ सम्यक्त्ववासितखान्तौ द्वादशव्रतभूषितौ। अभूतां तो पुरे ख्यातौ तत्र सत्पुण्यकर्ममिः॥३॥ धनमित्रस्तयोः पुत्रः पवित्रः प्राप्तयौवनः। कलासु कुशलः कन्यामुपयेमे धनश्रियम् ॥४॥जनकेन सहान्येधुर्विनोदेन स जग्मिवान् । युगन्धरगुरोः पार्थे शुश्रावेति च देशनाम् ॥५॥ __बन्धूनां च धने स्वयं बलिभुजः पोषं परेषामहो ! वस्तुज्ञानविशेषवांश्च नकुलः स्यात्कुम्मकृत्कुर्कुटः । भक्तिव्यक्तिमियति मर्तरि बकस्त्रीसारमेयस्तथा सम्यग्धर्मकलाकलापकुशला मर्ये मनुष्या यदि ॥ ६ ॥ देवाः सदा विषयशर्मसमुद्रममा दुःखार्तितसमनसः किल नारकाच । सम्यग्विवेकविकलाः पशवो विशुद्धधर्मेककौतुकभृतो मनुजा अमी स्युः ॥७॥ सम्यक्परीक्षया शुद्धो गृहीतव्यो मनीषिणा । धर्मोऽयं हेमवन्मुक्तिशर्मणः कारणं परम् ॥८॥ यतः
यथा चतुर्भिः कनक परीक्ष्यते निघर्षणच्छेदनतापताडनैः।
तथैव धर्मो विदुषा परीक्ष्यते श्रुतेन शीलेन तपोदयागुणैः ॥१॥ आगमेन च युक्त्या च योऽर्थः समभिगम्यते । परीक्ष्य हेमवद्वासः पक्षपातप्रहेण किम् ॥९॥ सत्यं पिता कृपा
44-59
ऊस
Page #74
--------------------------------------------------------------------------
________________
धर्मपरीक्षा-
चतुर्थः
परिच्छेद:
॥२४॥
माता शीलं भ्राता तपः सखा । ख्यातानि धर्मपुत्रस्य मुनिभिर्विश्वभावतः ॥ १० ॥ तत्प्रणेता भवेदहन केवलज्ञान-13 भास्करः । रागद्वेषादिभिर्दोषैर्मुक्तोऽष्टादशभिर्विभुः ॥ ११ ॥ पञ्चाश्रवविमुक्तात्मा पञ्चेन्द्रियजयोद्यतः । सम्यगज्ञानक्रियाशाली पालकस्तस्य सन्मुनिः ॥ १२॥ श्रमणोपासकः कश्चित्सम्यग्दर्शननिर्मलः । द्वादशव्रतपूतात्मा देशेनाराधकः पुनः॥ १३॥ कार्यकारणभावैः स्याद्रूपं तस्य पुनस्त्रिधा । प्रत्यक्षागमलिङ्गैस्तल्लक्ष्यते निखिलागिषु ॥१४॥ सुखसौन्दर्यरूपादिविशेषाद्भुतसंपदः । तारतम्यतया ख्याताः कार्य धर्मस्य विश्रुताः ॥ १५॥ देवपूजातपोदानावश्यकादिकसत्क्रियाः। धर्मस्य कारणान्याहुः प्राणित्राणरसान्विताः ॥ १६ ॥ साश्रवोऽनावश्चैव स्वभावो द्विविधो मतः । साक्षात्सर्वविदा गम्योऽनुमानान्मादृशैः पुनः ॥ १७ ॥ जीवस्यानन्दनिर्मापि शुभाणूपचयात्मकः । पुण्यानुबन्धिपुण्यात्मा तत्राद्यो गदितो बुधैः ॥ १८ ॥ भूयोभवार्जितानेककर्माणुविलयात्मकः । द्वितीयो निर्जरारूपः शीघ्र मोक्षफलप्रदः ॥ १९ ॥ मुक्तिशर्म यदासन्नं श्रेयः प्राप्तव्यमग्रतः । भावतःप्राप्यते सम्यग्धर्मोऽयं श्रीजिनोदितः ॥२०॥
श्रुत्वेति श्रीगुरोर्वाचं धनमित्रः पवित्रहत् । मिथ्यात्वं भवबीजाभं श्राग्दूरेणात्यजत्तराम् ॥ २१ ॥ सम्यक्त्वपूर्वक श्राद्धधर्म रत्नवदुत्तमम् । स प्राप्य पालयामास विधिना शुद्धमन्वहम् ॥ २२ ॥ जनके जनकेतृपमानमृत्यु गतेऽन्यदा।। भवस्थितिज्ञः स स्थैर्यधुर्यः कार्यकरोऽभवत् ॥२३॥ हीयमाने च सत्कर्मसंचये प्राग्भवार्जिते । तत्याज तं रमा व्याज|परं सजनवन्नरम्॥२४॥निर्धनत्वेन सर्वत्र पराभूतः स भूतवत् । भ्रमन् श्रमविमुक्तात्मा न कापिरतिमाप सः॥२५॥यतः
॥२४॥
-SAEXE
Page #75
--------------------------------------------------------------------------
________________
CARRARA
एनः केन धनप्रसक्तमनसा नासादि हिंसात्मना कस्तस्यार्जनरक्षणक्षयकृतैर्नादाहि दुःखानलैः।
तत्प्रागेव विचार्य वर्जय चिरं व्यामूढचित्तस्पृहां येनैकास्पदतां न यासि विषये पापस्य तापस्य च ॥१॥ दुःखतसं तमालोक्य धनश्रीराह सगिरा। किमेवं स्थीयते नाथ ! रङ्कवद्विगतोद्यमैः ॥ २६ ॥ भवन्ति महतामेव संपदो विपदोऽपि च । सदैव दुरवस्थानां नृणां का गणनाऽवनौ ॥२७॥ अहवा वसणं नाम किमयं जं भवे भवे । लद्धं धणं अणंतं पि न धम्मो पुण निम्मलो ॥ २८ ॥ तथाऽपि मदलङ्कारसारमादाय सांप्रतम् । याहिर देशान्तरे कापि व्यवसायकृते विभो !॥ २९ ॥ यतः
उद्योगिनं पुरुषसिंहमुपैति लक्ष्मीदेवं हि देवमिति कापुरुषा वदन्ति ।
दैवं निहत्य कुरु पौरुषमात्मशक्त्या यत्ने कृते यदि न सिध्यति कोऽत्र दोषः ॥१॥ तदर्थपदसंपद्भिर्युक्तं निर्णिक्तचेतसा । परमेष्ठिमहामन्त्रजापं कुरु त्रिधा शुचिः ॥ ३०॥ एवं प्रियावचो यावदुत्साहोच्छुसितः क्षणम् । युक्त्या पश्चनमस्कारलक्षजापं व्यधादसौ ॥३१॥ भक्तितः सवात्सल्यं कृत्वाहत्पूजनाऽद्भुतम् । धनदत्तस्ततः सज्जीभूयाशामुत्तरां प्रति ॥ ३२॥ विहगानुकूल्यसंजातप्रत्ययः श्रीसमागमे । भक्तिपूतां जगद्भर्तुः पूजां निर्माय सोऽचलत् ॥ ३३॥ त्रिभिर्विशेषकम् ॥ जैनजीर्णालयोपान्ते बनान्तश्तशाखिनः । आतपार्तखले तस्थौ श्रेष्ठी विश्रामकाम्यया ॥३४॥ अहंतां प्रतिमास्तत्र दृष्ट्वा नत्वा च भावतः । रमासमागमो
Page #76
--------------------------------------------------------------------------
________________
पञ्चमः
धर्मपरीक्षा ॥२५॥
( SharHERERAKAR
पायं तस्य चिन्तयतो हृदि ॥ ३५ ॥ क्षीणदुष्कर्मणः प्रादुर्भवत्सुकृतसन्ततेः । उत्सजे न्यपतत्तस्मात्फलदादतुलं फलम् ॥३६ ॥ सत्फलप्राप्तिनिर्णीततत्कालश्रीसमागमः । फलेन तेन जैनेन्द्रप्रतिमां महति स्म सः॥ ३७ ॥
परिच्छेदः यथा वृष्टी पुनर्वृष्टिः काले सस्यसमृद्धये । पुण्योपरि भवेत्पुण्यं तथाऽभीष्टार्थसिद्धये ॥ ३८॥ यतः
श्रियं पुष्णाति जीवस्य धर्मः प्राक्तनसेवितः । तत्कृतज्ञस्तमेवासौ तहानादेव सेवते ॥१॥ स्वयं पास तत्रैव फलैः कृत्वाऽथ भोजनम् । प्रावतत पुरो यातुं यावञ्चिन्तातुराशयः ॥ ३९ ॥ तावत्तत्रागतं खर्णपादुकादण्डमण्डितम् । विद्यासिद्धं नरं कञ्चित्स ददर्श योगोदधिम् ॥४०॥ ससंभ्रमं तमानम्य सम्यग्विनयभासुरः। खोत्तरीयासने भक्त्या निवेश्यावनिमण्डिते ॥४१॥ पाणिभ्यां तत्पदाम्भोजं संवाह्यादरपूर्वकम् । फल-18 पुष्पोपदापूर्व कृताअलिरभाषत ॥ ४२ ॥ के यूयं जगदानन्दिखदेहधुतिशालिनः । कुतश्चात्र समायाताः प्रसधैतनिवेद्यताम् ॥४३॥ सिद्धोऽपि शुद्धतद्भक्तिसिद्धाअनवशीकृतः । प्रीतखान्तः सतामाद्यो विशुद्धात्माऽवदन्मुदा ॥४४॥ आजन्मपालितोन्मीलच्छीलपुण्यानुभावतः। जातावधिनिधिर्धानां विद्यासिद्धोऽस्म्यहं पुमान् ॥१५॥ भवतो धर्मवात्सल्यं कर्तुकामस्ततो भवान् । अमुद्रोन्निद्रदारिखदुःखं त्यजतु सांप्रतम् ॥ ४६॥ यतः
॥ २५॥ साधर्मिकेषु दीनेषु दारिद्योपद्रुतेषु च । वात्सल्यं तन्वता पुंसा सर्वे धर्माः स्थिरीकृताः॥१॥ . अद्यैव खमनोभावानिर्मिता श्रीजिनार्चना । भाविनी सफला सद्यो दुपदीसहकारवत् ॥४७॥ ततोऽसौ क
%ACEMENSTR-345
Page #77
--------------------------------------------------------------------------
________________
तस तत्रानश्रेणिशालिनि । रैकुम्मांधतुरोऽनय॑रनपूर्णानदर्शयत् ॥४८॥ दृष्टात्मा धनमित्रोऽपि विनयी व्याजहार तम् । खामिनमी कथं शक्या ग्रहीतुं भूभृतः पुरः॥ ४९ ॥ सिद्धोऽप्यवग् नृपो मावी वश्यो मदनुभावतः। निरातको गृहीत्वाऽमून् सम्यग्धर्मपरो भव ॥५०॥ यतः
धर्मानुभावतः प्राप्य संपदं सर्वतोमुखीम् । यो न पुष्णाति तं शश्वत् स कृतघ्नः कथं सुखी ? ॥१॥ | धनमित्रोऽभ्यधात् सिद्धराजं नियाजभक्तिमान् । कस्मिन् यियासवो यूयं सुकृतिश्रेणिवत्सलाः॥५१॥ सोऽप्य वग् निरतीचारचारित्राराधनापटुः । सावद्यवर्जनेऽभूवं प्रपन्नप्रतिमोऽनिशम् ॥ ५२ ॥ अजिब्रह्मचर्याप्तनानालन्धिमहोदयः। सत्तीर्थयात्रया खात्मपवित्रीकरणोद्यतः॥ ५३॥ सम्मेतशिखरे यात्रां विधाय विधिना ततः । शत्रुञ्जयमहातीर्थ वन्दितुं प्रस्थितोऽस्म्यहम् ॥५४॥ युग्मम् ॥ एतां समृद्धिमासाद्य भवता सुकृतोदयात् । विधेया विधिना-8 यात्रा श्रीशत्रुञ्जयभूभृतः॥ ५५ ॥ यतः
सर्वेष्वपरतीर्थेषु यात्राया यत्फलं भवेत् । तदेकया भवेत्पुण्यं यात्रया विमलाचले ॥१॥ सिद्धाचले धनं न्यस्तं न्यायोपात्तं सुभावतः । आसंसार फलं दत्ते वर्धमानं भवे भवे ॥२॥ इत्याख्याय खरूपं खं निःस्पृहैकशिरोमणिः। तिरोभूय ययौ विद्यासिद्धः स्थानं समीहितम् ॥५६॥ श्रेष्ठ्यपि खगृहं प्राप्य विद्यासिद्धानुभावतः । वशीकृत्य नृपं वर्णकुम्भान् जग्राह तानहो। ॥५७ ॥ कुम्मैस्तैः श्रीमतां पढौ
CAMASCAMCOMCACANCACANCC
Page #78
--------------------------------------------------------------------------
________________
धर्मपरीक्षा
जज्ञेऽसौ प्रथमासनः । तथा पुण्यवतां श्रेणौ पुण्यकार्यैः पुरेऽखिले ॥ ५८ ॥ शत्रुञ्जयोजयन्ताद्रिचैत्यपूजनवन्दनैः ।।
पञ्चमः सिद्धः पुमान् पवित्रात्मा चम्पामागात्पुरी क्रमात् ॥ ५९ ॥ श्रीवासुपूज्यतीर्थेशं तत्र पञ्चाङ्गपूजया । प्रपूज्य भक्तितः परिच्छेदः प्रापद्धनमित्रस्य वेश्मनि ॥ ६॥ धनश्रिया विवेकिन्या तस्य वात्सल्यमद्भुतम् । तथा चक्रे यथा लेमे सुकृतरासन्नसिद्धिताम् ॥ ६१॥ यतः
पडिलंभंते संघ
SHABHAGRA
ततः श्रेष्ठी पुरे जैनमन्दिरं सुन्दरप्रभम् । सुवर्णप्रतिमापूतं निर्ममे विधिना सुधीः॥६२॥ सम्यगू जिनाज्ञया जनप्रासादप्रतिमादिकम् । परानुग्रहबुद्ध्या स्यानिर्मितं शिवसंपदे ॥६३॥ अहंतां पञ्चधा चैत्यं शाश्वतादिप्रभेदतः।
THMIKAस्या निर्मितं मुक्तिहेतवे ॥ ५
वावि ४ । सासयचेईय ५ पंचमवर
भत्ती १ मंगल २ चेईय निस्सकड ३ अनिस्सचेइए वावि ४ । सासयचेईय ५ पंचममुवइट्ठ जिणवरिंदहिं ॥१॥ केवलावधिसद्बुद्धिमनःपर्यायचिन्मताम् । अकार्षीगौरवं श्रेष्ठी सम्यक् श्रुतवतां तथा ॥६५॥ जिनाज्ञावासितखान्तं श्रीसचं विश्ववन्दितम् । बहुशः पूजयामास स भवाब्धितितीर्षया ॥६६॥ शत्रुञ्जयोजयन्ताद्रितीर्थयोभक्ति
नाजावासित
॥ २६॥
Page #79
--------------------------------------------------------------------------
________________
पूर्वकम् । समहं स व्यधाद् यात्रां विद्यासिद्धवचः स्मरन् ॥ ६७ ॥ एवमईन्मतप्रोकपुण्यकार्यप्रवृत्तितः । श्रियं कृतार्थयामास स सप्तक्षेत्रपोषकः ॥ ६८ ॥ संवेगरसशीतात्मा कषायविषयासवान् । विहायावश्यक सेवाहेवाकी समभूदसौ ॥ ६९ ॥ पापस्थानान्यशेषाणि व्युत्सृज्य समतोदधिः । प्रान्तेऽनशनमाराध्य देवभूयं जगाम सः ॥ ७० ॥ भवान्तरे सुरेन्द्र श्रीसंनिभा राज्यसंपदः । स प्राप्य परमानन्दपदखामी भविष्यति ॥ ७१ ॥ एवं विनयसंशुद्धो धर्मः सम्यक्त्वपूर्वकः । पूर्वापरविपर्यासमुक्तो प्राशो विवेकिना ॥ ७२ ॥ असर्वज्ञोदितैः शास्त्रैः प्रणीते धर्मवर्त्मनि । अविचारं रमन्ते ये ते प्रायो मूढबुद्धयः ॥ ७३ ॥ यतः
बालः पश्यति लिङ्गं मध्यमबुद्धिर्विचारयति वृत्तम् । आगमतत्त्वं तु सुधीः परीक्षते सर्वयत्वेन ॥ १ ॥ अग्निर्देवो जलं तीर्थ वधे धर्मो गुरुगृही । गौर्नमस्या द्विकाः पात्रं येषां तैः कोऽस्तु संस्तवः ॥ २ ॥ यथा तथा निशम्यात्र यः करोत्यपरीक्षितम् । वेश्येव शोचते पश्चात्कीरविप्रेण वञ्चिता ॥ ७४ ॥ यतः—
नैवापरीक्ष्य कर्तव्यं कर्तव्यं सुपरीक्षितम् । कः संदेह इति प्रोक्ते वञ्चिता कुट्टिनी यथा ॥ १ ॥ यस्मिन् सर्वेषु जीवेषु निर्व्याजं करुणा स्मृता । पञ्चेन्द्रियजयः सम्यक्कषायाणां च वर्जनम् ॥ ७५ ॥ सर्वजन्तुहितं
Page #80
--------------------------------------------------------------------------
________________
धर्मपरीक्षा- ॥२७॥
%E
सत्यमस्त्रेयं ब्रह्मपालनम् । संतोषः संयमः शौचं सधमा मुक्तिदायकः ॥ ७६ ॥ एवं परीक्ष्य खमतिप्रयोगात् श्रुताव-18 बोधावरणप्रचारैः । गृहाति धर्म किल हेमवद्यः स सर्वदा सर्वसुखाश्रयः स्यात् ॥ ७७ ॥ ॥ इति श्रीतपागच्छालङ्कारश्रीसोमसुन्दरसूरिशिष्यश्रीजिनमण्डनगणिनिर्मिते धर्मपरीक्षाशास्त्रे चतुर्थगुण.
वर्णनो नाम पञ्चमः परिच्छेदः ॥५॥
4
E5+5+5+
अथ पञ्चमगुणखरूपमाहधम्मो अणुकूलगई सया जियाणं सुजायरूवं च । आवस्सयाईरूवो विहिणा विहिओ हवइ सययं ॥१॥
इह सम्यग्ज्ञानदर्शनपूर्वनिरतीचारविधिविशुद्धषडावश्यकादिक्रियात्मकः सर्वत्र जात्यकनकवद्विपन्निवारणेन संपदानेन चानुकूलगतिः सहायो भवति, न तु मातृस्थानादिना निर्मितः । यतः
सवत्थ माइठाणं न पयट्टए भावओ अ धम्ममि । जाणतो अप्पाणं जाओ वीरो इहं दुहिजो ॥१॥ कोडि बाय कागिणिगहणं पावाण न उण धम्मस्स । धन्नो अचरणजुत्तो सुभावसारोसया होइ॥२॥ तथाया प्रदक्षिणावर्त करोति कनकं किल । ताप्यमानं ज्वलाही धचे तेजोऽधिकं पुनः ॥ १॥ निषयानुष्ठितो
॥२७॥
5
3:
Page #81
--------------------------------------------------------------------------
________________
*
*
धर्मः सम्यग्ज्ञानक्रियात्मकः। तथा विपद्यपि श्रेयां सानुकूलगति सृजेत् ॥ २॥ पुण्यं पुण्यानुवरव्येव प्रायः सद्भावतः कृतम् । दत्तेऽन्तरायं निर्मथ्य जन्तोः सौख्यं शिवावधि ॥३॥ सम्भावसुंदरं जं थोवं च बहुंच धम्मणुट्टाणं। होइ सुविसुद्धफलयं तचिवरी न उ बहुं पि॥ ४ ॥तबेदम्-परोपतापविरतिः परानुग्रहनिर्मितिः । निजेन्द्रिवजयः शुद्धपात्रदानं दयानिषु ॥५॥ द्विधाऽप्यावश्यकं सम्यग् द्विसंध्यं विधिना कृतम् । अजिसब्रह्मनिष्ठत्वं पुण्यं पुण्यानुबन्ध्यदः ॥६॥ तच्चेदम्-सामायिकं चतुर्विशत्यहतां संतवस्तथा । वन्दनं प्रतिक्रमणं कायोत्सर्गो द्विधाऽपि च ॥७॥प्रत्याख्यानं दशविधं सम्यग्धर्मक्रियामयम् । पशिधावश्यकमिदं क्लिष्टकर्मविशोधनम् ॥ ८॥ तथा
देवपूजा गुरूपास्तिः खाध्यायः संयमस्तपः। दानं चेति गृहस्थानां षट् कर्माणि दिने दिने ॥१॥ - इदं सामान्यतः ख्यातं षडावश्यकमङ्गिनाम् । विधूय पञ्च पापानि दत्ते खर्गादिपञ्चकम् ॥९॥ द्विधाऽप्यावश्यक शुद्धं विधिना यः सृजेत्सुधीः । तस्य स्युः संपदः सर्वा मित्रानन्दसुमित्रवत् ॥ तथाहि___ आसीत्पुष्पपुरे सूर्ययशा नाम महीपतिः । सुरेन्द्रवत्पवित्रश्रीः परं कापि न गोत्रभित् ॥१॥ मित्रानन्दोऽभवन्मत्री तस्स राज्यभरोद्वहः । यो जात्यतिलवत्सम्यग्धर्मवासैकवासितः ॥ २ ॥ यतः
केचिच कम्बलवदेव न वासयोग्याः खल्पे विशुद्धसिचया इव यन्न वास्याः । वासं वहन्ति वरशैल्यकरीवदन्ये धन्यास्त्यजन्ति न तिला इव जातु वासम् ॥१॥
ACKAGANA
*
*
*
*
Page #82
--------------------------------------------------------------------------
________________
धर्मपरीक्षा
।
षष्ठः परिच्छेद
॥२८॥
ॐॐॐARAKASH
नरेन्द्रप्रजयोः कार्यमविरोधात्परस्परम् । कुर्वन्न कापि चक्रेऽसौ न्यायधर्मव्यतिक्रमम् ॥ ३॥ राजधर्मव्यवस्था दुष्टानां शासनं सृजन् । निःखदुर्बललोकानां करमुक्तिं व्यधादसौ ॥ ४ ॥ यतः__ अकरे करस्य कर्तुर्गासहस्रवधः स्मृतः । प्राचीनकरनिर्मुक्तो गवां कोटिफलं स्मृतम् ॥ १॥
संसद्यासीनयोभूभृन्मत्रिणोरन्यदाऽभवत् । एवं मनखिनोर्वादः पुण्योपक्रमगोचरः ॥५॥ अवोचत्सचिवं राजा प्रभुत्वोत्साहमेदुरः । पुण्यादपि गुरुमेनिन् ! व्यवसायः स्फुटं भवेत् ॥ ६॥ यतः
व्यवसायवतः सर्व फलदायि प्रजायते । नहि प्रसुप्तस्य मुखे प्रविशन्ति फलान्यहो!॥१॥ नियोचितनृपानेककार्योपक्रमशालिनः । भुज्यन्तेऽत्र त्वया सर्वकामदुग्धाः श्रियोऽनिशम् ॥७॥ उवाच सचिवो राजन् ! विना सत्पुण्यसंपदाम् । कृतः सर्वाभिसारेण व्यवसायस्तृणायते ॥ ८॥ यतः
नैवाकृतिः फलति नैव कुलं न शीलं विद्यापि नैव न वयो न कृतापि सेवा । पुण्यानि पूर्वतपसा परिसंचितानि काले फलन्ति पुरुषस्य यथैव वृक्षाः॥१॥ उद्यम कुर्वतां पुंसां फलं पुण्यानुसारतः। समुद्रमथनालेभे हरिलक्ष्मी हरो विषम् ॥ २ ॥
प्राप्तव्यमेव लभते कृते महत्युपक्रमे । सर्वेऽझावयवा नित्यं भूष्यन्ते चिबुकं विना ॥३॥ राजाऽभाषत मत्रीशं यदि पुण्यं महत्तरम् । राजमुद्रां तदा मुक्त्वा याहि देशान्तरे कचित् ॥९॥ गृहेऽपि न
॥२८॥
Page #83
--------------------------------------------------------------------------
________________
ESSASARSA
त्वया गम्यं न लातव्यं धनादिकम् । कश्चिन्नानुचरो नेयः समं साहाय्यदायकः ॥१०॥ ततो नरेश्वरादेशात्साहसैकशिरोमणिः । जनमात्रः खयं भूत्वा चचालैकोऽथ धीसखः॥ ११॥ मत्रीन्द्रमनुगच्छन्तः खजनाः सेवकैः समम् । निवारिता नरेन्द्रेण कोपाकुलितचेतसा ॥ १२ ॥ असहायस्ततो मत्री ब्रजन् धर्मसमन्वितः । श्रान्तस्तृषातुरः प्रापन् मध्याह्ने काननावनिम् ॥ १३ ॥ इतस्ततो भ्रमंस्तत्र ददर्शासौ सरोवरम् । सुखादुरससंपूर्ण सत्काव्यं सुकवेरिव ॥१४॥ शुचिस्तत्र कृतस्नानः पीत्वा मत्रीश्वरः पयः। अर्हच्यानैकतानात्मा विश्रान्तः सरस्पालिनि ॥१५॥ इतश्चाकस्मिकः कश्चित्पुमान् दिव्यतनुद्युतिः। तमुवाच पुरः प्रादुर्भूय भूयस्तरोदयः ॥ १६ ॥ गृहाण खमणिं मत्रिनिमं दौर्गत्यनाशनम् । त्वया चायं मणिः सायं पूजनीयः सुपूजया ॥ १७ ॥ ततः प्रातर्मनोऽभीष्टं चतुरङ्गचमूयुतम् । सर्वाङ्गसुखसंपन्नं साम्राज्यं ते प्रदास्यति ॥ १८ ॥ इत्युक्त्वा तत्करे मुक्त्वा चिन्तारत्नं स्फुरत्प्रभम् । तिरोभूय क्षणादेव स जगाम पुमान् कचित् ॥ १९॥ ततोऽसौ विस्मितखान्तो विधिनाऽभ्यर्च्य तं मणिम् । मुक्तनिद्रोऽखिलां रात्रिं तद्ध्यानेनानयत्सुधीः ॥२०॥ मणिप्रभावतः प्रातः सेनया चतुरङ्गया । जयध्वनिभृता मन्त्री वृतो दध्यौ निजे हृदि ॥ २१ ॥ धर्मप्रभावं भूभर्तुर्दर्शयामि यथास्थितम् । निःशेषपौरवर्गस्य सत्पुण्यस्थिरताकृते ॥ २२ ॥ निखाननिखनैर्दिव्यैर्वाचालितदिगम्बरः। चमूसमूहं निर्माय मन्त्री प्रापत्पुरं प्रति ॥ २३॥ पर्यवेष्टि क्षणादेव तत्पुरं तेन सर्वतः। तन्निवासी जनः सर्वो जातो भूयो भयाकुलः ॥ २४ ॥ किंकर्तव्यतया मूढमना भुमानभूद्धशम् ।
।
Page #84
--------------------------------------------------------------------------
________________
षष्ठः परिच्छेदः
धर्मपरीक्षा- उत्कटाच मटा जजुर्द्विपा अपि गलन्मदाः ॥२५॥ खहस्तलिखितश्लोकपत्रपाणिं जनं निजम् । प्रेषयामास भूभर्तुः
पार्थेऽसौ विशदाशयः ॥ २६ ॥ स पुमानगरस्यान्तर्गत्वा दिव्यधुतिः क्षणात् । पत्रं काञ्चनकुन्तेन मुमोच नृपतेः ॥ २९॥
पुरः ॥ २७ ॥ उन्मुद्रीकृत्य तत्पत्रं पाणिना पृथिवीपतिः। सभासमक्षं दृष्टात्मा वाचयामास तद्यथा ॥ २८ ॥ पुण्यासप्रौढसाम्राज्यो मित्रानन्दः समाययौ । विक्रमी यदसि माप! तत्महतु बहिर्भव ॥ २९ ॥ पुण्यप्रभावं भूयोऽपि विज्ञाय जगतोऽद्भुतम् । खपाणिना लिखित्वैवं श्लोकं प्रेषीत्स मत्रिणः॥३०॥ वरेण्यं पुण्यमेवात्र व्यवसायादपि भुवम् । पुण्यात्मनां प्रजायन्ते यहासा व्यवसायिनः ॥ ३१॥ यतः
सषं बलं धम्मबलं जिणाइ, सपा कला धम्मकला जिणाइ।
सधा कहा धम्मकहं जिणाइ, सघं सुहं मुत्तिसुहं जिणाइ ॥१॥ तेन श्लोकेन विज्ञाय राजानं विगतस्मयम् । मन्त्री न्यवारयत्सेनां पौरवर्गविमर्दनात् ॥ ३२॥ समनश्रेष्ठिसामन्तभटश्रेणियुतस्ततः । राजाऽगादंहिचारण खयं सचिवसंनिधौ ॥ ३३॥ वीक्ष्यागच्छन्तमुर्वीशं प्रीतात्मा सचिवेश्वरः।।
अभ्युत्तस्थौ यतो धर्ममूलं श्रीविनयो मतः ॥ ३४ ॥ खभावो यत्कुलीनानां महतां शाखिनामिव । सर्वाङ्गफलसंमापन्नो यन्नमन्त्यधिकाधिकम् ॥ ३५ ॥ यतः
ॐॐॐॐॐॐ
Page #85
--------------------------------------------------------------------------
________________
केनाजितानि नयनानि मृगाङ्गनानां कोऽलङ्करोति रुचिराङ्गरुहान् मयूरान् । कश्चोत्पलेषु दलसञ्चयमादधाति को वा दधातु विनयं कुलजेषु पुंसु ॥ १ ॥
ततो मन्त्री नराधीशं स्नेहालिङ्गनपूर्वकम् । निवेश्य विष्टरे हैमे निजैश्वर्यमदर्शयत् ॥ ३६ ॥ राजाऽपि सचिवैश्वर्यलीलामालोक्य विस्मितः । अमंस्त परमं हेतुं धर्ममेवाखिलश्रियाम् ॥ ३७ ॥ ततोऽतिबहुमानेन महेन महताऽपि च। मत्रिराजं पुरीमध्ये राजा प्रावेशयत् स्वयम् ॥ ३८ ॥ खरूपं खर्मणिप्राप्तिप्रमुखं सकलं निजम् । न्यवेदि मत्रिणा राज्ञो धर्मस्य स्थिरताकृते ॥ ३९ ॥ मन्त्रिणः संपदं प्रेक्ष्य लोकोऽपि जगदद्भुताम् । धर्मो जयति नाधर्म इति मेने यथास्थितम् ॥ ४० ॥ प्रपूज्य बहुमानेन पितृवत्सुकृताधिकम् । मित्रानन्दं कृतानन्दं सचिवं मेदिनीपतिः ॥ ४१ ॥ प्रमाणं खपराभासि ज्ञानवद्वाधवर्जितम् । अकार्षीद्राजकार्येषु समग्रेषु सुधीरिव ॥ ४२ ॥ युग्मम् ॥ मत्रीन्द्रः पुनरासाद्य सर्वैश्वर्यमहाधुरम् । भवभोगविरक्तात्मा राजकार्याण्यचीकरत् ॥ ४३ ॥ एकासनस्थौ भूपालमत्रिणौ राजसंसदि । अन्यदा वनपालेन विज्ञप्तौ रचिताअलि ॥ ४४ ॥ चतुर्ज्ञानघरः श्रीमान् गुरुः श्रीगुणसागरः । अद्योद्याने समायासीदसीमतपसां निधिः ॥ ४५ ॥ श्रुत्वैतन्मुदितखान्तौ नृपामात्यो प्रजान्वितौ । तत्रागत्य रयादेव नमोऽकाष् मुनीश्वरम् ॥ ४६ ॥ शुश्रूषुकद्वयोरप्रे तयोर्मधुरया गिरा । ततोऽकार्षीगुरुर्धर्मदेशनां क्लेशनाशिनीम् ॥ ४७ ॥
रम्याणि हम्याणि मनोरमा रमा हस्त्यादयो राज्यविभूतयश्च । भवे भवे प्राणभृतां भवेयुः सुदुर्लभः किन्तु जिने -
Page #86
--------------------------------------------------------------------------
________________
*
षष्ठः परिच्छेद
%
25A5%
धर्मपरीक्षा इन्द्रधर्मः ॥४८॥ सम्यग्दर्शनसंशुद्धो धर्मः शर्मसुरद्रुमः । द्विधोदितो जिनाधीशैः साश्रवश्च निराश्रवः ॥४९॥
तीर्थयात्रार्चनादानचैत्योद्धारादिकर्मसु । प्रवृत्तिः साश्रवो धर्मो नृसुरासुरसौख्यदः ॥५०॥ सर्वाक्षोपरमादेष सर्वालवनिरोधता । निराश्रवो भवेद्धर्मः शिवावधिसुखप्रदः ॥५१॥ अन्याङ्गिबोधिबीजाप्तिशासनोन्नतिहेतुतः । साथ
वोऽपि भवेद्धर्मः कुकर्मदलनक्षमः॥५२॥प्रासादप्रतिमातीर्थयात्रासद्गुणगौरवम् । विवेकिना यथाशक्ति विधेयं निजहे
तवे॥५३॥मत्रिणाऽनेन किं पुण्यं चक्रे प्राग्जन्मनि प्रभो! विज्ञप्तो देशनाप्रान्ते भूभृता गुरुरब्रवीत्॥५४॥ तथाहि8 पद्मापुयाँ सुदत्तोऽभूत् श्रेष्ठी शिष्टजनाग्रणीः । अनन्यनिजसौजन्यगुणेन भुवि विश्रुतः ॥ ५५ ॥ लघुकर्मतया तेन
स्थविरजतिसंनिधौ । धर्मोऽन्यदाऽर्हता प्रोक्तः शुश्रवे श्रद्दधे पुनः ॥५६॥ सम्यग्धर्मो द्विधा ख्यातः शुद्धाशुद्धतया जिनः । शुद्धः शल्यत्रयातीतमनसो विधिपूर्वकः ॥ ५७॥ द्वितीयो राज्यऋद्ध्यर्थे परद्रोहविधित्सया । रजस्तमोम| यै वैः क्रियते च यथा तथा ॥ ५८ ॥ नित्यो नैमित्तिकश्चायं द्विधा सदर्शनोज्वलः । निश्चयानुष्ठितः पूर्वो यहच्छानुष्ठितः परः ॥ ५९॥ आद्यः सद्यः फलं दत्ते लोकोभयसुखावहम् । द्वितीयोऽपि यथाकालं फलदायी शरीरिणाम् ॥६०॥ श्रुत्वत्यसौ त्रिधा शुद्धं श्राद्धधर्म ततोऽग्रहीत् । विशेषात्प्रतिमापर्वपौषधादिमयः पुनः ॥ ६१ ॥ आराधयत्यसौ श्राद्धधर्म शुद्धं त्रिधानिशम् । त्रिसंध्यं पूजयन्नहत्प्रतिमाः पुण्यवस्तुभिः ॥ ६२ ॥ एकशः प्रत्यहं भोक्ता पात्रदानपुरस्सरम् । षड्विधावश्यकाचारनिर्मिती विधिनोद्यतः॥६३॥ युग्मम् ॥ अङ्गीकृतान्यदापर्वदिनेऽसौ पौषध
%%%
%
%
Page #87
--------------------------------------------------------------------------
________________
RANAGAR
प्रतम् । निशि कोशगृहे तस्थौ कायोत्सर्गेण साम्यभृत् ॥ ६४॥ तत्रावखापिनीविद्याबलेन निखिलं जनम् । निद्रामुद्राङ्कितं कृत्वा विना तं श्रेष्ठिपुङ्गवम् ॥६५॥ प्रविष्टस्तस्करः कश्चिद्विद्या सिद्धो गृहीतवान् । रत्नवर्णादिकं वेश्म सर्वखं तस्य पश्यतः॥६६॥ अहो ! श्रेष्ठी तदा तस्थौ धर्मध्यानेन मौनभृत् । न चानयदतीचारं पवित्रे पौषधव्रते ॥ ६७ ॥ अहो! महात्मनस्तस्य धर्मावष्टम्भयन्त्रितम् । जातेऽप्युत्पातजातेऽस्मिन्न ध्यानाचलितं मनः ॥ ६८॥ कृतावश्यकसत्कृत्यः प्रातः पारितपौषधः । अभ्यर्च्य श्रीजिनाधीश श्रेष्ठी पारणकं व्यधात् ॥ ६९ ॥ पापभीरु तयाडनर्थदण्डसंभावनेन सः । कृती तस्करवृत्तान्तं न कस्यापि न्यवेदयत् ॥ ७० ॥ हारं विक्रेतुमायातः कश्चिञ्चौरश्चतुष्पथे । सुदत्तसूनुनाऽन्येयुक्पथीकृत्य निश्चितः ॥ ७१ ॥ ततो धृत्वाऽर्पितस्तेम पौररक्षाधिकारिणः । तेनापि निर्दयं ताब्यमानो भूपालशासनात् ॥७२॥ वधार्थ नीयते यावद्वध्यभूमौ बहिः पुरात् । एवं विज्ञपयामास तावत् श्रेष्ठी नरेश्वरम् ॥ ७३ ॥ युग्मम् ॥ मया मुक्तावलीनाम हारोऽयं मूल्यतः पुरा । अस्मै समर्पितो नैव विज्ञातोऽनेन सूनुना ॥ ७४ ॥ श्रेष्ठिनो वचनं तस्य तं नैष्ठिकशिरोमणेः। जानन् यथास्थितं राजा मलिम्लुचममोचयत् ॥ ७५ ॥ खवेश्म श्रेष्ठिना नीतस्तेनासौ हितहेतवे । सत्कृतः शिक्षितश्चापि चौर्यपापान्निवर्तितः ॥ ७६ ॥ चौरोऽपि श्रेष्ठिनो| ज्ञात्वा निजोपरि कृपाभरम् । सर्व समर्पयद्वेश्मसारं सन्तुष्टमानसः ॥ ७७॥ क्रमेण जातसंवेगः सुसाधुगुरुयोगतः। धर्म प्राप्याईतं शुद्धं देवोऽभूत्यन्तराग्रणीः ॥ ७८॥ पौषधप्रतिमारूपं धर्म निश्चयपूर्वकम् । निरतिचारमाराध्य
Page #88
--------------------------------------------------------------------------
________________
A-%A4%
षष्ठः
परिच्छेद:
धर्मपरीक्षा- सदत्तो द्वादशवती ॥ ७९ ॥ मित्रानन्दोऽभवन्मत्री त्वद्राज्यश्रीधुरन्धरः। ततोऽस्य धममाहात्म्यात्सम्पदासीद्विप
द्यपि ॥ ८॥ निश्चयानुष्ठितश्रेष्ठपूर्वोपार्जितपुण्यतः । अस्मिन्नेव भवे भावि मत्रिणोऽस्य परं पदम् ॥ ८१॥ चौरदेवेन विज्ञायावधिना वर्मणिमहान् । अस्मै कृतोपकाराय प्रददेऽभीप्सितप्रदः ॥ ८२ ॥ इत्यादि मन्त्रिवृत्तान्तं श्रुत्वा राजादयस्तदा । एकाग्रहृदयाः सम्यग्धर्मे जर्जिनोदिते ॥ ८३॥ तस्मिन्नवसरे तत्र स प्रापढ्यन्तराग्रणीः ।।
नत्वा गुरूनिति प्राह सचिवं नतिपूर्वकम् ॥ ८४ ॥ भो धर्मबान्धव ! प्राणदायकोत्तमधर्ममा ! । सांप्रतं वद नमन्त्रीन्द्र ! किं प्रियं करवाणि ते ॥ ८५ ॥ मत्यूचे मे सुरप्रष्ठ ! सम्यक्त्वोयोतदायिनीम् । नन्दीश्वरादितीर्थेषु यात्रां
कारय सांप्रतम् ॥ ८६ ॥ ततो विमानमारुह्य निर्मितं तेन नाकिना। द्वीपे नन्दीश्वरे मन्त्री कारितश्चैत्यवन्दनम् ॥८७॥ द्विपञ्चाशति चैत्येषु शाश्वतेषु जिनावलीः । नत्वा स्तुत्वा पवित्रोऽभून्मन्त्री निर्निभभावतः ॥८८॥ सुव
चलचैत्येषु मानुषोत्तरपर्वते । कुण्डले रुचकाद्रौ च मन्त्री देवान्नमोऽकरोत् ॥ ८९॥ एवं चैत्यानि वन्दित्वा पश्चादागच्छतः सतः । पञ्चाश्रवनिरोधेन शुभध्यानानुभावतः ॥९॥ उत्पेदे केवलज्ञानं मित्रानन्दस्य मत्रिणः । मुक्तिश्च तत्क्षणादासीदुपरिष्टान्महोदधेः॥९१॥ श्रीखण्डागुरुकर्पूरैस्तस्य देहस्य संस्कृतिः। तदानीं विदधे तेन नाकिना समहोत्सवम् ॥ ९२ ॥ निश्चयानुष्ठितादेवं सम्यग्ज्ञानक्रियामयात् । धर्मादवाप्यते मुक्तिरन्यैरपि भवान्तरे ॥९३ ॥ कुमारहेमवद्धर्मः सम्यगेव निषेवितः । अनुकूलगतिर्जन्तोर्भवेत्साहाय्यदानतः ॥ ९४ ॥ धर्म धर्ममिति प्रायः पाणि
HOCOLATED
॥३१॥
CRACK
Page #89
--------------------------------------------------------------------------
________________
मुत्पाट्य पर्षदि । वदन्ति वादिनः सर्वे निजग्रन्थानुसारतः ॥ ९५ ॥ यत्र प्राणवधो नास्ति यत्र सत्यमनिन्दितम् यत्रेन्द्रियजयः सम्यक् तत्र धम्र्मोऽस्ति केवलम् ॥ ९६ ॥ यतः
जत्थ य विसयविराओ कसायचाओ गुणेसु अणुराओ । किरिआसु अप्पमाओ सो धम्मो सिवसुहोवाओ ॥ १ ॥ अनिवृत्तिर्विषयाणामज्ञानं तत्त्वत्वर्त्मनः । भवदुःखतरोर्बीजं कषाया उत्कटास्तथा ॥ ९७ ॥ पञ्चाक्षविजयः पञ्चाश्रवाणां संवरोऽधिकम् । सम्यक् तत्त्वपरिज्ञानं बीजं निर्वृतिशर्मणः ॥ ९८ ॥ सर्वोपधा शुद्धतमं खबुद्ध्या ज्ञात्वेति धर्म सुगुरोः प्रसत्तेः । करोति यो निश्चयतः स मित्रानन्दोपमां संपदमादधाति ॥ ९९ ॥
॥ इति धर्माधर्मविचारसंग्रहे गच्छाधिराज श्रीसोमसुन्दरसूरीश्वर शिष्यवाचकवर श्री जिनमण्डनगणिविरचिते पञ्चमगुणवर्णनो नाम पष्ठः परिच्छेदः ॥ ६ ॥
अथ गुरुत्वलक्षणं षष्ठगुणखरूपमाह
सयलपुरिसत्थसाहणमहिमुन्नकारणो गुरू धम्मो । हेमं व तिहा सुद्धो जिणपूआसीलतवमाई ॥ १ ॥ इह - दानशीलतपोभावभेदैर्धर्मश्चतुर्विधः । एकैकोऽपि हि प्रत्येकं पुमर्थानां प्रसाधकः ॥ १ ॥
सुविहिते सत्यमर्थकामौ फलोत्तरौ । शीतोष्णकालौ सुखदो वर्षाकाले सुसंभृते ॥ २ ॥
Page #90
--------------------------------------------------------------------------
________________
धर्मपरीक्षा4 इत्यादिवचनाचतुर्विधोऽपि श्रीजिनेश्वरोक्तो धर्मः केवलिप्रज्ञसाहिंसालक्षणादिद्वाविंशतिगुणखरूपो विशेष
सप्तमः चतुरशीतिलक्षणगुणविभूषितः सर्वाभीष्टखर्गापवर्गसुखसाधकतया गुरुः सर्वान्यधर्मेभ्यः । यतः
परिच्छेदः जह चिंतामणिरयणं गुरु रयणाम होइ सवेसिं । तह जिणवरिंदभणिओ धम्मो गुरुओऽन्नधम्माणं ॥ १॥ |
परमत्र श्रीजिनपूजाशीलतपःप्रभृतिधर्मः सकलपुरुषार्थसाधकतया परमोन्नतिदायकत्वाच सांसारिकमनोऽभीष्टसुखकारिकल्पवृक्षचिन्तामणिप्रमुखपदार्थेभ्योऽपि गुरुगरीयान् जात्यसुवर्णवद्विनयादिगुणोपेततया___ यथा धातुषु सर्वेषु कुमारकनकं महत् । लभते गुरुतां प्राणी सर्वस्मिन् तदवानपि (१) ॥१॥ तद्वद्धर्मेषु सर्वेषु गुरुर्धर्मो जिनोदितः। प्रतिष्ठां लभते श्रेष्ठां प्राणी सद्धर्मवांस्तथा ॥२॥ यतः-पुंसां शिरोमणीयन्ते धर्मार्जनपरा नराः। आश्रियन्ते च संपद्भिलताभिरिव पादपाः ॥ १॥ तुलायां गुजया साकं यद्यप्यज्ञैर्निवेशितम् । सुवर्ण सद्गुणोपेतं तया है तुल्यं तथाऽपि न ॥२॥ यतः सुवर्णगुजासंवादे
रची रूपई रूअडी रत्ती मोरूं नाम । सोनासमउ हूं तोलिङ ए मु दहइ कुठाम ॥१॥ हेमोवाचटकच्छेदे न मे दुःखं न दाहे न च घर्षणे । एतदेव महहुःखं गुञ्जया सह तोलनम् ॥ १॥ गुजे । गर्व मुधा मा धा स्तुल्येऽहं भवता समम् । निर्गम्यतेऽनले स्नात्वा प्रमाणं ज्ञायते तदा ॥२॥
॥३२॥ श्रुत्वेति निर्ममे गुजा श्यामं खावं तथा किल। तज्जातिषु यथाऽद्यापि मुखेषु श्यामता स्थिता ॥३॥ यतः-15
Page #91
--------------------------------------------------------------------------
________________
स्पर्धा महात्मनां कस्म सुखाब किल जायते । सूर्येन्दुद्रोहकृद्राहुः शीर्षशेषोऽभवन किम् ? तत्र जिनभक्तिः पञ्चधा । वषा
पुष्पवर्षा तदाज्ञा च यद्रव्यपरिरक्षणम् । उत्सवास्तीर्थयात्रा च बक्तिः पञ्चविधा जिने ॥ १ ॥ इयं समग्रधर्मबीजम् । यथा
कप्पदुमम्मि तरुण वणिणो चिंतामणिम्बि जह सबै । जिणभत्तीए धम्मा तप्फलदाणे तहा सबे ॥ १ ॥ कणफलमणिमुचाईणुदए जह हुंति सबसत्तीओ । तह सप्पुरिसत्थाणं दाणे जिणरायभत्तीए ॥ २ ॥ दुविहा जिणंदभत्ती दवे भावे अ सत्थ दबंमि । दधेहिं जिणपूआ जिणआणापालणं भावे ॥ ३ ॥ अहवा जिनिंदपूआ आभोगाणाभो गओ मवे दुबिहा । सवसुहाणं बीयं दुग्महदुहवारिणी निअमा ॥ ४ ॥ देवगुणपरिन्नाणं तन्भावाणुगयमुत्तमं चिहिष्णा । आयरसारं जिणपूजणेण आभोगदवथओ ॥ ५ ॥ इत्तो चरित्तलाभो होइ लहुं सयलकम्मनिद्दलणो । ता इत्य सम्ममेव हि पट्टियां सुदिट्ठीहिं ॥ ६ ॥ पूजविहिविरहाओ अपरिन्नाणाओं जिणगयगुणाणं । सुहपरि| यामकयचा एसोऽपाभोगदवत्थओ ||७|| गुणठाणठाणयुत्ता एसो एवं पि गुणकरो चेव । सुहसुहयरभावविसुद्धिहेउओ बोहिलाभाओ ॥८॥ आभोगेन जिनेन्द्रस्य पूजैकैव शिवावहा । द्वित्रादिभवमध्ये तु जायते जिनचन्द्रवत् ॥ ९ ॥ तथाहिश्रीसुव्रतजिनाधीशचारुचैत्यमनोहरे । भृगुकच्छपुरे राजा जज्ञे श्रीअजितअवः ॥ १ ॥ पुष्णन् पयोदवद्भूमौ परमो
॥ १ ॥ इति ।
Page #92
--------------------------------------------------------------------------
________________
धर्मपरीक्षा
॥ १३ ॥
1
।
दकसंपदम् । पितेव पालयामास खप्रजा इव यः प्रजाः ॥ २ ॥ तत्रासीन्नृपतिः प्रीतिपात्रं सत्पात्रपोषकः । महेभ्यो जिनदत्ताख्यः ख्यातः संख्यातिगश्रिया ॥ ३ ॥ यो वेत्ता सततत्त्वानां सप्तक्षेत्रधनव्ययी । जिनेन्द्रशासनोद्योतसप्तसप्तिप्रभोऽभवत् ॥ ४ ॥ तस्य सूनुरनून श्रीर्जिनचन्द्रोऽभवत् कृती । कुर्वन् कुवलयोल्लासं सद्वृत्तोदयसंपदा ॥ ५ ॥ योऽजनि वजनानन्दी विवेकी राजहंसवत् । भानुवत्कमलोल्लासी वेश्मोद्योतीव दीपवत् ॥ ६ ॥ पुण्यलावण्य- भवने ग्रौवने सकलाः कलाः । असौ गुरुप्रसादेन कलयामास लीलया ॥ ७ ॥ रत्नमौक्तिकमाणिक्यप्रमुखानेकवस्तुषु दक्षोऽजनि परीक्षायां विशेषाद्धमवर्त्मनि ॥८॥ कन्यां समानसौन्दर्यवयोरूपकलाद्भुताम् । ततोऽसौ जनकादेशात्पाणौ चक्रे गुणश्रियम् ॥ ९ ॥ द्विधाऽपि सकलत्रत्वं पुत्रं सुत्रामसंपदम् । प्रेक्ष्य वेश्माश्रमाधारं श्रेष्टी दध्यौ स्वयं हृदि । ॥ १० ॥ अर्जिताः संपदः सौबपुण्यपुण्यानुसारतः । आसादि नृपतेर्मानं निदानं निर्वृतेः परम् ॥ ११ ॥ पोषिता खजनश्रेणिर्निज श्रीसंविभागतः । दीनानाथादयो लोकाः प्रीणिता उपकारतः ॥ १२ ॥ आराधितो यथाशक्ति साकारः श्रावकोचितः । द्वादशत्रतरूपोऽर्हत्प्रोक्तो धर्मः शिवावहः ॥ १३ ॥ अतो निवेश्य भूपालसौहृदं तनुजन्मनि । जिनचन्द्राभिधे सर्वधर्मकर्मक्षमाशये ॥ १४ ॥ मया निराश्रवो धर्मनिधारम्भविवर्जनात् । विधेयो विधिना शुद्धः सद्यः सिद्धिसुखप्रदः ॥ १५॥ युग्मम् ॥ इत्यालोच्य सुधीः श्रेष्ठी सुतं तं श्रेष्ठवासरे। सहादाय गतो राजसभं भूप नमोऽकरोत् ॥ १६ ॥ विस्मेरकनकाम्भोजजित्वरद्युतिसंगतम् । पीत्वा नेत्रपुटैः रूपं तस्याख्यत् श्रेष्ठिनं नृपः ॥ १७॥
सप्तमः
परिच्छेदः
॥ ३३ ॥
Page #93
--------------------------------------------------------------------------
________________
कोऽयं कल्पद्रुमाकार उदारप्रकृतिः पुमान् । सोऽवक खामिन् ! सुतो मेऽसौ गृहाश्रमतरोः फलम् ॥ १८ ॥ ततस्तदङ्गसौन्दर्य सुधामाधुर्यजित्वरम् । न प्रापन्नृपतिस्तृप्तिं पिबन्नेत्रपुटैश्विरम् ॥ १९॥ जिनदत्तं ततः माह भूपतिः प्रीणिताशयः । भो श्रेष्ठिन् ! भवता तावद्भवतापार्तिशान्तये ॥२०॥ श्रीसर्वज्ञोदितो धर्मः कर्तव्यः स्थिरचेतसा। अलङ्करोत्वयं सूनुः संसदं मे महाशयः ॥ २१ ॥ इयदिनानि भोः श्रेष्ठिन् ! कथं दृष्टिपथं मम । नानीतोऽयं विनीतात्मा पुत्रः सुत्रामसंनिमः ॥२२॥ श्रेष्ठी स्याह महाराज! भवदर्शनयोग्यताम् । सूनुरेष विशेषज्ञः शिश्रिये सांप्रतं विभो ! ॥ २३ ॥ यतः
विजिताक्षो विनीतात्मा विवेकी सत्यवाक शुचिः। पुमान् राजसमायोग्यो भवेदौचित्यवाक्पतिः ॥१॥ इष्टं वैद्योपदिष्टं च मन्वानो नृपतेर्वचः। ततः श्रेष्ठी नृपं नत्वा ससुतो गृहमाययौ ॥ २४ ॥ ततः श्रेष्ठी त्रिधा शुद्धं साधुवद्धर्ममन्वहम् । कुर्व निर्मलतां प्रापत् परां दुष्कर्मसंक्षयात् ॥ २५ ॥ यतः-यथौचित्यक्रियाशाली राजकार्यधुरन्धरः। सत्यवाग् जिनचन्द्रस्तु राजपूज्यः प्रियंवदः ॥ २६ ॥ मुक्तमानः सेवमानः सपरिच्छदमन्वहम् । राजानं रजयामास निर्मलैरपि सद्गुणैः ॥ २७ ॥ प्रत्यहं प्राभृतं किञ्चिद्यथाहं खकरागतम् । पितेव प्रीतिमान् भूमान् जिनचन्द्राय यच्छति ॥ २८ ॥ सत्पुष्पफलशृङ्गारवस्त्रादि पृथिवीपतेः । प्राप्तं सद्वस्तु दत्तेऽसौ भक्त्या पित्रोः कदाचन ॥ २९ ॥ कदाचिदहते विश्वखामिने गुरवे तथा। कदाचिद्राजपूज्येभ्यः सदौचित्यसुरद्रुमः ॥ ३०॥ युग्मम् ॥
KASAMACARSAGACANCE
Page #94
--------------------------------------------------------------------------
________________
धर्मपरीक्षा
॥ ३४ ॥
ततः प्रतिष्ठा तस्यासीद्धर्वी सद्गुणशालिनः । पुरे पौरजनप्रष्ठे साधुवादात्समर्पिता ॥ ३१ ॥ स एव पुरुषो विद्वांस्त्र| लोक्यास्तिलकायते । खगुणान् परदोषांश्च यो न वक्ति विनीतहृत् ॥ ३२ ॥ रत्नावलिभृतखर्णस्थालोपरि निवेशितम् । अन्यदा कनकाम्भोजं सहस्रदलमण्डितम् ॥ ३३ ॥ स्फुरत्परिमला भोगसुरभीकृतपूर्जनम् । सर्वाङ्गसौख्यकृत् क्रूरषण्मासोत्पन्न रोगहृत् ॥ ३४ ॥ अजितञ्जयभूजानेर्दूर देशान्तरागतः । गुणसागरसार्थेशः प्रणम्य प्राभृतं व्यधात् ॥ ३५ ॥ त्रिभिर्विशेषकम् ॥ कमलं विमलं वीक्ष्य क्षितिभृद्भुवनाद्भुतम् । आचख्यौ सुरभीभूतः सार्थनाथं सविस्मयः ॥ ३६ ॥ आजन्मावीक्षितं साक्षाज्जगदानन्दसौरभम् । ईदृक् पद्मं कुतः सार्थपते ! प्राप्तं सुदुर्लभम् ॥ ३७ ॥ स स्माह वसुधाधीशं धनकोटीरनेकशः । अर्जयित्वा निजं स्थानं प्रत्यागच्छन्नहं विभो ! ॥ ३८ ॥ एकस्मिन् कानने | विद्याधरमेकं महाप्रभम् । कुर्वाणं तरसा व्योनि पतनोत्पतनक्रियाम् ॥ ३९ ॥ सर्वाङ्गसुन्दराकारमहमद्राक्षमुत्तमम् । तत्तः समीपे तस्यागामप्राक्षं च सविस्मयः ॥ ४० ॥ कुतो विद्याधरस्वामिनेयं त्वं कुरुषेऽधुना । उत्पत्योत्पत्य गगने पृथिव्यां पतनं पुनः ॥ ४१ ॥ तमूचेऽसौ महाभागा विस्मृतं मम सांप्रतम् । नभोगमनविद्यायाः पदमेकं प्रमादतः ॥ ४२ ॥ तेार्धनभर्स प्राप्तः पुनः पश्चात्पताम्यहम् । बिना समग्रसामग्रीं कार्यसिद्धिर्भवेन्नहि ॥ ४३ ॥ ततस्तमाह सार्थेशः श्रूयतां खेचरेश्वर ! 1 पदानुसारिणी प्रज्ञा ममास्ति सुकृतोदयात् ॥ ४४ ॥ ततो योग्याऽस्ति चेद्विद्या तदा यं वद क्रोविद ! | यथास्थितां पठाम्येतां यचाद्धं भवतः पुरः ॥ ४५ ॥ सोऽप्यवय् मां महाभागा ! तन्नात्र
सप्तमः परिच्छेदः
॥ ३४ ॥
Page #95
--------------------------------------------------------------------------
________________
भवतो गुणैः । किमप्यवाच्यमस्तीत्युदीर्य विद्यां पपाठ च ॥ ४६ ॥ मयाऽपि विस्मृतं विद्यापदं तस्मै निवेदितम् । ततो विद्यापदप्राप्त्या प्रमोदी खेचरोऽवदत् ॥ ४७ ॥ हन्नेत्रस्य यथा नेत्रे लूनपक्षस्य पक्षिणः । यथैव ददता पक्षौ तथा विद्यापदं त्वया ॥ ४८ ॥ उपकारोऽधिकोऽकारि जीवितव्यादपि स्फुटम् । अतस्त्वमसि सर्वेषां मौलिरलं निजैर्गुणैः ॥ ४९ ॥ किञ्चिदानृण्यमाधातुं परं प्रत्युपकारतः । सार्थवाह ! समीहेऽहं निष्कृत्रिमहत्तम ! ॥ ५० ॥ लक्ष्मीदेवतया दत्तं सरोजं जगदद्भुतम् । एतद्गृहाण सर्वाङ्गसौख्यकारि सुगन्धभृत् ॥ ५१ ॥ इत्युक्त्वैतन्ममाम्भोजं | दत्त्वाऽगात् खेचरेश्वरः । अहमप्यागमं क्षेमात् क्रमेणात्र पुरे प्रभो ! ॥ ५२ ॥ प्रत्यक्षो देवता भूमानित्यालोच्य निजे | हृदि । तदिदं प्राभृतीचक्रे मया भक्त्या तवाधुना ॥ ५३ ॥ राजाऽपि कमलं प्राप्य जगदानन्दिसौरभम् । प्रीतस्वान्तः परं मानं सार्थनाथस्य निर्ममे ॥ ५४ ॥ नरेन्द्रपरिषत्सर्वा तत्कसौरभ्यसंपदा । सर्वाङ्गसुरभीभूता प्रमोदं विस्मिता दधौ ॥ ५५ ॥ नृपोऽपि पद्ममादाय प्राभृतं सुकृतोदयात् । श्रेष्ठिने जिनचन्द्राय ददौ प्राणप्रियाय तत् ॥ ५६ ॥ सोऽपि दध्यौ नृपात्प्राप्य कमलं कमलालयम् । सम्यक्त्वमिव दुष्प्रापं सहस्रदलमण्डितम् ॥ ५७ ॥ स्वस्यासारशरीरस्य सारवस्तुविनाशनम् । भोगेन तीत्रदुष्कर्मबन्धाय केवलं भवेत् ॥ ५८ ॥ पुत्रादीनामिदं दत्तं कामोन्मादाय जायते । पित्रोरप्यर्पितं भक्त्या न भवेत्प्रेत्य शर्मणि ॥ ५९ ॥ कलत्रं कृत्रिम स्नेहपात्रं पापनिबन्धनम् । | सुखार्थ स्वीकृतमपि प्रायो दुःखदमायतौ ॥ ६० ॥ कदाचित्पुण्ययोगेन कुलीनं हृदयङ्गमम् । भवेत्सुखावहं पुंसो ध्रुव
Page #96
--------------------------------------------------------------------------
________________
*
सप्तमः परिच्छेदा
*
*
धर्मपरीक्षा- मेकत्र जन्मनि ॥ ६१॥ ततोऽस्मै प्रणयाद्दत्तं वस्तुतो न फलावहम् । ततोऽनेन जिनेन्द्रस्य पूजा कार्या शिवप्रदा
B॥६२॥ इत्यालोच्य शुचीभूय भूयो भावेन भावितः। श्रीयुगादिजिनाधीशं तेन पूजयति स्म सः॥६३॥ उल्लस. ॥३५॥
द्रूपसौभाग्यं श्रीभागव्यवहारिणः । तदा कन्यायुगं तत्र देवपूजार्थमागतम् ॥ ६४ ॥ तं ताइपुण्यलावण्यशालिनं श्रेष्ठिनन्दनम्। कुर्वन्तमहंतः पूजां निरीक्ष्यैवं व्यचिन्तयत् ॥६५॥ धन्योऽयं सुकृती श्रीमान् धन्यास भाग्यसंपदा । यस्पेग् जिनपूजायाः योगः संयोगभूः श्रियाम् ॥६६॥ श्रीजिनेश्वरपूजायां पात्रदानक्षणे तथा । प्रायः सद्वस्तुसामग्री धन्यस्यैवोपयुज्यते ॥६७॥ तदा तत्रागतः सार्थपतिरहन्नमस्कृती। निजपद्मार्चनायोगं वीक्ष्य मोदं व्यधात्परम् ॥ ६८॥ कन्याभ्यां सार्थनाथेन तथैवं भावनावशात् । बोधिबीजं तदासादि सदुर्गोत्रकर्म च ॥६९ ॥ यतः
मणवावारो गुरुओ वावाराणं जिणेहिं पन्नत्तो। जो नेइ सत्तमीए अहवा मुक्खं पराणेइ ॥१॥
वयकायविरहिआणं कम्माणं चित्तमित्तविहिआणं । अइघोरं होइ फलं तंदुलमच्छु व जीवाणं ॥२॥ क्रमेण जिनचन्द्रोऽपि चन्द्रोज्वलयशा भुवि । संपदापूरितानेकलोकलक्षमनोरथः॥७॥ उदितोदयमासाद्य मूर्ति श्रीऋषभान्वये । राजा श्रीविजयो जज्ञे विनीतानगरीपतिः ॥७१॥ सार्थनाथोऽपि तत्पुण्यात्तस्य मन्त्रीश्वरोऽजनि निस्सीमप्रतिभाशाली नाम्ना श्रीमतिसागरः ॥७२॥प्रौढोवीभृत्कुले प्राप्य जन्म सौभाग्यविश्रुतम् । अभूतां दयिते तस्य भूभुजस्ते उभे अपि ॥७३॥ विजया च जया नाम पद्मसौरभवमणी । प्राग्जन्माभ्यर्चनापुण्यभावनोदयसंप
*
*
*
*
Page #97
--------------------------------------------------------------------------
________________
दाम् ॥ ७४ ॥ युग्मम् ॥ तत्रान्यदा विनीतायां श्रीयुगादिजिनेशितुः । चैत्ये शक्रावतारे च पूजोत्सवचिकीर्षया ॥ ७५ ॥ विश्वातिशायिसौन्दर्यप्रीणिताखिलविष्टपः । आद्यत्रिविष्टपखामी त्रिदशश्रेणिसंयुतः ॥ ७६ ॥ आगत्य निर्ममे त्रात्रोत्सवं त्रिजगतोऽद्भुतम् । दिव्यैः प्रतिश्रवैर्गीतनृत्यैर्विस्मापयन् जनान् ॥ ७७ ॥ अथ श्रीविजयो राजा तदुत्सवदिदृक्षया । तत्रागतः क्षणे तस्मिन् सप्रियो मन्त्रिसंयुतः ॥ ७८ ॥ साक्षाद्दिवस्पतिं प्रेक्ष्य सृजन्तं जिनपूजनम् । | दिव्यारविन्दैरानन्दिसौरभ्यभरभासुरैः ॥ ७९ ॥ दिव्याम्भोजार्चनां वीक्ष्य तत्र राजादयस्तदा । संजातजातिस्मृतयो दध्युरेवं निजे हृदि ॥ ८० ॥ वज्रपाणिरसौ धन्यमूर्धन्यः सुकृताकरः । सरोजैरीदृशैः सारैर्योऽर्हत्पूजां सृजत्यहो ! ॥ ८१ ॥ एकेनेदृक्सरोजेन चक्रे प्राक्तनजन्मनि । अर्हत्पूजा मया मत्रिप्रियाभिरनुमोदनम् ॥ ८२ ॥ तत्पु|ण्योदयतः प्राप्ता मयाऽमू राज्यसंपदः । अमूभ्यां मत्रिणानेन विश्वानन्दिश्रियस्तथा ॥ ८३ ॥ येनेदृशसरोजानां शतैः पूजा विधीयते । तस्य श्रेयः फलप्राप्तिं जानीते केवली यदि ॥ ८४ ॥ एवं सद्भावनां तेषां कुर्वतां कर्मलाघवात् । उत्पेदे केवलज्ञानं सर्वसंवरसंयमात् ॥ ८५ ॥ ततस्ते देवतादत्तसाधुवेषविभूषिताः । इन्द्रादिभिः सुरैर्भक्त्या वन्दिता | विस्मिताशयैः ॥ ८६ ॥ राजर्षिः केवलज्ञानी ततस्तेषां दिवौकसाम् । पुरस्ताद्देशनामेवं विदधे क्लेशनाशिनीम् ॥ ८७ ॥
साधु श्रावयोर्योग्यो द्विधा धर्मो जिनोदितः । आधारस्तस्य सम्यक्त्वं तत्त्वश्रद्धानरूपभृत् ॥ ८८ ॥ तस्याधा|रस्तु सर्वज्ञभक्तिः सज्ज्ञानपूर्विका ॥ द्रव्यभावतया द्वेधा सर्वसौख्यनिबन्धनम् ॥ ८९ ॥ तत्राद्या सौरभोदारसद्य
Page #98
--------------------------------------------------------------------------
________________
धर्मपरीक्षा
॥३६॥
स्ककुसुमादिभिः । त्रिवेलमर्हतः पूजा रखत्रयविशुद्धये ॥९०॥ अर्हत्सुसाधुसद्धर्मतत्त्वत्रयविशुद्धये । अङ्गादिभेदतः। सप्तमः कार्या त्रिधा पूजा जगद्गुरोः ॥ ९१ ॥ सम्यक्त्वादित्रिधाख्यातसामायिकब्रते सुधीः । पूजां कुर्यात्रिधा जैनी परिच्छेद निसं निर्मलताकृते ॥ ९२ ॥ सदार्तध्यानमग्रानां गृहिणामारम्भकारिणाम् । भवान्धौ मजतां द्रव्यभक्तिरालम्बनं परम् ॥ ९३॥ यतः
मारंभपसत्ताणं मिहीण छज्जीववहअविरवाणं । भवनडविदिबडिवाणं दवथो चेव बालंबो ॥१॥
चेइमपूमाईण करणे तित्यष्पमावणाईवा। दीसंति बोहिहेऊ कापारा गंतसुहजणगा ॥२॥ । जे पुण पोसहनिरया सवित्तविवजिया इसिसरिच्छा । उत्तरपडिमासु ठिया पुप्फाई ते विवजंति॥३॥
सासवनिरोधेन पञ्चाक्षजयशालिनाम् । त्रिदण्डविरतानां च निष्कषायैकवर्त्मनाम् ॥ ९४ ॥ सर्वसावधव्यापारवर्जनादुचिता भवेत् । भावमक्तिः शिवश्रीवृद्विधिना चैत्यवन्दनात् ॥९५॥ श्रेयोवृत्तस्तुतिस्तोत्रपाठतः स्यान्मृदुखरम् । शकस्तवादिसूत्राणां भणनाचैत्यवन्दना ॥९६ ॥ जघन्यमध्यमोत्कृष्टा त्रिविधाऽसौ बुधैः स्मृता। सम्यग्धर्मतरोधीजं चतुर्धा जिनवन्दनात् ॥ ९७ ॥ यतः। थयथुईमंगलेणं भंते ! जीवे किं जणइ ? थवथुइमंगलेणं नाणदंसणचरित्तबोहिलाभ जणेइ । नाणदसणचरित्तसं-12 पन्ने णं जीवे अंतकिरि कप्पविमाणोवत्तियं आराहणं आराहे ॥
SAEXERCAKAASA
स
ता
॥
"
+
Page #99
--------------------------------------------------------------------------
________________
RRRRRRRR
साधूनां ससधा चैत्यवन्दना प्रत्यहं मता । पञ्चधा ससधा वाऽसौ त्रिधा वा गृहमेधिनः ॥ ९८ ॥ शिवपदसुखामिलाषा शीघ्रं यद्यस्ति मानसे भवताम् । तदा जिनेश्वरी भक्तिर्विधेया विधिना द्विधा ॥ ९९ ॥ यतःएकमपि येन कुसुमं भगवत्यपि युज्यते सबहुमानम् । तस्य नरामरशिवसुखफलानि करपल्लवस्थानि ॥१॥
हे विश्वनाथ ! जनयत्यवनीरहाणां शाखावलम्बि कुसुमं फलमेकमेव ।
चित्रं विलूनमपि तावकपादपने भक्त्या समर्पितमनेकफलानि सूते ॥२॥ तत्पुण्योदयतः प्राता मयाऽमू राज्यसंपदः । अमूभ्यां जगदानन्दिरूपाभ्यां सह सांप्रतम् ॥ १०॥ गरीयोद्रव्यभक्तेः स्याद्भावभक्तिर्वरीयसी । अन्तर्मुहूर्तमात्रेण यया मुक्तिर्भवेन्नृणाम् ॥ १.१॥ यतः
पूजा कोटिसमं स्तोत्रं स्तोत्रकोटिसमो जपः। जपकोटिसमं ध्यानं ध्यानकोटिसमो लयः॥१॥ | इत्यादिदेशनां श्रुत्वा राजर्षेस्तस्य सादरम् । जगाम खपदं वजी तं प्रणम्य पुनः पुनः ॥१०२॥ श्रीमान् विजय राजर्षि श्चिरं भव्यजनावलीः । प्रबोध्य सकलत्रोऽगात् क्रमान्निवृति वेश्मनि ॥१.३॥ एवं जैनेश्वरीभक्तिकृत्येषु चाखिलेष्वपि । कुमारहेमवदुर्वी क्लिष्टकर्मविघातिनी ॥ १०४ ॥ अथ___ अष्टादशविधं शीलं सर्वधर्मस्य जीवितम् । दिव्यौदारिककामानां वर्जनेनोदितं जिनैः ॥१॥ दानादप्यधिकं शील जन्तोरोन्नत्यहेतवे । सर्वाषध्वंसने सारं भेषजं निवृतिपदम् ॥२॥ यतः
* -OSTINKOSKAAK 43044***
Page #100
--------------------------------------------------------------------------
________________
धर्मपरीक्षा
॥ ३७ ॥
जो देश कणयको अहवा कारेइ कोइ जिणभवणं । तस्स न तत्तियपुन्नं जतियं बंभवए धरिए ॥ १ ॥ कारणं बंभवयं धरंति सच्चाउ जे महासत्ता । कप्पंमि बंभलोए । ताणं नियमेण उववाओ ॥ २ ॥ निःशेषन्त्रतभङ्गः स्याद्भने ब्रह्मणि दुश्चरे । सर्वधर्मविशेषाणां रक्षिते रक्षणं तथा ॥ ३ ॥ शीलप्रभावतः प्रापत् श्रेष्ठी श्रीमान् सुदर्शनः । समुन्नतिं परामत्र परत्र च महोदयम् ॥ ४ ॥ तथा — अनन्तकीर्तिरुवशनन्दनः संपदां पराम् । अत्रापि प्राप्तवान् देव्या लक्ष्म्याः सिद्धिं क्रमेण तु ॥ १ ॥ बाह्याभ्यन्तरभेदाभ्यां तपो द्वादशधा मतम् । क्षिणोति तत्क्षणात्कर्म निकाचितमपि ध्रुवम् ॥ २ ॥ यतः - Rai पडणं परिणामवसा उवक्कमो होइ । पायमनिकाइयाणं तवसा निकाइयाणं तु ॥ १ ॥ सोवकमनिरुवक्कमभेया कम्मं दुहा पुणो भणिअं । परिणामवसेण भवे सोवक्कमकम्मणो नासो ॥ २ ॥ निरुवकमं तु कम्मं झिज्जर जीवाण वेइयं चेव । दुक्करतवचरणेणं निकाईयाणं पि सच्चेसिं ॥ ३ ॥ पोरिसि उत्थछट्टे काउं कम्मं खिवंति जं जीवा । तन्नो नारयजीवा वाससयसहस्सलक्खेहिं ॥ ४ ॥ एवं पूजादिसद्धर्मः शिवशर्मनिबन्धनम् । गुरुः सुवर्णवज्ज्ञेयः सम्यग्दर्शनपूर्वकः ॥ १ ॥ यतः—
दानानि शीलानि तपांसि पूजा सत्तीर्थयात्रा प्रवरा दया च । सुश्रावकत्वं व्रतधारकत्वं सम्यक्त्वमूलानि महाफलानि ॥ १ ॥ तथा—
सप्तमः
परिच्छेदः
॥ ३७ ॥
Page #101
--------------------------------------------------------------------------
________________
ॐॐॐॐॐ
यथा सुवर्ण खयमेव शुद्धं शुद्धिं परेषां कुरुते खयोगात् ।
धर्मस्तथा सर्वजगद्विशुद्धः पापापनोदाद्विमलं विधत्ते ॥ १॥ यतःक्षान्त्या शुध्यन्ति विद्वांसो दानेनाकार्यकारिणः । प्रच्छन्नपापा जापेन तपसा सर्व एव हि ॥१॥
अद्भिर्गात्राणि शुध्यन्ति मनः सत्येन शुध्यति । विद्यातपोभ्यां भूतात्मा बुद्धिः शास्त्रेण शुध्यति ॥२॥ यः करोति त्रिधा शुझा धर्म सर्वज्ञदर्शितम् । स श्रीपाल इव प्रौढां प्राप्नोति पदवीं यथा ॥१॥ प्रजापालमहीपालः पुराऽस्ति श्रीपुरे पुरे । मतिसागरनामासीत्तन्मत्री सान्वयाभिधः ॥२॥ सप्तपुत्रोपरि स्फारप्रभाप्राग्भारभासुरा । श्रीदेव्याराधनाजाता श्रीदत्ताऽऽसीत्तदङ्गजा ॥३॥ सा प्राप्तयौवना जज्ञे कलासु सकलाखपि । कुशला विशेषात्प्रश्नोत्तरानुत्तरकौशला ॥४॥ यो मे प्रश्नोत्तरं दास्यत्यस्मै विद्वज्जनाग्रणी। वरो भावी मम श्रीमान् प्रतिज्ञामकृतेति सा ॥ ५॥ तस्मिन्नेव पुरे पौरप्रवरः पुण्यकर्मभिः । पुण्यपालोऽभवत् ओष्ठी कृपालुः सर्वदेहिषु ॥ ६ ॥
श्रीपालोऽभूत्सुतस्तस्य भूपालोपमविक्रमः । पुंभारतीति बिरुदं विभ्रद्विद्वत्तयाऽवनौ ॥ ७॥ यौवने रममाणं तं पासवयोभिः समन्वितम् । दृष्ट्वा दृष्ट्युत्सवाकारं मतिसागरमन्त्रिराट् ॥ ८॥ रूपसौभाग्यचातुर्यप्रमुखैः सद्गुणैरयम् ।।
मत्कन्याया वरो योग्य इति दध्यौ खयं हृदि ॥९॥ श्रुत्वा पाणिग्रहोदन्तं श्रीदत्ता जनकं जगौ । तं वरिष्याम्यहं तात! यो मत्प्रश्नोत्तरप्रदम् ॥१०॥ मन्त्री तत्पुण्यपालस्य खरूपं श्रेष्टिनो जगौ। सोऽपि श्रीपाल
CAPACIRCRACK
Page #102
--------------------------------------------------------------------------
________________
सप्तमः परिच्छेदः
धर्मपरीक्षा-पुत्राय सत्कलाकेलिवेश्मने ॥ ११॥ विद्वत्ताहतिं ज्ञात्वा सुतायाः सोऽपि मत्रिणः । दध्यौ स्त्रियाः समं वादः
ख्यातये नो मनखिनः ॥ १२ ॥ यतः॥३८॥
बालसखित्वमकारणहास्यं स्त्रीषु विवादो दुर्जनसेवा। गर्दभयानमसंस्कृतवाणी षट्सु नरो लघुतामुपयाति ॥१॥ तथाऽपि परिणेतव्या मया प्रश्नोत्तरार्पणात् । यतः सर्वगुणोपेता कन्या पुण्यादवाप्यते ॥ १३ ॥ पट्टिकालिखिता चित्रपुत्रिका भारतीवरात् । मम हस्ताम्बुजे न्यस्ता मन्त्रजापानुभावतः ॥ १४ ॥ तवाङ्गजाया मन्त्रीश ! प्रश्नप्रत्युत्तरं तदा । दास्यत्यवश्यं श्रीपालः सचिवस्य न्यवेदयत् ॥ १५॥ युग्मम् ॥ विस्मयः सचिवादीनां तद्वचःश्रवणादभूत् । तारग्गुणवरश्रुत्या श्रीदत्ता मुमुदेऽधिकम् ॥ १६ ॥ अथ लग्नदिने वादमण्डपे मण्डितेऽखिले। नरेन्द्रकोविदश्रेष्ठिनागरैः कौतुकार्थिभिः ॥ १७॥ नानानुलिप्सा श्रीदत्ता दिव्याभरणभूषिता । लीलया राजहंसीव जगाम विस्फुरदद्युतिः ॥ १८ ॥ दिव्याङ्गभोगनेपथ्यप्रार्थ्यरुक् सपरिच्छदः । श्रीपालोऽप्यथ तत्रागात् पितुरादेशतः सुधीः ॥ १९ ॥ पृच्छ प्रश्नान् निजान् वत्से ! प्रोक्तेति सचिवादिभिः । श्रीदत्ता पिकगीः माह श्रीपालं प्रति धीमती ॥२०॥ 'कः पण्डितः सतां श्लाघ्यः ?' ततः पवित्रपुत्रिका। श्रीपालप्रेरिता स्माह 'खपरार्थस्य साधकः' ॥ २१॥ ततो मत्रिसुतोवाच 'प्रौढिं कः कलयेद्भुवि ? । तथैव पुत्रिकाऽऽचल्यो 'सर्वत्रायाचकः शुचिः' ॥२२॥ 'कः प्रशंसास्पदं लोके ?' पुनराह स्म मत्रिसूः । तथा प्रत्युत्तरं माऽदाद् 'विवेकी विनयी च यः' ॥ २३ ॥ 'को
॥ ३८॥
Page #103
--------------------------------------------------------------------------
________________
AUSAMACROCCASS
धर्मः शर्मणे शश्वद् ?' इति प्रश्ने तया कृते।'सर्वजीवदयाशाली' साऽपि प्रत्युत्तरं व्यधात् ॥ २४ ॥'प्रशंसनीया का संपत्सताम्' ? एवं तयोदिते । सोऽप्याह स्म 'विवेकेन युता धर्मसुखावहा' ॥ २५॥ विस्मितानन्दितखान्ता नृपामात्यादयस्तदा । जगदुः सत्यमेवैतत् श्रीपालो नरभारती ॥ २६ ॥ श्रीदत्ताऽपि निजाभीष्टप्रश्नोत्तरविधानतः । भूपादीनां समक्षं श्रीपालं वो प्रमोदतः ॥ २७ ॥ ततोऽजनि तयोः प्रौढमहोत्सवपुरस्सरम् । क्रमेण पाणिग्रहणं खजनानन्ददायकम् ॥ २८ ॥ सप्तभौमे ततः सौधे स्थितोऽसौ प्रियया समम् । बुभुजे पञ्चधा भोगानभङ्गुरसुखनवान् ॥ २९ ॥ श्रीपालेनान्यदाऽधस्ताद्वाक्षस्थेन लीलया । अर्धचर्वितताम्बूलं क्षिप्तं वीक्ष्य वराङ्गना ॥३०॥ मुखमोटनकं कृत्वा काचित् प्रोवाच तं प्रति । लीलाकेलिरियं का ते सततोषितमोजिनः ॥३१॥ युग्मम् ॥ निशम्य वचनं तस्या मनखी चकितोऽधिकम् । जवात्तत्रागतः स्माह विनयी तां वराङ्गनाम् ॥ ३२ ॥ किमीशवचो मातस्त्वयोचे केन हेतुना। सद्योरसवती(जयतोऽहं श्रीमदग्रणीः॥ ३३॥ युग्मम् ॥ साऽऽचख्यौ तव मातैवोषितभुक्तिविचारणाम् । वक्ष्यत्यसौ यथा जातो भवानेवविधः सुतः॥ ३४॥ ततोऽसौ मातरं नत्वा जगादोषितभोजनः। अहमस्मि कथं मातः! साऽपि सप्रश्रयं जगौ ॥ ३५॥ सद्यो रसवतीभोजी किमेतत्त्वं प्रजल्पसि । विदग्धोऽपि | विमुग्धात्मा लगस्येवं जनोदिते ॥ ३६॥ विशेषज्ञस्ततो दध्यौ श्रुत्वाऽसौ जननीवचः । साभिप्रायमिदं वाक्यं तयोचेऽतीवविज्ञया ॥३७॥ जिज्ञासुस्तद्वचस्तत्त्वं विद्वत्सेवां सृजन्नसौ । एकं योगीश्वरं दृष्ट्वा ध्यानस्तिमितलोचनम्
SACSAMACAECRECRACK
Page #104
--------------------------------------------------------------------------
________________
धर्मपरीक्षा
सप्तमः परिच्छेद
॥३८॥ तद्वचोऽथ नमस्कृत्य पृच्छति स्म तदन्तिके । मुक्त्वा ध्यानं ततो योगी तमुवाच यथाईवित् ॥ ३९॥ द्विधार्थो गीयते शास्त्रे सुभगोषितभोजने । आद्यशश्चत्सुखासतिर्नव्यपुण्यार्जनं विना ॥४० ॥ अन्यस्तु यौवने सर्वालङ्कर्मीणकलालये । विना निजार्जनं भोगः पूर्वजार्जितसंपदः ॥ ४१ ॥ यतः
धर्मेणैतावतीं प्रौढां संपदा प्रापितः पुमान् । अहो ! धर्मस्य नामाऽपि न गृहाति पुनर्मनाम् ॥१॥ मातुस्तन्यं रजःक्रीडा मन्मना वागलज्जता । शैशवे भान्ति निर्हेतुहासं भोगः पितुः श्रियः॥२॥
खण्टेच्छुना ध्रुवं धात्रा स ना शून्यतया कृतः । जनकेनार्जितं वित्तं विलसत्खलसोदयः ॥३॥ __ रेखा तेषामलज्जेषु नीचता पुरुषेषु च । धनं व्ययन्ति ये प्राच्वं खभुजोपार्जनं विना ॥४॥
प्रतिभातो मनस्यर्थस्तस्वासौ प्रतिभानिधेः । सत्कृत्य योगिनं तं च श्रीपालोऽगानिजं गृहम् ॥ ४२ ॥ पुण्यद्वितीय एवासौ ततो निर्गत्य वेश्मनः। पित्रोरकथयित्वैव धनस्यार्जनहेतवे ॥४३॥ ब्रजन् देशान्तरं विद्वान् सुराष्ट्रादेशमाश्रितः । साक्षाद्रनाकरं दृष्ट्वा दृष्टस्तुष्टः स विस्मयात् ॥४४॥ लक्ष्म्यास्त्वं जनकस्त्वमेव वसुधाधारो हि राजाश्रयस्त्वं पूज्यः पुरुषोत्तमस्य सततं त्वं गोत्ररक्षाक्षमः । तत्ताडग्गुणरत्नमण्डिततनुस्त्वं वारिधे ! ते ततः कल्पान्तेऽपि IG विधातुमुज्ज्वलमते! गम्भीरतवोचिता ॥४५॥ ततोऽधिदेवता प्रीता प्रीतिस्तुतिवचो रसैः। तस्य चत्वारि रखानि| कोटिमूल्यान्यहो । ददौ ॥ १६ ॥ प्रन्यौ निवध्य रत्नानि तानि तद्देवतागिरा। पचारजन्नसौ प्रापत् पुरी मधुमतीं
PACLEARCOALI
॥३९॥
Page #105
--------------------------------------------------------------------------
________________
*
-
+05949454
ततः॥४७॥ तत्र शत्रुजयोर्वीभृत्तीर्थमाहात्म्यमद्भुतम् । श्रुत्वाऽसौ संसृतिभ्रान्तिजातपापमरापहम् ॥४८॥ गत्वा श्रीऋषभं तत्र रत्नेनैकेन भक्तितः। श्रीपालः पूजयामास पुष्पाद्य पुरस्सरम् ॥४९॥ नित्यानित्यस्थावरजङ्गमतीर्थाधिकं जगत्रितये । सर्वसुरासुरााः स जयति गिरिनारगिरिराजः॥५०॥ इत्युक्तः सर्वतीर्थेभ्यो गरीयस्त्वं विभाव्य
सः। उज्जयन्तगिरौ नेमि नमस्कर्तुमना ययौ ॥५१॥ ग्रन्थि विलोकते गावद्रलपूजाविधित्सया । चत्वार्येव स हैरत्नानि तावत्पश्यति पुण्यभाग् ॥ ५२ ॥ अहो ! तीर्थस्य माहात्म्यं तत्पूजाया अहो! फलम् । घ्यायन्नेवं तत
श्चक्रे नेमिपूजां तथैव सः॥ ५३॥ ततोऽसौ नेमिनं नत्वा गच्छन्निजपुरं प्रति । मध्याहे भुक्तये प्रापद्धामे सौवीरनामनि ॥ ५४॥ श्रीपालः प्राप्तवास्तत्र निःखश्रावकमन्दिरम् । दुस्थामवस्यां तद्वेश्मन्यालोक्याचिन्तयत्वयम् ॥ ॥ ५५॥ जिणसासणस्स सारं जीवदया निग्गहो कसायाणं तह साहमियवछलं जिणेहिं सवेहि उवइ8 ॥५६॥ एकमर्पयितुं रत्वं तस्याहंतशिरोमणेः। छोटितेऽथ तदा ग्रन्थौ कर्मग्रन्थाविवात्मनः ॥ ५७॥ स चत्वार्येव रत्नानि वीक्ष्य तत्र सविस्मयः । सगौरवं ददौ रत्वं तस्मै सत्पुण्यपुष्टये ॥ ५८ ॥ निर्माय भोजनं तस्मिन् व्रजन्नग्रे क्वचित्पुरे । | रत्नस्सैकस्य मूल्येन हेमकोटिमसौ ललौ ॥ ५९॥ हेना तेन ततः कृत्वा भृत्याश्वादिपरिच्छदम्। क्रमेण खगृहं प्रापत् श्रीपालो निर्मितोत्सवम् ॥ ६॥ तावन्त्येव स रत्नानि ग्रन्थौ तत्रापि पश्यति। खपित्रोश्च पुरः सर्व तत्खरूपं न्यवेदयत् ॥ ६१॥ भूभृतः प्राभृतीचशे रत्नमेकं मनोहरम् । सोऽपि तुष्टो ददौ तस्मै सर्वपौरामगं पदम् ॥ ६२॥
********
Page #106
--------------------------------------------------------------------------
________________
धर्मपरीक्षा
४॥
सप्तमः परिच्छेदः
श्रीदत्तया समं भोगान् भुजानः पञ्चधाऽप्यसौ । कुर्वन् सत्पुण्यकार्याणि खमुजोपार्जितश्रिया ॥ ६३ ॥ सद्योरसवतीभोजी द्विधाऽऽसीद्विश्रुतः सताम् । मनखी विस्मरन्नैव यद्धर्मन्यायवर्त्मनः ॥६४॥ नवीनस्थागमो नास्ति भुज्यते प्राक्तनं परम् । हता लोकद्वयी तस्य धनपुण्यार्जनं विना ॥६५॥ अन्येधुस्तत्पुरोद्याने श्रीयुगन्धरसूरयः । चतु-| निभृतो भूयोलब्धयः समवासरन ॥ ६६ ॥ आजग्मुस्तानमस्कर्तु भूपामात्यादयस्तदा । श्रेष्ठिना पुण्यपालन श्रीपा-1 लोऽपि समं मुदा ॥ ६७॥ गुरुभिर्निर्ममे तेषां पुरतो धर्मदेशना । सम्यक्त्वाणुव्रतादीनि प्रत्यपद्यत केचन ॥६८॥ श्रेष्ठिना पुण्यपालेन गुरुः पृष्टोऽन्यदा विभो ।। कर्मणा केन मत्सूनोरासीदेवं श्रियो भरः ॥ ६९॥
सोऽप्याख्यत्पोतनाख्येऽभून्नयसारो गृही महान् । इतो भवे तृतीये प्राक् तत्प्रिया च गुणावली ॥७॥ चन्दनव्यवसायेन कुर्वन्नाजीविकामसौ । विश्वत्रातुर्मुनेधर्मदेशनां शुश्रुवेऽन्यदा ॥ ७१ ॥ दानशीलतपोभावरूपं धर्म चतुर्विधम् । सम्यग्दर्शनसंशुद्धं भद्राराधय सर्वदा ॥ ७२ ॥ नेता धर्मस्य तस्याहन त्रिजगजनवत्सलः । अङ्गाप्रभावतस्तस्य सृज पूजां यथाविधि ॥७३॥ ऐश्चर्य संपदो भोगान् कुले जन्म सुखाद्भुतम् । आसाद्य निवृतेः सौख्यं लभसे येन शाश्वतम् ॥ ७४॥
॥७५॥ धर्म श्राद्धगुणान्वितः॥७६ ॥ चतुर्धा वस्तुनो दानं यथाशक्ति सजन्नसौ । परयोषित्परीहारव्रतधारी त्रिशुद्धितः ॥ ७७ ॥ एकाशनी यथाशक्ति पाक्षिकक्षपणोद्यतः । आत्मानं
॥४०॥
Page #107
--------------------------------------------------------------------------
________________
भावयन् सम्यक् परपुण्यानुमोदवान् ॥ ७८ ॥ युग्मम् ॥ अन्यदा तेन सम्यक्त्वव्रतोद्य (पनहेतवे । मोदकाः श्रावक| श्रेणिवात्सल्याय विनिर्मिताः ॥ ७९ ॥ गृहागताय मुनये चतुर्मासोपवासिने । मुदाऽर्पिता गुणावल्या कान्तया कान्तभावः ॥ ८० ॥ लालवङ्गकर्पूरसारद्रव्यविमिश्रिताः । चत्वारो मोदका दत्ता भक्त्या पारणवासरे ॥ ८१ ॥ तत्पुण्यात्प्रथमे स्वर्गे भुक्त्वा दिव्यसुखावलिम् । श्रीपालाख्यः सुतो जज्ञे तवासौ संपदां पदम् ॥ ८२ ॥ अभूगुणावलीपुत्री श्रीदत्ता मन्त्रिणः पुनः । सुपात्रदानसाहाय्यपुण्यपुण्योदयादियम् ॥ ८३ ॥ त्रिधा शुद्धया चतुर्भेदं पुण्यं चक्रेऽमुना पुरा । यत्पात्रे च कृतं दानं चतुर्मासोपवासिनि ॥ ८४ ॥ ततो यत्पुण्यकार्यार्थ व्ययमस्य वितन्वितः । तावन्त्येव भवन्त्यत्र ग्रन्थौ रत्नानि सर्वदा ॥ ८५ ॥ क्षेत्रकालौचितीयोगात्पुण्यं सद्भावनिर्मितम् । जन्तोर्ज - न्मान्तरे दत्ते फलमक्षीणकोशवत् ॥ ८६ ॥ यानपात्रे भवाम्भोधौ यानपात्रेऽर्हदादिके । कृतार्थीक्रियते लक्ष्मीरलक्ष्मीः सा न संशयः ॥ ८७ ॥ आवासाः सार्वभौमस्य निधयः कुत्र कापणाः । मनोऽभीष्टफलैः शश्वत् फलन्ति सुकृतोदयात् ॥ ८८ ॥ नृदेवोत्तमसौख्यानि भुक्त्वा चारित्रयोगतः । इतो भवे चतुर्थेऽसौ सकलत्रः शिवगमी ॥ ८९ ॥
गुरोः पार्श्वे निशम्येति प्राग्जन्म तनुजन्मनः । गृहभारं सुते न्यस्य श्रेष्ठी शिवाय संयमम् ॥ ९० ॥ तमाहुः सूरयो भद्र ! चारित्रं लघुकर्मणा । जन्मकोट्याऽपि दुष्प्रापं नृजन्मन्येव लभ्यते ॥ ९१ ॥ तत्पुनर्निरतीचारं चरितं स्यात् शिवश्रिये । पञ्चमहातीरूपं भावनाभिर्विभावितम् ॥ ९२ ॥ प्रतित्रतं जिनैस्तासु पञ्च पञ्च प्रकीर्तिताः ।
Page #108
--------------------------------------------------------------------------
________________
धर्मपरीक्षा
सप्तमः परिच्छेदा
25A4%A5%258
मावनीयाः सदा सम्यक् साधुना शमसिन्धुना ॥९३॥ यतः-भावनाभिर्भावितानि पञ्चभिः पञ्चभिः क्रमात् । महाव्रतानि नो कस्य साधयन्त्यव्ययं पदम् ? ॥९४ ॥ तथा-निश्चयव्यवहाराभ्यां द्रव्यक्षेत्रादियुक्तितः । उत्सर्गमपवादं च यो जानाति स संयमी ॥ ९५ ॥ द्विचत्वारिंशता दोषैः शुद्धं पिण्डं गवेषयन् । यात्रामात्राकृताहारो धर्मध्यानी भवेन्मुनिः॥९६ ॥ यो वर्जयेत् पुण्यकार्येष्वतिक्रमव्यतिक्रमौ । अतीचारमनाचारं स साधुर्वस्तुतो मतः ॥९७॥ वस्त्रं पात्रं तथा पिण्डं शय्यां गृहाति योऽनिशम् । निर्दोष यतनाशाली संयतोऽसौ निगद्यते ॥ ९८ ॥ श्रमणः समताशाली न शिरस्तुण्डमुण्डनात् । यतियतनया सम्यग् न जटामस्मवल्कलैः ॥९९ ॥ एवं गुरुगिरं श्रुत्वा वैराग्यव्यवसायवान् । स मुनिः पालयामास निरतीचारसंयमम् ॥ १.०॥ श्राद्धधर्म तदा शुद्धं द्विविधत्रिविधेन सः। श्रीपालः शिश्रिये श्रीमान् समं श्रीदत्तया तया॥१.१॥ साकारं पालयन् धर्म ततोऽसौ गृहमागतः। निर्माय श्रीजिनागारं बिम्बश्रेणिविभूषितम् ॥ १०२॥ कृतोत्सवं प्रतिष्ठाप्य श्रीयुगन्धरसूरिभिः । साधर्मिकेषु वात्सल्यं यथाशक्ति विनिर्ममे ॥१.३॥ युग्मम् ॥ सम्मेतशिखरे तीर्थे विधिवन्नत्वा जिनेश्वरान् । सम्यक्त्वं विमलीचके फलं लेमे च जन्मनः ॥ १०४ ॥ सवृत्ते सद्गुणाधारे श्रीदत्ताकुक्षिमौक्तिके। श्रीसारेऽथ सुते न्यख वेश्मभारधुरं सुधीः ॥१०५ ॥ निराकारं क्रमाद्धर्ममाराध्य गुरुसंनिधौ । श्रीपालो द्वादशे वर्ग देवोऽजनि प्रियान्वितः ॥ १०६ ॥
॥४१॥
%AA%स
Page #109
--------------------------------------------------------------------------
________________
कुमारहेमेव गुणैर्गरिष्ठं धर्म त्रिधा शुद्धमिति श्रिता ये । श्रीपालवत्ते परमर्द्धिभाजः क्रमाद्भजन्ते शिवसंपदोऽपि ॥१०७॥ इति धर्माधर्मविचारग्रन्थे श्रीसोमसुन्दरसूरिशिष्य श्रीजिनमण्डनगणिनिर्मिते गुरुत्वलक्षणषष्ठगुणखरूपम् ।
अथ सप्तमगुणखरूपमाह
दाणोवयाररूवो सबेसिं संमओ हवइ धम्मो । कुमयग्गिणा अडज्जो कणगं व विसेससोहकरो ॥ १ ॥
इह व्यवहारनिश्चयभेदाभ्यां द्विधा धर्मः । सोऽपि शुद्धाशुद्धतया द्विप्रकारः । यतः -
गीअत्थाण गुरूणं अदंसणाओ कहं भवे सवणं । सवणं विणा कहं पुण धम्माधम्मं विलखिज्जा ॥ १ ॥ इह मिच्छपयट्टाणं धम्मो संभवइ कहमधम्मो अ । धम्मो वि दुहा इह दवभारभेएहिं सुपसिद्धो ॥ २ ॥ सो होइ दवधम्मो अपहाणो नेव निधुई देह । सुद्धो धम्मो बीओ गहिओ पडिसोअगामीहिं ॥ ३ ॥ जेण करणं जीवो निवडइ संसारसायरे घोरे । तं चैव कुणइ कज्जं इह सो अणुसोअगामीओ ॥ ४ ॥ जेणाणुट्ठाणेणं खनिअभवं जंति निधुई जीवा । तकरणरुई जो किर नेओ पडिसोअगामीओ ॥ ५ ॥ पढमगुणट्ठाणे जे जीवा चिरंति तेसि मो पढमो । होइ इह दवधम्मो अविसुद्धो बीअनासेणं ॥ ६ ॥ अविरयगुणठाणाइसु जे अ ठिआ तेसु भावओ धम्मो । तेण
Page #110
--------------------------------------------------------------------------
________________
धर्मपरीक्षा
सप्तमः परिच्छेदः
॥४२॥
जुया ते जीवा हुंति सबीआ अयो सुद्धो॥७॥ संविग्गगीजत्थाणं गुरूण आणाइ निम्मिओ धम्मो । समयाणुसारविहिणा परिणामसुहावहो होइ॥८॥ अह सासगाहगहिआण सेसछंदसिढिलटिंगीणं । कुणइ तवो नत्थि फलं ता तीसे होइ भूरिभवो ॥९ अविरयपरिणामाओ विसुद्धरूवाओ देसविरयाणं । परिणामो अ जहन्नो होइ विसद्धो बहगुणेणं ॥१०॥ सव्वुत्तमाओ विरयाविरयाणं भावओ हवइ सुद्धो । सच्चविरयपरिणामो असंखगुणओ धुर्व लहुओ ॥ ११॥ देसविरईइ पुरओ जहुत्तरं गुणपएसु बटुंता । जीवा विसुद्धधम्मा विसेसओ जा सजोगिपयं ॥
प्राणिहिंसात्मको धर्मो नाममात्रेण सम्मतः । अशुद्धः सर्वथा त्याज्यः कूटगाङ्गेयवहुधैः ॥१॥ यतःमिध्यादृष्टिभिराम्नातो हिंसाचैः कलुषीकृतः । स धर्म इति चित्तोऽपि भवभ्रमणकारणम् ॥१॥ शुद्धस्त्वयम्त्याज्या हिंसा नरकपदवी नानृतं भाषणीयं स्तेयं हेयं सुरतविरतिः पापसङ्गानिवृत्तिः । शुद्धो धर्मो यदि न रुचितः पापपवावृतेभ्यः सर्पिर्दुष्टं भवति किमिदं यत्प्रमेही न मुझे ॥१॥ व्यवहाराद्भवेद्धर्मः सम्यक्त्वेन विना कृतः । देवपूजातपोदानतीर्थयात्राजपात्मकः ॥२॥ सर्वात्मना पुनः शुद्धः सम्यग्दर्शनपूर्वकः । शान्त्यादिभिर्दशविधः सर्वजीवहितावहः ॥ ३॥ यतः
श्रीधर्मो दययकधा निजगदे ज्ञानक्रियाभ्यां द्विधा ज्ञानाद्यैत्रिविषश्चतुर्विधतया ख्यातो व्रतैः पञ्चधा। पोढावश्यकपालनेन नवतः ससाष्टधा मातृभिः सत्तत्वैर्नवधा तथा दशविधः धान्यादिभिर्निर्मलः ॥१॥
॥४२॥
Page #111
--------------------------------------------------------------------------
________________
Arts
तथाऽप्यत्र दानपरोपकाररूपो धर्मः सर्वदर्शनसम्मततया कुमतप्रेरितकुयुक्तिवहिना जात्यकुमारकनकवददायः स |विशेषशोभाकरश्च । तत्र दानखरूपं यथा
द्विहेतु षडधिष्ठानं षडङ्गषविपाकयुत् । चतुष्प्रकारं त्रिविधं त्रिनाशं दानमुत्तमम् ॥१॥ कलासौभाग्यसपविस्मयेन प्रदीयते । अनर्हेष्वपि पात्रेषु कामदानं तदुच्यते ॥ २॥ यशःख्यातिमहत्वादिहेतवे यत्प्रदीयते । कीर्तिदानमिति प्राहुः पात्रापात्राविचारतः ॥३॥रोगातकोपसर्गादौ दानं विघ्नोपशान्तये । देवपूजादयायुकं शान्त्यर्थे दीयते नृभिः ॥४॥ विवाहे खजनादीनां पुत्रजन्मोत्सवादिषु । मुदितैर्दीयते दानं हर्षदानं तदुच्यते ॥५॥दाता प्रतिगृहीता च भावो देयं च योग्यता । देशकालो च दानानामङ्गान्येतानि षड विदुः ॥६॥ गृणन्ति नामतः पात्रं निर्गुणां गणिकामपि । नो सानुगपरीणामं परं पात्रं मतं सताम् ॥७॥पाकारणोच्यते पापं त्रकारस्त्राणमुच्यते । | अक्षरद्वयसंयोगे पात्रमाहुर्मनीषिणः॥८॥ स्थावरं जनमंचेति । पात्रमार्बुधा द्विधा । स्थावरं तत्र पुण्याय प्रासादप्रतिमादिकम् ॥९॥ अमायी निरहङ्कारः श्रद्धावान् मत्सरोज्झितः। पात्रविनिर्निदानश्च षोढा दाता प्रकीर्तितः ॥१०॥ पात्रं त्रिगुप्तिगुप्तात्मा मुधादायी कृपालुहृत् । निर्लोभो मुक्तिमार्गज्ञो ब्रह्मचारी जितेन्द्रियः ॥११॥ |ततः उत्तमपत्तं साहू मज्झिमपत्तं तु सावया भणिया। अविरयसम्मट्टिी जहन्नपत्तं मुणेयचं ॥ १२ ॥ सम्यग्ज्ञान[क्रियोपेतं निर्ममं निरहङ्कति । मूलोत्तरगुणैः शुद्धं स्माहुः पात्रं तु जङ्गमम् ॥ १३ ॥ मिथ्यादृष्टिसहस्रेषु वरमेकोऽप्य
A%AAAA%
s
on
Page #112
--------------------------------------------------------------------------
________________
4
धर्मपरीक्षा-
सप्तमः परिच्छेद
॥४३॥
P
FAAAAA
णुव्रती। अणुव्रतिसहस्रेषु वरमेको महाप्रती ॥ १४ ॥ महाव्रतिसहस्रेषु वरमेको जिनाधिपः। जिनेश्वरसमं पात्रं |नवास्ति त्रिजगत्यपि ॥ १५॥ सत्पात्रदर्शने प्रीतिरादरश्च विनीतता । अनसूया परस्पर्धाभावः स्यात्सुकृतार्थिनाम् ।
१६ ॥ देयं न्यायागतं योग्यं सर्वदोषविनाकृतम् । सद्व्यं खपराभीष्टं प्रणीतं खपरागमे ॥ १७॥ अन्यायोपार्जितं बह्वारम्भनिर्मितिसंभवम् । परद्रोहादिना लब्धं दत्तं खल्पफलं भवेत् ॥ १८ ॥ देशे काले च यद्योग्यं यस्य वा तत्प्रयच्छतः । देशकालौ च तौ श्रेष्ठौ यौ च ज्ञातौ जिनागमे ॥ १९ ॥ पडङ्गविचारः-दुष्फलं विफेलं न्यून तुल्यं विपुलमक्षयम् । दातृपात्रगुणाधारं षट्फलं दानमुच्यते ॥ २०॥ नास्तिके निर्दये ब्रह्ममुक्के मुक्तिपराङ्मुखे । दानं साहुफलं प्रायः सदाचारविवर्जिते ॥ २१ ॥ यतः| यस्योदरस्थमन्यानं ब्रह्मचर्येण जीर्यति । तत्पात्रं तारयत्येव दातारं निर्निभाशयम् ॥१॥ । भूयोऽपि विफलं दानं श्रद्धाभक्तिविनाकृतम् । ईर्षाऽसूयास्मितायुक्तं विधिमुक्तं निरादरम् ॥ २२॥ दत्त्वाऽनुकीर्तितं दानं पश्चात्तापेन दूषितम् । कीर्तिख्यातियशोऽर्थ यन्महदप्यूनतां व्रजेत् ॥ २३ ॥ यतः
यज्ञः क्षरत्यसत्येन तपः क्षरति मायया। आयुः पूज्यापवादेन दानं तु परिकीर्तनात् ॥१॥ दत्तानुदत्तं यदानं कृतानुकृतकं तथा । समभावं इयोस्तुल्यं द्रव्यं तुल्यफलं भवेत् ॥ २४ ॥ दातुातुध नियाजमनुमोदयतो हदि । कदाचिजायते दानं समानफलदायकम् ॥ २५ ॥ बत:
॥४३॥
Page #113
--------------------------------------------------------------------------
________________
*
ब-R
*
*
*
रामो तवप्पमावा सुपत्तदाणाओ झत्ति रहकारो। अणुमोजणाउ हरिणो संपत्ता बंमलोगंमि ॥१॥ सत्पात्रं महती श्रद्धा काले देयं यथोचितम् । एतद्गुणत्रयोपेतं दानं विपुलपुण्यदम् ॥ २६ ॥ यतः
श्रीमजिनेश्वरे दानं समग्रगुणसागरे । सद्भावपूर्वकं दत्तं प्रायोऽनन्तफलावहम् ॥१॥ यथाशक्ति परप्राणिप्राणत्राणकृतं नृभिः । दयादानमिदं राजन्नक्षयं भवकोटिभिः ॥ २७ ॥ यतः
महतामपि दानानां कालेन धीयते फलम् । भीताभयप्रदानस्य क्षय एव न लभ्यते ॥१॥ ज्ञानाभयसुपात्रातप्राणदानादिभेदतः । दानं चतुर्विधं ज्ञेयं सर्वधर्मैकजीवनम् ॥ २८ ॥ अथवा-युवमाजश्रिकं दानं तथा यारच्छिकं भवेत् । नैमिचिकं च लोकानां चतुर्धा सुकृताकरः॥ २९ ॥ त्रुवं निश्चयतो दानं वर्णरतादिवस्तुनः। तीर्थकृपक्रवादिसत्पुरुषेषु दृश्यते ॥३०॥ यतः
तिन्नेव य कोडिसया अट्टासीच हुंति कोडीओ। असि च सयसहस्सा एवं संवच्छरे दिनं ॥१॥ वित्तीओ सुवन्नस्स बारसअद्धं च सयसहस्साई । तावई चिय कोडी पीइदाणं तु चक्किस्स ॥२॥ एवं चेव पमाणं नवरं रययं तु केसवा दिति । मंडलिआण सहस्सा वित्ती पीई सयसहस्सा ॥३॥ देवाणुयत्तिभत्तीपूआथिरकरणसत्तअणुकंपा । साओदयदाणगुणा पभावणा चेव तित्थस्स ॥४॥ आजश्रिकं भवेहानं दीयते यदिने दिने । दीनदुःस्थादिलोकेषु प्रासादप्रतिमादिषु ॥३१॥ सत्पात्रवस्तुसामग्री
RRRRRA%
*
Page #114
--------------------------------------------------------------------------
________________
धर्मपरीक्षा
योगे सद्भावसंभवात् । दानं निजेच्छया दत्तं दानं यादृच्छिकं मतम् ॥ ३२ ॥ उत्पन्नेषु निमित्वेषु शुभाशुभमयेषु च। सप्तमः
| श्रेयोऽर्थ दीयते दानं तन्नैमित्तिकमुच्यते ॥ ३३॥ उत्तमं मध्यमं दानमधमं च त्रिधा भवेत् । चित्तवित्तसुपात्राणां परिच्छेद ॥४४॥ शुद्धौ तु स्यात्तदुत्तमम् ॥ ३४ ॥ अकल्प्यवस्तुनो दानं पात्रेषु संयतादिषु । किञ्चित्कारणमुद्दिश्य मध्यमं तत्प्रकीर्ति
तम् ॥ ३५ ॥ अपात्रेषु कुपात्रेषु पापव्यापृतिकारणम् । अधर्म गीयते दानं यस्य कस्यापि वस्तुनः ॥ ३६॥ लोकद्वयसुखाय स्यादुत्तमं दानमद्भुतम् । पुण्यानुबन्धिपुण्यत्वात्क्रमाच्छिवसुखप्रदम् ॥ ३७॥ सात्त्विक राजसं दानं तामसं च त्रिधा स्मृतम् । खवित्तादधिकं दानं त्रिशुद्ध्या तं च सात्त्विकम् ।। ३८ ॥ अत्र गीताधिकारः। दातव्यमेव यहानं दीयतेऽनुपकारिणे । देशे काले च पात्रे च तहानं सात्त्विकं स्मृतम् ॥१॥ ___ न्यायागतं वस्तु सुपात्रयोगः पात्रं परं देयमशुद्धरूपम् । देयं विशुद्धं न च पात्रशुद्धिर्दानं चतुर्धा द्वयमप्यशुद्धम् | P॥ ३९ ॥ आद्यः प्रकारः खलु सौख्यबीज भङ्गद्वये स्याद्भजना फलस्य । भङ्गश्चतुर्थः किल तत्त्वविद्भिरनादृतो दुर्गति| मेव दत्ते ॥४०॥ मोखत्थं दाणं तं पइ एसो विही समक्खाओ । अणुकंपादाणं पुण जिणेहिँ न कयाइ पडिसिद्ध ॥४१॥ त्रिनाशं यथा-इष्टं दत्तमनिष्टं वा विनश्यत्यनुकीर्तनात् । श्लाघानुशोचनाभ्यां च भमभावो विपद्यते ॥४२॥ न स्यादात्मकृतं पुण्यं न वृथा परिकीर्तयेत् । नात्मनः श्लाघया नानुतापेन लघुतां नयेत् ॥४३॥ सुकृतं ।
॥४४॥ वर्धते सम्यक् परपुण्यप्रशंसया । आत्मस्तुत्यन्यनिन्दाभ्यां हीयते सुकृतं निजम् ॥ ४४ ॥
इति दानाधिकारः।
*****
REAKS
*
*
*
Page #115
--------------------------------------------------------------------------
________________
सत्पात्रदानधर्मोऽयं सर्वदर्शनसम्मतः । श्रीशालिवाहनस्येव मवेत्सौख्यप्रदो यथा ॥१॥ श्रीशालिवाहनो नाम प्रतिष्ठानपुरेऽजनि । नृपतिः खःपतिप्रख्यो विख्यातोद्भुतसंपदा ॥२॥ गाथागीतकवित्वानां रसभावे विदग्रणीः । औचित्यवाक्पतिर्योऽभूदानवीरशिरोमणिः ॥ ३॥ चन्द्रलेखा महादेवी दिव्याधुतिसंपदम् । यमौजढगुणप्रौढं बुधाचम्पानृपोद्भवा ()॥ ४ ॥ चतुर्वर्णान्वितं वाजिरनमारूढमन्यदा । गोदावरीनदीतीरे ब्रजन्तं निजलीलया ॥५॥ जवानदीनदादाविर्भूय भूपवपुष्टमः । जहास नृपति वीक्ष्य कश्चिन्मीनोऽथ दुःखरम् ॥ ६॥ मीनाननं नृपःप्रेक्ष्य विकृतं चकिताशयः । पप्रच्छेति समीपस्थान् द्विजादीन् शास्त्रवेदिनः ॥७॥ हेतुना केन मीनोऽत्र मामालोक्य हसत्यसौ । सम्यग्ज्ञानविहीनास्तेऽप्येवं तं जगदुर्नुपम् ॥ ८॥ उत्पातोऽयं महान् जज्ञे प्रकृतेर्विकृतैर्विभो । प्रजादेशनृपादीनां भङ्गदोऽसौ भवेद्यतः ॥९॥ अकाले फलपुष्पाणि तरूणां भेदनं गवाम् । हसितं रुदितं देवप्रतिमाणां गृहादिषु ॥ १० ॥ प्रवेशो वन्यजीवानां ग्रामादिषु दिनोदये । ध्वजाश्चोर्ध्वमुखा यत्र तत्र राष्ट्राधुपप्लवः ॥ ११ ॥ अकाले पक्षिणां भाषा खजाते क्षणादिकम् । कम्पः पर्वतभूम्यादेरवादीनां जनुर्दिने ॥ १२॥ कोकूयनं शुनां भानूदयेऽमा रासभखरैः । तिर्यनरशरीरादेर्विकारोऽवयवादिभिः॥१३॥ वापीकूपतडाकेषु वारिवर्णविपर्ययः । दिशां दाहो रजोवृष्टिर्न शुभाः स्युर्महीतले ॥ १४ ॥ होमजापतपोदानस्ततः पुण्यं विधीयताम् । राज्ञाऽप्यकारि शान्त्यर्थ शान्तिकं ब्राह्मणादिभिः॥ १५॥ तथाऽपि न धृति प्रापन्मानसं कापि भूभृतः । स प्रत्यहं वदेद्यो हिन ज्ञानी
Page #116
--------------------------------------------------------------------------
________________
धर्मपरीक्षा -
॥ ४५ ॥
कोऽपि तादृशः ॥ १६ ॥ श्रीज्ञानसागरः सूरिः पूर्वश्रुतविदप्रणीः । अन्यदा समवासार्षीत्पुरे तत्र तपोनिधिः ॥ १७ ॥ वन्दित्वा तं नृपोऽप्राक्षीन्मीनहासप्रयोजनम् । सम्यक् श्रुतोपयोगेन ज्ञात्वा तं गुरुरब्रवीत् ॥ १८ ॥ नात्र मीतिस्त्वया कार्या प्रकृतेर्विकृतिर्नहि । ज्ञातपूर्वी जहासासौ किन्तु प्राग्जन्मनः स्थितिम् ॥ १९ ॥ ततः क्षितिभृता पृष्टः खप्राचीनभवस्थितिम् । भव्यानां प्रतिबोधार्थ गुरू राज्ञो जगौ यथा ॥ २० ॥
पुरेऽत्रैव भवानासीदेकाकी कुलपुत्रकः । कुर्वन्नाजीविकां काष्ठभारानयनकर्मणा ॥ २१ ॥ गृहाद्यभावतो नद्या अस्यास्तीरे शिलातले । स्थालाकारीकृते सक्तून् पयसालोड्य पाणिना ॥ २२ ॥ अश्वासि प्राणवृत्त्यर्थं सततं गुडमिश्रितान् । षड्रसैः संस्कृतं भोज्यं नहि पुण्यं विना भवेत् ॥ २३ ॥ गच्छन्नेकोऽन्यदा साधुर्मासक्षपणपारणे । पुरं प्रति त्वया दृष्टो हृष्टेनाचिन्ति चेतसा ॥ २४ ॥ पारणार्थं पुरं गच्छन्नेष साधुस्तपोनिधिः । अद्य नेत्रातिथिर्जज्ञेऽतिथिर्मे सुकृतोदयात् ॥ २५ ॥ ततोऽस्मै भक्तितो दत्त्वा सक्तून् पुण्यं विधीयते । सुपात्रदानजं पुण्यं यतः स्यात्सागरोपमम् ॥ २६ ॥ ततः सद्भावसंशुद्धः सक्तुभिः शीतलैस्त्वया । प्रणम्य बहुमानेन पारितः स मुनीश्वरः ॥ २७ ॥ सत्पात्रदानपुण्येन भवानासीत्ततो नृपः । प्रतिष्ठानपुरखामी नाम्ना श्रीशातवाहनः ॥ २८ ॥ अवधिज्ञानतो ज्ञात्वा ततस्ते प्राग्भवस्थितिम् । पिता मीनमधिष्ठाय हास्यं नागाधिपो व्यधात् ॥ २९ ॥ गुरुं नत्वा नृपः स्माह कथं मेऽसौ विभो । पिता । सूरिर्जगाद राजेन्द्र ! तत्स्वरूपं श्रृणु खयम् ॥ ३० ॥
सप्तमः
परिच्छेदः
॥ ४५ ॥
Page #117
--------------------------------------------------------------------------
________________
«5
» «
Х
Х 65 %
अत्रैव पत्तने सिंहराज्ञः सेवाविधायकः। सुभटः सुमटो नामा घामा वीर विश्रुतः॥३१॥ मनोरमा प्रिया तस्य पमिनी पनसौरभा । सतीमतल्लिका नित्यं पतिभक्तिपरायणा ॥ ३२ ॥ संध्यायां साऽन्यदा गोदावयाँ नीराथेमागमत् । क्रीडागतस्तु तत्राद्वासुकिर्नागनायकः ॥ ३३ ॥ तत्तस्या रूपमालोक्य जगत्रयमनोहरम् । पद्मिनी ताममुक्ताऽसौ सानुरागा मतिर्यथा ॥ ३४ ॥ रतान्ते च बमाणेदं नागराज मनोरमा । ऋतुखाताऽभवं खामिन्नहमद्य न संशयः ॥ ३५ ॥ अहीनस्तं बमाणाथ भावी त्वयि मदजः। भाग्यवान् भूरिभूमोक्का राजराजोऽतिविक्रमी ॥३६॥ यदा तु किञ्चिदभ्येति विकटं तस्य संकटम् । तदा त्वयाऽहमत्रैत्य स्मरणीयस्तनूदरि।॥ ३७ ॥ इत्युक्त्वा स तिरो
घत्त साऽपि खगृहमाययौ । तस्याः कुक्षौ परिच्युत्य तदा देवोऽवतीर्णवान् ॥ ३८ ॥ शुभखमेन संसूच्यमानभाग्य* गुणोदयः। दिनेष्वसूत पूर्णेषु पुत्रं रम्यं मनोरमा ॥ ३९ ॥ लमवेलाप्रमाणेन प्रोक्तं सांवत्सरेण तु । भाव्यस्य मृत्युक
कष्टं हायने षोडशे किल ॥४०॥ अतिक्रम्यति चेत्कष्टं कदाचिद्देवयोगतः । आ समुद्रान्तमेदिन्यास्ततः स्वामी भविष्यति ॥४१॥ तदा षोडशवर्षेभ्यः स्थाप्यो भूमिगृहेऽजाजः। पाठ्यस्तत्रैव निष्काश्यो वर्षे सप्तदशे ध्रुवम् ॥४२॥ मौहूर्तिकवचस्ताभ्यामन्वमन्यत सादरम् । वर्धते मूगृहे पञ्चवर्षीयोऽध्याप्यते शिशुः ॥ ४३ ॥ अचिरेणैव कालेन तेन बालेन लीलया। विद्याः कलाः समग्रा हि समग्राहि पुरो गुरोः ॥ ४४ ॥ पञ्चाधिकेषु दशसु जातेष्वन्देषु जन्मना । रात्रौ सुप्तः सिंहभूपः शुश्राव करुणध्वनिम् ॥४५॥ तत्स्वरूपं नृपो वेतुं प्राहिणोत्सुभटं मटम् । गोदावर्यापगातीरे
%
% % %
с
Page #118
--------------------------------------------------------------------------
________________
धर्मपरीक्षा
॥ ४६ ॥
| सोऽपि गत्वा व्यलोकयत् ॥ ४६ ॥ अर्धवृद्धां सुरूपां च वखालङ्कारभूषिताम् । प्रणम्य प्राह किं बाले ! रोदिषीति कटुखरम् ॥ ४७ ॥ सा प्रोचे देवता भद्र ! राज्याधिष्ठायिकाऽस्म्यहम् । षश्चिर्मासैर्मम खामी सिंहो राजा मरिष्यति ॥ ४८ ॥ अनाथा तदहं प्रोचै रोदिमीह वने स्थिता । वैधव्यसदृशं दुःखं स्त्रीणामन्यन्न विद्यते ॥ ४९ ॥ श्रुत्वेति सुभटः स्माह खामिभक्तितरङ्गितः । मृत्योः संरक्षणोपायं वद देवि ! मम प्रभोः ॥ ५० ॥ साइ चामुण्डिकागेहे द्वात्रिंशलक्षणं नरम् । यदि हन्यादयं राजा मृत्युर्न स्यात्ततो ध्रुवम् ॥ ५१ ॥ देव्योक्तं सोऽखिलं प्रोचे पश्चादागत्य भूभुजः । तत्कार्यार्थे ददौ राजा तस्यैवादेशमादरात् ॥ ५२ ॥ सर्वस्मिन् विषये तेन वीक्षितस्तादृशः पुमान् । होमार्थ न पुनः प्रापि सम्यग्धर्म इव क्वचित् ॥ ५३ ॥ तस्मादुद्घोषणा चक्रे भूभुजा निखिले पुरे । एकं सल्लक्षणोपेतं पुमांसं यः प्रयच्छति ॥ ५४ ॥ अर्धराज्यश्रियं तस्मै दीयते निश्चितं मया । एवंविधो नरो नैव परं कस्यास्ति वेश्मनि ॥ ५५ ॥ चतुर्दिनावशेषेषु षण्मासेषु गतेषु च । सृण्मयैर्निर्मितैर्बालचारुवेषोऽल्पलीलया ॥ ५६ ॥ पत्तिवाजिगजैः प्रौढै रममाणं गृहाङ्गणे । सुभटः स्वसुतं वीक्ष्य लोभेनेति व्यचिन्तयत् ॥ ५७ ॥ अनुं सल्लक्षणं पुत्रं दत्त्वा राज्यार्धसंपदम् । गृहामि | स्वामिभक्तिश्च भवेत्सर्वत्र विश्रुता ॥ ५८ ॥ राज्यलोभेन तेनात्मपुत्रः खल्पो निरीक्षितः । राज्यं तु बहुलं दृष्टं घिग्लोभं पापकारिणम् ॥ ५९ ॥ यतः -
सर्वेषामपि पापानां निमित्तं लोभ एव हि । चातुगतिकसंसारभूयोभ्रमनिबन्धनम् ॥ १ ॥
सप्तमः
परिच्छेद:
॥ ४६ ॥
Page #119
--------------------------------------------------------------------------
________________
1
अथ प्राह प्रियामेष स्वाभिप्रायं यथास्थितम् । लोभक्षोभवशाऽमंस्त सा जनन्यपि तद्वचः ॥ ६० ॥ ऊचतुः खाशयाकूतं ततस्तौ निजसूनवे । श्रुत्वा तद्वचनं सोऽपि स्याह तौ पितरौ यथा ॥ ६१ ॥ पुण्यं मम जजागार निश्चयेन पुराकृतम् । विनाशिना मदङ्गेन पितरौ सुखिनौ यदि ॥ ६२ ॥ विलम्बं मात्र कुर्वाथां मां राज्ञोऽर्पयत द्रुतम् । पश्चादपि हि मर्तव्यं संयोगोऽयं पुनः क भोः ! ॥ ६३ ॥ इत्युक्ते तेन पुत्रेण विस्मितौ निजमानसे । बध्यवेषधरं पुत्रं तमदत्त नृपाय तौ ॥ ६४ ॥ सर्व पूजोपचारादि लात्वा सिंहनृपस्ततः । चामुण्डाभवने प्रापत्तं पुरस्कृत्य पुत्रकम् ॥ ६५ ॥ द्रव्यैः सुगन्धैरर्चित्वा तां देवीमवनीपतिः । अप्रे च ढौकयामास बलिनैवेद्यमादरात् ॥ ६६ ॥ बलिमध्ये च दत्तोऽसौ सुभटस्य तनूरुहः । अभ्यर्च्य कुसुमै रक्तैर्जलदानादिपूर्वकम् ॥ ६७ ॥ स्वसेवकानां पुरतः प्रोचे सिंहेन भूभुजा । प्रीवायामस्य बालस्य खगघातं प्रदत्त भोः ! ॥ ६८ ॥ ते प्रोचुर्वरमन्यस्मिन् राज्ये यामो वयं विभो ! | निरागसोऽस्य बालस्य दास्यामो नैव घातकम् ॥ ६९ ॥ एवं प्रोक्ते समं तैस्तु तन्मात्राऽस्य शिखा धृता । कोशात्स | खड्गमाकृष्य पिता घाताय चोत्थितः ॥ ७० ॥ एवं खरूपं वीक्ष्यासौ सत्त्वमालम्ब्य चेतसि । उच्चैगिरा जगादेति सर्वेषां शृण्वतां विशाम् ॥ ७१ ॥ राजा स्वयं हरति मां यदि जीवितार्थे राज्येच्छयान्धबधिरौ पितरौ मदीयौ । त्वं । देवता मनुजमांसरसस्पृहाऽसि प्राणास्ततः सहत किं परिदेवनेन ॥ ७२ ॥ बालेनोक्ता तुष्टा देवी भूरिसाहसशालिना । प्रकटीभूय तं प्रोचे महासत्त्व ! वरं वृणु ॥ ७३ ॥ स प्रोचे यदि तुष्टाऽसि कृपा त्वं तदुरीकुरु । निश्चलं देहि
Page #120
--------------------------------------------------------------------------
________________
धर्मपरीक्षा
-%9c%
सप्तमः परिच्छेद
॥४७॥
%-12-
12
साम्राज्यं सिंहराजाय मदिरा ॥ ७४ ॥ सा तद्वाक्यं प्रपद्याय देवी सिंहमुवाच भोः । यच्छ राज्यं कुमाराय मरिव्यत्यन्यथा भवान् ॥ ७५ ॥ देवीवाक्याद्वितीर्याथ सिंहस्तस्मै निजं पदम् । वनं जगाम पुण्याय पुण्यं प्रेत्यभवे हितम् ॥७६ ॥ ततस्त्वं नृपतिर्जातः प्रतिष्ठानपुरे महान् । आखण्डलसमः पृथ्व्यामखण्डितपराक्रमः॥ ७७॥ निशम्येति नृपो जन्म सस्मार प्राक्तनं तदा । संजातप्रत्ययश्चासीजिनधर्मप्रभावकः ॥७८ ॥ विक्रमादित्यभूपालं विक्रमाकान्तशात्रवम् । क्रीडार्थ निर्मितैःप्राच्यैर्गजवाजिपदातिभिः ॥ ७९ ॥ सजीवीमूय साहाय्याद्वासुकेर्वासवादहो।।क्रमानिर्माय संग्रामं यशःशेषीचकार सः ॥ ८॥ युग्मम् ॥ आसमुद्रं क्षितीशोऽभूत्ततः श्रीशालिवाहनः । सुपात्रदानसंभूतसतसुकृतोदयात् ॥८१॥ यतः
मीनानने प्रहसिते भयभीतमाह श्रीशातवाहनमृषिर्भवताऽत्र नद्याम् । यत्सक्तुभिर्मुनिरकार्यत पारणं प्राग्दैवाद्भवन्तमुपलक्ष्य झपो जहास ॥ ८२॥ लक्ष्म्या वै सकलं गुणैरविकलं तावजगजीवति स्फीतस्फीततरेण साऽपि सुचिरं पुण्यायुषा जीवति । एनां चेदजरामरामतितरामाधातुमस्ति स्पृहा तहानकरसायनै रसयतां पुण्यायुषः पुष्टये ।। ८३॥ यहानं करुणौचितीभिरनिशं देयं जिनरुच्यते तत्कुर्याद्वहुधान्यसंपदुदयं सामान्यमेषाम्बुवत् । संघान्धी शुचिपात्रशुक्तिषु गतं यन्यस्यते खल्पमप्येतत्वातिजलोपमं भवभृतां सूते फलं मौक्तिकम् ॥ ८४॥
%
-%
1
॥४७॥
1-%2-%
Page #121
--------------------------------------------------------------------------
________________
% 9
C
इति ध्यात्वा खयं श्रीमान् दानवीराप्रणीर्ददौ । ततः कोटीः सुवर्णानां कविम्यः पृथिवीपतिः ॥ ८५॥ यतःकलितरू विंझगिरी नेहाहारो अवंदणदुमो अ । एआउ नवरि सालाहणेण चउकोडिगहिआई॥१॥ ताण पुरो यमरीहं कयलथंमाण सरिसपुरिसाणं । जे अत्तणो विणासं फलाइंदिता न चिंतंति ॥२॥ जह सरसे सुके वि अपायवे धरइ अणुदिणं विज्झो । उच्छंगवडियं निग्गुणं पि गुरुआ न मुंचंति ॥३॥ पढमो नेहाहारो तेहिं तिसिएहिं तह कह बिगहिओ। पिवंति जंन अन्नं तचिज आ जम्म मुग्गारा ॥४॥
सयलजणाणंदयरो सुकस्स वि एस परिमलो जस्स । तस्स नवसरसभावंमि हुज किं चंदणदुमस्स ॥५॥ गाथासमशतीमेव नृपतिः कविकामधुर । एवं निर्गमयामास समयं समयाश्रितः ॥ ८६ ॥ श्रीशालिवाहणनृपेण यथोचितं यद्दत्तं परेण सुधियाऽपि तथा विधेयम्।पात्रेषु दानमनघं भरभक्तिपूर्व देयं सुधीभिरनिशं जनहर्षकारि ॥८॥
इति सुपात्रदाने श्रीशालिवाहननृपकथा ।
********
-%%*
*4-%ect
| अथोपकारः सकलजीवाभिमततया जात्यकुमारकनकवत्सर्वदर्शनसम्मतः । यतो महाभारतेश्लोकार्थेन प्रवक्ष्यामि यदुक्तं ग्रन्थकोटिभिः । परोपकारः पुण्याय पापाय परपीडनम् ॥१॥ तथा च श्रीभागवते
****964
Page #122
--------------------------------------------------------------------------
________________
धर्मपरीक्षा -
॥ ४८ ॥
परोपकारः कर्तव्यः प्राणैरपि धनैरपि । परोपकारजं पुण्यं न स्वात्क्रतुशतैरपि ॥ १॥ स च द्रव्यभावाभ्यां द्विप्रकारः
दबंमि अन्नपाणाइदाणरूवो अ तत्थ विन्नेओ । दुहियाणं जीवाणं विहिअधो धीरपुरिसेहिं ॥ १ ॥ भावुवयारो सम्मत्तचरणेसु जमिह संठवणं । सयमप्पणो परस्त य निवाणंगं जिणा विंति ॥ २ ॥ अथोपकारोपरि कथा
उपकारविधौ यत्तो बुधैः शश्वद्विधीयताम् । पद्मे पद्मेव पुण्योपनिषद्यत्र निषीदति ॥ १ ॥ उपकुर्वन् यथा पूर्वमभयङ्करचक्रभृत् । आसीदसीम श्रीधाम तथा सम्यग्र निशम्यताम् ॥ २ ॥ आसीत्पूर्वविदेहेषु विजया पुष्कलावती । | पुष्कलावर्तमेघाम्बुभावितोर्वीतलाऽनिशम् ॥ ३ ॥ बभूव नगरी तस्यां प्रशस्ता पुण्डरीकिणी । चम्पेव शीलविख्यात - सुभद्रोन्नतिशालिनी ॥ ४ ॥ यस्यां विवेकिनो लोका धर्म पुष्णन्ति सत्कृतैः । तानसौ किल पुष्णाति कृतज्ञः सर्वसंपदा ॥ ५ ॥ क्षेमङ्करो नृपस्तस्यामासीत्सीमा यशखिनाम् । तत्प्रिया सूरसेनाऽभूद्भूतलाद्भुतरूपभृत् ॥ ६ ॥ चतुर्दशमहास्वप्नसूचितः संचितो गुणैः । अभयङ्कर इत्यासीत्सूनुः सर्वोपकारकृत् ॥ ७ ॥ उपकारः कृतो नैव यस्मिन् कस्यापि देहिनः । तेन धर्मवता मेने तद्दिनं विफलं हृदि ॥ ८ ॥ वनान्तः प्राप्तमात्मानमन्यदाऽयमवैक्ष्यत । तत्रैकं योगिनं | दिव्यदेहं वीक्ष्यानमत्पुनः ॥ ९ ॥ चक्रिणं वीक्ष्य योग्याख्यत्सन्ति विद्याः परःशताः । सूर्यहासामिति विद्यां मयि
सप्तमः
परिच्छेदः
1187 11
Page #123
--------------------------------------------------------------------------
________________
विश्वजयप्रदाम् ॥ १०॥ योग्यपात्रतया दातुं त्वमानीतोऽसि सांप्रतम् । गृहाणेमां ततो विद्यां त्रिविष्टपजयावहाम् ॥ ११ ॥ इत्युक्त्वा प्रददे खगविद्यां तस्मै यथाविधि । सोऽपि तां साधयामास साऽसिध्यत्सप्तभिर्दिनैः ॥ १२॥ सिद्धविद्यस्ततश्चक्री नत्वा योगीश्वरं मुदा । विद्यादेव्यनुभावेन प्रापद्वेश्म निजं क्षणात् ॥ १३॥ क्षेमकरो नृपस्तस्मै दत्त्वा राज्यं कृतोत्सवम् । तपस्यामाददे जैनी सिद्ध्यर्थ सिद्धिदायिनीम् ॥१४॥ भयङ्करोऽरिवर्गस्य खर्गेश्वरसमप्रभः। सुखाकरः सतामासीद्राजा श्रीअभयङ्करः ॥ १५॥ अथ पुष्पपुरखामी नृसिंह सिंहभूपतिः । नरेन्द्रं तं नमस्कृत्य कृताजलिय॑जिज्ञपत् ॥१६॥ घनवाहननाम्नाऽहं गोत्रिणा दुष्टचेतसा । बलाद्गृहीत्वा मद्राज्यं खामिन् ! भ्रष्टपदः कृतः ॥ १७ ॥ खड्गसिद्धिमहाविद्यां विश्ववैरिप्रजित्वरीम् । तन्मे देहि प्रसीद त्वं जगतीजनवत्सल ! ॥ १८ ॥ यथाऽहं विद्विषं जित्वा भजेयं निजसंपदम् । दाक्षिण्यदीक्षितः सोऽपि मेने तस्य वचस्तदा ॥ १९ ॥ वार्यमाणोऽपि मन्त्र्या-16 दिराजवर्गेण भूपतिः। तस्मै समापयद्विद्यां तां त्रिलोकातिशायिनीम् ॥२०॥ स तया विद्यया जित्वा धनवाहनवैरिणम् । तत्कराज्येन सव्याज खं राज्यं जवतोऽग्रहीत् ॥ २१ ॥ अथागत्य नमस्कृत्य घनवाहनभूपतिः। दीनाननो नराधीशमवादीदभयङ्करम् ॥ २२ ॥ नृसिंह ! सिंहवजातो भवहत्तासिविद्यया । मां विनिर्जित्य निष्कास्य ललौ राज्यद्वयीमपि ॥ २३॥ ततोऽहमुभयभ्रष्टः सांप्रतं करवाणि किम् । त्वमेवासि गतिः खामिन्नतः सर्वाङ्गिवत्सलः ॥ २४ ॥ ततो निषिध्यमानोऽपि चक्रभृत्सचिवादिभिः। खराज्यं सहसा तस्मै साहसी भूभृते ददौ ॥ २५॥ कियती
Page #124
--------------------------------------------------------------------------
________________
O
धर्मपरीक्षा
अष्टमः
॥४९॥
SEARSASARSAA%
पञ्चसहस्री कियतो लक्षाश्च कोटिरपि कियती। औदार्योन्नतमनसां रखवती वसुमती कियती ॥ २६॥ येषां परार्थमाधातं राज्यं बहु तृणायते । प्राणाश्च कर्करायन्ते धीराः स्तुत्या न कस्य ते ॥ २७॥ दयया खपदे चक्री संस्थाप्य घनवाहनम् । एकाकी वार्यमाणोऽपि ययौ तीर्थनिनंसया ॥ २८ ॥ ततो ब्रजन्नसौ भक्त्या नमस्कुर्वन् जिनेश्वरान् । पदे पदे मुनीन्द्रांश्च प्राप्तवान् विकटाटवीम् ॥ २९ ॥ तत्र रात्रौ नराधीशो रुदन्तीं करुणखरम् । निशम्य युवतीं प्रापत्तस्मिन् स्थाने दयोदधिः ॥ ३० ॥ अग्निकुण्डान्तिके तत्र नारी नव्याङ्गसुन्दराम् । आक्रम्य पाणिना वेणी केनचिद्योगिना धृताम् ॥ ३१॥ असिना छेत्तुमारब्धां दृष्ट्वा तरललोचनाम् । उवाच क्षितिभृद्योगीश्वरं तद्रक्षणोत्सुकः ॥ ३२ ॥ चरन्त्यनुचितं सन्तः कर्म प्राणात्ययेऽपि न । छेदेऽपि नोगिरन्त्येव दुर्गन्धं चन्दनद्रुमाः ॥ ३३ ॥8 तदियं मुच्यतां योगिन् ! बालां कल्पलतोपमाम् । ऋषिस्त्रीवालहत्याः स्युः श्रभ्रपातुकपातकाः ॥ ३४ ॥ श्रुत्वा तद्वनितां मुक्त्वा योगी राजानमत्रीत् । शृणु खरूपं मे वीरकोटीर ! करुणाकर ! ॥ ३५ ॥ रचनूपुरनेताऽहं मणिचूडाभिधः खगः । गुरुदत्ता मया विद्या साधिता त्वपराजिता ॥ ३६ ॥ प्रीतये तदधिष्ठातृदेव्याः पावकहोमतः । द्वात्रिंशल्लक्षणां नारी नरं वाऽलोकयन् भुवि ॥ ३७॥ एषा मृगेक्षणा सर्वलक्षणोपेतविग्रहा।क्रीडन्त्वत्र मयाऽऽनीता श्रीलक्ष्मीपुरकानने ॥ ३८ ॥ युग्मम् ॥ ततोऽन्तरायं मा कार्षीविद्यासिद्धेर्ममाधुना । सत्कार्यसिद्धिसामग्री सुकृतादेव लभ्यते ॥ ३९ ॥ उपकर्तुमना भूमान् द्वयोरप्यवदत्वदा । विमुच्च युवतीमेनां वराकी नवयौवनाम् ॥१०॥
%AAECRUCA%A
॥४९॥
5
Page #125
--------------------------------------------------------------------------
________________
****SSSSS
मूर्मा ममाहुतिं देहि देवताप्रीतिपुष्टये । विद्यासिद्धिं जवात्प्राप्य भव विशेऽपराजितः ॥४१॥ यतः
परोपकारः कर्तव्यः प्राणैरपि धनैरपि । परोपकारजं पुण्यं न स्यात्तीर्थशतैरपि ॥१॥ पीडां परस्य यः कुर्याद् यस्तु शक्तावुपेक्षते । असौ न मुच्यते पापात्रातस्तीर्थशतेष्वपि ॥२॥ श्रुत्वैतद्वचनं स्याह व्योमगामी नरेश्वरम् । विश्वविश्वम्भराधारमात्मानं सर्वतोऽद्भुतम् ॥४२॥ तितिक्षसि कथं योपिन्मात्ररक्षाकृतेऽधुना । विदग्धोऽपि विमुग्धोऽसि निश्चितं वीरकुञ्जर ! ॥४३॥ अथाख्यत्खेचरं सम्राटू सत्त्वशालिशिरोमणिः । असारस्य शरीरस्य सारमेतन्मतं भुवि ॥४४॥ विधीयते परार्थो यद्गत्वरेणामुना खग! । आत्मप्राणैः परप्राणरक्षाधर्मो यतो महान् ॥ ४५ ॥ इत्युक्त्वा साहसी छेत्तुमसिना सहसा शिरः । यावन्निजं प्रवृत्तोऽभूदहो ! सत्त्वं महात्मनाम् ॥ ४६॥ देव्यपराजिता तावत्प्रत्यक्षीभूय रंहसा । जगौ राजन् ! प्रसन्नाऽस्मि वरं वृणु द्र यथारुचि ॥४७॥ ततस्तां चक्रभृत्याह विनीतो नतिपूर्वकम् । विद्यासिद्धिवरं देहि देव्यस्य व्योमगामिनः ॥४८॥ देवी तस्य गिरा तस्मै विद्यासिद्धिवरं ददौ । कन्याऽपि मुदितखान्ता मनसा वृणुते स्म तम् ॥ ४९ ॥ अथ प्रातः समायातं चतुरङ्गबलं महत् । तन्मध्यात्सचिवः कश्चिन्नत्वाऽऽख्यञ्चक्रवर्तिनम् ॥ ५० ॥ अत्रासन्ने विभो ! लक्ष्मीपुरेऽभूत्प्रथितप्रमः। राजाऽरिकेशरी नाम जनकोऽस्या नतभ्रवः ॥५१॥ अपुत्रोऽसौ ययौ खर्गमद्यवोत्कटशूलतः। ततोऽवग् मत्रिणः साक्षाद्भय देव्यपराजिता ॥५२॥ भवद्भिः स्थापनीयोऽत्र राज्ये श्रीअभयङ्करः । प्राणप्रदः पति
Page #126
--------------------------------------------------------------------------
________________
धर्मपरीक्षा
945+
॥५०॥
C
+
श्वक्री कन्यायाः कमलश्रियः ॥ ५३॥ भवजयजयारावं सेनया चतुरङ्गया। वृतो राज्यमलञ्चके चक्री गत्वा ततः
अष्टमः खयम् ॥ ५४॥ तत्र राज्यश्रिया शाली चक्री कन्याः परःशताः । दत्ता विद्याधराधीशैः पाणौचके कृतोत्सवम् परिच्छे ॥५५॥ तस्यान्यदाऽऽयुधागारे षट्खण्डक्षितिजित्वरम् । चक्ररत्नं समुत्पेदे प्रभाप्राग्भारभासुरम् ॥ ५६ ॥ तद्बलेनाभवच्चक्री सार्वभौमश्रियः पतिः। क्रमेण खपुरीं प्राप्य मुमुदे खजनैः समम् ॥ ५७ ॥ चतुर्दशमहारत्ननिधानादिकवैभवम् । न्यक्षेण सर्वविद्वक्तुमलं स्यात्सकलं यदि ॥५८ ॥ अन्यदा-क्षेमङ्करमुनीन्द्रस्य खपितुर्धर्मदेशनाम् । अश्रौ-12 पीनृपतिश्चक्री सुधासारानुसारिणीम् ॥ ५९॥ | जीवहिंसामृषावादस्तेयाब्रह्मपरिग्रहाः । अशुभस्याश्रवा एते शुभस्यैतद्विपर्ययाः ॥६० ॥ सम्यग्धर्मोपरि द्विष्टा । अधर्माध्वैकगामिनः । विपर्यस्तधियः शश्वत्तायो दुर्लभबोधयः ॥ ६१॥ अधर्म धर्मबुझ्या ये कुर्वते मुग्धबुद्धयः ।। कुशास्त्रे प्रेरितास्ते स्युर्भूयोभवभ्रमावहाः ॥ ६२ ॥ कषायाक्षाश्रवर्दुष्टैमनोवाकायकर्मभिः । जन्तुना निर्मितं पापं प्रेत्य दुःखफलं भवेत् ॥६३॥ कषायविनिवृत्त्या सन्मनोवाक्तनुभिस्तथा। अर्जितं जन्तुना पुण्यं भवेच्छर्मफलावहम् ॥६४॥६ - राजा श्रुत्वेति जग्राह सम्यग्दर्शनपूर्वकम् । त्रिः श्रीजिनार्चनासारं धर्म श्राद्धजनोचितम् ॥६५॥ अन्येधुस्त्रिज-| गन्नाथं चतुर्मासोपवासिनम् । पारणार्थ गृहे प्राप्तं जिनेन्द्रं तीर्थमुत्तमम् ॥६६॥ पायसेन विशुद्धेन खयमुत्थाय |
॥५०॥ भक्तितः । चक्रभृत्पारयामास वासवश्रेणिसेवितम् ॥ ६७॥ युग्मम् ॥ सुपात्रदानसत्पुण्यमुदितैत्रिदशैस्तदा । विदधे 31
मन्मनोवाक्तनुभिस्तथा
%AC%A5
श्राद्धजनोचितम् "
स्वयमुत्थाय है
Page #127
--------------------------------------------------------------------------
________________
RISIKHS
नगरे तत्र रनवृष्टिः पदे पदे ॥ ६८ ॥ देववृष्टैस्ततो रवैर्दत्तैस्तत्र यथारुचि । निर्ममेऽसौ जनश्रेजेरुपकारपरम्पराम् है ॥ ६९॥ क्रमेण निरतीचारं चारित्रं प्राप्य चक्रभृत् । केवलज्ञानवान् मुक्तिं लेमे शाश्चतसौख्यदाम् ॥ ७० ॥ इत्युपकारजं पुण्यं लोकद्वयसुखावहम् । सर्वदर्शनसंशुद्धं सर्वपुण्योपरि खितम् ॥ ७१ ॥ उपकारः स एव खाहुभयोहितहेतवे । शीलसत्यदयाप्राप्तो यत्र धर्मो न सीदति ॥ ७२ ॥ यतः
सो उवयारी जो किर सम्मं धम्ममि ठावए अन्नं । सो चेव महावेरी जो पावपहे पयट्टेड ॥१॥ लोकलोकोत्तराचारानतिक्रम्य मनीषिणा । अन्योपकारः कर्तव्यः श्रेयःश्रेणिनिबन्धनम् ॥ ७३ ॥
एवं दाणपरोवयारजणिओ धम्मोइरम्मो जए सबेसि पुण वल्लहो अ भणिो तित्थेसु सब्बेसु वि। जंतूणं गुरुसोहसुक्खजणओ संसुद्धहेमं जहा कायद्यो जहसत्ति धीरचरिओ धीरेहि सवायरं ॥ ७४ ॥ इति श्रीधर्मपरीक्षाप्रकरणे तपागच्छाधिराजश्रीसोमसुन्दरसूरिशिष्यश्रीजिनमण्डनगणिवाच
केन्द्रनिर्मिते सप्तमगुणखरूपवर्णनो नामाष्टमः परिच्छेदः ॥८॥
अथाष्टमं गुणमाहनिअफलदाणसमत्थो विहिणा. वयपालणाइजिणधम्मो । नहि कुच्छो मलविगमा सुद्धिकरो जच्चकणगं व ॥१॥ इह धर्मः सम्यग्ज्ञानक्रियाभ्यां द्विविधः । सम्यग्दर्शनज्ञानचारित्रैविविधः । दानशीलादिमिश्चतुर्विधः । महा
45********
Page #128
--------------------------------------------------------------------------
________________
S
धर्मपरीक्षा॥५१॥
HRSSRAKASH
व्रतपालनेन पञ्चधा। षद्विधावश्यकाराघनेन पोढा । नैगमादिनयगोचरविचारणया सप्तधा । प्रवचनमातृपालनेना- नवमः टधा । नवविधब्रह्मचर्यगुप्त्याराधनन नवधा । क्षान्सादिभिर्दशधा । इत्यनेकविधत्वेऽपि सम्यग्दर्शनसंशुद्धद्वादशव्रत-13
परिच्छेदः वासितखान्तस्य षड्विधावश्यकपालनरूपो ज्ञेयः । सोऽपि विध्यविधिविहितत्वेन द्विधा । तत्र विधिः सम्यग्ज्ञानक्रियासारः श्रीसर्वज्ञाराधनमयः, स एव निखिलकर्ममलापनयनेन परमविशुद्धिहेतुः । यतः
जह भोअणमविहिकयं मारेइ नरं विहिकयं जियावेइ । तह अविहिकजो धम्मो देइ भवं विहिकओ मुक्खं ॥१॥ आसन्नसिद्धिआणं विहिबहुमाणं हविज केसि पि । विहिचायोऽविहिभत्ती अभवजिअदूरभवाणं ॥२॥ धन्नाणं विहिजोगो विहिपक्खाराहगा सया धन्ना। विहिबहुमाणी धन्ना विहिपक्खाऽदूसगा धन्ना ॥३॥ आणाखंडणकारी जइ वि तिकालं महाविभूईए । पूएइ बीबरायं सचं पि निरत्ययं तस्स ॥४॥ विहिसुद्धमणुट्ठाणं सुभावणाभाविकं भवीण जणा। विहइ कम्मजालं सिद्धिस्सिवसूरदेवस्स ॥५॥ विहि पि भावरहि कहिं पि ईसिं सुहं विहिजपुर । जणइ दुरंतमवस्सं मववित्थारं जजो मणिवं ॥६॥ कायकिरिआइजोगा खविआ मंडुक्कचुन्नतुल्ल त्ति । ते चेव भावणाए वि दहतन्छारतुल ति ॥७॥
॥५१॥ पडावश्यकशुद्धिस्त्वेवम् । यथासुत्तत्यकाठजोगोवओगउवगरणठाणगुरुसुद्धो। बावस्सयवावारो विहिजो हुसिदिसुहफलजो॥ ८॥
AASARASACRACK
Page #129
--------------------------------------------------------------------------
________________
मुत्तूण पमायपयं निषाणुद्वाणनिबमजुत्तेणं । तारिसजोगामावे सामाइवमाइ काय ॥ १०॥ यतः
अविहिकया वरमकयं उस्सुअवयणं वयंति सबलू । जम्हा पायच्छित्तं जकए गुरुजं कए लहुअं ॥१॥ विहिपुछो जिणधम्मो सुजायरूवं व कम्ममलपसरं । अवहणइ कुणइ सुद्धिं अजिंदणिजो कुतित्थीहिं ॥१०॥ पाणाइवायविरमणपमुहाइ सया महत्वयवयाई। साहूण पंच भणिआ तिविहेण तिदंडविरयाणं ॥ ११ ॥ सम्मइंसणसुद्धो बारसवयपालणेण गिहिधम्मो। जिणपूअणमुणिवंदणसुतित्थसेवाइगुणकलिओ ॥१२॥ पढमो सिवसुहहेऊ सम्मं परिपालिओ ममयरहिओ । सुरमणुअसुक्खबीअं बीओ पजंतसिद्धिकरो ॥ १३॥ नियधम्मसुद्धिहे छबिहावस्सएसु पइदिवसं । साहूण सावयाणं जुत्तो विहिणुजमो सम्मं ॥ १४ ॥ जओ
समणेण सावएणं अवस्सकायचयं हवइ जम्हा । अंतो अहोनिसाए तम्हा आवस्सयं नाम ॥१॥ आवस्सएसु जह जह कुणइ पयतं अहीणमहरितं । तिविहकरणोवउत्तो तह तह से निजरा होइ ॥१५॥
तत्र सामायिकादीनां फलम् । यतः-. .
यद्वर्षकोटितपसामप्यच्छेद्यं तदप्यहो ।। कर्म निर्मूल्यते चित्तसमत्वेन क्षणादपि ॥१॥ दिवसे दिवसे लक्खं देह सुवनस्स खंडिओ कोइ । एगो पुण सामइयं करेइ न पहुप्पए तस्स ॥ १६ ॥ सुरगिरिइक्कावन्ना सावओ भावओ दियइ दाणं । तस्स न तचिज पुन जचिज सामाइए इके ॥ १७॥
RAATRISANAARAKA
Page #130
--------------------------------------------------------------------------
________________
धर्मपरीक्षा
जाणवइकोडीओ लक्खाइ एस जिओ।
नवमः
परिच्छेद
ज.कम्मं खिसजिओ। दसवीसाए सतिहा
दसारसीहस्स
तो पुणो वि वचंतोखाद करेइ निवमा महान
बाणुंवइकोडीओ लक्खा गुणसहि सहसपणवीसं । नवसयपणवीसाए सतिहा अडभागपलिजस्स ॥१८॥ चउवीसगत्थएणं दंसणसुद्धिं जणेइ एस जिओ। दसणसुद्धीइ पुणो तित्थयरत्तं लहइ जीवो ॥ १९॥ वंदणएणं नीयागो कम्मं खिवेइ नीसेसं । उचागोजं बंधइ दसारसीहस्स नाएणं ॥२०॥ पडिकमणेणं जीवो संजमसुद्धिं करेइ सविसेसं । सुविसुद्धसंजमेणं होही रुदासवो साहू ॥२१॥ दुठ्ठकम्मगंठिं मोडर काउस्सग्गनों सुहशाणी । वयसेसपावसुदि करेइ निवमा मुहुत्तेनं ॥२२॥ जह करगजो निकिंतह दारूं इंतो पुणो वि वचंतो। इह किंतंति सुविहिजा काउस्सग्गेण कम्माई॥ २३॥ उदिओ उ य राया निचं उस्सग्गकरणउजुत्तो य। धम्म काउ विसुद्धं जाओ सुक्खाण आभागी ॥२४॥ एगंतधम्मरूवा पावासववजणेण जीवहिआ। नो कत्थ वि हीलिजइ एए हेमं व सुद्धिकरा ॥ २५॥
सोर्सि सुहहेऊ जीवो जिणधम्मकारओ सम्मं । जह सिरिमइ सिट्ठिसुआ सोमा वि पुरोहियसुवा व ॥१॥ सिरिपुरनयरे सेट्ठी सणनामेण जणमणाणंदी । आसि पुरा तस दइआ सीलवई सीलगुणगुरुआ ॥२॥ तस्स धुवा धुअपापा सिरीव रूवेण सिरिमई नाम । सुगुणा नमिरसहावा आसि जहा वंसधणुवल्ली ॥३॥ वुहूती पियगेहे सा सुरवल्ली व नंदणवर्णमि । जाया जुबणसमए कलाकलावेण कलिअंगी ॥४॥ कुलसीलरूवसंपयकलिएण वरेण सिद्विणा समहं । परिणाविया य जाया सा विहवा कम्मजोगेण ॥५॥ खंडिजसीलावारा गहीवववमंजणा पमाय
उदिओ उ य राया
ASXX*XXX
॥५२॥
Page #131
--------------------------------------------------------------------------
________________
ANSKRISts
बसा। रूबाइगुणोवेया नारी विहवत्तणमुवेइ ॥६॥ कम्मणथंभणमोहणवसिकरणाईहिं कृरकम्मेहिं । जा नियसोहग्गकरा सा विहवा होइ लहुआ वि ॥७॥ लहुकम्मतया तीए कमेण जिणसासणंमि अणुराओ। सुहगुरुजोगो जाओ सम्मं मंजिट्टरागसमो॥ ८॥ गिहकजं नहि रुच्चइ आलावो धम्मवजिएहि समं । इकु चित्र धम्मरागो वुड्डइ अणुवासरं तीए ॥९॥ जिणपडिमाणं पूअं अट्टविहं भावओ करेमाणी। मन्नइ निअजम्मफलं देवाण वि दुल्लहं
एसा ॥१०॥ पढइ नवाई सुआइँ भणिआण वियारमायरइ निचं । आवस्सएसु सम्मं विहिपुवं उज्जमइ निचं है॥ ११ ॥ गुणिलोअसंगजोगे तूसइ रूसइ पराववाएसु । भूसइ सीलालंकारजोगओ नियकुलं सययं ॥ १२ ॥ त्रिभिविशेषकम् ॥ तीए पुरोहिअसुआ सोमा नामेण पियसही आसि । कालेण पीइवुड्डी जाया दुण्हं पि अइनिविडा, ॥ १३॥ ताणं धम्मवियारो जओ तओ कारणा पयस॒तो। सिरिमइपडिबंधाओ निआओ मिच्छत्तपसमाओ॥१४॥ सम्मत्तलाहेहऊ जाओ सोमाइ सयलसुक्खकरो। बालजणविहिअधूलीहरसरिसो भाइ तीइ भवो ॥१५॥ युग्मम्॥यतः। आस्तां सचेतसः सङ्गात्सदसत्स्यात्तरोरपि । अशोकः शोकनाशाय कलये तु कलिद्रुमः ॥१॥ __ परितुलिअअप्पसत्तीइ तीऍ जाया अणुव्वएसु रई। तो सा पभणइ सिरिमइ ! जह तुज्झ तहेव मम सम्मं ॥१६॥ |हुंति वयाइँ तहा कुणु कयंमि एयंमि सरिसचरिआणं । धम्मपरिपालणेणं तुल चिअ जं गई होइ ॥ १७ ॥ भणियं ।। च सिरिमईए तिणतुल्लत्तणण गणियपाणाणं । धीराण जणाण इमाइँ हुंति न पुणो अ इयरेसिं ॥ १८ ॥ सोमे !!
Page #132
--------------------------------------------------------------------------
________________
धर्मपरीक्षा-
नवमः परिच्छेदः
॥ ५३॥
अणुवयाणं काहिसि चायं तुम पमायपरा । सयणाणं उवहासा एडगवणिज व पगयं (१) ॥ १९॥ जो
नाणाचित्ते लोए नाणापासंडमोहिअमईए । दुक्खं निबाहेउं सवन्नुवदेसिओ धम्मो ॥१॥ वत्तणुवत्तपवतो बहुविहकविकओं अ बद्धसन्नाहो। अवमनिअसम्भावो लोओ अलिओ अ बलिओ अ॥२०॥ धम्मो धम्मो त्ति जगंमि घोसए बहुविहेहिँ रूवेहिं । सो मइइ परिखियचो कणगं व तिहा परिक्खाहिं ॥२१॥ लद्धं ति सुंदरं ति अ सबो घोसेइ अप्पणो भणिकं । किइएणं पित्तवं सुंदरसुपरिक्खिओ काउं ॥ २२ ॥ तम्हा इच्छामित्तं वएसु तह सुंदरं न उण चाओ। अंगीकयत्वयाणं जम्हा सो दुक्खसयहेऊ ॥ २३ ॥ थोवो वि हु अइआरो पायं जं होइ बहु अणि?फलो । पुण सवधम्मचाओ दुरंतसंसारहेउ त्ति ॥ २४ ॥ एडगवणियसरूवं पुढे सोमाइ सिरिमई भणइ । लच्छीहरंमि नयरे सिट्ठी रयणायरो आसी ॥२५॥ नामेण अजियसेणो तस्स सुओ रूववं पगइभहो । तं जुवर्णमि पत्तं दद्दणं चिंतयइ सिट्ठी ॥ २६ ॥ जइ मिलइ पुनजोगा कन्नारयणं सुरूवगुणकलिअं । ता कारिजइ एसो कुमरो पाणिग्गहं तीए ॥ २७ ॥ युग्मम् । यतः
कन्यारत्वं गुणोपेतं विनीतं वरवंशजम् । सहायं गृहकार्येषु लभ्यते सुकृतोदयात् ॥ १॥ | अह सोमदत्तनामो रयणायरसिद्विणो वणिअपुत्तो। ववसायत्थं पत्तो नयरिं सिरिमंगलावइयं ॥ २८ ॥ जिणदत्तनाम सिट्ठी सम्महिट्ठी विसिट्ठजणरयणं । सक्को इव रिद्धीए वसणविमुक्तो परं गुणवं ॥ २९ ॥ तेण समं पुण पीई
Page #133
--------------------------------------------------------------------------
________________
आसी पुण सोमदत्तवणियस्स । तस्स य संसग्गीए सो जाओ सावओ सम्मं ॥ ३० ॥ यतः
प्रीतिः पुण्यवता साकं श्रीमता च विधीयते । एकतः सुकृतप्राप्तिरन्यतः स्युः समृद्धयः ॥ १ ॥
गुणसुंदरिनियकन्नं परिणावर अजिअसेणकुमरेण । जिणदत्तो तत्रयणा हरिसियहियओ तओ समहं ॥ ३१ ॥ अह रयणायरसिद्धी जिणधम्माराहणेण कालगओ । पत्तो पढमे कप्पे तओ चुओ निधुई गमिही ॥ ३२ ॥ अह अजिअसेणकुमरो जाओ नियगेहसामिओ सिरिमं । गुणसुंदरीइ सहिओ भुंजइ भोए विगयसंको ॥ ३३ ॥ अविर - तमाणसाणं विसयपसत्ताण कइवयदिणेसु । तेसिं गएसु पावोदएण दारिद्दमोइन्नं ॥ ३४ ॥ मेहेण व कमलवणं दिव| सेण व तारयाण पंतीओ। गिहिकिरियाओ तत्तो जाया विच्छायरूवाओ ||३५|| अह अन्नया पियाए भणिओ सिट्ठी सयं अजिअसेणो । गेहंमि कंमवसओ दारिद्दं अप्पणो जायं ॥ ३६ ॥ भोअणभित्तस्स कए कइया गेहंमि वट्टए चिंता । दारिद्देणं दलिओ गिहधम्मो दूरओ नट्ठो ॥ ३७ ॥ सयणावि सयणकज्जे नियगेहं परिहरंति पचेसु । गंतूण ससुरभवणं ता मग्गह एडगं एगं ॥ ३८ ॥ ऊरब्भरूत्र एसो चंदुज्वलमिसिणरोमसंपन्नो । पुण्णोदएण लब्भइ दारि| दविणासणो पाणी ॥ ३९ ॥ रोमेहिं तस्स कंबलरयणं छम्मासम्भंतरे होइ । दीणारसय सहस्सं जस्स य मुलं पुणो लभइ ॥ ४० ॥ सो पुण सरीरसंगेण जीवइ मणुआण पवणसंतुट्ठो । दूरे नियदेहाओ नो मुत्तवो तओ तुमए ॥ ४१ ॥ तं देहेण वहतं दद्दण य चउपयं विहिअसूगो । मग्गंमि नाह ! तुमयं उवहासपरो जणो होही ॥ ४२ ॥ तह वि
Page #134
--------------------------------------------------------------------------
________________
धर्मपरीक्षा-नियलोअनिम्मियलजा नियगारवेण मुत्तबो । ससरीराओ दूरे तुमए कइयावि नो नाह ! ॥४३॥ इइ सिक्वं नवमः दाऊणं स पेसिओ पिउहरंमि दइयाए । एगागी पुण एसो तत्तो ससुरालयं पत्तो ॥४४॥ सगिहागमणसरूवं पुढे
का परिच्छेदः ॥५४॥
जिणदत्तसिट्टिणा सयलं । तेणावि तस्स पुरओ नियवुत्तोऽखिलो भणिओ॥४५॥ ऊरब्भरयणमेगं समप्पियं तेण तस्स बहुमाणा। भणिऊण पालणविहिं नियतणयाहिययहरिसत्थं ॥ ४६॥ तं गहिऊणं सिट्ठी आवंतो नियपुरंमि तधिहिणा । हसिओ वि नेव मुंचइ कह वि अ अंगाउ दूरंमि ॥४७॥ अह सो नयरासन्ने पत्तो लज्जाइ सयणलोअस्स । पिउमित्तखित्तठाणे तं मुत्तूणं घरं पत्तो ॥४८॥ भणिओ सो भजाए एडगरयणं न दीसए नाह! । तुह पासे अह पिउणा समप्पिरं धम्मरयणं व ॥४९॥ सो भणइ मिचखित्ते बाहिं मुत्तो जणस्स लज्जाए । समए तीए भणिओ अभग्गसिरसेहरो सि तुमं ॥५०॥ बहुजोयणाणि एसो आणित्ता कीस संपयं मुक्को । पवणंतरेण पुट्ठो एसोते इण्हि मुओ होही ॥५१॥ तस्सानयणनिमित्तं पत्ता गुणसुंदरी तहिं खित्ते । दिह्रो पाणविमुक्को विच्छायतणूरुहो
तीए ॥५२॥ विहि रोमुद्धरणं तुच्छफलं कंबलो तओ जाओ। मग्गंतेण वि लद्धो न पुणो अन्नो ससुरपासे 8 MI॥ ५३ ॥ सोमे ! एडगसरिसो सुद्धो धम्मो दरिद्ददुहहरणो । पुन्नोदएण पत्तो तुमए सुगुरुप्पसाएणं ॥ ५४ ॥ मुत्तूण
॥५४॥ | इमं धम्म सयणाणं हीलणाइ लज्जाए । जइ कह वि मुंचसि तुमं दुलहबोही तओ होही ॥ ५५॥ एयस्स फलं तुच्छं पुणो अलाहो इहपरभवमि । एयारिसाण तुम्हा नो दायरो इमो धम्मो ॥ ५६ ॥ जओ
Page #135
--------------------------------------------------------------------------
________________
+MAHARANAGAR
जुग्गजियाणं विहिणा जुग्गेहि गुरूहि देसिओ सम्मं । जुग्गो धम्मो अ तहा सयलेट्टपसाहगो होइ॥१॥ रत्तो दुट्ठो मूढो पुचि बुग्गाहिओ य चउरो वि । एए धम्माणरिहा अरिहो पुण होइ मज्झत्यो ॥५७॥ तेर्सि चेव हिअट्टा अन्नह अइगाढरोगविहुराणं । ओसहदाणमकाले जहा तहाऽणि?फलहेऊ ॥ ५८॥ इइ सिरिमईइ भणि निसम्म सोमा पभासए एवं। पियसहि ! सवे जीवा हवंति किं एरिसा लोए ?॥ ५९॥ अंगीकयवयपालणसुरगिरिणो के वि हुँति सप्पुरिसा। जह दत्तनामसिट्टी आसी गुरुवयणदढचित्तो ॥६०॥ जहा| विस्सपुरीनयरीए दत्तो नामेण आसि ववहारी। नियरिद्धिवित्थरेणं विक्खाओ नयरलोअस्स ॥ ६१ ॥ सो संपत्तो कइया कंबुद्दीवंमि जलहिमछमि । उवअजिऊण नाणाधणकोडीओ सकम्मेणं ॥ ६२॥ आगच्छंतो पच्छा बुडो जलहिमि पोअभंगेण । तरिऊणं फल एणं जलनाहं आगओ तीरं ॥ ६३ ॥ गुणसागरमुणिनाहं कुणमाणं धम्म|देसणं तत्थ । पणमित्ता गिहिधम्मं दत्तो गिण्हइ तओ सम्मं ॥ १४॥ तओं पत्तो नियगेहं कमेण कम्मेण निद्धणो| जाओ। सो चिंतह निबाहो अओ परं मे कहं होही॥६५॥ पत्तो जिणिंदधम्मो दुलहो चिंतामणि व सुहहेऊ ।
पालेऊणं तीरइ सम्मं नो रोरपुरिसेहिं ॥६६॥ अहवा गिहमज्झत्थं पत्तं वाएमि तायसंदिहें। दारिदवेगहरणं ४|इइ चिंतिअ वायए एवं ॥ ६७॥ त्रिभिर्विशेषकम् ॥ जलनिहिमझे गोअमदीवे दूरट्टियंमि विविहाओ। रयण|तिणचारिणीओ गावीओ संति बहुआओ॥६८॥ इत्तो गोमयखत्तं गिण्हित्ता गम्मए तर्हि कह वि । सुरहिनि-11
Page #136
--------------------------------------------------------------------------
________________
FKRI-
नवमः परिच्छेदः
धर्मपरीक्षा
बेसहाये ठाविजावत्य जुत्तीए ॥ ६९॥ तकृषणफरिसजोगा गावीबो निसि सुहेण निवसति । कुवंति गोमयाई। वह रसणसमाणवत्राइं॥७॥ जलिएस तेसु विहिणा हति रवणाई गुरुअमुल्लाइं। इति पचक्खरभावं जाणित्ता चिंतए सिट्ठी ॥७१॥ हियकारिणा परेण वि न बुद्धिमंतेण भासिवं चलइ । किं पुण पिउणा निउणेण मन्झ एग
तरचेण ॥ ७२ ॥ नयरजणाणं पुरओ पभणइ सिट्ठी तओ सया एवं । भो भो लोआ! वट्टइ बुद्धी विहवो न मह ६ पासे ॥ ७३ ॥ लोओ वि भणइ एवं सुणिऊणं तस्स वयणमणवरयं । धणहीणो पुण एसो पत्तो गिहलत्तणं सिट्ठी
॥ ७४ ॥ को वि न अप्पइ लञ्छि न प्पडिवयणं करेइ तेण समं । नो चिहइ पुण सिट्ठी जप्पंतो तारिसं वयणं ॥७५ ॥ अह सुचा नरनाहो तस्स सरूवं दयाभरिअचित्तो। एगं घणस्स लक्खं अप्पावइ झत्ति सिट्ठिस्स ॥७६॥ तेण धणेणं विहिआ तेण तओ वाहणाइसामग्गी। गोयमदीवं गंतुं पिउवयणा रयणलाभत्थं ॥ ७७॥ अविगणि लोअलजं अवहीलिअदुजणाण वयणाई। दत्तेण तओ गोमयखत्तेणं पूरि पोरं ॥ ७८॥ तओं जिणवरिंदपूआमहिमं काऊण परमभत्तीए । सो वाहणेण पचो गोयमदीवंमि खेमेणं ॥ ७९ ॥ तत्थ पिकहिअविहिणा रयणगवीणं करितु छगणाई । सो पचो नियगेहे कमेण जलहिं समुत्तरित्रं ॥८॥ अह सयलनयरलोओ पमणइ अचुन्नहासकयनिउणो । दत्तेण अहो ! एकं आणीयं केरिसं पन्नं ॥८१॥आणाविऊण रन्ना भणिओ दत्तो सरोसहियएणं। निब्भग्ग !जल हिमझा छमणगणो आणिओ कीस ॥८२॥ विनवह तो दत्तो नरनाहं पणमिऊण विणएणं । सामी
%AA%
RREARCH
॥५५॥
Page #137
--------------------------------------------------------------------------
________________
HARASHEKHARASॐ
तुझ पसाया सवं भवं मए विहि॥८३॥ तओं विहिणा दहिऊणं छगणाई पंचवन्नरयणाई। निम्मवि स्त्रो सिठ्ठी अप्पह दित्ता पाहुए ॥८४ ॥ तो तुट्ठो नरनाहो अप्पइ दत्तस्स नयरसिडिपयं । बिम्हिअहियो लोओ मन्नइ तं बुद्धिगुणकलिअं॥८५॥ रयणहिँ तओ जाओ दत्तो नयरंमि विस्सुओ धणवं । विहिणा जिर्णिदधम्म आराहइ तिविहसंसुद्धं ॥८६॥ जह सो जणगनिरूविअपत्तगलिहियत्यनिचलो संतो। जाओ भायणमइरेगभावजो चिंतिमत्थाणं ॥ ८७ ॥ आणाइ जिर्णिदाणं पत्तगसरिसीद निच्छियाइ तहा । को वि जइ होइ कत्थ वि बालिसलोगो व हसणीओ॥८॥
इइ सोमाए भणिों सुणिऊणं सिरिमई भणइ एवं । जुग्गा मि तुमंपियसहि ! सम्मंजिणभणिअधम्मस्स ॥८९॥ एरिसधम्मवियारो जीए तह माणसंमि संसुद्धो । ता गिण्ह गुरुसमीवे सायरं धम्मवररयणं ॥९॥ बारसवयसंपुग्नं सावगधम्म समतवयमूलं। तो सोमा पडिवजह समहं सिरिसुवयापासे ॥९१ ॥ अह समणीणं गुरुणी पभणइ सोमं गिहत्थधम्मरिहं । भहे ! एसो धम्मो पत्तो तुमए सुकयजोगा ॥९२ ॥ ता धम्माणुटाणे करेहि जनं सया विहिपहाणे । धारितु सुद्धभावं वज्जिा सयलं वितहभावं ॥९३॥ थोवो वि निरइयारो धम्मो |विहिओ करेइ सिद्धिसुहं । सुबहू वि साइयारो परमत्थे व अप्पड़ ॥ ९४ ॥ ससउ च ससिं लोहस्स गुणगणं मासिलुज सियदूरं । थोवो वि वितहभावो धम्मं रम्मं पि दूसेइ ॥ ९५ ॥ वयभंगे गुरुदोसो थोवस्स वि पालणा
Page #138
--------------------------------------------------------------------------
________________
धर्मपरीक्षा
॥ ५६ ॥
गुरुकरी अ । गुरुलाघवं च नेयं धम्मंमि अओ अ आगारा ॥ ९६ ॥ जं विहिअमणुट्ठाणं वितत्तं कुणइ दंसणं समलं । समलंमि तंमि तवनियमवयगुणा हुंति न बहुफला ॥ ९७ ॥ धम्मगयं वितत्तं थोवं पि विसं व हणइ | सुहनिचयं । बुहेइ दोसजालं जणेइ बहुणत्थवित्थारं ॥ ९८ ॥ यतः -
धर्मानुष्ठानवैयर्थ्यात्प्रत्यपायो महान् भवेत् । रुद्रदुःखौघजननो दुष्प्रयुक्तादिवौषधात् ॥ १ ॥
इइ सुणिऊणं सोमा पभणइ गुरुणिं नमित्तु विणएणं । जहसति मए धम्मो सुद्धो विहिणा य कायवो ॥ ९९ ॥ धम्मग्गहणसरूवं तत्तो सोमा सयं घरं पत्ता । पुरओ जणयाईणं जहट्ठियं साहइ हिअट्ठा ॥ १०० ॥ तत्रयणं सुणिऊणं सोमं पभणइ पिया य सयणगणो । आजम्ममिच्छदिट्ठी वच्छे ! नहि सुंदरं विहिअं ॥ १०१ ॥ जं कुलकमेण पतं मग्गं चइऊण सयलसुहजणयं । पडिवन्ना जिणधम्मं अइदुकरकिरिअदुच्चरिअं ॥ १०२ ॥ कुणमाणीए एवं धम्मं तह सुंदरं न वि अ होही । ता मुंच इमं धम्मं जइ इच्छसि अप्पणो महिमं ॥ १०३ ॥ इइ पिअवयणं सुच्चा सोमा चिंतेइ नियमणे एवं । पडिवयणं पुण दाउ जुत्तं नवि होइ तायस्स ॥ १०४ ॥ यतः
पुच्छिउं पयट्ट करणिजेसुं निसेहिओ ठाइ । खलिएसु खरं पि भणिओं विणीययं नो बिलंघेइ ॥ १ ॥ जर कह वि साहुणीणं पासे आगच्छई पिया एस। ता होही पडिवोहो कइया तवयणसवणेणं ॥ १०५ ॥ एवं चिंतिअ सोमा पभणइ जणयं परेण विणएणं । वयणेण संजईणं धम्मो एसो मए गहिओ ॥ १०६ ॥ ता तुम्हेहिं
नवमः परिच्छेदः
॥ ५६ ॥
Page #139
--------------------------------------------------------------------------
________________
समेया गंतूण महासईण पासंमि । मुंचामि इमं धम्मं जो रुचइ नेव तायस्स ॥१०७ ॥ इइ भणिऊणं चलिया | | सोमा नियमंदिराउ वेगेणं । जणयाइजणसमेया महासईणं समीवंमि ॥ १०८ ॥ मग्गे वचंतेहिं दिह्रो पुरमज्झि तेहिं बहुलोगो। कोलाहलं कुणंतो गुणदोसमएहिं वयणेहिं ॥ १०९ ॥ तत्तो पुरोहिएणं पुट्टो एगो नरो वरायारो। किं एस नयरलोओ कुणई कोलाहलं भद्द ! ॥ ११०॥ सो भणइ इत्थ सिट्ठी सागरनामेण आसि धणनिलओ। भजा य संपया चिअ मुणिचंदो नाम तप्पुत्तो ॥१११ ॥ बंधुमई पुण धूया धुयपावा जिणमयस्स भत्तीए । पंचाणुष्वयजुत्ता जिणपूआपूअकरकमला ॥ ११२ ॥ मुणिचंदस्स दईया नामेणं देमई दयामुक्का । तेसिं थावरनामा ४ दासो दासीसुओ आसी ॥ ११३॥ सो पुण नयरासन्ने ठिएसु नियसिद्विणो कुलेसु सयं । गंतूण दुद्धदहिषयमाई आणित्तु सयणाणं ॥ ११४ ॥ अप्पेइ जहाजुग्गं विसेसओ पववासरेसु पुणो। तेणं सुहिआ ते पुण कुणंति सिटिस्स गुणगहणं ॥ ११५ ॥ जायंमि नामसेसे सागरसिढिमि कम्मजोगेण । मुणिचंदो पुण जाओ कमेण नियमंदिरस्सामी ॥ ११६ ॥ सायरमिव मुणिचंदं सेवइ निचं पिथावरो भिच्चो । तंमि अ रत्ता जाया पावपरा संपया माया॥११७॥ मुणिचंदं मारेउं झायंती नियमणमि अ उवायं । थावरपुरओ पभणइ तं वुत्तंतं रहो कइआ ॥ ११८ ॥ बंधुमई
नाऊणं बंधुसिणेहेण भणइ तच्चरि। मुणिचंदस्स य पुरओ सो वि हु हियए धरइ सम्मं ॥ ११९ ॥ अह मायावयहैणं गच्छंतं गोकुलंमि मुणिचंदं । हणिउं छुरिआघायं मुंचइ सो थावरो पावो ॥ १२०॥ तम्घायवंचणेणं अक्खय
AAAA%%
%ANASA
Page #140
--------------------------------------------------------------------------
________________
धर्मपरीक्षा
॥ ५७ ॥
देहो मणंमि झायंतो । थावरमारणमइओ मुणिचंदो गोकुलं पत्तो ॥ १२१ ॥ मुणिचंदेणं दासो रयणीए मारिओ बहिं सुत्तो । नियठाणकट्ठठावणकूडपवचेण सयमेव ॥ १२२ ॥ साहइ चोरागमणं मुणिचंदो कलकलं तओ काउं । पुरओ वयलोआणं रोअंतो घुग्घरसरेणं ॥ १२३ ॥ गोसे गिहंमि पत्तं मुणिचंदं संपया भणइ माया । पुत य! थावरदासो नहि दीसह केण कज्जेण ॥ १२४ ॥ सो भणइ माय ! हणिओ भिच्चो चोरेहिँ गोकुले सुत्तो । तेणाहं एगागी संपत्तो मंदिरं सिग्धं ॥ १२५ ॥ तो पत्थरघाएणं मुणिचंदो मारिओ य मायाए । मुणिचंदस्स य दइया तं | पहणइ देमई रोसा ॥ १२६ ॥ तं वृत्तंतं सुच्चा राया ठावेइ देमई पावं । गुत्तीह पुणो पुच्छर बंधुमई आणिउं पासे ॥ १२७ ॥ किं देमई न हणिआ तुमए जणणीए मारया एसा । सा भणइ निवं सामिय ! हिंसानियमो Sत्थि मह सम्मं ॥ १२८ ॥ जो वहइ जीवमेगं पावो निरणुकसो निरवराहं । सो नरयतिरिअदुक्खं पावर कम्मेहिं अइतत्तो ॥ १२९ ॥ यतः -
जो देइ कणयकोडिं धन्नाणं मूढकोडिकोडीओ । इकं वहेइ जीवं न छुट्टए तेण पावेण ॥ १ ॥
धम्मं जणो वि मग्गइ मग्गंतो वि अ नयाणइ विसुद्धं । धम्मो जिणेहिं भणिओ जत्थ दया सङ्घजीवाणं ॥ १३० ॥ तिन्नि सया तेसट्टा पासंडी अवि परोपरविरुद्धा । न य दूसंति अहिंसं तं गिण्हह जत्थ सा सयला ॥ १३१ ॥ तथान हिंसासदशं पापं त्रैलोक्ये सचराचरे । हिंसको नरकं गच्छेत्स्वर्ग गच्छेदहिंसकः ॥ १ ॥ इति ॥
नवमः
परिच्छेदः
॥ ५७ ॥
Page #141
--------------------------------------------------------------------------
________________
RSS RSS45
तं सुणिऊणं राया मन्नइ बहुमाणओ अ बंधुमई । तो गच्छइ नियगेहं एसा सा हरिसिया समहं ॥ १३२ ॥ इइ वुत्तं सुचा पुरोहिओ झायए मणे एवं । पावाणं जीवाणं केरिसचरिअं दुहावासं ॥ १३३॥ पयर्ड पभणइ एसो जीवाणं पालणं परमधम्मो । पावाणं पुण मूलं हिंसा सीलस्स तह मंगो॥ १३४ ॥ लद्धावसराइ तओ भणिों सोमाइ सयणवग्गस्स । पाणिवहविरइधम्मो गहिओ सम्मं मए ताय!॥ १३५ ॥ जइ रुचइ जीवाणं तुम्हाणं पालणं | तओ सम्मं । पालेमि इमं सम्म अहवा मुंचामि तुह वयणा ॥ १३६ ॥ तो जणएणं भणि धन्ना सि तुमं नमसणिज्जा सि । सबजगजीवहिओ जं पत्तो एरिसो धम्मो॥१३७ ॥पालेयचो सम्म न य मुत्तो कया पमाएणं । अंगीकयवयभंगे होही दुक्खं जओ घोरं ॥ १३८॥ पुरओ वचंताणं तो ताणं नयणगोअरं पत्तो। रायपुरिसेहि एगो हम्मतो निहुरं पुरिसो॥१३९॥ आसी वसंतनयरे सुहंकरो नाम वाणिओ घणवं । मंदोयरी य दइया पुत्ती गुणपूरिआ तस्स ॥ १४०॥ववसायत्थं पत्तो समुद्दमझमि अन्नया एसो। गच्छंतस्स उ भग्गं कुकम्मओ वाहणं तस्स ॥१४१॥ तरिऊणं जलरासिं फलएणं भिच्चसंजुओ सिट्टी। तीरं पत्तो सग्गुणसंमत्तेणेव भवपारं ॥१४२॥ तत्थ वि कम्मवसेणं मंदो सिट्ठी जरेण संजाओ। दासेणं परिचरिओ रोगविमुक्को पुणो जाओ ॥ १४३॥ तुटेण | तेण दिना नियपुत्ती तस्स पूरिआ नामा । अह चिंतइ सो मिचो सुणिऊणं सामिणो वयणं ॥१४४ ॥ लोआणं ववहारो विसंवयइ सक्खिएहिं विण सबो। तो तेणं तत्थ संठिणपक्खिणो सक्खिणो विहिजा ॥ १४५॥ अह
Page #142
--------------------------------------------------------------------------
________________
धर्मपरीक्षा
नवमः परिच्छेदः
॥ ५८ ॥
HERA
सिट्टी संपत्तो खमेणं नियगिहं सह जणेणं । दासो मग्गइ कन्नं एविहु एवं भणइ तस्स ॥ १४६ ॥ उत्तमकुलसंजायं कन्नारयणं गुणेहि संजुत्तं । तुम्भं अप्पेमि कहं कुलाइहीणस्स दासस्स ॥ १४७ ॥ दासेणं विनतो तओं राया सिहिणं भणइ एवं । दाऊण कहं कन्नं अहुणा अप्पेसि णो भह ! ॥१४८ ॥ पभणइ सिट्टी एवं रायाणं को वि ४ सक्खिओ इत्थ । दासो जंपइ विहगा तत्थ ठिआ जावगा संति ॥ १४९ ॥ रायादेसेण तओ दासेणं आणिया य?
ते विहगा। सियचंचुरत्तचरणा उच्चगला जावगा नाम ॥ १५० ॥ते छगणजायजीवे भक्खंता पुच्छिा करइ सन्नं । कुवंतो चंचूहि किमिगणसंचालणाइरया ॥ १५१ ॥ कूडवयणेण एवं जीवा पावंति पक्खिणो जोणिं । किमिभोईणं | पावं तम्हा सच्चं भणिज्जासु ॥ १५२ ॥ तो अप्पावइ कन्नं राया दासस्स पक्खिवयणेणं । रन्नो आणाभंगा सेट्ठी एसो दुहं पसो॥१५३॥ तंमि समयम्मि जंपइ सोमा जणयं परेण विणएणं । जंकूडवयणनियमो धम्मो सम्मं मए गहिओ ॥ १५४ ॥ मुंचामि ताय ! अहवा पालेमि वयं इमं जिणाभिहि। रायगुरू पुण जंपइ वच्छे ! पालेमि वयमेवं ॥ १५५ ॥ यतः| अलीकं ये न भाषन्ते सत्यवतमहाधनाः। धात्री पवित्रीक्रियते तेषां चरणरेणुभिः॥१॥
पुरजो वचंताणं ताणं अह नयणगोअरं पत्तो। एगो पुरिसो बहुआ हम्मंतो नरवइजणेहिं ॥ १५६ ॥ तो तेहिं ते भणिआ हम्मइ एसो कहं निराधारो । जंपंति रायपुरिसा एसोतेणो दुरायारो ॥ १५७ ॥ रायादेसेण तओ मारि
Page #143
--------------------------------------------------------------------------
________________
कडयं अप्पित्ता अजिवि । दुर्लभः पुरुषो
लातुल्यं युधिष्ठिर!।
जतो पए पए एसो । सूलारोवणहेडं वहभूमिं निजए पावो ॥ १५८ ॥ करुणारसमरिजंगी तो सोमा जंपए नि-11 दिवइपुरिसे । एवं मुंचह तेणं गिण्हह मह हेमकरकडयं ॥ १५९ ॥ तो रायादेसेणं मुको तेणो नरिंदपुरिसेहिं । सोमाइ हेमकडयं अप्पित्ता अजिवं पुत्रं ॥ १६०॥ यतः
हेमधनुर्धरादीनां दातारः सुलमा मुवि । दुर्लभः पुरुषो लोके यः प्राणियमयप्रदः॥१॥
यो दद्यात्काञ्चनं मेरुं कृत्वां चैव वसुन्धराम् । एकस जीवितं दद्यान्न च तुल्यं युधिष्ठिर ! ॥२॥ पुरओ वचंताणं ताणं नयणंमि आगया एगा। पइमारिय त्ति एसा हीलिजंती जणेहिं वामच्छी॥ १६१ ॥ एवं तीए चरि भणि तेर्सि नरेण इकेण । एसा परपुरिसेणं रत्ता बलरुबवंतेणं ॥ १६२॥ रत्तीइ मारिऊणं नियदइयं ...................मि किं सुक्खंगं । जं अंगीकयसुहकजपालणं सधसत्तीए ॥२१२॥ एमाइ पुच्छवागरणओ ज तह महवाई जायाई । जह तीइ धम्मविग्धं सयणा न करंति कइया वि ॥ २१३ ॥ स वि तीइ सयणा कमेण धम्मोबएसदाणेण । जिणधम्मरंगवंतो विहिआ सम्मत्तवयवतो ॥२१४ ॥ यतः
संखो रंगविहूणो रंगं नो देइ कस्स कइया वि । चुन्नो रंगविमुक्को कत्थ वि मिलिओ जणइ रंग ॥१॥ रंगजुरं परवालं परस्स रंग न देह कइया वि। मंजिहा रंगजुआ अन्नस्स वि रंगमाणेइ ॥२॥ १ अत्र सर्वेष्वप्यादर्शषु पञ्चाशद्दाथाश्रुटितास्सन्ति ।
ESSASHRESSES
RAN%A4%AARAK
Page #144
--------------------------------------------------------------------------
________________
धर्मपरीक्षा
नवमः परिच्छेदः
॥ ५९॥
ॐ%A5%5CSCACIRS
एवं जीवा चउहा हवंति धम्मे वि लोअमज्झम्मि। जे धम्मे अणुरत्ता परधम्मपयासगा थोवा ॥२१५॥ अह सिरिमई वि पुच्छइ गणिनीपासे नमित्तु विणएणं । नवतत्ताण वियारं पभणइ गुरुणी तओ एवं ॥२१६ ॥ जीवाजीवा पुन्नं पावासवसंवरो अ निजरणा । बंधो मुक्खो अ तहा नवतत्ता हुंति नायबा ॥ २१७ ॥ जीवा दुविहा भणिआ संसारत्था य मुत्तिपत्ता य । पंचदसहा अ सिद्धा अन्ने एगूणया भणिया ॥ २१८ ॥ चउदसविहा अजीवा धम्माधम्मत्थिकायनहपमुहा । खंधाइभेयभिन्ना निच्चा दबट्टया देसा ॥ २१९ ॥ जीवस्स य सुहकारणपुग्गलगहणं परं हवइ पुण्णं । वायालीसविहाणं वरसोहगसंपयाहेऊ ॥ २२० ॥ बासीइभेय पावं जंतूणं असुहपुग्गलसरूवं । बायालीसविहं पुण आसवतचं इहारूवी ॥ २२१ ॥ सत्तावन्नपयारं संवरतत्तं सुराइसुहहेऊ । बारसविहा य भणिआ कम्माणं निजरातत्तं ॥२२२ ॥ अभिनवकम्मग्गहणं बंधो चउहा जिणेहिं पन्नत्तो । अट्टविहकम्ममुक्को मुक्खो नवहा हवइ भहे ! ॥ २२३ ॥ एवं तत्तसरूवं सुणिऊणं सिरिमई समिअपावा । पालइ सावयधम्मं सोमा सहिआ तिहा सुद्धं ॥ २२४ ॥ तिविहकरणोवउत्ता छबिहआवस्सयाइँ पालंती। दुविहं जिणिंदपू कुणई सोमाजुआ एसा ॥ २२५ ॥ चउमासी उववासी साहू निस्संगसेहरो कइया । भत्तीए सिरिमईए पुन्नेणं नियगिहं पत्तो ।। २२६ ॥ नियमासखमणपारणदिवसे पाराविओ विसुद्धोहिं । अन्नाईहिं सययं हरिसिअहिअआइ अहिअयरं ॥२२७॥ युग्मम्॥ देवहिं कणयवुठ्ठी सुपत्तदाणप्पभावतुडेहिं । तइया तीए गेहे विहिआ विम्हयकरी नयरे ॥२२८॥ अह नरवइदइयाए
Page #145
--------------------------------------------------------------------------
________________
M कइया देहमि हेममालाए । दाहजरो असझो जाओ विजाण विविहाणं ॥ २२९ ॥ तो रजदेवयाए भणियं सयणमि.
नरवरिंदस्स । सिरिमइमहासईए सम्म जिणधम्मनिरयाए ॥ २३०॥ करकमलफरिससीअलअमयरसेणं च उवसमं सहसा । पामिस्सइ तो देहे तीए होही धुवं सुक्खं ॥२३१॥ तो रायादेसणं तत्थ गया सिरिमई ससोमा य। करपउमेणं फुसि अंगं तीए निवपियाए ॥ २३२॥ दाहजरो खणं उपसंतो निबुई तओ पत्ता। रन्नो देवी तइमा पूअइ भत्तीइ सिट्टिसुअं ॥ २३३॥ अह सिरिमई ससोमा कारावइ जिणगिहं पुरे तमि। सिरिपासनाहमणिमयपडिमाण सवीससयकलिअं॥ २३४ ॥ कुवंति तप्पइ निम्मिअ सिरिसमणसंघवच्छलं । विहिणा जिणिंदगणहरविसिट्टमुणिरायहत्थेणं ॥ २३५॥ एवं सावगधम्म सम्मं आराहिऊण ते दो वि। ईसाणे संजाया देवीओ दिवरूवगुणा ॥ २३६ ॥ तत्तो चुआ कमेणं चउरंग पप्प दुल्लहं परमं । जहखायसंजमेणं सिद्धिसुहं पावइस्संति ॥ २३७ ॥ एवं साहुसुसावयाण भणिओ धम्मो वयाराहणारूवो नाणकियाकलावकलिओ सम्म जिणिदागमे । नाणादुग्गइसंचियातुलमलप्पन्भारसंसोहगो णो कुच्छो कणयं व निम्मलतरो जीवाण सुक्खावहो ॥ २३८ ॥
॥इति श्रीधर्मपरीक्षाप्रकरणे तपागच्छाधिराजश्रीसोमसुन्दरसूरिशिष्यश्रीजिनमण्डनगणि
वाचकेन्द्रनिर्मितेऽष्टमगुणखरूपवर्णनो नाम नवमः परिच्छेदः॥९॥
Page #146
--------------------------------------------------------------------------
________________
॥ इति धर्मपरीक्षाप्रकरणं समाप्तम् ॥
Page #147
--------------------------------------------------------------------------
________________
अवलंबिउण कज्जं जं किंचि समायरंति गीयत्था।
थोवावराह बहुगुणं सव्वेसिं तं पमाणं त्ति ॥
તેવા તેવા દ્રવ્ય, ક્ષેત્ર, કાળ ભાવને આશ્રીને કોઈક વિશેષ કાર્યના નિમિત્તે ગીતાર્થ પુરુષો થોડા નુકશાન અને બહુગુણયુક્ત
જે કાંઈ આચરણ કરે છે, તે સર્વને પ્રણામ છે.
deleeee
Page #148
--------------------------------------------------------------------------
_