________________
रसनेन्द्रिय का खुरपे जैसा, स्पर्शनेन्द्रिय का शरीर के जैसा आकार है। १३५) जीव के विभिन्न अपेक्षाओं से वर्गीकरण कीजिए। उत्तर : १. एक की अपेक्षा से - चैतन्य लक्षण की अपेक्षा से समस्त जीव
समान है। २. दो की अपेक्षा से - १. त्रस, २. स्थावर ।
१. संज्ञी, २. असंज्ञी। १. सूक्ष्म, २. बादर। १. पर्याप्त, २. अपर्याप्त । १. व्यवहारराशि, २. अव्यवहारराशि ।
१. आहारी, २. अणाहारी । ३. तीन की अपेक्षा से- १. पुरुषवेदी, २. स्त्रीवेदी, ३. नपुंसकवेदी ।
१. भव्य, २. अभव्य, ३. जातिभव्य । ४. चार की अपेक्षा से -१. नारक, २. तिर्चञ्च, ३. मनुष्य, ४. देव। ५. पांच की अपेक्षा से - १. एकेन्द्रिय, २. द्वीन्द्रिय, ३. त्रीन्द्रिय,
४. चतुरिन्द्रिय, ५. पंचेन्द्रिय ।। ६. छह की अपेक्षा से- १. पृथ्वीकाय, २. अप्काय, ३. तेउकाय,
४. वायुकाय, ५. वनस्पतिकाय, ६. उसकाय। ७. सात की अपेक्षा से- १. सूक्ष्म एकेन्द्रिय, २. बादर एकेन्द्रिय,
. ३. द्वीन्द्रिय, ४. त्रीन्द्रिय, ५. चतुरिन्द्रिय,
६. असंज्ञी पंचेन्द्रिय, ७. संज्ञी पंचेन्द्रिय । ८. आठ की अपेक्षा से- १. अण्डज, २. पोतज, ३. जरायुज, ४. रसज
५. संस्वेदज, ६. सम्मूच्छिमज, ७. उद्भिज,
८. उपपातज । ९. नौ की अपेक्षा से - १. एकेन्द्रिय, २. द्वीन्द्रिय, ३. त्रीन्द्रिय,
४. चतुरिन्द्रिय, ५. असन्नी पंचेन्द्रिय तिर्यंच, ६. संज्ञी पंचेन्द्रिय तिर्यंच, ७. नारकी, ८. मनुष्य, ९. देव ।
१८२
श्री नवतत्त्व प्रकरण