________________
૧૨ મું
૧૧ી યાદ: તમે ભલે દૂબળા હો, પણ કાળજું વાઘસિંહનું રાખો; સ્વમાન ખાતર, મરવાની તાકાત હૃદયમાં રાખે. કેઈ તમને અંદરઅંદર લડાવી ન શકે. એટલી સમજણ રાખે, એ બે વસ્તુઓ લાખ ખરચતાં તમે મેળવી ન શકે તે આ લડતમાં તમે સહેજે મેળવી રહ્યા છે. તમને સાક્ષાત લક્ષ્મી ચાંલ્લો કરવા આવી છે. તમારાં ધન્યભાગ્ય છે કે સરકારે તમારા ઉપર આ વધારે કર્યો”
આ બધાં “ઉજળિયાત' કહેવાતી કેમેવાળાં ગામોમાં કરેલાં ભાષણ લીધાં. રાનીપરજ લોકોની આગળનાં એમના ભાષણનો સૂર ઉપર ટાંકેલા ભાષણ કરતાં કંઈક હળવે રહેતા હતો. રાનીપરજ બહેનોની પિત્તળ અને કાંસાંની બંગડીઓ તરફ આંગળી ચીંધીને તેમણે કહ્યું:
- “તમારી માલમિલકત જપ્ત કરવા આવે તે તેમને આવકાર આપજે અને તમારી બંગડી કાઢી આપજે અને કહે : લે, આ પહેરવી હોય તે ભલે પહેરે. (પુરુષો તરફ વળીને) તમને ભય લાગે છે કે તમને જપ્તી કરવા બેલાવશે તો શું કરશે. એ ડર જ કાઢી નાંખે. તમે મરે છે, દૂબળા નથી. દૂબળે એટલે નબળે અને કાયર અને બાયલો. કાયર અને બાયલા તો તે જ કે જેમનાં હાડકાં ભાંગેલાં છે, અને જેઓ તમારી. મહેનતમારી ઉપર આધાર રાખે છે. તમે ખેતરમાં મજૂરી કરે છે, તમે મેટી ગૂણો ઉપાડીને ચાર ગાઉ ચાલ્યા જાઓ છો, તમને કોણ દૂબળા. કહે? એક ગામના પટેલને મહાલકરીએ કહ્યું કે જપ્ત કરેલ માલ ઉઠાવવા વેઠિયા ન મળે તો પટેલને જ માલ ઉપાડ પડશે. એ પટેલે તુરત એને કહેવું જોઈતું હતું કે “એ મારું કામ નથી. વેઠિયા એ કામ કરવા તૈયાર નથી, હું નથી. તમને માટે પગાર મળે છે સાહેબ, તમે જ એટલું કામ કરી લો તો?” ”
લડતને અંગે આડકતરાં પરિણામો તો એવાં આવી રહ્યાં હતાં કે જેથી લડતની જવાળાથી ડરીને લડતને વખોડનારાઓને પણ સંતોષ થાય. આ લડત વિના “વર્જિત” અને “અવર્જિત” (એટલે દારૂ પીનારા અને ન પીનારા) રાનીપરજ બિચારા શી રીતે ભેગા થાત? હવે તો બંને એકબીજાને ભેટવા લાગ્યા હતા. સ્વચ્છ ખાદી પહેરેલી, રાજ સ્નાન કરતી, મુગ્ધ નિર્મળ બાળાઓ અવજિત વર્ગની મૂઢ જેવી મેલીઘેલી દેખાતી બહેને ઉપર ખૂબ અસર પાડવા લાગી હતી. દારૂડિયાને સ્પષ્ટ પદાર્થપાઠ મળતો -
૯૧
