Book Title: Vividh Vishay Vicharmala Part 02
Author(s): Ratnatrayvijay
Publisher: Ranjanvijay Jain Pustakalay
Catalog link: https://jainqq.org/explore/005488/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vividha viSaya - vicAramALA] bhAga-2 sAdhu jinAlaya sAdhvIjI jinAgamAM jinabiMba zrAvaka zrAvikA saMpAdaka 19 AcAryazrI ratnAkarasUrIzvarajI basonI ziNa), advitriya vijaya For Peveral ww.jainelibrary.org Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI goDIjI pArzvanAthAya namaH - pa.pU. sva. AcAryadevezazrI ratnazekhara sUrIzvarajI ma.sA.nA - ziSya pa.pU. A. zrI ratnAkara sUrIzvarajI ma.sA. Adi zramaNa zramaNInA 2059 nA mAlavADAnagaramAM cAturmAsa praveza prasaMge aSADha suda-7, tA. 6-7-2003, ravivAra For Personal & Private Use Only Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ For Personal & Private Use Only Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI buddhi-tilaka- razekhara sadgurUbhyo namaH pUjya 1008 zrI maNivijayajI kRta hahidha viSaya ( bhAga-2 'divyAziSa dAtA sva. AcAryadevazrI ratnazekhara sUrIzvarajI ma.sA. zubhAzIvadi dAtA, kalikuMDa tIrthoddhAraka AcAryadevazrI rAjendrasUrIzvarajI ma.sA. preraNAdAtA, parama pUjya yuvAcArya zrImad vijayaratnAkara sUrIzvarajI ma.sA. punaHsaMpAdanakartA munirAjazrI ratnatraya vijayajI ma.sA. prakAzaka zrI raMjana vijayajI jaina pustakAlaya mAlavADA, jI. jAlora-343039 (rAja.) www.jalnelibrary.org Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pustaka nAma : vividha viSaya vicAramALAbhAga-2 saMpAdaka : munizrI maNivijyajI ma.sA. punaHsaMpAdaka : munizrI ratnatraya vijayajI ma.sA. prathama AvRtti : saMvata : 2059 naMkala 500 kiMmata : rU. 45-00 prAptisthAna amadAvAda amadAvAda : zrI pArasagaMgA jJAna maMdira (rAjendrabhAI) ophIsaH bI-104, kedAra TAvara, rAjasthAna hospITala sAme, zAhIbAga, amadAvAda-380004 phona (dhara) 2860247 muMbaI zrI maNIlAla yu. zAha DI.120, sTAra geleksI, lokamAnya tilaka roDa, borIvalI (ve.) muMbaI-400 092 phona (gha) 28011469, (o) 28642958, 2831011 zrI jaina prakAzana maMdira dozIvADAnI poLa, kALupura, amadAvAda-380001 phonaH (o) pa356806 amadAvAda | : sarasvatI pustaka bhaMDAra 112, hAthIkhAnA, ratanapoLa. amadAvAda phonaH 5356692 pAlItANA : zrI pArzvanAtha jaina pustakabhaMDAra kuvArAnI pAse, taleTIroDa, pAlItANA-384270 (sau.) zaMkhezvara zrI mahAvIra jaina upakraNa bhaMDAra jaina bhojana zALA pAse, zaMkhezvara, ji. pATaNa phona: 02733-73306 mudraka: navanIta prinTarsa, nikuMja zAha) 2733, kuvAvALI poLa, zAhapura, amadAvAda.-1 mobAIla: 98252 61177 phonaH pa625326 For Personal & Private Use Only Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ha, sukRtanA sahabhAgI , zA kesarImala malukajI tathA dharmapatnI mAlubena, suputra bhaMvaralAla, pArasamala, bAbulAla, ghevaracaMda sToka che che ke patra rameza, azoka, lalita, jitendra, manISa, samasta maraDIyA parivAra kArolA (rAjasthAna) For Personal & Private Use Only Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 7 prastAvanA 0 anAdi ananta samaya pasAra thatAM anekavidha paristhitinuM darzane thatA temAM vizeSa samabhAva-satyasvarUpa jANavA mATe samyakajJAna nI AvazyakatA savizeSa rahe. samyakajJAna prApta karavA mATe jJAnanAM sAdhanonI sAthe sAthe jJAna pratye rUcipaNa atyaMta Avazyaka che. jJAnanAM sAdhanomAM Agama, grantha, caritra tathA Agama-granthane AdhArita pustako paNa hoya. jayAre ApaNe Agama tathA granthonuM jJAna na meLavI zakIe paraMtu Agama tathA granthane AdhArita lakhelA pustako to sahelAIthI vAMcI zakIe. te hetune lakSamAM rAkhIne pUjaya muktivijayajI (mUlacaMdajI) ma.sA.nAM samudAyanA pUjaya munizrI maNivijayajI mahArAjasAhebe Agama tathA granthonI sahAyatA laIne ghaNI ja mahenata uThAvIne vividha viSaya vicAramALA nAmanA 1 thI 8 bhAga sudhInA pustako ghaNI ja vizALa sAmagrIthI bharapUra taiyAra karelAM che. emAM prathama be bhAgamAM pravacanane upayogI tathA vAMcavAthI paNa bodha thAya tevA bharapUra suMdara daSTAMto ApelA che. ekathI ATha bhAgo joyA pachI ema lAgyuM ke A sAhitya 40 varSa pahelA bahAra paDeluM tenA pachI apragaTa hatuM. mATe pharIthI saMpAdana karavAnuM mana thayuM. te mATe AcAryadevazrI OMkArasUrijI ma.sA. samudAyanA paramapUjaya AcAryadevazrI municaMdra sUrijI ma.sA. tathA pa. jItubhAInI salAha sUcana prApta thayela. tethI A kAryane turaMta hAtha dharI 1 thI 8. bhAganuM saMpAdana karela. temAM paNa amukaviSayono vizeSa vistAra hato tene saMkSipta karela tathA amuka granthonI mAhitI sAthe munizrIe pragaTa karela che. evI ja rIte 1 thI 8 bhAga saMkSipta vivaraNa tathA granthonI mAhitI sAthe pragaTa karavA mATe munizrI ratnatrayavijayajI ma.sA.no prayAsa saphaLa bane. bhavabhIrU AtmA A eka thI AThe bhAga kramasaravAMcI manana karI jJAnabhAvanAmAM AgaLa vadhIne sadgatine prApta kare. eja zubhAbhilASA sAthe AcArya ratnAkarasUri For Personal & Private Use Only Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina dharmanA vividha viSayono addabhUta khajAno eTale ( vividha viSayavicAramALA - bhAga -1 thI 8 saMpAdakaH munizrI maNivijayajI punaHsaMpAdaka: pU. munizrI ratnatraya vijayajI jaina dharmanA jJAnano bhaMDAra agAdha che. sarvajJakathita siddhAnto atyanta sUkSma ane sacoTa che. Agamo atyaMta gaMbhIra ane rahasyAtmaka che. AvI jaina zAsananI bhavyajJAna samRddhi che. paraMtu A samagra jJAnano khajAno saMskRta ane prAkRta bhASAmAM hovAthI tathA gurUgamya hovAthI badhAne mATe sulabha nathI. AvA apUrva jJAna samudrane valovIne tenA sAra rUpe suMdara zailImAM ane saraLabhASAmAM rajU thaela amRta eTale ja vividha viSaya vicAramALA bhAga-1 thI 8 A ATha bhAgono saMpuTa chellA keTalAMka varSothI aprApya hato. tenI AvazyakatA jaNAtA ame AjanA yuga pramANe punaHsaMpAdana karI punaHprakAzita karI rahyA chIe. A graMtho AbAlavRddha sahune upayogI che. pU. sAdhu-sAdhvIjI ma.sA. mATe to A eka abhUta khajAnA svarUpa che. temAM deva-gurU dharmane svarUpa bIjA aneka dhArmika ane vyavahArika viSayono saMgraha che. aneka kathAo ane daSTAMto A graMthamAM ApavAmAM AvyA che. hajAro daSTAMtothI opato A saMpuTa avazya vAMcavA yogya che. ( vividha viSaya vicAramALA bhAga-1 thI 8 mAM) AvatA viSayonI TUMkI rUparekhA bhAga-1 deva, gurU, dharmanuM svarUpa devapUjA, pUjAnA prakAra, gurUnI vyAkhyA, sugurU-kuguru AdinI vigere carcA, dharmanuM sabheda varNana tathA viSayone For Personal & Private Use Only Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAga-2 bhAga-3 bhAga-4 suMdara rIte spaSTa karanAra 125 thI vadhu addabhUta kathAono saMgraha zrAvakanuM svarUpa, sAmAyika, pratikramaNa, pauSadha Adi viSayo upara suMdara vivecana, vyavahAra zuddhi ane mAnavabhavanI durlabhatA darzAvatA dRSTAMto Adi aneka kathAo yukta. ekathI cosaTha viSayono saMgraha, jaina dharmanA saMdarbha kozanI garaja sAranAra A addabhUta graMtha jaina dharmanA moTAbhAganA badhA ja viSayonI vigato A vibhAgamAM Apane maLI raheze. samyakatva ane mithyAtva nuM svarUpa tathA tenA bheda prabhedo nuM dRSTAMta sahita varNana sAthe sAthe kulakSaNo, durguNo, durAcAranuM varNana ane tenA tyAga mATenA upAyo, suguNa, sadAcAra, sadharmanuM svarUpa ane tene svIkAravAnA saraLa upAyo. jaina dharmamAM covIza daMDakonuM vizeSa mahattva che. A daMDakonuM ciMtana mananA bhAvone sthira, nirmita ane udAtta banAve che. tenuM suMdara svarUpa sAthe sAthe kaSAyAdija varNana paNa suMdara rIte karavAmAM AvyuM che. vyavahArika jIvanane sukhI ane samRddha banAvavA nIti ane sadAcArano mArga ja sarvazreSTha che. te mArge javAnuM sadaSTAMta varNana A vibhAgamAM karavAmAM AvyuM che. purUSa, kALa dAna, atithi nihanava, vrata, batrIsa lakSaNo buddhi, mUrkha, bhakSyAbharyA ane prAyazcita jevA aneka viSayo dRSTAMta sahita varNavavAmAM AvyA che. bhAga-5 bhAga-6. For Personal & Private Use Only Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vibhAga-7 Atmonnatino mArga zuddha dharmano aMgIkAra karavo te che. te mATe AtmAnuM svarUpa, bhAvonuM svarUpa, A vibhAgamAM varNavavAmAM AvyuM che. A graMthamAM 1000 jeTalA vividha viSayonI vicAraNA karavAmAM AvI che. bhAga-8 mAnava janmane saphaLa karavA dharmaja eka anupama Azraya che. tathA 8/1 janma sArthaka karanAra niHzreyasa ane abhyadaya prApta kare che. abhyadaya meLavavA mATenA 320 judA judA manohara bhAvonAM upadeza ApavAmAM Avyo che. Ama kula ATha bhAgamAM kula 4000 jeTalA viSayonI vicAraNA karavAmAM AvI che. jemaNe vyAkhyAtA banavuM che, jemane jaina dharmanA addabhUta jJAnanI pIchAna karavI che jemane jJAna prApta karavAnI jijJAsA che. jemane judA judA viSayo jANavAnI rUci che te tamAmane A graMthamAMthI navuM rajU jANavA maLaze. evA A addabhUta graMtha saMpuTane ApanA jJAnabhaMDAranuM, gharanuM ane jIvananuM anerU AbhUSaNa banAvavuM rakhe cUkI jatA saMpuTa khalAsa thAya te pahelA saMparka sUtra pAsethI meLavI levAM. A saMpuTanI jUja nakalo ja chApavAmAM AvI che mATe jemane meLavI hoya to prApti sthAna nA saranAme saMparka karavo. Avo adUbhUta khajAno prApta karavA Apa vadhu rAha na jozo ! For Personal & Private Use Only Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anukramaNikA * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * ..... peja naMbara zrAvakanuM svarUpa ......... zrAvakanI nityakaraNI . zrAvakane anukaMpAkaraNa ............... bhavyazrAvakanAM cAra lakSaNo.......... svAmIbhAI bhaktivize meghanAdanuM dRSTAnta .. vartamAnakAlIna zrAvakanAM 21 guNo............... devadravyano vahIvaTa karanAra koNa ............ sAdhAraNa jJAna dravya upara kathA.......... kata kare upadhAna karavA viSe kathA ............ zuddhadravya ; na upara dhanadattanuM daSTAMta ........... vyavahArazuddhi upa somarAjAnuM dRSTAMta ............. vyavahArazuddhi upara devA ane jasAnuM dRSTAMta...... sAmAyika zabdano artha ... . sAmAyika phaLa sAmAyika phaLa upara dRSTAMta............. sAmAyika phaLa upara dRSTAMta bIjuM ............ sAmAyika upara dRSTAMto kayA Ave ?. Avazyakano artha ................... pratikramaNa karavAno TAima ............. pratikramaNa upara daSTAMto ajJAna kriyA viSe vaNinuM daSTAMta ................. 47 11 . 2 . 13. 14. * * * * * * * * * * * * * * * * - * * * * * 1pa, 16. 17. * * * * * *** .. . . 41 18. 19. * * * * * * * 20. 21. For Personal & Private Use Only Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * 5 23. 24. . . . . . 53 ra ra ra 27. 28. ra kAusagnanAM 19 doSo ....... pauSadha upara dhanazreSThInI kathA .................... pauSadhanAM aDhAra doSa... pauSadhazALA upara daSTAMto.......... AbhaDavasAhanI kathA ............ mAnavajanmanI sArthakatA ............................... mAnavajanmanI nirarthakatA....... mAnavajanma durlabha tenAM upara dazadaSTAMto ........... saddhodha upara 250 suvAkayo .... 185 naitika bodhavacano........ .......... hitakArI sUcanA ................. ....... tyAre ja bahu sAruM kahevAya ........ jIvane aMtima bodha vacano............. graMthakAra prazasti ...... La * * * * * * * * * * 31. 0 - * * * * *...... 1 32 5 34. 35. * * * * ***..... 149 For Personal & Private Use Only Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ For Personal & Private Use Only Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vividha viSaya vicAramALA bhAga-2 ( zrAvanuM svarUpa che zraddhApaNAne dhAraNa kare che, tathA vItarAga mahArAjanA zAsanane tathA vItarAganA siddhAMtane zraddhA sahita pALe che, aMgIkAra kare che, sAMbhaLe che, tathA supAtrane viSe dAna Ape che, tathA sadarzanane vare che, aMgIkAra kare che, tathA pApa karmo kApe che, ane saMyama tathA iMdriyonA rodhane kare che, saMyama meLavavA udyama prayatna kare che, e uparokta kartavyone je mANasa kare che, tene vicakSaNa manuSyo zrAvaka tarIke kathana kare che. zrAvakanI jJAtivargamAM nAmadhArI zrAvako to ghaNAja nIkaLI Ave. paNa yathArtha zrAvakanA guNo dhAraNa karavAvALuM vitarAga kathita zrAvakapaNu udayamAM AvavuM atyaMta durlabha che. vItarAga mahArAje satya zrAvakapaNuM nIce pramANe kahyuM che-je zuddha devagurU dharmano pratipAlaka samyakatvadhArIhoya, devadarzana vaMdana pUjana tathA gurUvarganI aMdara namaskAra satkAra daDha devagurU dharmano pratipAlaka samyakatvadhArI hoya, devadarzana vaMdana pUjana tathA gurUvarganI aMdara namaskAra satkAra daDha bhAvanAne dhAraNa karanArA hoya, saMpUrNa jIvadayAma yadharmano upAsaka hoya, sAmAyika pratikramaNa pauSadha, devapUjA, gurUbhakti, tIrthasevA, saMgha, svAmIvAtsalya karavAmAM ekAMta rIte Asakata hoya,dAna, zIyaLa, tapa, bhAvanAno pUrNa premI hoya, viSayakaSAya, rAgadveSAdika jenA svalpa hoya, satya sadAcAra nyAyanIti, vinaya viveka ityAdi zrAvaka varganA ekavIza tathA pAMtrIza mArgAnusArI guNagaNano dhAraka hoya, saMpUrNa zraddhAthI zrAvaka saMbaMdhI vrato, kriyAnuSThAna tathA jJAnadhyAna svAdhyAyadhyAnano karanAra hoya, jIvavicAra navatattva karmagraMthAdikanA jJAnathI alaMkRta hoya dInaduHsthita prANIo para anukaMpA dhAraNa karI For Personal & Private Use Only Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vividha viSaya vicAramALA bhAga-2 paropakAra karanAro hoya, mithyAtvI devadevInI mAnatA upAsanA anumodanAno parihArI hoya, temaja mithyAtvInA dharmakAryonI prazaMsA tathA tenA saMgano varjaka hoya, saralatA, zAMtatA, mRdutAdika guNothI zobhita temaja durjananA kuMsagano tyAga hoya, aDhAra pApasthAnone dhikkAranAra vairAgI saMveganA raMgavALo hoya paraguNone grahaNa karI paradoSonI upekSA karanAra tathA paranA guNone bolI potAnA AtmAnA doSone pragaTa karanAra temaja Atma niMdA karanAra hoya, mUrkha, niMdaka durjana duSTa, chaLa, prapaMcI, vizvAsaghAtI anedeva gurUdharmanA niMdakono parihArI dharmadhvaMsano tiraskAra karI tenAthI sarvathA alaga rahenAra hoya, saMsArathI udAsIna bhAvanAno dhAraNa karI kArAgRha samAna mAnI dunIyAnA jIvone parama baMdhavabhUta thaI karUNAno samudra hoya, dAnI mAnI yazasvI thaI punyanA kAmo karato divasone vyatIta karanAro hoya ane potAnA jaina mArganA matathI kadApikALe DaganAra na hoya teja sAco zrAvaka kahevAya che. zrAvakonI rUcImAM zraddhAmAM jo pheraphAra hoya to te zocanIya che. pUrajosamAM vahenArI mithyAtvanI prabaLa ceSTAne vinAza karavAvALI tathA kumati kadAgrahane dUra karanArI evI sanmati zAsananI adhiSThAyaka devI zrAvakone Apo ke jethI karI teo sAcA zrAvako thai sadgatinA bhoktA thAya. ThANAMgasUtramAM zrAvakonuM varNana tathA aneka pustakomAM aneka prakAranuM varNana kareluM che te manana karavA bhalAmaNa che. CzrAvakonA zRMgAro tathA nityanI raNI) vaLI paNa zrAvakanA zRMgAra tathA pratidinanI karaNInuM zAstrakAra mahArAjA kathana kare che. For Personal & Private Use Only Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vividha viSaya vicAramALA bhAga-2 jina pUjanaM vivekaH, satyaM zaucaM supAtradAnaM ca mahimA krIDAgAre zrRMgAraH zrAvakatvasya // 1 // bhAvArtha : (1) zrImAnuM jinezvara mahArAjanI pUjA, (2) viveka, (3) satya, (4) zauca, (5) supAtradAna A pAMca mahimAne krIDA karavAnA gara samAna, A sarva zrAvakanA zRMgAra kahelA che. devapUjA gurupAstiH, svAdhyAyaH saMyamasstapa : / dAnaM ceti gRhasthAnAM, SaTkarmANi dine dine // 1 // bhAvArtha : (1) jinezvara mahArAjanI pUjA, (2) gurU mahArAjanI bhakti (3) svAdhyAya (sajajhAyadhyAna), (4) saMyama (iMdriyAdikanuM damana karavuM) temaja yama niyamAdika karavA, (5) zakti anusAra vividha prakAranI tapasyA karavI, (6) niraMtara dAna ApavuM. A varkarma gRhastha (saMsArI mANaso) ne karavA lAyaka kahelA che. vaLI paNa bhagavatI sUrane viSe kahyuM che ke - caudasaThThamudiThTha puNNamAsivIsu paDipunnaM posahaM sammamaNupAlemANA bahuhiM sIlavayaguNaveramaNa paccakhANaM posahopavAsehi appANaM bhAvemAlA viharai // - bhAvArtha : caudaza, AThama, pUrNimA, amAvAsyA, vigere parvone viSe vizeSe karI paripUrNa pauSadhane samyak prakAre pAlatA thakA temaja ghaNA zilAdivrata, aNuvrata, traNa guNavrata, cAra zikSAvratane dhAraNa karatA tathA bAra agrata thakI virAma pAmatA, arthAtu bAravratanuM pratipAlana karatA tathA pratyAkhyAna pauSadha upavAsAdika vaDe AtmAne bhAvanA vRddhimAM preraNA karatA zAMta citte karI vicare che. bhakta prakIrNakamAM kahyuM che ke - aniyANoddAmamaNo, irisavasavisahakaMTayakarAlo / pUeha gurusaMgha, sAhammiyamAi bhattie // 1 // ( 3 ) For Personal & Private Use Only Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vividha viSaya vicAramALA bhAga-2 bhAvArtha : nidAna (niyANA) rahita temaja uttama roma rAjI vikasvarapaNAne pAmelI che. jenI evo bhavya jIva gurUnI uttama prakAre bhakti kare tathA zrI saMghane svAmivAtsalyAdika bhakti vaDe karI pUje. aha na sakkei kAuM, egabhutta sayA puNo / divasassa aThume bhAge, tathA bhuMje suvsaavo||1|| bhAvArtha : jo niraMtara ekavAra bhojana karavAne zrAvaka zaktivALo na hoya, to divasane AThame bhAge suzrAvaka bhojana kare. mahumakhaNasaMghADaga, gorasajuavidalajANi aNaMtaM / annAyaphalaM vayaMgaNa, paMcuvaribhavi na bhuMjanti // 1 // bhAvArtha : madha, mAkhaNa, sighoDA, dadhiyukta kaThoLa (jenI bedALa thatI hoya te), anaMtakAya ajANyA phaLa, veMgaNa, pAMca uMdubara temaja abhakSya padArthane zrAvako bhakSaNa kare nahi. vaLI pUjaya dharmadAsa gaNi mahArAje upadeza mALAmAM kahyuM che vaMdai paDipucchai pajjuvAsae sAhuNo sayayameva / paDhai suNei guNei ya jaNassadhamma parikahei // 1 // bhAvArtha : zrAvaka niraMtara sAdhuone vaMdana kare, pUche, temanI paryApAsanA kare, bhaNe, sAMbhaLe, gaNe ane bIjAne dharma saMbhaLAve. kiMbahunA! devagurU dharmanI upAsanA karavAno abhyAsI bane, abhyAsa paNa parabhavamAM jIvanA sAthe jAya che. kahyuM che ke pratijanma yadabhyastaM, jIvaiH karma zubhAzubhaM / tenauvAmyAsayogena, devAbhyasyate sukhaM // 1 // bhAvArtha : prati janmane viSe jIvoe je prakArano abhyAsa karela hoya, teja abhyAsanA yoge karI jIvo tene ja ihAM sukhe karIne For Personal & Private Use Only Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vividha viSaya vicAramALA bhAga-2 zIkhI zake che. AvuM jANI sujJa bhavya jIve zubha kAryo karavAno abhyAsa pADI saMsArataravArUpa bhAva zrAvakapaNuM aMgIkAra karavA kahyuM che ke kayavayakammo taha sIlavaM ca guNavaM ca uccuvavahArI / gurusussUso pavayakusalo khalu sAvago bhAve // 1 // bhAvArtha : vratonuM sevana karanAra zIyaLavAna guNavAna sarala vyavahAravALo, gurUmahArAjanI zuzruSA karanAra, tathA pravacana kuzaLa hoya,teja nizcaya bhAva zrAvaka kahevAya che. paracittaNuvattIe, dhammamadhammaM adhammamavi dhammaM / na bhaNaMti bhAvasadA, bhaNaMti saccaM ca mahuraM ca // 1 // bhAvArtha : anyamanuSyanA cittane anusarI bhAva zrAvako kadApi kALe dharmane adharma ane adharmane dharma kahetA nathI, paraMtu satya ane madhura vacana bole che. kayavikayasahIsuvi, uNabbhahiyaM kahiMti mahu agdhaM / sakkhatte vi niuttA, na annahA vAiNo huMti // 2 // bhAvArtha : levaDa devaDa vyApArAdikanA karmone viSe paNa vastune koI divasa nyUnAdhika kahetA nathI, tathA sAkSI pUrAvAnI aMdara joDAvAthI paNa uttama purUSo kadApi kALe asatya vacanane bolatA nathI. cauvvihA sAvagA pannatA taM jahA ammApiya samANe 1 bhAI samANe 2 mitta samANe 3 savatti samANe 4 ahavA cauvihA sAvagA pannatA taM jahA AyaMsa samANe 1 paDAga samANe 2 thANu samANe 3 kharaMTa samANe 4 bhAvArtha : ThANAMgajI sUtrane viSe zrImAnuM zAstrakAra mahArAjAe For Personal & Private Use Only Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vividha viSaya vicAramALA bhAga-2 cAra prakAranA zrAvako kathana karelA che. mAtA pitA samAna 1. bhAIbaMdhava samAna. 2 mitra samAna 3. tathA zokaya samAna 4. athavA bIjA prakAra thI paNa cAra prakAranA zrAvako kahelA che. Adarza-ArasI samAna. 1. patAkAdhvajA samAna. 2. sthANuM-khIlA samAna. 3. tathA kharI-kAMTA samAna 4. e prakAre zrAvako kahelA che. mAtA pitA samAna zrAvakanA lakSaNo. ciMtaia kajjAiM, na diThThakhalio vi hoi ninneho / egaMta vacchalo jai jaNassa, jaNaNI samo saDDho // 1 // - bhAvArtha : niraMtara potAnA bALa baccAMnI mAphaka muni mahArAjanA dareka kAryonI ciMtavanA kare, tathA daSTipathane viSe skUlanA pAmyA chatAM paNa, arthAt prati lekhanAdi kAryone viSe pramAdathI skUlanA pAmyA chatA paNa nisnehI thAya nahi, muni vargane viSe ekAMta vAtsalya bhAvane dhAraNa kare. AvA lakSaNo vALA zrAvaka zrAvikAone sAdhuonA mAtapitA samAna kahela che. hiyae sahiNehocciya, muNINa maMdAyaro viNaya kammo / dhAisamo sAhUNaM, parAbhave hoi susahAo // 2 // bhAvArtha : aMta-karaNane viSe nizcala snehane dhAraNa karanAra hoya, paraMtu muni mahArAjAono vinaya karma karavAne viSe maMda AdaravALo chatAM paNa, parAbhavane viSe sAdhuone sahAyabhUta je mANasa thAya che, te zrAvakane zAstrakAra mahArAjAe baMdhava samAna kathana karela che. mittasamANo mANAIsiM, sUsai apucchio kajje / mannato appANaM, muNINa sayaNAu abbhahiyaM / // 3 // bhAvArtha : muniyone dareka kAryamAM salAha ApanAra tathA For Personal & Private Use Only Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vividha viSaya vicAramALA bhAga-ra mAnAdikanI vRddhi karanAra, temaja sadA hitane ciMtavanAra, ane kArya prasaMga paDavAthI jo sAdhu na pUche, agara salAha na le to kopAyamAna thanAra, tathA je muninuM kArya hoya te potAnAM mAnanAra, ane potAnA svajana varga tathA potAnA AtmA karatAM paNa munine vizeSa mAnanAra AvA zrAvakane zAstrakAra mahArAjae muninA mitra samAna kahela che. thaddho chiddappehI, pamAyakhaliyANi niccamuccaraI / saDho savattikappo, sAhujaNaM taNasamaM gaNai // 4 // bhAvArtha : stabdha, niraMtara chidrane jonAra, pramAda AcaraNathI skUlanA Avela hoya tene niraMtara bolanAra, bakavAda karanAra, tathA sAdhu lokane tRNa sama gaNanAra, AvA kharAba lakSaNone dhAraNa karanAra zrAvakane zAstrakAra mahArAje sAdhunI zokaya samAna kathana karela che. gurubhaNio suttattho, biMbijai avitaho maNe jassa / so AyaMsa samANo, susAvao vannio samae // 5 // bhAvArtha : have bIjA catuSkane viSe cAra prakAranA zrAvakonAM lakSaNo dekhADe che. gurU mahArAje je je prakAre sUtra ane arthanuM varNana kahela hoya, te te ArisAnI peThe jenA manane viSe pratibiMbita thAya che, arthAt gurU mahArAje kahela tamAma sUtra arthane zIghratAthI dhAraNa karI lenAra zrAvakane zAstrakAra mahArAjAe siddhAMtanI aMdara AritA samAna zrAvaka kathana karela che. pavaNeNa paDAgA iva, bhAmijjai jo jaNeNa mUDheNa / aviNicchiya guruvayaNo, so hoi paDAiyA tullo // 6 // bhAvArtha : gurU mahArAje uttama prakAre bodha karyA chatAM paNa jema pavana dhvajAne bhamAvI nAkhe che. temaja mUDhamANasoe bhamAvavAthI je mANasa bhamI jAya che ane gurU mahArAjanA vacanone nizcayatAthI ( 7 ) bhAga-ra pharmA-2 For Personal & Private Use Only Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vividha viSaya vicAramALA bhAga-2 saddato nathI, tevA zrAvakane zAstrakAra mahArAje dhvajA samAna kathana karela che. paDivannamasaggAhaM, na muyai gIyatthasamaNu siDDho vi / thANu samANo eso apasosI muNijaNe nvrN||7|| bhAvArtha : gItArtha muni mahArAjAye vAraMvAra zikSA ApavA chatAM paNa pote aMgIkAra karela kadAgrahane nahi tyAga karanAra zrAvakane zAstrakAra mahArAjAe sthANu-khIlA samAna kathana karela che. eTaluM vizeSa che ke, muni varga pratye te dveSane dhAraNa karato nathI. ummaggadesao nihnavo'si, mUDho'si maMdadhammo'si / iya samaM pikayaMtaM, kharaMTaeso kharaMTasamo // 8 // bhAvArtha : tuM unmArgano upadeza kare che, tuM ninTava che, tuM maMda dharmane dhAraNa karanAro che e prakAre yadvA taddhA vacano vaDe karI munine kharaDe, viMdhI nAkhe, tevA zrAvakane zAstrakAra mahArAjAe kAMTA samAna kathana karela che. jaha siDhilamasui davvaM, chuppaM taM pihu naraM kharaMTei / evamaNusAsagaM pi, dUsaMto bhannai kharaMTo // 9 // bhAvArtha : jevI rIte zithila azuci dravyane gupta karanAra mANasane e azuci dravya kharaTe che, tevI rIte upadeza karanAra munine durvacanothI kharaDI nAkhanAra zrAvakane zAstrakAra mahArAjAe kharaMTa samAna kathana kahela che. nicchyao micchati, kharaMTatullo savattitullo'vi / vavahArAo u saDA, jayaMta jinngihaaiisu||10|| bhAvArtha : e uparokata kathana karela ATha prakAranA zrAvako paikI kharaMTa samAna ane zokaya samAna zrAvakone zAstrakAra mahArAjA niyamo For Personal & Private Use Only Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vividha viSaya vicAramALA bhAga-2 mithyAtvIo kahelA che have te uparokta banne zrAvako vyavahArathI jinavaMdanAdikane kare to paNa kharaMTa ane zokya samAna temanA durguNo hovAthI zAstrakAre temane mithyAtvIo ja kathana karela che. O( zrAvaLe anukyAkraNaDO neva dAraM vihAvei, bhuMjamANo susAvao / / aNukaMpA jiNidehiM sadANaM na nivAriyA // 1 // bhAvArtha : zrAvaka jyAre bhojana karavA bese tyAre bAraNA baMdha karIne bese nahi paraMtu khullA rAkhe, kAraNa ke jinezvara mahArAjAoe zrAvakone anukaMpA karavA mATe nivAraNa karela nathI, mATe bhojana karavA bese tyAre dvAra khullA hovAthI game te bhikSuka Ave tene anukaMpAthI zrAvakoe kAMIne kAMI ApavuM ja joiye ane tema karavAthI zrAvakanI anukaMpA dekhAI Ave che. vaLI paNa bhagavatI sUtromAM paNa tuMgiyA nagarInA zrAvakonA varNananA adhikArane viSe kaheluM che ke avaguMThiadArA-sAvaA saTTA bhAvArtha : zraddhAvALA zrAvako niraMtara potAnA bAraNAne khullA rAkhanArA hoya che. C( bhavya zrAvaktA cAra lakSaNo 1. bhadraka prakRti-kUDakapaTa rahita, sarala svabhAvI, AcAra vicAra vacana sarikhA rAkhe tevI saralatA yukta 2 vizeSa nipuNamati, guNadoSa, hitAhita,bhakSyAbhaDhya peyApeya gamyAgamya, kRtyAkRtya ne barAbara samajavAnI caturAI yukta 3. nyAga mArganI rUcI, anyAyaanIti tyAga karavA pUrvaka nItine sevanAra. 4 jinavacanane viSe sthira draDhatAthI karela pratijJAne nirvAhanAra dharmane viSedaDhatA dhAraNa For Personal & Private Use Only Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vividha viSaya vicAramALA bhAga-2 karanAra. A cAre uttama zrAvakanA lakSaNo che. svAmibhAInI bhakti viSe meghanAdanuM dRSTAMta A pRthvI talane viSe bhUminA alaMkArabhUta parvatonI zreNinA samAna mahAna jaina prAsAdo vaDe karI vibhUSita, dhana, dhAnya maNi, mauktika ane viziSTa vastro vaDe karI saMpUrNa ane khAsa varNana karavA lAyaka kSitipratiSThita nAmanuMnagara hatuM, te nagaramAM guNa grAmarUpI maNiyonA nighAna samAna meghanAda nAmano rAjA vAsa karato hato te nyAyanIti vaDe zAntithI prajAnuM pAlana karato hato. A rAjA upara koi deva tuSTamAna thayo ane kAmita siddhi ApanAra eka kacoluM ApyuM, tekacolAnA pratApe suvarNa, maNi, mANikaya,hIro, maukitaka, hIrAgala vastra, caMdana, barAsa, adhara, kasturI vigere mAna rahita te pAmyo, sudRDha samyakatva rUpI kalpa vRkSanA phalitabhUta thavAthI temanA sukharUpI amRtanA svAda samAna divya bhogaphaLane rAjA pAmyodevatAi kacolAnA prabhAvathI manuSyane viSe paNa A rAjA devatAi dAna lokone ApavA mAMDayo tenuM kAraNa pUrve upArjana karelo punyano ja prabhAva jANavo. rAjA potAnA zarIranA tejanA piMDa samAna niraMtara dasa koTI suvarNanA TukaDAnuM dAna devA mAMDayo hajAro jinezvara mahArAjanA prAsAdo teNe karAvyA,te jANe sAkSAt mUrtimAna tenI kIrtinA staMbharUpa hoyanI zuM ? te prAsAdane viSe zreSTha varNavALImaNimaya ane suvarNathI ghaDelI lAkho pratimAo hatI te pratimAnIsadeza duniyAmAM bIjI pratimAjIo na hotI. evI sarve tIrthaMkaronI sva varSAMkita ane kAntinA prAgmAra vALI pratimAone rAjAe sthApana karI. te jinemaMdirone viSe rAjA jANe potAnA pUrva bhavanA 10 For Personal & Private Use Only Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vividha viSaya vicAramALA bhAga-2 pApa melane dhoto hoyanI zuM ? evI rIte niraMtara snAtra mahotsava karavA lAgyo, jANe nararatna pravRtyAdikane dekhADato hoyanI zuM? tema prativarSa tIrthayAtrA ane rathayAtrAne pravartAvavA lAgyo. RNa mApha karIne tathA dravyAdikanA dAnane AdhAra pUrvaka karIne temaNe potAnA lAkho sAdharmI bhAIone koTayAdhipati banAvI dIdhA ane niraMtara be vAra pratikramaNa traNa vAra trisaMdhyA paramAtmAnuM pUjana parvatithine viSe pauSadha temaja upavAsa karavA mAMDayo, traNa hajAra rAjAone atyaMta saMprItinA kAraNabhUta temaja saMsAra sAgarathI tAranAra pAraNuM karAvavA mAMDyo, pratidivasa lakSa pramANavALA zrAvakone rAjA AnaMdathI bhojana karAvavA mAMDayo te buddhimAna rAjA niraMtara zrI saMghane zIrodaka samAna vastro vaDe ane suvarNa maNimaya AbhUSaNa vaDe paherAmaNI karavA lAgyo. trIza hajAra ghoDA ratho hajAro hAthIyo temaja koTI pALA tathA mastake abhiSeka karelA hajAra tejasvI rAjA jenI sevA kare che. evorAjA te tamAmanuM prabhupaNuM pALato ane iMdranI sAthe paNa spardhA karato eka lAkha varSa vyatIta karavA bhAgyazALI thayo. anyadA prastAva pArzvadeva nAmanA jJAnIne vaMdana karavAne mATe rAjA gayo. ane temanA vacanAmRtanuM pAna karavA lAgyo. jJAnI mahArAjA kahevA lAgyA ke he bhavyo ! manuSyapaNuM pAmIne niramala ratnatrayI upArjana karavAne mATe ALasane dhAraNa karo nahi. tyArabAda dezanA zAnta thayA pachI jJAnanidhi gurU mahArAjane rAjAe pUchayuM ke he bhagavan! pUrvabhavane viSe meM evuM zuM puNyakarma karyuM, ke devabhUminA sahodara samAna sarva kAmitane ApanAra durlabha evA maNiyAnA kacolAne kayA kAraNothI ane kevA punyodayathI huM pAmelo chuM ? 11 For Personal & Private Use Only Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vividha viSaya vicAramALA bhAga-2 te sAMbhaLI gurU mahArAja kahevA lAgyA ke he vatsa ! tuM sAMbhala sUryapura nAmanA nagarane viSe eka vaNika raheto hato. te mUDha AtmAno dhaNI hato, ane bhArane vahana karanAro temaja poTalAne ucakanAro hato, niraMtara khIcaDIne eka ja vAra khAto hato, eka ja jADuM laMgaDuM pAMca varSa sudhI paherI potAnA nirvAhana calAvato hato, te dharmane jANato na hato kartavyo visArI daI parvanA divasonuM paNa smaraNa karato na hoto, jo huM mArA svajana vargane maLIza to mAre paisAno vyaya karavo paDaze. evuM jANI kadApi kALe temane maLato nahoto, temaja jinezvara mahArAjanA maMdire paNa jato nahoto. AvI rIte paisA meLavavAnA eka ja dhyAnathI teNe ekalAkha drampa upArjana karyA, tyArabAda tene putra thayo, tene potAnA samAna guNavALo dekhIne te harSa pAmyo, ane vicAra kare che ke bhaviSyamAM A mAro putra pUrvajono uddhAraka thaze, tethI maraNa samaye teNe potAnA putrane kahyuM ke he vatsa ! meM mahAmahenate upArjana karela lAkha drammane barAbara vidhipUrvaka bhUmine viSe sthApana karavA-dATavA. AvuM sAMbhaLI teNe paNa kabula karyuM ane pitAnI hita zikSAne mAnI lIdhI. tyArabAda teno pitA maraNa pAmyo. pachI lAkha drampane bhUmimAM dATIne vizeSaudyama karI be lAkha drampane upArjana karyA teNe maratI vakhate potAnA putrane te be lAkha dramma dATavAnuM kahyuM ane putra aMgIkAra karavAthI te paNa maraNa pAmyo, tyArabAda bIjA be lAkha dramma paNa bhUmine viSedATIne te paNa bhArane vahana karIne lobhathI paisA upArjana karavA lAgyo tene dharmakarmane viSe tatpara ane svabhAvathI ja udArazIyala alaMkAra vaDe bhUSita patiAjJAnuvartinI dhanyAnAmanI strI hatI. teNIe ekadA prastAva avasara pAmIne kahyuM 12 For Personal & Private Use Only Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vividha viSaya vicAramALA bhAga-2 ke he svAmin ! lobha vaDe karIne parAbhava pamAya che ane tethI ja tuM rAtridivasa bhArane ja vahana karyA kare che. tArA gharamAM traNa lAkha dravya to bhUmine viSedATeluM che, chatAM paNa tuM teno upayoga nahi karatAM, bhogya dhanane vyartha gumAvI zA mATe kaSTa kare che? tArA pUrvajo to traNa lAkha drammane mukIne gayA.teNe temAMthI zuM sAdhyuM? ane tuM paNa A vaibhavane mukIne jaiza, mATe tArA jivitavyane dhikkAra che ! A prakAranA potAnI strInAM vacano sAMbhaLI kheda pAmelAne pharIthI tenI strIe kahyuM ke-tuM nisAso zAne mATe nAMkhe che? zuM nidhAnanuM dhana tAruM naSTa thaI gayuM? agara te kaMI lobha karIne vyApAra karavAthI te tArUM dhana khoI nAkhyuM che ? eTale tenA svAmI dhanarAja bolyo ke - he mugdha ! he bhoLI ! dhanathI lokomAM pUjA pAtrathavAya che, dhanathI jagatamAM mitrAi thAya che, to maraNa pAmelAnI sadaza nirdhana puruSa vaDe karIne zuM ? Aje te gharamAM bhikSA mAgavA AvelA brAhmaNane caNAnI muThI ApI tethI huM mArA dilamAM bahuja dubhA chuM. tyArabAda patinA cittane anusaranArI teNIe kahyuM ke nahi ApuM. paraMtupaisAnA vyaya vinA paNa tuM kAMI dharma karaNIne kara, tuM jagatanA baMdhava evA jinezvara mahArAjane namaskAra kara, tuM susAdhune vaMdanA kara, tArUM mana nirmala karI sAdhu pAse jaIne dharma zravaNa kara.he nAtha ! banne prakAre anartha karanAra evA paisAnA aMdara lobhI thaI, tuM banne lokane viSe hita karanAra dharmane viSe zA mATe tArI buddhine joDato nathI ? AvA prakAranA potAnI strInA vacanane sAMbhaLIne, kAMIka tenI vANI pramANabhUta mAnIne te potAnI strI pratye kahevA lAgyo. muniyone huM namaskAra nahi karuM, kAraNa ke mane AMgaLI vaDe 13. For Personal & Private Use Only Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vividha viSaya vicAramALA bhAga-2 svargane dekhADI, bALakanApeThe te ThagI leze, ane teo kaheze ke-kalyANa ane mahAkalyANa karavAmAM kAraNabhUta tuM prANIvargane dAna de, kAraNa ke te dAna svarga ane apavarga eTale mukta ApanAra thaze. vaLI jinAlayane viSe rahelA jinezvara mahArAjanuM pujana kara bhAgya vaDe karI sabhyabhAvane pAmelA guru mahArAjane paNa tuM pratilAbha mAnarahita dhana kharcIne paNa prANIyone tuM abhayadAna Apa. lokone viSe potAnI pratiSThA vadhAravA mATe jinezvara mahArAjanI pratimAnI pratiSThA karAva, viveka thaI. tuM tIrthane viSe jA ane dhana kharcA tArA AtmAne pavitra kara. jinezvara mahArAjanA guNagrAma karanAra sAdharmI bhAIone tuM tAruM dravya punyArthe Apa. AvI rIte vaMdanA karavA gayela mane kahIne muniyo mahAmahenate upArjana karelI lakSmI tyajAvI deze, mATe mAro prANa jAya to paNa sAdhu pAse to javAno ja nathI, paraMtu AjathI tArA vacanane pramANa gaNI jinezvara mahArAjane vaMdana karavAno niyama huM aMgIkAra karU chuM. jarUra rojajaina maMdire darzana karavA jaiza. AvA prakAranA niyamanI sAthe ja te paNa mANase bolibIjane prApta karyuM ane te mahAna punyanA kAraNabhUta thayuM tyAra thakIja tenI strI tenA bhavane dhanya mAnavA lAgI ane vicAre che ke have mAro svAmI kaMIka punya zALI thaze niraMtara potAnA niyama pramANe jinezvara bhagavAnane namaskAra karyA pachI ja khAya che, ekadA sUrya mastake AvyA bAda eTale bAra vAgyeskaMdha thakI poTaluM utArIne paga dhoyA vinAja potAnA gharane viSe peTho, kAraNa ke paga dhove to phogaTapANIno vyaya thAya evA hetuthI paga dhoyA nahi. tyArabAda tenI strIe khIcaDI ane tela pIrasyuM te telane potAnA hAthathI upara uparathI luchI nAkhIne levAmAM khIcaDIno koLIyo hAthamAM le che tevAmAM potAno 14 For Personal & Private Use Only Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vividha viSaya vicAramALA bhAga-2 niyama smaraNa mAM AvavAthI teNe strIne kahyuM ke Aje meM bhagavAnane vaMdana karela nathI, temaja bhagavAnane vaMdana karavAno mAro niyama che, mATe hAthane viSe khIcaDIno koLIyo rahela che tene lugaDAthI DhAMkIne ane jinezvara mahArAjane vaMdana karIne paNa mAro niyama sAcavavo joIe AvA prakAranA potAnA svAmInA vacana sAMbhaLIne te strI bolI ke he priya ! ekajavAra arihaMta mahArAjane namaskAra karavAthI lAkho bhavanA karelA pApa karmano ghAta karanAra thAya che. ane potAnA niyamamAM je daDhapaNuM che te anaMtA pApakarmane kSaya karavAne mATe samarthamAna che. tyArabAda strIe ciMtavyuM ke Aje mane jinezvara mahArAjanA prasAdathI uttamottama svapra Avela che, tenA anumAnathI huM jANuM chuM ke adhiSThAyaka deva Aje jarUra prasanna thaze, ane pratyakSa thaIne vara Apaze. AvI ciMtavanA cittane viSe karIne strIe kahyuM svAmin ! Aje tuM darzana karavA jAya che tyAM tenekadApi deva darzana Ape ane kaMI vara mAgavAnuM kahe to tuM mane puchIne vara mAgane paraMtu tArI buddhi vaDe karIne mAgIza nahi, AvI rIte buddhinInidhAna tenI strIe potAnI paMDitAI buddhi vaDe karIne potAnA svAmIne kahyuM. te paNa potAnI strInuM vacana mAnya karIne jaina maMdira gayo, ane jevo jinezvara mahArAjane namaskAra kare che, tevo ja adhiSThAyaka deva pratyakSa thaIne kahe che ke vara mAga. jinezvara mahArAjanI te bhakti karI che, tethI tArA upara tuSTamAna thayo chuM. adhiSThAyakajInuM Avu vacana sAMbhaLI te bolyo ke he deva ! kSaNa mAtra vilaMba karo ke huM ghare jaIne AvuM. ema kahI ghare gayo ane bairIne deva prasanna thayAnI vAta karI tethI te ghaNA harSa samUhane pAmI, ane bolI ke he kAnta ! Aje tAro manoratha rUpI vRkSa nAnA prakAranA phaLonI peThe phaLIbhUta For Personal & Private Use Only Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vividha viSaya vicAramALA bhAga-2 thayo. te ATalA divasa duHkha veThayuM, te du:kha tArUM ane mArUM paNa AjathI gayuM, mATe he nAtha ! tuM jaina maMdire jA, ane vara ApanAra devane kahe ke he deva sarva ! mArA pApa rUpI mahe2gIrone tuM sarvathA prakAre dura kara. AvI rIte yAcanA kara. tyArabAda strInA vacanathI teNe jainamaMdire jaine devanA pAse te ja prakAre yAcanA karavAthI adhiSThAyakadeve kahyuMke tAruM icchita kArya thaze. AvI rIte kahI deva aMtardhyAna thayA bAda ghare Avyo, ane AvatAMnI sAthe ja viveka pragaTa thavAthI bolyo ke he priyA ! pANI lAva,kAraNa ke hAtha paga dhoyA vinA bhojana karavuM te sAruM nahi, turata tenI strIe pANI ApavAthI hAtha, paga dhoi te bhojana karavAbeTho. tyArabAda tenI strIne ciMtavanA karI ke mArA svAmIne Aje vivekano aMkuro phuTavAthI hAthapaga dhoine bhojana karavA beTho,tethI have pachI dAnAMtarAya karma ane bhogAMtarAya karma zarIra thakI pAparUpI paherIgaronA naSTa thavA thakI nAzathaze,have pachI mAro bhartAra tyAga bhogI thaze, Avu ciMtavana karI AnaMda pAmI. bIje divase svayameva snAna karIkesara,caMdana, barAsa, kasturI,agara, pa,dIpa naivedya, akSata, puSpo laine bhagavAnane pUjyA bAda pavitra thai bhojana karyuM. anukrame zuddha devaguru dharmane oLakhI pIchANI teno zuddha premI thai,teNe ratnatrayIne viSe dRDha zraddhAne dhAraNa karI atyaMta harSita thai zAntithI uparokta ratnatrayInuM ArAdhana karavA mAMDayu tyArabAda potAnA pUrvajona bhUmine viSe dATela traNa lAkha dravane kADhIne tene punyamArge kharcI dainete punyAtmAe dakSatAthI potAno punya khajAno pUraNa karyotenA gharane viSe Rddhi ane dharmane viSe buddhi tenI vRddhi spardhAthI vRddhi pAmavA mAMDI, ane 16 For Personal & Private Use Only Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vividha viSaya vicAramALA bhAga-2 abhaMgura bhAgyono aMkuro tene prAdurbhAvane pAmyo. lokone viSe kahyuM che ke tenI lakSmI koNa mAtra che? ke je lakSmI bIjA prANIonA upabhogane viSe na Ave, ema jANI tAmramaya ane rUpAmaya bhAjano banAvI bIjAne ApavA mAMDayo. tenA hRdaya bhuvanamAM viveka rUpI dIpakanA prakAzayukta samyakatvarUpI dIpaka prakAzita taLAthI evA koIpaNa dharma guNona hatA ke je guNo Ane viSe prakAzita nahi thAya hoya. tenI lakSmI dAna ApavAthI, mati pairyane dhAraNa karavAthI mukha satya vANI uccAravAthI zobhA yukta thayuM, agara Ane viSe Azcarya zuM che? viveka te A sarvanuM bhUSaNa che. te jinezvara mahArAjanI pUjA karyA pachI ja bhojana karavA mAMDyo, ane atithiyone paNa bhojana ApavA lAgyo. muniyone paNa lADu tathA prAsuka annapAna devA lAgyo. tyAM teNe je punyakarma karyuM tenI anumodanA tenI strIe paNa karI tethI te punyanA prabhAve bannI gati tu sAMbhaLa. dhanarAjano jIva tuM thayo ane dhanyA je tArI strI hatI teno jIva ahIM paNatArI rANI madanamaMjarI nAmanI thai,tArA samyagadarzananA mahAbhyathI kAmita phaLane ApanAra A kacoLuM he meghanAda rAjA ! tane detatAe ApeluM che. AvA prakAranA gurUnA vAkyane zravaNa karIne ghare jaIne saMpUrNa divya bhogarUpa sukhasAgaramAM magna thayelA teNe prabhutAyukta thaI prabhunuM nyAyathI pratipAlana karI eka lAkha varSavyatIta karyA anukrame bhukta bhogI thai, potAnA putrane rAjayariddhi ApI vairAgya paMgita thaI. guru pAse jaI rANInA sAthe rAjAe dIkSA lIdhI ane tapane tapIne karmamelane tyAga karI kevaLajJAna meLavI muktine viSe gayo. A uparathI vicAravAnuM e che ke cAlu kALane viSe keTalAeka jIvo lakSmInI M17 17 ~ For Personal & Private Use Only Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vividha viSaya vicAramALA bhAga-2 lAlasAmAMja rAtri divasa racyA pacyA rahI dharma karaNIne dhakko mArI pApathI potAnA piMDanuM poSaNa kare che. pote lakSmI vAparatA nathI. bIjAne vAparavAnI nA kahI kubuddhi Ape che ane je vApare che aghara vaparAve che. tenA upara jhera, vera, IrSA, pradeza kheda kare che. teo bhAre karmI thaI dIrghakALa sudhI saMsArane viSe bhramaNa karyAkare che, mATe jene sukhI thavAnI icchA hoya teNe meghanAdanI peThe deva guru dharmanI bhakti sAthe sAta kSetramAM potAnuM dravya vAparavA ujamALa thavuM, ane dharmakAryamAM aMtarAya karavo nahi junA pAnA uparathI utAro (vartamAnakALanA zrAvakanA 21 guNo) 1 uddhata vaMdaNiyA 2. phogaTa phulaNIyA3. vAta banAvaNiyA 4. draga DolaNIyA 5. mAthA ukALaNIyA 6. sIsa caDAvaNIyA 7. kAna phoDaNIyA 8 DoLA caDAvaNiyA 9. prazna pUchaNiyA 10. asatya cAlaNiyA 11. aravalI pheraNIyA 12. TIkA kADhaNIyA 13. kAna phukaNiyA 14. AMkhamAraNiyA 15. bhUmi rUMdhaNiyA 16. viSa uDAvaNiyA 17. pUMTha kaNiyA 18. Adeza mAgaNiyA 19. niMdA karaNiyA. 20. chidra jovaNiyA 21. khalla gAlaNIyA. devadravyano vahIvaTa kranAra koNa ? ) ahigArIya gihaththo,suha sayaNo vittamaM jo u kulajo / akhuddo dhiI baliu, maimaM taha dhammarAgIya // 1 // gurupUjA karaNa rui, sussUsAi guNa saMgau ceva / NAyAhigaya vihANassa, dhaNiyamANApahANo y||2|| bhAvArtha : caitya dravya vRddhi karavAne mATe arthAt devadravya vRddhi 18 For Personal & Private Use Only Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vividha viSaya vicAramALA bhAga-2 karavAne mATe jemano kuTuMba varga sAnukUla rIte madadagAra hoya che. eTale anukUla kuTuMbAdi yukta (1) tathA dhanavAna eTale sanmArgane viSe pravartamAna thaI savyApAra vaDe karI, upArjana karela nyAya dravyavALo (2) rAjAne paNa satkAra karavA yogya eTale jemanA uttamamAM uttama saddhartananA AcaraNa thakI rAjA paNa raMjIta thaI atyaMta satkAra-sanmAna kare che. tethI zatruo thakI paNa parAbaLa nahi pAmanAra (3) uttama kulane viSe utpanna thayelo arthAt uttama kulane viSe utpanna thavAthI kulanI paNAnI vizeSe karI vRddhi karI potAnI karelI pratijJAno nirvAha karanAra evo (4) akSudra eTale zudratA rahita temaja dAna devAne viSe tatpara evo (5) vairyabalayukta eTale dhIravIrapaNAne dhAraNa karI potAnA cittanuM samAdhAna karavAne samartha (6) prazasta buddhivALo (7) vItarAga mahArAjanI AjJAnuM pratipAlana karavAmAM pradhAnapada aMgIkAra karanAra evo (8) dharmane viSe ekAMta Asakata evo (9) gurU bhakti karavAmAM rucivALo eTale pUjanIya janasamudAyanI sevA karavAmAM tatpara evo (10) zuzraSAdi buddhinA aSTa guNasaMpanna temaja viveka saMyukta evo (11) uttama buddhivALo evo (12) arthAt uparokta guNoe karI saMyukta suzobhita evo je gRhastha hoya teja gRhasthane zAstrakAra mahArAjAe devadravya sAcavavAno rakSaNa karavAno adhikArI rahelo che, kAraNa ke uparokta guNa saMyukta zraddhALu guhasthathI ja devadravyanI vRddhi saMbaMdhIno vyavahAra puNyAnubaMdhi mahAna zubha phalane ApanAro thaI zake che. yaduktaM siddhAMte jiNapavvayaNavuDhikaraM, pabhAvagaM nANadaMsaNaguNANaM / vaDhto jiNadavvaM, titthayarattaM lahai jIvo // 1 // 19) For Personal & Private Use Only Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vividha viSaya vicAramALA bhAga-2 bhAvArtha : jina pravacananI vRddhi karanArA tathA jJAna darzana guNono prabhAvaka evo uttama bhavya jIvaja jinezvara mahArAjAnA dravyanI arthAt devadravyanI vRddhine kare che te jIva tIrthaMkara padane pAme jiNapavvayaNa vuDhikaraM pabhAvagaM nANadaMsaNa guNANaM / bhakkhaMto jiNadavvaM, aNaMta saMsArio hoi // 3 // bhAvArtha : jina pravacananI vRddhino karanAra ane jJAna darzana guNono prabhAvaka chatAM paNa je mANasa deva dravyanA bhakSaNane kare che te anaMta saMsArI thAya che. AvI rIte deva dravya rakSaNa karavAthI lAbha ane bhakSaNa karavAthI anaMta saMsAra upArjana thAya che. e prakArano bhaya batAvyA chatAM paNa keTalAeka deva dravyanA vahIvaTa karanArAo Adhunika samayamAM devadravyanI aneka prakAre upekSA kare che tethI te pApa karmothI lepAya che ne DUbe che. bhakkhei jo uvvekhkhei, jiNadavvaM tu sAvau / pannAhINo bhavejjIvo, lIppai pAvakammaNA // 4 // bhAvArtha : je zrAvaka deva dravyanuM bhakSaNa kare che tathA devadravyanI saMbhALa nahi karatAM uvekhI mUke che te zrAvaka buddhihIna thAya che tema ja pApa karma vaDe lepAya che. 4. zatrujayamAhAtmye'pi devadravyaM gurudravyaM ,dahedA saptamaM kulaM / aMgAlamiva tat spRSTaM, yujyate na hi dhImatAM // 11. bhAvArtha : devadravya ane guru dravyane grahaNa karavAthI AsamatAta (cAre bAjuthI ekI sAthe) sAta kuLane bALe che, te kAraNa mATe (20) For Personal & Private Use Only Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vividha viSaya vicAramALA bhAga-2 baddhimaMta mahAnubhAvone aMgArAnI peThetemane sparza karavo lAyaka nathI. tathA digpaTa graMthe'pi varaM hAlAhalAdInAM, bhakSaNaM kSaNaduHkhadaM / nirmAlya bhakSaNaM naiva,duHkhadaM janma janmani // 1 // bhAvArtha : kSaNa mAtra duHkhane ApanAra hAlAhalAdi jheranuM bhakSaNa karavuM sAruM, paraMtu janmojanmane viSeduHkha ApanAra nirmAlyanuM bhakSaNa karavuM sAruM nathI. varadAvAnale pAtaH kSudhayA vA bhRtirvaraM / mUrdhni vA patitaM vajaM, na tu devasya bhakSaNaM // 1 // bhAvArtha dAvAnalane viSe jhapApAta karavo sAro tathA sudhAvaDe karI maraNa pAmavuM sAruM temaja mastakane viSe vaja paDe te sAruM paraMtu devadravyanuM bhakSaNa karavuM sArU nathI. uktaM Agame mullaM viNA jiNANaM, uvagaraNaM camarachattakalasAiM / jo vAvarei mUDho, niyakajje so havai duhio // 1 // bhAvArtha : je mUDha mANasa mUlya ApyA sivAya potAnA kAryane viSe jinezvara mahArAjAnA cAmara chatra kalazAdika upakaraNone vApare che te duHkhI thAya che. - 3i Rgranthaummgg desaNA maggama nAsaNA devadabvaharaNehiM / daMsaNamohaM jiNamuNi ceiya saMghAi pddinniio||1|| bhAvArtha : je mANasa unmArgano upadeza kare tathA sanmArgano nAza kare tathA devadravyane haraNakare,temaja jina, muni, caitya anesaMdhAdika vigerenA sAthe zatrupaNuM dhAraNa kare te mANasa darzana M21) For Personal & Private Use Only Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vividha viSaya vicAramALA bhAga-2 mohanIya karmane bAMdhe che. tathA nizIthacUrNI tattha IsaNamohaM arihaMta paDiNIyayAe evaM siddha ceiya tavassi / sua dhamma saMghassa ya paDiNIyattaM karaMto // daMsaNamohaM bNdhittibhAvArtha : arihaMta mahArAjAnuM pratyanIkapaNuM zatrupaNuM karavAthI tathA siddha caitya muni, zratadharma tathA saMghanuM prayatnIkapaNuM karavAthI mANasa darzana mohanIya karmane bAMdhe che. tathA uktaM ca vasudeva hiMDaujeNa ceidavvaM viNAsi teNa jinabiMba pUA daMsANaNaMdita hiyayANaM bhava siddhiyANaM sammadaMsaNa sua ohi maNapajjava, kevalanANa nivvANa lAbhA paDisiddhA, jAya tappabhavA sura mANussa Rddhi jAya mahimAgamassa sAhu jaNAo dhammovae sovi tatthaNu sajjaNA ya sAvi paDisiddhA tao dIhakAla ThitIyaM daMsaNa mohaNijjaM kammaM nibaMdhai asAya veyaNijjaM ceti evaM RSighAtAdAvapi bhAvyam| bhAvArtha : jeNe caitya dravyano vinAza karela che teNe jina biMbanA pUjA tathA darzanathI AnaMdita hRdayavALA bhavasiddhi jIvone prApta thanAra samyagadarzana, zruta, avadhi, manaH paryava ane kevalajJAna tema ja nirvANanA prApta thanArA lAbhone rokI dIdhelA che. tathA jina bhaktithI prApta thanArI, deva manuSyanI Rddhino tathA AgamanA mahimAno temaja sAdhuothI prApta thanAra dharmopadezano paNa AnuSaMgika paNe niSedha karelo che ane tethI karIne te jIva dIrghakAla sthiti yukta darzana mmmmmmmmmmmmmmmmm For Personal & Private Use Only Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vividha viSaya vicAramALA bhAga-2 mohanIya karmane bAMdhe che tema ja azAtA vedanIya karmane bAMdhe che tevI ja rIte munighAtAdikane viSe paNa jANavuM. (sAdhAraNa tathA jJAna dravya upara kyA ) bhogapura nagarane viSe covIsa koTI dravyano svAmI dhanAvaha nAmano zreSThI hato. dhanavatI nAmanI tene strI hatI, ane teNIne eka sAthe janmelA karmasAra tathA punyasAra nAmanA be putro hatA. te baMne putro bAbata pitAe nimittayAne pUchayuM ke A baMne bhaviSyamAM kevA thaze? nimittIyAe uttara Apyoke, karmasAra nibuddhi, ajJAnI viparIta buddhivALo, samagra dhana nAza karanAro, paiso upArjana karavAmAM zaktihIna tathA bahu kALa daridrI raheze paraMtu punyasAra paNa pUrve upArjana karelA dravyanI hAni karavAvALo, ane duHkhI thaze, paNa vyApAra karma karavAmAM kuzaLa thaze. pujayAre vidyA upArjana karI, ane karmasAre bahu upAya paNa kiMcit paNa jJAna meLavyuM nahi, phakata sAmAnya rIte vAMcavA lakhavAnI zakti paNa meLavI nahi, kiM bahunA, sarvathA pazu jevo rahyo, pAThaketene bhaNAvavAnuM choDI dIdhuM. tyArabAda baMne yuvAna avasthAne pAmyA,mAtA pitAe baMnene kanyAnuM pANigrahaNa karAvyuM, tyArabAda baMne bhAIo arasaparasa laDavA lAgyA, mAtApitAe bAra koTI dhana ApI judA karyA ane mAtA pitAdIkSA laI svarge gayA pachI svajana varge vAryA chatAM paNa karmasAre evo vyApAra karyo ke svalpakALamAM ja bAra koTI suvarNa nAza pAmyuM. ane punyasArane tyAM khAtara paDavAthI bAra koTI suvarNa nAza pAmyuM, tethI baMnene daridrapaNuM prApta thavAthI svajana varge baMneno tyAga karyo, sudhAthI pIDA pAmanArIte baMnenI strIo paNa piyaramAM cAlI gaI lokonA tiraskArathI lajjAvALA evA te baMne jaNA dezAMtaramAM gayA 23. bhAga-2 phamAM-3 For Personal & Private Use Only Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vividha viSaya vicAramALA bhAga-2 ane tyAM paNa pRthapha pRthak mahezvara gRha, bIjA upAyanA abhAve cAkarIye rahyA. jene ghare karmasAra rahelo hato, te vyavahArI kRpaNa juTho vyavahAra karanAra thatA pote boleluM paNa nahi Ape tevo hato, ane mAMgavA mAMDe tyAre amuka divase ApIza, ema bolI Thage, paNa kAMipaNa Ape nahi, AvI rIte ghaNe divase paNa eka pAi sarakhI paNa karmasArane maLI nahi. ane punyasAre kAMIka upArjana karyA chatAM paNa dhUrtoye te chInavI lIdhuM. evI rIte anya anya sthaLe paNa mRtyapaNAthI, dhAtuvAdathI, khanivAdathI siddha rasAyaNathI rohaNAcala gamanathI, maMtrasAdhanathI, rUdaMtIvelanA prayogathI kubuddhithI, viparIta karaNathI agyAravAra bahu ja upAyothI karmasAre, tathA punyasAre kadAcita kAMI upArjana karyA chatAM paNa te dhana pramAdathI banne jaNAye 11 vAra naSTa karyuM, tyArabAda banne udvegI thaI vahANe caDayA para dvipe gayA, ane sapratyayaratna dvipanI devI pAse maraNano nizcaya karI beThA. devIe AThame upavAse tamAruM bhAgya nathI ema kahyuM evuM sAMbhaLI karmasAra uThI gayo, paNa punyasAre ekavIsa upavAsa karavAthI devIye ciMtAmaNI ratna dIdhuM, tethI karmasAra pazcAtApa kare che. anya sAthe kahyuM ke phikara na kara, AnAthI tArI paNa siddhi thaze, tethI bannene prIti thaI ane vahANamAM beThAM anyadA pUrNimAnA caMdrano udaya thayo, tethI abhAgyanA udaye caMdra ane ciMtAmaNInA sanmukha vAraMvAra jovAthI ratna samudramAM paDayuM, tethI mUcha pAmyo bahu dukha utpanna thayuM, anukrame nagare gayA, jJAnI mahArAja padhAryA tyAre prazna karyo, tethI jJAnI mahArAja tenA pUrvabhavonekahe che - caMdrapura nagarane viSe jInadAsa ane jinadatta nAmanA be zreSThIyo parama zrAvako hatA. anyadA prastAve tyAMnA zrAvakoejJAnadravya tathA sAdhAraNa dravya bahu na 24 ) For Personal & Private Use Only Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vividha viSaya vicAramALA bhAga-2 ja meLavyuM, ane te bannene rakSaNa karavA mATe ApyuM tenuM banne jaNA sArI rIte rakSaNa kare che. anyadA jinadatte potAnA pustaka mATe joie, te lekhakapAse lakhAvyuM, ane bIjA dravyanA abhAvathI A paNa jJAna dravyaja che, jJAna sthAna che. ema ciMtavI bAra drama lekhakane temAMthI ApyA tathA jinadAse sAdhAraNa dravyanA bAra drama saptakSetranI yogyatAthI A zrAvakone paNa yogya che, ane huM paNa zrAvakaja chuM evuM vicArI bIjA dravyanA abhAvathI potAnA gADha kAraNe bAra drampa vAparyA, A duSkarmathI banne jaNA marIne pahelI narake gayA. vedAMtane viSe kaheluM che ke - prabhAsve mA matiH kuryAt,prANekaMThagatairapi // agnidagdhAH prarohanti pramAdagdhA narohanata // 1 // bhAvArtha : kaMThe prANa AvelA hoya to paNa prabhAdravyane bhakSaNa karavAnI buddhirAkhavI nahi kAraNa ke agnithI balelA navapallavita thAya che. paNa prabhAsvathI baLelA kadApi kALe naravallavitapaNAne pAmatA nathI prabhAsva eTale sAdhAraNa dravya tenuM bha Na karavuM nahi. tyAMthI nIkaLI be iMdriya sarisRpAdika bane thayA tyAMthI marIne bIjI narake gayA tyAthI nIkaLIne gaMdhapakSIyo thayA tyAMthI marIne trIjI narake gayA evI rIte eka eka bhavatiryaMcano ane narakagatino karI anukrame sAtamI narake gayA tyArabAda e keMdriya be iMdrIyate iMdriyacauriMdriya paMcendriya vigeremAM dasahajAra bhavone viSe jaIne bahu ja duHkha pAmyA. anukrame tame thayA cho A bhavamAM paNa bAra koTI dravya gumAvyuM bAra bAra vAra bahu mahenate upArjana karelu dhana paNa tamoye gumAvyuM ane karmasAra ne jJAnadravyanA bhakSaNathI ajJAnapaNu temaja dAsyAdikanA 25 For Personal & Private Use Only Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vividha viSaya vicAramALA bhAga-2 duHkhonI prApti thaI AvuM gurUmukhathI sAMbhaLavAthI bannene jAti smaraNa jJAna utpanna thayuM tyArabAda bAra bAra dramanA prAyazcitapade hajAra hajAra gaNuM dravya utpanna thAya ke jJAna khAte tathA sAdhAraNa khAte tarata ApavuM evo niyama lIdho tyArabAda bannene pUrvakarmano kSaNa thavAthI bahu dhana maLavA lAgyuM. tethI hajAra gaNu ApyuM anukrame bArabAra kroDa suvarNanA dhaNI thayA moTA zrAvako thayA. jJAna dravya ane sAdhAraNa dravyanuM rakSaNa karavA mAMDayA tyArabAda zrAvakapaNe pALI baMneye dIkSA lIdhI kevalajJAna pAmI mokSe gayA jJAna dravya ane sAdhAraNadravyanuM rakSaNa karavAthI tIrthaMkara padanI prApti thAya che. cAlu kALamAM devadravya ane dharmadravyane hoIyAkaravAnI jemanI Teva che temaNe A draSTAMtane manana karI samajavuM joie. OT zrAvakSene upadhAna kravA viSe kyAO carmApurI nagarIne viSe paramAhit zreSThInA be putro RSabhadattane jinadatta nAmanA hatA. pitAe bannene navakAra maMtra bhaNAvyA, jayAre tapa ane pauSadha karavA lAyaka bane thayA tyAre pitAe kahyuM ke he putro ? ekAgra cittathI samyapha prakAre sUtranA ArAdhanane mATe upadhAna tapa karo kahyuM che ke zraddhALu jIva vidhipUrvaka saddharma zakti anusAra kare ane dravyAdikanuM nahipaNuM chatAM paNa dharmakarmamAM pakSapAta dhAraNa kare eTale kelakSmI rahita hoya to paNa dharma karma cUke nahi. kahyuM che keH AsannasiddhiANaM vihipariNAmo u hoI sayAkAlaM / vihicAu avihibhattI, abhavvajia durabhavvANaM // 1 // bhAvArtha : najIkamAM siddhi varanAra jIvone sadAkALa vidhi pariNAma hoya che ane vidhityAga ane avidhie bhakta abhavya thatA durbhavya jIvone hoya che. 26 For Personal & Private Use Only Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vividha viSaya vicAramALA bhAga-2 te sAMbhaLI laghu (nAno) chokarI, moTI buddhivALA vaidhe upadeza karelAnI peThe AjJA mAnI AnaMdathI mahAmahotsava pUrvaka bahumAnathI upadhAna vahana karavA ujamALa thayo ane upadhAnane yathAkathita vahana karyA. moTA chokarAe saMsAramAM vRddha thaine pauSadha upavAsAdiduSkarma mAnI, nirdhvasa pariNAmI thaI,lajjAne tyAgI, "prathamathI ja huM akhkhalitapaNe bhaNelo chuM.' hAlamAM vidhi anuSThAna karavAthI zuM ? duSkaratapathI kAyazoSaNa karavAthI zuM phAyado che? ema mAnI, upadhAna tapano Adara na karyo upadhAna tapa karavA mATe mAtA, pitA, bhAI temaja kuTuMbI varge bahu preraNA karyA chatA paNa gaLIyA baLadanI peThe upadhAna vahana na karyA.aho ! aho ! pramAda madirAthI atyaMta gherAyela evA dharmiSTa mANasone paNa dhikkAra thAo kesamyapha prakAre dharma vidhine viSe paMDita purUSo paNa agnithI baLelAnI peThe upadhAna tapanI ArAdhanA karavAmAM ujamALa thatA nathI. evI rIte zrAvaka dharmanuM ArAdhana karatAM chatAM paNa moTA chokarAe upadhAna tapanI avahelanA karavAthI atyaMta gADha jJAnAvaraNIya karma bAMdhyuM. banne jaNA dharma pALI, prathama devaloke devasukha bhogavI, tyAMthI avI mahAvideha kSetrane viSe zeThIyAnA kuLamAM yugalapaNe utpanna thayA. tenA devadatta negurUdatta evAM nAma pADayAM, temAM moTo pUrva karmanA doSathIta mUrNa thayo. nAno jJAnI ane buddhivALo thayo. pitAe bannene upAdhyAya pAse bhaNavA mUkyA. moTAne uSNa pAtramAM jema pANInuM biMdu mAtra paNa na Take tema bahu upAyathI paNa kASTanA putaLAnI peThe eka daskata paNa nA AvaDyo. temaja pitrAdike maMtra, taMtra jaMtra auSadha,devatAnuM ArAdhana karI prazna pRcchA vigere karavA chatAM paNa navakAra maMtranuM eka pada paNa na AvaDayuM ane nAno buddhimAM 27 For Personal & Private Use Only Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vividha viSaya vicAramALA bhAga-2 bRhaspati hovAthI thoDA ja divasamAM samagra zAstrano pAragAmI thaI samyaka prakAre zrAvaka dharmanI samagra vidhine zikhavA vALo thaI jaina zAsanamAM atyaMta kuzala thayo.jJAna ArAdhana ane virAdhakapaNAnA vipAkano parivAka koI judo avAcya hoya che, tethI te bane anukrame rAhu ne caMdramA. khadyota ne sUrya rAtri ne divasa, amAvAsyA ne pUrNimA aMgAro ne suvarNa dhaMturone caMpo, keraDo ne kalpavRkSa, mazI ne dudha, kAgaDo ne koyala, bagalo ne haMsa, kaliyuga ne satyayuga, durjana ne sajjana, gadheDo ne hAthI AvA prakAranI upamA meLavavA vALA lokone viSe thayA.aho banne bhAIomAM viSa ane amRta jeTaluM moTuM aMtaradurdeve paMDita bhedathI kareluM che. evA zabdone sAMbhaLato mahAduHkha vaDe devadatta kALane nirgamana kare che. anyadA tenA pitAe jJAnIne banneno pUrvabhava pUchavAthI yathAsthita jJAnIe kahevAthI svaduSkarma kSayano upAya pUchavAthI jJAniye kahyuM ke upadhAna ne vahana karanArAonI namaskArAdi sUtra bhaNanArAonI saralatAthI vinaya Avarjana bhojana dhanAdikAdi sarvaprakAre bhakti karavAthI ane saMlagna upavAsa AyaMbIla Adi dustapa tapavAthI potAnA zarIranuM zoSaNa karavAthI mahAsAdhunI peThe dharma anuSThAnakarIza to ja tArUM duSkarma kSaya thaze. parama RSie kahela che ke pUrve karelA mahA pApa karmo karelA hoya, ciMtavelA hoya tene bhogavyA vinA chUTako nathI mATe tene kSaya karavAne mATe tapa karavA ujamALa thavuM. O zuddha dravya upArjana vA upara dhanadattanuM dRSTAMta A bharatakSetramAM ayodhyA nagarI ke je AdinAthajInI janmabhUmi hoI parama pavitra ikvAkubhUmi che te ayodhyA nagarIne viSe ugrasena nAmano rAjA hato.temanI guNagaNa dhAraNa karanArI For Personal & Private Use Only Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vividha viSaya vicAramALA bhAga-2 padmAvatIrANI, subuddhi maMtrI, dhanadeva vyavahArIo ane tene dhanadatta nAme putra thayo, paraMtu pUrvakRta abhAgyanA vazathI bAlyAvasthAmAM tene pitA maraNa pAmyo te potAnA pitAnuM dhana vAparatAM, ATha varSano thayo. nItizAstrane bhaNe che, tevAmAM ayodhyAne viSe dharmaghoSasUri samavasaryA, loko temanI pAse dharmane sAMbhaLe che. gurujI kahe che ke jene viSeduSTa karmano prayAsa nathI, kugati, kusvAmI, kuputra temaja durvAkya zravaNa karavAnuM nathI. temaja rAjAdikane praNAma karavAnA nathI, jyAM anna, pAna ane vastrAdikanI ciMtA nathI, paraMtu jJAnanI prApti che, lokothI pUjavApaNuM che. zAMtinI chAyA che, svargamokSanI prApti che, AvA prakAranA guNo sAdhupaNAmAM che, mATe tamo zA mATe te saMyama meLavavA udyama karatA nathI, ane jo sAdhu mArga tamone duSkara lAge to zrAvaka dharmanuM AlaMbana karo, A baMne mArgamAM paNa vyavahAranI zuddhi yukta zrAvaka dharmanuM pratipAlana karavuM joie, evuM sAMbhaLI dhanadatte vicAra karyo ke sAdhu mArganuM pratipAlana karavuM duSkara che, brahmacarya pALavuM, lobha karavo, vihAra karavo, ThaMDI sahana karavI, uSNatA sahevI, nirasa AhAra karavo, ghara ghara bhikSA mAgavI, pariSadone jItavA, AtApanA levI tIvra tapasyA karavI DAbhanA saMthAre sUvuM, maraNAMta kaSTo sahana karavAM, A sAdhu dharma mArAthI pALI zakAya tema nathI, mATe huM vyavahAra zuddha karIza, emaciMtavI gurune kahyuM ke huM vyavahAra zuddhimAM rahIza, niyama Apo, gurue kahyuM ke A kAryamAM pramAda na karavo, potAnA vacananuM pratipAlana karavuM, tane dharmalAbha ho. AvI rIte kahevAthI ghare AvI mAtAne vAta karI. mAtAe kahyuM ke - he putra ! durlabha duSkara vyavahAra zuddhi samyapha prakAre pALavI, draDhatA dhAraNa karavI teNe kahyuM ke mAtA ! ati 29 For Personal & Private Use Only Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vividha viSaya vicAramALA bhAga-2 AgrahathI paNa huM te mAro niyama pALIza.anukrame tenI mAtA maraNa pAmI. vyApAranuM kAma evuM che ke avazya asatya bole, vastuno viparya kare, kuDA tolAM mApAM kare tyAM te A kaliyugamAM phAve, paNa A to je prakAre bole te prakAre pALe, te prakAre pALe te prakAre Ape, eTale loko kahe che ke A to kaThora che, AnI joDe vyApAra karavAnuM ApaNuM kAma nathI, tethI tenI dukAne grAhako nahi AvavAthI, bApanI mUDI beThAM beThAM khAvAthI paisA khUTI gayA, paraMtu potAnA niyamamAM bIlakula doSano bhAMgo AvavA dIdho nahi tenI strI pativratA che, te kahe che ke svAmin ! ApaNI AjIvikA purI thavI paNa duSkara che, kAraNa ke gharanA dhaMdhAnuM je pratipAlana karavAnuM che. te sAgaranI kukSi samAna duSkara che, ema kahI tela nathI, ghI goLa, loTa, mIThuM, zAka nathI vigere kahyuM te sAMbhaLI dhanadatte vicAryuM ke satya che. A dezamAM vyavahAra zuddhi thavI muzkela che, mATe mAre paradeza javuM joIe tyAM mane jarUra dhananI prApta thaze, kAraNa ke lintaritana, dezAntaritAni, puruSAntaritAni, bhAgyAni santi tyA2vA muTuMba sahita potAnI strIne puchIne tene AzvAsana ApIne paradeza pratye cAlyo. anukrame samudra taTe gayo. kAraNa ke samudramArge lakSmI ghaNI maLe che. te lakSmI samudranI putrI che. temaja parataMtra che, chatAM paNabhAgyathI ja meLavI zakAya che, koIka abhAgIne samudra jAtrAmAM niSphaLatA thavAthI te nIce pramANe bole che. sAyara tujja na doso doso amhANa pukammANaM / rayaNAyaraMbhi bharie, hatthe medaduro laggo // 1 // bhAvArtha : he sAgara ! tAro doSa nathI, amArA pUrva karmano ja doSa che. ratnAkara ratnothI ja bharelo che, chatAM meM aMdara hAtha (30) For Personal & Private Use Only Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vividha viSaya vicAramALA bhAga-2 nAkhavAthI manehAthamAM deDako maLyo. have jalagaMbhIra nagarane viSe eka gAthApalikA vidhavA bahu dravyavALI vase che. tene ghare A sAdharmika vaNika putra rahyo. te ghare bhojana kare che. prati mAse kAMika dravya Ape che. te paNa sAdharmika jANIne tenI sevA kare che. te zrAvikA atyaMta kRpaNa che. rAtrie pADozInA dIvAnI jyotithI sutarane kAMte che. te sutara ghara kAmamAM Ave che, kAraNa ke kAma vinA kALa kevI rIte pUrNa thAya ? ekadA zrAvake dekhyuM ke A pArakAnA dIvAthI sutara kAMte che,mATe vyavahAra zuddhi kema rahe ? tethI teNe prabhAte kahyuM ke he zrAvikA ! punya prabhAvikA ! tuM adattAdAna grahaNa kare che, mATe tArI vyavahAra zuddhi nathI. teNIe kahyuM ke are mugdha zrAvaka ! tuM to dudhamAM porAM dekhe che. amAre vyavahAra zuddhi na hoya to na ho, temAM tAre zuM ? tethI dhanadatte jANyuM ke A azuddhi che, mATe potAnI vastu laine te cAlI nIkaLyo. ane jaLadurge gayo. lokone puchyuM ke ahIM koI zrAvako che. lokoe hA pADI te zrAvako pAse gayo. temAM ekane sAro dekhyo. tethI tene ghera jaine rahyo svadharmanA prabaLapaNAthI dharmarahitanI sevAne tyAga karato potAnA dharmanuM pratipAlana kare che ciMtave che ke : dharmeNa hanyate vyAdhiH dharmeNa hanyate bhayam / dharmeNa jAyate saukhyaM yato dharmastato jaya : // 1 // , bhAvArtha : dharmathI vyAdhi haNAya che, dharmathI bhayane haNAya che dharmathI sukha vRddhi pAme che, mATe jyAM dharma che tyAM jaya che. ekadA varSAkALa samaye pArakAnA kSetramAMthI khAIne harSa pAmatI bheMso Ave che, tethI te kSetramAM loko zeTha pAse phariyAda kare che. zreSThi kahe che ke huM tenuM nivAraNa karIza paNa bheMso cAranArAne nA kaheto nathI 31 For Personal & Private Use Only Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vividha viSaya vicAramALA bhAga-2 te vAta jANIne dhanadatte tene kahyuM ke aho ! zrAvaka paNuM ? bheMsanA dudhathI kuTuMbanuM poSaNa kare che, dharmane viSe aticArane jANato nathI, mATe mAre tene bodha karavo joie ema ciMtavIne kahyuM eTale te bolyo ke bheMso ajJAna che, tene nivAraNa karavuM azakya che, mATe tuM je dudhapAna kare che tenuM pApa mane ho.emAM kAMI paNa doSa nathI,teNe namaskAra vaDe kahyuM ke huM to jaIza. tyAre gharadhaNIe kahyuM ke jAo, pharIthI tamArA darzana mane thajo. dhanadatta jeTaluM dravya meLavyuM teTaluM khAdhuM tevAmAM to potAnA sAthe vahANamAM AvelA sArthavAhoe bahu dravyameLavI vividha vastu laIne jaLamArgejavAthI icchA karI ane dhanadattane kahyuM ke he mitra ! amo amArA dezamAM jaie chIe, kAraNa ke deza videzamAM gayA pachI tamAma prakAranuM kadAca sukha thAya to paNa potAno deza ja haiyAmAM roja khaTakayAkare che, mATe tAre paNa AvavuM. te kahe che ke huM zuM laIne AvuM ? dravya upArjana nathI karyuM. dravya vinAno puruSa maDadA prAya che kahyuM che ke : puttAi sIsA ya samaM vibhattA, risIi devAi samaM vibhattA / mukkhA tirikAyasamaM vibhattA, mUvA dariddA ya samaM vibhattA // 1 // bhAvArtha : putro ane ziSyo samAna kahelA che, RSi ane devo samAna kaho che, mUrkhane ane tiryaMcone samAna kahelA che, mRtyu pAmelA ane daridrone samAna kahelA che, mATe kema karI AvuM ? te lokoe kahyuM ke tyAre bALabaccAne bhakSaNa karavA kAMIka dravya de.teNe kahyuM ke kAMI dravya to nathI paNa ahIM atyaMta mIThA, zItaLa atyaMta lAMbI tRmine garamIne nAza karatAM ane mahA mUlyavALA bIjorAM che, te laI jaIne bALakone Apajo ane kahejo ke dravya maLaze tyAre ghare AvIza. mArI strIne paNa kahejo ke tuM tArA dharmanuM pratipAlana karaje, sarva sAruM thaze. te tyAMthI gayA. atyaMta pavananA vegathI traNa na 3ra) For Personal & Private Use Only Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vividha viSaya vicAramALA bhAga-2 mAsa upara arthe mArge koika nagarane viSe gayA.vahANo nAMgaryA. sevako ciMtAtura che, dANane letA nathI. vyApArIoe kahyuM ke tamo ciMtAtura kema cho ? tethI lokoe kahyuM ke rAjAno putra dAhajavarathI marI jAya che, bahu upAya karavAthI vyAdhi zAnta thato nathI bIjo upAya nahi maLavAthI paradvIpanAM bIjorAM maLe to ja zAnta thAya, nahi to putra mare teavasare rAjAno paDaha Avyote bole che ke koI paradvIpanAM bIjorA Apaze, tene rAjA kumAranA bhArobhAra suvarNa Apaze. mATe bIjorAM Apo ane suvarNa lyo. te lokoe vicAryuM ke aho ! bIjorAM dhanadattanA che, tene paNa dhana bahu thAo ne amone paNa lAbha thaze. dANa nahi le, mUkI deze,tethI eka bIjora ApyuM kumArete khAdhuM ke tarataja cha mAsano dAhajavara zAnta thaI gayo. rAjAe kumAranI bhArobhAra suvarNa vyApArIne ApyuM ane dANa mApha karyuM. kALAMtare ghare AvyA suvarNa tenI strIne ApyuM.teNIe jANyuM ke dharma prabhAva thakI maLelu che, mATe potAnuM ghara navIna karyuM.chokarAM chokarIono vivAha karyo. sAdharmikonuM vAtsalya karyuM.anukrame paisA upArjana karyA vinA dhanadatta kuzaLatAthI ghare Avyo gharane vibhUSitadekhIne vicAre che ke mArI strI dharmiSTha che paraMtu kuzIlA che. anyathA navIna ghara kyAMthI thAya? tyArabAda strIe tamAma vyatireka kahyo, saMtoSa thayo. dharmanuM phaLa dekhI dharamane vize udyamavALo thayo. sukhethI vyavahAra zuddhi karIne chevaTe dIkSAne aMgIkAra karI mokSe gayo. vyavahAra zuddhi upara somarAjAnuM dRSTAMta TO caMpAnagarImAM soma nAmana rAjA hato, ane te dAtAra hovAthI lokone dAna ghaNuM ja Apato hato. have ekadA prastAve sUrya grahaNa najIka AvyuM, tethI teNe maMtrIne bolAvIne puchayuM ke A nagarImAM kharuM 33. For Personal & Private Use Only Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vividha viSaya vicAramALA bhAga-2 pAtra koNa che ? tene huM dAna ApuM jethI punya karIne mane sAcuM punya prAptathAya. maMtrIye kahyuM ke evo supAtra eka brAhmaNa che, paNa te nyAyanuM dravya ja le che. rAjAnuM dravya nyAya dravya gaNAtuM nathI, kAraNa ke rAjyadravyanA pApano pAra ja nathI.dAna ApanAro jo vizuddha cittavALo hoya, ane dAna lenAro nirmala buddhivALo hoya to te dAna phaLIbhUta thAya che paNa evo yoga maLavo bahu ja durlabha che. jo evo yoga maLI jAya,ane ApavAnuM nyAya dravya hoya to ghaNuM ja phaLa thAya che.juo ! sArUM kSetra hoya tathA sArU bIja hoya temaja sArI vRSTi hoya to dhAnyanA DhagalA thAya che, paNa jo dhAnya ke kSetra sArUM na hoya to sArUM anna ane ghaNuM anna kevA prakAre pAkI zake? A pramANe maMtrInAM vacana sAMbhaLIne rAjAe bahu vicAra karyo pachI zuddha dravya meLavavA mATe teNe bIje gAma jaine majurI karI ane zuddha dravya meLavI Avyo. pachI sUrya grahaNane divaserAjAe ghaNA brAhmaNane ekatra karyA ane teone ghaNuM ja dAna ApyuM. tyArabAda maMtrIe kahelA nirlobhI brAhmaNane teDAvyo ane hAtha joDIne rAjAe tene dAna levAnuM kahyuM tyAre te brAhmaNa bolyo ke he rAjan ! mAre to rAjyapiMDa levo kalpato nathI. je brAhmaNo lobhI che teone levo hoya to bhale, kAraNa ke rAjapiMDa madhu sarikho miSTa che. paraMtu aMte jhera jevo che. te laine uttama brAhmaNa daMDamAM paDavAnuM kabUla karato ja nathI. putranA mAMsa karatAM paNa rAjyapiMDa asAra bahuja kharAba kahelo che. he rAjan ! tame sAMbhaLo, dasa sonI jeTalo eka brAhmaNa kahela cheke jenA pApano pAra nathI,kemake te badhAyajajamAnonA pApane laine bhAre thAyache.ane dazabrAhmaNanA samAna eka kuMbhAra kahela che, tathA dazakuMbhAranA samAna eka zIkArI kahela che,tathAdaza zIkArI samAna 34 For Personal & Private Use Only Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vividha viSaya vicAramALA bhAga-2 eka vezyA kahela che,ane daza vezyAnI samAna ekarAjAne pApI jaNAvela che, mATe huM to rAjyapiMDa levAno nathI tyAre rAjAe page lAgIne kahyuM ke vyavahAra zuddhithI kharI mahenate meLavelA mArI pAse ATha dAma che.tehuM tamone Apu.te levAthI tamane temaja mane ghaNoja lAbha thaze. tevuM kahevAthI rAjAnA vacananI prItithI teNe tedAma lIdhA.te vAta sAMbhaLIne bIjA brAhmaNo khIjAyA eTale rAjAe temane bolAvIne puSkaLa sonaiyAnuM dAna ApyuM. AnuM pariNAma e AvyuM ke bIjA tamAma brAhmaNonuM dravya thoDA divasamAM khUTI gayuM ane ATha dAma laI janAre eka kothaLImAM nAkhyA. pachI temAMthI kADhIne te vAparavA lAgyo. vApare, kharca, dAna Ape paNa temAMthI khUTe ja nahi, ane nidhAnanI peThe te dravya akhUTa thayuM. anukrame te dravyanA bhojanathI jJAna ane vratamAM paNa vRddhi thaI, anerAjAnA bhaMDAranuM dravya todinapratidina vadhavA lAgyuM.A hakIkata sAMbhaLIne rAjA bahuja khuzI thayo ane AnaMda pAmyo. nyAya dravyano Avo apUrva mahimA jANIne uttama purUSoe nyAya dravya meLavavA prayatna karavo. - vyavahAra zuddhi upara devA ane jasAnuM dRSTAMta) vyavahAra zuddhi vaDekarI upArjana kareluM dravya thoDu hoya to paNa ghaNu ja thaI paDe che. te upara draSTAMta koIeka gAmane viSe devo ane jaso nAmanA be mitro vasatA hatA. te banne nirdhana hovAthI dravya upArjana karavA mATe paradeza cAlyA. mArge cAlatA rastAmAM eka sonAnuM kuMDala paDeluM hatuM tene devAe dekhyuM, paraMtu te vratadhArI hovAthI teNe lIdhuM nahi. ane ADuM joine tyAMthI AgaLa cAlyo. tenI pAchaLa cAlanArA jasAe te kuMDalane dekhyuM, tethI aLavuM joIne teNe kuMDala upADI lIdhuM, ane te devA upara khuzI thayoke teNedekhyA chatAM paNa lIdhuM 35. For Personal & Private Use Only Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vividha viSaya vicAramALA bhAga-2 nahi. huM devAne aDadho bhAga ApIza.evI teNe dhAraNA karI. pachI te banne jaNA koIka moTA gAmamAM AvyA tyAM jasAyete kuMDalane chAnI rIte vecyuM. ane te dravyathI tathA sAthe lAvela dravyathI banne jaNAyakeTalIka vastu kharIdI. pachI potAne gAma banne jaNA AvyA tyAM potAnI vastu vaheMcI laI devAe kahyuM ke ATalI badhI vastu tAre zI rIte AvI ? kAraNa ke ApaNA pAse eTaluM badhuM dravya to nahotuM eTale jasAe kahyuM ke me kuMDala lIdhuM hatuM, tene vecI devAthI utpanna thayelA dravyathI A vastu kharIdI che. eTale devAyekahyuM ke huM temAMthI bhAga levAno nathI. jo bhAga lauM to mArU dravya hoya te paNa cAlyuM jAya jaso bolyo ke jo tAro evo vicAra hoyato tArI marajI pachI devAe potAnA dravyathI lIdhelI vastuo ja lIdhI, ane bIjI badhI jasAne pAchI ApI dIdhI karmanA yoge tejarAtrie cora AvyA ane jasAnI tamAma vastu upADI gayA. savAre gAmamAM vastunI achata hovAthI vastunA bhAva vadhyA,eTaledevAne potAnI vastunA sArA paisA upajyA eTale te sukhI thayo ane jaso nirdhana thaIne duHkhI thayo. tyArabAda devAe tene keTalIka lakSmI ApIne sukhI karyo. tethI te paNa devAnI jevo zrAvaka thayo,ane vyavahAra zuddhithI dravya meLavavA mAMDyo tethI tenI buddhi nirmaLa thaI gaI pachI divase divase lakSmI vadhavA mAMDI mATe uttama purUSoe niraMtara nyAyathI ja lakSmI upArjana karavAujamALathavuM. CT sAmAyika zabdano artha che sama =rAgadveSanA virahapaNA thakI, sama =madhyastha ane ayo-- amane arthAt madhyasthatAne viSe magna thavuM. ekAMta prazAMtatAne viSe rakta rahevuM teja sAmAyika kahevAya che athavA samyapha prakAre dayApUrvaka 36 For Personal & Private Use Only Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vividha viSaya vicAramALA bhAga-2 jIvone viSe pravartana karavuM teja sAmAyika kahevAya che. athavA rAgadveSanA viraha karI jene viSe pradhAna rIti dhAraNa karI samyaka prakAre bolavuM kathana karavuM teja sAmAyika kahevAya che. athavA rAgadveSano jene viSe samAsa saMkSepa karavo teja sAmAyika kahevAya che. athavA jene aMgIkAra karavAthI lavaleza mAtra pApano pracAra raheto nathI teja sAmAyika kahevAya che athavA samaMtAtu pApano parihAra karavAthI zAMtatAdi jJAna jene viSe utpanna thAya che, teja sAmAyika kahevAya che. athavA gurUmahArAjane sAkSI rAkhI nivRtti mArgane aMgIkAra karavA pratyAkhyAna karavuM. AzravadrAra thakI virAma pAmavuM teja sAmAyika kahevAya che. (sAmAyi 7) uttarAdhyanasUtre 29 meM adhyayane sAmAiyeNa bhaMte, jIve kiM jaNai goyamA samAiyeNaM sAvajjajogaMvirahaM jaNai / bhAvArtha : he bhagavan! sAmAyika vaDe karIne jIva zuM upArjana kare ! he gautama ! sAmAyika vaDe karI jIva sAvadya yoganI virati kare che. (sAmAyikanA 32 doSa) 10 mananA doSa : (1) dumane dekhI baLavuM, (2) avivekI vAtamAM zoka karavo, (3) tattvanuM ciMtavana karavuM nahi, (4) mana vyAkula rAkhavuM, (5) mAnanI icachA karavI, (6) vinayanI bAbatano zoka karavo nahi (7) bhayano vicAra karavo, (8) vepAranI ciMtA karavI, (9) rUpano saMdeha karavo, (10) niyANuM bAMdhavuM (phaLano saMkalpa karI dharmakriyA karavI.) - 37 For Personal & Private Use Only Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vividha viSaya vicAramALA bhAga-2 10 vacananA doSa H (1) durvacana bolavuM, (2) huMkArA karyA karavA, (3) pApano Adeza karavo, (4) vinA kAme bolavuM, (5) kalaza karavo, (6) Avo jAo kahevuM, (7) mammA caccAnI gALo devI, () bALako ramADavA, (9) vikathA karavI, (10) hAMsI majA karavI. 12 kAyAnA doSa H (1) Asanane sthira na rAkhavuM, (2) cAre bAju joyA karavuM, (3) pApa vALAM kAma karavA, (4) zarIra maraDavuM, (TacAkA phoDavA), (5) avinaya karavo, (6) bhIMtane oThIMgaNe besavuM, (7) mela utAravo, (8) zarIra khaNavuM, (9) paga upara paga caDAvavA, (10) viSaya vAsanAthI aMga khulluM rAkhavuM, (11) upadravanA DarathI zarIra vadhAre DhAMkavuM, (12) nidrA karavI e batrIza doSa barAbara TALavAjoie. CT sAmAcinphaLa-te upara daSTAMta O paMthe vA vaccaMto, nai saMta raNe paDikkamaNaM // 1 // rAgadveSane tyAga karI mana, vacana, kAyAnA, yogone ekAMta rIte saMvarI sarva sAvadya yogano tyAga karI be ghaDI samatA dhAraNa karI sadanuSThAna karavuM tenuM nAma sAmAyika kahevAya juo divase divase lahakaM, dei suvannassa khaMDiyaM ego / iyaropuNasAmAiyaM, kareIna pahUppaetassa // 1 // | bhAvArtha : eka vyakti divase lAkha khAMDI sonAnuM dAna kare ane eka vyakti be ghaDInuM sAmAyika kare to paNa lAkha khAMDI sonAnuM dAna eka sAmAyikane tole Ave nahi. (1 khAMDI = 20 maNa) A sAmAyika niMdA, vikathA, IrSA, kaSAya, saMsAranI vArtA 38. For Personal & Private Use Only Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vividha viSaya vicAramALA bhAga-2 choDIne karavuM joie jo uparokta doSo na choDe to sAmAyikanuM phaLa vyartha jAya. koIka nagarane viSe koIka dhanADhaya mithyAdaSTi zreSThi pAtrApAtrano vicAra karyA sivAya dAnanA dakSapaNAthI lAkha khAMDI sonuM dAna ApyA pachI khATalAthI nIce utarato hato. tenI pADozaNa eka vRddha DozI zrAvikA niraMtara sAmAyika karatI hatI ekadA koIpaNa prakAranAM aMtarAyanA udayathI baMnene dAna ane sAmAyika banI zakatA nahi. baMne zoka kare che vRddha DozIne kheda thayo jANI zeTha tene kahe che ke aho ! vastranA TukaDAne laine hAthane paMjayA nahi temAM tAruM pujya zuM gayuM ? tethI tuM kheda kema kare che ? kAraNa ke temAM koI lakSmIno vyaya to jaNAto nathI. jo evI rIte karavAthI dharma prApta thAya to sarve loko emaja karata. lAkha khAMDI sonuM dAna koI niraMtara karatuM nathI. DozIe kahyuM ke evuM na bola mArI sAmAyikane tole tArUM lAkha mAMDI sonuM dAna kadApi kALe Ave nahi. tyArabAda zeTha ArtadhyAnathI marIne vagaDAmAM hasti thayo. ane rAjAye tene pakaDAvI potAno paTa hasti karI zALAmAM bAMdhyo DozI sAmAyikanA dhyAnathI marIne teja rAjAnI putrI thaI. rAjamArge jatAM te hastine potAnuM ghara dekhI jAtismaraNa jJAna thayuM, tethI te bhUmi upara paDayokoI rIte uThe nahi. sarve jAvAne mATe AvyA, rAjakumArI paNa jovA AvI. te paNa potAnuM ghara dekhI jAtismaraNa jJAna pAmI. pachI rAjakumArIe kahyuM ke he zeTha ! UTha, bhrAMti na kara. tuM lAkha khAMDI sonAnuM dAna ApavA chatAM paNa hasti thayo. anehuM sAmAyikakaravAthI rAjAnI putrI thaI tethI ja sAmAyika dAna karatAM bahu guNavALuM che.e vacana sAMbhaLI hasti jaldI uThayo rAjAdikane mahAAzcarya thayuM.rAjakumArIne bhAga-ra pharmA-4 For Personal & Private Use Only Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vividha viSaya vicAramALA bhAga-2 puchavAthI potAnA pUrvabhavanuM tamAma vRttAMta kahyuM, tethI tamAma loko sAmAyika karavA lAgyA hasti paNa tenA vacanathI badhuM pANI baMne kALa bhUmi pramAjI, cakSuthI joI ne te rAjakumArI pAse niraMtara bhAva sAmAyikapaNAthI rahevA lAgyo. ane pUrNa thAya tyAre potAnI gurU rAjakumArIne namaskAra karIne uThavA lAgyo. tyArabAda bhakSyAbhaDhya, paiyApeyano vicAra karI, nirdoSa AhArane grahaNa karI chevaTe samAdhi maraNa pUrvaka marI AThamA sahastrAra devalokane viSedevapaNe utpanna thayo.mATe ja sAmAyikane tole game teTaluM suvarNa dAna Ape to paNa Ave nahi. CT sAmAyika phaLa upara dRSTAMta bIjuM ) kSitipratiSThita nagarano vasanAra koI zrAvaka lAbhane mATe bhillanI pallIne viSe jai dukAna karI vyApAra karavA mAMDayo. ane punyodayathI koTayAdhipati thayo. tyAM vasanArA cAra bhillo AnI samRddhi dekhI ekadA vicAra karavA lAgyA ke aho ! A vANiyAe ApaNane chetarIne ApaNuM ghaNu dravya haraNa karyuM mATe rAtrie khAtarI pADI Aje ApaNe te tamAma dhanalaie nahi to A kapaTi che tethI potAne nagare lai jaze evI vicAraNA karI. - have zeTha niraMtara strInI sAthe sAta ATha sAmAyikane kare che. madhyarAtri pachI teNe potAnI strI sahita sAmAyika lIdhuM. cAre coro khAtara pADavA AvyA.tene jAgato dekhI vicAre che ke dhana kevI rIte levuM ? tene AvelodekhI zeTha paNa vicAra kare che ke dhana to bahu bhavane viSe maLaze. A bhavane viSe paNa Avelu dhana gayuM che paraMtu jJAnAdi bhAva dhana krodha ane ciMtAdi taskaro haraNa karaze to mAre zuM karavuM ? kAraNa ke jJAnarUpI dhananuM rakSaNa karavAthI sarva bAbatanI na 40 ) 40. For Personal & Private Use Only Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vividha viSaya vicAramALA bhAga-2 sulabhatA thAya tethI uMce svare namaskAra maMtranuM smaraNa karavA lAgyo tecAroye sAMbhaLavAthI uhApoha karavAthI jAtismaraNa jJAna pAmyAane pUrvabhavathIasaMkhyAta bhavomAM karelu sAmAyika teone yAda AvyuM tethI vicAra kare che ke paradravyanA abhilASI evA amone dhikkAra thAo ! corI karavAthI bAhya dhana prApta thAya che paraMtu bhAvathI jJAnAdika Atmadhana naSTa thAya che. tene A AtmA dekhato nathI aho ? A zrAvakane dhanya che ke amonedekhe che chatAM paNa potAnA dhyAnathI cUkato nathI. evIrIte tenI prazaMsAthI te cAre samyag darzana pAmyA corInA paccakhANa karyA. tethI dezavirati thayA. vairAgya pUrNa bhAvathI taravAdikane mUkIne loca karavAnA pariNAma thayA. tethI sarvavirata sAmAyikaprApta karI anukrame zukala dhyAnathI kSapaka zreNI pAmIne kevaLajJAna prApta karyuM. sUryodaye paMcamuSTi loca karyo najIkanA devoe sAdhu veSa Apyo. zrAvake tene dekhIne vAraMvAra namaskAra karyA ane stuti karI.pachI cAre mahAtmA anya jagyAe vicarI mukti sukha pAmyA. te mATekahyuM che ke : vahuso sAmAa hraSnA vAraMvAra sAmAyika karavuM,kAraNa ke sAmAyika karanAra sAmAyika lIdhA pachI sAdhunA jevo thAya che, gaNAya che. sAmAyika upara dRSTAMta kyA Ave ? damadaMte meyajjekAlagapucchA cilAya atteya, dhammarui ilA teyala, samAie aTTha udAharaNA // 2790 // bhAvArtha : sAmAyikanA artha anuSThAnane viSe (1) damadaMtarAjarSinuM dRSTAMta : tathA (2) metArya muninuM dRSTAMta, 41 For Personal & Private Use Only Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vividha viSaya vicAramALA bhAga-2 samyagavAdane viSe (3) kAlakAcArya pRcchA dRSTAnta, samAsane viSe (4) cilAti putranuM dRSTAnta, saMkSepane viSe (5) Atreya dRSTAnta, anavadyane viSe (6) dharma rUcinuM dRSTAnta, parijJAnane viSe (7) ilAputranuM dRSTAnta, pratyAkhyAnane viSe (8) tetalI putranuM dRSTAnta ema sAmAyikane viSe e ATha udAharaNo kahelAM che. Avazyaka sAmAyikanA peThe Avazyaka (pratikramaNa) paNa be vakhata bhavya jIvone karavAnuM zAstrakAra mahArAja pharamAna kare che.kahyuM che ke : kammANaM musumUraNaM, tavasirIbhaMDArasaMpUraNaM taM dhannA / bhavanAsaNaM aNudiNaMsevaMti AvassayaM 118 11 bhAvArtha : aSTa prakAranA karmone pUrNa karanAra taparUpI lakSmInA saMpUrNa bhaMDAra samAna tathA bhavane nAza karanAra evA Avazyaka (pratikramaNa)ne dhanya prANIyo niraMtara kare che. vivecana : pratikramaNa eTale pAchA pharavu, konAthI ? to karelA karmothI, kyAre karelA karmothI ? to divasanA karelA karmo divasane aMte pratikramaNa karavAthI nAzathAyache. tathA rAtrinA karelA karmo rAtrine aMte pratikramaNa karavAthI nAza thAya che. teja kAraNa mATe uttama jIvone sadAne mATe ubhaya TaMka pratikramaNa karavAnu zAstrakAra mahArAje pharamAna karela che. pratikramaNa karavAthI vinA paisA vinA tapasyA ane vinA mahenate ghaNA karmo vinAza thAya che. Avo mahA lAbha jANI pratikramaNa karavA bhavabhIrU jIvoe cukavu nahi. avazya karavA lAyaka hovAthI pratikramaNanuM nAma Avazyaka paDeluM che. 42 For Personal & Private Use Only Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vividha viSaya vicAramALA bhAga-2 C Avazyakto artha O samaNeNa sAvaeNa ya, avassa kAyavvaM havai jammA / aMtA aho nisassa ya, tamhA AvassayaM nAma // 1 // bhAvArtha : sAdhune tathA zrAvakane je kAraNa mATe pratidina prAtaHkAle tathA sAyaMkAle avazya karavAnuM hoya che te kAraNa mATe pratikramaNanuM nAma Avazyaka kahela che. C pratikramaNa kravAno TAIma) addhanibuDDe sUre, suttaM kaDhuti gIyatthA / ihavayaNapamANeNaM, devasiAvassae kAlo // 1 // bhAvArtha : ardha sUrya asta thAya ane ardha bahAra dekhAya te vakhategItArtha mahArAjAo sUtrane bole che. eTale te vakhate sAdhuone pagama sajajhAya ane zrAvakone vaMditu sUtra bolavuM joIe. A vacana pramANe devasi pratikamaNano kALa kahela che. A uparokta gAthAthI siddha thAya che ke sAdhu ane zrAvaka varga tamAma ardha sUrya bUDe (asta thAya) tyAre vaMditu sUtra bole hAlamAM moDI rAtrIe pratikramaNa karavAnI je prathA sAdhuoe ane zrAvakoe pADI che te yogya nathI.temAM paNa keTalAka to jANI bujhIne ja kALakSepa karI pratikramaNanA TAimane atikramaNa karIne ja pratikramaNa kare che te ThIka nathI. mATe A bAbata tamAmane sudhAro karavAnI khAsa AvazyakatA che. te sudhAro karavo ja joie, to ja paramAtmAnI AjJAnuM pratipAlana karyuM kahevAya. 43 43. ~ For Personal & Private Use Only Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vividha viSaya vicAramALA bhAga-2 C pratikramaNa upara dRSTAMto O pratikramaNa eTale pAchuM pharavuM. konAthI pAchuM pharavuM? te batAve che. divasamAM karelAM pApakarmathI pAchuM pharavuM te devasI pratikramaNa kahevAya 1, rAtriye karelAM pApathI pAchuM haThavuM eTale AlocanA levI te rAI pratikramaNa kahevAya 2, paMdara divasamAMkeralA pApakarmanuM prAyazcita lai, AlocanA karavI te pAkSika pratikramaNa kahevAya 3, cAra mAsamAM lAgelA dUSaNone AlovI prAyazcita levuM te caumAsI pratikramaNa kehAvaya 4, ane bAra mAsanA saMcaya karelA pApakarmothI pAchA pharI AtmaniMdA karavI prAyazcita laI AtmAnI zuddhi karavI, te saMvatsarI pratikramaNa kehavAya 5, mATe jinezvaranI AjJA che chatAM paNa upara pramANe nahi karanAra paramAtmAnI AjJAno lopa karI, bahula saMsArI thAya che. paDikkamaNAnuM nAma levAthI paNa mahA kalyANa karanAra thAya che to pachI niraMtara pratikramaNa kare tene to kahevuM ja zuM ? juo : - daSTAMta paheluM eka vRddha DozIne haMsa nAmano ekano eka yuvAna chokaro hato. tene sarpa karaDavAthI mUcha AvI gaI tethI DozI tenuM nAma laine haMsa, haMsa, haMsa e prakAre vilApa karavA lAgI ane e zabdo vAraMvAra bolavAthI, maMtrAkSara thaI javAthI ApoApa sarpanuM viSa utarI gayuM. tevI rIte pratikramaNanuM nAma mAtra levAthI lAbha thAya che, to pachI sAkSAt pratikramaNa karI, karmathI mukta thavAya temAM Azcarya zuM hatuM ! anyadarzanIomAM nArAyaNanuM nAma levAthI paNa te prasanna thayo che. juo : For Personal & Private Use Only Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vividha viSaya vicAramALA bhAga-2 CT daSTAMta bIjuO AmravRkSanA phaLoe AMbA kahevAya che.ane kerIo kahevAya che. rAyaNanA phaloverAyaNa kahevAya che bajAramAM teo baMne jaNA phaLo vecavAne mATe bese che. AvanArA mANasone kahe che ke bhAI AMbA lezo ke rAyaNa ! eTale loko bole che. nA, rAyaNa, eTale AMbA nahi laie tene nA kahI ane rAyaNa lezuM, A cAra akSarane ekatra karavAthI nArAyaNa-kRSNanuM nAma thAya che. tethI te purUSanA uparakRSNa mahArAja tuSTamAna thaI rAjyAdika tene Ape che, evI rIte nArAyaNanA nAma mAtrathI jayAre rAjyAdikanI prApti thAya che, to pratikramaNathI cauda rAjalokanuM svAmI paNuM arthAt mokSa maLe temAM zuM Azcarya hatuM ? 1 daSTAMta trIjuMDO pATaNamAM bhIma rAjAne sajjana nAmano bAra vrata dhArI zrAvaka ziromaNI maMtrI hato. te buddhino nidhAna tathA sAMja savAra ubhaya TaMka sadAkALa pratikramaNa karanAro hato. te gAmamAM rUpanI nidhAna buddhino khajAno saubhAgyanA samudra samAna sahastrakalA nAmanI vezyA hatI. te koI purUSa sAmAnya hoya tene icchatI na hotI.rAjA tenA upara moha pAmI potAnI paTarANI thavAnuM tene kahe che teNIye kahyuM ke huM rAjaya kAyadA cUkAvuM rAjyavyavahAra calAvuM. evo paravAno Apa to tArI rANI thAuM.rAjA e paNa tenA divyarUpathI moha pAmI te pramANe karyuM. niraMtara te sabhAmAM kAyadA cUkAve che. ekadA arikesarI rAjAne mAravA mATe rAjA javA taiyAra thayo. te dekhIne te bolI ke rAjaya huM karU chuM, kAyadA huM cUkAvuM chuM. ne raNasaMgrAma karavA tuM 45 For Personal & Private Use Only Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vividha viSaya vicAramALA bhAga-2 kema jAya ? mATe huM jaiza. eTale rAjAe tene AjJA karavAthI cAra prakAranuM sainya lai sahastrakalA rANIe nagara bahAra jai paDAva nAkhI, rAtri nirgamana karI. prAtaHkAle lazkarane laine cAlI sajjana maMtrIne sainyano nAyaka karyo pachI zatrunA sthAne gayA. baMnepakSoe sAmasAmA paDAva nAkhI laDavAnI bhUmi zuddha karI prAtaHkALe raNa saMgrAmanI zarUAta karI tyAre sajjana maMtrI hAthI upara beTho beTho ja pratikramaNa karavA mAMDayo. tethI sainyanA mANaso hAMsI karavA lAgyA ke A vANiyo 'agidiyA beiMdiyA' kare che, jIvadayA pALe che te zuM lIluM karavAno hato ? duzmanone kevIrIte mAranAro hato. 1 AvI rIte bolIne rANIne kahyuM.tyArabAda sajjane evuM parAkrama batAvyuM ke rAjA marANo ane tenuM sainya nAThuM paraMtu raNasaMgrAma karatAM potAne paNa ghaNA ghA paDavAthI mUrchA AvI, tethI rANIe upaDAvIne tene potAnAM pAse maMgAvyo ane vastranA cheDAthI pavana nAkhI pANI chAMTI svastha karI saMrohiNI auSadhithI sajaja karyo pachI rANI bolI ke tuM egidiyA beiMdiyA' bolI dayA karato hato ane AvI rIte duzmanano ghANa vALavA nirdaya kema banyo ? sajjana maMtrIye kahyuM ke he svAmin ! divase huM tamAro pagAra khAuM chuM. tethI tamArI nokarI mAre bajAvavI joie. ane rAtri mAhare kabaje hovAthI mAhare mAharA AtmAnuM kalyANa karavA mATe paralokanuM paNa kAma sAdhavuM joie, kAraNa ke he mAtAjI ! huM jaina chuM ane mane savAra sAMja pratikramaNa karavAno niyama che, tethI avasare huM mArUM kAma sAdhI lauM chuM.tesAMbhaLIne rANI bahu ja khuzI thai. sArUM inAma ApyuM bAda sarve pATaNa gayA. maMtrI potAno niyama pALI sadagatimAM gayo. eza ArAmamAM masta thayela jainone A uparathI bodha lai niraMtara pratikramaNa karavuM joie. 46 For Personal & Private Use Only Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vividha viSaya vicAramALA bhAga-2 deSTAMta cothuM phIrojazAhe mahaNasiMha zrAvakanI pratikramaNanI vAta jANIkAMIka gunho tenA upara lAvI ekadama kedamAM nAkhyo ane eka mAsa sudhI rAkhyo. pachI bAhara kADhI paherAmaNI karIne kahyuM ke tAruM paDikkamaNuM kayAM gayuM? kAraNa ke kedamAM paDelo evA tane hAtha pagamAM beDayo hatI ne te kevI rIte paDikamaNuM karyuM ? mahaNasiMhe kahyuM ke abhayadAna Apa to kahuM. rAjAe abhayadAna ApavAthI kahyuM ke sAMje savAra be vakhata kedanA rakSaNa karanArAne baLe sonAmahoro ApavAthI teNe beDIyo kADhavAthI sukhethI pratikramaNa karI meM mAro niyama sAcavyo che. tethI pirojazAhe Azcarya cakti thai zeThanI dharmadraDhatA vakhANI vizeSa dAna mAna ApyuM. zeTha gayA pachI kedakhAnAnA uparIne khabara paDavAthI kedano rakSaNa karanAro bhayapAmI sATha sonA mahoro pAchI ApavA AvyA seThe kahyuM ke tArI kRpAthI mAro niyama sacavANo che mATe bhaya na rAkha. ema kahI bIjI lakSmI ApI. tene vidAya karyo. hAlanA lokone vinA sonAmahoro Aye pratikramaNa karavAnuM che chatAM nathI karatA. te teone ochuM lajjAspada nathI. C ajJAna kriyA viSe vaNikta daSTAMta TO madhyamapure khImasI tathA devasI nAmanA be zrAvaka mitro vasatA hatA. devasI sAdhu zrAvakanA samAgama vinA kriyA kuzaLa nahi hovAthI koI divasa pratikramaNa karato nathI. ekadA pratikramaNa karavA janArAe haThathI devasIne bolAvyo te bolyo ke mane kAMI paNa AvaDatuM nathI. khImasIe kahyuM ke huM karu tema tuM karaje. huM jema boluM uThuM besuM tema tAre karavuM tethI tenI sAthe upAzraye AvI tenA kahyA pramANe karavA 47 For Personal & Private Use Only Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vividha viSaya vicAramALA bhAga-2 lAgyo. have devasI pratikramaNa vakhate TuvasIya paDIkama tAra' khImasIe kahevAthI devasIe vicAra karyo ke A avasare ANe saMbhAryo ane puchyuM ethI huM paNa tene puchuM ema karI bolyo ke - vIsI paDI ane sAruM AvI rItanAM devasInAM vacana sAMbhaLI tyAM rahelA tamAma zrAvako hasI paDayA. CT kAussagnanA 19 doSo OTO 1. ghoTaka doSa ghoDAnI peThe eka page ubho rahe. 2. latA doSa, baLadanI peThe zarIra pherave. 3. sthaMbha doSa kAussagnamAM thAMbhalA tathA bhIMtane Teko de. 4. mAladoSa, bhIMtane mAthuM lagAvI ubho rahe. 5. udvIdoSa, aMguThA uparabIjo paga rAkhe. 6. nIgaDadoSa, paga pahoLArAkhe. 7. zabarI doSa strInA peThe guhyasthAna upara hAtha rAkhe. 8. khalINadoSa ghoDAnI lagAmanI veThe caravaLo rAkhe. 9. vadhudoSa navI vahunI peThe nIce moTuM rAkhe. 10. ladhuttaradoSa nAbhi upara ane DhIMcaNanI nIce vastra rAkhe. 11. stanadoSa, strInI mAphaka zarIra DhAMkIne bese. 12. saMyatidoSa, sAdhvInA peThe khaMbho DhAMkIne bese. 13. bhramitadoSa, gaNavA mATe AMgalI upara gaNe (pherave.) 14. vAsadoSa kAgaDAnI peThe cakSu pherave. 15. kapitthadoSa, vastra saMkocI bese. 16. zIrakaMpadoSa, bhUtanI peThe mAthuM halAve. 17. mukadoSa, muMgAnI peThe huM huM karyA kare. 18. madirAdoSa dArUDIyAnI peThe baDabaDATa kare. ( 48 ) For Personal & Private Use Only Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vividha viSaya vicAramALA bhAga-2 19. zreSyadoSa vAMdarAnI peThe moDhuM halAvI jayAM tyAM dekhyA kare. pauSadha upara dhanazreSThInI kyA ) dharmanI jene viSe puSTi thAya che. pauSadha kahevAya che. tethI uttama jIvoe AThama caudaza pAMcama vigere parvatithine viSe gharanA tamAma vyApArano tyAga karI pauSadha dhAraNa karavAthI mahAna phaLa temaja ghaNA karmanI nirjarA thAya che. ane Ihaloka paraloka sukha saMpattine saMpUrNatAthI meLave che juo : dhanapura nagarane viSe dhanezvara zreSThI hatA tene dhanazrI nAmanI strI hatI. ane dhanasAra nAmano putra hato. zreSThI paramahaMta hato. kuTuMbasahita pAMcama, AThama caudaza, pUrNimA ane amAvAsyAdika chaparvone viSe niraMtara pauSadhAdika karato. paMcamAMgamAM ukta tuMgIyAnagarInA zrAvakonI peThe vItarAga mahArAjanA zAsanamAM rakta hato. anyadA aSTamIno pauSadha karI rAtrie zUnyagRhe kAussagna dhyAnamAM rahelo che tethI iMdramahArAjAe dharmanI dRDhatA viSe sabhA samakSa tenI prazaMsA karavAthI koIka mithyAtvI devane zraddhA thaI nahi, tethI parIkSA karavA nimitte prathama mitra rUpe koTI suvarNa nidhi grahaNa karavA mATe prazna karyo, pachI strI rUpe AliMgana karI atyaMta kadarthanA karI, pachI prabhAtanI vidurvaNA karI putrAdikanA rUpe pauSadha pAravAne atyaMta Agraha karyo, ane sUryano udaya karyo. paraMtu svAdhyAya dhyAnane viSe magna thaI rAtri jAge che. pachI pizAcanuM rUpa karI ghAta, pAta, ucAlanAdi, zilAne viSe AskulanAdi, samudrane viSe kSe pAdika, vigere prANAMta upasarge paNacalAyamAna thayo nahi. tethI devatA tuSTamAna thaI kahe che ke vara mAga ! to paNa dhyAnArUDha thaI mauna For Personal & Private Use Only Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vividha viSaya vicAramALA bhAga-2 karI rahela che tethI devatA bahu koTI dravyanI vRSTi tenA gharamAM karIne devaloke gayo. tethI zreSThIno mahimA lokone viSe bahu ja vRddhi pAmyo. ane ghaNA loko pauSadhanuM ArAdhana karavA tatpara thayA. vizeSathI rAjAnA adhikArI 1. dhobI, 2. ghAMcI, ane 3. kheDUta A traNe jaNA cha parva vizeSa prakAre AraMbhane varjavAvALA thayA. A traNe navIna sAdharmikabhAIone pauSadhane pAraNe bahumAnathI ghaNA dravyanA vyayathI vividha prakAranA AhArAdika pIrasavA vaDe karI zreSThI tenI bhakti karavA lAgyo, je mATe kahyuM che ke : na yataM karei mAyA, neva piyA ne va baMdhuvaggo / jaM vaccalaM sAhammIANa, susAvago kuNai // 1 // bhAvArtha : je suzrAvaka svAmI bhAInuM vAtsalya kare che, te mAtA tathA pitA tathA baMdhuvarNAdika paNakarI zakatA nathI, tenA paricayathI te traNe jaNA paNa samyaga dRSTi thayA, jema merUparvatane viSe raheluM tRNa paNa suvarNa bhAvane pAme che tema ja suMdara mANasono saMga te zIthilatA rahita mANasone zuzIla ane pavitra banAve che. have ekadA prastAve kaumudI mahotsava AvavAthI Aje rAjArANInA vastro dhobIne ja dhovA Apo evo hukama thavAthI tAkIda dhobIne dhovA ApyAM, paraMtu Aje caudaza hovAthI ane dhobIne kuTuMba sahita pauSadha hovAthI ane lugaDAM dhovAno niyama hovAthI dhobIye lugaDAM dhovAnI nA pADI. tethI rAjAnA purUSo kahe che ke rAjAnAM lugaDAM temanI AjJAthI dhovAthI niyama bhaMga na thAya. vaLI AjJA bhaMga karaze to rAjAno daMDa thaze ane jaina dharmanI niMdA thaze AvI rIte rAjapurUSoe kahyA chatAM paNa ane rAjAbhiyogeNae prakArano AgAra batAvatAM chatAM paNa dhobIe mAnyuM nahi. ane vicAra kare che ke daDhatA 50 For Personal & Private Use Only Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vividha viSaya vicAramALA bhAga-2 vinAno dharma karavAthI paNa zuM? tethI AvI zaMkAne viSe paNa dhovAnuM kabUla na karyuM, tethI rAjA lokonA bharamAvavAthI rUSTamAna thayo. ane vicAra karavA lAgyo ke prAta:kALe dhobIne kuTuMba sahita mArIza Avo vicAra karanArA rAjAne zULa evI rIte upaDI ke AkhA gAmamAM hAhAkAra thaI gayo. ane traNa divasa vItI gayA ane dharmanA prabhAve dhobIe niyama sAcavyo paDavAne divase lugaDAM dhoI rAkhyAM ane bIjane divase mAgavAthIturata ApyAM. e pramANe dhobIe niyama sAcavyo evIrIte koI prasaMge tela bahu jovAthI ane bahu telano khapa hovAthI caudaze vadhu tela pIlavAno hukamakaravAthI ane niyama hovAthI ghAMcI na mAnavAthI rAjArUSTamAna thayo, ne ghAMcIne kuTuMba sahita mAravAnI icchA karI tevAmAM prAta:kALe apararAjA gAmanA rAjA tathA bhaMDAra upara caDI AvavAthI tenI sAthe yuddha karavuM paDayuM.vigerethI niyama sacavANo, ne ghAMcInI daDhatA e pramANe jaLavAI rahI. have je kauTuMbika hAlika (kheDUto hato tene AThamano pauSadha hato, ane rAjAye akasmAta khetara kheDavAno hukama karyo. paNa hAlike te hukama mAnyo nahi, tethI krodha karI mAravAne IrAdo karyo, tevAmAM puSkaLa varasAda paDavAthI niyama sacavANo. e traNe jaNA potAnA niyamane daDhatAthI pALI kALadharmane pAmI chaThThAdevaloke cauda sAgaropamanA AyuSyavALA devo thayA, ane zreSThI 12 me devaloke devatA thayo, ane pUrvanA premathI arasaparasa cAre jaNAne mitratAthaI tethI traNadevoe zreSThIsurane kahyuM ke pUrvanA peThe AgaLa upara amone bodha karajo. evI rIte kahevAthI zreSThI sure te kabUla karyuM. tyArabAda te traNe jaNanuM AyuSya purU thavAthI traNe jaNA devalokathI cyavIne pRthaka pRthak vIra dhIra hIra nAmanA moTA rAjAo 51 For Personal & Private Use Only Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vividha viSaya vicAramALA bhAga-2 thayA tyAM dhIra rAjAnA nagarane viSe eka zreSThIne parvane viSe sadA sarvAgI lAbha thAya che, anyathA hAni paNa thAya che, tethI temaNe jJAnIne puchavAthI jJAnIe kahyuM ke te pUrvabhave duHkhada avasthAne viSe paNa niyamathI yathAzakti parva divasone pALyAche, anyadA vyAkhyAnAdi vigere pramAda paNa karyo che tethI pucakAryane viSe hAni paNa thAya che, tethI kuTuMba sahita parva divasane viSe apramattapaNe sarva zakti vaDe parvArAdhana kare che. ane vyavahAra zuddhithI vANijayAdikane viSe paNa dvitIyAdi tithiyone viSe thoDo thoDo AraMbha kare che, ane tamAma grAhako paNa vizvAsa pAmIne tenI dukAnethI ja le che. te paNa tevA grAhakonA joDe vizvAsathI ja vyApAra kare che, bIjA joDe nahi, tethI thoDA divasamAM kanaka koTIzvara thayo. AvI rIte dekhIne irSyAkhora bIjA vANiyAoe A vANiyAne kanakakoTi upArjana karelI che, evo rAjA pAse jaIne cADI khAdhI. tyArabAda rAjAe bolAvI puchavAthI meM sthUla mRSAvAda ane adattAdAnano niyama gurU pAsa karelo che. AvI rIte kahyAM chatAM paNa A dharma dhUrta che,ema vANiyAoe rAjAne bhaMbheravAthI rAjAe tamAma dravya laI lIdhuM, tethI te vicAra kare che ke Aje pAMcama che. mATe mane avazya koI paNa prakArano lAbha thazeja AvuM jANI pauSadha karyo prAtaHkALe rAjAye potAnA ghara tathA bhaMDArahIrA, maNi, suvarNathI khAlI dekhI ane zreSThInuM gharateja vastuothI bhareluM dekhI vismaya ane kheda pAmI rAjA zreSThIpAse, jaI tene khamAve che tathA puche che ke Ama kema thayuM ? tyAre zreSThIe kahyuM ke huM kAMI jANato nathI,paNa parvanA divase punyodayathI mane lAbha ja thAya che. te sAMbhaLI rAjAne jAtismaraNa jJAna thayuM ane chaparvI pauSadha karavAno niyamajAvajIva 5ra For Personal & Private Use Only Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vividha viSaya vicAramALA bhAga-2 sudhIno lIdho ke tatkAla kozAdhyakSa bhaMDArie AvIne kahyuM ke - svAmin ! bhaMDAra bharAI gayo che. rAjAne atyaMta Azcarya thayuM, eTalAmAM to daze dizAne ujjavaLa karatA deve AvIne kahyuM ke mane oLakhe che ? huM pUrvabhavano tAro mitra pUrve pratijJAthI baMdhAyelA hovAthI zreSThI surapUtane bodha karavAne mATe Avela chuM, mATe dharmamAM pramAda na kara. have huM kAlika tathA telikanA jIvone bodha karavA jAuM chuM. emakahI deva gayo, ane bannene sAthe ja svapnamAM pUrvabhavo dekhADayA, bannene jAti smaraNa jJAna thavAthI banne jaNA pUrvanI peThe samyapha prakAre parvI pauSadha karavA lAgyA. AvI rIte traNe rAjAoe zreSThI suranA vacanathI ThekANeThekANe amArinuM pravartana karAvyuM navIna jaina maMdiro baMdhAvyA sAdharmika vAtsalyo karavA mAMDyAM. ane parva divasanA AgalA divase paDaha vagaDAvavA mAMDyo, ane sarva parvane viSe viziSTa dharma mArgane viSe zreSThasUre karelI sAnidhyatAthI tenA dezane viSe iti, anIti, durbhikSa, Damara, svacakra paracakrAdika duSTa bhayo ane vyAdhiyo svapna viSe paNa rahyA nahi. ane zreSThasUre mahimA vadhAravAthI traNe rAjAo rAjyalakSmI bhogavI dIkSA laI, kevaLajJAna pAmI mokSe gayA. zreSThasUra paNa bAramA devalokathI cyavI, prauDharAjA thaI dIkSA lai kevaLI thaI siddha thayo. 1 pauSadhanA aDhAra doSaO (1) pauSadhamAM vrata vinAnA bIjA zrAvakanuM pANI pIvuM nahi. (2) pauSadha nimitte sarasa AhAra levo nahi. (3) attaravAraNAne divase vividha prakAranI sAmagrI meLavavI nahi. 53. For Personal & Private Use Only Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (5) vividha viSaya vicAramALA bhAga-2 (4) pauSadhamAM agara Agale divase pauSadha nimitte deha vibhUSA karavI nahi. pauSadha nimitte vastra dhovarAvavAM nahi. pauSadha nimitte AbhUSaNa ghaDAvavA nahi, ane pauSadhamAM AbhUSaNo paheravAM nahi. (7) pauSadha nimitte vastra raMgAvavA nahi. (8) pauSadhamAM zarIra uparathI mela utAravo nahi. (9) pauSadhamAM akAle zayana karavuM nahi, nidrA levI nahi, rAtrine viSe bIje pahore saMthArA porasi bhaNAvavIne nidrA karavI. (10) pauSadhamAM strI saMbaMdhI sArI khoTI kathA karavI nahi. (11) pauSadhamAM AhArane sAro khoTo kahevo nahi. (12) pauSadhamAM sArI khoTI rAjakathA yuddhakathA karavI nahi. (13) pauSadhamAM dezakathA karavI nahi. (14) pauSadhamAM paMjayA pramAyA vinA vaDInIti laghunIti paraThavavI nahi. (15) pauSadhamAM koInI niMdA karavI nahi. (16) pauSadhamAM (vagara posAvALA sAthe) mAtA, pitA, bhAI, putra, strI vigere sAthe vArtAlApa karavo nahi. (17) pauSadhamAM cora saMbaMdhI vArtA karavI nahi. (18) pauSadhamAM strInA aMgopAMga nIrakhIne jovA nahi. ( pauSadhazALA upara daSTAMto ) pethaDadenA pitA kanaka jaladhara bIruda dhAraka dedAzA koI kArya prasaMge devagirimAM gayA. tyAM gurune namavA upAzraye gayA gurune vaMdana karI eka jagyAe beThA tyAM pauSadhazALA banAvavAno vicAra karavA 54 For Personal & Private Use Only Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vividha viSaya vicAramALA bhAga-2 saMgha ekatra thayela che tene paNa vaMdana karyuM. te vicAra sAMbhaLI mane AjJA Apo, huM pauSadhazALA karAvIza. AvI rIte saMgha pAse khoLo pAtharyo. mukhya zeThIyAe kahyuM, tamo na boloteja yukta che,kAraNake pauSadhazALA sakaLa saMghanI karAvelI joIe, ekanI nahi, kAraNa ke tema karavAthI teM ghara zayyAtara thAya, sAdhuthI kAMIpaNa levAya nahIM. ghaNAnI zALA karAvavAthI niraMtara eka eka ghara zayyAtara thAya. ema bodha, karyo chatAM paNa kadAgraha na choDayo tyAre koI e krodha karIne kahyuM ke bhAI ? koI na karAvanAra hoya to kadAgraha karavo sAro, iMTonI zALA karAvanAra to ghaNA che, tuM sonAnA iMTonI karAvI zakIza nahi saMghapatine page lAgIne kahyuM ke sonAnA iMTonI karAvIza, saMghe anumati ApI vaLI eTaluM dravya kayAM che ? rAjAnuM anukula paNuM kayAM? zreyAMsa vadu vijJAMsi ityAdi, yuktithI gurUe pratibodha karavA chatAM bolyo bhagavAn ! iMTanI karAvIne sonAne patare maDhIza gurue kahyuM ke Agraha choDI de kalikAle te paNa bahu du:kha dAyaka che, AvI rIte vAraNa karela dedAzAe cunA madhye 1 so (100) maNa kesara nAkhIne pILA varNavALI karI bAvana hajAra TaMkano kharca thayo. te kuMkumazAlA e prakAre prasiddhine pAmI. siddharAjanA pradhAna zAMtue potAne rahevAne mATe prAsAda baMdhAvela, temAM moTA moTA hIrAo jaDelA hovAthI rAtrie paNa teno bahu ja prakAza paDato hato prAsAdavAdIe te sUrIjIne dekhADavAthI mANikaya nAmanA temanAM ziSya kahyuM ke AvI to pauSadhazALA joIe. tevuM sAMbhaLIne zAMtanu maMtrIe te prAsAda arpaNa karI temanuM nAma pauSadhazALA pADayuM. zrI vastupALa-984 pauSadhazALAo karAvI hatI. gopagIrIne 55 bhAga-2 pharmA-5 For Personal & Private Use Only Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vividha viSaya vicAramALA bhAga-2 viSe bappabhaTTasUripratibodhitazrI Ama rAjAe hajAra staMbhavALI, sAdhu saMdhvI zrAvaka zrAvikAne sugama praveza nigama traNa dhAravALI, dura dura rahelA sAdhune paDilehaNa, svAdhyAya, sAta mAMDalI veLA jaNAvanArI, staMbha maLe bAMdhela mahA ghaTanA raNakAra zabdane karavAvALI pauSadhazALA karAvI. tene viSe vyAkhyAna maMDapa traNa lAkha dravya vaDe karI, jayotirUpa maNinI zilA caMdrakAMtanI kudimabhUmi baMdhAvI, rAtrine viSe aMdhakArane haNanArI bAra sUryanA peThe tejasvI pustakanA akSara vAMcI zakAya, tathA sukSma trasa bAdara jIvanI virAdhanA rahita bahu nirvaghakarAvI je dhanya mANaso pauSadhazALAkarAve che te saMsAra sAgarane tarIne muktimAM jAya che. ) AbhaDavasAhanI kyA pattane AbhaDavisA nirdhana kAMsAvALAnI dukAne niraMtara ghugharA ghasIne pratidina pAMcadrama upArjana karIne kuTuMba nirvAha kare che.eka divasa te parigrahanuM pramANa grahaNa karato, sAtaso dramma chuTA rAkhato hato te vakhate sAmudrika zAstrathI zrI hemacaMdra mahArAjAe jANIne traNa lakSano niyama karAvyo, tyArabAda tene putra thayo. dUdhane mATe eka sArI bakarI levA grAmAntare gayo. tyAM vADAmAM ghaNI bakarIo hatI. temAM eka bakarIne Doke ghugharInI sAthe iMdranIla maNI dekhIne tene laIne ghera AvyomaNine uttejita karyo, maNiyAra pAse jaIne siddharAje zRMgAra koTI hAramAM sthApana karavA mATe savAlakSa mulya ApI tene grahaNa karyo. teNe eka divasa maNinI iMTo grahaNa karI,temAMthI vecavA jatAM sonAnIkAMkhI nIkaLI koTIzvara thayo. parigrahanA pramANane saMbhArIne 84 pauSadhazALA karAvI. navA thaelA 56 For Personal & Private Use Only Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vividha viSaya vicAramALA bhAga-2 zrAvakonA gAmone viSe AdinAthajIthI vIra sudhImAM 24 navIna jaina prAsAdo (jinAlayo) karAvyA. pratidina uttama sAdhuone ghI Adika prAsuka vastuonuM dAna devA mAMDayuM. cheDe nevu lAkha dravya sAta kSetramAM vAparyuM. zrI svaibhaNatIrthe bhImazeThe nagara madhye sthApanA abhAvathI nagara bahAra bahu dravyanA vyayathI zrIkhaMDanA kASTamaya, daMtamaya, thaMbhothI yukta pauSadhazALA karAvI tyAre bIjA lokoe kahyuM ke vanamAM bhIlaDA ja vAsa karaze, phogaTa bahu dravyano vyaya karyo. teNe kahyuM ke nahi nahi, koI kheda pAmela poTalA ucakanAra vizrAnti karaze, tathA koI sAmAyika laI namaskAra gaNaze to paNa sarva vaLI jaze, te hAlamAM nagaranI vRddhithI nagara maLe AvI gayela che. CT mAnava janmanI sArthaktA ) pUjyapUjA dayA dAnaM, tIrthayAtrA japastapaH / zrutaM paropakArazca, martyajanmaphalASTakam // 1 // bhAvArtha : pujayanI pujA karavI 1, sarva prANiyo upara kArUNya bhAvarAkhavo 2, supAtrane viSe dAna devuM 3, tIrthayAtrA karavI 4, jinezvara mahArAja tathA paMcaparameSThI mahArAjano jApa japavo pa, zakti anusAra tapa karavo 6, zrutane bhaNavuM temaja gurU mukhathI zravaNa karavuM 7, tathA paropakAra karavo 8, mAnava janmanA A ATha mahA kiMmatI phaLo je zAstrakAra mahArAje kahelA che. C manuSya janmanI nirarthaktA yata: na kayaM dINuddharaNaM na kayaM sAhamIANa vacchalaM / hiyayaMmi vIyarAgo, na dhArIo hArIyo jammo // 1 // 57. For Personal & Private Use Only Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vividha viSaya vicAramALA bhAga-2 bhAvArtha : manuSya janmane pAmI dIna duHkhita prANiono uddhAra karyo nahi tathA sAdharmika baMdhuone viSe prIti bhAva dhAraNa karI vAtsalya karyuM nahi tathA aMtaHkaraNane viSe vItarAgane dhAraNa karyA nahi. hA ! hA ! iti khede uparokta kAMI paNa nahi karI zakanAra evo te potAnA mAnava janmane hArI gayo che. vaLI paNa zAstrakAra mahArAje daza daSTAMte mAnava janmanI prApti durlabha kahI che te daza dRSTAMta dekhADe che : (mAnavajanma durlabha tenAM upara 10 dRSTAMto ) ( bhojananuM dRSTAMta 1. TO prasanna thayela brahmadatta cakrIe koI brAhmaNane potAnA upakAranA badalAmAM vacana mAgavAnuM kahyuM tAre brAhmaNe samagra bharatakhaMDamAM ghara dITha bhojana ane eka eka sonAmahora dakSiNA mAgavAthI rAjAe tenuM vacana kabula karyuM ane prathama potAne ja gherathI bhojana karAvI sonA mahoronI dakSiNA ApI. AvI rIte karavAthI pharIthI icchavA yogya cakranA ghare bhojana karavAno vAro bIjI vAra Avato nathI chatAM kadAca dhAro ke te paNa Ave parantu mAnavabhava thakI bhraSTa thayela dharma rahita jIva pharIthI mAnava janma pAmI zakato nathI. CT pAsAnuM daSTAMta 2.CO eka rAjAnI sabhAmAM eka hajArane ATha sthaMbho che ane thaMbhe aMbhe ekaso ATha khUNA agara hAMzo che. tene jItavA mATe te rAjAne kuLaparaMparAno evo rIvAja che ke jene rAjya levuM hoya te rAjA sAthe pAsAthI ghUta ramavA bese ane ekaso ne ATha vAra jIte tyAre eka sthaMbha jIte, evI rIte eka hajAra ane ATha staMbho jIte tyAre te For Personal & Private Use Only Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vividha viSaya vicAramALA bhAga-2 rAjA potAnA putrane rAjagAdI Ape, anyathA nahi. A kAma siddhi thavuM durghaTa che chatAM koI devAdikanI sahAyatAthI pAsAthI jItI zake paNa mAnava janmathI bhraSTa thayelA punya rahita mANasa pharIthI mAnavajanma pAmI zakato nathI. dhAnyanuM daSTAMta 3. ) koIka atyaMta gharaDI DozI samagra bharata khaMDanA dhAnyone ekatra kare ane temAM eka mUThI sarasavanA dANA nAkhI ekameka karI de pachI te DozI kadApaNa sarva dhAnyane pRthapha karI zakatI nathI ane aMdarathI saghaLA sarasavane judA pADI zakatI nathI chatAM dhAro ke koI devAdikanI sahAyathI judA pADe che paNa mAnava janma thakI bhraSTa thayela niSpanya jIva pharIthI manuSya janmane pAmI zakato nathI. dhUtanuM draSTAMta 4.TO caMdragupta rAjAnA cANakaya nAmanA maMtrIe rAjAno bhaMDAra khAlI thavAthI jugAra vidyAne siddha karI ane tenA baLathI tamAma dhanADhaya lokone jItI caMdraguptano bhaMDAra sonA rUpA ratna ane mANikayathI helA mAtrathI pUrNa bharI dIdho hato paNa cANakayane koIe jItyo nahoto chatAM paNa dhAro ke devAdikanI sahAyathI koI jIte to paNa manuSya janma thakI bhraSTa thayela punya rahita mANasa kadApi kALe pharIthI mAnava janma pAmI zakato nathI. CT ratnonuM dRSTAMta pa. TO eka vANiyAne tyAM ghaNAM ghaNAM amUlya ratno hatAM tene te vecato nahi te rAkhI mUkato hato. eka divasa te grAmAntara gayo ane potAnA putrone kaheto gayo ke tame eka paNa ratna vecazo nahi. For Personal & Private Use Only Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vividha viSaya vicAramALA bhAga-2 tenA putroe lobhavazathI te ratno vecI dIdhAM bahAra gAmathI AvelA tenA pitAne khabara paDavAthI mahA kheda thayo ane chokarAone mAra mArI gharamAMthI hAMkI kADhI kahyuM ke - "jAo te mArAM ratno meLavyA vinA mArA gharamAM pAchA Avazo nahi ! have A ratno pharIthI maLavAM muzkela che chatAM paNa dhAro ke koI devAdikanI sahAyathI te ratno maLe paNa mAnava janma thakI bhraSTa thayela niSpanya jIva pharIthI mAnava janma pAmI zakato nathI. CT svapnanuM dRSTAMta 6. TO ekadA muLadeva rAjakumAre tathA potAnA maThamAM eka kArpaTike mukhamAM pesatA caMdramAnuM svapra samakALe joyuM. temAM mULadeve vidhi vidhAnathI svapranuM phaLa pUchavAthI rAjyanI prApti thaI ane kArpaTike mana kalpanAthI khoTI kalpanA karavAthI svalpa phaLa ApanAruM svapra thayuM. muLadevane rAjaya maLyuM sAMbhaLIne kApeTika pharIthI potAnI maDhImAM svapra meLavavA sUto paNa svama Ave kyAMthI chatAM paNa dhAro ke koIpaNa prakAre pharIthI evuM svapra dekhe paNa mAnava bhava thakI bhraSTa thayela sukRta rahita jIva pharIthI mAnava janma pAmI zakato nathI. ( cakranuM draSTAMta 7. TO koI eka rAjakumArIe rAdhAvedha sAdhanArane paraNavAno nizcaya karavAthI tenA pitAe maMDapa racI eka sthaMbha sthApana karyo. tenA mastake rAdhA nAmanI eka pUtaLI sthApana karI tenA mukha nIce ATha avaLAM ane ATha savaLAM cakra pharyA kare che. ne staMbhanI nIce telanI kaDAio bharelI che ane temAM te rAdhA nAmanI pUtaLInuM pratibiMba paDe che have koI dhanurdhArI nIcuM mukha karI, uMcuM bANa karI, telanI For Personal & Private Use Only Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vividha viSaya vicAramALA bhAga-2 kaDAImAM rAnInA pratibiMbamAM draSTi rAkhI, bANa mUkI rAdhAnI DAbI AMkhanI kIkIne vIMdhI nAkhe te rAdhAvedhI kahevAya che ane teja rAjaputrIne paraNe che, sivAya bIjo nahi. A kAma thavuM durlabha che chatAM paNa dhAro ke koI devAdikanI sahAya agara buddhibaLathI rAdhAvedha sAdhI zake paNa mAnava janmathakI bhraSTa thayela niSpanya jIva pharIthI mAnavajanma pAmI zakato nathI. CT AcabAnuM daSTAMta 8 ) O koI eka mahAna sarovaramAM kAcabo raheto hato. eka divasa zarada pUrNimAnA rAtrie pANI uparathI sevALa dUra khasI javAthI kAcabAe potAnuM mukha bahAra kADhayuM to gaganamAM tArAmaMDaLa sahita pUrNimAnA caMdrane dekhI atyaMta AnaMda pAmyo pachI aMdara jaIne potAnA kuTuMbane dekhADavA mATe jevo teDIne Ave che tevAmAM pavananA sapATAthI sevALa pAchI pANI upara sarvatra patharAI gaI tethI potAnA kuTuMbane kAcabo caMdramA dekhADI zakayo nahi. kadAcakoI prakArathI dhAro ke dekhe, paNa mAnava janmathI bhraSTa thayela sukRta rahita jIva kadApikALe pharIthI mAnavajanma pAmI zakato nathI. ( zamI-yuganuM draSTAMta 9TO koI pUrva samudramAM zamI nAkhe ane pazcima samudramAM yuga nAkhe. have A game teTalA samudranA pANInA mojAthI kadApi kALe ekaThA thaI joDAI zake tema nathI. dhAro ke kadAca te zamI yuganA chidramAM praveza kare paNa mAnavajanma thakI bhraSTa thayela niSpanya prANI kadApikALe pharIthI mAnavajanmane pAmI zakato nathI. For Personal & Private Use Only Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vividha viSaya vicAramALA bhAga-2 CYparamANunuM dRSTAnta 10. O koI deva eka staMbhane potAnA parAkramathI lIlA mAtramAM meMdo karatAM paNa bArIka cUrNa karI tene eka naLImAM bharI merU parvatanA zikhara upara caDI te naLIne devatA saMbaMdhI samagra parAkramathI badhI dizAomAM pheMke che have terajakaNone bhegA karI pharIthI sthaMbha banAvavo muzkela che chatAM paNa koI devanI sahAya thakI dhAro ke tema bane paNa mAnava janmathI bhraSTa thayela punyarahita mANasa kadApi kALe pharIthI mAnava janmane pAmI zakato nathI. A daze daSTAMte durlabha mAnava janmane pAmI dharmanuM ArAdhana karavuM teja zreyaskara che. sambodha upara 250 suvAkya ) 1 parastrI pratye gamana karavAmAM tathApara dravyane haraNa karavAmAM tathA paranA upara droha karavAmAM je mANasa parAmukha hoya che tenI cAhanA gaMgA nadI kare che ne kahe che ke Avo pavitra mANasa AvI mahArAmAM snAna karI mane kayAre pavitra karaze A uparathI siddha thAya che ke parastrI sevana karanArA para dravya haraNakaranAra ane paranA upara droha karanArA mANasa gaMgAmAM jaIne snAna kare che to paNa pavitra thato nathI paNa parastrI paradravya ane paradroha tyAga karanAra mANasanA sparzathI ja huM pavitra kayAre thaiza tema gaMgA nadI kahe che. 2. brAhmaNanI hatyA karavI 1madirAnuM pAna karavu ra gurUnI strI pratye namana karavuM. 3 corI karavI. 4 ane A uparoktacorano saMga karanAra 5 A pAMce mahApAtakI kahevAya che. 3. strIno ghAtaka 1 bALakano ghAtaka ra svAmino ghAtaka 3 62 For Personal & Private Use Only Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vividha viSaya vicAramALA bhAga-2 mitrano ghAtaka 4 gAyano ghAtaka 5 vizvAsuno ghAtaka 6 brAhmaNano ghAtaka 7 madirA pAna karanAra 8 ane cora 9 A sarva marIne narakamAM jAya che. 4. mitranA droha karanAranI 1 tathA kRtaghna mANasanIra tathA strInI hatyA karanArAnI 3 tathA cADI cugalI karanArAnI A cArenA vistAranI vArtA sAMbhaLavAmAM AvI nathI. 5. je mANasomitranA drohIyo hoya tathA kRtaghna hoyatathA vizvAsaghAtI hoya te mANasosurya caMdra jayAM sudhI tape che tyAM sudhI narakane viSe vAsa kare che. 6. je mANasa potAnA gurUnI patnI tathA putrI pratye tathA mitranI patnI pratye tathA svAminI strI pratye tathA sevakanI bhAryA pratye gamana kare che te mANasa A lokane viSe brahmahatyA karanAra kahevAya che. 7. murkha mANaso paMDito upara dveSa kare che ane asatI strIyo kulIna satI strIo upara dveSa kare che. 8. sarponA tathAdurjana purUSonAthA para dravyane haraNa karanArAonA abhiprAyo siddha thatA nathI ane tethI karIne ja A jagata TakI rahe che. 9. sajjana purUSo vAraMvAra bodha kare che ne te pApI purUSa sAMbhaLe che chatAM paNa te potAnA durAtmapaNAne tyAga karato nathI jema kolasAne ghase to paNa nirmala thato nathI tema sajjananA upadezathI paNa durjana durjanapaNuM choDato nathI sajjana thato nathI. 10. jIvahiMsA corI ane parastrI gamana A traNa pApone uttama prANI potAnI kAyAthI kAyamane mATe tyAga kare. 63) For Personal & Private Use Only Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vividha viSaya vicAramALA bhAga-2 11. mAtA, bena ane putrInI sAthe eka Asana zayyA upara DAhyo mANasa bese nahi kAraNa ke iMdriyono samuha balavAna hovAthI vidvAnanA manane paNa DolAve che to bIjAnuM zuM kahevuM. 12. parastrInI IcchA na karavI strIyono vizvAsa na karavo sItAno arthI rAvaNa marAyo ane strInA vizvAsathI viduratha marANo. 13. nadIyono, hiMsaka prANiyono zigaDAvALA janAvarono, tathA hAthamAM zastrone dhAraNa karanArAono tathA strIono tema ja rAjakuLano vizvAsa karavo nahi. 14. murkha ziSyane upadeza devAthI tathA duSTa strInuM udara poSaNa karavAthI tathA zveSI mANasanA saMyogathI paMDita hoya to paNa pIDA pAme che mATe teno tyAga karavo. 15. pAMca mANasanA sAthe gamana karavAthI tathA pAMca mANasanA sAthe besavAthI tathA pAMca mANasa sAthe bolavAthI mANasane koI paNa duHkha thatuM nathI. 16. jIbhanA agra bhAgane vize lakSmI vase che jIbhanA agra bhAgane vizamitronAM bAMdhavo vase che tathA baMdhana paNa jIbhanA agra bhAgane vizeja raheluM che ane nizcaya maraNa paNa jIbhanA agra bhAgane viSeja raheluM che mATe ja Uttama jIvoye potAnI jIbha upara bolavAno kAburAkhavo. 17. potAnA AtmAnI buddhi upara cAlavAthI sukha thAya che gurUnI buddhi upara cAlavAthI vizeSa lAbha thAya che pArakAnI buddhi upara cAlavAthI vinAza thAya che ane strInI buddhi upara cAlavAthI pralaya thAya che mATe vicAra karIne cAlavuM. 18. raNa saMgrAma thAya tyAre sevako jaNAya che duHkha Ave tyAre bhAIyonI khabara paDe che Apatti paDe tyAre mitranI khabara paDe che For Personal & Private Use Only Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vividha viSaya vicAramALA bhAga-2 paisAno nAza thAya tyAre strInI khabara paDe che. 19. gadheDAne kutarAne madonmatta hastine bahu bolanArI strI rAjaputrane tathA kumitrane uttama mANase durathI ja tyAga karavA. 20. dura rahelAne, pANIne vize rahelAne, paisAthI abhimAnI thayelAne, krodhIne tathA madonmattane temaja doDanArane namaskAra paNa karavo nahi. 21. kIDIyoe saMcaya kareluM dhAnya tathA mAkhIyo saMcaya karelu madha tathA kRpaNoeekatra kareluM dhana mULathI ja vinAza pAme che. 22. gharamAM duSTa strI hoya tathA mitra zaTha hoya tathA nokara sAmo uttara ApanAra hoya gharamAM sarpo vAsa karatA hoya to mANasoe potAnuM maraNa ja jANavuMtenosaMzaya karavo nahi. 23. jyAM nAyaka na hoya tyAM vasavuM nahi tathA jayAM bahu nAyaka hoya tyAM paNa vasavuM nahi tathA jyAM strI nAyaka hoya tyAM vasavuM nahi ane bAlaka nAyaka hoya tyAM paNa vasavuM nahi. 24. ghaDo phoDI nAkhe, lugaDuM chedI nAkhe, tathA gadheDAnI upara bese AjakAlanA lokone je te prakAre prasiddhi pAmavAnI ja vArtA che. 25. uttamamANaso potAnA nAmathI prasiddhi thAya che madhyama mANaso pitAnA nAmathI prasiddhimAM Ave che adhama mANasomAmAnA nAmathI prasiddha thAya che ane adhamamAM adhama mANaso sAsarAnA nAmathI prasiddhimAM Ave che. 26. pANIne dudhanA pRthakkaravAnA marmane to mAchalAdiko paNa jANe che chatAM prasiddhimAM to haMsaja che eTale ke pANI ane dudhane haMsa judA pADe che mATe yazanI prApti to puNyathI ja maLe che. 65 For Personal & Private Use Only Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vividha viSaya vicAramALA bhAga-2 27. khAnapAnanA uttama padArthonI prApti ane tene bhakSaNa karyA pachI pacAvavAnI zakti tathA uttama prakAranI strInI prApti temaja tene sevana karavAnI zakti A vigerenuM prApta thavuM te bhavAntaramAM karela mahAn tapazcaryAnuM phaLa jANavuM. 28. daridra, niraMtara rogI, murkha, niraMtara duniyAmAM pravAsa karanArA, ane niraMtara nokarI karanArA A pAMca jaNAne vyAse jIvatA paNa maraNa pAmelA kathanakarelA che. 29. brAhmaNo, gaNako, vezyAo, kutarAo ane kukaDAo arasaparasa eka bIjAne dekhIne krodha kare che zuM kAraNa che te samajavAmAM AvatuM nathI. 30. mAkhI, matsara, vezyA, uMdara, yAcaka, gAmano nAyaka ne jyotiSi A sAte paranA dravyane bhakSaNa karanAra hoya che. 31. brAhmaNa, agni, yamarAjA, rAjA, samudra, peTa ane ghara A sAtane aneka prakAre puravA mAMDayA chatAM paNa purAtA nathI. 32. rAjA vezyA yama agni paroNo bAlaka yAcaka ane gAmaDAno rakSaka A AThe jaNA pArakAnA duHkhane jANI zakatA nathI. 33. purvabhavamAM phakta nathI nathI A be ja daskRtano abhyAsa karavAthI A bhavamAM ApoApa enA eja be dastaka viparIta paNe AvIne pAse khaDA thAya che. 34. navIna vayamAM je zAMta hoya te zAMta kahevAya che tevA prakAranI mAharI matine huM mAnuM chuM. kAraNa ke dhAtunI kSINatA thayA pachI to sarvane ApoApa zAMti ja thaI jAya che. 35. duSTa maMtrI rAjyano nAzakaravAvALo thAya che. tathA duSTa hasti gAmano nAza karavAvALo thAya che sALo gharamAM rahelo hoya 66 For Personal & Private Use Only Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vividha viSaya vicAramALA bhAga-2 to gharano nAza karavAvALo thAya che ane je mAmo te sarvane nAza karanAro thAya che. 36. pANIne viSe tela tathAdurjanane viSe kathana karelI guhya vAta tathA supAtrane viSe ApeluM dAnatathA paMDitonuM viSe zAstrathoDuM hoya che topaNa vastunI zaktithI vistArapAme che. 37. udyama, kaleza, pAmI, khujalInoroga, jugAra, dArU parastrI, AhAra, maithuna, anenidrA ATalAne sevana karavAthI vRddhi pAme che. - 38. lobhI mANasone yAcanA karanAra zatru samAna lAge che AkAzamAM rahela caMdramA cAre lokane zatru samAna lAge che. vyabhicAriNI strIne potAno pati zatru samAna lAge che. ane murkhane bodha karanAra paMDita zatru samAna jaNAya che. - 39. pArakAne upadezakaravA samaye tamAma jIvo sAgara thAya che. paraMtu potAne upadeza devAno samaya Ave tyAre pote badhuM bhulI jAya che kAraNa ke duniyAnA jIvo mAtranuM paropadeza pAMDityapaNuM hoya che. 40. zUravIra purUSo paMDita purUSo yA rUpALI strIyo jyAM jyAM jaze tyAM tyAM teone AdaramAna sArI rIte maLaze. 41. duniyAnA jIvo pIDA pAme tyAre paramezvarane name che sivAya nahi. rogIyA thAya tyAre tapa kare che paNa nirogI paNAmAM nahi nirdhana mANasone dAna ApavAnI icchA thAya che paisA hoya tyAre nahi ane strI vRddha thAya eTale pativratA thAya che yuvAna avasthAne viSe nahi A paNa dunIyAnA jIvono eka vicitra karma A 67 ~ For Personal & Private Use Only Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vividha viSaya vicAramALA bhAga-2 42. para purUSono mukhtane viSe vikasvara daSTi pheMkanArI strIne tathA vyavahAra mArgane nahi jANanAra kavine tathA kupacyA sevana karanArA rogIne koNa koNa mANasa hasatA nathI api tu sarve hase che. 43. tamAma parvatone viSe mANikaya hotA nathI tamAma hastIyone viSe motIyo hotA nathI tema ja sarve jagyAe sajjana purUSo hotA nathI ane vana vana pratye caMdana vRkSo hotA nathI A cAre kavacita ThekANe ja hoya che. 44. jevA prakAranuM satya bolavApaNuM hoya che tevA prakAranI ja lakSmI maLe che jevA prakAranAM dAna Ape che tevA ja prakAranI kIrti hoyache tathA vidyA paNa abhyAsa karavAmAM amuka pramANamAM prApta thAya che ane buddhi paNa potAnA karamanA anusAreja prApta thAya che. 45. je mANasanuM hRdaya dayA yukta che tathA jenuM bhASaNa paNa satyatArUpI AbhuSaNa vALu che tathA jenuM zarIra pArakA mANasanuM hita karavAmAM joDAyeluM che tevA mANasane kalikALa zuM karI zakavAno hato arthAt kAMI ja nahi. 46. AyuSya, paiso, gharanuM chidra, guhya vArtA, auSadha, maithuna, dAna, mAna ane apamAna A nava vastune buddhimAna purUSe gopavI rAkhavI. 47. saMbhrama snehane jaNAve che zarIra bhojanane jaNAve che. vinayavaMzane dekhADI de che ane vANI dezane jaNAvI de che. 48. je mANasanuM mana strIe haraNa karela che te mANasa vidyAvaDe karIne paNa zuM? tapa vaDe karIne paNa zuM? yoga ane zruta vaDe karIne paNa zuM ? ekAMta vAsathI temaja mauna karavAthI paNa zuM ? arthAt kAMija nahi. For Personal & Private Use Only Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vividha viSaya vicAramALA bhAga-2 49. tapasyA karavAmAM eka mANasa, bhaNavAmAM be mANasa, gAvAmAM traNa mANasa, rastAmAM cAlavavAmAMcAra mANasa, khetI karavAmAM pAMca sAta mANasa ane saMgrAmamAM bahu mANasa joIe to te ThIka gaNAya. 50. pAponu muLa lobha che tathA vyAdhinuM mULa paNa che duHkhonuM mULa sneha che mATe he mAnava ? A traNeno tyAga karI sukhI thA. 51. rAtrino dIpaka caMdramAM gaNAya che. prAta:kALano dIpaka sUrya gaNAya che. kuLano dIpaka suputra gaNAya che ane traNa lokano dIpaka to dharma ja gaNAya che. para. sukhano arthI vidyAno tyAga kare che ne vidyAno arthI sukhano tyAga kare che kAraNa ke sukhanA arthIne vidyA ane vidyAnA arthIne sukha kyAMthI hoya arthAt na ja hoya. 53. DuMgarA durathI ja raLIyAmaNA hoyache vezyA mukhanI zobhAthI ja manohara hoya che tathA vRddhanI vAto A traNe durathIja manohara hoya che. 54. paranA hAthamAM gayela nakala, pustaka, ane strI kadAcit pAchA AvatAja nathI ne kadAca Ave che to paNa bhraSTa thaIne khaMDita thaIne ane cuMbita thaIne Ave che mATe uttama manuSyoe traNa koIne ApavA nahi. 55. sAMbhaLavAthI ja dharmane jANI zakAya che tathA sAMbhaLIne ja huM buddhino tyAga karI zakAya che tathA sAMbhaLIne ja jJAnanI prApti thAya che ane mokSe paNa sAMbhaLIne ja jAya che. 56. paMDitone viSe temaja murkhane viSe sajjanane viSe ane For Personal & Private Use Only Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vividha viSaya vicAramALA bhAga-2 durjanane viSe balIjhane vize temaja nirbalane viSe maraNane tulyapaNuM raheluM che. - pa7. dIvo aMdhakAranuM bhakSaNa kare che ne mezane utpanna kare che kahevata che ke jevo AhAra karela hoya tevo ja oDakAra Ave che. agara jevA annane bhakSaNa karela hoya tevI prajA utpanna thAya che. 58. Ihalokane viSe nirdhana mANasaduHkhI kahevAya che tenA thakI devAdAra mANasa vadhAre duHkhI gaNAya te banne thakI paNa rogI mANasa vadhAre duHkhI gaNAya che. 59. je mANasane dharma artha ane kAma A traNamAMthI ekapaNa na hoya te mANasano janma bakarInA gaLAne viSe rahela trIjA AMcaLanA saMganI jema nirarthaka jANavo. 60. ghuvaDa divase dekhatuM nathI kAgaDo rAtrIe dekhato nathI paNa kAmAMdha mANasa to koI apurva hoya che ke rAtri ane divasa ema banne vakhata dekhato nathI. 61. viSa ane viSaya A bannemAM mahAna aMtara hoya che kAraNa ke viSa bhakSaNa karavAthI mAre che te viSayo to smaraNa karavAthI ja mAre che. 62. jyAM nAkhavAthI saphaLa thAya teveja ThekANe vacana kADhavuM kAraNa ke dhoLA vastrane viSeja je raMga teja atyaMta sthiratAne pAme che. 63. kapALe kapALe judI buddhi hoya che tathA kuvA kuvAne viSe navIna pANI hoya che jAti jAtine viSe navA navA AcAro hoya che ane mukha mukhane viSe navIna vANI hoya che. 64. vidyA sahita maravuM sAruM paNa kuziSyane vidyA kadApi For Personal & Private Use Only Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vividha viSaya vicAramALA bhAga-2 ApavI nahi chatAM paNa jo kuziSyane vidyA ApavAmAM Ave che to te pAchaLathI zatru thAya che mATe kuziSyane vidyA ApavI nahi. 65. brAhmaNa ne bhojana maLavAthI khuzI thAya che. meghanA garjaravathI mora rAjI thAya che sajajana purUSo parane saMtoSa thavAthIrAjI thAya che durjana purUSo parane vipatti paDavAthI rAjI thAya che. 66. gurU mahArAjanI stuti temanA pratyakSa karavI ane mitro tathA bAMdhavonI stuti parokSapaNe karavI tathA kAryanI siddhi karyA pachI dAsa, nokara cAkaronI stuti karavI tathA putranI prazaMsA karavI ja nahi ane strInI prazaMsA tenA maraNa pachI karavI paNa jIvatAM sudhI karavI nahi. 67. gItAnuM vacana e che ke rAjaputra pAsethI vinaya zikhavo tathA paMDita purUSo pAsethI sArAsArA kAvyo temaja madhura bhASA bolatAM zIkhavI. jugArI pAsethI juTha zIkhavuM ane strIyo pAsethI kapaTa zIkhavuM eTaluM yAda rAkhavuM ke mANasa tamAmakaLAmAM pravINa hovo joie tene laIne ja jugAra ane kapaTa jANavA joIe paraMtu DAhyA mANaso kadApi kAle teno amala karavo nahi. 68. dhanane viSe dhAnyane viSe tathA vidyAno saMgraha karavAne viSetathA AhAra temaja vyavahArane viSe lajajAne tyAga karavAneviSe mANasa sukhI thAyache. 69. jema sarpathI bhaya pAme che tema mANasanA samuhathI bhaya rAkhanAra,tathA jema viSathI tema pArakAnA annathI bhaya rAkhanAra,tathA jema rAkSasIthI tema strIyo thakI bhaya rAkhanAra mANasa vidyAne aMgIkAra kare che. bIjo nahi e traNathI bhaya rAkhanAra mANasa bhAga-2 pharmA-6 For Personal & Private Use Only Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vividha viSaya vicAramALA bhAga-2 zAntithI vidyA grahaNa karI zakaze. 70. janma thakI aMdha mANasa dekhato nathI kAmAMdha mANasa paNa dekhato nathI tathA madonmatta mANasa paNa dekhato nathI ane arthI (svArthI mANasa) doSane joto nathI. 71. AtmA pote ja karmane kare che ane karelA karmanuM phaLa pote ja bhogave che saMsAramAM paribhramaNa paNa pote ja kare che ane karma thakI mukta pote ja thAya che. 72. devu karanAra pitA putrano zatru gaNAya che ane vyabhicArI mAtA paNa zatru gaNAya che avinayI strI paNa zatru kahevAya che ane nahi bhaNelo putra paNa zatru gaNAya che. 73. pRthvI satyanA baLathI TakI rahe che tathA satyanA prabhAvathI ja surya tape che pavana paNa satyanA prabhAve ja thAya che kiM bahunA sarva satyane vize ja rahela che. 74. IrSALu hiMsA karanAra, asaMtoSI krodhI niratara zaMkAzIla tathA pArakAnA bhAgyanA upara jIvanAra A cha sadA dukhanA ja bhAgIdAra hoyache. 75. je krodha te anarthanuM muLa che tathA krodha saMsAranI vRddhi karavA vALo chekrodha dharmano jaya karanAra che mATe uttama jIvoye krodhanotyAga karavo joIe. 76. prANa kaMThe Ave to paNa karavA lAyakakAryo jarUra karavAM ane prANa kaMThe Aveto paNa nahi karavA lAyaka kAryo karavAM nahi. 77. potAnuM upArjana kareluM dhana bhogavavuM uttama che pitAe upArjana kareluM dhana bhogavavuM te madhyama che tathAbhAIe upArjana kareluM dhana bhogavavuM e adhama che ane strIno paiso bhogavavo te adhamAdhama ra For Personal & Private Use Only Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vividha viSaya vicAramALA bhAga-2 gaNAya che. 78. rAjAnI strI gurUnI strI tathA bhAInI strI potAnI strInI mAtA tathA potAnI mAtA A pAMce trIyo mAtA samAna che. 79. je parAdhIna hoya teno janma vRthA jANavo tathA para strInuM sukha paNa vRthA jANavuM tathA pArakAnA gharane viSe rahelI lakSmI paNa vRthA jANavI ane pustakane viSe vidyA hoya te paNa vRthA jANavI. 80. potAnI strIne viSe tathA dhananeviSe tathA bhojanane viSe A traNane viSe saMtoSa karavo paNa dAna ApavAmAM tathA tapa karavAmAM tathA bhaNatA bhaNAvavAmAM saMtoSa karavo nahi. 81. nakSatronuM bhuSaNa caMdramAM che tathA strIyonuM bhuSaNa pati che tathApRthvInuM bhuSaNa rAjA che tathA je vidyA te sarvasvanuM bhuSaNa che. 82. lADa karavAthI ghaNA doSo utpanna thAya che ane tADanAkaravAthI ghaNA guNo prApta thAya che mATegurue ziSyane ane pitAe putrane tADanA karavI paraMtu lADa karavA nahi 83. putra thakI bIjo utkRSTa koI lAbha nathI tathA strI thakI adhika koI sukha nathI tathA dharma thakI koI uttama mitra nathI ane juThuM bolavA thakI bIjuM eka paNa pApa nathI. 84. jAyA thakI pAMca hAtha dura rahevuM tathA zIMgaDA vALA janAvarothI dasa hAtha dura raheluM tathA ghoDA thakI so hAthadura rahevuM tathAhasti thakI hajAra hAtha dura rahevuM ane durjana raheto hoya te deza tyAga karI tenAthI dura rahevuM. 85. buddhimAna manuSyoe thoDAne mATe ghaNAno nAza karavo M73) 93 For Personal & Private Use Only Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vividha viSaya vicAramALA bhAga-2 nahi. duniyAmAM teja pAMDityapaNuM kahevAya che ke thoDAne mATe vizeSano nAza na kare. 86. jyAM sudhI potAno deha svastha hoya tathA maraNa paNa jayAM sudhI potAno deha svastha hoya tathA maraNa paNa jyAM sudhI dura hoya tyAM sudhImAM AtmAnuM hita karavuM kAraNa ke maraNa samaya najIka Avyo A jIva zuM karI zakavAno hato arthAt kAMI ja nahi 87. manamAM ciMtavana kareluM kArya siddha thayA pahelAM bIjAnI pAse vacanathI prakAza karavuM nahi kAraNa ke bIjAe lakSamAM rAkhela kAryanI siddhi prAye karIne thaI zakatI nathI. 88. kharAba deza, kharAba vRtti, kharAba bhAryA, kharAba nadI, kharAba dravya ane kharAba bhojana A sarvene vicakSaNa manuSya tyAga karavAM joie. . koyala kALI che to paNa teno madhura svara te ja rUpa che. ane pativratApaNuM teja strIyonuM rUpa che. kurUpIyonuM rUpa vidyA che. ane tapasvIyonuM rUpa kSamA che. 90. ati abhimAnathI rAvaNanuM maraNa thayuM.ane laMkA nagarI paNa vinAza prAya banI tathA atyaMta mAnathI kauravono paNa nAza thayo tathA atyaMta rUpathI sItAnuM haraNa thayuM tathA atyaMta dAna karavAthI balInuM maraNa thayuM, mATe je ati te sarva jagyAe varjavAnuM kahela che. 91. saMskRta vacano bolavA te durlabha che, ane kalyANa karavAvALo thAyate yuga paNa durlabha che. tathA potAnA cittanesamAdhi thAya tevA prakAranI strI prApta thavI paNa durlabha che ane priya evA svajana sajajananI prApti thavI paNa durlabha che. 74 For Personal & Private Use Only Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vividha viSaya vicAramALA bhAga-2 92. nirdhana hovA chatAM paNa jo te buddhimAna hoya to zoka karavA lAyaka nathI ane paMDita bhAI hoya te paNa zoka karavA lAyaka nathI ane vidhavA strI putra Adi potAnA parivAra vALI hoyato te paNa zoka karavA lAyaka nathI. - 93. vidyArahita puruSa zoka karavA lAyaka che tathA prajA vinAnuM maithuna karma paNa zoka karavA lAyaka che, AdhAra temaja AhAra vinAnI prajA paNa zoka karavA lAyaka che ane rAjA vinAnuM rAjya paNa zokakaravA lAyaka che. 94. cauralokanuM dharma kayAMthIja hoya tathA durjana mANasane kSamA kyAMthI ja hoya,tathA vezyAne sneha kyAMthI hoya,ane kAmI manuSyone satya kyAMthI hoya. 95. dAsa cAkara hoya tene mAna kyAMthI hoya tathA krodhI mANasane sukhakyAMthI hoya, strIyone satIpaNuM kyAMthI hoya ane durjana mANasane mitroI zAnI hoya, arthAt na ja hoya. 96. durbaLa manuSyonuM baLa rAjA kahevAya che tathA bALakonuM baLa rUdana kahevAya che tathA murkha mANasa baLa mauna vRtti kahevAya che ane cora lokanuM baLa asatya juThuM kahevAya che. 97. siMha thakI eka zIkhavuM bagalA thakI eka zIkhavuM kutarA thakI cha zIkhavAM, gadheDA thakI traNa zIkhavAM tathA kAgaDA thakI pAMca zIkhavAM anekukaDA thakI cAra zIkhavA. 98. je mANasane nAnuM agara moTuM kArya karavAnI icchA hoya che te mANasa sarva AraMbhathI eka phALe kAryane sAdhe te siMhanA jevo kahevAya che. 99. potAnI sarva iMdriyone saMvarIne bagalAnI peThe rahelo g5 For Personal & Private Use Only Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vividha viSaya vicAramALA bhAga-2 mANasa dezakALa pramANe utpanna thayelo sarva kAryone sAdhe che te mANasa bagalAnA jevI eka ja vRtti vALo kahevAya che. 100. ghaNuM khAnAro temaja svalpane viSe saMtoSa dhAraNa karanAro temaja svalpa nidrAvALo tathA zIghratAthI cetI janAro potAnA svAmIno roTalo khavarAvavAno bhakta ane sUravIra A cha guNo jema kutarAmAM hoya che. tevA guNo mANasoMmAM hovA joie AvA guNavALA mANaso duniyAmAM lAyakAtavALA gaNAya che. 101. niraMtara vizrAnti vinA bhAratane vahana karanArU tema TADha tApane nahi jANanAra nahi gaNanAra tathA saMtoSI A traNa guNa gadheDAmAM hoya che te manuSyamAM paNa hovA joie. 102. ekAMte gupta maithuna tathA dhRSTatA karanAra tathA samaye potAne rahevAnuM sthAna karanAra tathA pramAda rahita temaja ALasa rahita A pAMca guNa kAgaDAmAM che. te paNa manuSyomAM hovA joie. yuddha karanAra tathA prAtaHkAlamAM vahelo uThanAra tathA potAnA baMdhuonA sAthe bhojana karanAra ane ApattimAM paDelI potAnI strInuM rakSaNa karanAra A guNo jema kukaDAmAM hoya che tema manuSyomAM paNa hovA joie. 103. puruSa ghInA ghaDA samAna ane strI agninA kuMDa samAna kahevAya che. mATe ghI ane agnine eka jagyAe paMDita puruSoe rAkhavAM nahi. kAraNa ke rAkhavAmAM Ave to prajavalita thAya che. 104. rAtrinI aMdara cAlavuM te viSa che. tathA rAjAne anukuLa rahevuM te paNa viSa che tathA parane AdhIna strI hoya te paNa viSa che ane zarIramAM nahi jANI zakAya tevo vyAdhi rahela hoya to te paNa viSa che. M76) For Personal & Private Use Only Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vividha viSaya vicAramALA bhAga-2 105. nadInA kAMThAne viSe je vRkSo hoya che te tathA pArakAnA hAthane viSe raheluM dhana hoya che te tathA strIne jaNAveluM kArya hoya che te sarva zIpratAthI nAza pAmI jAya che niSphaLa thAya che. 106. strIone AhAra bamaNo tathA lajjA cAra gaNI tathA vyavasAya cha gaNo temaja viSaya kAma ATha gaNo hoya che. 107. je ThekANe zrotA ja nathI tyAM vakatA zuM karI zakanAra hato kAraNa ke nAgA lokonA gAmamAM dhobI zuM dhoI zakavAno hato. 108. AyuSya maraNa bhAgya vidyA ane paiso A pAMca laine ja manuSya garbhAvAsamAM parabhavathI praveza kare che. 109. prAtaHkALamAM dareka manuSya uThIne roje ciMtavanA karavI ke maraNa, vyAdhi, zoka mahAbhaya ane duHkha vigere mAMthI Aje mane zuM prApta thaze. 110. seMkaDo bhayanAM sthAno ane hajAro zokanAM kAraNo divase divase muDha mANasonA hRdayamAM praveza kare che paNa paMDitamAM nahi. 111. stabdhapaNu, nidrA, ALasa, bhaya, krodha ane dIrgha vyApAra A cha doSone potAnuM bhalu icchanAra manuSya IhAM tyAga karavA. 112. pADo, bokaDo, bilADo, kAgaDone kAyara puruSa agara durjana. A sarve vizvAsa karavAthI parAbhava kare che mATe eTalAno vizvAsa karavo nahi. 113. jayAM lokayAtrA, bhaya, lajjA,dAkSiNyatA, ane dAna A pAMca na hoyatyAM uttama puruSoe vAsa karavo nahi 114. agni pANI viSa, vyAdhi, zastra chIMka, ane parvata thakI paDavuM vigeremAMthI koI paNa nimitta pAmI prANIo prANa thakI mukta For Personal & Private Use Only Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vividha viSaya vicAramALA bhAga-2 thAya che. 115. buddhimAna puruSo nahi prApta thaI zake tevI vastunI vAMcchA karatA nathI tathA naSTa thayela vastuno zoka karatA nathI, tathA ApattinI aMdara paNa muMjAI jatA nathI, paNa samabhAvamAM ja rahe che. 116. dareka manuSyoe potAne prApta thayela sukhane paNa sahana karavuM tathA duHkha ne paNa sahana karavuM kAraNa ke cakranI peThe sukha duHkho pharyA kare che. 117. ghoDA ghoDAne viSe tathA hasti hastine viSe lokhaMDa lokhaMDane viSe tathA kASTa kASTane viSe tathA patthara paththarane viSe vastra vastrane viSe strIyo strIyone viSe ane puruSo puruSone viSe thoDuM ane vizeSa aMtara hoya che 118. duniyAmAM A paNa eka vicitratA che ke koI mANasa kharAba kare to paNa te sAmAne priyalAge che paNa apriya lAgato nathI. aneka doSothI duSTa bhAvane pAmela chatAM paNa A deha kone vallabha nathI kintu sarvane che. 119. jenAthI apayazanI prApti thAya tathAjenAthI durgati mile tathA jenAthI svarga gati bhraSTa thAya tevA kAryane buddhimAna manuSya AcaravuM nahi. 120. nadIyonI tathA nadIyonA kAMThAnI tathA kulIna manuSyonI tathA muniyonI temaja mahAtmA puruSonI tathA strIyonA duSTa kartavyonI parIkSA na karavI ane jo kare che to viparIta pariNAma Ave che. 121. jugArIne viSe satyapaNuM na hoya ane laMpaTa puruSomAM M78 - For Personal & Private Use Only Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vividha viSaya vicAramALA bhAga-2 pavitrapaNuM na hoya tathA madirA pAna karanArane viSe prema na hoya ane dhUrta mANasane viSe e traNe guNo hotA nathI. 122. lakSmI konA pAse sthira bhAvane pAmI che. tathArAjA kono mitra thayo che, tathA zarIra konu amara raheluM che, strIo kone AdhIna rahelI che, A cAre koInA paNa sthira rahelA nathI. 123. svajana hoya ke durjana hoya paraMtu tevA ghaNA manuSyo sAthe virodha karavo nahi. kAraNa ke jabarajasta evA nAgaeNdrane paNa ghaNI kIDIyo mAre che. 124. madirAnuM pAna, durjana mANasanI sobata, svAmIno virahe ghera ghera pharavuM, kharAba svama temaja parapuruSane ghare vAsa karavo A cha strIyonAM mahAna duSaNo che. 125. manuSyone dhananI tathA jIvitavyanI AzA moTI che. temAM paNa vRddha mANasane yuvAna avasthAvALI strI potAnA prANa thakI adhIka vahAlI hoya che, A paNa eka mahAmohanI mahAna viDaMbanA che. 126. kASTane viSe pASANane viSe temaja mATIne viSe deva nathI paNa kevaLabhAvane viSeja deva rahela che mATe sarvamAM je bhAva te mukhya kAraNa che. 127. anyAya thakI upArjana kareluM dravya dasa varSa sudhI gharamAM rahe che, agyAramuM varSa thAya che ke mULa thakI ja vinAzane ja pAme 128. lakSmIvaMta manuSyoe krodha karavo nahi. tathA tapasvI mahAtmAe matsara karavo nahi. tathA vidyAyukta manuSyoe mAna apamAna gaNavAM nahi tathA sujJa jIvoye AtmAnuM pramAda thakI rakSaNa For Personal & Private Use Only Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vividha viSaya vicAramALA bhAga-2 karavuM. 129. kSamAnA samAna bIjo eka paNa tapa nathI. tathA saMtoSa thakI bIju eka paNa sukha nathI tathANNA thakI bIjo eka paNa utkRSTa vyAdhi nathI ane dayA thakI bIjo eka paNa utkRSTa dharma nathI. 130. dAna ApanAra mANasa bhogI thAya che. tathA vRddha puruSonI sevA karavA thakI buddhimAna thAya che. tathA ahiMsA karanAra mANasadIrdhAyuSI thAya che AvuM paMDito kathana kare che. 131. vidyAnA samAna bIjI ekapaNa cakSu nathI tathA satyanA samAna bIju eka paNa tapa nathI tathA rAjAnA samAna bIju eka paNa duHkha nathI. ane tyAganA samAna bIju eka paNa sukha nathI. 132. makSikA vrata phoDalA vigerene icche che rAjAo paisAnI icchA kare che, nIcA mANaso niraMtara kalezanI icchA kare che. ane sajjana (sAdhu) puruSo niraMtara zAMtinI icchA kare che. 133. nadInA kAMThAne viSe rahelAM vRkSo nAza pAme che tathA jenI strI niraMkuza hoya te nArI paNa vinAza pAme che. tathA taMtrI vinAno rAjA paNa vinAzane pAme che. mATe sujJa jIvoye te thakI bacavA prayatno karavA. 134. guNonI prazna pRcchA karo paNa rUpanI nahi kAraNa ke guNa vinAnuMrUpa zobhI zakatuM nathI. tathA zIyalanuM pUcho paNa kuLanuM nahi kAraNa ke kuLa sAruM hoya paNa zIyala na hoya to kAmanuM nathI ane rUpa rahita hoya chatAM zIyalanuM pratipAlana karanAra hoya to tethI te mahAna rUpavALo gaNAya che. zIyala cheteja manuSyonuM sAcuM rUpa che siddhinuM pUcho paNa vidyAnuM nahi kAraNa ke siddhi vinAnI vidyA kAMI kAmanI nathI ane bhoganI pRcchA karo paNa dhananI nahi kAraNa ke bhoga vinAnI lakSmI zuM kAmanI che. For Personal & Private Use Only Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vividha viSaya vicAramALA bhAga-2 135. je guNo te rUpane zobhAve che tathA je zIyala te kulane zobhAve che tathA je siddhi te vidyAne zobhAve che ane je bhoga te dhanane zobhAve che. 136. dhIra puruSonuM bhUSaNa vidyA che tathA maMtrIyonuM bhUSaNa rAjA che. tathA strIyonuM bhUSaNa pati che ane sarvenuM bhUSaNa zIyala che. 137. moTI nadIne viSe paDI taravApaNuM tathA mahApuruSonI sAthe vigraha karavo, tathA ghaNA mANasonA sAthe virodha karavo A traNane buddhimAna mANasoe durathI tyAga karavAM. 138. DAhyA mANase viSama-kharAba vRkSa upara caDavuM nahi tathA jIrNa thaI gayela nAvane viSe besavuM nahi. tathA kuvAne viSe pANI jovuM nahi. AvI rIte vartana karI AtmAnuM rakSaNa karavuM paNa viparIta karI AtmAno vinAza karavo nahi. A vAta vizeSalakSamAM rAkhavA jevI che. 139. siddhamaMtra auSadha, dharma, gharanuM chidra, maithuna, kharAba vastunuM bhakSaNa tathA sAMbhaLeluM kharAba vacana ATalA prakAza karavAM nahi. 140. AkAranA, viSayanA, dhananA ane jIvitavyanA lobhI manuSyo A uparokta cArenI tRSNAmAM mugdha thayelA bhUtakALamAM gayA che vartamAnamAM jAya che. ane bhaviSyamAM jaze paNateonI tRSNA zAnta thatI nathI. 141. zAstrakAra kahe che ke paropakAramAM rahelA jIvoe kadApi kALe durjananI sAthe sobata karavI nahi, teja moTuM tattva che. 142. prathama to manuSya janmanI prApti durlabha che.temAM paNa For Personal & Private Use Only Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vividha viSaya vicAramALA bhAga-2 vidyA maLavI durlabha che temAM paNa kavitva paNuM prApta thavuM durlabha che. temAM paNa zakti utpanna thavI durlabha che. 143. prAya : karIne sajjanoneja upadeza devAlAyaka che paraMtu jaDAzayavALA jIvone nahi. sugaMdhane vahana karavAvALA choDane kusumo hoya che. paraMtu jaLone hotA nathI. 144. roga, zoka, paritApa, vyasana, vadhabaMdhana, ane duHkha A sarve potAnA karela aparAdhonAM phaLo manuSyone maLe che. 145. pakSiyone viSekAgaDo caMDAla che. pazuone viSe gadheDo caMDAla che. manuSyone viSe krodhI caMDAla che. ane sarvene viSe niMdaka caMDAla gaNAya che. 146. pakSiomAMkAgaDo caMDAla che pazuonI aMdara kutaro caMDAla che. muniyomAM krodhI caMDAla che ane sarvemAM niMdaka caMDAla che. 147. sajjana puruSonI je niMdA kare che te potAnA AtmAnejadoSita kare che. kAraNa ke AkAzamAM dhuLa uDADanAranI dhuLa potAnI ja AMkhamAM temaja potAnA ja mastaka upara paDe che. 148. asanmAnathI tapanI vRddhi thAya che ane sanmAnathI tapano kSaya che. koI ApaNI pUjA kare che to tethI pUrva bhavanA ApaNA punyanI hAni thAya che ane koI niMdA kare che to tethI ApaNI sadgati thAya che mATe punyazALI manuSyoe mAna apamAna tathA potAnI pUjA tathA niMdAne viSe harSa zoka kAMIpaNa karavo nahi. 149. niraMtara abhyAsa kare to murNapaNuM rahetuM nathI tathA paramAtmAno jApa kare to pApakarma lAgatuM nathI. tathA mauna dhAraNa kare to kaleza thavAno samaya Avato nathI.temaja nidrAno tyAga karI jAgRta rahenArane bhaya utpanna thato nathI A vacano sajjane barAbara ( 82 For Personal & Private Use Only Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vividha viSaya vicAramALA bhAga-2 smRtimAM rAkhavAM joie. 150. paisAno nAza thayo hoya te. tathA manano saMtApa, tathA gharanAM caritro, bIjAne ThagavApaNuM tathA apamAna, ATalI vAta buddhimAna manuSya gharanI pAse prakAzita karavI nahi. 151. jIbhanA agrabhAgane viSe lakSmI vase che tathA jIbhanA agrabhAgane viSe mitra ne bAMdhavo rahe che. tathA jIbhanA agrabhAgane viSe baMdhana paNuM raheluM che. temaja maraNa paNa jIbhanA agrabhAgane viSeja raheluM che. mATe uttama jIvoe potAnI jIbhane kabaje rAkhavI. jethI karIne lAbha thAya ne baMdhana ane maraNa thavAno samaya na Ave. 15ra. murkha ziSyane bodha karavAthI tathA duSTa strInuM bharaNa poSaNa karavAthI tathA zatruonA saMyogathI paMDita puruSa paNa sadAya 153. koI mANasa saMsArika sukhamAM Asakata hoya ane pAcho lokone moDhe ema bole ke huM brahmajJa chuM. AvA saMsAra karma ane brahma bane thakI ThagAyela mANasane caMDAlanI peThe tyAga karavo. 154. je mANasane potAneja buddhi nathI tene zAstra zuM upakAra kare arthAt kAMIja nahi kAraNa ke jema netra rahitane dIpaka upakAra karI zakato nathI tema buddhihInane zAstra upakArakarI zakatuM nathI. 155. abhimAna, mukhane viSe kharAba vacana, virodhIpaNuM, vikhavAdapaNuM,kAryane tathA akAryane nahijANavApaNu A che murkhatAnA cinho che. 156. murkha mANasane upadeza Apavo te krodhane mATe thAya che paNa zAMti mATe nahi jema dudhanuM pAna sarpone kevalaviSane mATe ja thAya che. tema mukhane upadeza Apavo tepaNa kevaLa krodhane mATe ja thAya che. 83. For Personal & Private Use Only Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vividha viSaya vicAramALA bhAga-2 157. aTavI tathA parvata tathA guphAne viSe vanacara jIvonI sAthe vasavuM sArU parantu devalokane viSe paNa mUrkhanI sAthe vAsa karavo sAra nahi. 158. paMDita puruSane viSe sarve guNo hoya che. ane mUrkhane viSe kevala doSo hoya che mATe hajAra mukhao karatAM eka paMDita sAro gaNAya. 159. je ThekANe vidvAna puruSa na hoya te ThekANe thoDI buddhivALo paNa prazaMsApAtra thaI zake che. kAraNa ke je dezamAM bIskula vRkSo na hoya te dezamAM eraMDo paNa kalpadrumanI gaNatrImAM gaNI zakAya 160. vidvAnano parizrama vidvAna ja jANe che kAraNa prasUtinI mahAna vedanAne vaMdhyA strI jANI zakatI nathI. 161. subhASita vaDe karIne tathA gItavaDe karIne tathA strIyonI lIlA rUpa hAvabhAvakaTAkSAdika vaDe karIne jenu mana bhedAtuM nathI te yogI agara pazu kahevAya che. 162. A saMsAra rUpI kaDavA vRkSanAM phakata be phalo ja amRta rUpakahevAya che. eka subhASi rasano AsvAda karavo ane bIju sajjana manuSyanI saMgati karavI.sujJa jIvone A be atyaMta AdaravA lAyaka che. 163. A pRthvImAM pANI anna ane subhASita A traNa ja phakta ratno kahevAya che. bAkI mUDha purUSo to pASANanA TukaDAne paNa ratna gaNe che. 164. sarasvatI devIno bhaMDAra koi apUrva rahelo che ke vyaya kare to vRddhi pAme che ane saMcaya kare to kSaNa thAya che. vidyA bIjAne 84 For Personal & Private Use Only Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vividha viSaya vicAramALA bhAga-2 ApavAthI vadhe che ne nahi ApavAthI nAza thAya che. 165. je samagra rasanA pAragAmI tathA sAra kAvyone karanAra kavIzvaro che. te jagatamAM jayavaMtA varte che kAraNa ke temanA yazarUpI zarIranI aMdara jarA ane raNano kAMI paNa bhayanathI. 166. durmukhI ane durjana mANaso potAnA gaLAne ane gAlane kulAnI jema tema sukhe karI bole che. paNakavIno parizrama to sArI rIte kavi ja jANI zake che. 167. kavIzvaro kAvyone banAve che. ane tenI lAlanA pAlanA uttama manuSyo kare che. phulone vRkSo utpanna kare che ane tenI sugaMdhane pavana vahana kare che. 169. gaMgA pApane haNe che tathA caMdramA tApane haNe che tathA kalpatarU dInatAne haNe che. paNa je sajjana mahAzayo che te pApa tApa ane dainyatAne haNe che. 170. duniyAmAM nirguNI jIvo guNIne jANI zakatA nathI tathA guNI hoya che teguNIne viSe irSA dhAraNa karanArA hoya che paNa guNI ane guNanA rAgI evA saraLa purUSo viralA ja duniyAmAM hoya che. 171. jyAM sajjana purUSo rahe che tyAM je zloka te kIrtipaNAne pAme che. ane jyAM durjana purUSo rahe che tyAM zlokamAMthI lakArano lopa karavAthI zoka prApta thAya che. matalaba ke sajjanane kIrtI ane durjanane apakIrti zokanI prApti thAya che. 172. jevuM citta hoya tevIvANI hoya ane jevI vANI hoya tevI kriyA hoya che citta vANI ane kriyAne viSe sajjanonuM eka ja rUpa hoya che. 85 85 For Personal & Private Use Only Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vividha viSaya vicAramALA bhAga-2 173. upakAra karavAno tathA priya vacano bolavAno tathA sAco sneha dhAraNa karavAno sajjana puruSono svabhAva ja hoya che kAraNa ke caMdramAne koNe ujjavaLa karyo che? koIye ja nahi svabhAvathI ja ujavaLa che. 174. upakArIne viSe koI sArApaNuM dhAraNa kare to tenA sArA sajjanapaNAne viSe zuM guNa hato, sabaLa kAMija nahi paNa apakArI jIvone viSe je sajjanapaNa dhAraNa kare che tene ja sajjana purUSo sajjana kahe che. 175. durjana mANasa pArakAnA sarasava jeTalA nAnA chidrone paNa jove che ane potAnA AtmAnA moTA moTA bilanA jevA chidro hoya che chatAM dekhato chatAM paNa joto nathI. 176. pArakAnA avarNavAda bolyA sivAya durjanane zAnti thatI nathI,kAgaDo sarva prakAranA rasono AsvAda kare che paNa viSTA vinA tenI tRpti thatI nathI tevI ja rIte durjanane paNa sajjananI niMdA karyA vinA zAnti thatI nathI. 177. durjana tathA kAMTAnI be prakAre pratikriyA che eka tokhAsaDA vaDe mukhane toDI nAkhavuM ane bIjuM tenAthI dura rahevuM sArU che. - 178. jevI rIte uMdaraDo bahu mulyavALuM vastra hoya tenA upara droha kare che. tathA ghaNAnu dhAnya paNa nAza kare che. tathA sarva jagyAe chidro jove che ? tevI ja rIte durjana paNa ghaNA niSkapaTI jIvono droha karanAro hoya che. tathA ghaNA prakAre anyano nAza karanAro hoya che. ane sarvatra sarvenA chidro khoLanAro hoya che. 179. sarpa ane durjana A bemAM sarpa sAro paNa durjana sAro 86 For Personal & Private Use Only Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vividha viSaya vicAramALA bhAga-2 nahi, kAraNa ke sarpa tokoI veLA kALe ja Dase che ne durjana to pagale pagale Dage che. 180. prathama durjanane vaMdana karyA pachI sajjanane vaMdana karavuM kAraNake moDhuM dhoyA pahelAM gudAnuM prakSAlana karavAmAM Ave che tevIja rIte durjanane prathama vaMdana karavAmAMphAyado che. 181. sarpanI dAMDhamAM viSa hoya che. mAkhIonA mAthA mAM viSa hoya che. tathA viMchInA puMchaDAmAM viSa hoya che. ane durjananA AkhA zarIramAM viSa hoya che. 182. TAMkaNA vaDe karI pASANa bhedI zakAya che tathA vaja vaDe karIne parvatane toDI zakAya che temaja maMtro vaDe karIne sarpane paNa bhedI zakAya che paraMtu duSTa AtmAno dhaNI durjana mANasa koI paNa prakAre bhedI zakAto nathI. 183. sarpa to duSTa hoya che tethI bIlanI aMdara rahe che ane jene karaDe che teja mare che. paNa A durjanarUpI duSTa sarpo to koI apUrva kahevAya che. kAraNake durjana purUSonA mukharUpI bIlane viSe rahelA temanI jIbharUpI duSTa sarpo ja te kAnanI muLamAM anya purUSone sparza kare che. ane tethI anya purUSonA prANa haraNa thAya che. 184. durjana paNa priyavAdI hoya che eTale durjana priyavAdI ja hoya che. tethI vizvAsa karavA lAyaka nathI kAraNa ke priya bolavAthI mukhane viSe madha (mIThA vacano) rAkhe che paraMtu tenA hRdayamAM to halAhala viSa bhareluM hoya che. 185. durjana mANase upArjana kareluM dhana devane mATe dharmane mATe baMdhuone mATe temaja yAcaka vargane mATe kAmamAM AvI zakatuM nathI paNa te dhana rAjA tathA caurAdikanA kAmamAM Ave che. 87 bhAga-2 pharmA-7 For Personal & Private Use Only Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vividha viSaya vicAramALA bhAga-2 186. mahA AzcaryanI vAta che ke durjana tathA saLekhama A bannenI samAna prakRti rahelI che, madhuratAthI kopa pAme ane kaTulatAthI zamI jAya che. 187. koI mANasa yatna vaDe karIne paNa durjanane sajjana karavAnI icchA kare to te banI zakatuM nathI kAraNa ke svabhAvathI ja durgadhathI bharela bazunane saMskArathI paNa koNa sugaMdhI karI zakanAra hato arthAtkoIja nahi. tevI ja rIte durjana koI divasa paNa sajjana thAya ja nahi. 188. nItinuM vacana che ke gAyothI, brAhmaNothI, vedothI, dhana lubdhapaNAthI, dAnathI, zIlathI ane satyathI A sAtathI jagata dhAraNa karI zakAya che? paNa kharI rIte satya zIla ane dAnathI ja duniyAnA jIvo uccakoTI prApta karI zake che, temAM paNa saMtoSa vinA aMdhArU samajavuM te paNa nirvivAda che. 189. jevI rIte uMdarone mArIne bIlADo tRpta thAya che tevI ja rIte kAmAMdhane dhana ApI, dAtAra malakAya che, to tema karavu joIe nahI kAraNa ke tevuM vartana karanAra dAtAra svarge jato nathI.A vAta barAbara khyAlamAM levA jevI che. brahmacArIne ja dAna ApavAthI dAtAra svarge jAya che. 190. nItimAM zizira Rtune viSe agnine amRta samAna kathana karela che. dudhanuM bhojana karavuM te paNa amRta samAna che, tathA rAjA sanmAna kare te paNa amRta ja che ane priya mANasanuM darzana te paNa amRta samAna che. 191. dareka janmane viSe A jIve dAnano, vidyAno ane tapano jevo abhyAsa karelo hoya teja abhyAsanA yoge karI 88 For Personal & Private Use Only Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vividha viSaya vicAramALA bhAga-2 bhavobhavane viSe tene dAna vidyAne tapa udayamAM Ave che. 192. jene viSe potAnuM mana raphata hoya tene viSe rokI rAkhelI paNa daSTijAya che ane jene viSe mana viraphata hoya tenA pratye nAkhelI daSTi paNa pAchI phare che arthAta tenA sanmukha gamana nahi kare. 193. duniyAmAM mANasone koI priya thatu nathI tyAM sudhI ja sukha che paNa bIjAnI joDe prema kare che ke turata te potAnA AtmAne duHkhamAM nAkhe che. 194. buddhi sArI che paNa vidyA sArI nathI kAraNa ke vidyAthI buddhi uttama hoya che. vidyAvALA chatAM paNa buddhi rahita mANaso siMhane bacAvanArAnI peThe vinAza pAme che. 195. dareka manuSya evo vicAra karavo ke atithi ane apavAdIbane ja mahArA bAMdhavo che. kAraNa ke atithino satkAra svargane Ape che. ane apavAdIno tiraskAra pApakarmane karavAvALo thAya che. 196. jenuM svalpa bhAgya raheluM che tevA purUSone mahAtIrthonuM tathA mahArAjAonuM tathA auSadhiyonuM tathA mahA munivaronuM darzana thavuM ati durlabha che. 197. strIyone rAMkanI strI thavuM te sAruM tathA vaidhavyapaNuM sAruM tathA narakanI vedanA sArI paNa potAnI zoka bahenathI parAbhava pAmavo sAro nathI. matalaba ke eka purUSane eka ja strI hoya to ja te strI sukhI jANavI. 198. jayAM kara na hoya tyAM navIna kara karanAra hajAra gAyono vadha karavAvALo kahevAya che. ane kara pravartamAna thayelo hovA chatAM CE For Personal & Private Use Only Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vividha viSaya vicAramALA bhAga-2 jo teno nAza karavAmAM Ave che to koTI gAyonA bacAvanuM phaLa meLave che. 199. vinA kAraNe krodha karanAranI to A duniyAmAM saMkhyA ja nathI. ane kAraNathI krodha karanArAonI to saMkhyA gaNI zakAya che. paNa krodha utpanna thavAnA kAraNo banyA chatAM paNa je krodha karatA nathI tevA mahA purUSo to jagatamAM pAMcaja hoya che. 200, jevuM citta hoya tevIvANI hoya ane tevI ja kriyA hoya che arthAt citta, vANI, ane kriyA A traNe sajjanone eka rUpavALI eTale aikyatAvALI ja hoya che. - 201. je jIvo potAnA vizvAsa pAmelA svAmIne gurUne ane mitrane Thage che. te lokone pachI Ihaloka ane paralokamAM bIjuM kAMIpaNa sukha nizcaya maLatuM nathI. 202. jeNe tithi paryAdika sarve utsavo tyAga karelA che tene ja atithikahevAya che. ane te sivAyanA abhyAgata kahevAya che. 203. jene dekhIne sneha ghaTe tathA krodha vadhe to manuSya jANavuM ke A mahAro pUrvano vairI che AvuM nItinuM vacana che. 204. jene dekhIne sneha vadhe ane krodhano nAza thAya to manuSya jANavuM ke A mahAro pUrva bhavano bAndhava che. 205. mahApurUSone ApattidekhIkoNa duHkhI thatuM nathI arthAt sarve duHkhI thAya che. sUryane asta thayela dekhI kAgaDo paNa aMdhatvabhAvane pAmI che. 206. he pASANa tahArU caritra paNa sajjana purUSone zlAghA karavA lAyaka che.kAraNake tuM pote baLIne paNa pArakAnA mukhane viSe raMga-paNuM Ape che. For Personal & Private Use Only Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vividha viSaya vicAramALA bhAga-2 207. pote tApane sahana karI bIjAne chAyA Ape che, vaLI pArakAnA mATe phaLe che paNa potAnA mATe nahi AvA prakAranAM vRkSo mahA paropakArI kahevAya che. to manuSyo vicAra karaze ke ? 208. ghoDo, zAstra, zastra, vINA, vANI, nara,nArI A sarvene jevA purUSonA saMga thAya che tevA te nIpaje che (thAya che.) 209. ekane mATe jo AkhA kuLano nAza thato hoya to ekano tyAga karavo tathA kuLane mATe gAmano nAza thato hoya to kuLa tyAga karavuM tathA gAmane mATe AkhA dezano nAza thato hoya to gAmano tyAga karavo ane AtmAno nAza thato hoya topRthvIne tyAga karI AtmAno bacAva karavo tevuM vacana nIti zAstrakAronuM che. 210. sArA mArganuM pratipAlana karavAthI sArA loko sArApaNAne pAme che paNa jo sArA mArganuM ullaMghana karavAmAM Ave to sArA loko asArapaNAne pAme che. 211. cora,corI karAvanAra, coranI sAthe gupta vAtakaranAra,corI karanAranA bhedane jANanAra, coranI sAthe levaDadevaDa karanAra, corIno mAla laI vecanAra, tathA corane sthAna ApanAra A badhA coraja kahevAya che. 212. jagatane kaleza karanAra evA kAmarUpI mallane jajIvoe toDI pADe che teja jIvo A jagatamAM dhanyavAdane pAtra che temaja vaMdana karavA lAyaka che. 213. A bhavonuM evuM vicitrapaNuM che ke jenI aMdara raMka hoya te rAjA thAya ane rAjA hoyate raMka thAya bena hoya te strI thAya tathA strI hoya te bena thAya temaja sukhI hoya teduHkhI thAya ane duHkhI hoya te sukhI thAya AvI rIte bhavo nirguNapaNAne dhAraNa la For Personal & Private Use Only Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vividha viSaya vicAramALA bhAga-2 karanArA che. 214. iMgita AkArathI, gatithI, ceSTAthI, mukhanA vikArathI tathA vacanathI sAmA mANasanuM mana pArakhI zakAya che. 215. bAhya iMdriyonuM smaraNa choDI daI tene niyamita karIne paNa je potAnA manane khullu mukI mana thakI iMdriyonuM smaraNa kare che. te mUDha AtmAno dhaNI mithyAcArI kahevAya che. 216. jo rAjA rakSaNa na kare to zAnta dAnta ane dayALu jIvo kSudratAthI bharapura bharelA lokonA samUhane viSe dharmane kevI rIte karI zake arthAt naja karI zake, mATe ja rAjAone tevA guNI lokonuM rakSaNa karavuM joie.rAjAno dharma guNI lokonuM rakSaNa karavApaNuM gaNAya che. 217. jenA prabhAvathI krodha, harSa, bhaya, zoka, ane lobhAdi bhAvone viSe AkAro jANI zakAya nahi tene gaMbhIra kahevAmAM Ave che. 218. patinI AjJA satI tathA prabhunI AjJA nokara tathA gurunI AjJA ziSya tathA pitAnI AjJA putra khaMDana kare agara temanA AdezamAM saMzaya kare to sarvepotAnA vratone khaMDana kare che. 219. varSARtumAM luNa-lavaNa amRta samAna che zarada Rtune viSapANI amRta samAna che hemaMta Rtune viSe gAyonuM dUdha amRta samAna che zizira RtumAM AMbaLAno rasa amRta samAna che. vasaMta Rtune viSe ghI ane grISma Rtune viSe goLa amRta samAna che. 220. je adhama pitA dhananA lobha vaDe karI potAnI kanyAne vece che te mahAna pApI thaI narakane viSe gamana kare che. 221. uttama purUSone viSe agragaNya manuSya koinA paNa For Personal & Private Use Only Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vividha viSaya vicAramALA bhAga-2 avarNavAda bole nahi ane pitAno gurUno svAmIno ane rAjAno avarNavAda to vizeSakarI bole nahi. 222. murmonI tathAduronI tathA tenA sahacArIonI tathA mIlanonI tathA dharma niMdakonI tathA duHzIlonI tathA lobhIyAonI tathA coronI saMgati choDI devI. 223. parokSapaNAmAM kAryano nAza karanAra ane pratyakSapaNAmAM priya bolanAra AvA viSayanA ghaDA samAna ane dudhanAM mukha samAna mitrano tyAga karavo. 224. je pavitra ane DAhI hoya teja bhAryA kahevAya tathA je pativratAhoya tathAje pati pratye prItivALI hoya tathA je strI satyavAdI hoyateja strI kahevAya che ane AvI strI jenA gharamAM hoya te mANasa punyazALI gaNAya che. 225. rogI mANasanI davA karatA pahelAM nADI, mUtra, maLa, jIbha, zabda, sparza, svarUpa ane draSTi A AThanI tapAsa karavI tema karavAthI kevA prakAranA rogo che. vigerenI mAhitI maLI jAya che. - 226. dharmane mATe loko kaleza kare che paNa dharmanuM lAla nIlu pILuM dhoLu kevuM lakSaNa che tenI tapAsa karatA nathI. - 227. dharmano AraMbha karavAmAM, RNane chedAvAmAM, kanyAdAna ApavAmAM, paisA ApavA Ave tenA pAsethI levAmAM, zatru roga, agnino nAza karavAmAM kALakSepa karavo koI paNa prakAre sAro nathI. 228. saMsArI jIvonA duHkhane nAza karavAvALI je dharmadezanA devAmAM Ave che tenA samAna A jagatamAM bIjo ekapaNa upakAra nathI. 229. kanyA vikraya karanArA tathA rasavikraya karanArA tathA - 93) 93 For Personal & Private Use Only Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vividha viSaya vicAramALA bhAga-2 viSavikraya karanArA manuSyo marIne narakamAM jAya che. 230. je jugAra te sarva ApadAnuM mULa che tathA kuLanuM malInapaNu karanAra jugAra che, je dukha buddhinA ghaNI jugAra rame che ne jugAranI prazaMsA paNa kare che te mANasa narAdhama kahevAya che. AvuM nItinuM vacana che. 231. jugAra, dhAtuvAda, vezyA sAthe anurAga, vibhrama ane yogInI sevA ATalA kAryo mANasanA upara daiva rUTamAna thAya che tyAre karavA mANasa tatpara thAya che. 232. nyAya vizArado sarve kAryamAM sthiratAne prazaMsApAtra gaNe che phakta dharma kAryane viSe ja utAvaLa karavAnuM kahe che. kAraNa ke dharmanA kAryamAM vighno aMtarAya bahu ja Ave che. mATe te dharma kAryo turata karavAM. 233. mAna ane apamAnamAM je mANasa harSa zoka karato nathI te mANasa gaMgA nadIne uMDo draha jema kSobha vinAno hoya che tema koI paNa prakAre nahi kSobha pAmanAro paMDita kahevAya che. 234. paiso strI mitra pRthvI A sarva vAraMvAra maLI zakaze paraMtu manuSyone mAnava janma vAraMvAra maLavo muzkela che mATe dharmane viSe prayatna karavo. 235. kSatriyo zastrothI, paMDito zAstrothI, paisA pAtra paisAthI, pAmaro hAthathI, strIyo gALothI ane pazuo ziMgaDAthI kaleza karanArA hoya che. ra36. zuLanA rogavALo vidalanetathA kuSTI mAMsane, tAvavAlo ghIne, atisAra vALo navA annane, ane netranA roga vALo maithunane tyAga kare jo na kare to mahAna duHkha pAmI mare che. 94 For Personal & Private Use Only Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vividha viSaya vicAramALA bhAga-2 237. vezyAne sArI bhAvanA hotI nathI tathA lakSmInI sthiratA hotI nathI. tathA murkha mANasone viveka hoto nathI ane karela karmo bhogavyA vinA nAza thato nathI. 238. jo tamAre murNapaNAnI IcchA hoya to gAmaDAmAM phakta traNa ja divasa vAsa kara kAraNa ke jayAM navInanI prApti nathI ne pUrve bhaNeluM vinAza thAya che. 239 jJAnanA dAnathI mANasa jJAnavAna thAya che ane abhayadAna ApavAthI nirbhaya thAya che. annadAnathI niraMtara sukhI thAya che.tathA auSadhanA dAnathI nIrogI thAya che. 240. jevA hADa hoya tevo paiso tathA cAmaDI hoya tevA bhogo tathA AMkha hoya te pramANe strI hoya tathA jevI gati hoya tevAM vAhano tathA jevo svara hoya tevI AjJA hoya ane satyane viSe sarva rahela hoya che. 241. vANIyo, vezyA, cora, jugArI, parastrI tathA dvArapAla ane kaula-nIca jAtino mANasa A sAte asatyanAM ghara hoya che. 242. zarada RtumAM je pANI pIvAmAM Ave che tethI tathA poSa mAsa tathA mahA mAsamAM je khAvAmAM Ave chetethItathA jeTha ane asADha mAsamAM nidrA karavAmAM Ave che tethI tenA ja baLathI manuSyo jIve che. AvuM nItinuM vacana che. - 243. sabhyo terame varSe sAtame mAse sAtamI rAtrI bhImarathI nAmanI kahelI che. te kADhavI manuSyone duSkara hoya che. 244. somavAre amAvAsyA, tathA ravIvAre sAtame, tathA maMgaLavAre cotha, hoya to akSayamAM akSaya jANavI tema jyotiSazAstra vettA kahe che. 95 For Personal & Private Use Only Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vividha viSaya vicAramALA bhAga-2 245. vaDalAnA vRkSane puSpa durlabha hoya che tathA svAti nakSatranuM pANI durlabha hoya chetema manuSya janma ane jaina zAsana maLavuM mahAn durlabha che. 246. bIja thakI bIjanI tathA dIpa thakI dIvAnI tathA dravyathI dravyanIane bhavathakI bhavanI vRddhi thAya che. 247. devadravyathakI je vRddhi thAya che tathAgurUdravya thakI je dhana prApta thAya che. te dhana kuLano nAza karanArU che ane mANasamarIne paNa narake ja jAya che. 248. vajramaya dehavALA je zalAkA mahApurUSo che tepaNa potAnA bAMdhelA nikAcita karmone bhogavyA vinA mukta thatA nathI. 249. alpa AhAra karanAra tathA alpa nidrAvALo tathA svalpa AraMbha tathAparigraha vALo tathA alpa kaSAyI jIva thoDA bhavamAM mokSe javAvALo jANavo. 250. je mANasa zuddha bhAvathI jinezvara mahArAja tathA saMdhanA pUjana pUrvaka eka lAkha navakAra ekAgratAthI gaNe che. te tIrthaMkara nAma karmane bAMdhe che. 185 naitika bodhavacano 1. DAhyA dIkarAoja mAbApanI hitazikSAne mAnanArA hoya che kAraNa ke mAbanI hita zikSA mAnavI teja dIkarAnA zarIra uparasAcA hIrA maNi, mANeka, mauktika, ane suvarNanA mastaka, Doka, ane gaLA vigerenA alaMkAra che. 2. je dIkarAo mAbApe kahelI zikSA levA hAtha lAMbA karI mAbApanuM gaurava jALave che temaja zikSAne ane ThapakAne mAthe caDAve che teo ihaloka ane paralokamAM sukhI thAya chekAraNa ke mA bApano Ex For Personal & Private Use Only Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vividha viSaya vicAramALA bhAga-2 pratyupakAra thaI zake tema nathI. 3. mAbApanI AjJAne je jIvo mastake caDAvaze tathA tenI hita zikSAne kAne dhAraNa karaze. ane amulya evA tenA jJAnamaya vacanone potAnA hRdayarUpa paTArAmAM bharI rAkhaze to avasare bhUmImAM dATelA nidhAnanI peThe paMDitanI vidyAnI peThe bhaviSyamAM haju guNakArI, lAbhakArI hitakArI thaI manuSya janmanI kiMmata aMkAvI Ihaloka ane paralokamAM divya sahAyakArI banI raheze. 4. mAbApe dIkarAone bodha karI kRpA tathA satya temane gaLe baMdhAvavAM, sujJAna teNe karye sthApana karavuM vivekarUpI hAra tenA kaMThasthane viSa dhAraNa karAvavo ane ane lobharUpI rAkSasano evo trAsa batAvavo ke A jIMdagImAM pharIthI tenuM svamAMtaramAM paNa nAma na le tema karavuM. 5. mAbApanI AjJA mAnanArA jIvone rAtrie mIThI niMdrA prApta thAya che ane koIpaNa prakArano bhaya raheto nathI. 6. mAbApe dIkarAone zikSA ApavI ke jJAna prApta kara, buddhi saMpAdana kara mArI zikSA bhulI na jA, mArA mukhamAMthI uccArelA eka paNa zabda thakI viparIta mArge tuM tAruM mana na dora, tuM satya kamANI kara tuM satya bola, tuM satya kArya karI janavallabha thA pucakArya karI devagaNane mAnIto thA tuM paramAtmAnerAjI karI trilokamAM pratiSThita thai paramAtmapada prApta kara evI rIte mAbApe dIkarAone pApamArgane jalAMjalI detAM zIkhavavuM ane uMcI padavI prApta kare tevI buddhi ApavI. 7. mAbApe dIkarIne kahevuM ke durjana mANaso bIjAne nukazAna karyA sivAya nidrAne dhAraNa karatA nathI kAraNa ke duSTatA karavI te For Personal & Private Use Only Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vividha viSaya vicAramALA bhAga-2 teno nityano anna jevo khorAka che ane drAkSanA jevo jora julama karavA rUpa teno mITho amRtarasa che tevA prakAranA annapAna karanArAonA paDachAyAthI tuM dura rahe temajaaMdhakAramAM te duSTa mArgane jalAMjalI ApI svamAMtaramAM paNa tuM yAda na kara kiMbahunA tArUM saghaLuM aMga tuM tenAthI dura rAkha. 8. he putra mArUM bolavuM sAMbhaLa mArA vacano tuM tArA kAnamAM sthiratAthI dhAraNa kare ane aMta:karaNamAM viveka dhAraNa karI vidyAne hoThe dhAraNa kara ke jenA prabhAvathI tane zuddhi prApta thaze tethIkarI mArUM vacana tane turata rUcikara thaze. 9. he putra paranArInA hoThamAMthI madha ane amRta jhare che tathA tenuM mukha mAkhaNa karatAM paNa suMvALuM che evuM dekhAya che, paraMtu te pariNAma kiMpAka vRkSanA phaLanA jevuM dekhAvamAM madhura ane pariNAme mahAna dArUNa bhayaMkara ane maraNane ApanAruM che mATe te parastrInA pyAramAM kadApi kALe paDIza nahi, eTaluM ja nahi paraMtu tuM teno paDachAyo paNa laiza nahi. 10. he putra jo tuM parastrInA gharanI najIka jaIza to tArI AbarUnuM pANI thaze tArA varSo ghAtakIonA jevAM pApiSTa gaNAze tAruM mAMsa rUdhira bIjAne javAthI tathA tuM baLahIna thavAthI maratI vakhate tAre bure havAle durgatinuM zaraNa levuM paDaze ane paramAdhAmInI mAra sahana karavI paDaze mATe tuM tArI strImAM saMtuSTa thaI parastrInA pyArane jalAMjalI de. 11. he putra parastrInI duSTatAmAM je je phasAyA che teno aMta duSTatAbharyo ja Avela che mATe mArA vhAlA putra kALI nAgaNIthI jema tuM DarIne dUra bhAge che tema parastrIthI paNa bhaya pAmI dUra nAzI jA. 98 For Personal & Private Use Only Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vividha viSaya vicAramALA bhAga-2 12. he putra tuM kadApi vacanathI koInA joDe baMdhAyo hoya to te vacanathI mukta thavAne mATe tuM sukhe suI na rahe paraMtu pAradhinA sapATAmAM AvI paDela haraNa jema potAnA chuTakArA mATe prayatna kare tema tuM tArA vacanathI mukta thavAne zIghratAthI udyama kara. 13. he putra tuM bahu ja edI ane ALasu banI gayelo mArA jovAmAM Ave che to tuM susta thaI kayA sudhI pramAdamAM paDayo rahIza? jo, jo, zIyAlAmAM ane unALAmAM kharI TADhamAM ane kharA tApamAM A kIDIo udyama karI kevI rIte dhAnyano saMgraha kare che teno koI dhaNI dhorI ke uparI nathI chatAM paNa tenuM udyamIpaNuM jo ane tenI jevI buddhi che tevI buddhi tuM tArI dhAraNa kara huM tArI mAthe nAtha tarIke tAro pitA chuM chatAM tuM mane kahe che ke hajI rAtri che hajI thoDI nidrAno AsvAda laI levA do soDa vALIne suvA do AvA ALasa yukta vacano bolatAM tane zarama kema nathI AvatI mATe sAvadha thA udyama kara ane manuSyapaNuM durlabha samajI teno upayoga karavA sAvadhAna bana. 14. he putra zuM tane khabara nathI ke hiMsA asatya corI kuzaLa tathA parigraha ane krodha, mAna mAyA, ane lobha vigere tane bhulAmaNImAM nAkhI naraka rUpa bhoyarAmAM purI deze mATe AtmAthI para yugaLa rUpa vastuothI bane teTalo alaga rahevA prayatna kara. 15. pApIyo lalacAve mana pIgaLAve bhaviSyamAM sAro lAbha batAve ane kahe ke amArA sAthe cAla tane sukhI karIzuM paisA pAtra karIzuM to paNa tenA joDe kadApi kALe cAlavuM nahi. 16. pApIyonAM pagalAM duSTa hoya che ane duSTa kAma karavA mATe ja doDadhAma kare che bIjAnA prANa levA tathA lohInA khAbocIyAM EE For Personal & Private Use Only Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vividha viSaya vicAramALA bhAga-2 bharavA mATe ja teo rAtri divasa gupta rIte tAkIne rahelA hoya che mATe uttama jIvoe durathI ja tenA pagalAne jalAMjalI ApI tene pagale kadApi kALe cAlavuM nahi. 17. pApIyonI peThe pApa lAgeluM hoya che. paraMtu pApIo tene joI zakatA nathI temaja pApIo potAnuM dhana nahi vAparatAM neka Teka vALA mANasane mATe mukI jAya che ane nekavAna mANaso teno sArA mArge upayoga kare che. 18. pApI mANasonAM gharo pAyamAla thaze ane dharmiSTa mANasanA mahelo AbAda raheze. 19. pApano mArga duniyAmAM evo cheke te mANasone harSa karAve che paraMtu bhavanI paraMparA vRddhi pAme che teno zoka temane thato nathI. 20. pApI mANaso nyAya samajatA nathI paNa pApa choDI punya karanArane anyAyI gaNe che. 21. jJAna e uttama vastu che eTaluM ja nahi paNa jJAna e AtmAno ja guNa che tethI jeo jJAnamAM mazagula bane che teone duniyAdArInA padArthonI paravA rahetI nathI ane advitIya mokSa sukhanI mahenatathI ahi paNa levAya che. 22. yuvAna purUSane vidyA tathA boLA mANasane DahApaNa ane caturAI prApta thavA sahela che paraMtu viveka ane buddhinI prApti thavI bahu ja muzkela che buddhivALA jIvo sAMbhaLIne jJAnI thaI potAnI buddhine sateja karI jJAna vRddhi karavAvALA thaI zake che. 23. jJAnIyonA vacanothI kathAo vArtAo,dRSTAMto anedalilo vigerenA mArmika bhAvo samajI zakAya che. 24. jJAnIyo jJAnane mAna Ape che tyAre murkha mANaso jJAnanA M100) 100 For Personal & Private Use Only Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vividha viSaya vicAramALA bhAga-2 zikSaNane tuccha gaNI dhikkArI kADhI tene vagove che jJAnI ane murkhamAM eTaluM aMtara che. 25. jJAnIyo Theka ThekANe pokArI pokArIne jAve che ke are mukhanaMdo haju tame kubuddhi choDI sanmati prApta karo ema kahyA chatAM ajJAnI mANaso te vacanone vakhoDI kADhaze. dhikkArI deze, tiraskArakaraze ane murNapaNAmAM AnaMda mAnaze tethI tedayA pAtra che. 26. hRdayamAM satya jJAnanA pravezathI ja mana AnaMdita phare che buddhi vIMTAI rahe che ane viveka cokIdAra thaI co taraphathI rakSaNa kare che. 27. satya jJAnIyo satya jJAnano vAraso meLave che. 28. jJAnI puruSo jJAna ane vidyAno saMgraha karI temAM vadhAro kare che murkha purUSo jJAna ane vidyA tarapha niraMtara bedarakAra rahe che. 29. ajJAnI mANasane aMhakAra ghaNo hoya che kAraNake te potAnI jAtane bahuguNopeta mAne che tethI ulaTuM jJAnIone hoyache arthAt ahaMkAra hoto nathI kAraNa ke teo potAnI jAtane sarvadA nyunatAvALI ja mAne che. 30. jJAnInI jIbhamAM amRta ane ArogyapaNuM raheluM chetyAre ajJAnInI jIbhamAM juTha rUpI jayeSTha jhera kSaNikatA kapaTa ane kuyukti sivAya bIju kaMIjahotuM nathI. 31. jJAnI je zikSaNa Ape te amRtano jharo che ane tethI maraNanA hRdayamAMthI chuTI javAya che paraMtukapaTInuM zikSaNa duniyAmAM khuvArIthI paNa kharAba kAma karI utArI pADanAra hoya che kAraNa ke kapaTIono mArga kharabacaDo che mATe rakhe koI te mArge jatA. 32. jJAnIyonI saMgata karanAra jJAnI thAya che. paraMtu mUrkhanI 101 For Personal & Private Use Only Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vividha viSaya vicAramALA bhAga-2 sobata karanAra mANasa pAchaLathI puro pastAya che. - 33. jayAre satyajJAna hRdayamAM praveza kare che tyAre ja pramANikapaNAnI praNAlikA ane nyAyapaMthano sugama mArga sahelAIthI jANI zakAya che. 34. murkhAonI je AbAdI che te pUrNatAne vRddhi karI teno ja vinAza karavA cukaze nahi. 35. dakSa, DAhyo ane jJAnI dIkaro mAtA pitAne harSa upajAve che paraMtu murkha chokaro mAtApitAne kheda upajAvanAra tathA bhArabhUta thaI paDe che. 36. sajjana mANasanA manane duSTatA karavI. te eka mahAna parvata jevuM bhAse che ane mUrkha mANasanA manane duSTatA karavI te eka ramata gamata jevuM lAge che. 37. paMDito zeTho bane che ane murkhAo nokaro bane che, paMDito pujAya che ane murkhAo vagovAya che. paMDito potAnA AtmAne adhogatithI bacAve che tyAre mukhao potAnA AtmAne adhogatinA uMDA kuvAmAM utAre che. 38. paMDitanA mArgane mukhe dhikkAraze te tenI narI mUrkhatA che, paraMtu mUrkhanA mArgane sArI duniyA dhikkAraze te tenI paripUrNa satyatA jANavI. 39. mUrkhane potAnI najaramAM potAno mArga sAro satya dekhAze paraMtu paMDitonI najaramAM te lajjAspada jaNAze. 40. mUrkha mANasacIDa karaze to turata jaNAI Avaze ane jJAnI mANasane tevA prakAranI cIDa kadI thavA pAmatI nathI. 41. mUrkha mANasa potAnA duSTa vacanathI bIjAone M102) For Personal & Private Use Only Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vividha viSaya vicAramALA bhAga-2 AghAta pahoMcADe che, jyAre paMDitonAM suvacano bIma one AnaMda karI navuM jIvana Ape che. 42. mUrkha mANasane seMkaDo vacano vaDe dhikkAravA chatAM paNa te tene asarakAraka thaI zakatAM nathI ane buddhimAnamANasone ThapakAnuM eka ja vacana bANa jevuM hRdayamAM bhedI uMDANamAM utarI jaijIMdagInA zalyabhUta thaI rahe che. 43. hiMsaka pazuo sAthe vagaDAvAmAM vAsa sAro paraMtu mUrkhanA ToLAmAMkadApi sthAna sArU nahi. 44. mUrkha mANasanI kiMmata tenA maunapaNAmAM ja aMkAyelI che paNa hoTha pohoLA karI bolavAthI tenI kiMmata eka phuTI koDInI aMkAya che. 45. hajAro kuTila murkha mANaso karatAM eka sarala mANasa sAro ke jeno saMga karavAmAM Ave to ghaNA guNo prApta thAya. 46. kajIyA TaMTAthI dura rahevuM te mANasanuM DahApaNa che, paNa murkha mANasalaDAI TaMTo karyA sivAya raheto nathI. 47. tuM murkhanA dekhatAM ekapaNa vacana bolIza nahi kAraNa ke te tArA DAhyA ane satya evA paNa vacanane vakhoDI kADhI hAMsI karaze. 48. je mANasosadAcAranA mArgone tyAga karI anItirUpI aMdhakAranA mArge cAle che ane atyaMta nIca kAma karavAmAM AnaMda mAne che, ane sajjanonI vipattimAM jeo harSane dhAraNa kare chetathA jeonAM tamAma kartavyo apamAnitarIte hoya che. teo aMta avasthAmAM asamAdhi prApta karIdurgati jAnArA thAya che. 49. paralokane viSe gayelA sadAcArIyo yaza punya vistArIjavAnA pariNAme A duniyAmAM jIvatA ja che kAraNa ke nIti 103 bhAga-2 pharmA-8 For Personal & Private Use Only Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vividha viSaya vicAramALA bhAga-2 saMpanna ane sadAcAra ja jIvana kahevAya che paraMtu tenAthI viparIta jIvo jIvatA hovA chatAM paNa maraNa pAmelAnI gaNatrImAM gaNAya che. 50. sadAcArIne sadA sArA AzISa maLe che dhanyavAda maLe che ane virUddhAcArIne apramANikapaNAnuM TAITala prApta thAya che. 51. sadAcArIyonI AzA AnaMdarUpa nIvaDaze ane anAcArIyonI AzA nAza pAmaze. para. nukazAna mAtra anAcArIne ja, paNa sadAcArIne nathI. pa3. DAhyA purUSo vidyAnuM paNa DhAMkaNa rAkhe che, paraMtu mUrkhAnuM aMtaHkaraNa paNa tenI mUrkhatA pragaTa karyA sivAya rahetuM nathI. 54. DAhyo mANasa hita, mita ane pathya vacana bolI prazaMsA pAtra bane che tyAre mUrkha mANasa mUrkhatA yukta zabdo bolI hAsyAspada bane che. 55. nItivAnuM sadA tRpta ane anItivAda sadA bhukhyo ja rahe che je DAhI strI hoya te ja potAnuM ghara bAMdhe che paNa mUrkha strI potAnA gharane potAnA hAthathI ja toDI pADe che. pa7. potAnI nekaTekamAM tathA nyAyIpaNAmAM temaja caturAI yukta vartanamAM ane satya InsAphamAM jIvo sAcI keLavaNI melavavA bhAgyazALI bane che. 58. dravyanA lobhI jIvo hoya che te kuTuMbAdi sarvano tathA potAnA mAlIkano paNa prANa levA cukatA nathI. 59. jo potAnI zakti paranuM hita karavAnI ja hoya to tene gopavI rAkhavI nahi paraMtu pADozIne jJAtine jAtine kuTuMbane ane duniyAnA duHkhI jIvone evI rIte madada karavIke potAno amara AtmA duniyAmAM amara yaza prApta karanAra nIvaDe. M104 (104 ~ For Personal & Private Use Only Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vividha viSaya vicAramALA bhAga-2 60. koI paNa mANase tArUM burU na karyuM hoya to tuM tenuM burU na kara, eTaluM ja nahi paraMtu tArUM jeNe kharAba kareluM hoya tenuM paNa tuM jayAre bhaluM karIza tyAre ja A duniyAmAM manuSya tarIke pharaja adA karIgaNAze. 61. koIe ApaNo bagADo karyo hoya kiMvA na karyo hoya paNa tenI sAthe takarArakaravI nahi jJAnIyo to kahe cheke jagatamAM koI koInuM bagADavA zaktimAna nathI mAtra potAnA karmomAM anukuLa athavA pratikuLa saMjogo meLavI Ape che. - 62. koI divasajora julama karanArA mANasanI paNaadekhAI karavI nahi ane tevAone paDakhe paNa caDavu nahi kAraNa ke te paNa mahAna utpAtanuM kAraNa che. 63. corI karanArane avazya yAda rAkhavuM ke corelI vastunA bhogavaTAthI dunIyA jItI gayo chuM evI mAnyatA rAkhavI khoTI che kAraNa ke paralokamAM tene seMkaDo gaNu hajAragaNu lakSaNagaNa koTIgaNa paNa ApyA vinA chUTako nahi thAya mATe te raste manane doravuM ja nahi kAraNa ke kAdavamAM hAtha nAkhIne dhovA tenA karatAM prathamathI ja kAdavathI alaga rahevAmAM vizeSa lAbha che. 64. jeo burAIno bhaMDAra bharaze tenuM bhaluM thatuM nathI. paNa tao satyatAnI kasoTIe caDaze teoja IhalokamAM ane paralokamAM AtmakalyANa karI zakavA bhAgyazALI thaze. - 65. udyama karanAranA hAthane lakSmI pavitra banAve che. (prApta thAya che, paraMtu nirUdyamInA sanmukha lakSmI pITha karIne cAle che. 66. atyaMta ghaNuM bolanAra mANasa asatyabhASI thaI chatAM doSo bolI cADI karanAra banI jAya che. paraMtu hRdaya gaLuM jIbha ane 105) 105 For Personal & Private Use Only Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vividha viSaya vicAramALA bhAga-2 hoTha uparakAbu rAkhanAra cAMdI jevA cokhkhA zabdo bolI sajjanonA manane AnaMda utpanna karanAra thAya che. - 67. jema pavanano sapATo kSaNamAtramAM dura pradeze cAlyo jAya che tema duSTa mANasa sadAne mATe cAlyo jAya che ane neTa TekavALo mANasa paraloka gayA chatAM paNa yazarUpe A duniyAmAM jemano tema TakI rahe che. 68. namratA haze tyAM jJAna haze uddhatAI ane kapaTa karAranuM jJAna naSTa thaze niSpApI manuSyone praNAlikApaNAno mArga pAdharo lAge che tyAre pApI mANasane te mArga kaTakArI lAge che. 69. vagara vicAre pArakAno jAmIna thanAra pazcAtApano bhokatA thAya che. 70. dayALu mANasa dayA karI svaparanA AtmAnuM hitakaranAra bane che tyAre nirdaya mANasa hiMsA karI svaparane duHkhanA dariyAmAM DubAve che. 71. duSTa mANasa duSTatA karI cAra divasane mATe bhale kamANI karI jAya parantu sajjanane potAnI sarjana tAno badalo bhaviSyamAM jarUra maLyA sivAya raheto nathI ane duSTane zikSA thayA vinA rahetI nathI. 72. strI ghaNI suMdara hoya paraMtu te viveka vinAnI hoyatene kaMgALa avasthAvALI jANavI ane vivekayukta strI zyAma hoya to paNa tene sAkSAt gharanI lakSmI samAnaja gaNavI. 73. je mANasa paranI zikSAne cAhe che te vidyAguNa dhana ane yazane AmaMtraNa kare che. 74. je mANasa bIjAnI zikSAne cAhato nathI tene vidyA guNa, dhana, ane yaza vigerano tyAga kare che. M1060 For Personal & Private Use Only Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vividha viSaya vicAramALA bhAga-2 - 75. guNI strI potAnA svAmIne vyavahAra temaja dhArmika kAryomAM madadagAra temaja anusaranArI bane che. 76. utsukatAthI potAnAM hita zodhanArane te jaldIthI prApta thAya che paraMtu ahitanA zodhanArane nAza ja prApta thAya che. 77. asatya bolanAra vagara vicArye taravAranA ghA jevA vacano bola che tyAre satya vakatA ghAne rUjhAvanArAM auSadhinAM lepa rU5 saumya vacano bolI te ghAne raDajhAvI de che. 78. udyama karanAra adhikAra calAvAvALo thAya che paNa ALasu to veThIyo thaI veThano poThiyo banI veTho karI jIMdagI purNa karanAro thAya che. 79. kuyukti ane kuvepArathI upArjana karela dhana aMte ghaTI jaze ane suvepAra ane suyuktithI meLavela ghana ghaTI gayA chatAM paNa pariNAme vRddhi pAze mahenata karI meLavela dhana nyAyanuM haze to Takaze nahi to jatuM raheze. 80. potAnA mArganuM nirIkSaNa karavuM te jJAnInuM jJAna che paraMtu mUrkhanI mUrkhAI to narU kapaTa che. 81. pramANika mANaso pramANikapaNuM Icche che tyAre mUrkha mANaso temane mazkarImAM uDAvI de che. 82. abujha kuyukti khora mUrkhatAthI kSaNamAM rIsacaDAve che ane tiraskAra pAtra bane che paraMtu sajjano puSpanI mALAnI peThe jana suhamAM mastake caDe che. 83. garIba mANasane potAnA pADozIyo paNa dhikkAre che paNa pADozIne dhikkAranAra mANasapApI kahevAya che. garIba upara dayArAkhanAra mANasa dhanyavAdane pAtra gaNAya che. 107 107. ~ For Personal & Private Use Only Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vividha viSaya vicAramALA bhAga-2 84. duniyA garIba upara julama karanArane nide che. anedaridra upara dayA karanArane mAna Ape che. 85. namra mANasakrodhane zamAve che paNa uddhata mANasa krodhAnalane pragaTa kare che. - 86. praphullita aMta:karaNa mukhane AnaMdita kare che paraMtuhRdayanA khedathI mana kuMbhAranA phuTelA bhAjananI peThe seMkaDo TukaDA rUpe bane 87. vipattivALA sarve divaso nakAmA ane kharAba che. ane saMpattivALAnA sarve divaso rUDA ane sArA che. 88. dhana ghaNuM che paraMtu sAthe jo saMkaTa paNa ghaNuM hoya to dhana nakAmuM che kadi dhana thoDuM hoyapaNa pApa parabhava-paramAtmAno jo Dara hoya to mahA uttamottama jANavuM. 89. vairIne tyAM uttama pakavAnonuM bhojana karavuM tenA karatAM premIne tyAM zuSka bhojana karavuM te bahu ja puSTi kAraka che. 90. krodhI mANasakrodha karI kajIyo ubho kare che paraMtu kSamA zIla mANasa tatkALa te kajIyAne zamAvI de che. 91. pramANikapaNAno mArga sidhosaTa relvenI saDaka jevo che ane apramANika mUrkha ajJAnIyono mArga hAthIyA thoranA lAIna baddha cotarapha patharAyelA zuLAo jevo che. 92. dayAthI, satyathI tapathI, AtmaniMdAthI ane pazcAtApathI pApanuM prAyazcita thaI zake che. 93. anyAyathI prApta thatI ghaNI lakSmI karatAM nyAya nItithI AvatI thoDI lakSmI paNaghaNo lAbha ApanArI nIvaDe che. 94. suvarNa meLavavA karatAM jJAna meLavavuM so daraje sArU 108 108 ~ For Personal & Private Use Only Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vividha viSaya vicAramALA bhAga-2 che ane rUpAnI prApti karatAM nirmaLa buddhi paNa hajAra darajja AvakAradAyaka che pArakAnA kAma badala levAmAM AvatI bhuMDAIthI dura rahevuM ane potAnA mArgane sAMbhaLI potAnA AtmAnuM hita karavA lakSaNa ApavuM. 95. abhimAna chevaTanuM pariNAma nAza ane pAyamAlI che. 98. garIba mANasanI sAthe vAtacIta karatAM namratA dhAraNakaravI ane jo te aMtaHkaraNathI karavAmAM Ave to temAM uttama koTIno eka guNa che. 97. nakAmo ADo mANasa takarAra racI bIjAnA kAna bhaMbherI mitromAM virodha karAve che. 98. durjana mANasa potAnI AMkho mIMce che te bIjAne kaSTa ApavA ane viparIta yukti racavA mATe ja tathA potAnA hoTha bIDe che te parane hAnI karavAne mATe ja hoya che. 99. sonA rUpAne gALavA mATe mATInI kulaDIyo hoya che paraMtu potAnA mananI zuddhikaravA mATe paramAtmAnA vacanAmRtanI khAsa AvazyakatA che. 10). je paranI vipatti dekhI rAjI thAya che tene tenAthI zatagaNI vipattio AvI paDe che. 101. je jIvo bhalAIno badalo bhaMDAithI vALe che tenA gharane hAnirUpa bhaMDAI kAyamane mATecoDatI nathI. 102. je koI mANasanirdoSane sadoSI ane sadoSIne nirdoSI TharAve che teo banne samAAnapaNe karmathI DaMDAya che. 103. abhimAnanIkoTIecaDelA mANasanuM jarUra adhaHpatana thAya che tethI abhimAnIyone prathama mAna ane pAchaLathI lajjA prApta thAya che. 109 18. 109 For Personal & Private Use Only Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vividha viSaya vicAramALA bhAga-2 104. sAmA mANasonI koI paNa vAta barobara sAMbhaLyA agAu te bAbatamAM uttara ApI devo tenA jevI eka paNa mUrkhatA nathI, 105. kajIyo te eka jabara jasta zaherano koTa che kadAca nahitAya evA paNa koI mAnavIyo jItI zake che paraMtu rUjhamAna thayela potAnA baMdhune jItavo vaza karavo bahu ja muzkela che. - 106. jayAre koIne koI paNa bAbatamAM prazna karavAmAM Ave che tyAre paisAdAra kaThora ane uddhatAIthI javAba Ape che ane garIba mANasa dInatAM karI, dInatAane hInatAthI uttara Ape che. 107. je mANasa ghaNA mitro kare che te potAnA nAzane mATe thAya che paraMtuphakta eka ja uttama nimakahalAla mitra hoya to potAnA baMdhu karatAM paNa vizeSa prakAre lAbhakArI che. 108. paisA ghaNA mitrone vadhAre che tyAre draridratA game te prakAre TakI rahela e paNa mitrane nAza karyA sivAya zAnti pakaDaze nahi. 109. dAtAranA mitro ghaNA thAya che ane nA pADayA chatAM paNa vaLagI rahI che tenA pachADI doDayA chatAM paNa evI rIte palAyamAna thAya che ke pAchA koI divasa hAthamAM AvatA nathI. 110. rAjAno roSa siMhanI garjanA jevo prabaLa hoya che tene krodha utpanna karAvanAra motanA paMjAmAM sapaDAI jAya che. 111. uMDA pANImAMthI paNa taLIyuM maLe che tema DAhyo mANasa ghaNA uMDAivALA ThekANethI paNa potAnI buddhi vaDe akkalane zodhI kADhe che. 112. duniyAmAM upakAra karI batAvanArA mANaso ghaNA che 110) 110 * For Personal & Private Use Only Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vividha viSaya vicAramALA bhAga-2 paNa upakAra karI nahi bolanArA mANasa ekAda be hoya te sivAya bhajanA samajavI. 113. pramANikapaNAmAM vartanAra mANasanA putrapautrAdika paNa duniyAmAM prazaMsApAtra bane che. 114. huM nyAyI thayo chuM mAruM aMtaHkaraNa sApha che mArA pApa karmone saghaLA dhoI nAMkhelA che AvA zabdo niSpApa saraLa jIvo kadI uccAratA nathI. 115. anyanI lakSmI khAnAra ne prathama pote mIThI lAge che paraMtu prAchaLathI teja mukhamAM kAMkarA bharavAno samaya Ave che. 116. je mANaso cIDIyA thaI jayAM tyAM potAnA hoThane poLA karI potAnI jIbha jhaLakAvyAkare che teonA paDachAyAthI tuM alaga raheje. 117. yuvAna purUSone baLa potAnA mahimA rUpa che ane vRddha mANasone dhoLA vALo potAnA mastakanI zobhA che. 118. vicAra karI udyama karanAra ghaNuM phaLa meLave che paNa vagara vicAryuM utAvaLathIkarela kArya nAzane mATe thAya che. 119. bhAre gunhAnA bojA taLe sapaDAyelA mANasano mArga ghaNo ja viSama ane vakra che paNa gunhAnA bojAthI rahita manuSyono mArga saraLa zuddha ane sIdho che. 120. laDAI TaMTo karI peTa bALanArI strInA sAthe manohara vizALa mahelamAM rahevuM tenA karatAM ekalA saDelA paDelA gharanA khUNAmAMrahevuM te vadhAre sArU che. 121. potAnA jIbhane kAbumAM rAkhanAra mANasa seMkaDo vipattiyothI potAnA AtmAne bacAve che. 111 ~ For Personal & Private Use Only Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vividha viSaya vicAramALA bhAga-2 122. hAtha joDIne beThelAmUrkha mANasane tenuM nirUdyamIpaNuM ane sudhA mArI nAkhe che. 123. lobhIyA mANasane ghaNuM maLyA chatAM paNa teno lobha zAnta thato nathI. 124. rAjA jItane mATe hAthIghoDA ratha ane pAyadaLa vigere taiyAra kare che paraMtu jIta meLavavI te bhAgyAdhIna che tevI ja rIte mana game tema goTA vALe paNa lAbha maLavo punyAne AdhIna che. 125. dravyavALo ane daridrI bhegA thAya tyAre paisAvALo garIba upara potAnI sattA calAve che ane garIba dravyavALAno dAsa thaI tenI AjJA uThAve che. 126. potAnA hRdayanI zuddhithI bolanAra mANasanI chApa duniyAnA jIvo para paDavAthI duniyA tenA para aMjAI jAya che. 127. para nArInuM mukha caMdra nathI, paNa haDahaDato rAhu che. 128. paranArInuM peTa amRtathI bhareluM nathI paNajherathI bharelA uMDA khADA jevuM che. 129. para nArInAM netro kamaLanI pAMkhaDI jevA nathI paNa tIrNa bhAlAnI aNI jevAM che. 130. tuM garIbane luMTI bhaviSyamAM garIba thavAnuM karma na kara. 131. krodhI tAmasI mANasanI tuM kadApi saMgata karIza nahi. 132. tArI pAsedevAnuM dravya na hoya to te koIno jAmIna thaiza nahi kAraNa ke te jAmInagIrI tane bhaviSyamAM agninI javALA jevI thaze. 133. AvakanA pramANamAM kharca karavo, chatAM vadhAre kharca karanArane bhaviSyamAM potAnA gaLA upara charI mUkavAno TAima Ave M112) For Personal & Private Use Only Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vividha viSaya vicAramALA bhAga-2 134. svAdiSTa bhojana karavAmAM lobha na kare ane kharAba dravyavALAnI najara AgaLa tuM bhojana na kara, eTaluM ja nahi paraMtu tenA gharanuM bhojana kadApi kALe karIza nahi. 135. anyAyathI koIpaNa vastu grahaNa karavAnI icchA tuM svamAMtaramAM paNa karIza nahi kAraNa ke tenA upara rahema rAkhavI teja tArI pharaja che. 136. tAre pApI mANasanI adekhAI karavAnI jarUra nathI kAraNa ke tene tenuM pApa puratI rIte IhalokamAM ja zikSA karaze. 137. tu mAMsa madirAnA khAnapAna karavAnI saMghAtathI dura raheje. 138. vezyA te uMDI khAI che neparastrI te eka uMDo khADo che temAM kAmarUpI coraTo saMtAI rahela che mATetenAthItuM sAvadha raheje nahi to te tArUM dharma rUpI dhana luMTI leze. 139. satyavAdI mANasa ApattirUpa astAcalamAM athaDAI pariNAme paNa udayAcala para ArUDha thayelA sUryanA udayanI peThe prakAzita bhAvane pAme che. 140. nIca mANasonekoInA taraphathI kAMI inAma maLavAnuM nathI, paraMtu teno punyarUpI dIpaka jaldIthI bujhAI jAya che. 141. bagADanAramANasane tuM kadApi kALe ema kahIza nahi kete mArUM jevuM karyuM che tevuM tArUM huM karIza ne bagADIza. kharAba karanAranA kRtyono badalo tenAM karma ApavAnAM che ane tArAthI koinuM dhAreluM aniSTa thavA saMbhava nathI. 142. daivI zaktivALo mANasa potAnuM hRdaya guDha rAkhI zake che ane zANo rAjA guDha corane zodhI zake che. 1130 113 For Personal & Private Use Only Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vividha viSaya vicAramALA bhAga-2 143. sonA rUpAne gALI zuddha karavAthI tenI zuddha vastuo bane che tevI ja rIte AtmAne zuddha karavAthI jJAnavRddhi paripUrNa thAya 144. rAjAnAkArabhArIyo duSTa na hoya to ja rAjAnuM rAjya vRddhi pAme che. 145. rAjAonI sabhAmAM tuM sattA vinA chAtI kADhIza nahi. 146. moTA hodAro pAse kAma vinA murkhatAthI ubho rahIza nahi kAraNa ke te parAbhavane mATe thAya che. 147. barAbara bolavAnA TAime tArA bolelA vacano suvarNanI chAbaDImAM jhaLakatAM motI jevAM thaze. 148. bIjAnI gurUvAta tuM kadApi kALe ughADI karIza nahikAraNa ke te vAta sAMbhaLanArane tArA uparaaSa thaze ane tane doSa lAgaze. 149. avizvAsu mANasa upara rAkhelo bharoso tane saMkaTa samaye bhAMgelA dAMta samAna ane kapAyelA paga samAna thaI paDaze mATe temanAthI tuM sAvadha raheje. 150. dukhIyA mANasa pAse gAyana karavuM te tenI ziyALAnI RtumAM zarIra parathI vastrane kheMcavA samAna tathA kSamatA upara khArachAMTavA samAna duHkhadAyaka lAge che. 151. zatrune paNa annapANI ApI tenI kSudhA tRSA maTADanAra duniyAmAM koIkaja viralA purUSo hoya che. 15ra. jema uttarano pavana varasAdane varasAve che. temajacADI cugalI karanAranI jIbha krodhayukta vacanone varasAve che. 153. je mANasa potAnA manane kAbumAM rAkhI zakato nathI te 114) 114 * For Personal & Private Use Only Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vividha viSaya vicAramALA bhAga-2 mANasasaDI paDI gayelA khaMDIyera jevo nakAmo ane nirmAlya che. 154. mUrkha mANasa prazna kare tyAre tenI murkhAI pramANe uttara Apavo jo tema na bane to te murkha bIjAnA karatAM potAne vadhAre uttama ane jJAnI mAne che. ghoDAne mATe lagAma ane cAbuka hAthInA mATe aMkuza gadheDAnA mATe DaphaNAM ane mUrkha mANasane mATe soTIvaza karavAnA uttama sAdhano che. 155. je kajIyA karanAra mANasa raste cAlato paranI khaTapaTamAM paDe che te aNadhArI mahA upAdhino bhoktA thAya che. 156. jyAM kAnabhaMbheranArA nathI tyAM laDAI TaMTAnI vAta ja rahetI nathI kAraNa ke jyAM lAkaDAM chANAM kolasA ane ghAsa nathI tyAM agni hoyaja zAno. 157. dveSI mANaso dveSathI vyApta thaI parane chetaravAne mATe hRdayamAM aneka prakAranuM kapaTa rAkhI saraLa mANasane hataprata kare che mATetuM tevAothI dUra raheje. 158. khuzAmatakhora mukhanI pAyamAlI kare che ane juThI jIbha jhera vadhAre che. 159. paththara paNa vajanadAra che ane tenI retIpaNa vajanadAra che tenA karatA durjana ane mUrkha mANasa vadhArevajanadAragaNAya che. 160 sudhAturathayela dareka vyaktione nirasa vastu paNa mIThI lAge che. 161. potAnuM sthAna choDI bhaTakanAra mANasa potAno mALo choDIne gayelA pakSIonI peThe parAbhavane pAtra bane che. 162. sArA aMtaHkaraNathI sArI salAha ApanAra mANasa aMtaranI sugaMdhathI paNa vizeSaharSa upajAve che. 115 For Personal & Private Use Only Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vividha viSaya vicAramALA bhAga-2 163. ati dura vasanArA bhAI karatAM paNa najIka vasanAro pADozI paNa ati uttama che kAraNa ke vAraMvAra yogya rIte jaldIthI madadagAra bane che. 164. jema loDhuM laDhIne uttejita kare che tema mANasa potAnI satyatAthI potAnA mitronA mukhane ujjavala kare che. 165. sAcA dilathI potAnA svAmInI nokarI karanAra sAco badalo meLavI zake che. 16 6. jevI rIte pANImAM mANasanuM pratibiMba paDe che tevI ja rIte sAmA mANasanA hadayagata vicAro sAmAnA dilamAM pratibiMbita thAya che. 167. koI mANasa murmanI murkhatAdura karavA mATe game tevA viSama saMkaTamAM nAkhe to paNa tenI murkhatA dura thavAnI nathI. 168. je mANasa nidhana chatAM daridrIyonA upara julama kare che te hoMze karI potAnA gharamAM agni pradipta karanArAnA jevo gaNAya 169. niyama laI tyAga karanArAnA vakhANa pApI mANaso kare che paNa niyamamAM pratipAlana karanArA tene dhikkAre che. 170. je mANasa anyAyathI vyApAramAM ghaNo napho laI anyAyathI ghaNuM vyAja laI ghaNI lakSmI vadhAre che te mANasadaridra uparadayArAkhanAra mATe ja saMgraha kare che tema cokkasa jANavuM. 171. je mANasa bIjAne pramANita hovA chatA utArI pADavAnI zikSA ApavA khADo khode che, te khADAmAM te mANasa pote ja paDe che ane sadAcArIne to chevaTe lAbha thAya che. 172. paisAvALo mANasa potAne DAhyo samaje che paNa daridra tenI parIkSA kare che. 116 For Personal & Private Use Only Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vividha viSaya vicAramALA bhAga-2 173. haMmezAM pApano bhaya rAkhanAra mANasadhanyavAdane pAtra che paNa pApakarma karavAmAM je mANasa potAnuM hRdaya kaThaNa kare che te jarUra Apatti bhogave che. 174. samayane oLakhI je mANasavyApArakare che te dhIme dhIme paisA pAtra bane che paNa avasara vinAno lobhI mANasa AkharamAM nIce paDe che. 175. jIbhathI juThuM AdaramAna ApanAra karatAM rUbarUmAM satya Thapako ApanAra mANasa pAchaLathI bahu ja AdaramAna meLave che. 176. lobhIyo mANasa lobha karImanathI kAyamanA mATe laDAITaMTAubhA kare che tyAre saMtoSI mANasa saMtoSa karI kAyamanA mATe kajIyAne jalAMjalI Ape che. ane apAve che. 177. daridrIne dAna karanArane koI divasa khoTa AvatI ja nathI. - 178. nyAyI mANasane hoddo maLavAthI loko AnaMda pAme che ane duSTa mANasane hodo maLavAthI loko bahu ja paritApanAM pAme 179. lobhI mANasa dravyane mATe doDe che paNa jANato nathI ke ati lobhathI daridrapaNuM AvI paDase. 180. rAjA nyAyathI dezane AbAda banAve che paraMtu rizvatakhora tenI pAyamAlI kare che. 181. ajJAnI mUrkha mANasa potAno krodha jIbhathI bolI batAve che ane uttama mANasaturata tene zamAvI de che, jJAnI ajJAnImAM eTalo taphAvata che. 182. svataMtrapaNAnI chUTa ApelAM bALaka bAlikAsvachaMdI bane to mAtA pitAne kalaMkita kare che. 117 For Personal & Private Use Only Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vividha viSaya vicAramALA bhAga-2 183. corano bhAgIdAra potAnA ja AtmAno ja vairI che kAraNake seMkaDo sogana ApyA chatAM paNa te satya vAta pragaTakarato nathI. 184. sadguNI strI punyanA DhagalA sivAya maLatI nathI kAraNa ke te sadguNI strI potAnA maratAM sudhI kharA jIgarathI patinuM bhaluM cAhe che. 185. jo tAre saMsArano aMta karI parama sukha meLavavAnI icchAhoyato satyabhAvI satyaguNI banI, paramAtmAnA mArgane AlaMbana karI janma jarA maraNanA baMdhanathI mukta thai muktinA ekAMta sukhano bhokatA thA. hitakArI sucanA 1. manuSya janma pAmIH uttama prakAre jaina dharmanuM ArAdhana karavuM tenA samAna bIjuM eka paNa uttama kArya nathI. 2. manuSya janma pAmIH udyamavaMta thai zuddhadeva zuddha gurune zuddha dharmanuM pratipAlana karavuM tenA samAna bIju eka paNa parama hita nathI. 3. manuSya janma pAmI : zuddha samyaktvane dhAraNa karavuM tenA samAna bIjo eka paNa uttamottama mArga nathI. 4. manuSya janma pAmI : svadharmanI aMdara pUrNa zraddhA sthApana karavI tenA samAna bIju eka paNa mahAna kArya nathI dayA dharma teja dharma kahevAya pApamaya nahi. 5. manuSya janma pApIH tatvajJAnamAM citta joDavuM tattvajJAnane aMgIkAra karavuM, tatvajJAnanI vRddhi karavI, tatvajJAnamAM hoya te pramANe vartavuM, tenA samAna bIjuM eka paNakArya nathI, jIva ajIvAdi vigerenuM tatvajJAna samajavuM. 118 For Personal & Private Use Only Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vividha viSaya vicAramALA bhAga-2 6. rAgIpI devono tyAga karI nirAgI, niHsaMgI nirvikArI nipI devone viSe prIti karI teneja eka citte sevavA samAna bIjI ekapaNa hitakArI buddhi nathI. 7. kaMcana kAmInIne tyAgI, bhava samudramAM buDatA bhavya jIvone tAravA nAva samAna, dravyakSetra kALa bhAva pramANe samayAnusAra saMyamanuM pratipAlana karanArA, jaina dharmano udyota karanArA bhavya prANIone upadeza ApI mArgamAM sthApana karanArA, duSamakALamAM paNa kaTIbaddha thaI samayAnusAra zuddha dharmanA zuddha upadezane ApanArA teja zuddha tatvane jANanArA ehavA muni mahArAjAone viSe prIti karavI, temanA guNa grahaNa karavA tenA samAna bIjo eka paNa uttama AtmAno paramArtha nathI. jJAnI mahArAjAoe kathana karelA, anAdikALathI cAlatA AvelA vItarAga mahArAje zuddha siddhAMtomAM sthApana karelA, evA parama jaina dharmanuM mana vacana kAyAthI paripUrNa rIte pAlana karavuM tenA samAna bIju eka paNa uttamottama rahasya nathI. 9 mithyAtvIonA devadevIyonI upAsanA tathA mAnyatA tyAga karI kumati pAkhaMDIyo kulIMgIyonA saMsargane choDI zuddha ratnatrayI (zuddha deva, gurU, dharma)nuM rAtadivasa ekAgra citte pratipAlana karI zuddha samyakatva aMgIkAra karavuM tenA samAna bIju ekapaNa zreyaskara nathI. 10. kevaLa anya dharmIyonA pustakone pheMdI uttama guNagaNa ratnonI khANa samAna, mastakanA mukuTa samAna, jagatanA samagra padArthane dekhavA mATe uttama dIpaka samAna, temaja sUrya samA, ehavA jaina dharmanA pustakono tiraskAra karavo tenA samAna bIjuM ekapaNa haLAhaLa viSa nathI. mATe bIjA mithyAtvIonA pustakono tyAga karI jaina siddhAMtonA upara prIti karavI teja hitAvaha che. 119 bhAga-2 pharmA-9 For Personal & Private Use Only Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vividha viSaya vicAramALA bhAga-2 11. zrAvakapaNAnuM nAma dhAraNa karI paramAtmAnI pUjA visArI devI tenA samAna jIvone bIjuM ekapaNa gAMDApaNu nathI. 12. zrAvakapaNAnu nAma dhAraNa karI sAmAyika, pratikramaNa, pauSadha, vrata, pratyAkhyAna, jJAna, dhyAna vigere dharma ArAdhanane tyAga karavuM tenA samAna dunIyAnA jIvonuM bIju eka paNa murNapaNu nathI. 13. zrAvakapaNAnuM nAma dharAvI sudeva sugurU sudharma uparathI zraddhA uThADI kudevakuguru kudharma dhArI devaguru dharma upara ALa kalaMkAdika caDAvavA tene niMdavA, bhAMDavA, daMDavA, khaMDavA, vagovavA ane temane halakA pADavA tathA pote mAna meLavavA asatya ApakSo temanA upara karI. temane kharAba karavA tenAM upara vairabhAva dhAraNa karavuM. temanA guNone DhAMkI daI halakA prakaTa karavA aneka prakAranA prapaMco ubhA karavA temaja temanA upara kaThora vacanono varasAda varasAvavo tenA samAna saMsAramAM paribhramaNa karavAnuM eka paNa bIjuM pracaMDa kAraNa nathI. 14. dayAmaya dharmano tyAga karI pApamaya dharmamAM prIti karavI tenI samAna bIju ekapaNa AtmAnuM jaDapaNuM nathI. 15. zrAvakapaNAnuM nAma dharAvI kaMdamuLanuM bhakSaNa karavuM. riMgaNAdikanuM bhakSaNa karavuM. abhakSya anaMtakAyanuM bhakSaNa karavuM. rAtri bhojananuM sevana karavuM, parastrI pratye laMpaTa thavuM, vezyAdika pratye gamana karavuM. mAMsa, madirA, madha, mAkhaNanuM bhakSaNa karavuM, corI cugalI karavI tenA samAna bIju eka paNa narakanuM bAraNu nathI. tenA samAna saMsAra vRddhinuM bIju ekapaNa kAraNa nathI mATe jaina nAma dhArI zrAvakavarge khAsa karIne e uparokta kathana karela avazya tyAga karavo joie. 16. satya vastunA svIkAra samAna bIju eka paNa DahApaNa nathI. 120 120) For Personal & Private Use Only Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vividha viSaya vicAramALA bhAga-2 17. vizvAsaghAta karavA samAna bIju eka paNa mahA pApa nathI. 18. IrSA, cADI, cugalI, jheraverathI kalaMkAdika caDhAvavAM tathA achatA doSo pragaTakaravA dharmadhvaMsa karanAra vAtono pracAra karavo tenA samAna bIju eka paNa kuTila karma nathI. 19. he baMdhu ! tuM kSamA dhAraNa karI ane khoTA madano tyAga kara. 20. he jIva ! paraguNano rAgI thA ane paradoSane vosirAvI 21. he AtmA ! ajJAna cakSu ne dura karI jJAna cakSune ughADI jo . 22. he mAnava ! tuM je vAta sAMbhaLe te vAta najare joje ane je vAta vAMce teno paNa khAsa anubhava karaje. kAraNa ke vAMcavAthI kahevAthI ke jovAthI paNa anubhava karyA sivAya ekadama satyAsatyanA nizcaya upara AvIza nahi. 23. he bhavya ! paranA marmane bolIza nahi. paranA avarNavAda bolIza nahi. paranI cADI cugalI karIza nahi, kemake tema karavAthI tuM kevaLa karmabaMdhananA hetubhUta thaiza sarvaguNI vItarAga mahArAja che. sivAya dareka jIvomAM nyunAdhIkapaNe avaguNa to rahelA che. jo tuM vicAra karI tAharA tarapha draSTi karIza to tane tArA koTI durguNo ApoApa jaNAI Avaze to para taraphanI dRSTino tyAga karI tAharA durguNo ochA karavA ane tArI bhUlo sudhAravA ujamALa thaje. 24. he manuSya ! jarA vicAra kara ! vicAra kara ! eka divasa cAlyA javuM che te cokkasa che, amarapaNAnuM sarTIphITakoI laIne AvyuM nathI. mATe jema bane tema chaLa prapaMcAdikano zIghratAthI tyAga kara 121 For Personal & Private Use Only Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vividha viSaya vicAramALA bhAga-2 keTalA bhavane mATe ! keTalA kALane mATe !A badho pApamaya dhaMdho tuM lai beTho che. cittane zAMta karI nivRtti mArganuM AlaMbana kara ke jethI tuM Ihaloka paralokane viSe sukhI thAya. 25. he mahAnubhAva ? A tane je lobha lAgyo che. te mahA duHkhadAI che. lobha kevaLa ApattinuM muLa che. lobha anarthanI khANa che, jagatanA jaMtuo lobhAM thaI hIrA ratna, suvarNa gADI ghoDA bAga bagIcAdi meLavavAmAM aneka prakAranA juThANA ubhA kare che. corI cADI karI thApaNa mAMsAdikane uThAve che, teja vizvAsaghAta karI lokonI aMdara kevaLa apamAna apayazane pAtra thai, durgatimAM jaI duHkhI thavuM paDe che. tenA karatAM lobhane jalAMjalI devI sArI che. 26. he bAMdhava ! koI apekSAye dhArmika naitika kAryo sabaMdhI lobha sAro che paNa je lobha kevaLa AtmAne ihaloka paralokamAM duHkhada avasthAnA sAdhana rUpa banAve te lobha sAro nathI.koIkane mAna meLavavAno lobha thAya che. to kharekhara te lobha bhavobhava mastaka kapAvanAra thAya che. kAraNa ke mAnano lobhI mANasa devaguru dharma pravacana ane pustakAdika mahA suvihita parama puruSonA mArgane oLavanAra thAya che. ane krodha kaSAyAdikanuM bAhulyatAthI sevana karanAra thAya che. mAnano lobhI zAstrone utthApana karatAM chatAM aMdarathI aneka prakAre zAstra temaja kavitAdikonI corI kare che tathA mahAvIra mahArAjanA mArgane tiraskAra karI mAna meLavavA vitaMDAvAdI thaI apavAda rUpa ane bhavobhavanA bhAra rUpa kalpita matane sthApana kare che. aMte tema karI anaMto saMsAra upArjana kare che. mATe ja lakSmI AdikanA lobha karatAM mAnano lobha dAruNa duHkhadAyaka che. dharma kAryonA lobha sivAya tamAma lobha vRtti halAhala viSe samAna che. (12 122 For Personal & Private Use Only Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vividha viSaya vicAramALA bhAga-2 27. he cetana? co tarapha jAjavalyamAna agni pharIvaLyA pachI kUvo khodavA rUpa Atma kalyANa karavA icchA karIza te sarvathA vyaya ane lokamAM hAsya karAvanAra thaze mATe prathamathI ja manuSya janmanI kAMika saphaLatA karI le. 28. he suzIla ? je suvarNanA AbhuSaNa paheravAthI kAna tuTI jAya te suvarNa zuM kAmanuM ! tathA je anna khAvAthI vamana virecana vizucIka thAya te paNa zuM kAmanuM tathA je mArge javAthI luMTAI jaI mAra khAvAno vakhata Ave che. te mArganA sAmuM jovAnuM paNa zuM prayojana hatuM. jenAthI potAnA prANanI hAni thAya tevA viSa bhakSaNane mUrkha mANasa sivAya bIjo koI DAhyo mANasa AdaramAna Ape nahi je auSadha bhakSaNa karavAthI zarIramAM rogAdikanI vikriyAo vRddhi pAmI AtmAne mahAkaleza kArI thAya tevA oSadhathI nyArArahevAmAM zuM phAyado nathI thato ! jenAthI IhalokamAM niMdA thAya apamAna maLe tiraskArane pAtra thavAya ane paralokamAM saMsAranI vRddhi thAya bodhi durlabhatA prApta thAya AtmA mahA du:khono bhoktA thAya tevA kAryo tAhare karavAmAM zuM lAbha hAMsala thavAno hato ? teno vicAra kara jarA dIrgha draSTithI tapAsa karI ane pachI lAbha dekhe to te mArganuM AlaMbana kara. 29. he uttama ? tuM jANato hoiza ke mAharU gupta karma mAharo gupta prapaMca mahArI gupta karaNI mAharo gupta hetu koI jANatuM nathI. to te mAnyatAmAM tAharI moTI bhula che, jarA vicArI jo ke eka lagAra mAtra kareluM pApa karma pragaTa thayA vinA rahetuM nathI. to ihaloka paraloka virUddha ehavA tAharA mAThAM pApa karma kema DhAMkayA raheze, kadAca pApAnuMbaMdhI gADha punyodayathI tuM je karmo karIza te duniyAnI 123 For Personal & Private Use Only Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vividha viSaya vicAramALA bhAga-2 dRSTimAM nahi Ave paNa karma mahArAjAnA pAse to tenAM kaDavAM phaLo jarUrAjarUra cAkhavAMja paDaze. koI paNa prakAre kadApi kAle te tane choDanAra nathI. nathI ne nathI ja mATe bhulyA tyAMthI pharIne karo ane jAgyA tyAMthI savAra gaNI bAjI sudhAravAmAM phAyado che, pachI hAthamAMthI bAjI gayAthI bagaDI gayA pachI hAtha ghasavAnAM pazcAtApa karavApaNu tane nakAmuM thaI paDaze. ane temAM tArU koI paNa vaLaze nahi. mATe cetI le manamAM pazcAtApa kara svaAtmAnI niMdA kara potAnA duSkaramanI vAraMvAra mAphI mAga tene kSINa karavA sadaguru pAse prAyazcita le guNAnurAgI thaI bAhyADaMbara choDI daI bhavathI bhaya rAkhI uttama jIvono saMgakara ke je tane bhavobhava sukhadAyaka thaI paDe. 30. he jIva ! A dIvAnI duniyAmAM dIvAnA loko nAmanA karavA mATe ja bahu mathyA kare che. paNa temAM vicAra karavAno che. nAmanA be prakAranI che, eka sArI nAmanA ane bIjI naThArI nAmanA devaguru dharma temaja nIti ane vyavahAranAM koIpaNa kAryamAM parane paritApa karyA sivAya svaparane je karavAthI lAbha thAya che. temaja iha lokane viSe yaza, punya ane paraloka viSe sadgatinI prApti thAya tevI nAmanA uttama che, ane saMsAranA dareka jIvone tevI nAmanA jarUra svazakti ane vIrya ullAsathI karavI joie paraMtu devaguru dharmanIti vyavahArane maraDI nAkhI svaparane DubAvavA rUpanI nAmanA thatI hoya to tethI saryuM evI pApamaya nAmanA karavA karatAM teja samaye jherapAna jhuMpApAta gaLephAMso khAvo sAro kAraNa ke te eka ja bhavamAM mAre che, paraMtu khoTI nAmanA dareka bhavamAM vAraMvAra kumaraNathI mAre che. mATe buddhi hoya to vicAra kara. 124 For Personal & Private Use Only Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vividha viSaya vicAramALA bhAga-2 31. jo tAhare Ihaloka paralokamAM sAcesAcA ane bhaya vagaranA sukhanI icchA hoya to zuddha devaguru dharmanuM rAtri divasa sevana kara. - 32. tAhare jJAnAvaraNIya karmavAMsone kApavA hoya to vItarAga mahArAje kathana karelA siddhAMtonuM ekAMta rIte paThanapAThana ane manana kara. 33. jo tAre sadgatimAM javuM hoya ane bIjAM dharmakArya tAharAthI na banI zake tema hoya to ghare paNa asatya, chaLa prapaMca, jUTha kalaMka corI, vizvAsaghAta, parastrI, jheravera, niMdA vikathA, abhakSya, anaMtakAya bhakSaNa, rAtri bhojana, madha, mAMsa , madirA mAkhaNa eTalAno to jarUra jarUra tyAga kara pachI tane durgatimAM javuM paDaze nahi. 34. je bAbatano ahaMbhAva jIva manamAM kare che. te bAbatanI dInatA parabhavamAM te pAme che. mATe ahaMpaNA sivAya madhyastha daSTithI prApta thayelA lAbhone bhogavI leke je pharIthI bhavAMtaramAM prApta thAya ne viyoga na paDe. 35. kanyA vikraya, thApaNa mAMso, vigere mahA kuDAmAM kuDA karma che tene jalAMjalI devAne tuM samartha kema thato nathI. 36. pUrve jeNe punya karyuM che te sukhI ane nathI karyuM te duHkhI che te tuM pratyakSa niraMtara najaro najara jotAM chatAM paNa pApa karmanuM tADana ane punya karmanuM pAlana karavAmAM tane ATalo badho A pramAda zuM coMTayo che. 37. tAre suMdara rUpa, saubhAgya, dIrdhAyu, Arogya tuSTi, puSTi, Rddhi, vRddhi vigerenI IcchAhoya to zuddha devaguru dharamanA zuddha M1250 125 For Personal & Private Use Only Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vividha viSaya vicAramALA bhAga-2 mArganuM AlaMbana karI tene AdaravA mATe ATalo badho tane vilaMba karavAno TAIma zuM. 38. vItarAganA vacano upa2 zraddhA vinA upara lakhelA padArtho tane maLe te tuM svapramAM paNa jANIza nahi kAraNa ke te phaLo kharekharA dharmI mANasane dharma kalpavRkSanA ja phaLa samAna ja prApta thAya che. 39. tuM paNa kharo ALasuno poTalo nIkaLyo hoM ke ? deva darzana, vaMdana, pUjana, sAmAyika, pratikramaNa, navakArasI, porasI, AMbila, upavAsa, dAna, zIyala, tapa, bhAvanA, dayA, dAna, paropakAra, tIrthayAtrA, saMgha, bhakti, jJAna, dAna vigere aneka dharmanA sAdhano chatAM paNa te badhA AgaLa tenI aMdarathI tane sApI zakAya teTalAM paNa sAdhavAnI tane icchA thatI nathI balIhArI che bhAI tArA bhAre karmIpaNAnI. 40. jema devaguru dharmanI vaiyAvacca sivAya sukha nathI,temaja dayAvALA dharma sivAya kadApi kALe jIvonA zarIra rogAdikanI zAMti thai nathIkAraNa ke paMcendriyanuM paTupaNuM nirogIpaNuM, dIrgha AyuSyapaNuM A sarva saMpUrNa jIva dayAnAM phalo che. 41. lakSmI maLI hoya to garva karIza nahi. tenuM nAma ja capaLA che,te kadApi sthira rahevAnI nathI ja chatAM paNa tAhara jo tene sthiratA karAvavAnI abhilASA ja hoya tojirNodvAra, jaina maMdira, jJAna bhaMDAra, tIrtha yAtrA, saMgha bhakti, jIvadayA ane sAdhAraNa kSetramAM khullA ane udAra mana vacana kAyAthI jaldI AMkho mIMcIne vAvavA mAMDa ke vAvelA karatAM paNa hajAra lakSa koTI gaNI lakSmI vRddhi pAmI tArA gharamAMthI kadApi kAle pagaluM bahAra kADhe ja nahi. 42. vaLI prathama ajJAna dazAmAM je aDhAre pApasthAno lakSmI 126 For Personal & Private Use Only Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vividha viSaya vicAramALA bhAga-2 meLavavAmAM sevavAM paDyAM hoya ane tenAthI mukta thavuM hoya to sadAcAra ane satyatA sahita nyAya mArganuM AlaMbana karI aDhAre pApasthAnonA parivAra bhUta nyAya lakSmI nyAyadaSTithI upArjana evI rIta kara ke pUrve karelA karmathI tuM jaldI mukta thA, nyAyanI lakSmI sivAya anyAyanI lakSmI pariNAme paNa tAharA pAsethI jaze ne jaze 43. kAgaDA kutarA bilADA paNa potAnA bALabaccAMonuM bharaNa poSaNa kare che. ane paNa tAharA kuTuMba varganuM poSaNa kare che, te to eka duniyAdArInI nItirIti che. ane tethI tAhare phulAI javAnuM nathI temAM tAharI moTAI kAMI nathI. paNa jeAzA choDIne beThelA paritApane pAmelA dina duHkhita tArA svAmI bhAIonI sAravAra jo te lakSmIthI tuM kare to tane dhanyavAda che, te paNa gupta rIte, jagatamAM Dhola vagADI DhaMDhero pITAvI sAravAra kare to kaMI ja nahi kAraNa ke ApaNA parama pUjaya pitAjI bhagavAna zrI mahAvIra mahArAjAnA uttamottama vacano che ke dina duHsthita svAmI bhAIyonI bhakti gupta rIte karI teno uddhAra karI potAnI samAna banAve teja mahArI AjJA pratipAlaka nyAya lakSmIvALo kahevAya bIjo nahi. 44. prANAMta ane sarvasva naSTa thavAnA samaye paNa tuM pairyane dhAraNa karI satyane choDIza nahi paraMtu guNa rAgI thai guNIyono pakSapAta karaje. 45. kadAgraha rUpa bhUtaDo bhAre bhUMDAIvALI che. teno saMga karatAM alaga rahyo hoya to paNa teno paDachAyo paNa tane madirAnA pAnanI peThe unmatta banAvaze aneka avaguNorUpa bhaDakAmAM sthApana karaze duniyAno tane hepI banAvaze lokone niMdAvatAM joDAvatAM M127 129 ~ For Personal & Private Use Only Page #141 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vividha viSaya vicAramALA bhAga-2 - zIkhavaze mATe sAvadha thaI te rAkSasathI tu alaga raheje nahi to tAruM AvI banyuM. 46. tuM je je kAryo kare te lokone batAvavA mATe karIza nahi paraMtu jemAM AtmakalyANa raheluM che, e AtmakalyANa mATe ja mArgAnusArI temaja vItarAgane mAnya ehavA kAryo karaje, lokane dekhADavAthI karelA kAryathI tAro divasa vaLavAno nathI. tu ekalo hoya ke manuSyanA ToLAmAM hoya gAmamAM hoya ke vagaDAmAM hoya paNa kharAbhAvathI eka ja cittathI zuddha dharmanAM karelA zuddha kAryo mahAkalyANa karavAvALAM thaze. 47. tArA hRdayamAM jo vairAgya vAsanAne dhAraNa karIza tyAreja tane jagatanA sarva jIvo upara prema ane samAna bhAva pragaTa thaze, ane durguNo dura thavAthI mahArA sahArAno prapaMca vinAza pAmaze. apayaza apavAdano bhaya dura calAyamAna thaze. cittanI zAnti thavAthI AtmA nirmaLa thaze pachI tane yaza-punya lAbha dharmanI vRddha thavAthI pApakarmano aTakAva thaze devadeveMdra cakravarti ane tIrthakarAdikanI padavI maLaze pachI mukti maLavI tane durlabha duSkara nathI. 48. re mUrkha jIva ! tuM kAMIka samaja ane paramAM praveza karavo choDI de kAraNa ke paramAM pesavAthI lAbhane badale tAhare haze teno nAza thaze. 49. vizvAsaghAta karI vizvAsane chetaravAnA samAna bIju eka paNa ghora pApa karma nathI mATe tenAthI pAcho haThI nirmala citta dhAraNa kara. 50. dharma DhoMgano tyAga kara, kAraNa ke te tAro A lokamAM tiraskAra karAvI paralokamAM narakanI aMdara tane lai jaze. 128 For Personal & Private Use Only Page #142 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vividha viSaya vicAramALA bhAga-2 51. je mANasa pote vyasanI chatAM bIjAne upadeza devA jAya che. teno bodha lAgato nathI mATe prathama tuM tArU ghara saMbhALa ane pachI bodhakara ke tenI asara jarUra bIjAsAmA mANasane thai zakaze. para. guNagaNadhAraka muni mahArAjAonI niMdA karI niMdaka varga svapUnya karmane kSINa karI durlabha bodhIpaNAne pAme che. 53. paranI niMdA karatAM potAnAlakSaNo ane koTI durgarNonI niMdA karavAthI malIna evo potAno AtmA pavitra thAya che. 54. vIrazAsana tathA temane pagale cAlanArA muni mahArAjAonuM tathA zrIvIra siddhAMtonuM utpAdana karanAra mahA mithyAtvI kahevAya che. 55. tuM yAda rAkhaje ke jayAM sudhI strIonA ToLAmAM tuM vAsa karIza tyAM sudhI adhyAtma jJAna ane yogIpaNu tane kadApi prApta thanAra nathI. pa6. jayAM sudhI abhyantara kaSAyone zekela nathI tyAM sudhI mahAtmApaNuM tane AvanAra nathI temaja tene koI mahAtmA mAnanAra paNa nathI pachI tArA manamAM mahAtmAnI baDAI tuM rAkhe to tane koI aTakAvanAra nathI. 57. dharma virUddha bhalene tu game te prakAranA prayatno karIza paNa kadI phAvI zakanAra nathI, kadAca prathama phAvI jaiza to paNa paramAtmAnA adhiSThAyako chevaTe paNa tane pachADaze temAM lagAra mAtra juThuM mAnIza nahi. 58. duniyAmAM tu janmyo che te varNAkSaronuM varNana karavAnI tAre icchA hoya to durbuddhi tyAga karI mahAtmA sajjanonI saMgati karaje. 129) For Personal & Private Use Only Page #143 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vividha viSaya vicAramALA bhAga-2 pa9. saMsAramAM saMsArI kriyAo karatAM jo kevaLa jJAnano aMza utpanna thato hota to bhAgyazALIo karma khapAvavA, saMsAra tyAganA sAthe ghora tapa karma ane ghora upasargo ne kadApi kALe AdaramAna Apata ja nahi. 60. madirA-dhaturo vigere kephI padArthono kepha to sAro ke amuka TAime utarI jAya che. paraMtu A abhimAna-mAnarUpI kepha te caDhelo che. te lAMbe kALe paNa utaranAra nathI mATe joje, sAvaceta raheje, kAraNake anaMtAnubaMdhI mAna nizcaya prANIyone dIrghakALa sudhI saMsAramAM rajhaLAvanAra che. 61. jayAM sudhI mane lo ko mahAtmAmAM gaNe AvI abhilASAno maMtra, jApa tuM jayAkarIza tyAM sudhI tuM pAgala purUSanI paMktimAM khapI AtmakalyANa karI zakIza nahi.kAraNa ke evA ADaMbarIyothI kalyANakoTI gAu dura nAme che. 62. sAdhupaNA karatAM gRhasthapaNuM sArU AvA vacanano vinyAsa-AlApa-saMtApa te mahA mithyAtvane vRddha karanAra che. kAraNa ke mithyAtvanA samAna bIju eka paNa haLAhaLa viSa nathI tema ja sAdhu guNa pALaka sAdhumAM ane gRhasthamAM merU-sarasavathI paNa adhika aMtara raheluM che. 63. muni mahArAjAo AvA ne tevA kahI duniyAnI phaibA thaI cokhkhA jayAM tyAM mukato phare che, te tArA hata bhAgyanI nizAnI che, vArU ThIka cAla tyAre muni mahArAjAo kevA hoya che karI batAva, pALI batAva. vati batAva eTale kaLomAtradura thaze. pApa bakavA karatAM karI dekhADavuM vadhAre sArU gaNAya. 64. paragharanI phaibA thavAthI tane kAMI maLanAra nathI paNa 130 For Personal & Private Use Only Page #144 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vividha viSaya vicAramALA bhAga-2 jenI phaibA thaiza te tAre moDhe mIThuM bolI pAchaLa bolaze ke AkhA gAmanI phaibAne AkhA gAmanI paDI che, bIjo dhaMdho nahi eTale phaibApaNuM ThIka vigere kahI tane dhuttakArI kADhaze mATe te gAmanuM phaibApaNuM choDI huM tArA AtmAnI ja phaibApaNuM kara tethI tane kAMi lAbha thAya. 65. yAda rAkha mithyAbhimAnI yAda rAkha ! guNa vaiSI muni mahArAjAo hoya ja nahi te to guNa rAgIja hoya chesaMsAranI ghora vAsanAmAM muMjhAI gayelA ja guNa kevI hoya che. khoTuM hoya to niSpakSapatine puchI jo . 66. muniyo padhArI che evuM kahevuM, lakhavuM,te karatAM pote viSa paherI bhalI batAvavAthI lokone sArI asara thaze kAraNa ke duniyAmAM bakanAra bolanAra ghaNA paNa barabAda utAranAra koIka viralAja nikaLe. 67. pariNAme satyamAM ja jAya che taravAnuM kAma paNa teja che, ane asatyano kSaNa che. buDavAnuM kAma paNa teja che. jo satyamAM jaya nA hoya to rAma, lakSmaNa, sItAjI, naladamayaMti ane pAMca pAMDavo draupadI ane satya harizcandrAdi vigere mahA puruSonAM anesatIyonAM nAmo gurjarava karI rahyAM che. tenuM nAma ThAma gaMdha paNa dekhAta nahi mATe satyavAdInI kIrti ane asatyavAdInI apakIrti kema tuM nathI jANato zuM tuM nathI sAMbhaLato hajI sudhI tuM nidrAmAM che zuM dhaturA Adinu pAna karavAthI tane kepha caDhayo che. teno vicAra kara. ane saMgatinI abhilASA hoya to bAhyaADaMbara asatyano tyAga karI satyano jaya gAvAno jAvajIva jApakara ke badhAye duniyAno ane bhavano temaja pApano prapaMca mAtra ApoApa zAntine pAme. M131 131 For Personal & Private Use Only Page #145 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vividha viSaya vicAramALA bhAga-2 tyAre ja bahuM sAruM kehavAya 1. jaina maMdira uttamottama che tenuM astitvapaNuM sArI duniyAmAM joie te bAbata ghaNA muni mahArAjAo tathA zrImaMto udyama ghaNo ja kare che ane saphaLa paNa thAya che. chatAM keTaleka sthale jaina maMdiranI jarUrIyAta hovA chatAM ane jIrNoddhAranI Avazyaka chatAM durlakSya rahe che te nahi rAkhatAM jIrNoddhAra mATe muni mahArAjAo ane zrImaMto mahenata karI te kAma pAra utAre tyAre bahu sArU kahevAya. 2. navIja jaina maMdirane vaLagI rahelA keTalAka munimahArAjAo navIna jaina maMdira baMdhAvavA karatAM jIrNoddhAramAM AThagaNuM punya vadhAre kahela che AvuM jANatAM chatAM jIrNoddhAra tarapha lakSya detA nathI ane zrImaMto paNa navIna derAsarajI mATe paisA ApI jIrNoddhArane mATe paisA nathI ApatA te ThIka thatuM nathI paNa navIna derAsarajIne peThe jIrNoddhAramAM paisA ApI uddhAra karAvavo tyAre ja bahu sAruM kahevAya. 3. keTalAyaka zrImantone sAdhuo jIrNoddhArane upadeza Ape tyAre bole che ke derAsarajImAM lAkho rUpIyAnI muDI che te zuM kAmanI che ? zA mATe tenA TrasTIyo navIna derAsarajImAM ke jIrNoddhAramAM ApatA nathI Avu bole che te ThIka nathI paNa punyanIkhAtara navIna derAsarajI tathA jIrNoddhAramAM paiso Ape tyAre ja bahu sAruM kahevAya. ' 4. derAsaranA TrasTIyo paNa derAsarajInA paisA upara mamatva bhAva rAkhI doSanA bhAgIdAra thai navIna derAsarajI ane jIrNoddhAramAM paisA nahi ApatAM pArake paise aMtarAya bAMdhanArA thaI pApanA bhoktA bane che tenA karatAM jyAM joIe tyAM yogyatA pUrvaka paisA ApI punya bAMdhe tyAre ja bahu sArU gaNAya. 132 For Personal & Private Use Only Page #146 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vividha viSaya vicAramALA bhAga-2 5. keTalIka jagyAe derAsarajIno vahIvaTa hAthamAM AvavAthI zrAvako marajI mujaba paisAne uDADI devadravya buDADI mahA pApanA bhAgIdAra thAya che deva dravya sAdhAraNa khAtAmAM vApare che te devadravya pAchuM bharI detA nathI sAdhuo agara dharmiSTa zrAvako te bAbata kahe tyAre gALo devAne niMdA karavA tatpara thAya che to tema nahi karatAM devadravya bIjA kAmomAM vApare nahi tyAre ja bahu sAruM kahevAya. 6. keTalAka loko zrAvakone devadravya vyAje Ape apAve che ane pAchuM ApavAnI zakti nahi hovA chatAM koIpaNa mAgaNI kare to ApavuM to dura rahyuM paNa laDAI TaMTo karI devadravyanuM devuM nahi ApatAM bhagavAnane kayAM choDayo chokarAMparaNAvavAM che ? AvuM bolatAM bApanI milakatano vArasa dIkaro che bApanuM dIkarAne khape AvuM kahetAM mahAkarma baMdhana kare che to tema nahi karatAM devadravya vyAje nahi levuM ema samajI devadravya vyAje le nahi tyAre ja bahu sAruM kahevAya. 7. hAlamAM ghaNA kharA gAma nagara pura pATaNa zaheromAM derAsarajInA vahIvaTa karanArAo aMga udhAre lokone dhIre che ThIka nathI paNa anya darzanIyone dAgInA upara rUpiyA ApI devadravyanI vRddhi kare jaina vargane je deva dravya vyAja laI vAparI zakAya nahi temaja kharAba sthiti Ave to ja ApI zakAya nahi mATe A dravya levA lAyaka nathI ema kahI tene bodha karI buDatAM bacAve tyAre ja bahu sAruM kahevAya. 8. ghaNA gAmomAM devadravya vyAje ApanArAe ApavAthI ane lenArAe levAthI baMne duHkhada avasthA pAnArA thAya che.sArA mANaso mAgaNI kare to eka bIjAnA sAcA juThA patrakAro thaI devadravya bhakSaNa M133 - For Personal & Private Use Only Page #147 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vividha viSaya vicAramALA bhAga-2 karI jai jAta nokArazImAM phAMTIyA pADelA che.pADe che bhaviSyamAM paNa pADaze to svaparane bAdhA nahi thavA devAne mATe zrAvako devadravyanI Apa le zrAvakane na kare tyAre ja bahu sAruM kahevAya. 9. keTalAka loko devadravya lIdhA pachI nahi ApavAnI dAnatathI khAya pIye pahere oDhe kamAya gharabAra hATa havelI dAgInA karAvavA chatAM choDIyo chokarAne paraNAvatAM chatAM ApaNA pariyANA karavA chatAM ugharANI karanArAne kahe che te tArA bApanA paisA nathI phalANA pAsethI to le amArI pAse nathI Avaze tyAre ApI daizu ame derAsarajInA paisA khAI javAnA nathI vyAja sahita AnA pAI sAthe ApavAnA chIe, AvuM bolI jiMdagI sudhI ApatA nathI te ThIka nathI, mATe ATalA badhA kalezamAM utarI karmabaMdha nahi karavA devadravya vyAje le nahi tyAre ja bahu ja sAruM kahevAya. 10. keTalAka aNasamaju zrAvako prabhunA vacanane nahi mAnatA derAsarajImAMthI paisA ghareNAM gAMThA AMgI muguTa pAkhara siddha cakrAdikanI corI anaMta saMsAra upArjana kare che, to tema nahi karatAM ne paisAthI peTa nahi bharatAM dhanavAna thavAnI AzA nahi rAkhatAM devadravya nahi letAM ane bhikSA mAgIne khAvAnuM pasaMda kare tyAre ja bahu sAruM kahevAya. 11. devadravya pramANe jJAnadravya sAdhAraNadravya punyadravya dharmadravya AMbilanA, pUjAnA, prabhAvanAnA, pAraNAnA, attaravAraNAnA, saMghanA svAmI vAtsalyanA, nokArazInA, dhI, dudha, dIpa, phalanA, jIvadayAnA, khoDA Dhora pAMjarApoLanA, vigere ghaNA prakAranA dharmAdAnA paisA khAI gayelAne A lekhake ghaNA gAmomAM pratyakSa dekhelA che eTaluM ja nahi paNa uparokta dravyanahi khAvA bagADavA M134) For Personal & Private Use Only Page #148 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vividha viSaya vicAramALA bhAga-2 vAraMvAra upadeza paNa gAmomAMryo. paNa upadezasAMbhaLanArAe te mAnela nathI "nAkakaTTA to kaTTA magara ghI to caTTA" je thavAnuM haze te parabhavamAM thaze paNa A bhavamAM to lerabAjI che Ama samajI dharma dravya bagADela che paNa prabhunuM vacana che ke je je khAtAnA dravyano bagADo karaze tene tene khAtAmAM so gaNuM, hajAra gaNuM, lAkha gaNuM, koTI gaNuM, saMkhya gaNuM, asaMkhya gaNuM, devuM pUrva bhavamAM dIdhA vinA AtmA no koIpaNa prakAre chuTakAro thavAno nathI temaja saMsArI pAsethI corI karI anyathA adharmathI lIdhela hoya te paNa uparanI saMkhyA pramANe devuM ja paDaze Avo vicAra karI koInuM anyAya adharmanuMdravya levAmAM na Ave tyAre ja bahu sAruM kahevAya. 12. ghaNA ajJAnI sAdhu sAdhvIo ane zrAvaka zrAvikAo tIrthomAM, derAsaromAM, gAmomAM, dharmazALAomAM, upAzrayamAM, dAnazALAmAM, pAThazALAmAM, gaMbhArAmAM, raMgamaMDapamAM, derIyomAM, oraDI-oraDAmAM, penasIlathI kolasAthI bhIta upara kALA akSarathI potAnA nAmo lakhe che phalANA-phalANI tIthi vAre AvyA hatA paNa AvIne zuM ukALyuM ? zuM samarAvyuM ? zuM uddhAra karyo bhAgyazALIye uddhAra karAvI raMgAvela dhoLAvelakolasAthI kALA karI pAyamAlI karI pApa bAMdhyuM ane murkha kahevAya, tenA karatAM nAma nahi lakhatAM tyAgIyo saMsArIyone upadeza karI badhA dharmanA sthAnone dhoLAve raMgAve sAruM kare karAve tyAre ja bahu sAruM kahevAya. 13. keTalAka derAsarajInA uparI TrasTIyo vahIvaTa karanArAo desAsajImAM ghaNAM upakaraNo babe cAra cAra chacha vadhArA khAtAnAM hoya che chatAM bIjA gAmanA derAsarajImAM mAgavA AvyA chatAM mohathI nahi ApatAM aMtarAya karma bAMdhe che te ThIka nathI potAnI zakti 135 135 ~ For Personal & Private Use Only Page #149 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vividha viSaya vicAramALA bhAga-2 hoya ke na hoya paNa pArake paise vastuo ApI punya bAMdhe tyAre ja bahu sAruM kahevAya. 14. ghaNA gAmonA zrAvakomAM sAdhAraNa khAtAnI truTI hovAthI ane potAnI zakti hoya ke na hoya tethI devadravya jJAnadravya ane aDathala gaDathala karI sAdhAraNa khAtAnA paisA laI jaI vApare che pApa bAMdhe che to tema nahi karatAM sAdhAraNa khAtAnI Avaka hoya evA ghaNA rastAo che jemake jenA gharanA mANaso mAMdA paDe ane punyamAM jeTalA paisA kahe temAMthI cothA bhAga sAdhAraNa khAtAmAM levo vyApAranI AvakamAM amuka TekSa nAkhavo varakanyA paraNe tyAre amuka TekSa nAkhavo evI rIte baMdobasta karI dharma dravya nahi letAM pApamAM nahi buDatAM sAdhAraNa dravyanI vRddhi karI potAnAM saMghano bacAva karI saMghano nibhAva karI punya bAMdhe tyAre ja bahu sArU kahevAya. 15. derAsarajImAM jaI nizihi kahI dhamAdhama dhAMdhala karI asthira citte AzAtanA karI krodha karI "meM pujA karI che' ema parane dekhADavuM ane potAnA AtmAne manAvavuM e naro DhoMga che pAMca miniTa paNa sthiratA nathI prabhune eka ja aMge bhAvathI tilaka karavAmAM Ave to te uttamottama pUjA che te sivAya vinA bhAve zuSka mane avidhie AzAtanA karIne prabhu biMbane khaMDana karavA vALAkuMcIkaratAM vicAra nahi pakhAla karatAM dhUpadIpa karatAM pujA karatAM cAmara vijatAM vigeremAM sthira citta karI zAntithI pUjA karavAmAM Ave tyAre ja ghaNuM sAruM kahevAya. 16. trisaMdhya pUjana karavAnuM kahevuM che prabhAte vAsakSepanI pUjA madhyAnha dudha pANI caMdana kesara puSpa dhUpa dIpa naivedha akSata vigere, sAyaMkALe dhupathI, ene badale savAramAMja strI purUSo dhamAdhama karIne 136 For Personal & Private Use Only Page #150 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vividha viSaya vicAramALA bhAga-2 pUjAne badale AzAtanA karI karma baMdhana kare che madhyAnhanI pUjA uDADI de che strI purUSo sAthe pUjA kare to sabhyatA sacavAya ekabIjAnA rUpa dekhI moha na thAya, TAime ja pUjA karavAmAM Ave punya baMdhAya karmanI nirjarA thAya prekSaka varga AnaMda pAme AvI rIte pUjA karavAmAM Ave tyAre ja bahu sAruM kahevAya. 17. strIyone aMtarAyanuM niyamitapaNuM nahi hovAthI ane harakoI vakhate AzAtanAthI rma baMdhana thatuM hovAthI barAbara zuddhi hoya tyAre ja eka mAsamAM eka divasa pUjana karavAmAM Ave to basa che paNa AzAtanA karI roja pUjana karI pApa bAMdhe aMtarAya AvavAthI boLI vADo thAya aMtarAya chatAM varaghoDo jovA jAya pUrNa zuddhi thayA vinA ke trIje cothe divase nAhIne zuddhi vinA daherAsare tIrtha jAtrA karavA zAntisnAtra vigeremAM jAya che te ThIka nathI mATe zuddhithI pavitratAthI AzAtanA TALIne purUSona hoya tyAre prabhu pUjana kare tyAre bahuja sAruM kahevAya. 18. sAmAyika pauSadha paDikkamaNAnAM niMdA vikathA kuthalI cAlatI kriyAmAM vAto karavI vigere dharma karaNIne bALI de che to tema nahi karatAM maunapaNe dharmakaraNI karI punya vadhAre tyAre bahu sArU kahevA. 19. vyAkhyAnamAM vAto, niMdA, vikathA, krodha, kaSAya, karavA, navakAravALI gaNavI, AMkho cAre bAju pheravavI, vyAkhyAna sAMbhaLavuM A badhu eLe jAya che mATe eka citte vyAkhyAna sAMbhaLI lAbha bAMdhe tyAre ja bahu sArU kahevAya. 20. navakAravALI maunapaNe gaNe tyAre ja bahu sArU kahevAya. 21. purUSo ane strIyo dharma patita hovAthI dareka dharmanAkAmo 137 For Personal & Private Use Only Page #151 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vividha viSaya vicAramALA bhAga-2 bIjAne kubuddhi ApI toDI pApa bAMdhe che tenA karatAM kAMto mauna karI kAMto dharmanA kAmothI puSTi karI punya bAMdhe tyAre bahu sArU kahevAya. 22. derAsarajInA rUpIyAthI pAMjarApoLa calAvI pote tathA AkhA saMghane DubAvI jAnavarone DubAvI TIpa kare lAvI, deva dravyanuM devuM nahi devAthI, badhAya du:khI thavAnA che mATe sukhanI icchA karanArAe derAsaranA paisA pAMjarApoLamAM nahi nAkhatAM ane nAkhyA hoya to pAMjarApoLane nAme TIpa karI devadravyanuM devuM patAvI pAMjarApoLanuM phaMDa karI te jIvone bacAvI levAmAM Ave tyAre ja bahu sArU kahevAya. 23. AgevAno koIpaNa dharmAdAnAdravyanI AgevAnI kare che paNa temAM lagAra mAtrA paNa bhula thAya to mahAanarthanI paraMparA sevana karanArA thAya che to tevA prakAranA anarthone TALI cokhI rIte nirmaLa sevAbhAvInuM kAma meLavI zakAyatoja vahIvaTa karavAnI pramANikatA gaNAya ane tyAre bahu sArU kahevAya. 24. nAtanA jAtanA vyavahAranA dharmanA kAmamAM jyAre tyAre hoMze hoMze patharA nAkhI aMtarAya karma bAMdhe che paNa yAda rAkhavuM ke bAMdhelA karma tAreja rotA bhogavavA paDaze to kAdavamAM hAtha nAkhI hAtha dhovA tenA karatAM na nAkhavA te sArA mAnI aMtarAya karma che jIvatuM nahi bAMdhe tyAre ja bahu sArU kahevAya. 25. sAdhu sAdhvInI bhakti karI vaherAvI pachI Adu pAchuM bolI niMdA karI phaLa bALI devuM tenA karatAM detI vakhate vicAra karI ApavAthI pazcAttApa karI pApa bAMdhe nahi tyAre bahu sArU kahevAya. 26. sAdhu sAdhvIyo paNa letI vakhate gharavastu ane bhAva joine 138 For Personal & Private Use Only Page #152 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vividha viSaya vicAramALA bhAga-2 upayoga purvaka jo letA hoya tyAreja bahu ja sArU kahevAya. ra7. gAmaDAmAM lokanI hADamArI sakhata che tyAM jaI ekAda be gharamAM sAdhu sAdhvIno samudAya jaIne paDe che te ThIka nathI mATe ekAda be ghara hoya tyAM nahi jatAM ATha dasa bAra ghara hoya tyAM babe traNa traNanI TukaDIyo thai javAthI sAdhu sAdhvIne temaja zrAvaka zrAvikAne bahu ja anukULatA rahe che mATe vivekathI tema karavAmAM Ave tyAre bahu sArU kahevAya. 28. be cArake eka ghara te gAu dura hoya tyAM gharaDA nAnA bAlaka to jaI paDe paNa juvAna paNa thoDA vihAra karavAthI zrAvaka zrAvikAne ane sAdhu sAdhvIne agavaDa paDe mATe juvAna avasthAvALA cAra pAMca gAu dura jaI dasa paMdara gharavALA gAmamAM jAya to tyAM temanuM badhI bAbatathI poSaNa thAya tyArejabahu sArU kahevAya. ra9. eka be gharamAM ghaNA sAdhu sAdhvIo jaI sAthe babe traNa traNa mANasane paNa laI tyAM dhAmA nAkhe to A duHkhada vakhatanA zrAvaka zrAvikAnI zI dazA thAya ? teno vicArakarI jatAM AvatAM eka ja mANasa le to bahu sArU kahevAya Avo vicAra badhA karIne koIne duHkha na paDe te prakAre vicare tyAreja bahu sArU kahevAya. 30. jyAre je gAmamAM jAya ane hAjara vastu hoyateja vastu levI bIjI vastu mAgavI nahi Ama karavAthI zrAvaka zrAvikAnI bhakti bahu vadhe tyAreja bahu sArU kahevAya. 31. zrAvako jIva dayAnA premI ane himAyatI kahevAya che paNa tevI dayA zrAvakonI pAlItANAmAM sacavAtI nathI tethI jAtrAne badale mAtra thAya che temAM jyAre siddhAcalajImAM moTI tIthi hoyatyAre baLado karatAM paNa ghoDAnuM to covIse kalAka motaja hoya che paNa 139 139 For Personal & Private Use Only Page #153 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vividha viSaya vicAramALA bhAga-2 jAtrALu zeTha zeThANIyo ane bhagata bhagatANIo paNa nahi cAlavAthI relavethI dharmazALA sudhI to bese che paNa dharmazALAthI jAtrA karavA jatAM AvatAM taLeTI sudhImAM ghoDAne soTI upara soTI lAkaDI upara lAkaDI cAbuka upara cAbuka ane durvacana upara durvacana ane doTa upara doTa A badhuM ghoDAgADImAM besanArA dekhatA chatAM hRdayamAM koipaNa arekAro nahiM lAvatAM ghoDAnuM AyuSyaochuM karI de che evuM jJAna ghoDAgADImAM besanArAne thatuM nathI e to dUra rahyuM paNa sAdhu sAdhvI zrAvaka zrAvikA upara ghoDAgADIvALA gADIyo nAkhe che koIne vagADe che koIkanA prANa le che to A jAtrA ane prajAkevI najare dekhatA chatAM paNa ghoDAgADImAM besanArA dayAhIna bane che tene jAtrA zuM phaLa ApanArI hatI ? mATe jAtrALuo jatAM AvatAM dharmazALAthI taleTI sudhImAM gADImAM besavAnA paccakhANa karavAM joie Ama kare tyAre kharIjAtrA karI kahevAya ghoDA baLada je ochA duHkhI thAya tevuM vartana zrAvaka zrAvikA kare tyAreja bahu sAruM kahevAya. 32. ghoDA baLadanIhADa mArI sAdhu sAdhvIyo paNa dekhatA chatAM jANe zrAvaka zrAvikAthI aMjAI gayelA hoyanI zuM ? evA nirmAlyA thai ghoDA baLadanIdayA nahi ciMtavatA dura rahyA paNa bIjA potAnA bhaktone dharmazALAthI taLATI sudhI ghoDA gADImAM na besavuM evo upadezakaratA nathI te ThIka thatuM nathI mATe ghoDA baLadanI dayA ciMtavanArA sAdhu sAdhvIyo zrAvaka zrAvikAne dharmazALAthI talATI sudhImAM ghoDA gADImAM besavuM nahi evA paccakhANa karAvI jIva dayAnuM punya hAMsala kare tyAre ja bahu sAruM kahevAya. 33. hAlamAM keTalAka zrImaMto ane ghaNA zrAvako bole che ke navA navA derAsaro sAdhuo karAve che te ThIka nathI AvA kALamAM M1400 For Personal & Private Use Only Page #154 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vividha viSaya vicAramALA bhAga-2 bhaviSyamAM tene koNa sAcavaze? atyAre to zrAvakono uddhAra karavAnI jarUra che AvA vacano bole che te yogya nathI kAraNa ke jeo kAma upADe che te nizcaya purU karavAnA ja temAMthI koInAthI eka paNa kAMkarI khaseDI zakAya tema nathI tyAre nAhaka na karAvavAnA vacano bolI aMtarAya karma zuM kAma bAMdhanArA bAMdhe che teone ema bolavuM joie ke bhAIyo zrImaMto lakSmIno vyaya jaina maMdiramAM kare che te bahu sArI vAta che hAlamAM zrAvaka kSetra sidAyache mATe tenuM paNa poSANakaravAnI khAsa jarUra che. zrAvaka haze to derAsarajI upAzraya vigere sacavAze AvI rIte bolavAthI aMtarAya na baMdhAya ane koInuM mana thAya to zrAvakono paNa uddhAra thAya zrAvakono uddhAra karavo e zabda bolanArA moDhethI ja bole che bAkI zrAvakanA uddhArane mATe pAi kADhavI ne prANa kADhavo barAbara che. prathama to sAdhuo zrAvako dvArA vAta hAthamAM le to bane, paNa moTA sAdhuone zrAvako uddhAranI kAMija paDI nathI bIjA rejIyA phejIyA sAdhuothI kAMI banI zake ja nahi vaLI jeNe je saMsthAnAM kAmo upADyAM hoya tene te kAmo purNa karavAnI laganI hovAthI ane bIjAo pustaka, pAnA, kapaDAnA mohamAM paDelahovAthI tenuM purUM thAyanahi ne zrAvakanA uddhAranI vAta kare nahi have zrImAno paNa amukanA mAnelA che, tyAM paisA kharca karI mAna pAna phulanA hAratorA, cA, badAma, pistA, saMtarA, sapharajana, kerI, keLAM maLe tyAM rUpIyAnA varasAda varasAvI Dhagale DhagalA kare ane bIjI vAta koI kare to eka pAI paNa na Ape ane mukhamAM jema Ave tema bole ekAda divasa zrAvakane roTalo Apavo hoya to paNa bhAre paDe kadAca pAMca paisA koIkane Ape to dhajAgaro caDAve meM Ama karyuM ane meM phalANAne tema ApyuM AvA 141 For Personal & Private Use Only Page #155 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vividha viSaya vicAramALA bhAga-2 khoTA phaNagA phUMkI bAjuvALA zrAvakone utArI pADe paNa gupta ApavAmAM mahA punya che e mahApurUSonAM vacana yAda na kare ane vacano bole ke zrAvakanA dikarAne bhIkha mAgatAM Aje lAja nathI AvatI are bhAI lAja to ghaNI che paNa gharamAM hAMDalA kustI kare ane peTamAM galagalIyAM bole tyAM lAja rAkhe zuM paravaDe ? moDhe bolanArA hajAro che ke zrAvakono uddhAra karouddhAra karo paNa eka pAI paNa zrAvakanA nimittanI potAnAthI nIkaLI zake tema nathI vaLI pote zrImaMta chatAM paiso kADhI zake nahi to bIjAne kevI rIte kahI zake ? zrImaMtone zrAvako mATe paisA kADhavAmAMpaNatA che phakta nAmanA karavAmAM ane mAna moTAI meLavAmAM anagaLa lakSmI vAparI nAkhe che bAkI zrAvakanI dayAnI koIne kAMI paDI ja nathI zrImaMto ghaNI dharmazALA haze tyAM dharmazALA baMdhAvavA taiyAra thaze paNa jayA eka paNa nahi hoya ane khAsa jarUrI jevuM haze tyAM eka dharmazALA paNa baMdhAvI nahi zake? evI rIte upAzraya dAnazALA pAThazALA vigeremAM vAMcanArAonesamajI levuM bharatI mA bhare te kahevata sAcI che ane bhale game tema kare paNa jyAM kAMI paNa ThekANuM na hoya tyAM zrImaMto kAMI paNa karatA karAvatA nathI to zrAvakono uddhAra kevI rIte thaI javAno hato jayAM jayAM je vastunI jarUrIAta hoyatyAM tyAM te te vastunI khoTa purI kare to ja lAbha maLe, badhA bhegA thAya koI kAmane mATe tyAM kahI de ke A kAmamAM to rUA. ghaNA ApanArA che paNa zrAvakanA uddhAranuM koI nAma letuM nathI ema kahI vAta DoLI nAkhI ubhA thaI cAlatA thAya paNa pote na kahe ke lyo mArA pacIza hajAra ke pacAsa hajAra zrAvako nAuddhAramAM vAparo badhA zrImaMto TIpa karI jenA gharamAM pAMca mANasa hoya tene pAMcaso ane dasa mANasa hoya 142 For Personal & Private Use Only Page #156 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vividha viSaya vicAramALA bhAga-2 tene hajAra rUA. ApI kahe vyApAra karo dara varase vyAja laIzuM AvI rIte kahe to hajAro zrAvakonAM kuTuMbo tare paNa tema to karavuM nathI phakta moDhethI zrAvakoddhAranI vAta karavI che potAne pAI kADhavI nathI ane bahAra kahevarAvavuM che ke huM agara phalANo bhAI zrAvakoddhAranA himAyatI chIe moTI moTI rakamo bhAgyazALIyo derAsara dharmazALA mATe kADho tyAre tene kahevuM joie ke mahAnubhAva zrAvakoddhAra mATe paNa sArI rakama kADho tamo paisA ApI pahela karazo to bIjA zrImaMtone paNa tamAruM dekhI ApavAnI marajI thaze tenA nimitta bhUta tame kahevAzo tevI dharma dalAlI karavI che? AvuM bolanArA tene sarvane zabdo bolI dunIyAne vhAlA thavuM che to pachI zrAvakono uddhArabanavo muzIbata che mATe pote zrAvakoddhAramAM paisA kADhe ane bIjA pAsethI kaDhAvI zrAvakoddhAra kare tyAre ja sAruM kahevAya. ( jIvane aMtima bodhaO aMga galitaM palitaM muNDam, dazanavihInaM jAtaM tuMDam / vRddho yAti gRhItvA daNDaM tadapi na muJcati AzA AzApiMDam manamavaktam mUDhamate II bhAvArtha : A duniyAne viSe utpanna thayela jIvanuM zarIra gaLI gayuM, mastaka dhoLA kezavALuM thayuM,dAMta rahita mukha thayuM, AvI sthitivALo vRddha mANasa lAkaDIne Teke karI rastAmAM cAle che chatAM paNa saMsAranI lolupatAnI AzA mUkato nathI, mATe he mUDha mativALA mANasa, bhagavaMtane bhaja. 1. Atma sukhArthaM kriyate bhogA, bhogAdete dehe rogA : / roge jAtaM maraNaM zaraNaM, tadapi na muJcati pApAcaraNam / M143 143 - For Personal & Private Use Only Page #157 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vividha viSaya vicAramALA bhAga-2 bhaja bhagavantam mUDhamate // 2 // bhAvArtha : A duniyAne viSeajJAnI jIvapotAnA AtmAne sukha ApavAne mATe aneka prakAranA khAnapAnAdika tathA viSayAdika bhogone bhogave che, paraMtu te bhogo zarIrane viSe vividha prakAranA rogone utpanna kare che. te dhyAna bhoga bhogavanAra mANasane rahetuM nathI.rogo utpanna thavA thakI maraNane zaraNa thAya che. maraNa pathArIe paDe che. to paNa pApanuM AcaraNa mukato nathI. mATe he mUDha mativALA mANasa bhagavaMtane bhaja. 2. balaH prAyo ramaNAsakta,staruNaH prAyo ramaNI raktaH / vRddhaH prAya: ciMtAmagnaH, parabrahmaNi kopi na lagraH // | mana bhavantam mUDhamatte rUA bhAvArtha : bAlyAvasthAvALI bALaka ramavAnI kriyAne viSe Asakata hoya che ane yuvAna avasthAvALo mANasa strIne viSe rakta hoya che, vRddhA avasthAvALo mANasa ciMtAne viSe magna rahe che, A duniyAne viSe manuSyanI traNa avasthA nirarthaka jAya che.paNa bhavano pAra pAmavAnI karaNIne viSe koIpaNa mANasa prayatna udyama karato nathI. te mahA khedanI vArtA che, mATe he mUDha buddhivALA mANasa bhagavAnane bhaja. 3. bhaja sarvajJaM, bhaja sarvajJa, bhaja sarvajJaM mUDhamate / zivapada saukhyaM, yadi tava bhoktuM vAMcchA karma vimoktuM bhaja sarvajJam III bhAvArtha : he mUDha buddhivALA prANI tAre karmathakI mukta thavAnI icchA hoya tathA zivasukhane bhogavavAnI icchA hoya to sarvajJa devane bhaja, sarvajJa devane bhaja, sarvajJa devane bhaja. 1. 144 144 For Personal & Private Use Only Page #158 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vividha viSaya vicAramALA bhAga-2 azaraNa zaraNaM bhava bhaya haraNam, zivasukha karaNaM taraNaM re, janma jarA maraNAdi nivAram, bhavya janaunA dhAraM re // | mana sarvajJam jarA bhAvArtha : A sarvajJa deva azaraNa jIvane zaraNa ApanArA che tathA bhava bhavane haraNa karanArA che, zivasukhane karanArA che tathA tAravAvALA che ane bhavya jIvonAM janma, jarA ane maraNAdikanA duHkhone nivAraNa karI manuSyonA samUhane AdhArabhUta thaI tAranArA che, mATe he mUDha buddhivALA mANasa sarvajJa devane bhaja, sarvajJa devane bhaja, sarvajJa devane bhaja. 2. sakala surAsura sevita caraNaM, karma vinAzaM karaNaM re jaMtUddharaNe pravahaNa tulyaM, dUrikRta bahuzalyam re // mava sarvasam rUA. bhAvArtha : A sarvajJa devanA caraNakamalane sura asuranA samUha prANiyono uddhAra karavAne mATe vahANanA samAna che ane bahuzalyone dUra karelAM che. he mUDha buddhi vALAprANI AvAsarvajJa devane bhaja. 3. na hi te mAtA na hi te bhrAtA, na hi te saura0ya vidhAtA re, na hi te janako na hi te bhAryA, nahi te varIyA cariyA re // | mana sarvam 0 IjhA. bhAvArtha : tArI mAtA nathI tArA bhAI nathI, tane koI sukha karanArA nathI. tArA pitA nathI, tArI bhAryA nathI, tArI koIpaNa prakAranI zreSTha cariyA nathI. mATe he mUDha buddhivALA mANasa sarvajJa devane bhaja, sarvajJa devane bhaja. 4. nahi te zatru na hi te mitraM, nahi te cAmara chatraM re / na hi te baMdhu svajana saMbaMdhI, sarva svArtha nibaMdhi re // M145 145 For Personal & Private Use Only Page #159 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vividha viSaya vicAramALA bhAga-2 mana sarvajJam III bhAvArtha : tAro koI zatru nathI, tAro koI mitra nathI, cAmara chatrAdika kaMI tArAM nathI,tAre baMdhava nathI, tathA svajana saMbaMdhi varga nathI, uparokta sarva svArthanI buddhivAlA che, mATe he mUDha buddhivALA prANI sarvajJa devane bhaja, sarvajJa devane bhaja. 5. tvameva kartA tvameva bhoktA, tvameva karma vibhoktA re, tvameva bhogI, tvamevarogI, tvameva zokI yogI re mana sarvajJam // 6 // bhAvArtha : karamano kartA tuM che,karmano bhokatA tuM che,. bhogI, rogI, zokI ane yogI paNa tuMja che. mATe he mUDha buddhivALA prANI! sarvajJa devane bhaja, sarvajJa devane bhaja, sarvajJa devane bhaja. 6. tvameva vettA tvameva netA, tvameva nRNAM pAtA re, duSprApaM bhavavAridhi mamatA, baldhaM nRjanma bhavatA re bhaja sarvajJam // 7 // bhAvArtha : jANakAra paNa tuM che. netA (svAmi) paNa tuM che, manuSyonuM rakSaNa karanAra paNa tuM che. duHkhe karIne bhavasamudramAM bhamatA bhaTakatA mahApUnya karmanA udaye te manuSya janma prApta karela che. mATe he mUDha buddhivALA prANI ! sarvajJa devane bhaja, sarvajJa devane bhaja, sarvajJa devane bhaja. 7 kSarati yathAJjaliprAptaM nIraM, kSaNena bhavatyadhIre, gacchatyAyu pratidinamevaM, tasmAt sevaya devaM re bhaja sarvajJam // 8 // bhAvArtha : jema hAthanI aMjaline viSe raheluM pANI nIce paDe che tema manuSyonu sthiratA vinAnuM AyuSya kSaNa mAtramAM nAza thAya che,te mATe devAdhidevanuM sevana kara. mATe he mUDha prANI ! sarvajJa devane bhaja, sarvajJa devane bhaja, sarvajJa devane bhaja. 8 146 For Personal & Private Use Only Page #160 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vividha viSaya vicAramALA bhAga-2 iha saMsAre vidyuta capalA, duHkha nidAna kamalA re, abhacchAyAvattAruNyaM, jhaTiti gamiSyati nipuNaM re bhaja sarvajJam // 9 // bhAvArtha : A saMsArane viSe vijaLInA jhabakArA samAna capala ane duHkhanA nimittabhUta lakSmI tathA yauvana jaldI thakI nAza pAmI jaze. mATe he mUDha buddhivALA prANI ! sarvajJa devane bhaja,sarvajJa devane bhaja, sarvajJa devane bhaja. 9 tRNa jala tulyA kAmA bhogA, sthala jala tulyA prANAvAmA, bubud tulyA dehaprakRti, vAraMvAraM yasya vikRti re bhaja sarvajJam // 10 // bhAvArtha : tRNanA upara rahelA pANInA biMdunA samAna vinazvara kAma bhogo che, ane sthaLane viSe paDelA pANIA samAna prANa jaldI thakI vinazvara che. pANIne viSe utpanna thayelAparapoTAnA samAna zarIranI prakRti che. A saMsAra viSe uparokta traNe kSaNe kSaNe vikriyA pAme che. mATe he mUDha buddhivALA prANI ! sarvajJa devane bhaja, sarvajJa devane bhaja, sarvajJa devane bhaja. 10 khalela sArdhaM yAdRk prIti, stAdRk sneheriti re, tyaja anurAgaM malamUtrASye, kuru tvaM dharma dhanADhya re bhaja sarvajJam // 1 // bhAvArtha : durjana mANasanA sAthe jevI prIti hoya tevA prakAranA duniyAnA manuSyo sAthe sneha karavAnI nIti rIti che, sababa duniyAne viSe manuSyo sAthe ja sneha karavo te durjananI sAthe prIti karavA jevoche te mATe malamutra vaDe karI saMpUrNa bharelA evA potAnA dehane viSe tathA strIyonA dehane viSetathA svajanone viSe anurAga prema sneha, choDI tuM je dharma che tene dayAthI dhAraNa kara. temaja tArA pAse dhana saMpatti hoya tene tuM dharma mArge vyaya kara. mATemUDha buddhivALA prANI ! sarvajJa devane bhaja, sarvajJa devane bhaja, sarvajJadevane bhaja 11 147 For Personal & Private Use Only Page #161 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vividha viSaya vicAramALA bhAga-2 bAlye vihitA vipulA krIDA, vApi na kRtA tvayakA vrIDA, tAruNye pi soDhA pIDA, kRtA na tIrthakut IDA re bhaja sarvajJam / / 12 / / bhAvArtha : bAlyAvasthAnI aMdara te vistAra thakI ramata gamata karI. kriIDA karI, tenI aMdara te kaMI paNa lajjA dhAraNa karI nahi.yuvAna avasthAne viSe paNa AdhivyAdhi, upAdhirUpa te aneka prakAre pIDAne sahana karI paraMtu tIrthaMkara mahArAjanI pUjA karI nahi. mATe he mUDha buddhivALA prANI ! sarvajJa devane bhaja, sarvajJa devane bhaja, sarvajJa devane bhaja 12. evaM bahudhA nehAnIto'dhunApi zruNu suvinItaM re, cittaM pApAt dure kArya, dhAryaM dharma sudhIraM re bhaja sarvajJam // 13 // bhAvArtha : e prakAre te vyartha bahukALa gumAvyo have hAlamAM, he vinayI ! mAruM vacana zravaNa kara ane pApa karma thakI cittane dUra karaane manane viSe vairyapaNu dhAraNa karI daDha dharmane dhAraNa kara. he mUDha buddhivAlA prANI ! sarvajJa devane bhaja, sarvajJa devane bhaja, sarvajJa devane bhaja. 13. zuddhe pAtre dAnaM deyaM, jinavara vacanaM geyaM re, durgatidam tyAjyaM ,duHzIlaM, dhArya manasi sulIlaM re bhaja sarvajJam // 14 // bhAvArtha : he vivekI jIva ! supAtranI aMdaradAna de, jInezvara mahArAjanA vacananuM gAna kara, durgatine ApanAra duHzIlapaNAne tyAga karI manane viSe suzIlapaNAne dhAraNa kare che mUDha buddhivALA prANI ! sarvajJa devane bhaja, sarvajJa devane bhaja, sarvajJa devane bhaja. 14. bhAvayutaM tapa urarI karaNaM, mukti pramadA varaNaM re prabhu mukhacandraM daSTavA navyaM, bhavyA praNamata sevyaM re bhaja sarvajJam // 15 // 148 148 ~ For Personal & Private Use Only Page #162 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vividha viSaya vicAramALA bhAga-2 bhAvArtha : he mahAnubhAva ! uttama prakAranI bhAvanA dhAraNa karI tapa karmanuM AcaraNa kara. je tapa karmanuM AcaraNa karavA vaDe karI mukti rUpI strIne varI zakAya che. jInezvaramahArAjanA mukharUpI navIna candramAne dekhI he sabhya jIvo sevana karavA lAyaka prabhu mukha kamaLane praNAma karo. he mUDha buddhivALA mANasa ! sarvajJa devane bhaja, sarvajJa devane bhaja, sarvajJadevane bhaja. 15. graMthakAraprazasti ___ iti zrImattapAgaccha pUrvAcala gaganamaNiH zrImAn 1008 buTerAyajI aparanAma buddhivijayajI ziSvarya zrImAn mUlacaMdajI aparanAma muktivijayajI gaNi ziSyarya 1008 zrImAn gulAbavijayajI mahArAja ziSya muni maNivijayakRta vividha viSaya vicAramAlA nAmakaH dvitIyo vibhAga : samApti bhavat zrIborugrAme zrImatpadmaprabhu prasAdAt zrImAna mahAvIrasya 2475 tame varSe Aso mAse kRSNa pakSe vadI amAvAsyAmAse dIpAlikAyAm zukravAsare, ayaM graMtha : vAcaka vargasya kalyANakArako bhUyAt // (punaHsaMpAdana ) 5.pU. sva. sAyAha zrI. ratnaze52sUrIzva20 ma.sA.nai ziSya ratna pa.pU. AcAryadeva zrI ratnAkarasUrIzvarajI ma.sA.nA ziSya munizrI ratnatrayavijayajI ma.sA. mmmmm14 mmmmmmmmm 149 For Personal & Private Use Only Page #163 -------------------------------------------------------------------------- ________________ For Personal & Private Use Only Page #164 -------------------------------------------------------------------------- ________________ amAAM anya prakAzano # saMjo kajillAmAM pota-jame darara jitA AvI 2}}racA) Wusteluial karI rahI 6 mI ka ra te ja samayamAM nA viran (othI dag['u f} {nA, naraka kIsajA. ratna saMcaya garamAM karI ( rAte ja AvA all gove TET zrIsiddhahamazabdAnuzAsanaga mArA vinA ke kivitA pachI sUri praNalta) zrI bamaNI prakaraNa TArtha 37o saMcaya 2bI saMcaya (vANI | mUlazuddhiprakaraNam mAnanI etdi udla sal dari Printed by : Navneet Printers. Ph. 079-5625326 Mobile : 98252-61177 vividha viSaya vicAramALA 2 vAta che Serving JinShasan 108245 gyanmandir@kobatirth.org prAptisthAna zrI pAsa-gaMgA jJAna maMdira bI-103-104, kedAra TAvara, rAjasthAna hospITalanI sAme, Jan Education zAhIbAga, amadAvAda-4. phona : 29602.07 (rAjendrabhAI) lAina