Book Title: Agam 06 Ang 06 Gnatadharma Sutra Part 02 Sthanakvasi
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
View full book text
________________
अनगारधर्मामृतवर्षिणी टीका अ० ५ सुदर्शनश्रेष्ठीवर्णनम्
९७ शुकः पृच्छति-से किं' इत्यादि । अथ किं तद् नोइन्द्रिययायनीयम्. । स्थापत्यापुत्र आह-सुया' इत्यादि. । हे शुक! यत्-यस्मात् खलु क्रोधमानमाया लोभाः क्षीणा क्षयं प्राप्ताः, उपशान्ताःउपशमं प्राप्ताःसन्तो नो उदयन्ते-नोदीयन्ते, नो इन्द्रिययापनीयं नोइन्द्रियं मनस्तस्य विकाराः कषाया इह नो इन्द्रियशब्देन गृह्यन्ते, तेषां यापनीयं वशीकरणं ममास्ति ।।
शुको वदति-' से किं' इत्यादि । अथ किं तद् भदन्त अव्याबाधम् ? । स्थापत्यापुत्र आह-' सुया !' इत्यादि । हे शुक ! यत्-यस्मात् खलु मम वातिक पैत्तिकश्लैष्मिकसांनिपातिका= ! वातिकाः वातप्रकोपजनिताः पत्तिकाः प्रकोपसमुद्भवाः, श्लैष्मिका:कामकोपप्रभवाः, सानिपातिका: वातपित्त श्लेष्मणां समूहःसंनिपातः, तत्र भवाः विविधा ' रोगायंका' रोगातङ्का:-रोगाश्चातकाचेति इन्द्रिय यापनीय है । ( से किं तं नो इंदियजवणिज्जे ) भदंत ! नो इन्द्रिय यापनीय का क्या अर्थ है ? (सुया जन्नं कोह माण माया लोभा खीणा उवसंता नो उदयंति से तं नो इंदियजवणिज्जे ) हे शुक जो क्रोध, मान, माया और लोभ ये चार कषायें क्षयावस्थापन्न होकर या उपशम अवस्थावाली होकर उदय में नहीं आ रहीं हैं यही नो इन्द्रिय यापनीय है। नो इन्द्रियका अर्थ मन होता है । मन के विकार ये क्रोध, मान, माया, और लोभ ये चार कषायें हैं । इसलिये ये नो इन्द्रिय शब्द से गृहीत हुए हैं। यापनीय शब्द का अर्थ वश करना हैं । ये सब कषायें मेरे वश में हो रही हैं - यही नो इन्द्रिय यापनीय मेरे वर्त रहा है। (से किं भंते अव्वाबाहं ) भदंत ! अव्यावाध का तात्पर्य क्या है ? (सुया जन्नं मम वाइयपित्तिय सिंभियसनिवाइया धन्द्रिय या५नीय छ. ( से कि त नो इंदियजवणिज्जे ) महत ! न छन्द्रिय यायनीयनशमथ थाय छे. (सुया जन्न कोहमाण मायालोभा खीण। उवसंता नो उदयति से तनो इंदियजवणिज्जे) 3 शुभ ! अध, मान, माया, અને લેભ એ ચારે કષાય ક્ષય પામીને અથવા તે ઉપશમિત થઈને ફરી ઉદય પામતી નથી એજ ને ઈન્દ્રિય યાપનીય છે. ને ઈન્દ્રિય એટલે મન, અને ક્રોધ, માન, માયા, અને લોભ એ ચારે મનનાજ વિકારે છે. એથી આ બધાંને ઈન્દ્રિય શબ્દથી ગૃહીત થયાં છે. યાપનીય શબ્દને અર્થ વશ કરવું છે. આ બધા કષાયો મારે વશ થયેલા છે. એજ ઈન્દ્રિય યાપનીયને ईपी रह्यो छु ( से कि भते अब्वाबाह) 3 महत ! मध्यापन श! अथ छे ? ( सुया जन्न मम वाइयपित्तियसिभियसन्निवाइया विविहा
શ્રી જ્ઞાતાધર્મ કથાંગ સૂત્રઃ ૦૨
