Book Title: Agam 06 Ang 06 Gnatadharma Sutra Part 02 Sthanakvasi
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
View full book text
________________
---
-
अनगारधर्मामृतषिणी टीका अ०७ धन्यसार्थवाहचरितनिरूपणम् १९५ तस्मात्कारणत् ‘ण णज्जई' न ज्ञायते मया 'ज' यत् यदि 'मए' मयि 'गयंसि' गते ग्रामादौ 'वा' 'चुयंसि' च्युते-रखलितेवा कर्मक्शादनाचरतः स्वपदात्पतिते इत्यर्थः 'मयंसि' मृते-माणवियोगे सति, वा 'भग्गंसि ' भग्ने-रोगादिना कुब्ज खञ्जत्वेनाऽसमर्थीभूते, वा ' लुग्गंसि' रुग्णे-रोगावस्थामाप्तेसति ‘सडियंसिवा' सटिते व्याधिविशेषेण जीर्णतां गते सति, वा ' पडियंसि' पतिते प्रासादादितो. ग्लानभावाद्वा विदेसत्थंसि · देशान्तरं गत्वा तत्रैव स्थिते वा 'विप्पवसियंसि' विप्रोषिते - स्वस्थानविनिर्गते-देशान्तरगमनप्रवृत्ते सति वा ' मन्ने ' अहं मन्ये आधार, आलम्बन एवं चक्षु इन पदों के साथ सूत्रकार इसी बात को और जोरदार शब्दों से समझाने के लिये उपमा वाचक भूत शब्द का प्रयोग करते हुए कहते हैं कि यह धन्यसार्थवाह उन सब के लिये मेधिभूत था, प्रमाणभूत था, आधारभूत था, आलंबनभूत था और चक्षुभूत था। इस तरह यहां पुनर्राक्त दोष का सद्भाव भी नही माना जा सकता है।
कारण पहिले कथन में उसे स्वयं मेधि आदि रूप कहा गया है और इस कथन में उसे उन २ जैसा कहा गया है । इस प्रकार पुनरुक्ति दोष का वारण हो जाता है । यह धन्य सार्थवाह समस्त ईश्वर आदि जनों के सर्व कार्यों का संपादक था-इसलिये उसे यह " सर्व कार्य वर्द्धक" कहा गया है । इस प्रकार वह धन्य सार्थवाह अपने में इन समस्त बातों का विचार करके अब आगे ऐसा विचार करता है (तं ण णज्जइज मए गयंसि वा चुयंसि वा, मयंसि वा भग्गसि वा, लुगंसि वा, सडियंसि સાથે સૂત્રકાર એ જ વાતને વધારે સ્પષ્ટ કરવા માટે ઉપમા વાચક “ભૂત શબ્દને પ્રવેગ કરતાં કહે છે કે ધન્ય સાર્થવાહ બધાને માટે મેધિભૂત હતું, પ્રમાણ ભૂત હતે, આધાર ભૂત હતું, આલંબન ભૂત હતું અને ચક્ષુ ભૂત હતે. એથી અહીં પુનરુક્તિ રૂપ દેષ ઉદ્દભવવાની શકયતાથી ઉભી થતી નથી. કેમકે પૂર્વ કથનમાં જ તેને મેધિ વગેરે રૂપ બનાવવામાં આવ્યો છે અને આ વર્ણનમાં પણ તેને તે પ્રમાણે જ વર્ણવવામાં આવ્યું છે. આ રીતે પુનરુક્તિ દોષનું નિવારણ પણ થઈ જ ગયું કહેવાય. ધન્ય સાર્થવાહ બધા ઈશ્વર વગેરે લેકેના બધા કામેને પાર પમાડનાર હતે. એથી જ તેને
સર્વ કાર્ય વર્ધક” કહેવામાં આવ્યું છે. આ પ્રમાણે ધન્ય સાર્થવાહ પિતાની મેળે આ બધી વાને વિષે વિચાર કરતો આગળ આમ વિચારે છે કે (તું णज्जइ जं मए गय सिवा चुयंसिवा मयंसिवा भग्गंसिवा, लुग्गंसिवा, सङियसिवा,
શ્રી જ્ઞાતાધર્મ કથાંગ સૂત્રઃ ૦૨
