Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ Ugyo muktino aruNodaya samyagdarzana DaoN. razmi bhedA prakAzaka ... zrI muMbaI jaina yuvaka saMgha
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________ Ugyo Muktino Arunodaya - Samyagdarshan by Dr. Rasmhi Bheda (c) Dr. Rasmhi Bheda prathama AvRtti sapTembara 2016 kiMmata 2 200/ : prakAzaka ane prAptisthAna : zrI muMbaI jena yuvaka saMgha 33, mahamadI minAra, 14 khetavADI, ebIsI TrAnsaporTanI bAjumAM, muMbaI - 400004. phona : 022-23820296. : anya prAptisthAna : zrI jItubhAI bhedA C/o bhedA bradharsa, 202, kApaDiyA epArTamenTa, 39, esa. vI. roDa, vile-pArle (vesTa) muMbaI - 400056. phona : 2619 2326-27 - mobAIla : 09867186440. : mudraka : ena. ema. ThakkaranI kaMpanI, 140 prinsesa sTrITa, muMbaI - 400002. phona : 2201 0633, 2203 3128. Email : nm.thakkar@yahoo.com : TAipaseTiMga ane le-AuTa: dIpti AI. bhaTTa
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________ arpaNa) mumukSuonA kalyANa sAdhanArA jemanA pAvana satsaMga-zravaNa ane adhyAtmalakSI graMthavAcanathI samyagadarzana prApti mATenuM satu pathadarzana maLyuM; tattva pAmavA mATenI sAdhanApaddhati ane enA ravarUpanI jemanI pAsethI samajaNa prApta thaI evA pUjaya bApAjInA caraNakamaLamAM mArA A nAnakaDA graMthapukhanuM atyaMta bhaktibhAvapUrvaka arpaNa - razmi bhedA
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________ atulaguNanidhAnaM, sarvakalyANabIjaM ___ jananajaladhipotaM, bhavya sttvaikcinhm| duritatarukuThAraM, pujyatIrthaM pradhAnam pibata jitavipakSaM darzanAravyaM sudhaambu||6.59|| jJAnArNava artha : he loko, tame samyagadarzanarUpI sudhAjalanuM pAna karo, kAraNa ke te atula guNonuM nidhAna che, sarva kalyANanuM bIja che, janmamaraNAdimaya saMsArasAgarane tarI javA mATenuM vahANa che, bhavya jIvo tene pAmI zake che, te pAparUpI vRkSane kApavAne kuhADI samAna che, pavitra tIrthomAM e ja pradhAna che ane mithyAtvano e jyavaMta zatru che.
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________ prastAvanA huM, mArI adhyAtmayAtrAnA prathama sopAnarUpe 'Ugyo muktino aruNodaya : samyagdarzana' A graMtha prakAzita karI rahI chuM. samyagdarzana, jene muktinuM dvAra kIdhuM che e sUryodaya thatA pahelA jema aruNodaya thAya che ane rAtano aMdhakAra vilina thaI jAya che teja prakAre kevaLajJAnano sUrya prakAzita thatA pahelA moharUpI aMdhakAra vilina thaI samyagdarzananI prApti thAya che. jema prAtaHkALamAM prakAzanuM Agamana thatA ja ApaNI gADha nidrA athavA svapnamAlAno aMta Ave che teja pramANe samyagdarzananuM Agamana deha ane karmakRta vyaktitva sAthenA ApaNA anAdikALanA tAdAtmyano aMta lAve che. sAmAnyataH deha ane 'huM' A baMne ekarUpa jaNAya che paNa vAstavamAM baMne saMpUrNapaNe bhinna bhinna tattva che. samyagdarzananI prApti sAthe A tathya mAtra bauddhika sta2nA samajaNa 52 na 2hetA anubhavanA stara para Ave che. A svAnubhUti e samyagdarzananI nIva che. Ama A pUrve 'jaina yoga' A viSayane Alekhato, 'amRta yoganuM prApti mokSanI' graMtha prakAzika karyo che. AtmAnA zuddha svabhAvamaya mokSa sAthe yojana, joDANa karAve te yoga che. AthI ja 'mokSaLa yoganAv yoH' evI enI vyAkhyA maLe che. je prakriyA vaDe AtmA zuddha AtmasiddhirUpa mokSapadane prApta kare enuM nAma yoga che. jainadarzanamAM A mokSamArga, yogamArga e A zuddha ratnatrayarUpa arthAt samyagdarzana, samyajJAna ane sabhyacAritrarUpa che. anAdikALathI A saMsAracakramAM pharatA jIvone bhavabhramaNamAMthI bacAvanAra ane mokSaprApti karAvanAra A yogamArga che. pratyeka jIvAtmA potAnA puruSArthathI arthAt samyagdarzana, samyajJAna ane samyacAritrarUpa ratnatrayanI sAdhanA karIne paramAtmapada prApta karI zake che. eTale A 'jaina yoga' vizenA pustakanA anusaMdhAnamAM ratnatrayanuM paheluM ane sauthI mahattvanuM sopAna je 'samyagdarzana' che, e viSaya para lakhavAno namra prayAsa meM ahIM karyo che. samyagdarzana je mokSaprApti mATe atyaMta mahattvanuM che ane sAthe sAthe gahana viSaya che jenA vize mArA jevA alpamativALA mATe
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________ lakhavuM e lokhaMDanA caNA cAvavA jevuM vikaTa che te chatA deva, gurunA AzIrvAdathI ane AdaraNIya DaoN. zrI kumArapALabhAI desAInA protsAhanathI meM A viSaya para lakhavAno prayAsa karyo che jenAthI huM A viSaya para svAdhyAya karI zakuM ane mArI adhyAtmayAtrAmAM AgaLa vadhI zakuM. samyagdarzana e AtmAno nija svabhAvano guNa che. jyAre jIvAtmAne potAnA ja svarUpa vizenuM ajJAna ane bhama TaLe che tyAre samyagdarzana prakaTa thAya che ane AtmA potAnA zuddha svarUpano jJAyaka bane che. arthAt AtmAmAM vibhAva dazAnuM ajJAna TaLI jaIne potAnA ja svabhAvanuM samyajJAna pragaTe che. samyakatvanA pragaTavAthI ratnatraya pragaTe che. jJAna samyagujJAna thAya che ane svarUpAcaraNa cAritra anaMtAnubaMdhI kaSAyanA upazamathI pragaTa thAya che. samyakatvayukta cAritra ja mulyavAna ane kAryasAdhaka hoya che. jevI rIte mohanIyakarmano kSaya thayA pachI bAkInA traNa karmano kSaya thavo atyaMta saraLa thaI jAya che evI rIte samyagadarzana prApta thatA samyagadarzana, samyajJAna ane samyagucAritra A ratnatraya vaDe ja mokSaprApti thAya che. AvA samyagdarzananI prApti, rakSaNa ane saMvardhanamAM ja haMmezA prayatnazIla rahevuM joIe. A durlabha durlabha manuSyajIvanano mAtra ane mAtra hetu samyagdarzananA prAptino ja hovo joIe. - razmi bhedA
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________ AzIrvacana kadambagiri 23-2-16 zrI razmibena, dharmalAbha. kuzaLa hazo. tame mokalela "samyagdarzana' vizenuM tamAruM lakhANa maLyuM che. joI gayo chuM. tame bahu ja muddAsara ane jaina zAstrone pUrNapaNe anusarIne viSaya caryo che. saraLa temaja sughaDa rIte tame samyakatva viSe rajuAta karI che. bhASA prAMjala tathA zailI rocaka che. abhinaMdana. - AcArya zIlacaMdrasUrIzvarajI
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________ maMgaLa kAmanA prastuta pustaka pratye pratibhAva 'Ugyo muktino aruNodaya samyagdarzana' uparokta pustakanuM lekhana meM joyuM. viSayane zakya teTalA kathanothI nyAya Apyo che. jaina darzanamAM sarvocca sthAne, zudhdha dharmanA prAraMbharUpa samyagdarzana che. jaina darzanano dhorI mArga che. upadezakonI te mArgane viSe kyAreka gauNatA jaNAya che. te AvA graMtho dvArA prakAzamAM Ave tevo A prayAsa che. je dvArA sAdhakavargano ghaNo lAbha che. bAra aMgo ke pUrvI jevA zAstro hAla upalabdha nathI. paraMtu paraMparAe sacavAyuM tevA zAstronA AdhAre vigatavAra lekhana thayuM che. be hajAra varSa uparAMta thayelA digaMbara AcArya zrI kuMdakuMdacAryAjIe paramAgamo lakhyA. temAM savizeSa nizcayathI samyagdarzanane - bhedajJAna rUpe darzAvIne zudhdha dharmane mAhAtmya ApyuM che. te pachI bIjA AcAryo ane paMDitoe digaMbara AmnAyamAM samyagdarzanane zudhdha dharmano prANa gaNI mithyAtvano atyaMta cheda ka2vAno upadeza Apyo che. samyagdarzananI prApti pachI ja jIva mArga pAmyo manAya che. samyagdarzana muktinuM eka mAtra aMga hovAthI tenI vizadatA ghaNI che. bAra aMga upAMgo jevA gUDha rahasyavALA zAstro hAla upalabdha nathI, chatAM be hajA2 varSa pahelA thayelA zrI umAsvAti AcArya ke jemaNe tattvArthasUtramAM prathama adhyAyamAM mAMgalikarUpa ja sUtrathI prakAzyuM ke ''samyagdarzana jJAna cAritrANi mokSamArga:'' AvuM mAMgalika sUtra ja samyagdarzananuM mAhAtmya sUcave che. yadyapi samyagdarzana - jJAna - ane cAritra traNe maLI mukti che. eka aMga adhurUM rahetuM nathI. tyAra pachI anya AcAryoe svatraMthomAM sAmAnya ullekha to karyo ja paNa mahopAdhyAya zrI yazovijayajI sUri bhagavaMte to tene 67 bolathI khUba prakAzamAM lAvI dIdho. jenuM suMdara vivecana lekhikAe karyuM che.
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________ vaLI samyagadarzananA zama, saMvega, nirveda, AsthA ane anukaMpAnA guNone vAgoLIne AtmasAt karIne haiyuM nAcI UThe tevA A guNonI vizadatA jaNAvI che. jenAthI samyagdarzananuM mUlyAMkana samajAya che. savizeSaya nisaMkiya jevA ATha guNo to samyagdarzananA prANa che. A guNo dvArA darzanane kamaLanI pAMkhaDIo khUle tema zAstrakAroe kholyo che. lekhikAe tene paNa pUro nyAya Apyo che. jaina darzanamAM jenAthI zudhdha dharmano prAraMbha thAya che tevA A Atmika guNa kalamamAM samAya tevo nathI. jenuM bIja mokSarUpa phaLanuM pradAna kare che te dareka AtmAmAM apragaTa to rahyo che te pragaTa thaI pUrNatA pAme. kevaLa darzana-jJAnarUpe pariName evA sAmarthyane graMthonA AdhAre lekhikAe lekhamAM samAvyo che. te sAdhakonevAcakone khUba upayogI thaze. tattvArtha zraddhAnAma samyagadarzanam A sUtra vartamAnanA jaina darzanane pAmelAnA pramAdane dUra karavA paryApta che. jenA bhAgya nahi hoya te kAMThe AvIne tarasyA jaze! samudramAM paDeluM ratna kadAca devI sahAyathI maLe paNa A ratnatraya pUrA vizvanA cakravyuhamAM prApta thavuM durlabha che. mahA puNyodaye prApta thAya tevuM ratna, he! bhavyAtmAo tamane saraLatAthI maLe tevuM che. te mATe A mahAnibaMdhano abhyAsa karajo. gurugame zikSA lejo, to Atma pradezamAM apragaTa raheluM A ratna prakAza Apaze. jenuM pariNAma jIvanano aruNodaya che. vaLI zrImad rAjacaMdra jevA jJAnIe mULa mArga sAMbhaLo' jevA padamAM to traNenI abheda ekatA darzAvI adbhuta bhAvanI prarUpaNA karI che. te pUrI bodhadAyaka che. AtmasiddhizAstra jevA mahA bodha dAyaka padamAM pUratuM nivedana racyuM che je kaMI paNa guMca vagaranuM sIdhuM bodhadAyaka kAvya che. ane koI paNa zaMkAnuM nirAkaraNa karI svadoSa darzana karAvI upAya darzAvyo che. svaccheda mata Agraha tyajI varte saguNa pakSa, samakti teNe bhAkhiyuM kAraNa gaNI pratyakSa''
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________ AvA zudhdha vyavahArane pAmI jIva samakti pAme che. tevA aneka upAyo A zAstramAM nirUpyA che. kaSAyanI upazAMtatA mAtra mokSa abhilASa, bhave kheda aMtara dayA te kahIe jijJAsa" zrImad rAjacaMdrajI (samyakattva) sAmAnyataH cAre gatinA paMcendriya saMjJIjIvo A guNanA adhikArI che chatAM zraddhArUpa samyagudarzana durlabha manAyuM che. kAraNa ke anAdinA mithyAtvAdi avarodho che. te gurugame pUrNa zraddhA vaDe dUra thAya che. tevA yogonI prApti durlabha che. chatAM 'darzana durlabha sulabha kRpA thakI AnaMdaghana mahArAja." zakya che. A lekhamAM mithyAtvarUpa avarodhanuM paNa Alekhana upadezAtmaka che tene dUra karavAnuM sAmarthya sAdhako deva guru kRpAe prApta karI A guNa prApta kare tevI abhilASA sAthe viramuM chuM. razmibahena tamane AvA suMdara graMthanI racanA mATe abhinaMdana ane zubhAziSa pAThavuM chuM. punaH Avu suMdara sarjana karatA raho tevI maMgaLa kAmanA. viSaya ghaNo gahana che vistAra vadhu na karatAM viramuM chuM. - sunaMdAbahena vahorA
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________ RNa svIkAra A graMthapuSpanI prakAzanayAtrA daramyAna jemano mane sAtha, sahakAra maLyo temanA pratye huM kRtajJatAno bhAva vyakta karuM chuM. DaoN. zrI kumA2pALabhAI desAIe zarUAtathI aMta sudhI mane mArgadarzana ApyuM che emanI huM atyaMta RNI chuM. pUjya AcArya zrI zIlacaMdrasUrIzvarajI ane AdaraNIya sunaMdAbena vohorAnuM huM RNa svIkAra karuM chuM jeoe mane AzIrvacana mokalyA che. zrI muMbaI jaina yuvaka saMgha jevI pratiSThita saMsthAnA nejA heThaLa A pustakanuM prakAzana thayuM che e mATe saMsthAnI ane maMtrI zrI nitinabhAI sonAvAlAnI AbhArI chuM. ane chelle mArA kuTuMbIjanone kema bhulAya ? mArA pati zrI jItubhAI ane dikarA kuntale haMmezA mane saMpUrNa sAtha ane sahakAra Apyo che ane mArI dikarI caitAlIe A pustakanA kavarapejanI DijhAIna banAvI che. e badhAnI huM AbhArI chuM. A pustaka saMpUrNapaNe jaina zAstronA AdhAre ja lakhyuM che. chatAM paNa jinAjJA viruddha kAMI lakhAyuM hoya to micchAmi dukkaDaM. - - razmi bhedA
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1. prAstAvika 2. samyagdarzana 3. mithyAtva 4. samyagdarzananI vyAkhyA 5. nava tattva 6. samyagdarzana prApti mATenI Avazyaka anukuLatAo 7. samyagdarzananA prakAro 8. samyagdarzananA 67 (bhedo) bolo * cAra prakAranI zraddhA * traNa liMga * dasa prakAranA vinaya * traNa prakAranI zuddhi pAMca dUSaNa anukramaNikA ATha prakAranA prabhAvaka * pAMca bhUSaNo * pAMca lakSaNo * cha prakAranI jayaNA * cha prakAranA samyaktvanA AgA2/abhiyoga cha prakAranI bhAvanA * cha prakAranA sthAno 9. samyagdarzananI dasa rUci 10. samyagdarzananA ATha aMga 11. pAMca labdhi 12. nArakI, tiryaMca ne devagatinA jIvone samyaktvanI prApti kevI rIte thAya ? 13. samyaktvanuM mahAtmya 14. zraddhAnI durlabhatA 15. upasaMhAra 1 8 12 17 22 27 29 40 41 48 53 59 65 72 88 97 107 115 117 119 122 130 135 139 142 154 156
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________ * prAstAvika mokSa eTale AdhyAtmika jIvanavikAsanuM aMtima pariNAma je mAnavajIvananuM aMtima sAdhya che. saMsArI AtmA zubhAzubha sarva karmono kSaya karIne mukta bane che, zuddha AtmasvarUpa prApta kare che ane siddhAtmA bane che te ja mokSa che. A mokSa prApta ka2vA mATe mokSamArga che. parabhAvavibhAvamAMthI nikaLI AtmabhAvamAM sthira thavuM te zamaniSTha mArga mokSamArga che. zama eTale niSkaSAya AtmapariNati, rAgadveSarahitapaNuM. samabhAvamAM arthAta AtmasvarUpamAM sthiti thavI, sva svarUpane samajI svarUpamAM ramaNatA ka2vI e ja zama che. mokSano mArga eTale AtmAnI zuddhi. eno pAyo che samyaktva. samyaktva eTale sAcI dRSTi, vastusvarUpane yathArthapaNe sahavuM. jainadarzanamAM A mokSamArga e samyagdarzana, samyajJAna ane samyacAritra A zuddha ratnatrayarUpa che. sahaja samyagdarzana jJAna cAritrANi mokSamArgaH / / 1.1 // tatvArtha sUtra arthaH samyagdarzana, samyajJAna ane samyacAritra e traNe sAthe mokSamArga che.
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________ jaina darzana pramANe mokSaprApti mATe A ratnatrayanI prApti anivArya che. jJAna, darzana ane cAritra e AtmAnA mULa guNo che. A guNono saMpUrNa vikAsa thavAthI mokSaprApti thAya che. anaMta samayathI saMsAramAM dizAzUnya paribhramaNa karanAra jIvAtmAne A ratnatrayanI prApti thatA mokSamArganI dizA prApta thAya che. samyag eTale sAcuM, samyag eTale prazasta athavA saMgata. samyagdarzana eTale tattvabhU jIvAdi padArtho viSe zraddhA. samyagujJAna eTale jIvAdi padArthono yathArtha bodha. samyagucAritra eTale yathArtha jJAnapUrvaka asakriyAthI nivRtti ane sakriyAmAM pravRtti. uttarAdhyayana sUtra aThyAvIsamAM adhyayanamAM A jJAna, darzana ane cAritrane mokSano mArga batAvyo che - nANaM ca daMsaNaMceva, carittaM ca tavo tahA / esa maggutti pannatto, jiNohiM varadaMsihiM / / artha: jJAna, darzana, cAritra ane tapa e mokSano mArga che ema zreSTha darzanavALA jinezvaroe kahyuM che. AgaLa e ja adhyayanamAM kahyuM che ke - nAdaMsaNissa nANaM, nANeNa viNA na huM ti caraNaguNA / aguNissa natyi mokkho, natthi amokkhassa nivvANaM / / 30 / / artha: jene darzana nathI, tene jJAna nathI; jene jJAna nathI tene cAritranA guNo nathI, arthAt teno karmamAMthI chUTakAro nathI; ane jeno karmamAMthI chUTakAro nathI, tenuM nirvANa nathI. A uparathI e spaSTa thAya che ke mokSaprApti mATe darzana, jJAna ane cAritra A ratnatraya anivArya che. A traNamAMthI ekano paNa abhAva hoya to mokSaprApti na thAya. arthAt Ugyo muktino aruNodaya. samyagdarzana che
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
________________ jJAna ane cAritra vinA ekaluM samyaggadarzana mokSamArga na bane. jJAna ane darzana vinA ekaluM samyagu cAritra mokSamArga na bane. darzana ane cAritra vinA ekaluM samyagU jJAna mokSamArga na bane. darzana ane jJAna hoya paraMtu cAritra na hoya to mokSamArga nathI. jJAna ane cAritra hoya paraMtu darzana na hoya to mokSamArga nathI. darzana ane cAritra hoya paraMtu jJAna na hoya to mokSamArga nathI. arthAt samyagudarzana-jJAna-caritra samUhapaNe mokSamArga bane che. jema Arogya meLavavA oSadhanuM jJAna, auSadha viSe zraddhA ane auSadhanuM vidhipUrvakanuM sevana e traNe jarUrI che, A traNamAMthI ekanA paNa abhAve ArogyanI prApti thatI nathI, tema AtmAnuM Arogya arthAtu mokSamArga meLavavA samyagudarzana, samyagu jJAna ane samyagU cAritramAM A traNenI jarUra paDe che. A ja vAta ApaNe guNasthAna'nA mAdhyamathI samajIe. jaina zAstromAM AtmAno vikAsa kevI rIte thAya che, tenI zarUAta kyArathI thAya che ane te carama sImAe kyAre pahoMce che enuM varNana arthAt AtmAno AdhyAtmika vikAsa 14 guNasthAnanA mAdhyamathI kramavAra batAvavAmAM Avyo che. guNasthAna eTale guNonuM sthAna, arthAt AtmAmAM guNo pragaTavAthI thatA AdhyAtmika vikAsanI bhUmikA. AtmA jJAnAdi anaMta guNono piMDa che. paNa atyAranA paryAyamAM e guNo para karmonuM AvaraNa che. (jema sUraja upara vAdaLo AvI jAya) jema jema karmonuM AvaraNa khasatuM jAya che tema tema AtmAnAM jJAnAdi guNo potAnA saMpUrNa svarUpamAM pragaTatA jAya che ane AtmA vikAsanA paMthe AgaLa vadhato jAya che. karmothI Avarita AtmAnA guNonuM pragaTIkaraNa e ja AdhyAtmika vikAsa che je kramika thAya che. A kramika bhUmikAonuM cauda vibhAgamAM vibhAjana karavAmAM AvyuM che. jene jaina darzanamAM cauda guNasthAna kahevAmAM AvyA che. AdhyAtmika vikAsano prAraMbha cothA guNasthAnathI thAya che. (jyAM samyagadarzananI prApti thAya che.) A bhUmikAe jinezvara bhagavaMte je kahyuM che te ja sAcuM che. AvI zuddha mAnyatA hoya K Ugyo muktino aruNodaya... samyagadarzana
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________ che- 'tameva sarvAnirsarva naMbaMvihiMpavephartha samyagudarzananA pAMca lakSaNomAMthI prathama AstiSpa guNa pragaTe pachI kramaza: anukaMpA, nirveda, saMvega ane zama pragaTe, Astikya eTale jinezvara bhagavaMte je kahyuM te ja satya che evI daDha zraddhA. caturtha guNasthAne (avirata samyagudRSTi) jagatanuM yathArtha darzana thAya che, AtmatattvanI anubhUti thAya che. A badhuM bAhya AcArarUpe nahIM paraMtu upara kahyA mujaba zraddhArUpe hoya che, samajaNarUpe hoya che. ahIM zraddhA eTale samyagadarzana ane samajaNa eTale samyagUjJAna je aMtaranA pariNAma che, nahi ke bAhyakriyA. eTale AdhyAtmika vikAsano prAraMbha AMtarika bhUmikAothI zarU thAya che. jyAre A vikAsayAtrA AgaLa vadhIne pAMcamA guNasthAne pahoMce che arthAt dezavirati guNasthAne pahoMce che tyAre e zraddhA ane samajaNane anurUpa AMtarika vratapAlana enA jIvanamAM Ave che. dezathI eTale ke thoDA pramANamAM hiMsAdi pApothI nivRtti te dezavirati. dezavirati guNasthAne rahelA jIvone hiMsAdi pApothI AMzika nivRtti hoya che. arthAt pAMcamA guNasthAnake AMzika cAritra Ave che. A guNasthAne rahelA jIvo saMsAratyAgI na hoya. jyAre A jIvo saMsAratyAga karIne sarvavirati dhAraNa kare che, sAdhu bane che tyAre e chaThThA guNasthAne Ave che. sarvavirati eTale sarvathA hiMsAdi pApothI nivRtti. eTale A guNasthAne samyagudarzana, samyagujJAna ane samyagucAritrano sumeLa thAya che ane jema jema jIvano mokSamArga para AdhyAtmika vikAsa AgaLa vadhe che arthAt jIva ahIMthI AgaLanA guNasthAne jAya che tyAre paNa A traNa eTale ke ratnatraya sAthe ja rahe che. A ja vAta zrI umAsvAtijIe tatvArthasUtramAM prathama zlokamAM ja kahI che. ane AcArya zrI kuMdakuMdadeve emanA paramAgamomAM kahI che. Agamottara sAhityamAM tatvArthasUtra jaina matanA - dArzanika sAhitya tarIke prathama koTinuM AgavuM sthAna dharAve che. pUrvanA mahApuruSoe A graMthane "aha...vacana saMgraha' tarIke paNa oLakhAvyo che. tattvArtha sUtrakAra vAcakavara umAsvAtijI jaina saMpradAyanA badhA phirakAomAM AdaraNIya che ane digaMbara temaja zvetAmbara baMne saMpradAyomAM A Ugyo muktino aruNodaya... samyagadarzana )
Page #17
--------------------------------------------------------------------------
________________ sUtranuM paThana-pAThana cAlu che. jainadarzananA maulika badhA ja padArthono temAM saMgraha karavAmAM Avela che. vAcakavara umAsvAtijIno cokkasa samaya upalabdha nathI. teo zrI vikramanA pahelAthI cothA zatAbdInA gALAmAM thayA haze evI mAnyatA che. digaMbara saMpradAya zrI umAsvAtijIne AcArya zrI kuMdakuMdadevanA ziSya mAne che. AcArya zrI kuMdakuMdadeva vikramanA prAraMbhamAM thaI gayA, e digaMbara jaina paraMparAmAM agrapade che. emaNe lakhela paramAgamomAM (samayasAra, niyamasAra, aSTapAhuDa, pravacanasAra, paMcAstikAya) tIrthaMkara devoe prarUpelA siddhAMta jALavI rakhAyelA che. bhagavAna mahAvI2thI cAlyA AvatA mokSamArganA bIjabhUta jJAnane temaNe A pAMca adhyAtma ane tattvapUraka zAstromAM saMgrahita kareluM che, mokSamArga varNavelo che. 'samayasAra' AcArya kuMdakuMdadevanI sarvotkRSTa kRti che jemAM mokSamArganuM yathArtha svarUpa jema che tema kahevAmAM AvyuM che. nizcaya ane vyavahA2nI saMdhipUrvaka yathArtha mokSamArganI saMkalanabaddha prarUpaNA 'samayasAra' ane 'niyamasAra' A graMthomAM varNavI che. AcArya kuMdakuMdadeva kahe che, 'traNe lokamAM, traNe kALamAM eka ja mokSamArga che. samyagdarzana-jJAna-cAritranI ekatAthI ja mokSamArga bane che.' mokSa te sarva karmanA abhAvarUpa AtmapariNAma che. mATe tenuM kAraNa paNa AtmapariNAma ja hovuM joIe. darzana-jJAna-cAritra AtmAnA pariNAma che, mATe nizcayathI te ja mokSano mArga che. tethI je mokSanA icchuka jIvo A darzana-jJAnacAritra svarUpa nizcaya mokSamArgane seve che te thoDA ja kALamAM zuddha pa2mAtmasvarUpane arthAt mokSane avazya prApta kare che. mokSanuM kAraNa batAvatA te kahe che jIvAdIsaddahaNaM sammattaM tesimadhigamo NANaM / rAyAvihirAM carAM so tu movrupo / / / / samayasAra artha: jIvAdi padArthonuM zraddhAna samyaktva che. te jIvAdi padArthono abhigama jJAna che ane rAgAdino tyAga cAritra che. A ja mokSamArga che. sarva arihaMta Ugyo muktino aruNodaya... samyagdarzana 5
Page #18
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhagavaMtoe sevelo zuddha ratnatrayarUpa A eka ja mokSamArga che je jinezvara bhagavaMtoe upadezelo che ane jinAgamomAM Apelo che. AcArya kuMdakuMdadeve niyamasAra'mAM paNa mokSamArganuM nirUpaNa AvI ja rIte kareluM che. niyama' eTale je avazya karavA yogya hoya te arthAt ratnatraya, niyamasAra eTale zuddha ratnatraya. huM dhruva, zuddha Atmadravya chuM evI zraddhA, anubhavanI pariNati e ja paramAtmatattvano Azraya che ane e ja samyagdarzana che, te ja samyagUjJAna che, te ja samyagucAritra che. eTale niyamasAramAM AcArya kuMdakuMdadeva kahe che ke samyagadarzana, samyagujJAna ane samyagucAritra arthAt zuddha ratnatraya enI bhakti karavI arthAt ArAdhanA karavI te mokSano mArga che. A ja vAta zrImad rAjacaMdra emanI padya racanAo mULamArga-rahasyaane 'paMtha paramapada bodhyo'mAM samajAvI che. arvAcIna kALamAM zrImad rAjacaMdrane adhyAtma yugapravartaka kahI zakAya. AtmajJAna ane AtmasamAdhi prApta thayelA teo bhAvanigraMtha hatA. atyaMta ucca AtmadazAne teo pAmelA hatA. mumukSuo arthAt jeo mokSa ane mokSamArganA icchuka che emanA mATe temanuM gadya ane padya sAhitya ghaNuM ja upayogI ane rAha cIMdhanAruM che. zrImad AtmajJAna thayA pachI mokSamArga viSe emane niHzaMkatA thaI hatI. potAne spaSTa jaNAyelo mArga bIjA paNa jANe evA karUNAbhAvathI mokSamArganuM nirUpaNa karatI racanAo temaNe karI che. mULamAraga-rahasyamAM zrImad rAjacaMdra kahe che, "zrI jinezvara bhagavaMte kahelo mokSamArga e AtmAmAM rahelo che. jJAna, darzana ane cAritranI zuddhatA e ja mokSamArga che, traNe kALamAM te mArga eka sarakho che, temAM koI kALe bhinnatA AvI nathI ane Avaze nahi evuM sarva jJAnIonuM vacana che. jJAna darzana cAritranI zuddhatA re, ekapaNe ane avirUddha jinamAraga te paramArthathI re, ema kahyuM siddhAMte budha 3mULamAraga Ugyo muktino aruNodaya.. samyagadarzana
Page #19
--------------------------------------------------------------------------
________________ te traNe abheda pariNAmathI re jyAre varte te AtmarUpa teha mAraga jinano pAmIo re, kiMvA pAmyo te nijasvarUpa T9) mULamAraga AtmAnA jJAna, darzana ane cAritra e traNe guNa AtmAthI jUdA nathI. nizcayanayathI te AtmarUpa che. A traNe abhedapaNe - ekarUpa thaIne varte tyAre AtmasvarUpa pragaTe che, e ja jinezvara bhagavaMte prarUpelo mokSamArga che. mULamAraga''nI jema paMtha paramapada boLo' A kAvyamAM paNa mokSamArganuM svarUpa nirUpeluM che. ahIM samyagdarzana, samyajJAna ane samyagucAritranA lakSaNo batAvI te traNe abheda pariNAmathI varte tyAre mokSa pamAya. samyagudarzana, jJAna ane cAritranI ekatAthI ja mokSamArga prApta thAya che. traNe abhinna svabhAve, pariNamI AtmasvarUpa jyAM thAya; pUrNa paramapada prApti, nizcayathI tyAM ananya sukhadAya.'' jinezvara bhagavaMte kahyuM te ja satya che, te ja arthayukta che, tethI bhinna te anartharUpa che, AvI daDha zraddhA, evo makkama nirdhAra jIvamAM jo pragaTa thAya to ja te mokSano adhikArI banI zake che. A samyagadarzana arthAt samyakatvanuM sauthI mahattvanuM lakSaNa che. samyagadarzana ane samyagujJAna baMne yugalika manuSyanI jema sadA sAthe ja utpanna thAya che, sAthe rahe che ane nAza pAme to sAthe ja nAza pAme che. arthAt jyAre samyagadarzana hoya tyAre samyagujJAna hoya ja ane samyagujJAna hoya tyAre samyaggadarzana hoya ja. paNa samyagadarzana ane samyagujJAna hoya tyAre samyagucAritra hoya ja evuM nathI. hoya athavA na paNa hoya, paNa samyagucAritra hoya tyAre samyajJAna ane samyagdarzana avazya hoya. Ugyo muktino aruNodaya... samyagadarzana
Page #20
--------------------------------------------------------------------------
________________ sagadarzana A ratnatraya eTale samyagadarzana, samyajJAna ane samyagucAritranI vistArathI vicAraNA karIe. 1. samyagadarzana arthAt samyakatva e sarva guNomAM pradhAnatama guNa che. ApaNe saMsArathI chUTavuM che ane mokSa prApta karavo che e ApaNuM lakSya che enA mATe ApaNe je puruSArtha Acaravo paDe tema che temAM samyakatva guNanI prathama AvazyakatA che. samyakatva guNa pragaTyA vinA koI paNa AtmAnI koI paNa kALe mukti nahi thAya. AtmajJAnano mukhya hetu samyagdarzana ja che. tenI prApti vinA jJAna ane kriyA anaMtarapaNe mokSano hetu banatA nathI. jJAna ane cAritra to ja samyagu thAya jo samyagdarzana hoya. te Ave to badhI ja kriyA saMvara, nirjarA ane mokSano hetu bane che. mokSamArgamAM samyagadarzana e prathama pagathiyuM che. AtmAnA AdhyAtmika vikAsano prAraMbha cothA guNasthAnathI thAya che jyAM samyagdarzananI prApti thAya che. jIva bAhyAbhimukhatAnA badale mokSAbhimukhatA tarapha vaLe che. deva, guru ane dharmanA pratIkarUpe je navapada (arihaMta, siddha, AcArya, upAdhyAya, sAdhu, darzana, jJAna, cAritra ane tapa)nI ArAdhanA karAya che temAM dharmamAM praveza samyagdarzanathI thAya che. tIrthakara bhagavaMtonA bhavonI gaNatarI samyagdarzana prApta thAya tyArathI thAya che.
Page #21
--------------------------------------------------------------------------
________________ samyaggadarzana eTale sAcI dRSTi, vastuno yathArtha bodha thavAthI tenA pratyenI parama rUci, je padArtha jevo che, jJAnIoe jevo kahyo che te padArtha tevo ja che evI acala zraddhA te samatva che. "adhyAtmasAra' A graMthamAM upAdhyAya yazovijayanuM samyakatvanuM mahattva batAvatA lakhe che - kanInikeva netrasya kusamasyeva saurabham / samyaktvamucyate sAraH sarveSAM dharmakarmANAM / / 12.5 / / artha ema netrano sAra kIkI che ane puSpano sAra saurabha che tema sarva dharmakAryano sAra samyakatva kahevAya che. ahIM upAdhyAya yazovijayajI samyakatvanI mahattA be upamA ApIne batAve che. sarva dharmakriyAmAM samyakatva ja sArarUpe che. netramAM kIkI ane puSpamAM sugaMdha jema sArarUpa che tema sarva dhArmika kriyAomAM samyakatva arthAt samyagdarzana sArarUpa che. samyagudarzana sahitanI dharmakriyAo e mokSamArga che. zrImad rAjacaMdra samyagdarzananuM mahattva batAvatA lakhe che - samyagudarzana, samyagu jJAna ane samyagu cAritramAM samyagudarzananI mukhyatA ghaNe sthaLe te vItarAgoe kahI che. jo ke samyagU jJAnathI ja samyagadarzananI paNa oLakhANa thAya che, to paNa samyagdarzananI prApti vagaranuM jJAna, saMsAra eTale duHkhanA heturUpa hovAthI samyagadarzananuM mukhyapaNuM grahaNa karyuM che. jema jema samyagdarzana zuddha thatuM jAya che, tema tema samyagu cAritra pratye vIrya ullasatuM jAya che ane krame karIne samyagu cAritranI prApti thavAno vakhata Ave che; jethI AtmAmAM sthira svabhAva siddha thato jAya che; ane krama karIne pUrNa sthira svabhAva pragaTe che; Atma nijapadamAM lIna thaI sarva karmakalaMkathI rahita thavAthI eka zuddha AtmasvabhAvarUpa mokSamAM parama avyAbAdha sukhanA anubhavasamudramAM sthita thAya che.' pR. 577, vacanAmRta. Ugyo muktino aruNodaya... samyagadarzana
Page #22
--------------------------------------------------------------------------
________________ sUryodaya thAya e pahelA jema arUNodaya thaIne rAtrinA aMdhakArane haTAve che tema kevaLajJAnarUpI sUrya prakAze enI pUrve samyagdarzanarUpI aruNodaya mohano aMdhakAra ulecI nAkhe che. samyagadarzana eTale Atmadarzana, sva ane paranA arthAt AtmA ane kAyAnA bhedano sAkSAtkAra. samyagdarzana eTale deha ane AtmAnI judAInI pratIti, arthAt AtmA che evI mAtra zraddhA ke deha ane karmAdithI taddana bhinna eka svataMtra AtmadravyanuM astitva che, evI mAtra bauddhika samajaNa nahi paNa e benI bhinnatAnI svAnubhUtimaya pratIti Aja vAta upAdhyAya zrI yazovijayajI kahe che. 'Thare jihAM samakti te thAnaka, tehanA Savidha kahIye re ! tihAM paheluM thAnaka che cetana lakSaNa Atama lahIe re ! khIranIra pare pudgala mizrita paNa ehathI che alago re ! anubhava haMsa caMcu jo lAge, to navi dIse valago re II6285 samakita saDasaTha bolanI sajhUjhAya ekabIjA sAthe ekameka thayelA dUdha ane pANIne haMsa potAnI cAMcathI alaga kare che evIja rIte anAdi anaMta kALathI ApaNe je deha ane AtmA ekarUpa pratIta thAya che ane A svAnubhUtithI deha ane AtmA saMpUrNapaNe alaga jaNAya che. dehAdithI bhinna huM jJAna-AnaMdano piMDa chuM evo abhUtapUrva jJAnaprakAza patharAya che. jIvana ane jagata pratyenI dRSTimAM akathya parivartana Ave che. dehAtmabuddhi rUpa ajJAnagraMthi dUra thatAM rAgadveSanI AdhArazIlA uthalI paDe che arthAt nibiDa rAga-dveSanI graMthi bhedAI jAya che. tenI sAthe mohanuM viSavRkSa tUTI paDe che ane kramazaH te karamAI sukAIne naSTa thaI jAya che. AthI samyagU dRSTinI prApti pachI janmamaraNanI paraMparA aniyata kALa sudhI TakI zakatI nathI arthAt bhavabhramaNanI sImA nakkI thaI jAya che. ahIM sudeva, suguru ane zrI jinezvara paramAtmAe prarUpela saddharma paranI zraddhAne paNa samyagadarzana kahyuM che kAraNa tenA dvArA samyagadarzana mATenI bhUmikA 1 samyagudarzana
Page #23
--------------------------------------------------------------------------
________________ kramazaH sarjAya che ane aMte svAnubhUtirUpa samyagdarzananI prApti thAya che. Agama, yukti ane anubhUti e trividha mArge tattvaprApti thAya che. sarvajJa vItarAga - paramAtmAne Apta tarIke svIkArI tenA vacanamAM saMpUrNa vizvAsa mUkI tenI AjJAnuM pAlana kare che sAthe AtmajJAnI gurunuM mArgadarzana le che. zrutanI sAthe ciMtana, manana dvArA zrutanuM parizIlana kare che ane tattvaciMtana dvArA AtmatattvanI pratIti prApta thAya che eTale ja umAsvAtijIe tattvArthasUtramAM kahyuM che, ''tattvArtha zraddhAnAM samyaH varzanam / '' Ugyo muktino aruNodaya... samyagdarzana 11
Page #24
--------------------------------------------------------------------------
________________ mithyAtva samyagudarzana ja bhavya jIvone nizcayathI mokSanuM kAraNa che. anaMtakALathI A saMsAracakramAM pharatA jIvone emAMthI bahAra kADhanAra koI che to e che samyagadarzana. ApaNe ene mokSanI TikiTa kahI zakIe, ke eka vakhata samyakatvarUpI TikiTa maLI jAya pachI mokSanA sTezane pahoMcavAnuM nakkI thaI jAya. AvuM anaMta upakArI hovA chatAM jIvo ene prApta karI zakatA nathI. samyagdarzanane prApta thatA rokanAruM kAraNa kyuM che? jJAnI batAve che - anAdikALanuM mithyAtva' e kAraNa che. to A mithyAtvane dUra karavA mATe mithyAtvanA lakSaNane, enA svarUpane jANavuM paDaze. kAraNa aDhAra pApasthAnakomAM chelluM pApasthAnaka A mithyAtva che jene AgaLanA 17 pApasthAnakano janaka kahyo che. mithyAtvanuM lakSaNa nIce pramANe kahyuM che - micchattaM vedaMto jIvo, vivarIyo daMsaNo hoii| Na ya dhammaM rocedi hu mahuraM pi rasaM jahA jarido / / artha : je jIva mithyAtvathI gherAI jAya che, tenI dRSTi (viparIta thaI jAya che. jevI rIte tAva AvelA dardIne mITho rasa paNa gamato nathI, tevI rIte mithyASTine paNa dharma karavo gamato nathI.
Page #25
--------------------------------------------------------------------------
________________ ahIM viparIta' draSTi eTale jinezvara paramAtmAe kahelA dharmathI jenI dRSTi avaLI che. mithyAtvanA mukhya be prakAra che - 1. viparyAsAtmaka mithyAtva arthAt jinavacanathI viparIta mAnyatArUpa mithyAtva. 2. anadhigamAtmaka mithyAtva arthAt jIvAdi nava tattvono bodha vagaranuM "ajJAnarUpa mithyAtva.' 1. viparyAsa mithyAtvanuM lakSaNa - jo jeNa pagAreNa, bhAvo Niyao tamannahA jo tu| mannati kareti vadati va, vippariyAso bhave aso / / artha : je bhAva je prakAre niyata hoya che, eTale ke padArthanuM je yathArtha svarUpa hoya che enAthI bIjA rUpe ene mAnavo, Acaravo ke varNavavo e viparyAsa mithyAtva' che. sarvajJa jinezvara paramAtmAe temanA jJAnamAM padArthanuM svarUpa joIne te ja pramANe yathAtathya kahelA che, tethI viparIta mAnavuM, AvA mithyAdaSTine jinavacanamAM zraddhA hotI nathI. jIvAdi navatattvanuM jJAna hovA chatAM tenI zraddhA hotI nathI. 2. anadhigamAtmaka mithyAtvanuM lakSaNa - micchattapariNadappA, tivva kasAaNa suThTha aavittttho| jIvaM dehaM ekkaM, maNNaMto hoI bahirappA / / artha: krodha mAnAdi tIvra kaSAyarUpa banI mithyAdRSTi deha ane AtmAne eka mAne che. te bahirAtmA che. te mAnyatA ajJAnarUpa mithyAtva che. bahirAtma dazAmAM rahelA ajJAnI jIvamAM krodhAdi kaSAya bhAvo (krodha, mAna, mAyA, lobha) tIvra hoya che, anaMtAnubaMdhI kaSAya hoya che; Avo ajJAnI jIva zarIrane ja AtmA mAne che, jaDa (zarIra) ane caitanya (AtmA)nuM bhedavijJAna tene hotuM nathI. zarIra to nAza pAmavAnA svabhAvavALuM jaDa pudgala che. ne AtmA Ugyo muktino aruNodaya... samyagadarzana 13
Page #26
--------------------------------------------------------------------------
________________ ajara avinAzI. caitanyamaya dhruva tattva che A zraddhA tene hotI nathI, samajaNa hotI nathI. A "ajJAna mithyAtva'nA lIdhe saMsAracakranA bhavabhAmaNamAMthI tenI mukti kadApi thatI nathI. 1) AbhigrAhika 2) anAbhigrahika 3) abhinivezika 4) sAMzayika 5) anAbhoga ema mithyAtvanA pAMca prakAro zAstramAM varNavelA che. mithyAtvanA be bheda - viparyAsAtmaka mithyAtva ane anadhigamAtmaka mithyAtva. A be bhedamAM A pAMceya prakArono samAveza thAya che ane A pAMceya prakAromAM mithyASTi evA badhA jIvonAM mithyAtvano samAveza thAya che. jIva bhavya hoya, durbhavya hoya, ekeMdriya hoya, vikalendriya hoya ke paMcendriya hoya. paMcendriyamAM paNa nAraka hoya, deva hoya, manuSya hoya ke tiryaMca hoya, sarva jIvonA mithyAtvano samAveza A pAMca prakAramAM thaI jAya che. 1) Abhigrahika mithyAtva - tattvanI parIkSA karyA vagara ja pote pakaDelA rUDha matane daDhatApUrvaka vaLagI rahevuM ane satyano virodha karavo e "Abhigrahika mithyAtva che. ajJAnanI sAthe Agrahano yoga hoya. te tattva jANato nathI ane khoTI mAnyatA dharAve che chatAM paNa tenI mAnyatA khoTI che evuM samajavA taiyAra nathI, pote je kAMI mAne che te sAcuM ja che evA durAgraho hoya che. dharmaparIkSA graMthamAM tenA cha vikalpo kahyA che - (1) AtmAnuM astitva nathI (2) nityatva nathI (3) AtmA potAnA karmano kartA nathI (4) AtmA potAnA karmano bhoktA paNa nathI (5) AtmAno mokSa thato nathI (6) mokSano koI upAya nathI. 2) anAbhigrahika mithyAtva - badhA dharmo ane badhA darzano sarakhA mAnavA, guNa-doSanI parIkSA karyA vagara badhA devane, badhA gurune page lAgavuM. sAcA-khoTAne parakhavAnI vivekabuddhi hotI nathI. ahIM Abhigrahika mithyAtva jevuM ajJAna hoya che paNa durAgraha nathI tethI sarva dharmane sarakhA mAne che. 14 mithyAtva che
Page #27
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3) abhinivezika mithyAtva - vItarAga paramAtmAno dharma pAmI satya jANavA chatAM potAnA pakSanI asatyatA samajIne paNa je tene daDhatApUrvaka pakaDI rAkhe te asatya mArga tenuM poSaNa kare, tenI prarUpaNA kare te abhinivezika mithyAtva kahevAya. A mithyAtvanA be prabheda che - a) laukika ba) zAstrIya. a) laukika - satya-asatyanA viveka vagara durAgrahathI lokasaMjJA ke lokabhayathI pravRtti kare te. ba) zAstrIya - zAstronuM rahasya samajyA vagara zAbdika vAtane asad AgrahathI pakaDI rAkhe te. udA. jamAli Adi sAte nintavane Abhinivezika mithyAtva hatuM. 4) sAMzayika mithyAtva - zrI jinAgamomAM varNavelA tattvonA svarUpa saMbaMdhI saMzaya ka2vo. temanI sarvajJatA, vItarAgatA AdimAM saMdeha ka2vo te. deva-gurudharmamAM saMdeha lAvavo te. A mithyAtvathI bacavA mATe jinavacanamAM deDha zraddhA - 'tameva sarSyA nizcaMdra, naMqhiohiM paMvaizya' rAkhavI. 'te ja sAcuM ane zaMkA vinAnuM che, je jinezvara paramAtmAe prarUpeluM che.' 5) anAbhoga mithyAtva - ajJAnanA gADha aMdhakA2mAM paDelA jIvone A mithyAtva hoya che. ekeMdriyathI mAMDIne asaMzI paMceMdriya sudhInA jIvone mana na hovAthI A mithyAtva saheje hoya che. kyAreka koI bhavya jIva samaktithI patita thaI be IdriyathI asaMzI paMceMdriyamAM utpanna thAya te vakhate tene 'sAsvAdana samyakatva' hoya che. jenI sthiti mAtra cha AvalikA aparyApta avasthAmAM hoya che. pachI te niyamathI mithyAtvI bane che. keTalAka saMzI paMceMdriya jIvo 'tattva zuM ane atattva zuM' evA prakAranA adhyavasAyothI rahita hoya che. tevA jIvone anAbhoga mithyAtva hoya che. 'abhavyane' AbhigrAhika ane anAbhogika mithyAtva ja saMbhave jyAre 'bhavya'ne pAMce mithyAtva hoI zake. paNa eka samaye eka ja mithyAtvano udaya hoya, ekI sAthe be ke pAMca na hoya. Ugyo muktino aruNodaya... samyagdarzana 15
Page #28
--------------------------------------------------------------------------
________________ AvA mithyAtvanI nivRtti te ja samyakatva che. zrI sakalakIrti - zrAvakAcAramAM samaktino mahimA batAvyo che - A samakti te sAra che, te samayanuM sarvasva che; siddhAMtanuM te jIvana che ne mokSanuM te bIja che." 16 mithyAtva
Page #29
--------------------------------------------------------------------------
________________ samyagudarzananI vyAkhyA samyagudarzana eTale sudeva, suguru ane sudharma para avicala zraddhA. - parama tAraka, vItarAga, sarvadoSa rahita evA sarvajJa te mArA sudeva. temanI AjJA anusAra vartanArA, paMca mahAvratanA dhAraka, jJAna, darzana ane cAritrathI alaMkRta nigraMtha muni te suguru. vItarAga paramAtmAe prarUpelo kSamAdi dasa prakArano temaja ahiMsA - saMyama ane tapamaya je dharma e ja sudharma. A deva, guru ane dharma paranI zraddhA eTale samajyA vinA kevaLa sAMbhaLIne mAnI lIdhelI nahIM, paraMtu UMDANamAMthI pratita thayelI, AdarapUrvaka sadeva, sadguru ane saddharmane sevatA sevatA sudaDha thayelA saMskAramAMthI pramANabhUta thayelI avicala zraddhA te ja samyagdarzana. jaina darzana pramANe dareka saMsArI jIva jJAnAvaraNAdi ATha karmothI baMdhAyelo che temAM sauthI mahattvanuM karma mohanIya karma che. enA darzana mohanIya ane cAritra mohanIya ema be bheda che. zraddhA guNano ghAta karanAra darzana mohanIya karma
Page #30
--------------------------------------------------------------------------
________________ che. A darzana mohanIya karmanA nAzathI (athavA upazama ke kSayopazamathI) AtmAmAM je guNa pragaTe che, je AtmapariNAma hoya che e samyagudarzana che. darzana mohanIyanA traNa bheda che - mithyAtva mohanIya, mizra mohanIya ane samyakatva mohanIya karma. a) mithyAtva mohanIya karma - je karmanA udayathI samyagadarzana guNanuM viparIta pariNAma thAya, mithyAdarzanarUpa thAya, je vaDe AtmA ke anAtmAnuM (jIva ke ajIva)nuM bheda vijJAna utpanna thaI zake nahi te. ba) mizra mohanIya karma - jenA udayathI samyaggadarzana ane mithyA darzananA mizra pariNAma thAya te. ka) samyakatva mohanIya karma - je karmanA udayathI samyagudarzana rahe, koI doSa ke aticAra lAge che. cAritra mohanIya karma - je karmanA udayathI samyagdarzana rahe, koI doSa ke aticAra lAge che. cAritra mohanIya karmamAM cAra anaMtAnubaMdhI kaSAya karma che. jema pattharamAM kotarelI lITI kaThinatAthI maTe che, tevA anaMtAnubaMdhI kaSAya (krodha, mAna, mAyA, lobha) che. anaMtAnubaMdho eTale anaMtakALathI AtmAne anaMta karmono baMdha karAvIne jIvAtmAne saMsAracakramAM bhramaNa karAve che. AvI rIte anaMtAnubaMdhI kaSAyanI cAra temaja mithyAtva mohanIyanI traNa ema darzana mohanIyanI sAte prakRtinA nAzathI (athavA upazama ke kSayopazamathI) samyagdarzana prApta thAya che. (ahIM samyagdarzananI prApti jo ke darzana mohanIyanA nAzathI kahI che to paNa anaMtAnubaMdhI cAra kaSAyo te darzana mohanIyanA poSaka ane vardhaka hovAthI te cAra kaSAyane darzanamoha saptaka rUpe sAthe gaNavAmAM Ave che.) A samyagadarzanane vyavahAra samyagadarzana kahI zakAya. vyavahAra samyagu darzananA sevanathI nizcaya samyagadarzana prApta thaI zake che. AtmAnA zuddha svabhAvanuM yathArtha zraddhAnuM arthAt AtmasvarUpanuM vedana e nizcaya samyagadarzana che. 18 samyagadarzananI vyAkhyA
Page #31
--------------------------------------------------------------------------
________________ A samyaggadarzana vAstavika svarUpe AtmAno eka guNa che tenuM yathArtha svarUpa zrI mahAvIra svAmIe uttarAdhyayana sUtra adhyayana 28 - mokSamArga gatinI 14 ane 15mI gAthAmAM kahela che - jIvAjIvAya baMdho ca, puNNa pAvAsavo thaa| saMvaro nijjarA mokkho, saMtee tahiyA nava / / 14 / / artha : jIva, ajIva, baMdha, puSya, pApa, Asava, saMvara, nirjarA ane mokSa A nava tattvo che. tahiyANaM tu bhAvANaM, sabbhAve uvaesaNaM / bhAveNa saddahaMtassa, sammattaM taM viyAhiyaM / / 15 / / artha : A tattvonA bhAvonI potAnA sahaja svabhAvathI ke tIrthakara athavA gurnAdinA upadezathI bhAvapUrvaka zraddhA karavI tene "samakita' arthAt samyaggadarzana kahyuM che. tattvArtha sUtramAM zrI umAsvAtijI samyagadarzananuM lakSaNa batAvatA kahe che - tattvArtha zraddhAnAM sarzinam 2.2aa. artha : tattvarUpa jIvAdi padArthonI zraddhA te samyagadarzana che. tattvArtha zraddhA eTale tattva ane artha baMnenI zraddhA jarUrI che. tattvanI ke tattvArthanI zraddhA karavI eTale te jIvAdi padArthone tattva tarIke mAnavA ane te nave tattvonuM ja svarUpa sarvajJa tIrthaMkara paramAtmAe potAnA apratipAtI paripUrNa kevaLajJAnamAM joyuM, jANuM ane anubhavyuM, ane pachI gaNadhara bhagavaMtone 'jIva tattvanuM yathAtathya svarUpa batAvI tripadI - 'upaneI vA, vigaIvA, dhuveI vA' jagatanA jIvonA kalyANa arthe ApI, tene zAstramAM artha kahyo che. sarvajJa paramAtmA pAsethI A tripadI prApta thatA ja gaNadhara bhagavaMtonA aMtaramAM A jIva, ajIva - Adi nava tattvonA svarUpano parama ughADa thAya che, ane dareka gaNadhara bhagavaMta A Ugyo muktino aruNodaya... samyagudarzana 19
Page #32
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvAdazAMgInI (bAra aMga sUtronI) racanA kare che jene jinavANI kahevAmAM Ave che. ahIM tattvanI zraddhA karavI eTale paramArthathI - 1) tattvArthanA prarUpaka evA sarvajJa tIrthakara bhagavaMtanI zraddhA karavI jene ApaNe "arihaMta deva' ke TUMkamAM mAtra sudeva' kahIe chIe eTale 'sudeva'nI zraddhA karavI. 2)tattvanI zraddhA karavI eTale tIrthakara bhagavaMtanA prarUpelA tattva sAMbhaLIne dvAdazAMgInI racanA karanAra gaNadhara bhagavaMtonI ane sarvajJa paramAtmAe kahelA paMca mahAvratane dhAraNa karanAra sAdhu-sAdhvIjIonI zraddhA. tIrthaMkara paramAtmAnA nirvANa pachI A paMca mahAvratadhArI sAdhu sAdhvIone 'guru' kahyA che. A guru tattvane vyavahAramAM suguru' kahyAM che tethI tattvArtha zraddhA eTale 'sugurunI zraddhA karavI. 3) jIvAdi tattvonuM yathArtha nirUpaNa te ja saddharmanuM nirUpaNa che. temAM paNa mukhyatve jIvanI ajJAnamaya bahidazAnuM svarUpa kahIne mohadazAthI parAbhUta thayelo ajJAnI jIva kevI rIte karmabaMdhathI baMdhAya che ane te karmabaMdhathI chUTavAnA zuM upAyo che jethI jIva aMtarAtmadazA pragaTAvIne arthAt samyagadarzana prApta karIne paramAtmadazA sudhI kevI rIte pahoMcI zake ane AtmAnuM parama vizuddha svarUpa prApta kare tenuM yathAtathya nirUpaNa te sudharma che. eTale jIvAdinI zraddhA te 'sudharma'nI paNa zraddhA thaI. eTale nava tattvanI zraddhA ke tattvArthanuM zraddhAnuM e "sudeva' kahetA arihaMta deva, suguru' kahetA arihaMta paramAtmAnI AjJA pramANe vicaratA paMcamahAvratadhArI sAdhu-sAdhvI ane sudharma kahetA sarvajJa arihaMta paramAtmAe prarUpelo dharma enI zraddhA te samyagudarzana che. jene ApaNe vyavahAra samyagdarzana' kahIe chIe. ane jIva arthAt AtmA potAnA svarUpanI potAnA ja jJAna vaDe arthAt AtmajJAna vaDe AtmAmAM zraddhA kare tene nizcaya samyagdarzana kahyuM che. A nizcaya samyagadarzana paNa tIrthaMkara paramAtmAe kahelA nava tattvanI zraddhAmAMja samAyeluM che. kAraNa 2 samyagadarzananI vyAkhyA
Page #33
--------------------------------------------------------------------------
________________ AtmAnA svarUpanI oLakhANa karAvanAra paNa sarvajJa arihaMta paramAtmA ja che. eTale paramArthathI to vyavahAra ane nizcaya samyakatva e bane sarvajJa zrI arihaMta paramAtmAnI zraddhAmAM ja samAyeluM che. eTale ja AcArAMga sUtramAM kaheluM che - "tameva saa vIzaMvaM, gaMvihiMpatha' arthAt jinezvara paramAtmAe je pharamAvyuM che te ja satya che. nirgatha pravacana arthAtu jinavANImAM saMpUrNa zraddhA te ja samyagadarzana. zrI jinezvara bhagavaMtanI AjJA pramANe vartana karavuM, AjJA e ja dharma che evuM jyAM zraddhAna che e paNa samyakatva kahevAya che. eTale upAdhyAya yazovijayajI adhyAtmasAramAM kahe che, tattvazraddhAnametacca gaditaM jinshaasne|| sarve navA iMntavya sUtre tattvamatI pA22.ddA artha : ene jinazAsanamAM 'tattvazraddhAne kahyuM che. "sarva jIvone haNavA nahIM e tattvane sUtramAM pratipAdita karyuM che. Ama koI jIvane haNavA nahi' arthAt 'jIvahiMsA karavI nahi e dharmanuM sUtra bane che e tattvarUpe che. jIvone tattva tarapha vALavA mATe ahiMsA e prathama pagathiyuM che. ahiMsA e AtmAno dharma che eTale ahiMsAno saraLa bodha hRdayamAM pariName e samyakatva mATe Avazyaka che, anivArya che. koIpaNa jIvane haNavo nahi' emAM phakta jIva tattvanI vAta Ave che. paraMtu jinezvara bhagavAne to jIva, ajIva, puSya, pApa, Azrava, saMvara, nirjarA, baMdha, mokSa ema nava tattvanI vAta karI che. ane e paNa AjJArUpa che. eTale mAtra jIva tattvamAM nahi paNa nave tattvamAM zraddhAna hovuM e samakitanuM lakSaNa che. Ugyo muktino aruNodaya... samyagadarzana 21
Page #34
--------------------------------------------------------------------------
________________ nava tatva nava tattvo zuM che? (1) jIva (2) ajIva (3) puNya (4) pApa (5) Azrava (6) saMvara (7) nirjarA (8) baMdha (9) mokSa. nava tattvamAM mukhyapaNe be tattvo che - 1) jIva 2) ajIva. 1) jIva jenAmAM caitanya hoya arthAt jJAna upayoga ane darzana upayoga hoya, e jIva kahevAya che. e anAdi zAzvata padArtha che. je jIve arthAtu prANone dhAraNa kare te jIva. prANanA dravya ane bhAva ema be bheda thAya che. pAMca Idriyo, traNa yoga (mana-vacana-kAyA), zvAsocchavAsa ane AyuSya e dasa dravya prANa che. AtmAnA jJAna-darzana Adi svAbhAvika guNo bhAva prANa che. saMsArI jIvone baMne prakAranA prANa hoya che. mukta arthAt siddha jIvone kevaLa bhAva prANa hoya che. A zarIramAM jJAnavAna evo AtmA rahelo che, je sukhaduHkhano vedaka che, asaMkhyAta pradeza che. te pradezo hAthI agara kIDImAM eka sarakhA ja hoya che kAraNa te dIvAnI jema saMkoca ane vistAra svabhAvavALo che arthAt dehavyApI che, jeTalo deha maLe teTalAmAM vyApIne rahe che. A jIvonA pAMca bheda che -
Page #35
--------------------------------------------------------------------------
________________ (1)ekendriya (2) beIndriya (3) teIndriya (4) caurindriya (5) paMcendriya. 1. ekendriya - je jIvone phakta eka cAmaDI ja Indriya che, arthAt sparzendriya che, teo ekendriya kahevAya che. teone sthAvara kahevAya che. kAraNa A jIvo sthira rahe che, potAnI IcchAthI halana calana karI zakatA nathI. sthAvara jIvonA 5 bhedo che - a) pRthvIkAya : mATI, paththara, retI, kAMkarA, sonuM, rUpuM Adi ba) apakAya : pANInA jIvo ka) teukAya : agninA jIvo Da) vAukAya : pavananA jIvo ya) vanaspatikAya : vanaspatinA jIvo 2. beIndriya - je jIvone cAmaDI ane jIbha ema beIndriya hoya che. jema ke zaMkha, gaMDolA, aLasiyA ItyAdi. 3. teIndriya - je jIvone cAmaDI, jIbha ane nAka ema traNa Indriya hoya che. jema ke kIDI, ju, lIkha, maMkoDA, macchara, mAMkaDa, kAnakhajUriyA I. 4. caurindriya - je jIvone cAmaDI, jIbha, nAka ane AMkha ema cAra Indriya hoya che jema ke vIMchI, bhamarA, tIDa vagere 5. paMcendriya - jemane cAmaDI, jIbha, nAka, AMkha ane kAna ema pUrI pAMca Indriyo hoya che. jema ke devatA, nArakI, tiryaMca ane manuSya. saMsArI jIvone ochAmAM ochA cAra ane vadhAremAM vadhAre dasa prANa hoya che. siddhane cAra bhAva prANa hoya che - kevaLajJAna, kevaLadarzana, anaMta sukha, anaMta vIrya. 2) ajIva je prANarahita hoya, jemAM cetanA na hoya, arthAt je jaDa hoya te ajIva. ajIva tattvanA dharmAstikAya, adharmastikAya, AkAzAstikAya, pudgalAstikAya ane kAla ema pAMca bheda che. temAM kevaLa pudgala dravya rUpI che. ( Ugyo muktino aruNodaya... samyagadarzana 23
Page #36
--------------------------------------------------------------------------
________________ arthAt varNa, gaMdha, rasa ane sparzathI yukta che. bAkInA dharmAstikAya Adi cAra arUpI che arthAt varNa, gaMdhasa rasa ane sparzathI rahita che. rUpI dravya jo sthULa pariNAmI hoya to cakSu Adi IdriyothI jANI zakAya che. sUkSma pariNAmI hoya to IdriyathI jANI zakAya nahi. arUpI padArtho IdriyothI jANI zakAya nahi. dharmAstikAya jIva ane pudgalane gati karavAmAM sahAyaka dravya che, jema mAchalAne taravAmAM jaLa sahAya kare che. jyAre adharmAstikAya jIva ane pudgalane sthitimAM sahAya kare che. AkAzAstikAya e jIva, pudgala, dharmAstikAya ane adharmAstikAya e cAra dravyone avagAha Ape che arthAt jagyA Ape che. pudgala - pu eTale puraNa ane gala eTale galana che jemAM te pudgala kahevAya che. arthAta jemAM aNuo Ave che ane vikherAya che te pudgala dravya che. varNa, gaMdha, rasa, sparza A cAra enA lakSaNa che tethI rUpI che. 3) puNya : jIva jenA vaDe sukhI thAya, je karmanA udaya vaDe jIvane sAnukULatA maLe te puNya kahevAya che. 4) pApa ? jIva jenAthI duHkhI thAya, pratikuLatA maLe te pApa kahevAya che. 5) Asrava eTale karmonuM AvavuM. AtmAmAM jenAthI karma Ave te karma AvavAmAM hetubhUta je kAraNo te Asava che. tenA 42 bhedo che - 5 Idriyo, 5 avata, 4 kaSAya, 3 yoga ane 25 kriyAo ema kula 42 bheda. 6) saMvara : Asavano nirodha arthAt AtmAmAM AvatA karmo jenAthI rokAya e saMvara che. gupti, samiti, dharma, anuprekSA, parISahajaya ane cAritrathI saMvara thAya che. 7) nirjarA : karmonuM AtmapradezothI chUTA paDavuM arthAt jUnA bAMdhelA karmono kSaya karavo e nirjarA che. jenA mATe tapa e pradhAna kAraNa che. tapa be prakAranA che - bAhya tapa ane atyaMtara tapa. A baMne tapanA cha cha prakAro che. 8) baMdha : kAzmaNa vargaNA je AtmA sAthe coMTe arthAt kArmaNa vargaNAnA pudgalono 24 nava tattva
Page #37
--------------------------------------------------------------------------
________________ Atmapradezo sAthe kSIranIranI jema gADha saMbaMdha thavo. mithyAdarzana, avirati, pramAda, kaSAya ane yoga e pAMca karmabaMdhananA kAraNo, hetu che. 9) mokSa : saMsArI AtmA sarva karmono kSaya kare che. zuddha, niraMjana, nirAkAra svarUpa prApta kare che te mokSa che. mokSa thatA janma-maraNa Adi duHkhono viccheda thAya che. jema bIja baLI javAthI temAMthI aMkuranI utpatti thatI nathI tema karmarUpa bIja baLI javAthI janmAdirUpa aMkuranI utpatti thatI nathI. - uparokta nava padArthamAM jIva ane ajIva e be maulika tattvo che. baMneno svabhAva bhinna che. jIva (AtmA) cetana, ajara, amara, avinAzI ane dhruva tattva che. jyAre ajIva (pudgala) acetana che. A rIte jIva ane ajIva pratipakSI che. (jIvanuM tattva samajavA mATe tenA pratipakSI ajIva (pudgala)nuM tattva samajavAnuM che. zrImad rAjacaMdra emanA padamAM ajIva ane jIva arthAt jaDa ane cetananuM svarUpa samajAvatA kahe che - "jaDa ne caitanya baMne dravyano svabhAva bhinna, supratitapaNe baMne jene samajAya che, svarUpa cetana nija, jaDa che saMbaMdha mAtra, athavA te zeya paNa paradravyamAMya che. evI ja rIte AtmasiddhizAstramAM kahe che - jaDa cetanano bhinna che, kevaLa pragaTa svabhAva ekapaNuM pAme nahIM, jANe kALa drayabhAva.'' deha ane AtmAno bheda pADavo te bhedajJAna. tattvaciMtanamAM A bhedavijJAna atyaMta mahattvanuM che. anAdikALathI Aja sudhI jIve bhedavijJAna karyuM nathI eTale te karmathI baMdhAyelo rahyo che ane baMdhAyA kare che ane coryAsInA cakkaramAM pharyA kare che. je AtmAo karmothI mukta thaI siddha gati prApta karI che te bheda vijJAnathI thaI che. prathama to kudevanI mAnyatA choDI arihaMta deva AdinI zraddhA karavI je Ugyo muktino aruNodaya... samyagadarzana 25
Page #38
--------------------------------------------------------------------------
________________ samyagudarzananuM prathama sopAna che. pachI jaina darzanamAM batAvela jIvAdi tattvono abhyAsa karavo te abhyAsathI tattvazraddhAnI prApti thAya che pachI sva-paranuM bhinnapaNuM jethI bhAse evuM ciMtana karavuM kAraNa enA ja abhyAsathI bhedavijJAna thAya che. ane svanA, potAnA svarUpanAM ciMtavanathI, enA abhyAsathI AtmAnubhavanI jhAMkhI thAya che. ane darzanamoha maMda maMdatara thato jAya che. A samyagadarzananuM bIjuM sopAna che. AtmA jJAtA - daSTA svabhAvI che. koI paNa zeya padArthane joIne enA pratye gamo ke aNagamo thAya che tenuM kAraNa rAga-dveSa che. gamo-aNagamo navA rAgadveSanuM nirmANa kare che. jJAyakabhAva ane rAgAdibhAva baMne eka paryAyamAM vartatA hovAthI ekameka lAge che. paraMtu jJAyakabhAva e AtmAno svabhAva che ane rAgAdi bhAva te vikAra che. baMnenA lakSaNa jUdA che. jene samyagu jJAna vaDe jUdA jANI zakAya che. huM jJAna svabhAvI chuM, rAga e mAro svabhAva nathI paNa rAgane huM kevaLa jANanAra chuM. ema jJAna ane rAgane bhinna jANIne, arthAt mohano abhAva karIne samyagU jJAnarUpI prajJAchINIthI bhedavijJAna thAya che. tattvArtha zraddhAnanuM prayojana e che ke sAdhaka tattvone oLakhe to vastunA yathArtha svarUpanuM zraddhAna karI mokSamArgamAM pravarte. enA mATe sva-paranuM bhinnatAnuM zraddhAna thatA, paradravyomAM rAgAdi na karavAnuM ane svarUpanuM zraddhAna karavAnuM bane che. eTale svaparanA bhinna zraddhAnanuM prayojana to tattvArtha zraddhAnanuM prayojana siddha karavAnuM che. A bhedavijJAna che. 26 nava tattva
Page #39
--------------------------------------------------------------------------
________________ samyagdarzana prApti mATenI Avazyaka anukuLatAo jIva ane karmano saMyoga anAdikALano che. jIvanI dareka pravRtti karmaprerita hoya che. jenAthI anAdikALathI tenuM saMsAra paribhramaNa cAlu che. A saMsAra paribhramaNano kALa jyAre maryAdita thAya che tyAre A karmono nAza karavA tene AMtarabAhya sAnukULa saMyogo prApta thAya che. jethI e karmono nAza karavAno puruSArtha karI samyagadarzanarUpa vizuddhi prApta karI zake. A aMtarabAhya sAnukULatAo nIce mujaba che - - jIvAtmA paryApta joIe, arthAt cha e paryAptithI mukta joIe. A paryApti zuM che? ekendriyathI paMcendriya sudhInA badhA ja jIvo potapotAnI yogyatA mujaba potAnA zarIra, Idriya, zvAsocchavAsa, bhASA ane mananuM nirmANa kare che. A pAMcenuM nirmANa pudgalothI thAya che. anukrame te te pudgala grahaNa kare che. A kArya karavAnI AtmAnI zakti te paryApta che. A paryApti cha prakAranI che - AhAra paryApti, zarIra paryApti, Idriya paryApti, zvAsocchavAsa paryApti, bhASA paryApti ane mana paryApti. - pAMce IdriyonI paripUrNatA joIe. - paMcendriyamAM saMkSIpaNuM arthAt mana joIe.
Page #40
--------------------------------------------------------------------------
________________ - zubha lezyA joIe. arthAt tejo-padha-zukala legyAmAMthI koIpaNa eka lezyA joIe. legyA eTale je vaDe karma AtmAne coMTe te, arthAt AtmAnA eka prakAranA zubha ke azubha pariNAma. kaSAyonA udayathI ane mana, vacana, kAyayoganA pravRttithI je zubha ke azubha bhAva thAya tene batAvAvALI cha legyA jaina zAstromAM kahI che. e cha lezyA che - kuSNa, nIla, kApota, pIta, padma ane zukala. A che mAMthI pahelI traNa azubha lezyA che ane pachInI traNa zubha lezyA che. parAvartamAna zubha prakRtine bAMdhanAro jIva joIe. - parAvartamAna prakRti - karmonA phaLanI apekSAe, baMdhanI apekSAe, udayanI apekSAe karmonA jUdA jUdA bheda batAvavAmAM AvelA che jema ke zubha-azubha, ghAtI-aghAtI, dhuvabaMdhI-adhuvabaMdhI, dhuvodayI-adhuvodayI. AvI ja rIte baMdha ane udayanI apekSAe karma prakRtinA be bheda batAvavAmAM AvyA che. 1) parAvartamAna 2) aparAvartamAna je karma prakRti bIjI karmaprakRtinA baMdha ane udayane rokIne pote baMdhAya ke udaya pAme te karmaprakRtine parAvartana karyaprakRti kahevAya che. - caDhatA vizuddha adhyavasAyo joIe. - azubha karmaprakRtinA rasane anaMtaguNahIna ane zubha prakRtinA rasane anaMta guNa vRddhie bAMdhato joIe. (rasabaMdha) - AyuSya karmane bAMdhato na hovo joIe. - sAkAropayogamAM vartato bhavya jIva joIe. cAra gati (deva-nAraka-manuSya-tiryaMca)mAM rahelo AvI yogyatAvALo koI paNa jIva mithyAtva mohanIya karmano sarvopazama karavA samartha banI zake che. mithyAtva mohanIya karmanA kSaya, upazama ke kSayopazamathI pragaTa thayela zuddha AtmapariNAma, Atmavizuddhi e ja samyagadarzana che. 28 samyagudarzana prApti mATenI Avazyaka anukuLatAo
Page #41
--------------------------------------------------------------------------
________________ samyagudarzananA prakAro jIvane potAnI mithyA mAnyatAne lIdhe A zarIra e ja huM chuM) anAdithI potAnA svarUpa vizenI bhramaNA che. A bhramaNA jyAre TaLe tyAre samyagadarzana utpanna thAya che. jIvane jyAre potAnuM sAcuM svarUpa samajavAnI jIjJAsA thAya che tyAre AtmajJAnI puruSanA upadezano yoga maLe che. te upadeza sAMbhaLI jIva potAnA svarUpano yathArtha nirNaya kare to samyagudarzana prApta thAya che. samyagudarzana be prakAre pragaTa thAya che - nisargathI athavA adhigamathI. nisarga samyakatva- bAhya nimitta vinA svAbhAvika rIte (pUrvanA saMskArathI) utpanna thAya tene nisarga samyakatva kahevAya che. adhigama samyakatva - guru upadeza Adi bAhya nimittathI ja samyagudarzana prApta thAya tene adhigama samyakatva kahevAya che. samyagudarzana aMtara ane bAhya ema be nimittathI thAya che. viziSTa zubha Atma pariNAma e aMtaraMga nimitta che. guru upadeza Adi bAhya nimitta che. A be nimittothI keTalAka jIvone bAhya nimitta vinA pUrva saMskArathI AtmapariNAmomAM vizuddhi AvatA rAga dveSanI tIvratA maTI jAya,
Page #42
--------------------------------------------------------------------------
________________ tattva nizcaya thaI jAya ane svarUpano yathArtha nirNaya thAya, AvI rIte aMtaraMga nimittathI pragaTa thatuM samyagdarzana te nisarga samyagadarzana kahevAya che. bAhya nimitto aneka prakAranA hoI zake che. koIne sadguruno upadeza sAMbhaLatA samyagdarzana pragaTa thAya che to koIne vItarAga paramAtmAnI pratimAnA darzana karatA Atmavizuddhi thAya che. to koIne zAstra adhyayana karatA prApta thAya che. AvI rIte bAhya nimitta dvArA aMtaraMga nimittathI samyagudarzana pragaTe che jene adhigama samyagadarzana kahe che. Ama samyagdarzana bAhya nimitta vinA pragaTe, paNa aMtaraMga nimitta vinA to koIne paNa na pragaTe. Ama thavAmAM te jIvanuM tathAbhavyatva kAraNa che. tathAbhavyatva eTale dareka jIvanI mokSa pAmavAnI vyaktigata yogyatA. dareka jIvamAM tathAbhavyatva eTale ke mokSa pAmavAnI vyaktigata yogyatA bhinna bhinna hoya che. eTale samyaggadarzana Adi guNo bhinna bhinna rIte bhinna bhinna hetuothI prApta thAya che. AthI koI jIvane nisargathI to koI jIvane adhigamathI samyagdarzana guNanI prApti thAya che. samyagadarzananA jUdI jUdI apekSAe aneka prakAro batAvavAmAM AvyA che. je nIce prakAre che - aupathamika, kSAyopathamika, kSAyika, sAsvAdana ane vedaka. dravya samyakta ane bhAva samyakatva nizcaya samyakatva ane vyavahAra samyakatva rocaka, kAraka ane dIpaka samyakatva. zrI tattvArthasUtranA vivecanamAM samyaktvanA pathamika, kSAyika, lAyopathamika, vedaka ane sAsvAdana ema pAMca bhedo kahelA che. zrI vizeSAvazyaka bhASyamAM jinabhadragaNI kSamAzramaNe samakitanA pAMca bheda darzAvyA che - sammattapariggahiya sammasayaMtaMca paMcahA samma / uvasamiyaM sAsANaM ravayasamajaM veyayaM ravaiyaM / / 3) samyagadarzananA prakAro che
Page #43
--------------------------------------------------------------------------
________________ artha : samakitapUrvaka grahaNa karela zruta te samyak zruta che. te samakita aupazamika, sAsvAdana, kSayopazamaka, vedaka ane kSAyika ema pAMca prakAre che. evI ja rIte kavi RSabhadAse samyaktvanI copAI - 8 mAM samakitanA pAMce prakA2ne varNavatA kahyuM che - upazamika pahiluM te kahII, pAMca varA saMsAri; AvyuM aMtaramurata rahi, asya vacana(na)rA zrI jinavara kahi... 285 artha : prathama upazama samakita che. te bhavacakramAM pAMca vakhata prApta thaI zake che. upazama samakita aMtarmuhUrta (48 miniTamAM thoDo ocho samaya) rahe che. he mAnavo ! evA zrI jinezvara devanA vacano che. sAsvAdana te bIjuM joya, pAMca vAra saMsAri hoya; kAla tehano SaT AvalI, asyu vacana bhASaI kevalI... 286 artha : bIjuM sAsvAdana samakita che. te saMsAra cakramAM pAMca vakhata prApta thaI zake che. dhyAyo upazamika te sAra, pAmaI jIva asaMkhyA vAra; chAThi sAgara kAla tasa hoya, jhAjherA jina bhAkhi soya... 287 artha : kSayopazama samakita jIva asaMkhyAta vakhata prApta karI zake che. tenI sthiti chAsaTha sAgaropama jhAjherI che. evuM jinezvara bhagavaMtoe kahyuM che. vedaka cothuM samakti sAra, saMsAri jIva lehi ekavAra; sami eka kahyo tasa kAla, bhAkhi jIvadayA pratipAla... 288 artha : cothuM vedaka samakita che. bhavacakramAM jIva phakta ekavAra prApta kare che. tenI sthiti eka samayanI che evuM jIvadayA pAlaka jinezvara deva kahe che. dhyAyaka pAMcamuM samakti davi, ekavAra pAmi sahuM jIva; tetrIsa sAgaropama te rahi, jhAjherA jina svAmI kahi... 289 Ugyo muktino aruNodaya... samyagdarzana 31
Page #44
--------------------------------------------------------------------------
________________ artha : pAMcamuM kSAyika samakti che. te saMsAramAM phakta ekaja vAra prApta thAya che. tenI sthiti tetrIsa sAgaropama jhAjherI che. evuM jinadeva kahe che. vaLI bheda jina mukhyathI lachuM, pAMca prakAre samakti kahuM; prathama bheda samakti mani dharuM, jine kahyuM te mujha mani kharUM... 290 artha : jinadevanA mukhethI kahevAyelA samakitanA pAMca prakAra kahuM chuM. sau prathama samakitanA bheda ane jinezvaranA vacano satya che, evI zraddhA manamAM dhAraNa karuM chuM. samakitanA A pAMca prakAro dharmasaMgrahaNI, saMbodhaprakaraNa, samakita saptati Adi graMthomAM darzAvela che. 1) aupathamika samyakatva - jIva jyAre pahelI vAra samyakatvane prApta kare che tyAre pathamika samyagdarzana prApta kare che. anaMtAnubaMdhI krodha, mAna, mAyA ane lobha, samakita mohanIya, mithyAtva mohanIya, mizramohanIya A darzana saptakanane upazamAve ke DhAMke tene opazamika samyakatva kahevAya che. arthAt rajathI bharelA agninI jema darzana mohanIyane (mithyAtva mohanIyane) dabAvavAthI (upazamavAthI) AtmAmAM je zraddhA guNa pragaTa thAya che te aupathamika samyakatva kahevAya che. AtmAne vaLagelA mithyAtvanA dalikonuM upazamana thavAthI arthAt udayamAM AvatA aTakAvavAthI pathamika samyagdarzana prApta thAya che. te kacaro nIce besI gayelA jaLa jevuM nirmaLa hoya che. teno kALa jaghanyathI ane utkRSTathI aMtarmuhUrta mAtra ja hoya che. 2) kSAyopathamika samyakatva - AtmAne vaLagelA mithyAtvanA daliko amuka aMze upazamavAthI ane amuka aMze kSaya pAmavAthI AtmAmAM pragaTelo je zraddhA guNa te kSAyopathamika samyagdarzana kahevAya che. eTale darzana saptakanA sAta prakRtino kaMIka udaya Ave teno kSaya kare ane sattAmAM daliko che tene upazamAve ema kSaya ane upazama baMnethI thayela tattvazraddhAnarUpa AtmAnA pariNAma te kSayopazama 32 samyagadarzananA prakAro che
Page #45
--------------------------------------------------------------------------
________________ samakita che : te kacarAthI kaMIka DahoLAyelA jaLa jevuM kaluSita hoya che. te asaMkhyAtavAra Ave che ane jAya che. teno kALa jaghanyathI aMtarmuhUrta che ane utkRSTathI adhika chAsaTha sAgaropama che. 3) kSAyika samyakatva - pANIthI bujhAyelA agninI jema AtmAne vaLagelA mithyAtvanA tamAma dalikono arthAt mithyAtva mohanIyAdi darzana saptakano saMpUrNapaNe nAza karavAthI je nirmaLa zraddhALuNa pragaTa thAya che te sAyika samyagdarzana che. je zuddha pANInA pUra jevuM hoya che. eka bhavamAM ane saMsAracakramAM eka ja vAra prApta thAya che. prApta thayA pachI kyAreya jatuM nathI. teno kALa AdianaMta che. mithyAtva mohanIyano upazama thAya to ja samyagdarzanarUpa Atmavizuddhi prApta thAya che. te upazama karavAnI prakriyAnA mukhya traNa caraNa che - 1. yathApravRttikaraNa 2. apUrvakaraNa 3. anivRttikaraNa 'karaNa' eTale prati samaye uttarottara anaMta anaMta guNa vadhatA AtmapariNAma. vizuddhino krama ane vizuddhinA pramANanI apekSAe traNa prakAra batAvyA che. 1. yathApravRttikaraNa - samyagadarzana prApta karavA paheluM zuddha yathApravRttikaraNa joIe. zuddha yathApravRttikaraNa e apUrvakaraNane lAvanAro pariNAma che. ane apUrvakaraNa AvatA graMthI (rAga-dveSano tIvra pariNAma) bhedAya che. e pachI AtmAmAM anivRttikaraNa nAmano pariNAma pedA thAya che je pariNAma samyakatvane pragaTa karyA vinA raheto nathI. prathama A zuddha yathApravRttikaraNa kevI rIte Ave? to A saMsAracakramAM anaMta pudgalaparAvartI sudhI anaMta duHkha sahana karyA bAda jIvanA tathAbhavyatvano paripAka ' Ugyo muktino aruNodaya... samyagudarzana 33
Page #46
--------------------------------------------------------------------------
________________ thavAthI nadIghoSapASANa nyAye, eTale ke ghaDavAnA koI paNa jAtanA prayatna vinA mAtra vAraMvAra athaDAvAthI nadInA paththara suMdara AkAravALA ane lIsA banI jAya che, tema jIva paNa athaDAto-kuTAto, potapotAne prApta thatI avasthAdine anusAra thayA karatA pariNAmane lIdhe karmasthitinI laghutAvALo thAya che. AvI rIte karmasthitinI laghutA thatA jIva AtmAnA viziSTa zubha adhyavasAyarUpa yathApravRttikaraNa sudhI pahoMce che. tyAre AyuSya vinA sAta karmonI sthiti ghaTIne mAtra aMta:koDAkoDI sAgaropama pramANe thAya che. A sthitie jIva graMthideze Avyo kahevAya, atyAra sudhI koI khAsa puruSArtha vinA jIva yathApravRttikaraNa sudhI pahoMce che. ahIMthI bIjo caraNa - apUrvakaraNamAM pahoMcavA mATe rAgadveSanI durlabha graMthine bhedIne AgaLa vadhavA mATe ghaNA varSollAsanI jarUra paDe che. yathApravRttikaraNa dvArA graMthidezane pAmyA pachI jIva apUrvakaraNane pAme ja evo niyama nathI. ghaNA jIvo graMthideze AvIne pAchA phare che. arthAt sAta karmonI dIrgha sthiti bAMdhe che, ane saMsAramAM paribhramaNa kare che. abhavya ane durbhavya jIvo A rAgadveSanI durbhedya graMthi sudhI AvIne graMthino bheda na karI zakavAthI pAchA phare che paNa je jIvomAM AdhyAtmika vikAsa sAdhavAnI yogyatA pragaTI che te jIvo graMthibheda mATe jarUrI apUrva varSollAsarUpa apUrvakaraNa vaDe rAgadveSanI A graMthine bhede che. 2. apUrvakaraNa eTale zuM? karaNa eTale adhyAvasAya athavA pariNAma ane apUrva eTale pUrve prApta nahIM thayelo. AtmAne potAne evA prakArano zubha ane tIvra pariNAma, je anAdikALathI paribhramaNa karI rahela mithyAdaSTi jIvane pUrve kadI paNa pragaTyo na hoya. rAga-dveSa e kevaLa nukasAnakAraka ja che, heya ja che, tethI mAre e rAga-dveSa joIe ja nahi' AvA prakArano je tIvra pariNAma ene apUrvakaraNa kahI zakAya. samyagdarzana guNanI prApti mATe apUrvakaraNanI prApti anivArya che. jenAmAM apUrvakaraNanA pariNAma pragaTe, te jIva avazya apUrva varSollAsathI graMthine bhede, tyAra bAda uttarottara vizuddha Atma adhyAvasAya samyagadarzananA prakAro che
Page #47
--------------------------------------------------------------------------
________________ rUpa anivRttikaraNane prApta kare. anivRttikaraNane pAmI avazya samyagudarzana prApta kare. samyaggadarzana guNane pragaTAvanAro jIva yathApravRttikaraNa dvArA uttarottara vadhatI Atmavizuddhi dvArA ane laghu karmasthitivALo banatA graMthideze Ave che. ane potAnA puruSArtha dvArA apUrvakaraNane pedA karI tIvra rAgadveSanA pariNAma svarUpa karmagraMthine bhede che. paNa haju sudhI mithyAtva mohanIyano vipAkodaya to cAlu ja che tyAM sudhI jIvamAM samyakatvano pariNAma pragaTI zakato nathI. eTale apUrvakaraNa dvArA tIvra evA rAgadveSanA pariNAma svarUpa karmagraMthine bhedanAro jIva potAnI evI avasthAne pedA kare che ke je avasthAmAM e jIvane kAM to mithyAtva mohanIyano sarvathA udaya ja na hoya, kAM to mithyAtva mohanIyano je vipAkodaya te na hoya. AvI avasthA jIvamAM je zubha pariNAma pragaTe tenAthI ja prApta thaI zake che. ethI e pariNAmane ja 'anivRttikaraNa' tarIke oLakhavAmAM Ave che. kAraNa e pariNAmane pAmelo jIva, samyakatvanA pariNAmane pAmyA vinA pAcho haThato ja nathI. evA pariNAmano kALa jJAnIoe aMtarmuhUrtano kahyo che. 3. anivRttikaraNanA kALa daramyAna nIce prakAre prakriyA thAya che - a) e aMtarmuhUrtamAM mithyAtva mohanIyanA jeTalA daliyA udayamAM Ave te badhA daliyone khapAve che. ba) anivRttikaraNanA aMtarmuhUrta pachInA antarmuhUrtamAM udayamAM AvanArA mithyAtva mohanIyanA je dalitonI sthitine ghaTADI zakAya tema hoya te dalikonI sthitine ghaTADIne anivRttikaraNanA kALamAM ja udayamAM ANI te dalikone khapAve che. ka) pachInA antarmuhUrtamAM udayamAM AvanArA mithyAtva mohanIyanA je daliko tenI sthitine ghaTADI zake evuM na hoya to e dalikonI sthitine vadhArI de che jethI A anivRttikaraNanA aMtarmuhUrta pachInA antarmuhUrtamAM mithyAtvanA eka paNa dalikano udaya saMbhavita na bane. A mithyAtva mohanIyanA dalikothI rahita aMtarmuhUrta pramANa ( Ugyo muktino aruNodaya... samyagudarzana 35
Page #48
--------------------------------------------------------------------------
________________ sthitine aMtarakaraNa kahevAya che. aMtarakaraNa eTale mithyAtvanA karmadalika vinAnI sthiti. A mithyAtvamohanIyanA dalikonA udayathI rahita evA aMtarmuhUrtanI prApti e ja aupathamika samyakatva che. opazamika samyakatvanA pariNAmavALA e aMtarmuhUrtane aMtarakaraNa kahevAya che. A rIte anAdi mithyAdRSTi evo jIva pahelI vAra je samyakatvane prApta kare che te aupazamika samyagudarzanane prApta kare che. e pachI ja kSAyopathamika samyagudarzana prApta karI zake che. A saMbaMdhamAM eka zAstrIya mata evo paNa che ke anAdi mithyAdRSTi jIva pathamika samyakatvane pAmyA vinA paNa sIdho ja kSAyopathamika samyagadarzana pAmI zake che. A aMtarakaraNanA aMtarmuhUrtamAM jIvane mithyAtva mohanIyanA dalikono pradezathI ke vipAkathI udaya na hoya. mAtra sattAmAM ja mithyAtva mohanIyanA daliko hoya. sattAmAM rahelA mithyAtva mohanIyanA dalikonA saphAInuM kAma jIva e rIte zuddhikaraNa karatA e dalikonA traNa puMja bane che. keTalAka daliko zuddha thAya che, keTalAka arvazuddha thAya che ane keTalAka azuddha ja rahe che. - je daliko zuddha thAya che te dalikonA samUhane zuddha puMja arthAt samyaktva mohanIyano puMja kahevAya che. - je daliko azuddha athavA zuddhA zuddha bane che te dalikonA puMjane mizra mohanIyano puMja kahevAya che. - bAkI rahelA azuddha dalikonA samUhane mithyAtva mohanIyano puMja kahevAya che. A traNe puMjomAMthI zuddha puMja rUpa samyakatva mohanIyano je udaya, tenI asaravALo je pariNAma, e ja kSAyopathamika sabhyatvarUpa AtmapariNAma che. sAyika samyakatva - je jIva aupathamika samyakatva pAmIne agara to aupathamika samyakatva prApta karyA vinA paNa kSAyopathamika samyagadarzana prApta kare che, te jIva jo kSAyopathamika samyakatvanA pariNAmamAM barAbara sudaDha rahI zake, tene prathama saMhanana Adi sAmagrI maLI hoya ane jo kSapaka zreNi mAMDavA joga 36 samyagadarzananA prakAro >>
Page #49
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariNAma prApta thAya to te jIva kSapaka zreNi mAMDIne zrAyika samyagudarzana meLavI zake che. tenA mATe kSapaka zreNi avazya mAMDavI paDe che. kSAyika samyagudarzana prApta karelo jIva avazya mokSa prApti kare che. AvI rIte samyagadarzananA pathamika, kSAyopathamika ane kSAyika ema traNa prakAra thayA. 4) sAsvAdana samyakatva cotho prakAra che. opazamika samyakatva ane lAyopathamika sabhyatva ghaNI vAra Ave ane ghaNI vAra jAya evuM bane che. samyagadarzanathI patita thayelA paNa mithyAtvane nahi pAmelA jIvanuM je samyakatva te sAsvAdana samyakatva. jema koI kSIranuM bhojana karyA pachI vamana karatI vakhate teno kiMcita svAda anubhave tenA jevI A sthiti che. 5) vedaka samyakatva - sUAyika samyakatva pragaTa thayA pahelA samyakatva mohanIyanA je carama dalo vedAya che tene vedaka samyakatva kahevAya che. evI ja rIte samyakatvanA rocaka, kAraka ane dIpaka samyakatva ema paNa traNa prakAranA bheda che. rocaka samyaktva - zrI vItarAga paramAtmAnA vacana upara rUci rAkhe, dharma karavAnA manoratha kare paraMtu aMtarAya karmanA lIdhe te manoratha pUrA pADI zake nahi, anuSThAno karI zake nahi, to paNa dharmanI zuddha sahaNA, prarUpaNA kare. A samyagadarzana avirata samakitI jIvane hoya che. udA. zreNika rAjA. kAraka samyakatva - yathArtha tattvazraddhAna pramANe zAstravihita yogya AcaraNa kare. A kriyA samyagdarzananuM kAraNa banavAthI vyavahAranayathI kArya-kAraNano abheda che eTale samyagRtvarUpa kahevAya che. dIpaka samyakatva - dIpaka bIjA upara prakAza nAkhe paNa potAnI nIce to aMdhAruM ja rahe tema pote mithyAdRSTi hovA chatAM anya bhavya jIvone upadezAdi dvArA yathArtha mArga tarapha rUcivaMta kare, anya jIvo upara tattvano yathArtha prakAza pADe te dIpaka Ugyo muktino aruNodaya... samyagadarzana 37
Page #50
--------------------------------------------------------------------------
________________ samyagudarzana che. kAraNamAM upacAra siddhAMta mujaba Ane upacArathI samyagudarzana kahevAya che. udA. aMgAramadakAcArya. samyakatvanA bIjA be prakAranA bheda - dravya samyakatva ane bhAva samyakatva. navatattva prakaraNamAM dravya samyakatva ane bhAva samyakatva samajAvatA kahyuM che - jIvAi nava payatthe, jo jANai tassa hoi smmttN| bhAveNa saddahaMto, ayANamANe vi sammattaM / / 51 / / artha : je jIva-ajIva vagere navatattvone jANIne temAM zraddhA vyakta kare che ke zraddhA dharAve che tene bhAva samyakatva kahevAya che. je jIva jIvAdi navatattvone jANato nathI, paNa bhAvathI zraddhA kare che tene dravya samyakatva tarIke oLakhavAmAM Ave che. kavi RSabhadAsa emanA samyakatvanA copAImAM Aja vAta rajU karatA kahe che - vaLI samaktinA doya prakAra, dravya samaktino artha sUsAra; arihaMta vacana upara rUci ghaNI, eka vAta dravya samakti taNI.. 291 bIjo bheda kahuM nara eha, saDasaThi bola nara jANi jeha; bhAvi sAMbhalini Adari, doya prakAri samaktinA zari. 292 artha : samyakatvanA be prakAra che. arihaMta bhagavaMtanA vacano para saMpUrNa rUci hoya te dravya samyakatva kahevAya che. ane je manuSya samyakatvanA saDasaTha bola jANe che tenuM bhAvapUrvaka zravaNa karI tenuM AcaraNa kare che te bhAva samyakatva che. samyakatvanA baMne prakAra zreSTha che. dravya samyakatva - zrI jinezvara paramAtmA kathita tattvomAM jIvanI rUci, saMpUrNa zraddhA te dravya samyakatva che. bhagavatI sUtramAM kahyuM che - tameva saMavsaMbaM 38 samyagdarzananA prakAro che
Page #51
--------------------------------------------------------------------------
________________ nihiMvedyA arthat je jinezvara paramAtmA dvArA prarUpita che te ja satya che, te ja niHzaMka che. A prakAranA samyagadarzana e dravya samyagadarzana che. bhAva samyakatva - vastutattvane jANavAnA upAyarUpa naya-nikSepa-pramANa vagerethI jIva-ajIva Adi tattvone vizuddharUpe jANavA e bhAva samyakatva arthAt bhAva samyagdarzana che. evI ja rIte samyatvanA nizcaya samyakatva ane vyavahAra samyakatva ema be bheda che. nizcaya samyakatva - jJAna-darzana-cAritramaya AtmAno je zuddha pariNAma e nizcaya samyakatva che. deva, guru, AtmA, dharma - temAM niHzaMka zraddhA arthAt zuddhAtma tattvazraddhAne nizcaya samyakatva kahevAya che. nicchayao sammattaM nANAimayappasuddha prinnaamo| iara puNa tuha samae, bhaNisammatta heUhiM / / artha : jJAna-darzana-cAritramaya AtmAno je zubha pariNAma che, tene ja nizcaya samyakatva kahevAya che. arthAt ratnatrayanA zubha upayogamAM vartatA jIvane nizcaya samyakatva hoya che. vyavahAra samyakatva - nava tattvanI zraddhA ke tatvArtha zraddhAnuM e sudeva' kahetA arihaMta deva, suguru' kahetA arihaMta paramAtmAnI AjJA pramANe vicaratA paMcamahAvratadhArI sAdhu-sAdhvI ane sudharma' kahetA sarvajJa arihaMta paramAtmAe prarUpelo dharma enI zraddhA te vyavahAra samyagadarzana che. Ugyo muktino aruNodaya... samyagadarzana 39
Page #52
--------------------------------------------------------------------------
________________ 8 samyagdarzananA 67 (bhedo) bolo jo AtmAmAM samyaktvaguNa nizcayathI pragaTa thayo hoya to tenAmAM nIcenA 67 sthAno pragaTa thAya che, prApta thAya che. jyAre koI vakhata samyagdarzana na thayuM hoya to A 67 sthAno AcaravAthI samyagdarzana pragaTa thAya che. eTale A 67 sthAno e samyaktvanuM kArya paNa che ane samyaktva prAptinuM kAraNa paNa che. AcArya haribhadrasUrie samyaktva guNanA A 67 guNane samajAvato prAkRta bhASAmAM padyarUpe 'zrI samyaktva saptatikA'' nAmano graMtha lakhela che tenA uparathI zrI upAdhyAya yazovijayajIe 'samaktinA saDasaTha bolanI sajjhAya' lakhI che. temAM prathama DhALamAM teo kahe che, " cauM sahRNA ti liMga che, davidha vinaya vicAro re, traNa zuddhi, paNa dUSaNa, ATha prabhAvaka dhAro re / / 5 / / chaMda prabhAvaka aDa, paMca bhUSaNa, paMca lakSaNa jANIe, SaT jayaNA, SaT AgAra, bhAvanA chavihA mana ANIe; SaT chANa, samakti taNA, saDasaTha bheda eha udAra e, ehano tattva vicAra karatA, lahIje bhavapAra e / / 6 / / artha : cAra prakAranI zraddhA, traNa prakAranuM liMga ane dasa
Page #53
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakAranA vinayano tame vicAra karo tathA traNa prakAranI zuddhi, pAMca prakAranA dUSaNo ane ATha prakAranA prabhAvaka puruSo jANavA. ATha prakAranA prabhAvaka, pAMca prakAranA bhUSaNa, pAMca prakAranA lakSaNo jANavA jevA che. cha prakAranI jayaNA, cha prakAranA AgAra ane cha prakAranI bhAvanA manamAM bhAvo tathA samyaktvanA cha sthAno che ema samyakatvaguNanA kula 67 bolo mahattvanA che, temano tAttvika rIte vicAra karatA A AtmA bhavasamudrano pAra pAme che. samyakatva saptatikA'mAM kahyuM che, causaddahaNatiliGgaM dasaviNayatisuddhipaJcagayadosaM / __ aTThapabhAvaNabhUsaNa - lakkhaNapaJcavihasaMjuttaM / / 5 / / chavvihajayaNAgAraM, cha bhAvaNAbhAviyaJca chaTThANaM / iya sattasaTThilakkhaNa - bheyavisuddhaM ca sammattaM / / 6 / / vizuddha tattvazraddhAnarUpa samyagdarzananA A 67 bolo batAvyA che. je ghaNA ja mahattvanA che. A 67 bolonuM tAttvika rIte ciMtana karatA karatA AtmA A bhavasAgarathI pAra utarI zake che. A bolo vistArathI samajIe - cAra prakAranI zraddhA - vItarAga paramAtmA upara, temanA AjJA anusAra cAlanArA dharmaguruo upara ane vItarAge prarUpelA dharma upara parama rUci ane zraddhA, tenA ja bheda che - a) paramArtha saMstava - jIva, ajIva, puNya, pApa, Asava, saMvara, nirjarA, baMdha, mokSa Adi padArthone jANI temano abhyAsa karavo. vAraMvAra zravaNa, ciMtana, payAlocana karavuM ane yathArtha jJAnapUrvaka tenA para acala zraddhA karavI. kaM nihiM pannatta, tameva saa nisaM - jinezvara paramAtmAe je kahyuM che te ja satya che evI daDha zraddhA. AnA upara jinadAsa zrAvakanuM dRSTAMta ApeluM che te nIce pramANe che - A jaMbudvIpamAM bharatakSetramAM mathurA nagarImAM jinazAsana upara parama zraddhAvALo ( Ugyo muktino aruNodaya... samyagadarzana 41
Page #54
--------------------------------------------------------------------------
________________ jinadAsa nAme zrAvaka raheto hato. tenI sAthudAsI nAme patnI hatI. eka vakhata sadguru pAse samyakatva mUla bAra vato dhAraNa karyA ane sarvathA catuSpada parihAra parigraharUpa abhigraha dhAraNa karyo arthAt pazuo na rAkhavAno niyama lIdho. eka bharavADaNa roja sAdhudAsIne dahIM lAvIne ApatI. sAdhudAsI paNa ene icchita dravya ApatI. Ama baMne vacce mitratA baMdhAI. eka vakhata bharavADaNI potAnI putrInA vivAha prasaMgamAM jinadAsa ane sAdhudAsIne AmaMtraNa ApyuM. paNa amane A prasaMge AvavAno avasara nathI' ema kahI lagna prasaMgamAM javAnuM TALyuM ane ene vivAhane yogya keTalIka vastuo ApI. e vastuo vaDe vivAha prasaMga saMpanna thayo. e vastuonA RNamAMthI mukta thavA mATe bharavADaNIe lagna mahotsava bAda suMdara bAMdhAvALA traNa varSanI nAnI uMmaravALA kaMbala-zaMbala nAmanA be baLada zreSThIne bheTa ApyA. "amAre pazuo na rAkhavAno niyama che ema samajAvavA chatAM te jinadAsanA ghare baMne baLadone bAMdhI gaI. jinadAse baLadone joyA tyAre te viSAda pAmyo ane vicAravA lAgyo ke jo A baLadone huM choDI daIza to loko ene gADe jotaraze ane cAbukanA prahAra karaze jethI baLado duHkhI thaze ane jo gharamAM rAkhuM to mArA niyamano bhaMga thaze. ema mana AkuLavyAkula thavA chatAM anukaMpAthI baMne baLadonuM nirdoSa ghAsa ane pANI ApIne pAlana kare che. parvatithimAM jinadAsa upavAsa karI pauSadha grahaNa karIne dharmazAstrono svAdhyAya kare che. te sAMbhaLIne baLado paNa dharmamaya mativALA thayA. ApelA ghAsane khAtA nathI. baLadonuM A svarUpa joIne jinadAsa zreSThIne baLado pratye savizeSa bhAva thayo ane emane sAdharmika mAnI manohara AhAra vaDe e baLadonuM poSaNa karyuM. have eka vakhata jinadAsano koI parama mitra jinadAsane pUchayA vinA baMne baLadone doDAvavAnI vAhana krIDAmAM laI gayo. baMnene gADA sAthe joDI baLadonI sukumAratAne jANyA vinA jita meLavavA mATe paroNA mArIne ghaNA vegathI doDAvyA. agrimatA prApta karI ane pAchA jinadAsanA ghera mUkI dIdhA. jinadAsa jyAre ghare AvyA tyAre baLadonI A ni:sahAya, lohInI dhArAthI kharaDAyelI zarIranI paristhiti 42. samyagadarzananA 67 (bhedo) bolo )
Page #55
--------------------------------------------------------------------------
________________ joI atyaMta duHkhI thayA. baLadonA saMtApane dUra karavA rasadAyaka bhojana baLadone ApyuM. paraMtu atyaMta vyathAthI pIDita evA baLado tenI upara daSTipAta paNa karatA nathI. tyAre jinadAse anumAnathI jANyuM ke baLado have aMtima sthitimAM che ane anazana karavAnI buddhivALA che. tethI jinadAse ArAdhanA pUrvaka paMca parameSThi namaskAra maMtra ane dharmazravaNa karAvyuM jethI beu baLada samAdhithI AyuSya pUrNa karI nAgakumAra nikAyamAM devapaNe utpanna thayA. A pramANe jinadAsa zreSThIe jema paramArtha saMstava karyuM tema samyakatvaprAptinuM A paramArthasaMstava karavuM te prathama zraddhA che. ba) sudaSTa paramArtha saMstava - arthAt paramArthabhUta jIvAjIvAdi je padArtho che temane yathArtha rIte jANavAvALA sadgurunI sevA karavI. je jJAnI guru che, jJAna, darzana, cAritrarUpa ratnatraya jemanA jIvanamAM prakAze che, adhyAtmanA mArge je cAle che, jeo sUtra ane arthanA jANakAra hovAthI gItArtha che, sattara prakAranA saMyamanA ArAdhaka che evA sadguruno vinaya, sevA karavI arthAt temanA vacana upara pUrNa zraddhA rAkhavI, emanI AjJAnusAra vartavuM e sudaSTa paramArtha saMstava nAmanI bIjI saddhahaNA (zraddhA) che. te upara puSpaculA sAdhvInuM dRSTAMta che je nIce pramANe che - gaMgA nadInA taTa para puSpabhadrikA nAme nagarI hatI jyAM puSpaketu nAme rAjA hato jenI puSpavatI nAmanI rANI hatI. emane eka putra ane eka putrI rUpe yugalano janma thayo jenA nAma anukrame puSpacUla' ane puSpacUlA' ema rAkhyA. A baMneno paraspara atyaMta sneha jANIne te putra putrInA paraspara lagna karyA. zrAvaka dharmathI raMgAyelI puSpavatI rANI rAjAnA A kAryathI nirveda pAmI, vairAgya pAmI cAritra svIkAryuM. zubha sthAnamAM mRtyu pAmIne svargalokamAM devapaNe utpanna thaI. avadhijJAnathI putra putrIne viSaya bhoga bhogavatA joI emane pratibodha karavAnuM vicAryuM. ane te deve puSpacUlAne svapnamAM narakanI dArUNa, atyaMta kaSTamaya evI vedanAo dekhADI. nArakInA A svarUpane jotA bhayabhIta thaI eNe sarvasvapnonuM varNana enA pati puSpacUla pAse karyuM. puSpacUla rAjAe narakanuM svarUpa jANavA darzanazAstrIone bolAvyA. paraMtu puSpacUlAne temanA uttarathI saMtoSa na thatA K Ugyo muktino aruNodaya... samyagadarzana 43
Page #56
--------------------------------------------------------------------------
________________ arNikAputra AcAryane bolAvI temane narakanuM svarUpa pUchyuM. teoe sarvajJa kathita nArakInuM yathArtha svarUpa varNavyuM. e sAMbhaLI saMtoSa pAmelI rANI puSpacUlAe pUchyuM, "he bhagavAna kyA karmathI prANI narakanA tIvra du:khone pAme che?" arNikAputra AcArye kahyuM ke, "mAMsanuM bhojana karavAmAM Asakta, mahAraMbha-mahAparigrahamAM Asakta, paMcaMdriyano ghAta karanAra, raudra dhyAnathI jIva narakagati pAme che." tyAra pachI devalokamAM gayela mAtAe puSpacUlAne svapnamAM devalokanA sukha ane devonuM svarUpa batAvyuM. puSpacUle sarva darzanazAstrIone bolAvI devalokanuM svarUpa pUchyuM. emanA svarganA varNanathI puSpacUlAne saMtoSa na thatA arNikAputra AcAryane pUchyuM. emanA devalokanA varNanathI puSpacUlAne saMtoSa thatA AcAryane pUchyuM, "he bhagavaMta svarganA sukho kevI rIte prApta thAya?" AcArye kahyuM, "jinezvara paramAtmAe batAvela cAritra dharmanuM sArI rIte pAlana karavAthI svarga temaja sarva sukhanA sthAnabhUta mokSa paNa maLe che. A uttara sAMbhaLI puSpacUlAne ghaNo saMtoSa thayo. potAnA akAryano pastAvo thayo. vairAgya pAmI eNe AcArya pAse paMcamahAvratadhArI pravajyA grahaNa karI ane sArI rIte AtmakalyANa karavA lAgI. keTalAka kALa pachI arNikAputra AcArya zrutajJAnanA upayogathI bhAvimAM AvanArA bAra varSIya duSkALane jANIne potAnA ziSyone sukALavALA dezamAM mokalAvyA. paraMtu potAnuM jaMghAbaLa kSINa thavAthI te vihAra karavAmAM akSama hatA eTale tyAMja rahyA. puSpacUlA sAdhvIjI paNa temanI sevA-vaiyAvacca karavAnI pavitra bhAvanAthI tyAM ja rahyA. ane potAnA saMsAra paryAyathI paricita evA puSpacUla rAjAnA aMtaHpuramAMthI zuddha nirdoSa AhAra lAvI AcAryanI parama bhaktithI vaiyAvacca kare che. AvI uttama bhAvanAthI karAtI vaiyAvaccathI temane kevaLajJAna prApta thayuM. kevalI thavA chatAM gurunI sevA bhakti pUrvanI jema ja cAlu rAkhI. jJAna vaDe gurunI IcchA jANI e anusAra emano manovAMchita AhAra lAve che tyAre gurue pUchyuM, 'tuM mArA mananI icchAne haMmezA kevI rIte jANe che?' puSpacUlAe kahyuM, "he bhagavaMta, huM ApanI prakRtine jANuM chuM. paNa potAne kevaLajJAna thayuM che ema jaNAvyuM nahIM. 44 samyagadarzananA 67 (bhedo) bolo
Page #57
--------------------------------------------------------------------------
________________ eka vakhata varasatA varasAdamAM kevaLajJAnathI acittabhAgane jANI tyAMthI cAlIne AcArya mATe AhAra laI AvyA. AcAryazrIe AvuM aghaTita kAma kema karyuM ema pUchatAM emaNe jJAnanI vAta karI ane A AhAra nirdoSa che ema kahyuM. A sAMbhaLI AcArya "meM kevaLInI AzAtanA karI' ema vicArI kheda karavA lAgyA tyAre sAdhvIjIe kahyuM ke kheda na karo, tamane paNa nadI utaratA kevaLajJAna prApta thaze. keTalAka vakhata pachI AcArya ghaNA loko sAthe gaMgA nadI pAra karavA nAvamAM beThA. paraMtu je bAju AcArya bese te bAju nAva pANImAM namavA lAgI. te jotA nAvamAM beThelA lokoe temane nadImAM nAkhyA. AcArya pUrvabhavamAM apamAna karelI strI vyaMtaradevI thaI hatI te nAva DubADatI hatI. nadImAM paDatA AcAryanA zarIrane e zudra vyantarIdevIe trizUlathI viMdhyuM. zarIramAM trizUlanI asahya pIDA hovA chatAM AcArya potAnA lohI thakI thatA apakAya jIvonI thatI virAdhananA vicArathI bhAvadayAmAM caDyA. pariNAmanI dhArA vadhatA kSapaka zreNi para ArUDha thaI kevaLajJAna prApta karyuM, ane mokSe gayA. puSpacUlA sAdhvI paNa AyuSya pUrNa karI mokSe gayA. A pramANe puSpacUlA sAdhvIjIe gurunI parama sevA bhakti, vinaya karyo te sudaSTa paramArtha saMstava nAmanI bIjI saddaNA che. ka) vyApanna darzana varjana - jemaNe prabaLa mohanA udayanA lIdhe prApta thayela samyagadarzanane vamI dIdhuM hoya arthAt tyajI dIdhuM hoya ane saMsAranI mohajALamAM phlAyA hoya tevA patita jIvono tathA zithila cAritravALA temaja ajJAnI jIvono paricaya tyajI devo kAraNa jeo pote patita thayA che teonI sobatamAM rahevAthI bIjA paNa sanmArgathI bhaSTa thavAnI zakyatA rahe che eTale tevAonI sobatathI dUra rahevuM te vyApanna darzana varjana A trIjA prakAranI zraddhA che. ahIM rohagupta nAmanA nidbhavanI kathA che je nIce pramANe che - A bharatakSetramAM aMtaraMjikA nagarImAM balazrI nAme rAjA hato. te kALe e nagarImAM zrIgupta nAmanA jJAnI gItArtha AcArya hatA. eka vakhata emanA saMsAraparyAyathI bhAI ane sAdhupaNAmAM ziSya evA rohagupta muni emane vaMdana ( Ugyo muktino aruNodaya... samyagadarzana 4 5
Page #58
--------------------------------------------------------------------------
________________ ka2vA bIjA dezathI AvyA. e kALe e nagarImAM potAnI ghaNI vidyAnA baLathI ahaMkAravALo eka parivrAjaka Avyo. eNe ahaMkAranA madamAM DhaMDhero pITAvyo ke mArA jevo anya koI vAdI nathI, jo koI samarthajJAnI hoya to mArI sAthe vAda kare. rohagupte A paDaha sAMbhaLatA e vAdIno paDakAra svIkAryo ane zrIgupta AcArya pAse AvIne vAta karI. gItArtha AcAryae kahyuM ke A ucita karyuM nathI kAraNa e parivrAjaka vidyAnA baLavALo che eTale vAdamAM hArI jatA prativAdIne upadrava kare che. A sAMbhaLI rohagupte kahyuM ke vAdano svIkAra karyo hovAthI have pAchuM kema haThAya ? tethI karUNAmaya AcAryae te vAdInI vidyAnI pratipakSa vidyAo rohaguptane zIkhavADI ane maMtrelo rajoharaNa Apyo jethI parivrAjaka koI bhayaMkara upasarga kare to rajoharaNathI te upasarga palAyana thaI jAya. rAjyasabhAmAM parivrAjaka ane rohaguptano vAda thayo. parivrAjaka rohaguptane harAvavA mATe jaina siddhAMtane ja grahaNa karIne jIva ane ajIva ema beja rAzi saMsAramAM che ema kahyuM. rohagupte jItavA mATe jIva, ajIva ane nojIva ema traNa rAzi che ema kahI tenI siddhi karI. parivrAjake enI pAsenI melI vidyAono prayoga karyo. rohagupte gurue ApelI vidyAo dvArA te sarveno pratikAra karI jIta meLavI, jaina zAsananI prabhAvanA karI. paraMtu saMsAramAM vAstavika be ja rAzi che. eTale jyAre rohagupta guru pAse vijaya thaIne gayA tyAre gurue rohaguptane trirAzinI sthApanA karavA baddala Thapako Apyo ane rAjyasabhAmAM jaI utsutra prarUpaNA karavA badala kSamA mAMgavAnuM kahyuM. paraMtu rohagupta 'rAjasabhAmAM saunI samakSa meM je artha sthApyo che tene badale have bIjo artha kema sthApita thAya ? tenAthI to mArI apabhrAjanA thAya' ema kahI rohagupta kSamA mAgavA taiyAra na thayo. gurue ghaNuM samajAvyo paNa rohagupta mAnyo nahi. eTale gurue jaina darzana pramANe be ja rAzi yathArtha che e sthApavA rohaguptanI sAme te ja rAjasabhAmAM vAda karyo. cha mAsa sudhI vAda cAlyo paNa rohagupta potAno mithyAmata tyajato nathI. tyAre gurue kRtrikApaNa dvArA be ja rAzi che tenI siddhi karI ane zAsanadevIne pragaTa 46 samyagdarzananA 67 (bhedo) bolo
Page #59
--------------------------------------------------------------------------
________________ karI temanA dvArA paNa be ja rAzi che ema siddha karyuM. apamAnita thayelA rohaguptane gurue gacchamAMthI kADhI mUkyo tethI AvA bhraSTasamyaktvavALAno paricaya athavA enI kudezanAnuM zravaNa paNa jIvanA samyaktvane malina athavA asthira kare che; sanmArgathI bhraSTa thavAnI zakyatA hoya che tethI tevAono paricaya tyajI devo e trIjI sahaNA (zraddhA) che. Da) kudarzana varjana - jene samyagdarzana prApta thayuM nathI arthAt je mithyAdaeNSTi che, tema ja je 5radarzanI che, anyadharmI che tevA jIvono paricaya choDI devo, tevA AtmAo pAse dharmazravaNa karavuM nahi te kudarzana parihAra A cothA prakAranI zraddhA che. kA2Na jyAM sudhI AtmAne oLakhI, AtmAne lakSyamAM rAkhI vizuddha thavA mATe kriyA karAtI nathI, AtmadRSTi khIlavyA sivAya kevaLa kriyAkAMDano ja Agraha rakhAya che e mithyAtva che. AvA mithyAtvInI sobata ka2tA je kAMI aMze AtmadRSTi sanmukha thayA hoIe e paNa nAza thavAnI zakyatA hoya che. jema ke gaMgA nadInuM pANI madhura hovA chatAM samudranA khArA pANImAM pravezatA khArApaNAne ja pAme che tema mithyAtvIonI sobatathI jIva enAmAM pragaTa thayelA pavitra guNo khoI zake che. zAstramAM 180 kriyAvAdI, 84 akriyAvAdI, 67 ajJAnavAdI ane 32 vinayavAdI ema kula 363 mithyAdarzanInA mato batAvela che. A cAra zraddhAmAM pahelI be zraddhA tattvanuM jJAna karavAno abhyAsa ka2vo ane tattvanA jANakA2 gurunI sevA karavI, te jo jIvane samyagdarzana na thayuM hoya to te thavAnA nimitto che, jo samyagdaeNSTi prApta thaI hoya to tene poSaNa ApanAra uttama sahAyaka che. pachI je be zraddhA che - samyaktvathI patita thayelAnI sobata na ka2vI ane mithyAtvI, anya paradarzanI AtmAono paricaya tyajavo te. A prApta thayela samyagdarzanano bacAva ka2nA2 che. utpanna thayelA guNonuM rakSaNa ka2nA2 che. eTale A cAre prakAranI zraddhA vizeSa upayogI che. enAthI prApta thayela samyaktva TakI rahe che. temAM aticArAdi doSo lAgatA nathI. Ugyo muktino aruNodaya... samyagdarzana 47
Page #60
--------------------------------------------------------------------------
________________ traNa liMga rAgadveSanuM tIvra pariNAma jene graMthi kahevAya che. A graMthinA bheda dvArA utpanna thanAro AtmAno viziSTa pariNAma samyagadarzana kahevAya che. Atma-pariNAma adazya, parokSa hovAthI samyagRSTi tarIke jIvano sAkSAtkAra chadmastha jIvo karI zakatA nathI. je bAbatomAM pratyakSa pramANa asamartha hoya te bAbatono abhAnta nirNaya karavA mATe anumAna vagere pramANano Azaro levo paDe che tethI liMga dvArA samakitI jIvanuM anumAna karI zakAya che. liMga eTale cinha, nizAnI, AtmAne samyagdarzana prApta thayuM che ke nahi tenI je bAhya nizAnIo tene liMga kahevAya ane AMtarika nizAnIo te lakSaNa kahevAya) jene dhumADo hoya to agnino nirNaya karI zakAya, dhvajadaMDa hoya to maMdira hovAno nirNaya karAya tema A traNa jAtanA liMga arthAt cinha parathI samyagdarzana prApta thayuM che ke nahi teno nirNaya karI zakAya che. te traNa liMga che 1) zuzruSA 2) dharmarAga 3) devagurunI vaiyAvacca. 1) zuzruSA - zrutanI abhilASA, jinAgama sAMbhaLavAnI IcchA, jethI zrotAne zAstronA artha sAMbhaLavAmAM sAkara ane drAkSanA jevI mIThAza Ave. dharma sAMbhaLavAmAM evI prabaLa IcchA hoya ke jema koI yuvAna puruSa hoya, nirogI ane dhanAdithI sukhI hoya, potAnI navapariNita patnI sAthe pAMce IdriyonA viSayasukha bhogavato hoya tyAM divya gAyana sAthe nRtya thatuM hoya te sAMbhaLavAmAM yuvAna puruSanI jeTalI jijJAsA hoya, prabaLa IcchA hoya tenA karatA paNa vadhAre IcchA jene dharma, Atmadharma sAMbhaLavAnI thAya te zuzruSA nAmanuM samyatvanuM prathama liMga che. ahIM sudarzana zreSThI'nuM dRSTAMta ApeluM che - magadha dezamAM rAjagRhI nagarImAM zreNika rAjA hatA. tyAM arjuna nAme eka mALI raheto hato ane tene baMdhumatI nAmanI svarUpavAna patnI hatI. arjunamALI roja potAnI patnI sAthe bAganI najIkanA eka devaLamAM mudgarapANi nAmanA 48 samyagadarzananA 67 (bhedo) bolo )
Page #61
--------------------------------------------------------------------------
________________ yakSanI sugaMdhI puSpo vaDe pUjA karato. eka vakhata pUjA karavA jatAM te daMpatIne kAmAnya evA che mitroe joyA. pUjAmAM ekAgra banelA arjuna mALIne doraDAthI bAMdhIne tenI priyA baMdhumatI sAthe IcchA mujaba vilAsa karavA lAgyA. A joI arjunamALIne atyaMta kheda thayo. atizaya krodhAyamAna thayelA arjunamALIe yakSane Thapako Apyo, "he yakSa, huM dararoja tArI pUjA karuM chuM, ane tArA dekhatA ja A pApI kAmAMdhoe mArI samakSa mArA patnInI AvI viDaMbanA karI. tuM kharekhara paththaramaya ja cho, sAco deva nathI. tenA AvA vacana sAMbhaLIne atyaMta kopAyamAna thayelA yakSe arjuna mALInA zarIramAM praveza karyo. enA sarva baMdhanone kAcA sUtaranA tAMtaNAnI jema toDIne e mitro ane banyumatine loDhAnA muDjharathI mArI nAMkhyA. tyArathI dararoja eka strI sahita cha puruSone jyAM sudhI mAre nahi tyAM sudhI teno krodha zAMta thato nathI. e samaye rAjagRhI nagarImAM mahAvIra prabhu udyAnamAM samavasaryA. tyAre arjunamALInA bhayathI bhagavAnane vaMdana karavA koI strI puruSa nagara bahAra nIkaLatA nathI. rAjagRhImAM vizuddha samyagdarzana guNanA dhAraka sudarzana zreSThI rahetA hatA; je jinezvara paramAtmAnA caraNakamalanI sevAmAM atyaMta tatpara rahetA ane zrutavacana sAMbhaLavAnI rUcivALA hatA. eTale emaNe bhagavAnanI vANI sAMbhaLavA javA mATe mAtApitAnI AjJA mAMgI. mAtA-pitAe kahyuM, "atyAre arjuna mALIno moTo upasarga che, eTale atyAre tuM tyAM jatA aTakI jA, ahIMthI ja bhAvathI prabhune vaMdana kara.' paraMtu dharmAnurAgavALo sudarzana bolyo, 'traNa jagatanA nAtha evA paramAtmA ahIM padhAre, tyAre emano upadeza zravaNa karyA vinA mane bhojana paNa na kalpa.' ane arjuna mALInA upasargane gaNakAryA vagara sudarzana paramAtmAnA darzana karavA cAlyA. rastAmAM sudarzanane jotA arjuna mALI ene mudagarathI mAravA dhasI Avyo. sudarzane paNa upasarga Avyo che te jANI jinezvara paramAtmAne namaskAra karI, cAra zaraNa svIkArI, potAnA vratone saMbhArI, sarva jIvone khamAvI, duSkRta gRhA ane sukRta anumodanA karIne sAgArI anazana svIkAryuM ane jyAM Ugyo muktino aruNodaya... samyagadarzana 48
Page #62
--------------------------------------------------------------------------
________________ sudhI upasarga zAMta na thAya tyAM sudhI kAyotsarga karyo. sudarzananA tyAga-tapa ane enI zraddhA joI arjunamALInA zarIramAMno yakSa ene haNavA asamartha thayo ane potAnuM mulgara laI arjunamALInA zarIramAMthI bhAgI gayo ane yakSathI mukta thayelo arjunamALI bhUmi para paDyo. thoDI vAre caitanya prApta thatA teNe sudarzanane joyA. sudarzane paNa upasarga naSTa thayo che jANI kAyotsarga pALyo ane dezanA sAMbhaLavA javA taiyAra thatA arjuna mALI paNa emanI sAthe Avyo. baMnee atyaMta bhAvapUrvaka dezanA sAMbhaLI, vairAgI banelA arjuna mALIe bhagavAna pAse jaghanyathI paNa cha8 tapanA abhigrahapUrvaka dIkSAne grahaNa karI. krodhita lokonA pariSahane sahana karatA cha mAsa pasAra karyA. aMte be mAsanI saMlekhanA karI siddha padane prApta karyuM. sudarzana zreSThIe paramAtmA pAsethI tattva sAMbhaLavAnI zuzruSAmAM yakSaadhiSThita evA arjuna mALInA upasargane paNa na gaNakAryo ane lAMbA kALa sudhI dharmArAdhana karIne jinazAsananI prabhAvanA karI, AvI tIvra zuzruSA e samyaktvanuM prathama liMga che. 2) dharmarAga - Atmadharma sAMbhaLyA pachI te ja pramANe IcchA thAya, ahIM udAharaNa ApatA kahyuM che ke jene kakaDIne bhUkha lAgI che arthAt pUrepUro kSudhAtura thayo hoya evo brAhmaNa vikaTa vana pAra karIne Ave ane ene manohara ghebara khAvA maLe to je tIvra IcchAthI e ghebara Aroge tevI tIvra IcchAthI je dharmane Icche te dharmarAga nAmanuM samyakatvanuM bIjuM liMga che. AnA mATe eka brAhmaNaputranuM dRSTAMta ApeluM che. ujjainI nagarImAM dharmaparAyaNa evo devagupta nAme brAhmaNa ane enI patnI naMdA rahetA hatA. teone eka putra thayo. paraMtu pUrve karelA pApanA udayathI tenI kAyA haMmezA rogathI gherAyelI rahetI. ghaNA auSadho karAvavA chatAM tenA roga maTyA nahi. bAlyAvasthAthI ja rogI rahevAthI tene sau "rogadvija' kahIne bolAvatA. eka vakhata koI muni temane ghera gocarI mATe padhAryA. putra sahita mAtapitAe munine praNAma karIne rogane zamAvavAno upAya batAvavAnI vinaMti karI. muni gocarI pa0 samyagadarzananA 67 (bhedo) bolo )
Page #63
--------------------------------------------------------------------------
________________ mATe Avela hovAthI emaNe tyAre kAMI javAba na Apyo. eTale devagupta brAhmaNa putra sahita muni pAse jaI pAcho roga upazamAvavA mATe upAya pUchyo. mahAtmAe roga dUra karavA mATe ahiMsA, saMyama, tapamaya dharma e ja parama upAya che ema samajAvyuM. A sAMbhaLIne devagupta brAhmaNa pratibodha pAmyo ane gRhasthanA bAra vrata svIkAryA. brAhmaNaputra paNa dharmamAM zraddhAvALo banyo ane atizaya zraddhA ane premapUrvaka dharmanuM AcaraNa kare che. eka vAra IdramahArAjAe potAnI sabhAmAM A brAhmaNa daMpati ane enA putranA dharma pratyenA avicala rAganI prazaMsA karI. A sAMbhaLI be asahiSNu devo vaidyanuM rUpa laI temanI pAse AvyA. ane tenA svajanone kahyuM, 'jo A rogothI pIDita evA bALakane ame batAvela upacAra karazo to tenA roga zAMta thaI jaze.' A sAMbhaLI svajanoe e vaidyone (devone) turata upAya batAvavAnI vinaMtI karI. vaidyoe kahyuM, 'divasanA prathama prahare madhanuM sevana karavuM, pAchalA prahare madirApAna karavuM ane mAkhaNathI mizrita tathA mAMsathI yukta bhojananuM sevana rAtre karavuM.' A pApakArI kriyAne sAMbhaLI brAhmaNaputre kahyuM, jIvahiMsAnA kAraNabhUta A upacArane huM nahIM karuM. A cAre mahAvigaIomAM te te varNavALA asaMkhya jIvo utpanna thAya che. eTale AvI hiMsAkArI pravRtti ke je narakagAmI e huM nahIM karuM. vaidyoe haju tenI parIkSA karavA mATe kahyuM, zarIra e dharmanuM prathama sAdhana che, tethI sAvadha kriyA dvArA paNa tenI surakSA karavI joIe. pachIthI te sAvadhasevananuM prAyazcita tapa vaDe karI levuM. devonI A vAta sAMbhaLIne paNa brAhmaNaputra, ke tenA mAtApitA dharmathI calAyamAna thayA nahIM paraMtu merUparvatanI jema potAnA nizcaya para aDaga rahyA. tyAre tenI parama dharmarUci joI devoe vaidyanuM rUpa saMkelI dIdhuM ane potAnuM devarUpa pragaTa karyuM. ane emanI prazaMsA karI ke IndramahArAjAe jevuM tamAruM dharmamAM dRDhatva varNavyuM hatuM tevuM ja che." ema kahI brAhmaNaputranA zarIrane nirogI banAvyo, brAhmaNanA gharane vipula saMpattithI pUrNa karIne te devo devalokamAM potAnA sthAne gayA. A prasaMga joI e nagarIno rAjA ane svajano paNa dharma pAmyA. A bALaka nirogI thaI potAnA lIdhelA K Ugyo muktino aruNodaya... samyagadarzana 51
Page #64
--------------------------------------------------------------------------
________________ vratonuM samyak rIte pAlana karI, anukrame devalokamAM jaI bhAvimAM mokSe jaze. devoe enI kAyA nirogI karI eTale e lokamAM e 'Arogyadvija' tarIke prakhyAta thayo. 3) devagurunI vaiyAvacca - vidyAnI sAdhanA karanAra vidyAsAdhaka jema vidyA sAdhavAmAM ekacitta rahe che, alpa paNa pramAda ke ALasa karato nathI tema jinezvara paramAtmAnI arthAt sudevanI sevA-pUjA karavAmAM ane sAdhu mahAtmAonI arthAt sugurunI vaiyAvacca ka2vAmAM tatpara rahevuM, jarA paNa pramAda karavo nahIM e samyaktvanuM trIjuM liMga che. prabhupUjA dravya ane bhAva ema be prakAre che. dravya pUjA ATha prakAranI kahI che - zreSTha caMdana, sugaMdhI dhUpa, akSatacokhA, puSpa, zreSTha dIpaka, naivedha, phaLa, jala vaDe jinapUjA ATha prakAranI kahI che. ane bhAvapUjA to stuti, stotra, gIta, nRtya, vAjiMtrAdi bheda vaDe aneka prakAre che. utkRSTa dravyastavane ArAdhIne jIva acyuta devaloka sudhI jAya che jyAre bhAvastavathI jIva aMtarmuhUrta kALamAM muktine prApta kare che. AvI rIte jinezvara bhagavaMtanI temaja dharmamArgano upadeza ApanArA dharmAcAryonI azama, pAna, khAdima, svAdima, vastra, pAtrAdi bahu prakA2thI bhakti ka2vI, sevA karavI. ahIM 'ArAmazobhA'nuM dRSTAMta ApeluM che jeNe jinAlaya, jinamUrti ane dharmaguruonI sevA, bhakti ane vaiyAvacca karI e samyaktvanuM trIjuM liMga che. para samyagdarzananA 67 (bhedo) bolo -
Page #65
--------------------------------------------------------------------------
________________ dasa prakAranA vinaya jaina darzanamAM vinaya mUladharma kahevAya che. vinayI thavAthI aneka saguNonI prApti thAya che. anAdikALathI ajJAnI jIvane ahaMtA vaLagelI che. ahaMtA, ajJAna ane mithyAtva e traNe sahacArI che. vinayaguNa e traNene ane anya doSone dUra karavAmAM mahattvano bhAga bhajave che. ahIM nIce pramANe dasanA vinaya karavAnuM vidhAna che jene darzana vinaya kahe che - arihaMta, siddha, caitya, Agama (zruta), dharma, sAdhu, AcArya, upAdhyAya, pravacana (caturvidha saMgha), (samyakatva) darzana. A dasano vinaya karavo. | vinaya eTale bhakti karavI, sanmukha javuM, Asana ApavuM, Ave tyAre UbhA thaI AvakAra Apavo, jAya tyAre thoDA pagalA pAchaLa javuM, anAdi yogya vastunI nimaMtraNa karavI vagere. A bAhya bhakti che. temanuM bahumAna karavuM, temanA pratye atyaMta prIti rAkhavI, temanA guNonI stuti karavI, mana, vacana ane kAyA dvArA koIpaNa jAtanI AzAtanA na karavI, teo pratye pratikuLa vartana na karavuM A sarva darzana vinaya che. vinaya jenA tarapha karavAmAM Ave che temanA guNo pratye ApaNane saMpUrNa bahumAna che eTale temanA pratye pUjyabuddhi dhAraNa karI temanAmAM pragaTa thayelA saguNo A vinayaguNathI ApaNAmAM pragaTa thavAnI yogyatA keLavAya che. vinaya karavA yogya dasa vyakti nIce pramANe che - a) arihaMta - rAga, dveSa rUpI ari eTale zatruno saMpUrNapaNe nAza karI je vItarAga banyA che, potAnuM zuddha AtmasvarUpa jemaNe prakaTa karyuM che, lokAloka prakAzanAra kevaLajJAnane prakaTa karI jeo sarvajJa banyA che eTale sarvajJatA, vItarAgatA prApta karI tIrthakarapaNe vicAre che, 34 atizayonA svAmI che, samavasaraNamAM besI dharmadezanA ApI A jagatanA jIvonuM kalyANa Icche che, kare che, 12 guNothI mukta evA bhagavaMta e "arihaMta' che. huM Ugyo muktino aruNodaya... samyagudarzana 53
Page #66
--------------------------------------------------------------------------
________________ b) siddha - AThe karmono nAza karI, dehAtIta thaI, mukta thaI siddhazIlAmAM birAje che. anaMta jJAna, darzana, vIrya, AnaMda guNoMthI yukta che. niraMjana, nirvikAra, nirvikalpa, arUpI, nirbhaya, avyaya, avyAbAdha ItyAdi aneka guNone siddha bhagavAna dhAraNa kare che. c) caitya - eTale arihaMta paramAtmAnI pratimA. tIrthaMkara paramAtmAnI gerahAjarImAM vitarAgatA ane zAMtarasathI bharapUra temanI pratikRti arihaMtanA svarUpane ApaNI samakSa kare che. A pratimA zAzvata ane azAzvata ema be bhede hoya che. urdhva, adho ane tiskRlokamAM rahela zAzvata caityomAM birAjamAna zAzvata pratimA hoya che, zeSa azAzvata pratimAo che. d) Agama (mRta) - tIrthaMkara paramAtmAe prarUpela ane gaNadhara bhagavaMto dvArA racAyela zAstro je Agama kahevAya che, dvAdazAMgI kahevAya che tathA tenA vivecana rUpe pachInA AcAryoe je graMtho lakhyA che jemAM jaina darzananA siddhAMto rahelA che jema ke tatvArthasUtra ItyAdi te "zruta' kahevAya che. e) dharma - kSamA Adi dasa prakAranA yatidharma che. je kaSAya ane viSayono tyAga karAvanAra che, pApanI malina vRttiono tyAga karAvanAra che. e dasa prakAra nIce pramANe che - (1) kSamA - krodhano tyAga (2) namatA - mAnano tyAga (3) ArjavatA - mAyAno tyAga (4) saMtoSa - lobhano tyAga (5) tapa - (6 bAhya ane 6 atyaMtara) mananI vividha IcchAono virodha karavArUpa tapa (6) sattara bhede saMyama - mana ane Idriyo para vijaya (7) zauca - dravya ane bhAvathI nirmaLatA (8) satya (9) aparigraha (10) brahmacarya. A dasa prakArano dharma AtmAne enA vizuddha svarUpa tarapha laI janAra che. f) sAdhu - mokSamArganI sAdhanA karanAra sarvaviratidhara, ahiMsA, satya, acaurya, brahmacarya ane aparigraha A pAMca mahAvratonuM pAlana karanAra, cha 54 samyagadarzananA 67 (bhedo) bolo )
Page #67
--------------------------------------------------------------------------
________________ jIvanikAyanA rakSaka, pAMca samiti ane traNa gupti A aSTapravacana mAtAnA pAlaka e sAdhu che. g) AcArya - je darzana, jJAna, cAritra, tapa, vIrya A pAMca AcAronuM svayaM pAlana kare ane bIjA sAdhuo pAse pAlana karAve, caturvidha saMghanA nAyaka che, 36 guNothI yukta che e 'AcArya' che. h) upAdhyAya - jemane 11 aMga ane 14 pUrvanuM jJAna che ane bIjA sAdhuone bhaNAve che evA 25 guNoMthI yukta muni te upAdhyAya' che. 1) pravacana - sAdhu, sAdhvI, zrAvaka ane zrAvikA ema caturvidha saMgha te pravacana kahevAya che. j) darzana - jinezvara paramAtmA pratye ananya zraddhA, bhakti, sudeva-sugu-sudharmanI rUci, zraddhA e samyagudarzana che te darzana kSAyika, lAyopamika ane opazamika ema traNa prakAranA che. A dasa pado jaina zAsananA ArAdhya pado che. emano vinaya karavo e samyatvanuM aMga che. samyagudRSTi AtmAo A dasa padono pAMca prakAre vinaya kare che. te vinayathI prApta thayeluM samyaktva dIpI uThe che ane samyaktva aprApta hoya to prApta thAya che. te vinaya karavAnA pAMca prakAro A pramANe che - bhakti, bahumAna, guNastuti, avarNavAdano tyAga, AzAtanAno parihAra. 1) bhakti - Adarayukta vyavahAra e bhakti che. guru Ave tyAre gurunI sanmukha javuM, Asana ApavuM, namaskAra karavo, temanI sevA karavI vagere. 2) bahumAna - manathI atyaMta prIti. guru bhagavaMtanA darzana mAtrathI ja parama AnaMda thAya, ullAsa Ave, pUjyabhAva pragaTe. 3) guNastuti - arihaMta paramAtmAnI guNastuti karavAthI, temaNe prarUpelA dharmanI prazaMsA karavAthI, AcArya ane upAdhyAya bhagavaMtanI prazaMsA karavAthI, Ugyo muktino aruNodaya... samyagadarzana 55
Page #68
--------------------------------------------------------------------------
________________ caturvidha saMghanI prazaMsA karavAthI jIvane samyakatva arthAt bodhilAbhanI prApti thAya che. 4) avarNavAdano tyAga - jinazAsananI apakIrti thAya tevA kAryathI rakSA karavI. 5) AzAtanAno parihAra (tyAga) - arihaMta paramAtmA Adino jaghanyathI 10, madhyamathI cAlIsa ane utkRSTathI coryAsI AzAtanAno tyAga karavo. AvI rIte dase padano A pAMca prakAre vinaya karavAthI AtmAmAM dharmarUpI vRkSa Uge che. vinayanA A dasa pada para bhuvanatilaka muninI kathA A pramANe che - kusumapura nAmanA nagaramAM dhanada nAmano rAjA ane padmAvatI rANI hatA. teone 'bhuvanatilaka' nAme paramavinayavALo putra hato. te putramAM bIjA aneka guNo hatA te chatAM tenAmAM vinaya guNa ati adbhuta hato. eka vakhata dhanada rAjAnA rAjyasabhAmAM ratnasthala nagaranA amaracaMda rAjAne tyAMthI dUta Avyo. eNe rAjAne amaracaMdra rAjAnI putrI yazomatI sAthe rAjakumAra bhuvanatilakanuM pANigrahaNa karavAnI vinaMtI karI. rAjAe saMmati ApI. eTale zubha divase rAjakumAra bhuvanatilake maMtrI ane sAmaMto sAthe vivAha arthe ratnasthala nagarI tarapha prayANa karyuM. mArga pasAra karatA siddhapura nagaranI bahAra AvyA tyAM acAnaka rathamAM rAjakumAra murzita thayA. maMtrIoe ghaNA upAyo karyA paraMtu kumArane sAruM na thayuM paraMtu ene zarIramAM vedanA vadhavA lAgI. A samaye tyAM eka kevaLI bhagavaMta AvIne samosaryA. devoe racelA suvarNapatranA kamaLamAM besIne muni bhagavaMta dezanA ApavA lAgyA. maMtrI ane sAmaMto paNa dezanA sAMbhaLavA gayA. dezanAnA aMte sAmaMtonA agraNIe rAjakumAra bhuvanatilakane AvelA duHkhanuM kAraNa ane te duHkhathI mukta thavAno upAya pUkyo. tyAre jJAnI bhagavaMte enA pUrvabhavano vRttAMta kahyo. "ghAtakIkhaMDanA bharatakSetramAM pa6 samyagadarzananA 67 (bhedo) bolo )
Page #69
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhuvanAgara nAmanA nagaramAM aneka guNothI yukta evA AcArya bhagavaMta potAnA ziSyo sahita padhAryA. temano vAsava' nAme eka ziSya mahAtmAonI niMdA karanAro ane atyaMta durvinita hato. eTale gurue ene vinayI thavAnI zikhAmaNa ApI. vinayaguNanuM mahattva samajAvyuM ke kevI rIte vinaya e sarva prakAranA kalyANanuM bhAjana che. paraMtu guruno A upadeza A vAsava munine krodhanuM kAraNa banyo. e badhA munio pratye dveSabhAva karavA lAgyo e eTalI hada sudhI ke munione mArI nAkhavA emanA pANInA ghaDAmAM tAlapuTa viSa nAkhI pote bhAgI gayo. munio jyAre pANIno upabhoga karavA gayA tyAre zAsanadevIe temane aTakAvyA ane badhA munio bacI gayA. have A vAsava muni jaMgalamAM bhaTakatA sudhA, tRSNA, zIta, uSNa vedanAthI pIDAtA raudradhyAnathI marI sAtamI narake utpanna thayA. narakanA mahAduHkhone bhogavI, ghaNA bhavo saMsAramAM bhaTakIne ajJAna tapathI akAma nirjarA karI ghaNA karmone ochA karyA, khapAvyA ane have dhanada rAjAne tyAM bhuvanatilaka nAmanA putra tarIke utpanna thayo che. RSighAtanA pariNAmathI je kukarma bAMdheluM te bhogavatA bAkI rahela karma hamaNA udayamAM AvyuM che ane tethI A duHkha pAmyo che.' rAjakumAranA pUrvabhavano A vRttAMta sAMbhaLI sAmaMtoe kevaLI bhagavaMtane A duHkhathI nivAraNano upAya pUchaDyo. jJAnI bhagavaMte kahyuM, 'have enuM karma kSINa thaI gayuM che eTale kumAra have nirogI thaI jaze.' A sAMbhaLI maMtrIo kumAra pAse gayA. potAnA pUrvabhavano vRttAMta sAMbhaLI kumAra kevaLI bhagavaMta pAse jaI vaMdana karI, pote karelA pApa karmothI mukta thavAno upAya batAvavAnI vinaMtI karI ane kevaLI bhagavaMtanA upadeza pramANe lagna karavA nikaLelA kumAre tyAM ja jinadIkSA svIkArI. yazomatIe jyAre A vRttAMta jANyo tyAre te atyaMta kheda pAmI. paraMtu mana makkama karI cittane vairAgya mArga vALI eNe paNa guru pAse jaI dIkSA grahaNa karI. have bhuvanatilaka muni durvinitapaNAthI pUrvajanmamAM upArjana karelA potAnA pAponuM smaraNa karI teno nAza karavA mATe arihaMta, siddha, caitya, AcArya... Adi huM Ugyo muktino aruNodaya... samyagudarzana 57
Page #70
--------------------------------------------------------------------------
________________ dase padono bhakti, bahumAna, guNastuti Adi dvArA parama vinaya karavA lAgyA. boMtera lAkha pUrva sudhI cAritranuM pAlana karyuM. aMte padopagamana anazana svIkArI, sarva karmano kSaya karI mokSalakSmIne prApta karI. A pramANe bhuvanatilaka muni jema dase padono vinaya karavAthI paraMparAe mokSalakSmI prApta thAya che. 58 samyagadarzananA 67 (bhedo) bolo )
Page #71
--------------------------------------------------------------------------
________________ traNa prakAranI zuddhi samyakatvane je nirmaLa banAve te "zuddhi' kahevAya che. je traNa prakAranI che - mananI zuddhi, vacananI zuddhi, zarIranI zuddhi. jema vastra meluM hoya to pANI, sAbu vagerethI te zuddha thAya che, gharamAM dhULa, kacaro hoya to sAvaraNI AdithI sApha thAya che tema AtmA para lAgelo kacaro A traNa zuddhithI dUra thAya che - a) mana:zuddhi - sarvajJa bhagavaMtoe je pravacananI prarUpaNA karI che, je tattvo prakAzyA che te tattvo temaja te tattvone jeNe svIkAryA che te jIvo ja A saMsAramAM sArarUpa che bAkI badhuM asAra che evI nirmaLa buddhi te mana:zuddhi kahevAya che je naravarmA rAjAnA daSTAMta dvArA batAvelI che. jaMbUdvIpanA bhAratakSetramAM vijayavatI nagarImAM naravarmA nAme rAjA rAjya karato hato. tene harivarmA nAme putra hato. eka vakhata rAjAnI rAjasabhAmAM maMtrIo dharmaviSayaka carcA karatA hatA. eka kahe, 'dAkSiNyatA, dhIratA, paropakAra Adi lokAcAranuM pAlana karavuM e ja dharma che.' bIjo kahe che, "vedamAM kahela pavitra agnihotrAdi yajJo karavA e ja dharma che. trIjo kahe, 'pUrvapuruSonI paraMparAthI je AcarAtuM hoya e ja dharma che.' cotho kahe, "pratyakSa je dekhAya tene bhogavavuM e ja dharma che. puNya, pApa, parabhava jevuM kazuM che ja nahIM. A carcA sAMbhaLI rAjAe vicAryuM, dAkSiNyatA, parAkrama, paropakAra karavo e laukika dharma hoI zake. te puruSArthanA utkarSa svarUpa che paraMtu Atmahita karanAro lokottara dharma na kahevAya. vedokta yajJAdine je dharma kahyo che te hiMsAjanya hovAthI teno paNa dharma tarIke svIkAra na thaI zake. vaLI pUrvapuruSonI paraMparAthI ghaNI vakhata ajJAnajanya paraMparA paNa hoI zake mATe te paNa pramANabhUta nathI ane pratyakSa dekhIe ene ja jo pramANa mAnIe ane puNya pApAdi jo na mAnIe to sukha-duHkhAdi jagatane joIe chIe te kevI rIte hoya? mATe sAco dharma zuM hoI zake? huM Ugyo muktino aruNodaya... samyagadarzana 59
Page #72
--------------------------------------------------------------------------
________________ e ja samaye rAjasabhAmAM rAjAnA bAlyakALanA mitra 'madanadatta' nAmanA zreSThI rAjAne maLavA Avyo. je ghaNA varSothI vyApAra arthe deza videzamAM gayo hato. rAjAe pUchatA eNe potAnA dezavidezanA paribhramaNano vRttAMta kahyo ane sAthe ene adbhuta evA ekAvali hAranI prApti thayAnuM jaNAvyuM. ane te hAranI kathA saMbhaLAvI, ''deza-videzamAM pharatA dupadikA nAmanI aTavimAM zrI guNadhara nAmanA sUri bhagavaMtane joyA. huM emanI dharmadezanA sAMbhaLavA beTho. tyAM temanI dharmaparSadAmAM potAnI devI sahita dedIpyamAna kAMtivALo hAra dhAraNa karelA devane meM joyA. te deva vAraMvAra mArA tarapha premathI joto hato. teNe sUri bhagavaMtane pUchyuM ke A puruSa 52 ene atizaya prIti kema thAya che ? jJAnI bhagavaMte eno pUrvabhava kahI saMbhaLAvyo, 'kauzAMbI nagarImAM vijaya nAmanA rAjAne vijaya ane vaijayanta ema be putro hatA. bAlyavayamAM ja temanI mAtA mRtyu pAmI. rAjAe bIjA lagna karyA. beu putro yuvAna thayA ane badhI kaLAomAM pravINa thayA eTale rAjAe emane yuvarAja padano abhiSeka ka2vAnuM vicAryuM. A sAMbhaLI sAvakI mAtAne IrSyA thavAthI eNe baMne bhAIone viSamizrita lADavA khavaDAvyA. tethI baMne mUrchita thaI gayA. te ja udyAnamAM mAsakSamaNanA tapasvI 'divAka2' maharSi bIrAjamAna hatA. temanA darzanArthe Indra mahArAjA tyAM AvyA. avadhijJAnathI Indre A baMne bhAIo para thayelo viSaprayoga jANI e viSavikA2ne dUra karyo. tethI mUrchAmAMthI uThelA baMne rAjakumArone Indre banelI hakIkata jaNAvIne kahyuM, A maharSi na hota to nakkI tamAruM mRtyu thAta. tethI A maharSi tamArA mahA-upakArI che. sAvakI mAtAnuM AvuM anucita kArya joIne baMne bhAIo vairAgya pAmyA ane divAka2 maharSi pAse pravajyA grahaNa karI. lAMbA kALa sudhI duSkara tapadharmanuM AcaraNa karI AyuSya pUrNa karI prathama devalokamAM vidyutaprabha ane vidyutasuMdara nAme deva thayA. vidyutaprabha tyAMthI cyavIne naravarmA rAjAno parama mitra madanadatta thayo je vyApAra arthe pharato ahIM Avyo che. je tAro pUrvabhavano bhAI hovAthI tane enA tarapha atyaMta prema utpanna thAya che. guru bhagavaMtanA mukhethI A vRttAMta sAMbhaLI harSita thayelA te deve tenA gaLAmAM paherelo hAra mArA gaLAmAM nAkhyo. te ja vakhate vidyutasuMdara devane enA devalokathI cyavananA samyagdarzananA 67 (bhedo) bolo 60
Page #73
--------------------------------------------------------------------------
________________ cihno dekhAvA lAgyA. eTale eNe sUri bhagavaMtane enA AvatA bhavanI utpatti saMbaMdhI pUchatA sUrie jaNAvyuM ke e naravarmA rAjAno haridatta nAme putra thaze ane tyAM A ja hAranA darzanathI ene bodhibIjanI prApti thaze. A sAMbhaLI rAjAe potAnA haridatta putrane rAjasabhAmAM bolAvI e hAra batAvyo. hArane jotA ja haridattane pUrvabhavanuM jJAna thayuM ane madanadatte kahelI sarve hakIkata eNe paNa kahI. A sAMbhaLI naravarmA rAjAne dharmaviSayaka je saMdeha thayo hato ke kayo dharma sAco e dUra thayo ane vItarAga praNIta dharma ja sAco dharma che ema manamAM daDha zraddhA thaI. e samaye e ja nagaramAM zrI guNadharasUri padhAryA. rAjA emanA darzanArthe gayA. emanI pavitra dezanA sAMbhaLI rAjAe samyakatvanA traNa ddhipUrvaka (arthAtu vItarAgamAM ja devabuddhi, nirgatha paMca mahAvratadhArImAM guru buddhi ane jinezvara paramAtmAe prarUpelA dharmamAM dharmabuddhi) zrAvakadharmano svIkAra karyo ane vizuddhipUrvaka dharmane ArAdhavA lAgyo. eka vAra saudharmendra devasabhAmAM naravarmA rAjAnI manathI paNa surAsura vaDe calAyamAna na thAya tevA samyaktvanI prazaMsA karI. A sAMbhaLI suvega nAmano deva temanI parIkSA karavA pRthvI para Avyo. eNe rAjavATikAthI pAchA pharatA naravarmA rAjAne dUrAcAra ane sAvadha vyApAra AcaratA munione batAvyA. paraMtu rAjA jarApaNa vicalita na thayo. jainazAsana prApta thayelAmAM AvI malinatA hoI ja na zake. kadAca koI pUrvakRta karmanA udayathI jIva AvuM AcaraNa karato haze to paNa mAre dharmopadeza ApI A jIvane sanmArge lAvavo joIe ane jinazAsananI avahelanA aTakAvavI joIe. ema vicArI rAjAe amRta jevI mIThI vANIthI e munione durvyavahAra na karavA samajAvyA. rAjAnA jaina dharma paranI zraddhA joI suvegadeve potAnI mAyA saMkelI lIdhI ane rAjAnI ghaNI prazaMsA karI. rAjAe paNa lAMbA samaya sudhI zrAvakadharmanuM sevana karI kALAntare putra sAthe dIkSA grahaNa karI niticArapaNe cAritranuM pAlana karyuM. anukrame te mokSa prApta karaze. A pramANe naravarmA rAjA jevI sarvajJa prarUpelA dharma pratye nirmaLa buddhi te samyakatva vize prathama manazuddhi che. huM Ugyo muktino aruNodaya... samyagudarzana 61
Page #74
--------------------------------------------------------------------------
________________ b) vacanazuddhi - jinezvara paramAtmAnI bhakti, emanA caraNakamalanI upAsanAthI je kArya siddha na thayuM te kArya anya koI deva devIthI kema thaI zake, arthAt na ja thAya. vItarAga choDIne anya devonI stuti karavAthI samyakatva malina bane che. tethI vItarAga evA jinezvara bhagavaMtanI ja stuti karIza AvuM satya nirUpaNa karavuM te vacanazuddhi che. enA mATe bhoja rAjAnI sabhAmAM somacaMdra brAhmaNa ane enI patnI somazrInA putra dhanapAla paMDitanI vacanazuddhi para kathA che. c) kAyazuddhi - dehane aneka prakAre chede, bheda, vedanA upajAve te badhuM sahana karavuM paraMtu jinezvara paramAtmA sivAya anya sarAgI devone vaMdana nahIM ja karavA, vItarAga devane ja mastaka namAvavuM te kAyika zuddhi che. tenA para vajakarNarAjAnuM dRSTAMta che. ayodhyA nagarImAM dazaratha rAjAnA putra rAma kaikayI rANIe karelA varadAnanI mAMgaNInA kAraNe lakSmaNa ane sItA sahita jyAre paMcavaTI tarapha jatA hatA tyAre avaMtI nAmanA dezamAM AvyA. tyAM dhana-kaMcanathI paripUrNa gharo, dhAnyathI bharapUra khetara, sarvajAtanI vastuthI bharapUra dukAno paraMtu manuSyonI vasati vinAno evo suMdara pradeza joyo. te joIne rAmacaMdrane Azcarya thayuM. tyAM dUrathI eka mANasane joyo tene bolAvI A nagaranI nirjanatAnuM kAraNa pUchatA teNe jaNAvyuM, 'ahIMdazapura nAmanA nagaramAM vajakarNa nAmano rAjA hato. te ghaNA guNavALo hato paNa eka vakhata zikAra mATe jatA teNe eka bANathI sagarbhA hariNIne vIMdhI. haraNIno to zikAra thayo sAthe bANanA prahArathI garbhano prapAta thayo. vedanAthI taraphaDatA te garbhane joI rAjA atyaMta kheda pAmyo ane vicAravA lAgyo, "meM garbhano ghAta karI bhayaMkara pApa karyuM che. have mAruM zuM thaze? ema karUNA utpanna thayelo rAjA vairAgyathI raMjita thaI atyaMta udAsa thayo. tyAM zilAtala para AtApanA letA eka munine joyA. munine vaMdana karIne ahIM jaMgalamAM ekalA vasavAnuM kAraNa pUchyuM. munie rAjAne dharma samajAvyo. jIva deharUpe arthAt paryAyarUpe azAzvata che ane dravyarUpe zAzvata che. je nirdayapaNe jIvahiMsA kare che te bhavAntaramAM narakagAmI samyagadarzananA 67 (bhedo) bolo )
Page #75
--------------------------------------------------------------------------
________________ thAya che. ane je tapa-niyama-saMyama Acare che te parabhavamAM sukhI thAya che. muninA A vacano sAMbhaLIne rAjA pratibodha pAmyo ane pote karelA pApanAzano upAya pUchyo. munizrIe sudeva, suguru ane sudharmanuM svarUpa samajAvI enA upara saMpUrNa zraddhA te samyakatva che. hiMsA, jUTha, corI, maithuna ane parigrahano tyAga temaja kaSAyanA tyAgarUpI dharma samajAvyo. vajakarNa rAjAe vItarAga deva ane paMcamahAvratadhArI saMsAratyAgI evA guru sivAya anyane namaskAra karIza nahIM evA deDha nizcayapUrvaka samyavrata sAthe bAra vatone grahaNa karyA. eka vakhata ene vicAra Avyo ke huM dazapura nagarano rAjA chuM paraMtu ujjainI nagarInA siMharatha rAjAno sevaka chuM. eTale enI AjJAne AdhIna chuM. eTale jinezvavara paramAtmA sivAya bIjA pAse mAthuM na namAvavAnA potAnA niyamanA rakSaNa mATe teNe potAnI aMguThI upara zrI munisuvratasvAmInuM biMba kotarAvyuM eTale jyAre siMharatha rAjAne namaskAra karavo paDe tyAre te aMguThImAM goThavela paramAtmAne namaskAra karIne vyavahAra karato. eka vakhata koI durjane A vAta siMharatha rAjAne kahetA te vajakarNa para gusse thayo ane caturaMgI senA sAthe vajakarNa para caDAI karI. A vAtanI khabara vajasena rAjAne vidyuta nAmanA puruSe ApI. potAnI hakIta jaNAvatA eNe rAjAne kahyuM ke e ujjainInagaranI anaMgalatA nAmanI gaNikAmAM Asakta thavAthI enA kahevAnusAra siMharatha rAjAnA rANInA alaMkAro coravA rAjAnA zayanakhaMDamAM gayo, tyAM rAjA rANIno vArtAlApa sAMbhaLatA khabara paDI ke siMharatha rAjAne AdhIna evo vajakaraNa rAjA samyatvanA rakSaNa mATe vIMTImAM rahela jinezvarane namaskAra kare che paNa rAjAne mAthuM namAvato nathI. te sAMbhaLI potAnA vezyA vilAsa ane corInA kAryane niMdato evA e vidyuta nAme puruSe siMharatha rAjAnA kopanI vAta vajasena rAjAne karI. A sAMbhaLI vajasena rAjAe nagaranA sau loko sAthe killAnI aMdara khANI pINInI sAmagrI bharI chupAI gayo. siMharatha rAjAe nagarane ghero ghAlI vajakarNa rAjAne tyAM dUta mokalyo. rAjAe dUta sAthe javAba mokalAvyo ke siMharatha rAjA mAruM rAjya laI huM Ugyo muktino aruNodaya... samyagadarzana 63
Page #76
--------------------------------------------------------------------------
________________ zake che. huM anya rAjyomAM jaIne rahIza paraMtu niyamano bhaMga karIza nahIM. tethI sarva nagaravAsIo potAnA ghara-hATa khullA mUkIne killAmAM bharAI gayA che. nagarI nirjana thavAno A vRttAMta e puruSe rAmacaMdrane Apyo. rAmacaMdrae vajasena rAjAnI dharmaniSThA joI sAdharmikane sahAya karavA lakSmaNa sAthe siMharatha rAjAnI sAme yuddha lalakAryuM ane siMharatha rAjAne parAjita karyo. ene vajakarNa pAse lAvI beunI mitratA karAvI ane vajakarNane enuM rAjya pAchuM apAvyuM. vajakarNa rAjA samyadarzananA zuddhipUrvaka potAnA vratonuM pAlana karI chelle saMlekhanA laI devalokamAM gayA. tyAMthI avI manuSyabhavane prApta karI siddhipada prApta karaze. AvI rIte vItarAga paramAtmA ane emanI AjJAnA ArAdhaka evA paMcamahAvrata dhArI sAdhune ja vaMdana karavAno niyama te kAyazuddhi che. A pramANe mana, vacana ane kAyAnI trividha zuddhi e samyatvanA pratIka che. 64 samyagadarzananA 67 (bhedo) bolo )
Page #77
--------------------------------------------------------------------------
________________ pAMca dUSaNa (samyaktvamAM na sevavA yogya pAMca dUSaNa) samyaktvane je dUSita kare te 'dUSaNa' kahevAya che. AvA pAMca dUSaNa che - a) zaMkA b) kAMkSA c) vicikitsA d) mithyAdaSTinI prazaMsA e) mithyAdaSTino saMga. A dUSaNo tyajavA yogya che. kAraNa e samyakatvane malina ka2nA2A che. a) zaMkA - arihaMta paramAtmA sarvajJa hovAthI emaNe prarUpela, emaNe kahela tattvo saMpUrNa satya che. paraMtu atIndriya vastuo cakSu Adi IdriyothI jANI zakAtI nathI. udA. svarga, naka, nigoda, mokSa vagere ApaNe joI, jANI zakatA nathI. tyAre jinezvara bhagavaMta, je rAga, dveSa ane moha Adi doSonA kSayathI sarva zreSTha Apta che teonA vacanamAM zraddhA na karatA emAM zaMkA ka2vI; enuM AcaraNa samyaktvane dUSita karanAruM che. kevalajJAnathI je jaNAya te IMdriyagamya jJAnathI na dekhAya, ghaNI vastuo che je jJAnIgamya hovAthI zraddheya che emAM zaMkA karavI te dUSaNa che. enA upara zrI ASADhAbhUtinuM dRSTAMta che. ayodhyA nagarImAM ekavAra zrI AryaASADhAbhUtisUri nAme AcArya padhAryA je gItArtha, uttama caritradhara ane zAstronA pAragAmI hatA. emanI sAthenA je je sAdhuo AhArano tyAga karI anazana karatA temane teo nirvedakArI vANI vaDe niryAmaNA (aMtima ArAdhanA) karAvatA ane te sAdhuone kahetA, 'kALadharma pAmIne jo tame deva thAo to avazya amane darzana ApavA Avajo.' sAdhuo paNa tenA mATe saMmati ApI kALadharma pAmI devalokane prApta karyuM paraMtu tyAMnA daivikasukhomAM vyasta thavAthI koI paNa pote Apela vacana pramANe sUrine darzana ApavA AvyA nahi. eka vakhate uttama ArAdhaka ane cAritravAna evA eka vinita ziSyane sUrie aMtima ArAdhanA karAvI ane prArthanA karI ke jo tane devaloka prApta thAya to jarUrathI mane darzana karAvavA Avaje. paraMtu kALadharma pAmIne deva thayelo e ziSya paNa devalokanA bhogomAM vyasta thavAthI gurune darzana ApavA Ugyo muktino aruNodaya... samyagdarzana 65
Page #78
--------------------------------------------------------------------------
________________ Avyo nahi. tethI potAnA karmanA udayathI AvA zAstranA pAragAmI evA sUri paNa paralokanI zaMkA vALA thayA. ke jo paraloka hoya to deva thayelA mArA ziSyo ahIM AvIne mane darzana Ape. paraMtu mArA eka paNa ziSya deva tarIke darzana ApavA AvyA nathI. tethI AkAzapuSpanI jema paraloka nathI, zarIrathI judo koI bIjo jIva nathI. tethI je mRtyu pAmelA mArA koI paNa ziSya mane darzana ApyA nathI. to zA mATe sAdhu jIvana svIkArI nAhaka kAyAkaSTa sahana karavuM? Ama vicArI sUtelA sAdhu samudAyane mUkIne rAtrimAM saMsAra sukhanA arthe teo cAlI nIkaLyA. ' have deva thayelA ziSya, avadhijJAnanA upayoga vaDe gurune patita thatA joyuM ane emane pratibodhavA emanA mArgamAM eka gAma vikavyuM. tyAM atyaMta ramaNIya nRtyano prAraMbha karyo. tene jotA cha mahinA guru tyAM UbhA rahyA. devIzaktithI emane bhUkha-tarasa ke UMgha AvI nahi. tyArabAda te deva anukrame judA judA svarUpe - pRthvIkAya, apakAya, agnikAya, vAyukAya, vanaspatikAya ane trasakAya nAmanA bALakonA rUpo karIne sAme Avyo. e bALako ghaNA alaMkAro paherelA hatA. patitapariNAmI evA A sUri tenA alaMkArone lUMTavA jAya che tyAre te bALako sUrine judI judI vArtAo kahe che ke ame jenuM zaraNa lIdheluM tenAthI ja amane bhaya utpanna thayo. eTale tamArI pAse rakSaNa meLavavA AvyA paNa tame ja lUMTanArA thayA cho je yogya nathI. AvI zikhAmaNa ApanAra bALakone e sUrie haNI nAMkhyA ane emanA bALakonA) alaMkAro lUMTIne potAnA pAtramAM bharyA. tyArabAda te deve AMkhamAM aMjana, hAra-kaMkaNa Adi alaMkArothI vibhUSita evI eka sAdhvInuM rUpa karyuM te joIne sUri bolyA, "he jaina zAsananano nAza karanArI, tuM mArA dRSTipathathI dUra thaI jA, je sAdhvI thaIne Ama potAnA zarIrane zaNagAre che. tyAre sAdhvIe AcAryane kIdhuM, 'tame AcArya cho, guNI cho to tamArA A pAtramAM zuM bhareluM che? bIjAnA sarasava jeTalA paNa chidrone juo cho paraMtu potAnA bilIpatra jevA moTA doSone jotA nathI.' sAdhvI pAsethI marma sthAnathI viMdhAyela sUri AgaLa cAlyA. tyAM sainya sahita AvatA eka rAjAne joyo. rAjAe sUrine pramANa karI 66 samyagadarzananA 67 (bhedo) bolo )
Page #79
--------------------------------------------------------------------------
________________ potAne tyAM AhAra vahoravA mATe vinaMtI karI. paraMtu tema karatA rAjA enA pAtramAM rahelA alaMkAro joze ema vicArI sUrie rAjAnI vinaMtIno asvIkAra karyo. eTale rAjAne krodha AvatA eNe balAtkAre pAtro kheMcyA. temAM alaMkAro jotA rAjAne atyaMta gusso Avyo. 'A sarva alaMkAro mArA bALakonA che, tame mArA bALakone mArIne, emanA alaMkAro lUMTI lIdhA che. jaina AcArya thaI tame AvA kArya karo cho." rAjAnA krodhathI sUri atyaMta bhayabhIta ane ciMtIta thatA deve potAnuM daivika svarUpamAM pAchA AvI sUrine pratibodhavA mATe eNe bALakonuM, sAdhvInuM ane rAjAnuM rUpa lIdheluM jaNAvyuM. eNe sUrine AvA tyAgI, gacchanA nAyaka hovA chatAM jinezvaranA vacanamAM ane pUrvabhava, AtmA AdimAM zaMkA thavAnuM kAraNa pUchyuM. sUrie kahyuM ke aneka sAdhuone deva thayA pachI darzana ApavAnuM kaheluM. ane A deva to pUrvabhavamAM sUrino atyaMta vinita ziSya hato. teNe to enA aMtima samaye deva thayA pachI sUrine darzana ApavA AvavAnI pratijJA karelI. chatAM te paNa na Avyo. tethI sUri parabhava vagere tattvomAM zaMkAvALA thayA. tyAre te deve sUrine samajAvyuM ke daivika nATaka jovAmAM te cha mahinA sudhI UbhA rahyA, bhUkha-tarasanI paNa khabara na paDI. to devo paNa devalokamAM jaI tyAMnA bhogasukhomAM evA Asakta bane che, emanA mATe A manuSyaloka durgadhavALo lAge che eTale e tyAMnA viSayabhoga choDIne ahIM manuSyalokamAM AvavA IcchatA nathI. paraMtu enA mATe devaloka-nAraka nathI ema vicArI jinezvara bhagavaMtanA vacanomAM zaMkA karavI yogya nathI. tenAthI prApta thayela samyaggadarzana malina thAya che. jinezvara paramAtmAe je kahyuM che te tema ja che.' evI zraddhA rAkhavI yogya che, ema sUrine pratibodha pamADI te deva potAnA sthAne (devalokamAM) pAcho gayo ane sUri paNa potAnA gacchamAM pAchA pharI, prAyazcita laIne sArI rIte cAritranuM pAlana karyuM. AvI rIte ASADhabhUti AcAryanI jema zaMkA doSane dUra karIne jinezvaranA vacanomAM saMpUrNa zraddhA rAkhavI. b) kAMkSA - vItarAga paramAtmAe prarUpelo jaina dharma maLyA chatAM anya dharmonI IcchA karavI. AnA be bheda che - deza kAMkSA ane sarva kAMkSA. K Ugyo muktino aruNodaya... samyagudarzana
Page #80
--------------------------------------------------------------------------
________________ deza kAMkSA - maharSi buddha bhikSuone sukhakArI dharma darzAvyo che kemake teo snAna, anapAna, vagere dvArA sukhano anubhava karI zake che. mATe e dharma svIkAravA yogya che. sarva kAMkSA - brAhmaNa, parivrAjaka evA ajeno viSayasukhane bhogavavA chatAM mokSasukha (emanA dRSTikoNathI) meLavI zake che. mATe emano dharma paNa AdaraNIya che. AvI rIte anya dharmanI IcchA mAtra thavI te samyakatvamAM doSarUpa che. kAraNa anya dharmomAM AtmAnA zuddha svarUpanuM yathArtha pratipAdana nathI. temaja jagatanA padArthonuM paNa eka nayanA ekAMtavALuM pratipAdana hovAthI te sAcuM nathI, AtmAne hitakArI nathI. ahIM jitazatru rAjA ane atisAgara maMtrInuM dRSTAMta che. vasaMtapura nAmanA nagaramAM jitazatru rAjA ane enA matisAgara maMtrI hatA. rAjA vIratAmAM ane maMtrI buddhimAM uttama hatA. eka vakhata tenI rAjasabhAmAM eka azvano vepArI deza-videzanA atyaMta kuzaLagativALA jAtavAna ghoDA laIne vecavA Avyo. rAjA pote paNa azvanI parIkSA karavAmAM kuzaLa hovAthI viziSTa jAtavALA, vegavAna ane manohara caMdranA kiraNa jevA be zveta ghoDAnI pasaMdagI karI ane te ghoDAnI parIkSA karavA eka ghoDA para rAjA ane bIjA para atisAgara maMtrI caDyA. A baMne ghoDA viparita zikSAvALA hovAthI pavanavegI gatithI doDavA lAgyA ane jyAre rAjA ane mahisAgara ghoDAne UbhA rAkhavA lagAma kheMce to tema vadhAre ne vadhAre teja doDe. thAkIne emaNe jyAre lagAma choDI dIdhI tyAre te ghoDA viparIta zikSAvALA hovAthI UbhA rahyA. ahIM e nirjana vanamAM AvI pahoMcyA. atyaMta thAkelA rAjA ane maMtrI ghoDA parathI utaryA paraMtu zrama-bhUkha ane tarasathI mUcha pAmyA. thoDIvAramAM rAjAnuM sainya emane zodhatA tyAM AvI pahoMcyuM ane rAjA potAnA nagaramAM pAcho pharyo. rAjAe rasoIyAne svAdiSTa AhAra banAvavAno Adeza karyo. rAjAnA Adeza anusAra rasoIyAe paNa ghaNA alaga alaga vyaMjano banAvyA. atizaya bhUkha lAgI hovAthI ane rasanI lolupatAthI rAjAe ghaNo ghaNo AhAra Arogyo. tethI ajIrNa thavAthI ene peTamAM zULa utpanna thayuM, ane asahya vedanA sAthe te mRtyu pAmyo. matisAgara 68 samyagadarzananA 67 (bhedo) bolo )
Page #81
--------------------------------------------------------------------------
________________ maMtrI buddhimAna hovAthI potAnI bhUkha maTe teTalo ja ane ucita evo AhAra eNe Arogyo. bIjI vAnagIo atyaMta AkarSaka dekhAtI hovA chatAM teNe tenI AkAMkSA paNa karI nahIM. eTale lAMbA kALa sudhI sAruM Arogya rahetA te sukhI thayo. A kathAno sArAMza che ke saMsArI jIvo rAjA ane maMtrI jevA che. koI jIvo tapa Adi mAtra bAhya guNone joI jUdA jUdA darzanonI abhilASA kare che te manuSyo samyakdarzanathI patita thAya che ane je je manuSyo maMtrInI jema vivekapUrvaka varte che, guNa-doSano nirNaya kare che, anyamAM camatkAra dekhAvA chatAM tenAthI aMjAtA nathI teo samyagadarzanathI patita thatA nathI. AvI rIte AkAMkSA nAmanA doSane samyak prakAre dUra karavo joIe. c) vicikitsA - phaLano saMdeha. zrI jinezvara deve prarUpelA dharma ArAdhanAnA phala pratye saMdeha karavo. udA. A dharma anusAra duSkara tapazcaryA karavAthI mane bhaviSyamAM kaMI lAbha thaze ke nahi evI zaMkA rAkhavI. athavA sAdhu-sAdhvI Adi munijano vizenI jugupsA eTale ke A munio malina rahe che, temanA malina vastra Adi joI temanA pratye dhRNA karavI, enA karatA teo acitta jalathI snAna kare to zuM doSa lAge? evI vicAraNA e vicikitsA' nAmano doSa che. je tyajavA yogya che. ahIM vidyAdhara rAjA jayasuranI rANI zubhamatinI kathA che jeNe muninA zarIranA malanI durgachA karI tethI tenuM samyakta malina thayuM. potAnI bhUla samajAtA muni pAse vAraMvAra kSamAyAcanA karavA chatAM bIjA bhave sAdhunI karelI durgachAthI baMdhAyeluM karma udayamAM AvyuM ane tenuM samasta zarIra asahya durgadhavALuM banyuM. A pramANe vitigicchA nAmano doSa samyaktvane malina karanAra che. d) mithyAdaSTi prazaMsA - je mithyAdRSTi hoya paraMtu temanAmAM koI sArA guNa dekhAya, jema ke anukaMpA guNa, dAna guNa, brahmacarya ItyAdi. emanI jAheramAM prazaMsA karavI te doSarUpa thAya che kAraNa guNo sadA prazaMsanIya che paraMtu teno dhAraka pAtra mithyASTi hovAthI prazaMsanIya nathI. temAM utpArganA prazaMsAno moTo doSa che. je doSa badhA guNone DhAMkI de che. unmArgI jIvonI prazaMsA karatA teNe svIkArelA Ugyo muktino aruNodaya... samyagadarzana 69
Page #82
--------------------------------------------------------------------------
________________ unmArganI puSTi thAya che. ahIM koI vakhata bIjA darzano - 'kapilAdi darzana, yuktithI yukta che athavA buddhanuM athavA sAMkhya AdinuM A vacana tattvarUpa che ema stuti ka2vI' A prazaMsA paNa samyaktvanuM dUSaNa che. ahIM kamalapura nagaranA harivAhana rAjAno putra bhImakumAranuM udAharaNa che. e) mithyAdRSTino paricaya - mithyAdaeNSTio sAthe nivAsa karavo ke paraspara vArtAlApa karavo te che mithyAdaeNSTino paricaya. jenAthI sabhyaSTi jIvonuM samyaktva zithila thavAno saMbhava hoya che. vAraMvAra mithyAdaSTionI vAto sAMbhaLavAthI, bAhya AcaraNa jovAthI ane tarka pUrvakanI dalIlovALI mithyA dharmacarcA ka2vAthI anAdikALanA gADha saMskAravALuM mithyAtva jAgRta thaI zake che jethI prApta thayeluM samyaktva cAlI javAnI zakyatA hoya che eTale mithyAdaeNSTino vadhAre paricaya thavo e paNa samyaktvanuM dUSaNa thAya che. ahIM saurASTravAsI eka zrAvakanI kathA che. saurASTra dezamAM zrI jinezvara paramAtmA pratye parama zraddhAvALo ane sabhyajJAnAdi tattvane jANanAro suzrAvaka raheto hato. tyAM duSkALa paDavAthI te zrAvaka bauddha sAdhuo sAthe avaMtideza tarapha cAlyo. mArgamAM bauddha sAdhuoe ene kahyuM, 'jo tuM amAro sAmAna upADaze to ame tane bhojanAdi ApIzuM.' e zrAvaka pAse khAvAnuM na hovAthI eNe emanuM vacana svIkAryuM. mArgamAM bauddha sAdhuo sAthe rahevAthI, temano atizaya paricaya thavAthI ane satata bauddha dharmanI ja vAto sAMbhaLavAthI te zrAvaka bauddha dharma pratye zraddhA-prItivALo thayo ane jainadharmanI zraddhA enA manamAMthI ochI thavA lAgI jethI te dUSita samyaktvavALo thayo. mArgamAM jatA tene asAdhya roga thatA te AgaLa cAlavA asamartha thayo ane mArga 52 ja sUI gayo. bauddha sAdhuo paNa gerU jevA lAla raMganuM vastra tene oDhADI jatA rahyA. mRtyu pAmI te yakSa thayo. avadhijJAnano upayoga mUkatA teNe pUrvabhava joyo. e jotA eNe vicAryuM ke 'A bauddha sAdhuonA prabhAvathI ja mane saMpadAthI ujjavala evI yakSapadavI prApta thaI che. to have huM emano prabhAva vistAruM, emanI sevA karuM.' potAnI daivikazaktithI modakAdi miSTAnna bhojana e sAdhuone samyagdarzananA 67 (bhedo) bolo 70
Page #83
--------------------------------------------------------------------------
________________ ApavA lAgyo. tethI anya loko, devo paNa A bauddha sAdhuonI sevAmAM hAjara che ema vicArI cAre tarapha bauddha dharmanI prazaMsA thavA lAgI ane viSayabhoganA rasika loko jainadharmanI niMdA karavA lAgyA. eka vakhata vidyAsiddha, mahAtejavI evA koI AcArya bhagavaMta vihAra karatA tyAM padhAryA. zrAvakoe bauddhono sarva vRttAMta tema ja jainadharmanI thatI niMdA AcAryane jaNAvI. AcArya vidyAsiddha hovAthI be gItArtha munione zikSA ApIne bauddhonA maThamAM mokalAvyA. madamAM masta evA bauddha sAdhuoe A munione maThamAM sthAna ApyuM. A bauddha sAdhuo jyAre jamavA besatA tyAre yakSa pote apragaTa raheto, paraMtu modakAdi bhojanathI bharelo teno hAtha ja loko dekhI zakatA. te hAtha ja bauddha sAdhuone bhojana Apato. jyAre te hAtha modakAdi ApIne pAcho phare che tyAre te baMne jaina munioe vidyAsiddhi dvArA te hAthane pakaDyo ane AcAryae kahelo saMdezo saMbhaLAvyo, "aho! tuM bodha pAma, he yakSottama, tuM moha pAma nahIM. mokSamArganA pAtheyabhUta paMca parameSThi namaskAranuM smaraNa kare." A sAMbhaLatA ja yakSa pratibodha pAmyo ane vicAravA lAgyo, "hA, mane dhikkAra che ke jenA zAsanano jANanAra evA mane mithyAdRSTinA saMgathI anya dharma para kema moha utpana thayo.' ane yakSe pratyakSa thaIne bauddha dharmonA upAsakone moTethI samajAvyuM, 'zrI jinezvara paramAtmAnuM zAsana ja tathya che, anya sarvadarzanIo miththArUpa che, tethI he bhavya jIvo mithyAdRSTiono saMga choDI jinazAsanano Azraya karo, jethI mokSalakSmI prApta thAya." AvI rIte ghoSaNA karI AcArya bhagavaMta pAse jaI aticArathI utpanna thayelA pApanI AlocanA karI jaina zAsananI prabhAvanA karIne te yakSa potAnA sthAne pAcho gayo. AvI rIte mithyASTionA paricayathI yakSanuM samyatva dUSita thayuM mATe te doSarUpa che. mithyASTionI prazaMsA ane paricaya samyaktvaprAptimAM bAdhA upajAvanAra che, temaja prApta thayelA samyagdarzanane zithila karanAra che. ' Ugyo muktino aruNodaya... samyagadarzana 71
Page #84
--------------------------------------------------------------------------
________________ jaina zAsananA ATha prakAranA prabhAvaka jinezvara paramAtmAe prarUpelA dharmano vistAra karavo, aneka jIvone tenA siddhAMto, tattvanA rahasyo samajAvavA, aneka jIvone temAM pravartAvavA A sarva zAsana prabhAvanA kahevAya che. samyaguSTi jIvo jema jema mokSamArga para AgaLa vadhatA jAya che, temanuM AtmajJAna vadhu ne vadhu pragaTa thAya che tema teo jaina zAsananI vizeSa prabhAvanA karI zake che. A mahAtmA puruSo potAnI AtmavizuddhithI pragaTelI bhinna bhinna prakAranI zaktio dvArA jyAre jainazAsananI prabhAvanA kare che tyAre teone prabhAvaka kahevAya che. AvA mukhya ATha prabhAvaka kahyA che - a) pravacanika prabhAvaka - je je kALe jeTalA jaina zAstro vidyamAna hoya te sUtronA ane tenA arthonA jJAnI hoya ane zrotAjanone saraLa ane madhura zailIthI e zAstrajJAna ApI zake evA jJAnI ane kuzalavaktA te prAvanika prabhAvaka kahevAya che. b) dharmakathI prabhAvaka - AkSepaNI, vikSepaNI, saMvejanI ane nirvedanI evI cAra prakAranI dharmakathAnA upadeza ApI je bhavya jIvone pratibodhita kare che te dharmakathI prabhAvaka kahevAya che. zAstromAM A mATe naMdISeNa muninuM udAharaNa ApeluM che. temaja prAvacanika ane dharmakathI upara zrI vajasvAmInuM dRSTAMta che je nIce pramANe che - avaMti nagarImAM dhanagirI nAmanA zreSThIputra jainadharmanA paramarAgI ane dIkSAbhimukha hatA. te ja nagarImAM eka sunaMdA nAmanI zreSThIputrI dhanagirI para atizaya rAgavALI hatI. eTale dhanagirInI icchA dIkSA levAnI hovA chatAM vaDIlonA AgrahathI beunA lagna thayA. keTalAka kALe sunaMdA sagarbhA thaI. dhanagirIe putra-janma pahelA ja AcArya zrI siMhagirI pAse dIkSA grahaNa karI. nava mAsa pUrNa thatA sunaMdAe putrane janma Apyo. A bALakane jAtismaraNa jJAna 72 samyagadarzananA 67 (bhedo) bolo )
Page #85
--------------------------------------------------------------------------
________________ utpanna thavAthI ane pUrvabhavanI dharma-ArAdhanAnA saMskAra hovAthI te bALakane dIkSA levAnI abhilASA thaI. paraMtu mAtAne tenA para atyaMta moha hovAthI mAtAne duHkha ApavuM tene ucita na lAgyuM. eTale mAtAno tenA parano moha ghaTADavA bALake eka sarakhuM raDavAnuM cAlu karyuM. jethI enI mAtA khAI zakatI nathI, nidrA laI zakatI nathI ke zAMtithI gharakAma karI zakatI nathI. AvI rIte cha mAsa pasAra thayA. mAtA putra pratye atyaMta udvegavALI thaI. te samaye AcArya zrI siMhagirI potAnA ziSya dhanagirI muni sAthe tyAM padhAryA. gurunI AjJA laI gocarI mATe jatA muni dhanagirI sunaMdAne ghera AvyA. putrathI kaMTALelI sunaMdAe munine kahyuM, 'A tamArA putrane tame laI jAo. tenuM pAlana karavA have huM samartha nathI.' ane muninI nA hovA chatAM sunaMdAno atyaMta Agraha hovAthI keTalAka lokonA sAkSIe muni dhanagirIe e bALakane grahaNa karyo. ane bALaka paNa have bhAvimAM huM sarvasaMgaparityAga rUpI dIkSA grahaNa karI zakIza ema vicArI raDato baMdha thaI gayo. gurujIe A bALaka bhaviSyamAM mahAna jJAnI thaze ema samajIne bALaka nAno hovAthI tenA pAlana-poSaNa mATe sAdhvIjInA upAzraya rAkhyo. tyAM AvatI baheno enI sAra-saMbhALa rAkhI zake. bAlyavayathI ja te vaja jema atizaya bhAravALo hovAthI tenuM nAma vaja rAkhyuM. upAzrayamAM sAdhvIjIo je je Agamo bhaNe che e sAMbhaLIne kuzAgra buddhivALo te agiyAra aMgano jANakAra banyo. vajakumAra jyAre ATha varSanA thayA tyAre yogya jANI gurue dIkSA ApI. have e guru sAthe vihAra karavA lAgyA. eka vakhata temanA pUrvabhavanA mitro evA tirlaphraMbhadevoe temanA cAritranI vividha rIte parIkSA karI. vajasvAmInuM zuddha cAritrapAlana joIne khuza thayelA devoe emane bahurUpa karavAnI vidyA ane bIjI mAnuSottara parvata sudhI jaI zakAya tevI AkAzagAminI vidyA ApI. sAdhvIonA svAdhyAyathI teo agiyAra aMganA jANakAra banyA hatA paraMtu padAnusAriNI labdhithI teo vadhAre zrutajJAna pAmyA. sAdhuonI sAthe pUrvagata zrutane sAMbhaLavA mAtrathI abhyAsa karIne bahuzruta thayA huM Ugyo muktino aruNodaya... samyagudarzana 3
Page #86
--------------------------------------------------------------------------
________________ paraMtu e vAta potAnI sAthenA virone jaNAvI nahIM. ekavAra bapore sAdhuo bhikSA mATe gayA hatA ane guru spaMDilabhUmie gayA hatA tyAre upAzrayamAM ekalA rahelA vajamunie sAdhuonI upadhine maMDalAkAra goThavI, ziSyanI madhyamAM jema AcArya bese tema upadhionI madhyamAM besIne megha jevI gaMbhIra dhvanithI suMdara vAcanA ApavA lAgyA. kArya patAvIne pAchA AvelA gurue dezanA ApatA vajasvAmIne joyA. vajasvAmInuM apUrva zrutajJAna ane emanI vAcanAzakti joI bIjA sAdhuone enI jANa thAya ema vicArI gurue pote vihAra karavAnuM jAhera karyuM. ane havethI vajasvAmI sAdhuone vAcanA Apaze ema kahI pote vihAra karyo. gurunI AjJAthI vajasvAmIe evI suMdara vAcanA ApI ke sarva sAdhuo ghaNo saMtoSa pAmyA. maMdabuddhivALA sAdhu paNa alpakALamAM emanuM adhyayana pUrNa karI zakyA. tyAra pachI vajasvAmIe dasa pUrvadhArI evo zrI bhadraguptasUri pAsethI dasa pUrvanuM jJAna meLavyuM. AvI rIte vajasvAmI pravacanika prabhAvaka kahevAyA. vajasvAmInA guNonI prazaMsA sAdhvIzrI pAsethI sAMbhaLatA kusumapura nagaranA dhana zreSThInI putrI rUkmiNIe vajasvAmI sAthe ja vivAha karavAnI pratijJA karI. vajasvAmI vihAra karatA jyAre kusumapura AvyA tyAre dhanazreSThIe potAnI putrI rUkmiNI sAthe lagnanI vAta karI. tyAre saMsArathI taddana niHspRha evA vajasvAmIe tIvra vairAgyabharI dezanA ApI, viSayabhogonA vimukhatAne samajAvIne chelle kahyuM, "jo A kanyA mArA pratye anurAga dharAvatI hoya to meM grahaNa karela sarvaviratine e paNa aMgIkAra kare ane AtmakalyANa sAdhe. emanI dezanAthI pratibodha pAmelI rUkmiNIe pravajyA grahaNa karI. AvI rIte vajasvAmI dharmakathI prabhAvaka paNa kahevAyA. dharmakathI prabhAvaka mATe naMdiSeNa muninuM paNa dRSTAMta ApeluM che. te zreNika rAjAnA putra hatA. mahAvIra svAmInI vANIthI vairAgya pAmI dIkSA grahaNa karI. paraMtu tIvra nikAcita eva mohanIya karma udayamAM AvatA dIkSAthI patita thayA. chatAM dararoja dharmakathA dvArA dasa jaNane pratibodha ApI zrI mahAvIrasvAmI pAse 74 samyagadarzananA 67 (bhedo) bolo )
Page #87
--------------------------------------------------------------------------
________________ emane dIkSA grahaNa karAvavAnI pratijJA karI. eka divasa 9 jaNa pratibodha pAmyA. paraMtu dasamo koI vyakti pratibodha na pAmatA potAnI pratijJA pramANe chevaTe pote dIkSA lIdhI. pote mohakarmanA udayanA kAraNe dIkSAthI patita thayA chatAM pratidina dasa vyaktione saMsAra tyAgavA mATe pratibodhita karatA hatA. eTale naMdiSeNa muni dharmakathI prabhAvaka kahevAyA. c) vAdI prabhAvaka - Atmavizuddhi dvArA utpanna thayelI buddhinI tIkSNatA vaDe tathA satya jJAnanA anubhava vaDe jeo vidvAna puruSonI sAme atyaMta kuzalapaNe vastutattvanuM yathArtha nirupaNa kare che temaja pramANa pUrvaka satyanuM maMDana tathA asatyanuM khaMDana karI prativAdIone jIte che tevA vAkalAmAM pravINa puruSa e 'vAdI prabhAvaka' kahevAya. AnA mATe zrI mallavAdisUrijInuM dRSTAMta ApyuM che. bharatakSetramAM bharUca nagarImAM jainazAsananA vidvAna AcArya zrI jinAnaMdasUrijI ane bauddhavidvAna zrI vRddhAnaMda A be vacce rAjyasabhAmAM vAda goThavAyo. zarata ema thaI ke je jIte teja bharUcamAM rahI zake, hAre te bharUca choDI jAya. bhAgyayoge zrI jinAnaMdasUri vAtamAM hArI gayA tethI saMgha sahita AcArya vallabhIpura gayA. AcAryane A prasaMgathI manamAM ghaNo kheda thayo hato. vallabhIpuramAM AcAryazrInA nAnI bahena durlabhadevI rahetA hatA. emane ajitayaza, yakSa ane malla nAmanA traNa putro hatA. A traNe putro sAthe durlabhadevIe pravajyA grahaNa karI. sAdhvIjI ghaNA buddhizALI hatA. dIkSA grahaNa karIne vidyAbhyAsa karatA teo zAstronA pAragAmI banyA. tethI saMghanI saMmatithI AcArya bhagavaMte jJAnabhaMDAranAM kAryanI javAbadArI temane soMpI. durlabhadevInA traNe putroe paNa guru pAsethI zAstraabhyAsa karI emAM pAragAmI banyA. AcArya bhagavaMte temane pUrvagata nayacakravAla nAmanA pramANagraMthane choDIne sarvazAstrono abhyAsa karAvyo. 'nayacakra' graMtha devAdhiSThita hovAthI zAstrokta vidhi vinA bhaNavAthI mahA anartha thaI zake che tethI guru bhagavaMte e graMtha koIne na ApavAnI bhalAmaNa durlabhadevIne karI ane pote vihAra karyo. na Ugyo muktino aruNodaya... samyagdarzana 75
Page #88
--------------------------------------------------------------------------
________________ mallamunine vicAra Avyo ke 'guru bhagavaMte badhuM zAstrajJAna ApavA chatAM 'nayacakra' A pramANagraMtha vAMcavAno kema niSedha karyo ? avazya temAM kAMI apUrva haze.' Ama vicArI sAdhvIjInI najara cUkavI bhaMDAramAMthI mallamUnie te graMtha lIdho ane vAMcavAno prAraMbha karyo. paramArthane jaNAvanAro prathama ja zloka vAMcyo, 'vidhi, niyama, bhAMgA ane vRttithI rahita hovAthI jaina darzanathI anya zAsana anarthakArI che, abodhavALuM che, sAcuM nathI.' AMkha baMdha karI mallamuni A prathama zlokanuM ciMtana kare che teTalAmAM to zAsanadevIe te graMtha saMharI lIdho. A jANI mallamunine ghaNo kheda thayo.gurunI AjJAnuM ullaMghana ka2vAnuM du:kha thayuM. mAtAne ane saMghane paNa ghaNuM du:kha thayuM. pazcAtApa karatA mallamunie abhigraha lIdho ke 'jyAM sudhI nayacakra graMthanI prApti na thAya tyAM sudhI vAlanuM bhojana karIza, cha vigaIno tyAga karIza ane parvata u52 (guphAmAM) rahIza.' saMghe paNa pUjanAdi karIne zrutadevInI ArAdhanA karI. mallamuninI kaThora tapasyA ane saMghanI ArAdhanAthI zrutadevI prasanna thaI mallamunine varadAna mAgavA kahyuM. mallamunie 'nayacakragraMtha'nI mAgaNI karI. zrutadevIe varadAna ApatA kahyuM, 'tArA mukhakamalathI nIkaLatA pahelA zlokathI ja tuM savizeSa rIte agrImatAne pAmIza - sarva vAdIomAM agresa2 thaIza.' mallamuninA mukharUpI kuMDamAMthI sarasvatInA pravAhanI jema nIkaLIne pUrNa graMtha prakaTa thayo. saMghe ghaNA bahumAna sAthe vallabhIpuramAM mallamunino praveza karAvyo. traNe munio viziSTa jJAnI hatA temAM paNa pramANanA viSayamAM tIvra zakti saMpanna thayA, tethI vAdavivAdamAM paNa ghaNAja pratibhAzALI thayA. have mallamuninA manamAM potAnA guruno bauddhAcArya sAthe thayelo parAbhava DaMkhato hato. eTale vallabhIpurathI vihAra karI bharUca AvI rAjasabhAmAM bauddhAcArya sAme vAdano paDakAra karyo. buddhAnaMdanA kahevAthI mallasUrie vAdanI zarUAta karI. jainadarzanane mAnya pAMca prakAranA pratyakSa ane pAMca prakAranA parokSa pramANathI mallasUrie buddhadevanA baLanuM khaMDana karyuM. nayacakragraMthanA prabhAvathI cha divasa sudhI pUrvapakSa kahyA. sAtame divase buddhAnaMda kaMI paNa pratyuttara ApavA samartha na hovAthI apayazanA bhayathI rAte emaNe prANano tyAga karyo. 76 samyagdarzananA 67 (bhedo) bolo
Page #89
--------------------------------------------------------------------------
________________ bIje divase savAranA sabhAmAM buddhAnaMda na AvavAthI tapAsa karatA emaNe prANono tyAga karyAnI khabara paDI. e ja vakhate zAsanadevIe malamuni upara puSponI vRSTi karIne udghoSaNA karI, 'he rAjA, A buddhAnaMda zrI mallamuni vaDe vAdamAM karAyelA gUDha bhogavALI jALamAM phasAI temAMthI nIkaLavA tathA pratyuttara ApavA asamartha hovAthI ciMtA-bhaya ane lajjA vaDe hRdaya bhAMgI paDavAthI rAtrImAM ja mRtyu pAmyA che. A sAMbhaLI rAjAe bIjA vidvAna bauddhone potAnA dezamAMthI kADhI mUkyA ke jethI pharI pAchA bodha mATe na Ave. ane atyaMta bahumAna ane mahotsavapUrvaka mallamuni ane emanA guru zrI jinAnaMdasUrine bharUcamAM praveza karAvyo. tyArathI zrI mallamuni malavAdI sUri (vAdIonA samUhane jItanArA) tarIke prasiddha thayA. gurunI AjJA laI vidhipUrvaka nayacakragraMthane pUjIne saMgha samakSa samyagU prakAre enI vAcanA ApI. vAdamAM AvA kuzala puruSo 'vAdI prabhAvaka' kahevAya che. d) naimittika prabhAvaka - traNe kALanA lAbha-alAbha upara prakAza pADanArA arthAt jANanArA, nimitta zAstrane je jANe, daivika, Akasmika, AkAza saMbaMdhI, bhUmi saMbaMdhI, zarIra saMbaMdhI, svara saMbaMdhI, lakSaNa saMbaMdhI ane vyaMjana saMbaMdhI ema ATha jAtanA nimittonuM viziSTa jJAna jene hoya ane yathArtha jJAna dvArA prasaMga Ave tyAre e jaina zAsananI prabhAvanA kare athavA koI mithyAtvI jainazAsanano parAbhava karato hoya tyAre tene TALe e naimittika prabhAvaka kahevAya che. jema ke bhadrabAhu svAmI, jemaNe vyaMtaradeva taraphathI thayela zrI saMgha paranA upasarga dUra karavA mATe uvasaggahara stotra'nI racanA karelI. jenI kathA nIce pramANe che - mahArASTradezamAM zrI pItaSThAna nAmanA nagaramAM bhadrabAhu nAmanA brAhmaNa hatA.emane varAhamihira' nAme nAno bhAI hato. baMne bhAIoe caudapUrvadhArI evA zrI yazobhadrasUri pAse dIkSA grahaNa karI ane guru pAse zAstra abhyAsa karavA lAgyA. zrI bhadrabAhu svAmIe cauda pUrvanuM jJAna prApta karyuM. yogya pAtra jANI yazobhadrasUrie zrI bhadrabAhu svAmIne AcAryapade niyukta karyA. tethI potAne AcArya K Ugyo muktino aruNodaya... samyagadarzana
Page #90
--------------------------------------------------------------------------
________________ pada na maLavAthI varAhamihira duHkhI thayA. moTAbhAI hovA chatAM mohanA udayathI bhadrabAhu svAmI pratye temane aprIti janmI. kaSAyonA vaza thayA ane bAra varSanuM cAritra pAlana karavA chatAM e cAritrane tyAgI pharI pAcho brAhmaNano veza svIkAryo. pachI caMdraprajJapti ane sUryaprajJapti A Agama graMthothI keTalAka rahasyo grahaNa karI potAnA nAmathI aMkita evo varAha saMhitA' nAmanA jyotiSa graMthanI racanA karI. A graMtha jaina AgamagraMthamAMthI banAvyuM hovAthI prAya: satya hatuM eTale enA AdhAre kahevAyeluM sAcuM paDatuM tethI lokamAM prasiddhi pAmyuM. temaja yaMtra-taMtrAdi jANIne teno upayoga karIne loko para prabhAva pADyo ane lokone kahyuM, 'huM bAra varSa sUryanA mAMDalAmAM rahyo. sUrya bhagavAne mane prasanna thaI mane samasta grahamaMDalanA udaya-asta, vakrAdigati, nakSatronI saMcAra sthiti Adi batAvIne pachI pRthvI para mokalyo che. lokoe enA vacana para vizvAsa karI lIdho ane enA mATe bahumAna utpanna thayuM. rAjAe paNa tene rAjapurohita banAvI tenuM sanmAna karyuM. eka vakhata zrI bhadrabAhusvAmI vihAra karatA zrI pratiSThAnapuranI bahAra udyAnamAM padhAryA. rAjA parivAra sahita sAthe varAhamihirane laIne sUrinA vaMdanArthe gayo. te samaye varAhamihirane koI puruSe AvI enA ghare putrajanma thayAnA samAcAra ApyA tyAre rAjA varAhamihine enA tyAre janmelA putranA bhAvi aMge savAlo pUche che ke A putranuM AyuSya keTaluM haze, keTalA vidyAno pAragAmI thaze ItyAdi. ane bALaka aMge Aja savAlo e zrI bhadrabAhusvAmIne paNa pUche che. tyAre caMcaLa svabhAvavALA varAhamihire, e bALakanuM 100 varSanuM AyuSya che, aDhAra vidyAno pAragAmI thaze ema kahyuM... rAjAe bhadrabAhusvAmIne pUchatA emaNe jinazAsanamAM jyotiSanuM kathana karavAno niSedha hovA chatAM A saMjogomAM jaina zAsananI prabhAvanA karavA mATe ane rAjAne jaina dharmamAM daDha karavA mATe kahyuM ke A bALakanuM sAtame divase bilADIthI mRtyu thaze. A sAMbhaLI varAhamihira atyaMta gusse thayA ane rAjAne kahyuM, 'jo mAruM vacana satya thAya ane A pAkhaMDI sAdhunuM vacana mithyA thAya (arthAt sAta divasa pachI A bALaka jIve to) to ene 78 samyagadarzananA 67 (bhedo) bolo )
Page #91
--------------------------------------------------------------------------
________________ daMDa karavo.' ema kahI bALakane bhoMyarAmAM atyaMka rakSaNa heThaLa rAkhyo. rAjAnI sahAyathI purohite nagaranI badhI bilADIone nagarathI bahAra kADhI mUkI. A rIte ghaNA saMrakSaNamAM hovA chatAM sAtamA divase jenA upara bilADAno AkAra kotarAyelo che evo atyaMta moTo dvArano AgaLiyo bALaka para acAnaka paDI bALaka mRtyu pAmyo. varAhamihirane putranA maraNano to zoka thayo ane sAthe potAnuM jJAna mithyA thayuM eTale vadhAre kheda thayo. rAjAe zrI bhadrabAhusvAmInuM vacana satya thayeluM jANuM eTale teNe bhadrabAhusvAmI pAsethI dharmanuM yathArtha svarUpa jANI mithyAtvano tyAga karIne jainadharmano svIkAra karyo. varAhamihira putra-maraNanA zokathI, potAnuM jJAna asatya thavAthI ane enAthI rAjA pAse ane lokamAM apamAnita thavAthI saMsAra paratve vairAgyabhAva Avyo tethI samyakatvarahita evA mithyAtvabhAvavALA parivrAjaka thayA. lAMbA kALa sudhI ajJAnapUrvaka tapa karIne, pApa zalyanuM prAyazcita karyA vinA mRtyu pAmIne alpaRddhivALA vyaMtara deva thayA. te vANavyaMtaradeva avadhijJAnathI potAno pUrvabhava jANatA jaina sAdhuo pratye prabaLa dveSa rAkhavA lAgyo ane emanA cAritramAM doSa jovA lAgyo. paraMtu temanA AcaraNamAM kAMI paNa doSa na dekhAtA temane upasarga karavA asamartha thayo eTale zrAvakone marakI Adi rogothI upasarga karavA lAgyo. A upadrava dUra karavA mATe zrAvakoe zrI bhadrabAhusvAmIne vinaMti karI. cauda pUrvadhara evA zrI bhadrabAhusvAmIe vyaMtaradevanA A upadravane dUra karavA 'uvasaggahara stotra'nI racanA karI jenA prabhAvathI vyaMtarakRta sarva upasargo dUra thayA. A uvasaggahara stotrano prabhAva Aje paNa abAdhita che. AvI rIte zrI bhadrabAhusvAmIe naimittika zAstro dvArA rAjAne pratibodha karI jaina zAsananI prabhAvanA karI tethI teo naimittika prabhAvaka kahevAyA. e) tapasvI prabhAvaka - cha bAhya ane cha atyaMtara ema bAra prakAranA tapanuM je viziSTapaNe AcaraNa kare che, tIvra tapaguNathI je dIpe che, potAnAmAM ane anyamAM uttama prakAranA AcaraNa vaDe je dharmanA bIja rope che, jinezvara paramAtmAnI ( Ugyo muktino aruNodaya... samyagudarzana 79
Page #92
--------------------------------------------------------------------------
________________ AjJAne je kyAreya lopatA nathI, karmabaMdha thavAnA kAraNa evA Azravane je aTakAve che, kaSAyone vaza thatA nathI evA tIvra tapa dvArA meLavelI labdhithI je zAsana prabhAvanA kare che te tapasvI prabhAvaka kahevAya che. ahIM zrI viSNukumAra muninuM dRSTAMta ApeluM che. hastinApura rAjyamAM pottara nAme rAjA ane enI jvAlA nAme rANI hatI. eNe garjanA karatAM siMhanA svapnathI sUcita evA putrane janma Apyo jenuM nAma "viSNukumAra' rAkhyuM. ane cauda svapnoMthI sUcita bIjo eka putra janmyo jenuM nAma "mahApA' rAkhyuM. baMne bhAIo yuvAvasthA pAmyA tyAre viSNukumAra moTA bhAI hovA chatAM vairAgI cittavALA hovAthI rAjAe nAnAbhAI mahApadmane yuvarAja pada ApyuM. ujjainI nagarImAM naravarmA rAjAne tyAM jaina dharmano veSI evo namUci nAme maMtrI hato. 20mA tIrthaMkara zrI munisuvrata svAmInA suvrata' nAme ziSya bIjA munio sAthe te nagarInA udyAnamAM padhAryA. rAjAne khabara maLatA temane vaMdana karavA rAjA potAnA namuci maMtrIne sAthe laIne tyAM gayA. jena muniono dveSI evA namucie suvratAcArya sAme vAdano paDakAra pheMkyo. vAda mATe ayogya samajI guru mauna rahyA paraMtu guru mauna rahe to temano parAbhava thAya ema samajI eka nAnA munie namuci sAthe pratyakSa-anumAna-AgamAdi pramANo dvArA dharmatattva evI rIte rajU karyuM ke namUci nirUttara thaI gayo. potAno vAdamAM parAbhava thavAthI namucino sAdhuo pratyeno dveSa vadhyo. emanA upara atyaMta krodha AvavAthI ardharAtrie talavAra laIne munine mAravA mATe udyAnamAM gayo. paraMtu zAsanadevIe ene khaMbhita karI dIdho. prabhAte khaMbhita thayela namucine joI loko ene dhikkAravA lAgyA. kSamAvAna evA AcArya bhagavaMte devIne kahI ene mukta karyo. namucino A vRttAMta jANI rAjAne namuci para krodha AvatA ene dezamAMthI kADhI mUkyo. namuci tyAMthI hastinApura gayo. tyAM mahApadmarAjAe ene potAnA maMtrI tarIke rAkhyo. 0 samyagudarzananA 67 (bhedo) bolo )
Page #93
--------------------------------------------------------------------------
________________ hastinApuranA kurU dezanA sImADe siMhabala rAjA hato je kapaTathI mahApadma rAjAnA gAmone bhAMgato hato. eTale mahApadma rAjAnA AdezathI namuci maMtrI siMha2tha rAjAne jItavA mATe gayo. namucie potAnI buddhino prayoga karI yuktithI siMha2tha rAjAne pakaDI lAvI rAjA samakSa hAjara karyo. tethI khuza thayelA rAjAe namucine varadAna mAgavAnuM kahyuM. namucie 'avasare mAMgIza' ema kahI varadAna bhaMDArI rAkhyuM. padmottara rAjAe mahApadma yuvarAjano rAjyAbhiSeka karI pote moTA putra viSNukumA2 sAthe zrI suvratAcArya pAse dIkSA lIdhI. mahApadmarAjA bharatakSetranA chae khaMDa jItIne navamA cakravartI rAjA thayA. padmottaramuni ane viSNukumAramuni tapa, dhyAna Adi dvArA AtmasAdhanAmAM lIna thayA, karmono kSaya karatA karatA viSNukumAramunine aneka labdhio prakaTa thaI. te labdhisaMpanna evA muni AtmasAdhanA mATe merUparvata para cAturmAsa mATe rahyA. te vakhate suvratAcArya cAturmAsa mATe hastinApura hatA. maMtrI namucine suvratAcAryanA cAturmAsanI khabara paDatA bhUtakALamAM ujjainImAM thayelo vAdano prasaMga tAjo thayo, suvratAcArya paranuM vera tAjuM thayuM ane badalo levAnI tIvra IcchA thaI. paraMtu rAjA jainadharma ane jaina munionA upAsaka hatA. tethI vicAratA emane upAya sUjhyo. rAjA pAse rAkheluM potAnuM varadAna eNe mAgyuM, 'sAta divasa mATe tamAruM rAjya mane Apo.' rAjA vacanabaddha hovAthI tene rAjya ApI pote gupta sthAnamAM rahyA. rAjA banatA namucie suvratAcAryane bolAvIne sAta divasanI aMdara sarva jainamunione rAjyamAMthI javAno Adeza Apyo. suvratAcArye namucine, cAturmAsa hovAthI jaina muniono vihAra na karavAno AcAra samajAvavAno prayatna karyo. paraMtu dveSathI bharelo namuci samajyo nahIM. jaina munio ane jaina zAsana 52 AvelI A AphatanuM nivAraNa karavA suvratAcArye AkAzagAminI vidyAdhArI evA eka munine merU parvata 52 cAturmAsa karI rahela evA aneka labdhisaMpanna viSNukumAra munine bolAvavA mokalyA. hakIkata jANatA viSNukumAra muni hastinApura AvyA ane Ugyo muktino aruNodaya... samyagdarzana 81
Page #94
--------------------------------------------------------------------------
________________ namucine cAturmAsa sudhI munione rahevA devA mATe kahyuM. paraMtu dveSa bhAvanAthI bharelA evo namuci potAnA vacana para aDaga rahyo ane have bAkI rahelA pAMca divasamAM sarva munione rAjya choDI devAnuM kahyuM. tyAre viSNukumAra munie kahyuM, 'tamAruM rAjya to saMpUrNa bhAratamAM che. ane munio bharatakSetrathI bahAra jaI zaktA nathI tethI badhA munione rahevA mAtra traNa DagalA jeTalI bhUmi Apo.' namucie kahyuM, 'traNa DagalA jeTalI bhUmi ApuM chuM paNa te traNa DagalAnI bahAra jo koI muni haze to ene huM mArI nAMkhIza. eTale atyaMta krodhAyamAna thayelA evA viSNukumAra munie tIvra tapAdithI meLavelI vaikriya labdhithI eka lAkha yojana pramANa vaikriya zarIra banAvyuM ane jaMbUdIpanA baMne cheDAe be paga mUkI pRthvIne rokI lIdhI ane trIjuM pagaluM namuci para mUkI ene kIDAnI jema dabAvyo. viSNukumAra munino A krodha joI suvratAcArye potAnI amRta sarakhI vANIthI emano krodha zAMta karyo. viSNukumAra muni potAnuM vaikriyasvarUpa saMkelI mULa zarIra dhAraNa karyuM. AvA jinazAsana ane jaina sAdhuonI avahelanA karanArA namucine rAjya soMpavA baddala rAjAne Thapako Apyo. ane pote guru pAse potAnA A vaikriya zarIranI ane krodhanI AlocanA, prAyazcita karIne zuddha thayA. A pramANe tapa dvArA prApta thayela labdhi dvArA jaina zAsananI prabhAvanA kare e tapasvI prabhAvaka kahevAya che. f) vidyA prabhAvaka - maMtra ane vidyAnA baLathI je zAsananI unnati kare te vidhAbalI prabhAvaka kahevAya che maMtra ane vidyAnI zakti ghaNI hoya che je camatkArI zaktinA adhiSThAyaka puruSadevo hoya che tene maMtra kahevAya che ane je camatkArI zaktinI rohiNI. prajJapti.... vagere 16 vidyAdevIo adhiSThAyikA hoya che tene vidyA kahevAya che. je sUrizvaro ane munivaro evA maMtra ane vidyAzaktimAM baLavAna hoya che, vidyAdevIo ane zAsanadevI jene sahAyaka hoya teo potAnI A zakti dvArA jaina zAsananI AzAtanA karanArane bodhapATha ApI zAsananI prabhAvanA kare, arjuna ne jaina banAve, jaina dharma ane jaina sAdhunA draSIne parama rAgI banAve te vidyAprabhAvaka kahevAya che. ahIM vajasvAmInuM dRSTAMta ApeluM 82 samyagudarzananA 67 (bhedo) bolo )
Page #95
--------------------------------------------------------------------------
________________ che. vajasvAmI jema prAvacanika prabhAvaka ane dharmakathI prabhAvaka hatA te ja pramANe vidyAprabhAvaka paNa hatA. emaNe potAnA vidyAprabhAvathI mahApurI nagarInA bauddha rAjAne jainadharma pamADyo. tevI ja rIte zrI khapuTAcAryanuM paNa vidyAprabhAvaka tarIke dRSTAMta ApeluM che. zrI vardhamAnasvAmInA zAsanamAM 52ma vidvAna evA zrI khapuTAcArya nAme AcArya hatA ane potAnA bhANeja 'bhuvanamuni' nAme ziSya hatA je vAdamAM ziromaNi ane nyAya-tarkamAM nipuNa hatA. vihAra karatA eka vakhata teo zrI bhRgukaccha dezamAM padhAryA. ahIMno rAjA balamitra hato je bauddhadharmI hovAthI tyAM bauddha sAdhuonuM varcasva rahetuM hatuM ane jainonI vAraMvAra avahelanA thatI hatI. eTale zrI khapuTAcArya tyAM padhAryA tyAre bauddha sAdhuo dvA2A jainono vAraMvAra thato parAbhava zrAvakoe AcAryane kahyo. AcAryae emanI kSamatA hovA chatAM vAdavivAda mATe nAmarajI batAvI. tyAre emanA ziSya bhuvana munie AcAryanI AjJA laI rAjyasabhAmAM bauddho sAme vAda karI badhA ja bauddha sAdhuone potAnI tIkSNa tarkazaktithI harAvyA. A samAcAra teonA vaDIla bauddhAcArya vRddhaka2ne maLatA teo guDapuranagarathI AvyA ane saugatamata anusAra 'sarva kSaLim pakSa sthApavA ghaNA pUrvapakSonI rajUAta karI. enA uttaramAM bhuvanamunie 'je kSaNika' hoya che te krame ke akrame arthakriyA karI zakatuM nathI. A vAtanI tarkayukta dalIlo dvArA khaMDana karyuM. bhuvanamuninuM parAbhava AvelA vRddhaka2 bauddhAcArya, pote ja parAbhava pAmatA ghaNo ja kheda pAmyA ane jaina sAdhuo pratye dveSa dhAraNa karI anasana karI mRtyu pAmyA ane e ja guDapuranagaramAM yakSa thayA ane jaina sAdhuo pratyenA dveSanA karANe jinezvara paramAtmAnA bhaktone upadrava karavA lAgyo. tenA upadravathI pIDita jaina saMghe zrI khapuTAcAryane A upadravanuM nivAraNa ka2vA vinaMti karI. eTale AcArya jaina saMgha ane jinazAsananI rakSA mATe yakSanA maMdi2mAM pravezyA ane tenA mUrtinA kAna upara jIrNa thayelA evA saDelA paganA joDA (baMne) kuMDalanI jema bharAvyA ane tenI chAtI upara cAre bAjuthI saMpUrNa vastra oDhIne Ugyo muktino aruNodaya... samyagdarzana 83
Page #96
--------------------------------------------------------------------------
________________ sUI gayA. A joI yakSanA upAsakoe yakSanA parama bhakta evA rAjA pAse jaI nivedana karyuM. krodhe bharAyela rAjA maMdiramAM AvI AcAryane uThADavAno prayatna karyo. e mATe rAjA AcArya uparanuM vastra je je bAjuthI kheMce che te te bhAge puruSanI gudA ja dekhAya che tethI vadhAre gusse thayelo rAjA lAkaDI vaDe temane prahAra kare che. maMtra ane vidyAnA baLe te prahAro AcAryane na lAgatA rAjAnA aMtaHpuramAM rahela rANIone lAgavA lAgyA. A khabara rAjAne maLatA ja rAjAne thayuM ke avazya A koI vidyAsiddha puruSa che. anyathA AvuM bane nahi. Ama vicArI rAjAe AcAryanI atyaMta bhaktipUrvaka kSamA mAgI. tyAre AcArya khapUTAcArya tyAMthI UThIne cAlavA lAgyA. sAthe yakSane paNa cAlavAnuM kahyuM tathA potAnA vidyAnA baLe maMdiranI bahAra paDela zIlA jevA moTA be paththaro paNa yakSanI pAchaLa javA lAgyA. A vismayakArI dazya joI rAjAe pharI pAchI AcAryane vinaMtI karI ke A paththaranA bhArathI nagaranA loko dabAIne marI jaze mATe kRpA karI krodha tajIne te paththarane tyAMja rahevA do ane yakSane paNa svasthAne sthApana karo. AcAryae paNa e pramANe karyuM. temaNe e badhuM kopathI nahIM paNa zAsana prabhAvanA mATe karyuM. pachI AcAryae dharmopadeza ApI rAjAne, yakSane ane nagarajanone jainadharmathI vAsita karyA. 9) siddha prabhAvaka - cUrNa ane vividha aMjanavALA yogo ane camatkArika prayogo jemaNe siddha karyA che jema ke aMjana cUrNathI adazya banI zake che ane page lepa lagAvA dvArA AkAzagAmI banI zake che. AvA siddha karAyelA prayogo vyavahAra mArgamAM na karatA sAdhu, sAdhvI, zrAvaka, zrAvikA ema sAtanI sevA, bhakti ke koI vipatti Adi prasaMge sahAyaka bane te mahAtmAo siddha prabhAvaka che. ahIM pAdaliptAcAryanuM dRSTAMta ApeluM che. h) kavi prabhAvaka - jaina darzanamAM padArthanuM svarUpa anekAMta svarUpe je rIte kahyuM che te ja rIte yathArthapaNe gadya-padya rUpe race, artha gaurava ane zabda lAlityathI manohara hoya, rAjA-prajA Adi jenAthI pratibodha pAme tevI madhura arthavALI kRtio samyagadarzananA 67 (bhedo) bolo )
Page #97
--------------------------------------------------------------------------
________________ kadAgraha ke mamatva bhAva vinA je race ane jaina zAsanano prabhAva vadhAre te kavi prabhAvaka kahevAya che. ahIM siddhasena divAkarasUrijInuM udAharaNa maLe che. zrI pAdaliptasUrijInI ziSya paraMparAmAM skaMdilAcAryanA mukuMda muni nAme ziSya hatA. temaNe ekavIsa divasa upavAsa karIne sarasvatI devIne prasanna karI. devIe sarva vidyAmAM pAragAmI thavAnuM varadAna ApyuM. te muni jainazAsananI prabhAvanA karatA vAdIone vAdamAM jitatA sarva vAdIomAM vAdIrAja thayA ane teo "vRddhavAdI' tarIke prasiddhi pAmyA. avaMti nagarImAM vikrama rAjAnA rAjyamAM devasiyA nAme brAhmaNano siddhasena nAme putra hato. te atula vidyAbaLa vaDe AkhAya jagatane tuNa samAna mAnato hato. vAda-vivAdamAM nipuNa evA siddhasene pratijJA karI ke vAdamAM ene je jite teno e ziSya thAya. vRddhavAdInuM nAma sAMbhaLI teonI sAthe vAda karavAnI IcchAthI siddhasena brAhmaNa e jyAM vicarI rahyA hatA te tarapha gayA ane rastAmAM vRddhavAdIne vAda mATe lalakAryA. vRddhavAdIe kahyuM rAjya-sabhA vinA nyAya (jaya-parAjaya) koNa Apaze? to siddhasene tyAM hAjara rahelA gheTA bakarA carAvanAra govALiyAoja vAdamAM sAkSI thaze' ema kahyuM. vRddhavAdI saMmata thayA ane siddhasenane pUrvapakSa rajU karavAnuM kahyuM. siddhasene saMskRta bhASAmAM alaMkAra bharelA kAvyo gAyA paraMtu govALiyA te bhASA samajavA jeTaluM UMcuM jJAna dharAvatA na hatA tethI temaNe siddhasenane kahyuM, "amane kAMI samajAyuM nathI.' enA pachI samayajJa evA vRddhavAdI keDa upara kapaDuM bAMdhIne govALiyAnIja bhASAmAM rAsaDo gAtA nAcavA lAgyA, koI prANIne mAravo nahi, koInuM dhana coravuM nahi, parastrIgamana karavuM nahi... ItyAdi,' A sAMbhaLI govALiyAoe khuza thaI vRddhavAdI tarapha nyAya Apyo. siddhasenane potAnI bhUla samajAI ane vRddhavAdIsUrine dIkSA ApI potAne ziSya banAvavAnI vinaMti karI. vRddhavAdIsUrie emane dIkSA ApI ane kumudacaMdra nAma ApyuM. thoDA ja samayamAM teo jenAgamono abhyAsa karI mahAvidvAna thayA tyAre gurue emane sUripada ApI emanuM nAma siddhasenadivAkarasUri rAkhyuM. vihAra ( Ugyo muktino aruNodaya... samyagadarzana 85
Page #98
--------------------------------------------------------------------------
________________ karatA teo ujjainI nagarImAM padhAryA. potAnA jJAnathI tyAMnA vikrama rAjA para prabhAva pADyo. rAjAe kroDa sonAmahoro jinamaMdiramAM, jiNoddhAramAM vAparI. tyAMthI citrakUTa nagarImAM vidyAothI bharapUra evA pustakomAMthI be vidyA emane prApta thaI. tyAMthI kumArapura nagare AvI tyAMnA zrIdeva rAjAne pratibodhI jinazAsanano anurAgI banAvyo. ekavAra siddhasene divAkarasUrie zrIdeva rAjAne enA sImADAnA zatru rAjAonA AkramaNa sAme jitADyo. eTale rAjA sUrino parama bhakta thayo. rAjakIya mAna-sanmAna maLavAthI siddhasenasUri ane temano parivAra, cAritramAM zithila thayA. temanA zithilAcArathI zrAvaka upAzrayamAM AvatA baMdha thayA. A pramANe siddhasenasUrinA zithilAcAranI vAto sAMbhaLI temane pratibodhavA temanA guru vRddhavAdIsUri ekalA kumArapura nagare AvyA. RddhigAravamAM Asakta thayelA siddhasenajI gurune oLakhyA nahIM. paraMtu gurue eka zloka ane eno artha saMbhaLAvIne temane pratibodhyA. siddhasenajIne paNa gurunI zikSAthI potAnI bhUla samajAI. kSamA mAgI potAnA duzcAritranI AlocanA karI ane vRddhavAdIsUri sAthe vihAra karyo. teoe anya anya sUrivaro pAsethI ghaNuM zrutajJAna meLavyuM ane zratadhara thayA. eka vakhata siddhasenasUrie saMghane kahyuM ke "jo saMghanI AjJA hoya to sarva siddhAnta graMtha je prAkRtamAM che te saMskRta bhASAmAM rUpAMtara karuM.' saMghe kahyuM, "AvuM bolavuM e paNa pApa che, kAraNa sarva akSaronA saMyojanane jANanArA evA gaNadharabhagavaMto zuM A siddhAnta saMskRta bhASAmAM racI zakatA na hatA. paraMtu cAritranI IcchAvALA evA bAla-vRddha ane strI tathA ajJAnI jIvonA anugraha mATe tattvajJa puruSoe A siddhAnta prAkRta bhASAmAM racyA che. paraMtu A pramANe bolatA tame pArAMcita nAmanA prAyazcitane yogya cho.' siddhasenajIe potAnI bhUla kabUlI lIdhI. paraMtu saMghayaNa ane buddhibalanA abhAve pArAMcita prAyazcita viccheda pAmeluM hovAthI tene anusaranAruM bAra varSa sudhI guptavezamAM rahevAvALuM prAyazcita emaNe lIdhuM. gacchano tyAga karI, vividha tapa, japa, dhyAnAdi AcaratA ATha 86 samyagudarzananA 67 (bhedo) bolo )
Page #99
--------------------------------------------------------------------------
________________ varSa bAda ujjainI nagarImAM mahAkAlanA maMdiramAM AvyA. pArAMcita tapane yogya tapane sevatA e maunane kAraNe loko pUchavA chatAM kAMI bolatAM nathI. tethI lokoe rAjAne nivedana karyuM ke koI paradezI maMdiramAM rahevA chatAM mahAdevane praNAma karato nathI. Azcarya ane krodha sAthe rAjAe siddhasenasUrine mahAdevane praNAma na karavAnuM kAraNa pUchyuM. siddhasenasUrie atyAre jinazAsananI prabhAvanA karavA yogya avasara jANI rAjAne kahyuM, 'mArI stuti A mahAdeva sahI zakaze nahi.' rAjAe vadhAre gusse thaI kahyuM, "je thavAnuM hoya te thAya paNa tame mahAdevane praNAma ane stuti karo.' tyAre sUrie jinaguNathI garbhita evI batrIsa batrIsa zloka racavA lAgyA ane atyaMta prabhAvazALI evA kalyANa maMdira stotranI racanA karI. je racatA zivaliMgamAMthI agninI jvAlAo nIkaLI ane enA madhyamAMthI apratima sauMdaryavALI evI zrI pArzvanAtha prabhunI pratimA pragaTa thaI. A dazya joI rAjA ane lokoe pArzvanAtha prabhuno ane jinazAsanano jayajayakAra karyo. sUrijIe rAjAne dharmopadeza ApI jainadharmano anurAgI banAvyo. AvI rIte siddhasenasUrie jinazAsananI prabhAvanA karI eTale saMghe paNa pArAMcita prAyazcitanA bAkI rahela cAra varSanA prAyazcitanI kSamA ApI ane ghaNA bahumAnapUrvaka sUrijIne nagara praveza karAvyo. teoe saMmatiprakaraNa, batrIsa batrIsikA Adi suMdara kAvyaracanAo dvArA jinazAsananI prabhAvanA karI eTale teo AThamA kavi prabhAvaka kahevAyA. Ugyo muktino aruNodaya... samyagadarzana 87.
Page #100
--------------------------------------------------------------------------
________________ samyakatvanA pAMca bhUSaNo 'bhUSaNa' eTale zobhA eTale ja alaMkAra. jema alaMkArathI dehanI zobhA vadhe che tema ja guNothI samyakatva zobhe tene 'bhUSaNa' kahevAya. AvA pAMca bhUSaNa kahelA che - a) kuzaLatA - vItarAga paramAtmAnuM darzana, pUjana, vaMdana, gurune vaMdana, vyAkhyAna, zravaNa, sAmAyika, pratikramaNa, parvatIthinA divase yathAzakti upavAsAdi paccakhkhANa, dAna, zrAvakane yogya bAra vratonuM pAlana ItyAdi dharmakriyAmAM kuzaLatA temaja jinazAsanamAM nipuNatA arthAt cinokta tattvonA arthAt zAstronA abhyAsa dvArA prApta thatI pravINatA e samyatvanuM 'kuzaLa' nAmanuM prathama bhUSaNa che. enA mATe udAyI rAjAnI kathA ApelI che - rAjagRhI nagarImAM zreNika rAjAno putra koNika (bIjuM nAma azokacaMdra) rAjya karato hato. tene padmAvatI nAmanI patnI hatI. emane tyAM putra ratnano janma thayo jenuM nAma udAyI' rAkhyuM. rAjAne A bALaka para atyaMta sneha hato. eka vakhata koNika rAjA potAnA khoLAmAM udAyIne besADIne bhojana karato hato tyAre bALa udAyIe mUtranI dhArA rAjAnA bhojananI thALImAM karI. bALaka pratyenA vAtsalya bhAvanA lIdhe mUtravALuM bhojana dUra karI bAkInuM bhojana e ja thALImAM rasavatI hoya tema karyuM. kALAMtare A ja koNika rAjA "A bharatakSetramAM huM teramo cakravartI thayo chuM." ema bolato, vaitADhaya parvatanI tamistrA guphAnA dvArane ughADavA daMDa vaDe tADana karavA lAgyo. tethI kopAyamAna thayelA guphAnA adhiSThAyaka deve sainya sahita koNika rAjAne bhasmIbhUta karyo. tethI maMtrIoe bALaka udAyIno rAjyAbhiSeka karyo. paraMtu bALaka udAyI rAjA pitAnA snehane yAda karIne atyaMta zokAtura rahe che. enA zokane dUra karavA maMtrIoe pATalIputra rAjadhAnI banAvI ane tyAM udAyI rAjA 88 samyagadarzananA 67 (bhedo) bolo )
Page #101
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAjya ka2vA lAgyo. A udAyI rAjA dAnavIra, dharmavIra ane yuddhavIra banyA. sadguru pAse bAra vrato dhAraNa karyA. deva-guru-dharmanI upAsanA, cAra parvatIthInA pauSadha cothabhaktapUrvaka tapanuM ArAdhana, cha AvazyakanuM AcaraNa ItyAdi dharmakAryomAM lIna thayA. deDha samyaktavALA teNe pauSadha ka2vA mATe aMtaHpuramAMja pauSadhazALA banAvI. udAyIrAjA sAthenA saMgrAmamAM mRtyu pAmelA koI eka rAjAno putra potAnA pitAnA mRtyunuM vera vALavA arthAt udAyI rAjAne haNavAnI IcchAthI ujjainI nagarInA rAjA pAse Avyo, tenI ghaNI sevA karI ene prasanna karyo. pachI e rAjA pAse udAyI rAjAne mAravA mATe sahAya mAgI. rAjAe enuM vacana svIkArIne thoDuM lazka2 ene sAthe ApyuM. A rAjaputra udAyI rAjAne mA2vAnI IcchAthI pATalIputra Avyo. tyAM AvIne enA ghaNA prayatno chatAM ene rAjAne haNavAno koI upAya maLyo nahIM. ene khabara paDI ke udAyI rAjA jaina zvetAmbara muniono parama bhakta che. jo huM kapaTapaNe yatipaNuM svIkAruM to rAjAno vizvAsa jItI avasare rAjAne mAravAnI taka maLe. ema vicArI jainAcArya pAse jaI dIkSA ApavAnI mAgaNI karI. gurujI enA bhAvathI ajANa hovAthI tene dIkSA ApI. upadhimAM guptapaNe charI rAkhI teNe dIkSA grahaNa karI. gurujIno vizvAsa ane prema prApta ka2vA mATe kaThIna tapa AcarI ugra cAritra pAlana karavA lAgyo. A rIte 16 varSa sudhI cAritranuM pAlana karyuM paraMtu udAyI rAjAne mA2vAnI buddhimAM jarAya pharaka paDyo nahIM. gurujI vihAra karatA pATalIputra padhAryA. bhaktithI bhAvita thayelA evA dharmanI bhAvanAvALA udAyI rAjA pratidina guru pAse dharmazravaNa mATe jAya che. eka vakhata parvano divasa Avyo tyAre rAjA prabhAtakALe SaDUAvazyaka kriyA karIne, jinezvara paramAtmAnI aSTaprakAre pUjA karI guru pAse vaMdana karavA gayo. gurune dvAdazAvarta vaMdana karI, upavAsanuM paccakakhANa laI sAyaMkALe pauSadha ka2vA mATe gurune potAnI pauSadhazALAmAM AvavAnI vinaMti karI. gurujIe paNa rAjAne pauSadha ane dharmakriyA karAvavAnA zubha AzayathI te AmaMtraNa svIkAryuM. muni banelA Ugyo muktino aruNodaya... samyagdarzana 89
Page #102
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAjaputrane sAthe laI gurujI rAjAnI pauSadhazALAmAM AvyA. have rAjAne mAravAno avasara maLaze ema vicArI e rAjaputrarSie chUpAvIne potAnI sAthe chUrI lIdhI. rAjA bhAvapUrvaka gurune vaMdana karI, pauSadha grahaNa karI pratikramaNa, svAdhyAya, cAra zaraNAno svIkAra, parameSThi mahAmaMtranuM smaraNa karI saMveganA taraMgomAM jhIlatA sUI gayA. gurujI paNa potAno svAdhyAya Adi pUrNa karI rAjAnI pAseja sUI gayA. A avasare madhyarAtrie e duSTAtmA uThyo ane mArA pitAnI hatyAno badalo levAno A ja avasa2 che ema jANIne teNe potAnI pAsenI chUrIthI rAjAnI gardana kApI nAMkhI ane pote spaMDila javAnuM bahAnuM batAvI rAjamahelathI bahAra nikaLI gayo. rAjAnA kaMThathI nikaLelI rUdhiranI dhArA gurujInA saMthArAne sparzI. gurujI jAgRta thaI gayA ane mRtyu pAmelA rAjAne joI ane potAnA ziSyane na jotA vicAravA lAgyA, 'aho! te durAtmAe jinazAsanane malina ka2nA2 ane apakIrti ka2nA2 evuM duSTa kArya karyuM che. eTale mane mAro prANatyAga karIne paNa jinazAsananI avahelanA thatI rokavI joIe.' ema vicArI paMca parameSThinuM smaraNa karI te ja chUrIthI pote paNa prANatyAga karyo. prabhAte rAjA ane gurujI baMne mRtyu pAmelA joI rAjasevakoe e duSTAtmAnI ghaNI zodha karI. paraMtu te maLyo nahIM. udAyI rAjA samAdhipUrvaka saMvedanA pariNAmapUrvaka mRtyu pAmI devalokamAM gayA. A pramANe udAyIrAjAnI jema dharmakriyAmAM kuzaLatA dhA2Na ka2vI. b) tIrthasevanA - saMsAra sAgara jenAthI tarAya te tIrtha kahevAya che. tenA dravyatIrtha ane bhAva tIrtha athavA sthAvara tIrtha ane jaMgama tIrtha ema be bheda che. sthira rahe te sthAvara ane halanacalana kare te jaMgama, zatruMjaya, gi2nA2, sammetazikhara, aSTApada Adi sthAvara tIrtho che, jyAre AtmajJAnI guru je eka sthaLethI bIjA sthaLe vihA2 ka2I (adhikArI) jIvone AtmakalyANano mArga batAve che eTale tene bhAvatIrtha kahevAmAM Ave che te jaMgama tIrtha che. bhAvatIrtha eTale saMvega-nirveda pariNAmavALo zrI caturvidha saMgha - sAdhu, sAdhvI, zrAvaka ane zrAvikA je sthaLe samyagdarzananA 67 (bhedo) bolo 90
Page #103
--------------------------------------------------------------------------
________________ rahI aneka jJAnI puruSoe potAnA zuddha AtmasvarUpanI prApti karI che evA pavitra sthaLo jaDarUpa hovAthI te dravyatIrtha che. AvA tIrthanI sevA, upAsanA karavI te 'tIrthasevAnA' nAmanuM bIjuM bhUSaNa che. dravyatIrthanI sevA arthAt tIrthasthAnonI vAraMvAra yAtrA karavI ane jaMgama tIrtha svarUpa gItArtha munionI sevA ane satsaMga ka2vo. A munijana saMvega, nirveda, dharmazraddhA, guru sAdharmika zuzrUSA, AlocanA ItyAdi 72 prakAranA sthAnane sevanArA hoya che. emanA paricayamAM rahevuM, ahIM nAgadatta zreSThInI kathA ApelI che. kusumapura nagaramAM nAgacaMdra nAmanA zreSThIno nAgadatta nAme putra hato. e dharmanI rUcivALo temaja sajjanonI sevA ka2vAmAM haMmeza utsuka raheto. eka vakhata caityaparipATI karatA karatA eka jinamaMdiramAM jinezvara bhagavaMtanI pUjA ka2vA mATe praveza kare che. tyAM ratnasuvarNanI pa2mAtmAnI adbhUta aMgaracanA joI ene paNa svadravyathI jinezvara bhagavaMtanI suMdara jinapUjA, aMgaracanA karavAnI icchA thaI. enA mATe pote dravyaupArjana ka2vA samudrayAtrA dvA2A paradeza javAnuM nakkI karyuM ane AkhA nagaramAM koIne sAthe AvavuM hoya evo DhaMDhero pITAvyo. A udghoSaNA sAMbhaLI ghaNA naga2jano taiyA2 thayA ane nAgadatta zreSThI pAMcaso vahANo sAthe samudrayAtrAe nIkaLyA. eka hajAra yojana jeTalo samudra pasAra kare che. madhadariye pahoMcatA pavananuM sakhata tophAna jAgyuM ane badhA vahANo unmArgamAM phasAyA. dariyAI mojAthI kheMcAtA te vahANo durladhya evA zailakuMDalamAM AvI paDyA ke jyAMthI vahANonuM bahAra nIkaLavuM asAdhya banI gayuM. A ja zailakuMDalamAM pahelA so vahANo phasAI gayA hatA. e vahANonA yAtrikonI bhojana sAmagrI samApta thatA bhUkha-tarasathI e vahANanA loko mRtyu pAmyA hatA. phakta eka ja puruSa paMcaparameSThinuM smaraNa karato jivato hato. nAgadatte ene joyo. bhUkha-tarasathI azakta thayelA tenAthI bolI zakAtuM nahotuM. hAthanI saMjJAthI teNe pANI mAgatA nAgadatte ene pANI ApyuM. ane deva, guru, dharmanuM zaraNA saMbhaLAvI aMtima ArAdhanA karAvI. zubhadhyAnamAM mRtyu pAmatA te jIva devalokamAM gayo. so vahANonuM Ugyo muktino aruNodaya... samyagdarzana 91
Page #104
--------------------------------------------------------------------------
________________ A vRttAMta sAMbhaLI nAgadatta sAthenA vahANonA loko nAgadatta upara Akroza karavA lAgyA. to paNa nAgadattane emanA para thoDo paNa roSa utpanna thato nathI. dharmanuM zaraNuM levAnuM samajAvI e lokone zAMta karyA. tyAMthI thoDe dUra siMhaladvIpamAM 'jIvAvatArati' nAme rAjA hato je koI ApattigatanI vAta sAMbhaLatA emane madadarUpa thayA vinA pote bhojana karato nahIM. e rAjAne zailakuMDalamAM phasAyelA 500 vahANonA samAcAra maLatA temane yamanA mukhamAMthI bahAra kADhavAno upAya potAnA maMtrIo sAthe ciMtave che paNa upAya na maLatA bIjA divase nagaramAM paDaha vagADe che ke "je koI A vahANone e girIkuMDalamAMthI bahAra kADhaze ene rAjA eka lAkha sonAmahoro Apaze. A paDaha sAMbhaLI eka vRddha nAvika rAjA pAse Avyo ane e vahANone kuMDalamAMthI bahAra kADhavAno upAya batAvavA eka vahANa dvArA zailakuMDalamAM Avyo. nAgadatta ane vahANonA mANasone eNe kahyuM, 'ahIM A kuMDala pAsenA parvatanA zikhara para eka suMdara devamaMdira che temAM eka moTo ghaMTa che, te vagADavAthI guphAmAM teno avAja so gaNo moTo saMbhaLAya che. tethI parvata para beselA bhAraMDa pakSIo e avAjathI AkuLa-vyAkuLa thaI AkAzamAM uDe che. tyAre emanI pAMkhonA vegavALA pavanathI A vahANo guphAmAMthI bahAra Avaze. paraMtu ghaMTa vagADavA upara caDelo vyakti bhUkha-tarasathI pIDAto mRtyu pAmaze." A sAMbhaLI ghaMTa vagADavA parvatanI Toca para javA koI vyakti taiyAra thato nathI. tyAre nAgadatta te vRddha nAvikane atyaMta madhura vANIthI kahe che, 'tamAruM have thoDuM ja AyuSya bAkI che to zeSa jIvanane badale ApattimAM paDelA amArA badhAno uddhAra karI yaza prApta karo.' paraMtu e vRddha puruSa e vAta mATe taiyAra na thatA nAgadatta pote ja potAnI pharaja samajI parvatanA zikhara para caDyo ane ghaMTa vagADI, enA avAjathI bhAkhaMDa pakSIo uDyA ane teonI pAMkhonA pavanathI vahANo guphAmAMthI bahAra AvyA ane siMhaladvIpa pahoMcyA. sArthanA loko pote sAthe lAvela karIyANuM veMcI bIjuM karIyANuM bharI samudra mArge kusumapura pAchA AvyA. samyagadarzananA 67 (bhedo) bolo )
Page #105
--------------------------------------------------------------------------
________________ sArthanA AgamananA samAcAra sAMbhaLI putranA darzanano utsuka evA nAgacaMdra zreSThI dariyA kinAre AvyA. tyAM sArthanA loko pAsethI dariyAI tophAnanA ane e ApattimAMthI kevI rIte nAgadatta dvArA bahAra AvyA ane nAgadattanuM mRtyu thayuM A badhA samAcAra sAMbhaLI putra viyogathI nAgacaMdra zreSThI mUchita thayA. evAmAM AkAzamArge suMdara camakatI dhvajAvALuM evuM suMdara devavimAna AvyuM. emAMthI nAgadatta zreSThI utarI potAnA pitAne bheTyo. A AzcaryakAraka ghaTanAno vRttAMta nAgadatte A pramANe kahyo, parvatanA zikhara para bhojana na hovAthI pratidina upavAsa karato ane tyAMnA jinamaMdiramAM birAjamAna RSabhadevanI pratimAnI e bhaktipUrvaka pUjA karato. have TUMka samayamAM maraNa cokkasa AvavAnuM che ema jANatA e hRdayathI jinezvara bhagavaMtanA kahelA tattvanuM ciMtana karato. eka divasa dedIpyamAna kAMtivALo eka vidyAdhara puruSa enI pAse Avyo. nAgadattanuM vRttAMta jANI enA sattvathI, jinasevAthI e saMtuSTa thatA eNe gaganagAminI vidyA tathA enI putrI ene ApI - ane e vidyAnA baLathI devavimAnamAM besI nAgadatta kusumapura Avyo. putranuM A vRttAMta sAMbhaLI nAgacaMdra zreSThI ghaNo harSa pAmyo. tyArabAda pitAnI AjJA laI nAgadatta upArjana karelA svadravyathI jinezvara bhagavaMtanI atyaMta manohara evI uttama pUjA (aMgaracanA) karI, dhArmika mahotsava karyo. saMvigna munione azana-pAna-vastrAdinuM supAtra dAna karI sevA zuzruSA karI. AvI rIte pratidina jinazAsananI sevA karI aMte cAritra grahaNa karI tenuM suMdara pAlana karI devalokamAM gayA. nAgacaMdra zreSThIe je samyak prakAre tIrthasevanA karI samyakatvanuM bIjuM bhUSaNa che. c) bhakti - jinezvara paramAtmA tathA sAdhu sAdhvI Adi gurujanonI bahumAnapUrvaka, sevA-bhakti karavI. jinezvara bhagavaMtanI nisahI trika, pradakSiNA trika, praNAma trika, pUjA trika, avasthA trika, traNa dizAmAM jovAnuM varjana, traNa vAra bhUminuM pramArjana, varNAdi trika, mudrA trika, praNidhAna trika A dasa trikathI yukta vaMdanA, pUjana karavuM. tathA vastra, pAtra, AhAra, auSadhAdi ApavA vaDe Ugyo muktino aruNodaya... samyagudarzana
Page #106
--------------------------------------------------------------------------
________________ gurunI, sAdhu-sAdhvIjInI bhakti ka2vI te 'bhakti' nAmanuM trIjuM bhUSaNa che. paMcamahAvratadhArI sAdhu sAdhvIjInI atizaya AdarapUrvaka bhakti, guNIjanono anurAga ka2vo. ahIM 'kAminI'nuM dRSTAMta ApeluM che. ke A kAminIne eka parivrAjake kAmaTumaNa dvArA potAnI atyaMta anurAgI banAvI tethI te tene ja cAhatI hatI. bIjA koInI paNa IcchA karatI na hatI tema ApaNe niraMtara jinezvara, susAdhu ane pravacananI zraddhArUpa samyaktvanA anurAgI thavuM, mithyAtvamAM Asakta deva-guruno kyAre paNa bhaktirAga ka2vo nahIM. d) sthiratA - arihaMta paramAtmAe prarUpelA dharma pratye atyaMta deDhatA, sthiratA rAkhavI. game tevA mithyAtvI rAjA ke devonA upasarga Ave to paNa svadharmamAMthI calita na thavuM. dRDha rahevuM temaja bIjo koI dharmathI patita thato hoya to tene dharmamAM sthira ka2vo te sthiratA nAmanuM cothuM bhUSaNa che. ahIM sulasA zrAvikAnI kathA ApelI che. rAjagRhI nagarImAM prasenajita rAjAno nAga nAmano sArathi hato, enI sulasA nAmanI patnI hatI je jinezvara paramAtmA pratye atyaMta bhakti ane anurAgavALI hatI. eka vakhata IMdramahArAjAe devasabhAmAM sulasAnI dharmaDhaDhatAnI ghaNI prazaMsA karI. te sAMbhaLI eka deva sulasAnI parIkSA ka2vA sAdhuno veza laI ene ghare Avyo. tene paNa sulasAnA dharmaDhaDhatAnI khAtarI thaI. eka vakhata mahAvIra prabhu caMpAnagarImAM samosaryA. tyAM aMbaDa nAmano parivrAjaka prabhunI dezanA sAMbhaLavA Avyo. dezanA pUrNa thatA prabhune vaMdana karI AkAzagAminI vidyAthI rAjagRhI nagarI javA prayANa kare che tyAM prabhue aMbaDa zrAvakane kahyuM, 'nAgasArathInI patnI sulasAne amArA dharmalAbhanA AzIrvAda kahejo.' 52mAtmAnI vAta svIkArI aMbaDa sulasAnA gharanI bahAra Avyo. tyAM eNe vicAryuM, 'je zrAvikAne svayaM, prabhue dharmalAbha kahevarAvyo che to enI huM parIkSA karuM. ema vicArI vaikriya labdhithI emaNe jatinuM uddbhaTa rUpa banAvI sulasAnA ghare praveza karyo ane bhikSAnI yAcanA karI. tyAre supAtra vinA bIjA samyagdarzananA 67 (bhedo) bolo 94
Page #107
--------------------------------------------------------------------------
________________ koIne pUjya buddhithI dAna na ApavAnI sulasAnI pratijJA hovAthI sulasAe ene bhikSA ApI nahIM. aMbaDa tyAMthI nikaLI tulasAnI haju parIkSA karavA mATe gAmanI pUrva dizAe jaI cAra mukhavALuM, cAra bhujAvALuM evuM brahmAnuM rUpa vikavyuM ane sAvitrI sahita ucca Asane besI lokone dharmopadeza ApavA lAgyo. tyAre samyakatvamAM deDha evI sulatAne choDI sarva nagarajano te brahmAne namaskAra karavA mATe AvyA. bIje divase dakSiNa dizAmAM zaMkha-cakra-gadA AdithI yukta viSNu bhagavAnanuM rUpa karI dharmopadeza Apyo. chatAM sulatA te viSNune namaskAra karavA na gaI. have aMbaDe trIjA divase pazcima dizAmAM zaMkaranuM rUpa banAvI pArvatI sahita besI dharmopadeza Apyo. tyAM paNa tulasA na gaI. pachI cothA divase uttara dizAmAM samavasaraNa vikavyuM ane tIrthakara banI lokone dharmopadeza ApavA lAgyo. paraMtu jaina dharmamAM saMpUrNa zraddhAvALI evI sulatA tyAM paNa na jatA aMbaDe eka puruSane sulasA pAse mokalAvyo. teNe sulatAne kahyuM, 'ahIM tIrthaMkara paramAtmA padhAryA che. e paccIsamAM tIrthakara che, to tame emane vaMdana karavA kema jatA nathI?' paraMtu sulasA daDha zraddhAthI bolI ke mahAvIra svAmIne choDIne bIjA koI tIrthaMkara paramAtmA A pRthvI para nathI. paccIsamA tIrthakara hoya ja nahi. A koI pAkhaMDI kapaTa karIne mugdha lokone chetare che. A sAMbhaLI aMbaDane khAtrI thaI ke mahAvIra svAmIe sulatAne je dharmalAbha kahevaDAvyA te yukta ja che. ATalI mAyA karavA chatAM te samyakatvathI calita nA thaI. potAnI mAyA saMkelI aMbaDa zrAvaka potAnuM mULa rUpa dhAraNa karI sulatAnA ghare jaI enI kSamA mAgI ane vIra prabhuno saMdezo Apyo. A sulasA zrAvikAnI jema samyakatvamAM daDha sthira rahevuM e samyakatvanuM cothuM bhUSaNa che. e) prabhAvanA - jina zAsananI prabhAvanA arthAt zAsananI unnati thAya evA kAryo karavA, aneka prakAranA mahotsavo dvArA, tIrthayAtrA, rathayAtrA Adi vaDe jaina zAsananI prabhAvanA karavI, anyadharmI loko paNa jainazAsana pAme tevI dharmadezanA karavI te prabhAvanA nAmanuM samyakatvanuM pAMcamuM bhUSaNa che. ahIM siMhakumAranuM dRSTAMta ja Ugyo muktino aruNodaya... samyagadarzana 95
Page #108
--------------------------------------------------------------------------
________________ ApeluM che ke emaNe rAjA banyA pachI kevI rIte jinazAsananI advitiya prabhAvanA karI je RSabhadeva-prabhunA pratimAnA adhiSThAyaka devanA pratApe ene rAjya maLyuM e RSabhadeva prabhunI pratimA suMdara jinAlaya baMdhAvI tyAM sthApita karI jainadharmanI ghaNI prabhAvanA karI. sarva nagarajanomAM jainadharmanA bIja ropyA. A rIte jainazAsananI prabhAvanA karavI ane karAvavI e samyakatvanuM pAMcamuM bhUSaNa che. AbhUSaNothI jema zarIra zobhe tema A pAMca guNorUpI AbhUSaNothI samyakatvavratarUpI zarIra zobhe che. 96 samyagadarzananA 67 (bhedo) bolo )
Page #109
--------------------------------------------------------------------------
________________ samyakatvanA pAMca lakSaNo vizuddha tattvazraddhAnarUpa samyakatvanA oLakhANanA pAMca lakSaNo jaina zAstramAM batAvyA che. jenA dvArA samyatva jaNAya te lakSaNa kahevAya che jema parvatanI khINamAM rahelo ane AMkhe na dekhAto agni AkAzamAMnA dhumADAthI jaNAya che tema prApta thayeluM paraMtu AMkhethI na dekhAtuM evuM samyakatva je je cihnothI dekhAya te cihnone lakSaNa' kahevAya che. samyakatvanA AvA pAMca lakSaNo che - 1) upazama 2) saMvega 3) nirveda 4) anukaMpA pa) AstikatA. A pAMca lakSaNo kramazaH zreSTha zreSTha che paraMtu tenI prApti ulaTA krame thAya che. samyakdarzana guNane prApta karelA AtmAne AstiSpano lAbha pahelo thAya arthAt 1) AstiktA - jina vacana upara prathama zraddhA thAya pachI ja 2) anukaMpA - vAstavika karUNA upaje tyArabAda 3) nirveda - saMsArathI udAsInatA, vairAgya utpanna thAya 4) saMvega - mAtra mokSano, muktino abhilASa pragaTa thAya 5) upazama - kaSAyanI maMdatA thaI AtmAnA zuddha guNono vikAsa thAya, samabhAva Ave. kaSAya eTale krodha, mAna, mAyA ane lobha. jema jema kaSAyanI nivRtti thatI jAya tema tema vyaktino AtmavikAsa thato jAya. A AtmAno AdhyAtmika vikAsa jainadarzanamAM guNasthAna dvArA batAvavAmAM Avyo che. saMsArI jIvo kaSAyayukta vicAro kare che ane te anusAra emano jIvanavyavahAra paNa kaSAyayukta hoya che. samyaguSTi prApta thatA anaMtAnubaMdhI kaSAyanI nivRtti thAya che, vyaktinA vicAraAcAramAM parivartana Ave che ane uparokta pAMca guNo dekhAya che. 1) upazama - upazama eTale kaSAyanI maMdatA, rAga dveSa rahita manovRtti. jIvano AtmavikAsa thatA kaSAyanI maMdatA thatI jAya che ane enA pratipakSI kSamA, namratA, Ugyo muktino aruNodaya... samyagadarzana
Page #110
--------------------------------------------------------------------------
________________ saralatA ane saMtoSa A guNono vikAsa thato jAya che. samyagudRSTi prApta thayela vyakti potAno aparAdha karanAranuM kAyAthI ke vacanathI ahita na kare paNa manathI paNa tenuM ahita na vicAre. e krodhano gulAma na banatA krodha enA kAbUmAM hoya che. ene karmanA svarUpanuM jJAna hoya che ane karmano vipAka kevo azubha hoya che e paNa jANato hoya che eTale potAnA aparAdhI pratye paNa kSamAzIla rahI zake che. aniSTa saMjogomAM paNa samatvabhAva rAkhI zake che. metAraka muninA kathAnakamAM A upazama bhAva jovA maLe che. metArya muni dIkSA grahaNa karI, suMdara rIte cAritranuM pAlana karatA guru pAsethI nava pUrvano abhyAsa kare che. vihAra karatA karatA metArya muni rAjagRhI nagarImAM Ave che. ahIM zreNika rAjA jinezvara paramAtmAnI bhakti dararoja sonAnA javathI svastika karIne kare che. enA mATe sonI pAse pratidina 108 sonAnA java ghaDAve che. metAraka muni vihAra karatA jyAre rAjagRhI padhAre che tyAre gocarI mATe A suvarNakArane tyAM Ave che. tyAre suvarNakAra java ghaDI rahyo hato, munine joI AhAra mATe nimaMtraNa ApI javalAne tyAM khullA mUkI aMdara gharamAM gayo. tyAre tenA AMgaNamAM jhADa para beselo krauMca pakSI A kaMIka bhakSya padArtha che ema samajI te java gaLI gayo. sonI jyAre munine AhAra dAna karI pAcho vaLe che tyAre te java na dekhavAthI munine pUchyuM. munie vicAryuM ke jo krauMca pakSI javalA gaLI gayo che ema sonIne kaheze to sonI pakSIne mArIne enA udaramAMthI javalA kADhaze. ema vicArI muni mauna rahyA. mauna rahevAthI sonIne A munie ja javalA lIdhA haze ema zaMkA thaI tethI krodhita thaI eNe metArya muninA mastakane pANImAM bhInI karelI vAghara vaDe jorathI bAMdhyuM. sUryanA tApathI e sUkAtA munine atyaMta atyaMta vedanA thaI. paraMtu metArya muni upazamabhAvamAM lIna rahyA. potAnA pUrvabaddha karmono udaya samajI samatApUrvaka upasarga sahana karyo. zukaladhyAnamAM lIna thaI kSapakazreNi para ArUDha thaI kevaLajJAna pAmyA ane teja samaye AyuSya pUrNa thatA mokSe gayA. tyAre sonInA AMgaNamAM koI strI AvIne lAkaDAno bhAro nAkhyo. enA 98 samyagadarzananA 67 (bhedo) bolo )
Page #111
--------------------------------------------------------------------------
________________ avAjathI jhabakIne krauMca pakSIe maLatyAga karyo. sUrajanA prakAzamAM sonAnA e javalA prakAzita thatA sonIne paristhitinI jANa thaI ane potAnA hAthe thayelA ghora duSkarmano (munine maraNAMta upasarga Apyo) atyaMta pazcAtApa thayo ane eNe dIkSA grahaNa karI. AvI rIte metArya munie AvA maraNAMta upasargamAM paNa je upazama bhAva rAkhyo e samyaktvanuM prathama lakSaNa che. 2) saMvega - uttama prakAranA deva ane manuSyonA sukhono tyAga karI kevaLa muktinA sukhanI abhilASA karavI te saMvega che. samyagdarzana prApta karelAe AtmAno anubhava karyo che, tenA sukhano thoDo paNa anubhava karyo che tene uttama prakAranA deva ane manuSyonA sukho tuccha ane anitya jaNAya che, saMyoga viyogathI bharapUra lAge che, thoDAja samayamAM nAza pAmanArA lAge che. jyAre parama zAMtimaya, nirUpAdhika AtmAnI avasthA anubhavavAthI evA anaMta AnaMdamaya sthitimAM arthAt mokSamAM sthi2 thavAnI prabaLa IcchA pragaTa thAya che. samyaktvanA A lakSaNane samajAvavA davadanta muninI kathA che - hastizIrSa nAmanA nagaramAM davadanta nAme rAjA hato. eka vakhata davadanta rAjA jarAsaMgha nAmanA prativAsudevanI sevA ka2vA rAjagRhI nagarI gayo te samaye davadaMta rAjA rAjyamAM na hovAthI hastinApurathI AvIne pAMDavoe hastizIrSa nagarane lUMTyuM. rAjagRhIthI pAchA pharatA jyAre davadaMta rAjAne A samAcAra maLyA tyAre krodhita thaI potAnA sainya sAthe eNe hastinApurane ghero ghAlyo. paraMtu ghaNA divasa sudhI ghero ghAlavA chatAM pAMDavo laDavA na AvyA tethI davadaMta rAjA potAnA nagaramAM pAcho pharyo. ane nyAya ane nItipUrvaka potAnA rAjyanuM pAlana kare che. keTalAka samaya pachI tyAM zrI neminAtha prabhunA ziSya zrI dharmaghoSasUri padhAryA. emanI dharmadezanA sAMbhaLI davadaMta rAjA atyaMta saMvegane pAmI dIkSA grahaNa karI. guru pAse abhyAsa karI te rAjarSi paramagItArtha muni banyA. eka vakhata vihAra karatA devadaMta muni hastinApura nagaranI bahAra padhAryA. tyAM merUparvatanI jema niSprakaMpapaNe pratimAdhArI banI kAusaggamAM rahyA. tyAMthI Ugyo muktino aruNodaya... samyagdarzana 99
Page #112
--------------------------------------------------------------------------
________________ pasAra thatA pAMDavoe emane joyA. vAhanathI utarI, emane (munine) vaMdana karIne stuti karI, "aho A rAjarSi duSkarakAraka che. thoDA samaya pachI tyAM parivArasahita duryodhana Avyo. 'A teja RSi che jeNe hastinApurane ghero ghAlyo hato.' ema pUrvenA vairane saMbhArI duryodhane munine tADana karavA mAMDyuM. A joIne tenI sAthenA lokoe munine eTalA badhA pattharo mAryA ke pattharonA DhagalAthI RSi DhaMkAI gayA. rAjavATikAthI pAchA pharatA pAMDavoe A joyuM tyAre turaMta te pattharone dUra karyA. pattharothI je emanA zarIrane pIDA pahoMcI hatI te dUra thAya mATe telanI mAliza Adi sevA karI muninI kSamA mAgI pachI tyAMthI nagaramAM gayA. davadaMta muni, jenuM mana saMveganA bhAvathI bhAvita hatuM, emaNe potAnA para upasarga karanAra karavo pratye ane sevA karanAra pAMDavo pratye samabhAva dhAraNa karyo ane kevaLa potAnA anaMta darzana, jJAna yukta AtmabhAvamAM ja ramaNatA karI. duHssaha pIDA pariSahane samabhAvathI sahana karatA, atyaMta saMvega pariNAmapUrvaka kSapakazreNi para Arohi kevaLajJAna prApta karI mokSe gayA. 3) nirveda - nirveda eTale udAsInatA, samyagdarzana jene prApta thayuM hoya te AtmA saMsArathI nirvedane pAmelo hoya che. saMsAranI cAre gatiomAM rahevAnI IcchA enAmAM hotI nathI. naraka gati ane tiryaMca gati to du:kharUpa che ja paNa manuSya gati ke devagatimAM paNa have ene rahevuM gamatuM nathI, mithyAtvI jIvane ajJAnatAnA lIdhe kaSAyarUpa saMsAra mITho lAge che jyAre e ja saMsAra samyakatva prApta thayelAne kaDavo ane duHkharUpa lAge che, Idriyajanya viSaya sukhathI vairAgya Ave che, saMsAra asAra che, zarIra azucimaya che, bhoga atRptikArI che, vinAzI che, A bhAvanA satata enA cittamAM hoya che. Avo nirveda e samyatvanuM trIjuM lakSaNa che. AnA mATe harivahana rAjAnuM caritra che. 4) anukaMpA - anya jIvane duHkhI dekhI enA duHkha dUra karavAnI icchA thavI e anukaMpA che. A anukaMpA be prakAranI che - 1) dravya anukaMpA 2) bhAva anukaMpA. dIna-duHkhI pratye karUNAno bhAva rAkhe, enA duHkho dUra karavAno prayatna 100 samyagadarzananA 67 (bhedo) bolo )
Page #113
--------------------------------------------------------------------------
________________ kare e dravya anukaMpA ane dIna, duHkhI, daridra avasthA jenAthI Ave che evI je dharmarahita avasthA che tene dUra karavAnI lAgaNI thavI te bhAva anukaMpA che. duHkhonuM kAraNa pApa che eTale lokone pApa pravRtti, kaSAya, hiMsA Adi kema dUra thAya tevI lAgaNI tathA tevA prayatna te bhAva anukaMpA che. dharmathI paDatA jIvone dharmamAM sthira kare. anukaMpA e samaktinuM cothuM lakSaNa che. enA mATe jayarAjAnuM dRSTAMta nIce pramANe che - bharatakSetramAM hastinApura nagaramAM jaya nAmano rAjA rAjya karato hato. temanA pitAzrIe 'jaya' rAjAnA janma samaye sUryodaya kAle koI svapna joyeluM. e svapna anusAra emaNe potAnI mUrti banAvIne paTathI AcchAdita karIne dararoja pUjavAno Adeza karelo. te pramANe mUrti roja pUjAtI hatI. paraMtu eka divasa enA kutuhalapriya evA traNa kumAro vastra dUra karIne mUrtine jue che to tyAMja teo mUrSita thaI jAya che. A sAMbhaLI zokAtura thayelo rAjA vaidya, maMtravAdI vagerene sAthe laI tyAM jAya che ane citra joI te paNa mUrzita thAya che. zItala upacAro vaDe rAjA mUcha rahita thatA lokoe rAjAne mUchanuM kAraNa pUchyuM tyAre rAjAe A pramANe vRttAMta kahyo - vijayavardhana nAmanA nagaramAM zArdula nAme rAjAne caMdana nAme putra hato. ene viSNu nAme purohita putra, sudhI nAme maMtrIputra ane zaMkha nAme zreSThIputra sAthe gADha mitratA hatI. eka vakhata rAjakumAra caMdana potAnA traNe mitro sAthe ghoDe savArI karIne thAkI jatA eka vRkSa nIce beThA. tyAM eka kApAlikane jotA ene namaskAra karyA. kApAlike rAjakumArane nAgakanyAono svAmI banavAnA AzIrvAda ApyA. AzIrvAdanA vacana sAMbhaLI kumAre pUchyuM, 'huM mAnava chuM to nAgalokanI strIono svAmI kevI rIte thAuM?' upAya pUchatA kApAlike tene potAnI sAthe viMdhyAcala nAmanA parvata para yakSanA maMdira para AvavAnuM kahyuM. mitroe ajANyA sAthe javAnI nA pADavA chatAM rAjakumAra te kApAlika sAthe javA taiyAra thayo. cAre mitro kApAlika sAthe viMdhyAcala parvatanI guphAmAM yakSanA maMdire gayA. tyAM pahoMcI kApAlike cAra bakarA kharIdIne cAre mitrone K Ugyo muktino aruNodaya... samyagudarzana 101
Page #114
--------------------------------------------------------------------------
________________ eka eka bakaro Apyo ane kahyuM, 'huM vidyA sAdhuM chuM. tame cAre mArA uttarasAdhaka thAo. cAre vyaktio A bokaDAono bali yakSanI sAme ApI baMne AMkho baMdha karI natamastake yakSanA paga pAse UbhA raho.' A sAMbhaLI zreSThIputra zaMkha choDI bAkInA traNe jaNAe kApAlikanA kahevApramANe karyuM. paraMtu zaMkha vicAre che, 'jIvonI hiMsArUpa pApathI vidyAsiddhi kevI rIte thAya ? siddhi to dharmathI ja thAya.' ema vicArI te bakarAno bali na ApatA AMkho baMdha karI yakSa pAse Ubho rahe che. mAyAvI kApAlike talavAra vaDe bakarAnI jema traNe mitronA mastaka vadherI nAMkhyA. pachI zreSThIputra zaMkhano vadha karavA talavAra kheMce che tyAM zaMkhanA puNyabaLathI yakSa pragaTa thAya che ane kApAlika 52 krodhita thAya che. zaMkha tyAMthI nIkaLI eka gAmamAM jAya che tyAM enI mitratA subuddhi nAme zrAvaka sAthe thAya che. zaMkhe ene potAnI sarva hakIkata kahI. subuddhie zaMkhane bakarAne na mArIne ahiMsAnuM pAlana ka2vA baddala ane te dvA2A dharmanuM rakSaNa ka2vA baddala abhinaMdana ApyA ane zaMkhane dRSTivAda sUtranA sArabhUta paMca parameSThi namaskAra maMtra zIkhavADyo ane nitya enuM sma2Na ka2vAnuM kahyuM. subuddhi zrAvake samajAveluM dharmanuM rahasya hRdayamAM sthira karI zaMkha eka sArtha sAthe AgaLa cAlyo. rAtrikAle koIka jagyAe paDAva nAkhyo. tyAM bhilla lokoe dhADa pADI ane zaMkha sAthe dasa lokone baMdIvAna banAvI pallIpati pAse lAvyA. pallIpatine enA putrane bhUtanA upadravathI ugAravA mATe maMdiramAM devI pAse agiyAra puruSono bali caDAvavo hato. eTale agiyAramAM puruSane bAMdhIne lAvavA sudhI eNe A dasa puruSone baMdI banAvI maMdiramAM rAkhyA. te samaye zaMkha ApattikAla samajIne ekAgratAthI paMcaparameSThi namaskAra maMtrano jApa kare che. agyAramo puruSa baMdIvAna tarIke prApta thatA pallIpati badhA agiyAra jaNano caMDikA devInA maMdiramAM bali devA taiyAra thayo. tyAM ja pallInA bhIla lokoe AvIne eno putra bhUta vaDe mUrchita thaI gayo hovAnA khabara ApyA. eTale agiyAra puruSone tyAMja mUkI pallIpati putra pAse gayo. ghaNA upAyo karyA paraMtu putra mUrchArahita na thayo. 102 samyagdarzananA 67 (bhedo) bolo
Page #115
--------------------------------------------------------------------------
________________ tyAre zaMkhe navakAra maMtranA prabhAvathI e putranA zarIramAMthI bhUtarUpa aMdhakArane dUra karyo. pallIpati zaMkha upara ghaNoja khuza thayo ane enA kahevAnusAra eNe bAkInA dase jaNane baMdhanamAMthI mukta karyA. tyArapachI zaMkhe pallI patine niraparAdhI jIvonI hiMsA na karavAno' upadeza Apyo ane tyAMthI zaMkha potAnA ghare pitA pAse gayo. tyArabAda zreSThIputra zaMkha jainazAsananI unnati karato, sarva lokone dharma pamADato, lokone hiMsAthI aTakAvI karUNA rasane poSato, AyuSya pUrNa karI devalokamAM deva thayo. devalokanuM AyuSya thoDuM bAkI rahyuM tyAre te deve pRthvI para vicaratA koI kevalajJAnI gurune pUchyuM ke AvatA bhavamAM ene bodhibIjanI prApti kevI rIte thaze? gurue kahyuM, 'tuM hastinApura nagaramAM suranara rAjAno putra jaya nAme rAjA thaIza. ane A traNe tArA mitro tyAM paNa mitra thaze. ane citrane joI tane bodhibIja thaze.' AvuM sAMbhaLI te deve ja suranara rAjAne svapnamAM Adeza karyo ane AvuM pUrvabhavanA vRttAMtavALuM citra banAvarAvyuM. te zaMkhano jIva huM jaya nAmano rAjA thayo chuM ane A traNe mArA mitro thayA che. citranA darzanathI jAtismaraNajJAna thavAthI amane sarvane mUcha AvI. jayarAjAnuM A cAritra sAMbhaLI ghaNA lokonA manamAM karUNAnA bhAva utpanna thayA. A pramANe jayarAjAnI jema hRdayamAM karUNAnA, anukaMpAnA bhAva e samyakatvanuM cothuM lakSaNa che. 5) AstikatA - jinezvara paramAtmAnA vacana upara niHzaMkapaNe, saMpUrNa zraddhA te AstikatA nAmanuM pAMcamuM lakSaNa che. jIva, ajIva, pUrvabhava-parabhava-puNya, pApa Adi parokSa tattvo jenuM svarUpa zrI vItarAga paramAtmAe jema varNavyuM che enA upara saMpUrNa zraddhA karavI. kAraNa zrI vItarAga paramAtmA rAga, dveSa ane ajJAna rahita hovAthI arthAt sarvajJa hovAthI asatya bolavAnuM koI prayojana nathI. teonuM vacana pUrvApara avirUddha che. eTale emanA vacana para pUrNapaNe je zraddhA te AstikatA. A lakSaNa para padhazekhara rAjAnI kathA A pramANe che - pRthvIpura nAmanA nagaramAM jaina dharma pratye atyaMta anurAgavALo padmazekhara nAme rAjA hato. eNe vinayaMdhara sUri AcArya pAse javAdi navatattvonA paramArtha K Ugyo muktino aruNodaya... samyagadarzana 103
Page #116
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAjA samyak prakAre jANIne grahaNa karyo. tenA rAjyamAM, jema sArathI vRSabhanuM damana karIne mArge lAve tema rAjA paNa je jIvo jainadharmane na mAne ke jainadharma ane jainadharmInuM bahumAna na kare tene damana ane zikSA dvArA mArga para lAve che. jainadharmagurunA guNoMnuM varNana bhaktibhAvathI loko samakSa kare che ke jaina guru alpa paNa pramAda karyA vinA jIvadayAnuM pAlana kare che. temanA jJAnathI sarasvatInI kRpAthI teo nAstikone vAdamAM jIte che. sarva jIvo pratye karUNAzIla hoya che. sarvathA parigrahano temaja paMceMdriyanA viSayo ane kAmavAsanAno sarvathA tyAga karelo hoya che. rAga-dveSathI mukta thaI saMsArabhAvothI virakta hoya che. upazama rasathI bharapUra evuM anukaMpA yukta emanuM hRdaya hoya che. AvA prakAre jainadharmaguruonA guNo loko samakSa bhaktibhAvathI varNave che temaja manuSya bhava, zreSTha dharma ane cAritrasaMpanna guru' A badhuM A saMsAramAM prApta thavuM atyAMta durlabha che ane AvA guNasaMpanna guruno je saMga kare che ane temanA vacanarUpI amRtanuM je pAna kare che te manuSya dhanya che. AvI rIte rAjA lokone samajAvI jaina dharmamAM sthira kare che. loko rAjAnI A vAto mAne che paraMtu vijaya nAmano eka zreSThIputra rAjAnI vAto sAthe sahamata thato nathI. te rAjAne kahe che, 'dharmaguruonuM tame je je varNana ka2o cho te sarve tRNatulya che. kAraNa pavanathI laherAtI dhajA jevuM caMcaLa citta sthira kevI rIte rahI zake ? temaja potapotAnA viSayamAM Asakta evI pAMce Idriyo kAbumAM kevI rIte rahI zake ? A jagatamAM duHkhI mANaso ahIM pIDA anubhave tenA karatA mAravA sArA kA2Na ke marI javAthI emanA karmo pUrNa thaI javAthI teo sadgatimAM ja jaze. vaLI jIvo apramAdathI mokSasukhane pAme che. AvI mokSanI vAto to jhera haranArA sarpanA mastakanA maNine levAnA upadeza tulya che.' zreSThIputranI AvI vAto bhadrika janone patita kare che, tethI tene pratibodhavA mATe rAjA potAnA yakSa nAmanA sevakane kahe che ke koI paNa rIte A zreSThIputra vijaya sAthe maitrI karIne rAjAnA alaMkAro tenA alaMkAra rAkhavAnI peTImAM enA alaMkAro sAthe mizra karI devA. rAjAnI AjJA pramANe e sevake e kArya pAra pADyuM. 104 samyagdarzananA 67 (bhedo) bolo
Page #117
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAjAe nagaramAM ghoSaNA karI ke rAjAnA alaMkAro corAyA che, jene paNa maLyA hoya te rAjAne ApI jAya to tene kaMI paNa zikSA karavAmAM na Avaze. paraMtu pachIthI tapAsa karatA jo maLaze to tene daMDa ApavAmAM Avaze. koIe paNa rAjAnA alaMkAro na ApyA eTale rAjasevako tapAsa karatA karatA vijayanA ghare Ave che ane vijayanA alaMkAranI peTImAM e alaMkAra emane maLatA ene pakaDIne rAjA samakSa lAve che. guno puravAra thavAthI rAjA tene phAMsInI sajA pharamAve che. phAMsInI sajA sAMbhaLIne hatAza thayelo vijaya mitra banIne AvelA yakSane (rAjasevaka) rAjAne vinaMti karI potAne choDAvavAnuM kahe che. yakSe rAjAne vijayane choDI mUkavAnI vinaMtI karatA rAjA vijayane kahe che, "duHkhI mANasone mArIe to e jIvo sadgatimAM jAya ema tuM ja kahe che to have marIne tuM paNa sadgati pAmIza.' tyAre vijaya kahe che, "mRtyu pAmIne sadgati meLavavA karatA jIva jIvavAne ja Icche che. kAraNa ke jIvato nara bhadrA pAme. mATe mane jIvatadAna Apo.' A sAMbhaLI rAjA kahe che ke jo telathI saMpUrNa bhareluM pAtra baMne hAthamAM laIne eka biMdu paNa nIce na paDe evI rIte AkhA nagaramAM pharI mArI pAse lAve to e vijayane jIvitadAna Ape. jIvavAnI IcchAthI vijaye rAjAnI A zarata svIkArI. have rAjAe nagaranA mArgo para baMne bAjue manohara vaNA-veNu, mRdaMgAdi vAjiMtro vagADavAnuM temaja rUpavAna temaja manohara strIone nRtya karavAnuM kahe che. paMcaMdriyanA viSayone AkarSe tevA bhoganA viSayo rastAnI baMne bAju goThave che. vijaya tailapAtra laIne rAjamArga para nIkaLe che ane telanuM eka paNa biMdu jamIna para na paDe evI rIte sAvadhAnIpUrvaka nagaramAM pharIne rAjA pAse AvI telanuM pAtra Ape che. tyAre rAjA ene pUche che ke mArgamAM baMne bAju manohara saMgIta, nRtya temaja bhogonA anya viSayo hovA chatAM vIjaLI jevA enA caMcaLa mana ane Idriyone te kevI rIte rokI zakyo? tyAre vijaya rAjAne kahe che ke maraNanA bhayathI mana ane Idriyone rokI zakAya che kAraNa ke A jagatamAM "jIvana' sauthI huM Ugyo muktino aruNodaya... samyagadarzana 105
Page #118
--------------------------------------------------------------------------
________________ vadhu priya che. A sAMbhaLI rAjA vijayane samajAve che ke jo eka bhavanA maraNanA bhayathI mana ane IMdriyo para kAbU rAkhI zakAya che to tattvane jANanArA evA dharmaguruo jemane anaMta bhavabhramaNano bhaya lAgyo che teo potAnA mana ane IMdriyono nirodha kema na karI zake ? rAjAnA A vacano sAMbhaLI vijaye pratibodha pAmIne jainadharma ane zrAvakadharmano svIkAra karyo. A pramANe ghaNA lokone bodha ApI jinadharmanA anuyAyI banAvI 'AstiktA' guNanuM parama ArAdhana karI AyuSya pUrNa karI padmazekhara rAjA devalokamAM gayA. A pramANe 'samyaktva' jenAthI jANI zakAya evA samyaktvanA pAMca lakSaNo che. upazama, saMvega, nirveda, anukaMpA ane AstikatA. samyagdaSTi jIvonA jIvanamAM A pAMceya lakSaNo dekhAya che. 106 samyagdarzananA 67 (bhedo) bolo
Page #119
--------------------------------------------------------------------------
________________ cha prakAranI jayaNA jayaNA eTale saMbhALapUrvaka, vivekapUrvaka hAni na thAya tevI rIte pravRtti karavI. A jayaNA vyavahAra prasaMgamAM mithyASTi sAthe vartana karavA saMbaMdhI che. paradharmIonA dharmaguruo, paradharmInA devo tema ja paradharmIoe pote kalpe karelA cetyo Adine vaMdana, namana vagere karavuM nahi, jene AtamadharmanuM bhAna nathI, satya samajAyuM nathI, vividha prakAranA paulika sukho meLavavA ane bhogavavA e ja jenuM lakSya che, dharmane bahAne vividha prakAranA tapa, japa, saMyamAdi kaThina karmakAMDo karavA chatAM jenA aMtaHkaraNamAM to pAMca IdriyonA viSayasukho bhogavavAnI icchA rame che. A loka ke paralokanA vaibhava bhogavavA che e sarva manuSyo mithyAdRSTi che. pachI te game te dharmane mAnanAra hoya paNa jenuM valaNa AtmAbhimukha thayuM nathI te sarva mithyAdaSTi che evA paratIrthikonI sAthe je cha prakAranA vyavahAra na karavA - vaMdana, namana, dAna, anupradAna, AlApa, saMlApa. A samyatvanI che jayaNA kahevAya che. 1, 2) vaMdana, namana - anyadharma guru ane devAdine vaMdana na karavuM, hAtha joDIne namaskAra karavA ane tenA lakSa vinAnA athavA viparIta lakSavALA karmakAMDonI prazaMsA karavI, stuti karavI A baMneno tyAga karavo, kAraNa tenAthI ajJAnatAne poSaNa maLe che, temanAmAM mithyAtva vadhe che, potAnA dharmane vadhu satya mAnatA thAya che ane te taraphanuM mithyA abhimAna dharAve che, vAraMvAra AvA jIvonA paricayathI samyakatvI jIvo samyakatvamAM DhIlA thavAnI zakyatA thAya che. paraMtu anyadharmI pratye vaiSa ke ISya ke apamAna na karavo. jinapratimA hoya paraMtu anyadharmIonA tAbAmAM hoya to tyAM paNa vaMdana, namana na karavuM. A baMne jayaNA upara 'saMgrAmasUra'nuM dRSTAMta nIce pramANe che - A jaMbUdvIpamAM padminIsaMDa' nAmanA nagaramAM sUrasena rAjAno saMgrAmasUra nAme putra hato. te putra bAlyAvasthAthI zikArano zokhIna hato. enA pitA rAjAe huM Ugyo muktino aruNodaya... samyagadarzana 107
Page #120
--------------------------------------------------------------------------
________________ ene zikAra choDI devA ghaNuM samajAvyo paraMtu e na samajatA rAjAe putrane nagara tyajavAnuM kahyuM. eTale saMgrAmasUra nagarathI bahAra rahe che ane dararoja savAre jaMgalamAM ja tyAMnA prANIone mArIne potAnI AjIvikA calAve che. eka vakhata zikAra mATe rAkhelA keTalAka kUtarAone gharamAM ja rAkhI koI prayojanavaza saMgrAmasUra bIjA nagaramAM gayo. tyAre tenA gharanA najIkamAM rahela upAzrayamAM zrutakevalI ane avadhijJAnI evA zrI zIlaMdharAcArya padhAryA hatA. emaNe kUtarAone pratibodhavA mATe madhura vacanothI kahyuM, "kSaNa mAtranA sukhanI khAtara je mahApApI jIvo niraparAdhI jIvone haNe che te rAkha jevI tuccha vastu mATe haricaMdana jevA uttama vRkSone bALe che. je jIvo dayArahita thaIne bIjo dharma kare che te uttama hAthIne choDIne chedAyelA karNavALA gadheDA upara ArohaNa kare che. je samudranA jalanA biMduonuM mApa jANe che, je gaganamAM rahelA nakSatronuM pramANa jANe che te ja jJAnI abhayadAnamAM keTaluM puNya che te varNavI zake che.' AcAryazrInA A vacano kUtarAo ekAgra cittathI saMbhaLatA teo pratibodha pAmI vicAre che, ame to puNya, pApa ItyAdi ane enA vipAkone jANatA na hovAthI ame pArakA (saMgrAmasUra) mATe ghaNI jIvahiMsA karI narakagatinuM pApa karyuM che. havethI narakanA mArgabhUta evI hiMsA karavI nathI.' evo saMkalpa kare che. saMgrAmasUra bIjA nagarathI pAcho Ave che ane bIjA divase kUtarAone laI jaMgalamAM zikAra mATe jAya che paraMtu jaMgalamAM kUtarAo haraNone mAravA jatA nathI. saMgrAmasUranA ghaNA preravA chatAM teo tyAMja sthira UbhA rahe che. A joI saMgrAmasUrane tapAsa karatA khabara paDe che ke A kUtarAo jainamunithI jIvadayA pALavA mATe pratibodha pAmyA che. tethI kumAra vicAre che ke dhanya che te munine jeoe pazuone paNa pratibodha karyo che ane huM manuSya thaIne paNa niraparAdha jIvonI hatyA karuM chuM ane kumAra e muni pAse jaI namana karIne dharmanuM rahasya samajAvavAnI vinaMtI kare che. guru dharmanuM rahasya samajAve che, "aDhAra doSa rahita vitarAga jinezvara paramAtmA ja sAcA deva che. mATI ane kaMcana jene samAna che te sAcA guru che. jIvadayA e ja sAco dharma che. traNe kALanA jinezvara paramAtmAo A ja pramANe prarUpaNA kare che. sarve jIvonI hiMsA karavI nahi, karAvavI nahi ane anumodavI nahi." 108 samyagadarzananA 67 (bhedo) bolo )
Page #121
--------------------------------------------------------------------------
________________ saMgrAmasUra gurunA A upadezane grahaNa karIne niraticAra samyaktayukta niraparAdha jIvonA vadhanI viratinuM vrata grahaNa karyuM. | sUrasena rAjAe jANyuM ke kumAre zikAra choDI dIdho che tethI tene bolAvI sanmAnapUrvaka yuvarAjapade sthApana karyo. eka vAra kumArano sAgara nAmano mitra dariyAI musApharI dvArA ghaNuM dhana upArjana karI kumArane maLavA Avyo. kumAre ene AvakArI paradezamAM koI kautuka (Azcarya) joyuM hoya to kahevA mATe vinaMti karI. tyAre e mitre A pramANe kahyuM, 'vahANomAM besIne e samudramAM jatA hatA tyAre eka UMcA parvatanA zikhara para kalpavRkSanI zAkhA para eka suzobhita dehavALI, vINA vagADatI evI divya tarUNIne joI. e tarapha vahANone vALI tyAM pahoMcyA teTalAmAM eka yuvatIe kalpavRkSa sAthe samudramAM jhaMpalAvyuM." A sAMbhaLIne saMgrAmasUrane e yuvatIne prApta karavAnI IcchA thaI ane mitra sAthe e vahANamAM besI e dariyAI mArge cAlyo. ane eja sthAne AvyA jyAM e divya tarUNI kriDA karatI hatI. kAmadeva sarakhA rUpavALA saMgrAmasUrane joIne e tarUNI moha pAmI ane pUrvanI jema dariyAmAM paDI. te tarUNI tarapha AkarSAyelo saMgrAmasUra paNa enI pAchaLa talavAra sAthe dariyAmAM paDyo. dariyAnA pANImAM jema jema aMdara jAya che tyAM jalakAnta maNinA prabhAvathI banelo sAta mALa UMco prAsAda joyo. tyAM sAtamA mALe eNe e divya tarUNIne joI. beu ekabIjAnA darzanathI prasanna thayA ane baMnee potapotAno paricaya ekabIjAne Apyo. A tarUNI e vidyu--bha nAmanA vidyAdharanI maNimaMjarI nAmanI putrI hatI. potAnA bhAvi pati vize nimittiyAne pUchatA dariyAmAM enI pAchaLa jhaMpalAvanAra sUrasenarAjAno putra saMgrAmasUra teno pati thaze ema kaheluM. emano snehapUrvaka vArtAlApa cAlato hato tyAM saMgrAmasUranA samyatvaguNanI parIkSA karavA eka deva rAkSasanuM rUpa laIne tyAM Ave che ane maNimaMjarIne gaLavA lAgyo. saMgrAmasUre ene choDAvavA mATe rAkSasa sAthe yuddha karavA mAMDyuM paNa e rAkSasa sAme jItI na zakyo. tyAre rAkSase saMgrAmasUrane kahyuM ke jo e hari, hara K Ugyo muktino aruNodaya... samyagadarzana 109
Page #122
--------------------------------------------------------------------------
________________ ane viSNu Adi bhagavAnanI mUrtine bhaktithI praNAma kare athavA caraka, parivrAjaka jevA dharmaguruonA caraNamAM namana kare athavA te rAkSasanI ja pratimA banAvI tenI pUjA kare athavA enI sudhA zamAvavA bIjI koI rUcha-puSTa evI dAsI Ape to e tenI patnIne (maNimaMjarI) mukta kare. paraMtu kumAra AmAMthI koI paNa vAta mATe sahamata thayo nahi. eNe kahyuM, "mArA prANa jAya to paNa jinezvara paramAtmA, susAdhu ane sAdharmikane choDIne anya devAdine namaskAra karato nathI. tathA narakagatinuM pradhAna kAraNa evo jIvavadha paNa karato nathI.' tyAre rAkSase kahyuM 'ahIM jinezvaranI pratibhAvALuM maMdira che tyAM tuM namana-vaMdana kara." harSita thayelo kumAra arihaMta prabhunI pratimA pAse jAya che tyAM bauddha matAvalaMbI sAdhuo temanI vidhi pramANe arihaMta prabhunI pratimAnI pUjA karatA joyA. AvA mithyAdaSTi vaDe gRhIta jinapratimAne namana-vaMdana karavAthI samyatvanI hAni thaze ema samajI enA mATe paNa nA pADI. jyAre kumAra koI paNa rIte samyakatvathI calita na thayo tyAre rAkSase potAnuM mULa daivika rUpe pragaTa karyuM ane saMgrAmasUrane grahaNa karelA niyamane na tyajavA baddala ane potAnA samyatvavratane akhaMDa rAkhavA baddala dhanyavAda ApyA. saMgrAmasUra rAjAe maNimaMjarI sAthe vivAha karIne nyAyanItipUrvaka rAjyanuM pAlana karyuM. amArIghoSaNA tathA aneka jinamaMdiro baMdhAvI niraticArapUrvaka samyatvayukta zrAvakadharmanuM pAlana karI AyuSya pUrNa karI pAMcamA devaloke gayo. tyAMthI avIne mokSe jaze. 3, 4) dAna, anupradAna - gaurava ane bahumAnapUrvaka, dharmabuddhithI Itara dharmanA sAdhu Adine AhAra, vastra, pAtra Adi ApavA te dAna ane vAraMvAra ApavA te anupradAna. A be kAryo na karavA arthAt mithyAdaSTi kupAtrane supAtranI buddhithI dAna na ApavuM. bAkI anukaMpApUrvaka bhojana, vastrAdi ApavAno niSedha nathI. arthAt bahumAnanI lAgaNI sivAya mAganAranA duHkhanA nivAraNa mATe game tevo yAcaka hoya ke game te dharma pALanAra bhikSuka Ave to tene bhojana, vastrAdi zakti anusAra ApavA. 11) samyagadarzananA 67 (bhedo) bolo )
Page #123
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5, 6) AlApa, saMlApa - thoDuM bolavuM te AlApa che ane vAraMvAra bolavuM te saMlApa che. anyadharmIonI sAthe AvA AlApa, saMlApathI paricaya vadhe che, temanA AtmAnA vimukha AcAra, vicArathI vividha prakAranI IcchAone uttejana maLe che. anAdikALanA saMskAranA lIdhe mana pAchuM viSayanI sanmukha thAya che. tene lIdhe AtmamArgano tyAga karI tenI pravRtti pAMca IMdriyonA viSayone poSaNa maLe tevA mArga tarapha thAya che tenAthI mULa mArga parathI patita thavAnI saMbhAvanA rahe che. eTale samyagdaSTi AtmAoe anyadharmI sAthe AvA AlApa saMlApa varjI devAnuM kahyuM che. anyadharmIonA deva ane guru Adine vaMdana, namana, AlApa, saMlApa, dAnano niSedha ka2vAno hetu temano che. A cAre jayaNA u52 nalarAjA ane mannItilakanI kathA ApelI che. vijaya nAmanA nagaramAM nala nAmano rAjA hato ane teno tilaka nAme maMtrI hato. eka vakhata rAjA maMtrI sAthe zikAra mATe jaMgalamAM gayo. tyAM eka mRgano zikA2 ka2vA jatA e mRge manuSyanI bhASAmAM rAjAne ni252Adha ane azaraNa evA prANIone mAravAnuM kRtya atyaMta adharmapUrvakanuM che e samajAvyuM. mRgane manuSyanI bhASAmAM bolato joI rAjAne Azcarya thayuM ane rAjA maMtrI sAthe e mRganI pAchaLa gayo. mRga emane eka dhyAnastha munine tyAM laI gayo. rAjA ane maMtrIe munine vaMdana karyA. munie dhyAna pALIne dharmadezanA ApI. hiMsA, amRta, caurya, maithuna ane parigraha A pAMce mahApApa che je narakano mArga che eTale tyajavA yogya che ane zrI jinezvara paramAtmAe prarUpelo dharma AcaravA yogya che. uttama rAjalakSaNothI yukta deha dharAvatA munine joI rAjAe pUchyuM, 'Apa rAjakumAra hovA chatAM dIkSA grahaNa karavAnuM kAraNa zuM hatuM ? vairAgya thavAnuM kAraNa zuM ?' tyAre munie eno vRttAMta nIce pramANe kahyo. siddhapura nAmanA nagaramAM bhuvanasAra nAmano rAjA ane teno matisAgara nAme maMtrI hato. eka vakhata rAjA rAjasabhAmAM nRtya jovAmAM layalIna hato tyAre aSTAMganimitta jANanAra evo paMDita rAjasabhAmAM Avyo. rAjAe tene AvakAra Ugyo muktino aruNodaya... samyagdarzana 111
Page #124
--------------------------------------------------------------------------
________________ ApI enI kuzaLatA pUchI tyAre paMDite ahIM koI kuzala nathI kAraNa kSaNavAramAM ja mahAbhayaMkara upadrava AvavAno che ema kahyuM. ane thoDI ja kSaNomAM gAjavIja sAthe muzaLadhAra varasAda tUTI paDyo. AkhA nagaramAM pANI bharAI gayA ane nagarajano emAM taNAI jatA madada mATe bUmo mArI rahyA hatA. rAjA paNa pANInA A pUrathI bacavA potAnA maMtrI sAthe prAsAdanA sAtamA mALe caDyo. tyAM pANInuM pUra sAtamA mALe AvyuM. rAjAne have mRtyu sAme dekhAtA rAjAne paMcaparameSThinuM zaraNuM yAda AvyuM ane e namaskAra maMtranuM smaraNa karavA lAgyo. tyAM eka vahANa AvyuM ane vahANa calAvanAre rAjAne emAM besavAnuM kahyuM. rAjA jyAM vahANamAM paga mUkavA jAya che tyAM vahANa, pANI, varasAda badhuM cAlyuM jAya che ane prathama jevI ja rAjasabhA thaI gaI. tyAre Azcarya pAmelA rAjAne paMDite A IndrajALa potAnA vaDe karAI hovAnuM jaNAvyuM ane saMsAranuM svarUpa paNa A IndrajALatulya che, rUpa, bala, saMpatti, AyuSya, yauvana, paMcaMdriyanA viSayasukho Adi caMcala ane asthira che. ane A manuSyabhavanI sAmagrI punaH prApta thavI ati duSkara che ItyAdi vairAgyabharyo upadeza ApI rAjAne nirveda ane saMvega pariNAmI banAvyo. rAjAne paNa A saMsAra IndrajALatulya lAgatA eNe potAnA putrane siMhAsane besADI pote pravajyA svIkArI. A bhuvanasAra rAjA te ja huM chuM. A pramANe munie potAno sAMsArika vRttAMta nalarAjAne kahI saMbhaLAvyo. A sAMbhaLI rAjA ane eno maMtrI paNa A uttama dharma apanAvavA taiyAra thatA munie dharmanuM rahasya emane samajAvyuM, 'jinezvara paramAtmAne ja deva mAno, nirmamatvayukta paMcamahAvratadhArIne guru mAno, jIva-ajIva Adi tattvonI zraddhArUpa samyakatva dharmano svIkAra karo. mithyAdaSTi sAdhuono satkAra, azanAdinuM dAna, teonI sAtheno paricaya ane AlApa saMlApa karavo te badhuM sa tvane dUSaNa karanAruM che mATe teno tyAga karavo. guruno upadeza sAMbhaLI maMtrI sahita nala rAjAe samyakatva vrata grahaNa karyuM. rAjAe gurune manuSyabhASI mRga vize pUchatA gurue kahyuM, "e tAro gayA bhavano mitra che, ajJAna tapa karavAthI yakSa thayo che, mArAthI 112 samyagadarzananA 67 (bhedo) bolo )
Page #125
--------------------------------------------------------------------------
________________ ene dharmanI prApti thaI che ane have tane pratibodhavA eNe mRganuM rUpa dhAraNa karyuM." yakSe yakSarUpe pragaTa thaI rAjAne koI paNa saMkaTa samaye potAne yAda karavAnuM kahyuM. muni pAsethI dharmazikSA prApta karI nalarAjA ane maMtrI tilaka potAnA nagare pAchA AvyA, rAjAe tIrthaMkara paramAtmAnI uttama ratnamaya mUrti banAvarAvIne roja trikALa pUjA kare che, jena sAdhuonI parama bhakti kare che ane sAdharmika vAtsalya Adi uttama dharmakAryo kare che. eka vakhata maMtrI tilakane tIvra roga thayo. ghaNA vaidoe upacAra karyA paNa roga gayo nahi. chevaTe parivrAjakanA veSane dhAraNa karanAro evo mithyAdRSTi sAdhu vaDe upacAra thatA devayoge maMtrIno roga gayo. tethI maMtrI parivrAjaka para atyaMta prasanna thaI dararoja ene ISTa AhAra-vastra-pAtra Adi Ape che ane snehapUrvaka tenI sAthe AlApa-saMlApa kare che. te parivrAjaka paNa mAyAvI ane dhUrta hovAthI maMtrIne potAno pakSapAtI banAvavA pUrA prayatna kare che. parivrAjaka tarapha AkarSAyelo maMtrI ane potAnI sAthe rAjasabhAmAM laI jAya che ane rAjA samakSa tenI ghaNI prazaMsA kare che. tyAre rAjA maMtrIne samajAve che ke, "ApaNe guru pAse samyakatvavrata grahaNa karyuM che, ane pAkhaMDI evA parivrAjakanA asadubhUta guNonI prazaMsA karIne tame samyaktvavratane malina karo cho.' ema samajAvavA chatAM maMtrI teno pakSapAta mUkato nathI. eka vakhata nalarAjAnA guptacaroe rAjAne saMdeza mokalAvyo ke pRthvIsthAna nagaranA nIla rAjAe nalarAjAno ghAta karavA mATe parivrAjakanA vezamAM, pAMtrIsa varSanI vayavALo, tamAla vRkSa jevo kALo, vAcAla vaidyanI vidyAno jANakAra evA eka puruSane mokalAvyo che. tethI teno nigraha karavA jevo che. rAjAe te parivrAjakane pakaDavA mATe Adeza karyo. rAjasabhAmAM ene pakaDIne lAve che tyAre tenI keDa upara bAMdhelI charI nIce paDI. A joI rAjAe maMtrIne kahyuM, 'tuM je parivrAjakane rAjasabhAmAM lAvato hato ane niHspRha, nirmama ane guNIyala evA jaina sAdhuo sAthe sarakhAmaNI karI prazaMsA karato hato, A pApIne te dAna ApI, AlApa-saMlApa karI lIdhelA samyakatvavratane te malina karyuM che. ANe to mArA Ugyo muktino aruNodaya... samyagudarzana 113
Page #126
--------------------------------------------------------------------------
________________ prANano paNa ghAta karavA prayatna karelo che.' A pramANe kahI rAjAe te maMtrIne padabhraSTa karI tenA sthAne bIjA maMtrIne sthApyo. maMtrIne potAnA niyamano bhaMga thayAnuM samajAtA eNe prAyazcita karI punaH samyaktvavratane dhAraNa karyuM. tethI rAjA tene pharI pAcho maMtrIpade sthApe che. thoDA samaya pachI vijaya nagaramAM guNaratnAkarasUri padhAryA tyAre nalarAjAe temanI dharmadezanA sAMbhaLI vairAgya pAmI pravajyA grahaNa karI. uttama ArAdhanA karI sarvArthasiddha vimAnamAM gayA. maMtrI paNa rAjA sAthe dIkSA laI ArAdhanA karI saudharma devalokamAM gayo ane pAMcamA bhave mokSe jaze. jema maMtrI tilake parivrAjakane dAnAdi ApIne temaja tenA guNonI stavanA karIne tenI sAthe AlApa saMlApa karIne samyagdarzananI virAdhanA karI, tevI virAdhanA mokSamArganA icchuka bIjA jIvoe karavI nahi evo A kathAno sAra che. A pramANe samyagdaSTi jIvoe A cha prakAranI jayaNA pALavI joIe jenAthI samyaktva jhaLake che. 114 samyagdarzananA 67 (bhedo) bolo
Page #127
--------------------------------------------------------------------------
________________ cha prakAranA samyakatvanA AgAra/abhiyoga marajI virUddha, IcchA na hovA chatAM je kArya karavuM paDe te "abhiyoga' kahevAya che. samyaktva prApta thayelA uttama puruSo dharmathI kadI calita thatA nathI to paNa je kArya karavAno pratiSedha karavAmAM Avyo che te ja kArya rAjAdinA AgrahanA kAraNathI athavA bIjA koI evA kAraNasara icchA na hovA chatAM karavuM paDe che tevA abhiyoganA prasaMgane 'apavAda' athavA "AgAra' gaNavAmAM Ave che jenAthI svadharmano, vatano bhaMga thato nathI. AvA abhiyoganA cha prakAra batAvelA che - 1) rAjAbhiyoga 2) gaNAbhiyoga 3) balAbhiyoga 4) devAbhiyoga 5) guruabhiyoga 6) vRttidurlabha 1) rAjAbhiyoga- rAjAnI AjJAthI, rAjAnA dabANathI mithyAdaSTi deva, gurune namana, vaMdana karavuM paDe to te "rAjAbhiyoga' kahevAya che. 2) gaNAbhiyoga - gaNa eTale svajana lokono samudAya janasamUhanA dabANanA kAraNe athavA te samudAyanA rakSaNa ke bacAva mATe potAnI icchA na hovA chatAM karAtuM anucita AcaraNa e "gaNAbhiyoga' kahevAya che. 3) balAbhiyoga-cora, luMTArA, lazkara, baLavAna zatru jevA baLavAna puruSonI paravazatAthI anya deva, guru, dharmAdine namaskAra karavA paDe te balAbhiyoga' kahevAya che. 4) devAbhiyoga - kuLadeva, kSetrapAla athavA kopAyamAna thayela anya koI devadevI Adine paravazatAthI namana, vaMdana karavA paDe te devAbhiyoga' kahevAya che. 5) guruabhiyoga-mAtA, pitAdi pUjya varga teno koI vadha, baMdhAdi karatuM hoya tevA prasaMge je kAryano niSedha karelo hoya te karIne paNa guruvargano bacAva Ugyo muktino aruNodaya... samyagadarzana 115
Page #128
--------------------------------------------------------------------------
________________ karavo athavA mAtApitAdi vaDIlajano mithyAdaSTi hoI temanA dabANathI anya devAdine namana karavuM paDe to te guruabhiyoga" kahevAya che. 6) vRttidurlabha - vRtti eTale nirvAha karavo. bhayaMkara vanamAM jaI caDyA hoIe ke tyAM nItipUrvaka jIvana nirvAha na thaI zake athavA du:sAdhya rogacALo thavAthI ke dukALa paDavAthI jIvananirvAha mATe mithyAtvanuM sevana karIne dehano nirvAha karavo e vRttidurlabha abhiyoga che. samyakatvavratavALA sattvazALI jIvo prANAnta paNa dharmathI calita thatA nathI paraMtu alpasattvavALA AvA kaSTo AvI paDatA temanA samyakatvathI, AtmasvabhAvathI calita na thAya tenA bacAva mATe A cha AgAro che. arthAta temane zarUAtamAM ATalI chUTa ApelI che. A cha AgAro sevavA chatAM emane samyakatvano bhaMga thato nathI, mAtra temAM aticAra-doSa lAge che. je doSanI gaI ane AlocanA karIne zuddha thavAya che. 116 samyagadarzananA 67 (bhedo) bolo )
Page #129
--------------------------------------------------------------------------
________________ cha prakAranI bhAvanA bhAvanA eTale vicAraNA. samyagadarzananI amUlyatA, jarUriyAta ane upayogitA vize vicAra karavo te bhAvanA che. prApta thayeluM samyaktva vadhAre ne vadhAre sthira thAya te mATe A che bhAvanAo bhAvavI joIe je samyakatvane daDha karanArI che. 1) dharmanuM mULa - samyaktva e dharmanuM mULa che. samyakatva e pAMca aNuvrata, traNa guNavrata ane cAra zikSAvrata svarUpI zrAvakadharma ane tyAgadharmarUpa cAritradharmanA mUla samAna che. arthAt samyakatvane dharmanuM mULa gaNavuM e prathama bhAvanA che. jema mULa vinAnuM vRkSa pracaMDa pavananA jhapATAthI paDI jAya che tema dharma-vRkSa paNa samyaktva rUpa majabUta mULa vinA mithyAtvarUpe pavana phUMkAtA sthira rahI zakatuM nathI. 2) dharmanuM dvAra - samyakatva e dharmanuM dvAra che e bIjI bhAvanA che. jema koI paNa nagaramAM praveza karavA mATe daravAjA hoya che, kAraNa dvAra vinA nagaramAM manuSyonuM gamanAgamana zakya nathI tema dharmarUpI nagaramAM praveza karavA mATe samyakRtva e dvAra samAna che. samyakatva vinA nava pUrvanuM jJAna paNa ajJAna ja gaNAya, dezavirati ke sarvavirati paNa avirati ja gaNAya. mATe samyakatva e dharmanagaranuM dvAra che. 3) dharmanI pITha - samyakatva e dharmanI pITha che arthAt pAyo che. jema koI paNa prAsAda te havelIno pAyo UMDo ke daDha na hoya to te DagamagI jAya tema A samyakatva paNa dharmarUpI prAsAda ke havelI caNavA mATe pAyAsvarUpa che. samyakatvarUpa pITha vinA e nizcaLa rahI na zake. 4) dharmano AdhAra -samyagdarzana dharmanA AdhArarUpa che. jema A jagata pRthvIrUpa AdhAra vinA rahI zakatuM nathI tema dharmarUpa jagat paNa samyakatvarUpa K Ugyo muktino aruNodaya... samyagadarzana 117
Page #130
--------------------------------------------------------------------------
________________ AdhAra vinA TakI zakatuM nathI. samyakatva e samatA ane saMyamarUpa dharmanA AdhArarUpa che ema cothI bhAvanA bhAvavAnI che. 5) dharmanuM bhAjana - samyagudarzana e dharmanuM bhAna che arthAt pAtra samAna che. jema kSIra Adi rasane dhAraNa karavA mATe pAtranI jarUra paDe che tema zruta ane zIlarUpa dharmanA rasane dhAraNa karavA samyakatvarUpa bhAjana joIe. samyagdarzana vinA samyagudharma na ja rahe. 6) dharmanuM nidhAna - samyagdarzana e dharmanuM nidhAna che. jema uttama nidhAna vinA mahAmUlyavALA hIrA-mANeka Adi ratno maLI zake nahi tema samyaktvarUpa nidhAna vinA amUlya evA cAritra dharmarUpa ratnanI prApti na thAya. athavA jema tIjorI vinA ratno surakSita rahetA nathI tema samyakatvarUpa tIjorI vinA AtmAnA mULa ane uttara guNorUpa ratno rAga-dveSa Adi kaSAyarUpa corothI surakSita rahetA nathI. A pramANe samyatvanuM dharmanA nidhAna rUpa vicAravuM e chakI bhAvanA che. AvI rIte A cha prakAranI bhAvanA bhAvavAthI samyakatva pratye bahumAna, tenI amUlyatA, avazya upayogitA vicAravAthI samyaktva dRDha thAya che, tattvarUci pragaTe che. jIva aNuvrata-mahAvrata svIkArI AtmadharmanI ArAdhanA kare che, mukti tarapha prayANa kare che. 118 samyagadarzananA 67 (bhedo) bolo )
Page #131
--------------------------------------------------------------------------
________________ samyakatvanA cha prakAranA sthAno jyAM samyaktva sthira thAya che tene sthAnaka kahevAya che. te sthAnakanA cha prakAra che. 1) AtmA che 2) AtmA nitya che 3) AtmA karmano kartA che 4) AtmA karmano bhoktA che 5) mokSa che 6) mokSano upAya che. 1) AtmA che - AtmA eka svataMtra dravya che jenuM lakSaNa caitanya che. je Atmadravya sivAya bIje kyAMya upalabdha nathI. pRthvI, pANI, agni, vAyu ane AkAza A pAMca bhUta sarvatra hovA chatAM pAMca bhUtonA samUhathI temAM cetanA pragaTa thatI nathI. (caitanya e pAMca bhUtono dharma nathI temaja te bhUtonuM kArya paNa nathI) jema retInA kaNamAM tela nathI to temano samUha thavA chatAM temAM tela utpanna thatuM nathI tema pRthvI vagere pAMca bhUtomAM cetanA na hovAthI temanA samUhamAM paNa cetanA pragaTatI nathI. jemAM cetanA che e ja AtmA che, jIva che. 2) AtmA nitya che - te jIva utpatti vinAza rahita hovAthI nitya che. tene koI utpanna karatuM nathI ke sarvathA teno nAza paNa thato nathI. jaina darzana pramANe Atmadravya anAdi, anaMta che. dravyasvarUpe nitya che, paryAyarUpe anitya che. jIve eka bhavamAM je puNya pApa karyuM hoya tenuM phaLa sukha duHkharUpe bIjA bhavamAM rahela jIvane bhogavavuM paDe che. kAraNa eka bhavamAM jIve je karmo karyA te bhavanA nAza sAthe arthAtu mRtyu sAthe te karmo nAza thatA nathI kAraNa Atmadravya nitya che. A AtmAnI deva-manuSya-tiryaMca-nArakI je je avasthAo che te paryAyo che, te paryAyo anitya che paraMtu dravyathI potAnA guNomAM rahenAro AtmA avicala ane akhaMDita svarUpavALo che. 3) AtmA karmano kartA che - jIva mithyAtva, avirati, kaSAya ane yogarUpa nimittathI karmabaMdhana kare che. mithyAtva eTale samAM asatnI bhAMti, asamAM satnI bhrAMti, nityamAM anityanI bhAMti, anityamAM nityanI bhAMti ItyAdi huM Ugyo muktino aruNodaya... samyagudarzana 119
Page #132
--------------------------------------------------------------------------
________________ mithyAtva che. vividha prakAranI IcchAo, vAsanAo, viSaya bhogapabhoganI lAgaNIono nirodha na karavo, vibhAva dazAmAM jatI vRttione na aTakAvavI e avirati che. krodha, mAna, mAyA, lobha e cAra kaSAya che. mana, vacana ane kAyAnI pravRttine yoga kahevAmAM Ave che. A cAre nimittothI zubhAzubha karmono baMdha thAya che. enAthI thanArA vaibhAvika pariNAmo jIvane karmabaMdhana karAve che, je caitanyaguNavALA jIvane ja hoya che. jenAthI jIva vividha prakAranA sukha duHkhano anubhava kare che. tethI te ja kamano kartA che. nizcayanayathI AtmA potAnA guNono kartA che, vyavahAranayathI karmono kartA che. 4) AtmA karmano bhoktA che - ajJAna dazAmAM rahI pote karelA karmano pote ja bhoktA che. potAnA karelA zubhAzubha karma pote ja bhogave che. kAraNa ke karma kare te ja phaLa bhogave e nyAya mArga che. corI kare bIjA ane zikSA pAme bIjA evuM saMbhavatuM nathI. arthAtu jo eka kare ane anya bhogave ema kahIe to ativyApti Ave. eTale A AtmA potAnA puNyanA ane pApanA udayajanya phaLasvarUpa sukhaduHkhano vyavahAranayathI bhoktA che ane nizcayanaya dRSTie nijaguNono bhoktA che. 5) mokSa che - jaina darzana pramANe sarva karmonA kSayarUpa mukti che. rAga, dveSa, moha, janma,jarA, maraNa, roga Adi vyAdhirUpa zarIranA duHkho temaja AdhirUpa mananA duHkhonA kSayarUpa avasthAvizeSa te mokSa che je acala ane anaMta, avinAzI sukhanA vAsavALuM paramapada che, jene nirvANa athavA mokSa kahevAya che. 6) mokSano upAya che - mokSa che to tene meLavavAnA upAya paNa che. ratnatraya arthAt samyagdarzana, samyagujJAna ane samyagucAritranI ArAdhanA e ja mokSano upAya che. samyaggadarzana eTale AtmAnI zraddhA, AtmA che evI daDhatA. nava tattvonuM zraddhAna hovuM. jeNe AtmAno nizcaya karyo, AtmAnI zraddhA karI e ja samyagadarzana 12) samyagadarzananA 67 (bhedo) bolo )
Page #133
--------------------------------------------------------------------------
________________ che. AtmAne jANavo e samyagujJAna che, tenA para zraddhA karavI, e ja prApta karavA yogya che evo daDha nizcaya karavo e samyagdarzana che ane te pramANe AcaraNa karavuM, svarUpamAM sthiratA karavI e samyagucAritra che. jIvane anAdi kALanA lAgelA karmonA baMdhanono kSaya karavA mATe A ratnatrayanI sAdhanA e ja parama upAya che. zrAvaka ane sAdhunA vrato, prAyazcita, vinaya, viveka, svAdhyAya, dhyAna ItyAdi karmakSayarUpa muktinA upAyo che. mithyAtva, avirati, kaSAya, pramAda ane yoga e vibhAva svabhAva che. temAM pariNamavAthI karmabaMdha thAya che ane tenAthI viramavAthI karma AvatA aTake che ane svarUpamAM sthiratA karavAthI karmono kSaya thaI AtmAno zuddha svabhAva pragaTa thAya che. saMpUrNa zuddha AtmasvarUpanuM pragaTa thavuM e ja mokSa che je AvI rIte sAdhya thaI zake che. A pramANe cha sthAnaka para zraddhA karavI e ja samyakatvaprAptinuM mULa kAraNa che, jenA darzanano sAra che. zuddha AtmasvarUpane pAmyA che evA jJAnI puruSoe A cha padane samyakradarzananA sarvotkRSTa sthAnaka kahyA che. A 67 bolo e AtmAmAM utpanna thayela samyakatvanI nizAnI che.jema koI gharamAM lAgela Aga na dekhAya paraMtu dhumADo dekhIne tyAM Aga lAgI che ema jANI zakAya che tema koI jIvane prApta thayeluM samyagadarzana dekhAya nahi, paraMtu A 67 bolo enA aMdara prakaTa thayela samyakdarzanane jaNAve che. A bolo samyakatvanA pratIka che. evI ja rIte A 67 vyavahAro che jenuM pAlana karavAthI samyakatva prApta thayuM na hoya to prApta thAya che, prApta thaI gayuM hoya to Take che, nirmaLa thAya che ane sthira thAya che. Ugyo muktino aruNodaya... samyagadarzana 121
Page #134
--------------------------------------------------------------------------
________________ 9 samyagdarzananI dasa rUci zrI uttarAdhyayana sUtranA 28mA mokSamArga adhyayanamAM samaktinI dasa rUci eTale ke samyaktvanI prApti dasa prakAre thAya che tema kahI tenA dasa prakAro batAvyA che. nisagguasaruI ANArui sutta - bIyaruimeva / abhigama - vityArarupha jiriyA saMava - dhammarupha / / 6 / / artha : samyaktvanI rUci athavA prApti dasa prakAre che - 1) nisargarUci 2) upadezaci 3) AjJA rUci 4) sUtra rUci 5) bIja rUci 6) abhigama rUci 7) vistAra rUci 8) kriyA rUci 9) saMkSepta rUci 10) dharma rUci. 1) nisargarUci - jene jAtismaraNa jJAnathI ke potAnI sahaja sphuraNAthI (eTale ke guru ke bIjA koInA upadeza vaga2) jIva, ajIva, puNya, pApa, Azrava, saMvara, baMdha, nirjarA ane mokSa e nava tattvone yathArtharUpa jANyA e nisarga rUci che. dravya, kSetra, kALa ane bhAvathI padArtha mAtranA jinezvara bhagavaMte je bhAva joyA che ane prarUpyA che te e ja pramANe che, anya prakAre nathI evI svayaMsphUrita zraddhA te nisargarUci che. AnA upara mRgAputranuM dRSTAMta che. mRgArANInA putra mRgAputra eka vakhata rAjamahelanA jharUkhAmAM UbhA UbhA
Page #135
--------------------------------------------------------------------------
________________ nagaracaryA nihALI rahyA hatA. tyAre mArga para jatA eka jainamunine joyA che nIcI najare bhUmi nihALatA jayaNApUrvaka cAlatA hatA. emane jotA jotA mRgAputra vicAre caDyA - "aho, AvuM meM pUrve kyAMka joyuM che ane vicAra karatA karatA anuprekSAmAM UMDA UtarI gayA. mohanIya karmano upazama thatA mRgAputrane jAtismaraNa jJAna thayuM, pUrvanA bhavo pratyakSa nihALyA. saMsAra pratye nirveda bhAva jAgRta thayo ane mAtApitAnI AjJA laI mRgAputrae saMsArano tyAga karI saMyama aMgIkAra karyo. ahIM mRgAputrane AcArya AdinA upadeza vinA svayaM je dharmamAM rUci utpanna thaI e nisargarUci che. 2) upadezaruci - svayaM skaraNAnA badale uparokta jIvAdi navatattvomAM (sudharmamAM) zraddhA koInA upadezanA nimittathI utpanna thAya te upadezaruci che. AvA guruno upadeza prApta karI yathArthatA pAmIne jIva mokSamArge jAya che. ahIM RSabhadeva bhagavAnanA 98 putronuM dRSTAMta che. RSabhadeve saMyama letA pahelA badhA putrone rAjyanI vaheMcaNI karI dIdhI hatI. cha khaMDa jItIne bharata mahArAjA ayodhyA nagarImAM praveza kare che tyAre cakraratna ayodhyA nagarImAM praveza karatuM nathI. kAraNa temanA badhA bhAIo temanI AjJAmAM rahevA taiyAra nathI. bharata mahArAjAe badhA bhAIone potAnA AdhIna thavAnuM kahyuM, tyAre RSabhadevanA 98 putro emanI pAse AvIne phariyAda kare che ke, 'Ape dareka bhAIne svataMtra rAjyanI vaheMcaNI karI ApI che to have ame bharatanA AjJAmAM zA mATe rahIe." prabhu temane samajAvatA kahe che, "saMjudAdhiMva judA- tame bodha pAmo, kema bodha pAmatA nathI? tamAre rAjyalakSmI joIe che ke mokSalakSmI? nAzavaMtalakSmI joIe che ke zAzvata lakSmI? A rAjya to kSaNika che, anitya che jyAre AtmA to zAzvata che.' prabhunA upadezathI 98 putro bodha pAmI rAjya, saMsArane tyAgI prabhu pAse dIkSA grahaNa karI. Ama RSabhadevano upadeza sAMbhaLI teo Atmabodha pAmyA. 3) AjJArUci - jenA rAga, dveSa, moha, ajJAna dUra thaI gayA che evA jinezvara ( Ugyo muktino aruNodaya... samyagadarzana 123
Page #136
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhagavaMtanA AjJAmAM rUci rAkhavI arthAt, uparokta zraddhA prApta thavI te AjJArUci che. ahIM dharmarUci aNagAranuM dRSTAMta ApeluM che. dharmaghoSasUri AcAryanA ziSya dharmarUci aNasAra mAsakSamaNanA pAraNe gocarI mATe nAgezrI brAhmaNInA ghare Ave che. nAgezrIe tuMbaDInuM zAka banAveluM. ene cAkhatA khabara paDI ke tuMbaDI kaDavI jhera jevI hatI. ATalA masAlA nAkhIne banAveluM zAka have kyAM nAkhavuM ? e ja vakhate dharmarUci muni gocarI mATe nAgezrInA ghare AvatA nAgezrIe e kaDavI tuMbaDInuM badhuM ja zAka munie nA pADavA chatAM emanA pAtramAM vahorAvI dIdhuM. upAzrayamAM AvI dharmarUci aNagAra lAvelI gocarI gurune batAvI. guru jJAnI hatA. e samajI gayA A AhA2 vAparavA yogya nathI eTale ziSyane AjJA kare che, 'A AhAra vAparavA yogya nathI mATe nirvadya sthAne ene paraThI do.' gurunI AjJA 'tatti' karI dharmarUci aNagAra AhAra paraThavA gAmathI dUra gayA ane nirdoSa bhUmi joIne zAkanuM haju eka TIpuM nAkhyuM tyAM to zAkanA masAlAnI gaMdhathI aneka kIDIo tyAM AvI ane e jherI zAka grahaNa karatA maraNane zaraNa thaI. A dazya joI karUNAzIla muninuM hRdaya kaMpI UThyuM. 'eka TIpuM paraThatA ATalI jIvahiMsA thaI to badhuM zAka paraThuM to keTalI jIvahiMsA thAya. gurue mane nirvadya sthAne AhAra paraThavAnI AjJA ApI che to mAruM peTa ja sauthI uttama nirvadya sthAna che.' ema vicArI badhuM jherI zAka pote ja vAparyuM - anazana ArAdhI, jheranA asa2nA lIdhe AyuSya pUrNa karI sarvAsidhdha vimAnamAM utpanna thayA. Ama ekAvatArI thaI manuSyabhava prApta karI mokSe jaze. Ama guruAjJAthI avabodha pAmyA te che AjJArUci. 4) sUtrarUci - je aMgapraviSTa arthAt zrI AcAroga sUtrAdi aMgasUtro athavA zrI dasavaikAlikAdi aMgabAhya sUtronuM avagAhana karI zrutathI samyaktva prApta kare che te sUtrarUci che. 124 samyagdarzananI dasa rUci
Page #137
--------------------------------------------------------------------------
________________ maharSioe sUtra siddhAMtanI mahattA bahu batAvelI che - zAstre puraskRte tasmAt vItarAga puraskRtaH / puraskRte punaH tasmin niyamAt sarva siddhayaH / / artha : zAstrone zraddhApUrvaka mAnavAthI vItarAganI arthAt arihaMta devanI zraddhA thAya che (kAraNa ke badhA zAstronI racanA gaNadhara bhagavaMto vItarAgavANI sAMbhaLIne kare che.) ane vItarAgamAM zraddhA rAkhanArA sarva zraddhALu niyamathI siddhapadane pAme che. sUtrarUci jaMbUsvAmIne thaI. prabhu mahAvIrasvAmInA nirvANa pachI emanI pATe paMcama gaNadhara zrI sudharmAsvAmI AvyA. temanA ziSya zrI jaMbUsvAmIe sudharmAsvAmI pAsethI dvAdazAMgI sUtronuM kramazaH jJAna meLavyuM. zrI sudharmAsvAmI pAse AvI temane vaMdanA karI dvAdazAMgInuM jJAna prApta karatI vakhate pUchatA, 'he bhagavaMta, prathama aMga zrI AcArAMgasUtramAM prabhue AvuM kathana karyuM che, to have bIjA aMgasUtramAM prabhue tevA bhAvo pharamAvyA che ?' A rIte kramazaH sUtronuM jJAna prApta karatA temanuM jJAna khIlatuM gayuM, samyaktva nirmaLa thatuM gayuM. 5) bIjarUci - pANImAM nAkhela telanA biMdunI mAphaka je eka padamAM zraddhA utpanna thatA, potAnI pratibhAnA baLe aneka pado jANI le che ane samagra siddhAMtamAM zraddhAvAna thAya che evA adhikArI puruSanI zraddhAne bIjarUci kahevAya che. udA. tripadI rUpa eka pada bhagavAnanA zrImukhethI gaNadhara bhagavaMto sAMbhaLe che ane tyArabAda teo aneka pado racI adhyAtmazAstranI racanA kare che. bIjano caMdra aMdhakAra maTADIne prakAzano dyotaka che evI rIte anAdikALanA mithyAtvanA ghora aMdhArAmAMthI bahAra kADhavA mATe samyagdarzanano prakAza aMtaramAM pragaTAvavAno che. A samyaktvane 'bodhabIja' evuM nAma ApyuM che. tIrthaMkara paramAtmA, gaNadhara bhagavaMtone tripadI - 3ppanne rU vA, viAme rU vA, thuve rU vA' Ape che tyAre pANImAM nAMkhela telabiMdunI jema, bIjabuddhinA Ugyo muktino aruNodaya... samyagdarzana 125
Page #138
--------------------------------------------------------------------------
________________ dhA2ka gaNadharabhagavaMtonuM jJAna anuprekSAthI vistAra pAmatuM jAya che, ane eka aMtarmuhUrtamAM tripadImAMthI dvAdazAMgInI racanA kare che. jema eka bIjamAMthI aneka bIja utpanna thAya che ane vistAra pAme che tema eka padanA zravaNathI aneka padanuM jJAnanuM vistAra thAya che, tattvanI zraddhA thAya che te bIjarUci che. 6) abhigamarUci - jeNe agiyAra aMgasUtro, prakIrNasUtro temaja dRSTivAda Adi samagra zrutajJAna artha sAthe yathArtha rIte meLavI tenA prabhAvathI yathArtha zraddhA thavI te abhigamarUci che. ahIM Arya sthUlibhadranuM udAharaNa che. cauda pUrvadhara AcArya bhadrabAhusvAmI nepALamAM dhyAna karatA hatA. tyAM temanI pAse sUtranI vAcanA levA munio gayA. rojanI 7-7 vAcanAo cAlatI. dhIme dhIme ghaNA munionI dhIraja khUTavA lAgI ane tyAMthI vihAra karavA lAgyA. paraMtu sthUlibhadrasvAmI utsAha ane khaMtapUrvaka vAcanA grahaNa karatA rahyA ane dasa pUrvanuM jJAna guru pAsethI prApta karyuM. eka vakhata sthUlibhadra muninA darzana karavA temanI saMyama-bhaginio AvI, tyAre munie labdhino prayoga karI siMhanuM rUpa banAvyuM. guru samajI gayA ke jJAnanuM ajIrNa thayuM che, vadhu jJAna pacAvavAnI pAtratA nathI tethI jJAnadhArA tyAM aTakAvI dIdhI. sthUlibhadra munine potAnI bhUla samajAI. guru pAse mAphI mAMgI khUba pazcAtApa karyo. aMte zrIsaMghe vinaMtI karatA bAkI rahela cAra pUrvanuM jJAna mAtra sUtrarUpe ja ApyuM, artharUpe na ApyuM. tAtparya e che ke jJAna gahana che, jema abhyAsa vadhe tema sthiratA, gaMbhIratA jarUrI che. A rIte bhaNatA tattvanI zraddhA thAya te abhigamaruci che. 7) vistArarUci - jIva-ajIvAdi sarva dravyonA sarva guNa ane paryAyone sarva nayo ane pramANathI vistArapUrvaka jJAna thatA arthAt, sarvajJa jinezvara bhagavaMtoe je rIte jANyA che joyA che, te ja svarUpathI yathAtathya - jevA che tevA ja svarUpathI jANavA ane tenA para zraddhA karavI te vistArarUci samyaktva che. 126 samyagdarzananI dasa rUci
Page #139
--------------------------------------------------------------------------
________________ ahIM zreNika rAjAnuM dRSTAMta che. zreNika rAjA udyAnamAM dhyAnamAM beThelA yuvAna munirAjane jue che. emanA mukha paranuM teja, saumyatA, nirlobhatA Adi joI te Azcarya pAme che ane munine ATalA yuvAna vayamAM saMyama grahaNa karavAnuM kAraNa pUche che. tyAre muni uttara Ape che ke e anAtha hatA, emano koI nAtha nahato, ane zreNika rAjAne, e paNa anAtha che enI samajaNa ApI. rAjA atyaMta vismaya pAme che. muni zreNika rAjAne 'anAtha' ane "sanAtha' zabdanA pAramArthane samajAve che. muni pAsethI vistArathI tenuM svarUpa samajAtA rAjA bodha pAme che ane samyakatva prApta kare che. A rIte tattvano bodha karI zraddhA thavI e vistArarUci kahevAya che. 8) kriyArUci - darzana ane jJAna, cAritra, tapa, vinaya, satya, samiti ane gupti Adi dharmAnuSThAno bhAvapUrvaka AcaravAthI zraddhA-rUci utpanna thAya che te kriyArUci che. darzana ane jJAna e bhAvakriyA che. cAritra ane tapa e anuSThAna' rUpI kriyA che. ane vinaya, satya, samiti, gupti Adi bhAva ane anuSThAna kriyAnI poSaka ane rakSaka kriyAo che. kriyAnA A badhA prakAromAM viraprabhue darzanane prathama sthAna ApyuM che, kAraNa darzana arthAt bhAvapUrvakanI zraddhA vagaranI sarva kriyAo mokSanA heturUpa nIvaDatI nathI. ahIM bAlamuni aImuttAkumAranuM dRSTAMta che. polAmapura nagarImAM gautamasvAmI gocarIe nIkaLyA hatA. tyAM ramatA bALaka aImuttAe emane joyA. temanI pAse AvI pUchyuM, 'tame koNa cho ane zA mATe Ama pharo cho?' gautamasvAmIe kahyuM e nirgatha sAdhu che ane bhikSAarthe phare che. aImuttAkumAre potAne tyAM bhikSA mATe AvavAnI vinaMtI karI. kumAranI bhAvanA joI gautamasvAmI enI sAthe rAjamahelamAM jaI gocarI vahorI. mAtAnI rajA laI bALaka aImuttA gautamasvAmI sAthe varaprabhunI dezanA sAMbhaLavA gayA. prabhunI dharmadezanA sAMbhaLIne kumArane vairAgya thayo ane mAtApitAnI AjJA laI dIkSA aMgIkAra karI. dIkSA lIdhA pachI eka vakhata varSA RtumAM aImuttAmuni bIjA muni sAthe jIMDIle jatA rastAmAM eka khADAmAM pANI bharAyeluM joyuM. bALa svabhAve potA sAthenA K Ugyo muktino aruNodaya... samyagudarzana 127
Page #140
--------------------------------------------------------------------------
________________ nAnA pAtarAne pANImAM taravA mUkyo ane mArI nAva tare, morI nAva tare" ema kahI ramate caDyA. pAchA vaLatA emanA sAthenA sAdhuoe prabhu pAse pahoMcI aImuttA aNagAranI ramatanI vAta karI ane emanA mATe saheja halako bhAva darzAvyo. anaMtajJAnI prabhue kahyuM, 'tame aImuttA aNagAra mATe manamAM halako bhAva na lAvo, e to caramazarIrI che. ane aImuttAmunine samajAvyuM, tyAgIthI saceta pANIne na aDAya. apakAya jIvonI virAdhanA thAya, tame doSa karyo che mATe prAyazcita lo.' bALamunie pote karela bhUla mATe pazcAtApa karI bhAvapUrvaka IriyAvahInA kAusagga dvArA ghaNA karmonI nirjarA karI. A rIte bhAvathI kriyA karatA Atmabodha pAmI saMyamamAM sthira thaI, ghaNA varSo sudhI saMyamanuM pAlana karI aMte ghAtI-aghAtI karmono kSaya karIne siddha, buddha ane mukta thayA. 9) saMkSeparUci - zAstra graMthomAM pUrI nipuNatA nathI, anya darzanonuM paNa jJAna nathI paraMtu mithyAmatane grahaNa karyo nathI, kudarzana para zraddhA rAkhato nathI te saMkSeparUci che. ahIM mAsatuSa muninuM daSTAMta che. saraLa svabhAvI mAsatuSa munino jJAnano kSayopazama alpa hato. gurue yAda karavA ApelA be sUtro "mA ruSa" ane "mA tuSa' (arthAt koI para roSa na karavo ane koI para rAga na karavo) e khUba mahenata karavA chatAM yAda rahetA nathI. roja gokhatA mULasUtrone badale mAsatuSa mAsatuSa' ema bolavA lAgyA. temane e sUtro yAda na rahyA paraMtu tenA bhAva aMtaramAM sthiratA pAmatA gayA ane UMDu avagAhana karatAkaratA kSepaka zreNie caDI, mohanIya karmano saMpUrNa kSaya karI kevaLajJAna prApta karyuM. Ama zAstranuM bahu jJAna na hovA chatAM tattvanI daDha zraddhA thaI e saMkSeparUci kahevAya che. 10) dharmarUci - je jina prarUpita astikAya dharma (dharma, adharma Adi cha dravyomAM kALa sivAyanA pAMce dravyo astikAya arthAt pradezonA samUharUpa hovAthI dharmAstikAya - adharmAstikAya kahevAya che. temAM dharma, adharma, lokAkAza ane jIva (eka jIvanA ja Atmapradezo)nA asaMkhyAta pradezo che. ane te cArenA asaMkhyAta 128 samyagadarzananI dasa rUci che
Page #141
--------------------------------------------------------------------------
________________ pradezo eka sarakhA hoya che. bhagavatI sUtra) dharmamAM, zrutadharmamAM ane cAritra dharmamAM je zraddhA rAkhe che te "dharmarUci' kahevAya che. ahIM metArya muninuM dRSTAMta che. sonIne tyAM gocarIe padhArelA muninI najara samakSa krauMca pakSI sonInA sonAnA javalA caNI gayuM. muni mATe AhAra levA gayelo sonI bahAra Avyo tyAre javalA na jotA muni para zaMkA karI. munine pUche che paraMtu jo satya bole to sonI pakSIne mArI enA peTamAMthI javalA kADhI leze eTale muni mauna rahyA. cAritradharmanI pAlanA arthe, sonIe muninA mastaka para vAdhara (cAmaDAnI) vIMTALI to paNa munie samatA ane kSamAbhAva dhAraNa karyo, maraNAMta upasargamAM paNa DagyA nahi. AvI rIte dharmamAM, cAritradharmamAM metArya munie je zraddhA rAkhI te dharmarUci kahevAya che. aMtamAM jIvAdi tattvono abhyAsa karavo, tattvajJa puruSonuM sevana karavuM tathA kumArgIothI dUra rahevuM e samyakatva arthAt zraddhA-rUcinuM lakSaNa che. A bahiraMga lakSaNa che. A lakSaNa rUcirU5, rAgAtmaka hovAthI bahiraMga lakSaNa che. jyAre bIjuM lakSaNa aMtaraMga hoya che je padArthanI sAthe ja rahe che. mithyAtva mohanIya karmano kSayopazama bhAva e ja samyakatvanuM aMtaraMga lakSaNa che. Ugyo muktino aruNodaya... samyagadarzana 129
Page #142
--------------------------------------------------------------------------
________________ 10 samyadarzananA ATha aMga che aga eTale ke 'lakSaNa' arthAt viziSTa guNo je samyagu dRSTimAM pragaTe, jenAthI samyagudRSTinI oLakhANa thAya, te aMga. zrI pannavaNA (prajJApanA) sUtranA pahelA padamAM Ane "AcAra' kahyA che. jema zarIranA ATha aMga hoya che. mastaka, peTa, pITha, be hAtha, be paga, eka kamara. jo tene judA judA karI devAmAM Ave to zarIra rahe nahi. tevI rIte samyagU dRSTi prApta thayelAne ATha aMga hoya che. jo te na hoya to te samyagdaSTi na hoya. uttarAdhyAya sUtranA akavIsamA adhyayanamAM kahyuM che - nissaMkiya nikkaMkhiya, nivvitigicchA amUDhadiTThI y| uvabUha thirIkaraNe vacchalla pabhAvaNe atttth||28.31|| artha : niHzaMkatA, niSkAMkSA, nirvicikitsA, amUDha dRSTi, upagUhana, sthirakiraNa, vAtsalya ane prabhAvanA - A ATha samaktinA aMga che. 1) niHzaMkatA - je tattvanI zraddhA karIne samyagudarzana prApta thayuM che te tattva para kyAreya zaMkA karatA nathI. je jANavA joga vAto samajamAM na Ave ane jinAgamathI jANavAmAM Ave che. tenA para azraddhAna karatA nathI paNa jJAnI pAse jaI samajavAno prayatna kare che. temaja sAta prakAranA bhaya evI rIte nathI hotA
Page #143
--------------------------------------------------------------------------
________________ jethI zraddhA vicalita thaI jAya. cAritra mohanIyanA udayathI kyAre bhaya hoya to tene vastusvarUpa vicArI AtmabalathI dUra kare che. sAta bhaya nIce pramANe che - 1) Aloka bhaya - huM A dharmakArya karIza to loka niMdA ka2ze mATe nahi karuM evo bhaya samyaktva prApta thayela jIvane hoto nathI. zAstranI AjJA pramANe ka2vAnA kAryane lokanA bhayathI choDatA nathI. 2) 52loka bhaya - samyagdarzana prApta karela AtmA zArIrika kaSTathI gabharAtA nathI temaja viSaya sukhanA lolupI hotA nathI. potAnA karyodaya 52 saMtoSa rAkhIne paralokanI ciMtAthI bhayabhIta thatA nathI. - 3) vedanA bhaya - e niyamita AhAra, vihAra, nidrA le che jethI svAsthya kuzala rahe, chatAM jo roga AvI jaze to huM zuM karIza ? ema bhayAtura thatA nathI. jo asAtA vedanIya karmanA udayathI roga Ave to karmanI nirjarA ja thaze ema samajIne bhayarahita rahe che. - 4) arakSA bhaya - jo e kyAre ekalA hoya ke koI nirjana sthaLe ekalA javuM paDe to evo bhaya nathI ka2tA ke mArA prANonI rakSA ahIM kema thaze ? AtmAnA amaratva 52 dRDha vizvAsa rAkhe che ane arihaMtAdi pAMca parameSThinuM zaraNa le che. 5) agupta bhaya - potAnI saMpatti corAI javAno bhaya rAkhatA nathI. potAnI saMpattinA rakSaNano pUrNa yatna karIne nizcinta rahe che ane bhaviSyano vicAra karma 52 choDI de che. te jANe che ke asAtA vedanIyano udaya Avaze to lakSmI jatI rahevAmAM vAra lAgaze nahi. 6) maraNa bhaya - samyagdarzana prApta thayelAne maraNano bhaya hoto nathI. huM aja2 amara AtmA chuM evI dRDha zraddhA tene hoya che. 7) akasmAta bhaya - potAnI zakti anusAra potAnA upayoganA sAdhanone saMbhALIne kArya kare che. prayatna karavA chatAM kaMI banI jAya to tene karmano udaya mAne che, akasmAtano vicAra karI bhayabhIta thatA nathI. Ugyo muktino aruNodaya... samyagdarzana 131
Page #144
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2) niHkAMkSitA - dharmakaraNInA phaLa rUpe koIpaNa bhautika vastunI kAmanA ke IcchA kare nahi. kAraNa ke samyagdarzI jIvo saMsAranA IMdriyajanya sukhomAM sukhapaNAnI zraddhA rAkhatA nathI. te evA sukhane parAdhIna, du:khanA mULa, AkulatAmaya, tRSNAvardhaka mAne che. je kriyA kare che te AtmArthe, karmanirjarA mATe kare che. 3) nirvicikitsA - dharmakaraNInA phaLa saMbaMdhI jarA paNa saMdeha na thavo te. loko dharmakriyA, anuSThAnAdi karatA hoya che, saMyamanuM pAlana paNa karatA hoya che chatAM temanA manamAM zaMkA thatI hoya che ke A kriyA, tapanuM kaMI phaLa maLatuM haze ? najara sAme to phaLa dekhAtuM nathI. Ama vicArI kriyA anuSThAna karatA baMdha thaI jAya ke saMyama pAlanamAM zithila bane tene 'vicikitsA' kahyuM che. tevo saMdeha rAkhyA vagara bhAvapUrvaka je kriyA kare te 'nirvicikitsA' che. je lakSaNa samyagdaSTi jIvanuM hoya che. nirvicikitsAno bIjo artha che sAdhu sAdhvIjInA melA kapaDA joI temanI 'dugaMchA' arthAt ghRNA ke tiraskAra na karavuM te. 4) amUDhadRSTi - mUDhatA rahita arthAt muMjhavaNa vinAnI 'viveka dRSTi' hitaahita arthAt heya zuM che ane upAdeya zuM che e je vicArI zake te amUDhadRSTivALo kahevAya che. kalyANamArga eTale ahiMsA, tapa, saMyama rUpI parama maMgalakArI evA dharmamArganI jANa thAya che ane aDhAra pApasthAnarUpI pApamArganI paNa jANa thAya che. amUDhadRSTi jIva A baMne mArga yathArtha rIte jANIne je kalyANakArI che tenuM AcaraNa kare che. 5) upaguhana - bIjAnA guNonI prazaMsA karavI, Adara karavo te upaguhana che. jene ApaNe 'pramoda' bhAvanA kahIe chIe. je paranA guNonI prazaMsA kare te potAnA guNone gopave, AtmazlAghA kare nahi. 6) sthitikaraNa - potAnA AtmAne sadA dharmamAM sthira rAkhe ane bIjA koI 132 samyagdarzananA ATha aMga
Page #145
--------------------------------------------------------------------------
________________ dharmamArgathI DagatA hoya to temane paNa pAchA dharmamAM sthira karavA bodha Ape. 7) vAtsalya aMga - dharma ane dharmI AtmAo, caturvidha saMgha pratye, mAtAne jevuM vAtsalya potAnA bALaka pratye hoya, tevuM vAtsalya rAkhavuM. arthAt sAdhusAdhvIone kalpatA nirdoSa AhArapANI, auSadha, vastra, pAtrAdi bhAvapUrvaka ApavA tathA sAdharmika baMdhunI bhIDa vakhate madada karavI te vAtsalya aMga che. 8) prabhAvanA aMga- jenAthI jinezvara prarUpita dharmano prabhAva phelAya, dharmanuM mahAlya vadhe arthAt dharmanI unnati thAya evA satkAryo karavA e prabhAvanA aMga' che. prabhAvanA nIce pramANe ATha prakAre thAya che - a) pravacana prabhAvanA - tIrthaMkara paramAtmAe prarUpelA zAstronuM jJAna meLavavuM gurugamathI athavA tevo yoga na hoya to svayaM zAstranuM paThana, ciMtana karavuM ane anya jIjJAsuone karAvavuM te pravacana prabhAvanA che. b) dharmakathA prabhAvanA - dravya, kSetra, kALa, bhAva joI dharmakathA - dharmopadeza dvArA jinazAsananI prabhAvanA karavI. c) nirapavAda prabhAvanA - koI sthaLe jaina dharma para Apatti Ave tevI pravRtti thatI hoya tyAre vivekI sAdhu ke zrAvaka caturAIthI zAstranA pramANa ApI khoTA matanI utthApanA karI jaina dharmanI sthApanA kare te nirapavAda prabhAvanA che. d) trikALajJa prabhAvanA - traNe kALanuM jJAna thayuM hoya to dharmanI prabhAvanA mATe teno upayoga kare. e) tapa prabhAvanA - duSkara tapazcaryA karavAthI paNa dharmanI prabhAvanA thaI zake jema ke akabara bAdazAhanA samaye caMpA zrAvikAe cha mAsanA upavAsa karyA hatA temanA tapa ane gurunA pravacananA prabhAve mAMsAhArI musalamAna bAdazAhanA samagra rAjyamAM paryuSaNa parva daramyAna bAra divasa mATe amArI pravartana thayuM hatuM. f) vidyA prabhAvanA - maMtra vidyA, aMjana siddhi, rasa siddhi Adi vidyAone dhAraNa K Ugyo muktino aruNodaya... samyagadarzana 133
Page #146
--------------------------------------------------------------------------
________________ ka2nA2A jyAre dharmanI hAni thatI hoya to te vidyAono prayoga karI dharmanuM rakSaNa kare, bhautika lAbha mATe eno upayoga na kare. kAlikAcArye gardabhI vidyAno prayoga karI sarasvatI sAdhvIjIne ujjayanInA rAjAnA sakaMjAmAMthI choDAvyA. g) vrata prabhAvanA - mAna ke prazaMsAnI AkAMkSA vagara Atma kalyANArthe paMceMdriyanA viSayono tyAga karavo, enA mATe vrata-paccakkhANa karavA. te vrata prabhAvanA jema ke gRhastha AjIvana brahmacaryavrata, kaMdamULa tyAga, rAtri bhojana tyAga, AyaMbila, upavAsa Adi vrato karIne dharmanI prabhAvanA karI zake che. h) kavi prabhAvanA - tIrthaMka2 52mAtmAnA guNAnuvAdarUpe stavana, stotra, pada, chaMda vagerenI racanA karI tene madhura rAge saMbhaLAvavAthI dharma prabhAvanA thAya che. loko dharmanA anurAgI bane che. jema ke bhadrabAhu svAmIe raceluM vighnavinAzaka ulvasaggahara stotra, zrI siddhasena divAkarajIe raceluM kalyANamaMdira stotra, zrI mAnatuMgasUrie raceluM bhaktAmara stotra temaja 24 tIrthaMkaronA stavana mATe racAyelI covisIo - AnaMdaghana covIsI, devacandra covIsI Adi. samyagdaSTa AtmA A ATha aMganuM pAlana sahajatAthI karato hoya che. 134 samyagdarzananA ATha aMga
Page #147
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1 1 pAMca labdhi ja jIvanA aMtaramAM sAcI mumukSutA jAge che tene AtmAnI prIti-pratIti pragaTe che. te jJAnAnaMdasvarUpa AtmAno agAdha mahimA jANIne lakSagata kare che ane pachI vAraMvAra abhyAsa vaDe potAnA pariNAmane temAM joDe che. te bahAra bhaTakatA upayogane potAnA AtmAmAM sthira karavAno puruSArtha kare che. pariNAmonI vizuddhi thatAM ane karmanI sthiti ghaTatA koI evI apUrva paLa Ave che jyAre tene Atmaanubhava thAya che. upayoga aMtarmukha karatA AtmAno aparokSa anubhava thAya che. A nizcaya samyagdarzana che. samyagudarzananI prApti pUrve pAMca labdhio prApta thAya che. labdhi eTale siddhi je nIce pramANe che - 1) kSayopazamalabdhi 2) vizuddhilabdhi 3) dezanAlabdhi 4) prAyogyalabdhi 5) karaNalabdhi. A pAMca labdhionI prApti jIvane kramapUrvaka thAya che. A pAMca labdhimAMthI pahelI cAra sAdhAraNa labdhi che. te bhavya ane abhavya baMne prakAranA jIvane hoI zake che. prAyogyalabdhi sudhI bhavya ane abhavya baMne prakAranA jIvo pahoMcI zake che. arthAt graMthipradeza sudhI baMne prakAranA jIva pahoMcI zake che. chellI karaNalabdhi mAtra e bhavya jIvane prApta thAya che jene pUrvanI cAra labdhi prApta
Page #148
--------------------------------------------------------------------------
________________ thaI che. A labdhI cAre gatInA maMda kaSAyarUpa vizuddhapaNAnA dhAraka ane sabhyatva tarapha jhUkelA evA saMjJI paMcendriya, jAgRta ane sAkAra upayogayukta bhavya jIvane ja hoya che. karaNalabdhinA aMta samayamAM samyagadarzana prApta thAya che. jJAnanA viziSTa kSayopazamane labdhi kahevAya che. 1) kSayopazama labdhi - jJAnAvaraNIya Adi karmonA kSayopazamanI evI sthiti ke jemAM tattvavicAra thaI zake te kSayopazama labdhi kahevAya. saMsAracakramAM paribhramaNa karatA akAma nirjarA ane zubha adhyavasAyonA baLe evo samaya Ave che jyAre jJAnAvaraNIyAdi ATha karmonI azubha prakRtionA anubhAga (rasa)ne samaye samaye anaMtaguNa ghaTADatA jJAnAvaraNIya karmanA AvaraNo je tIvra hatA te maMda thAya che tethI te jIvane kSayopazama labdhi prApta thAya che; jJAnano ughADa thAya che. samyaktvanI prAptine yogya sAmagrI tarIke saMjJI paMceMdriyapaNuM tathA karmono kSayopazama prApta thatA jIva jJAnano upayoga tattva nirNayamAM kare che te kSayopazama labdhi che. 2) vizuddha labdhi - kSayopazama labdhinA prabhAvathI azubha karmanA rasodaya ghaTe che tethI manamAM kaleza upajAve tevA pariNAmo ghaTatA jAya che, kaSAyanI maMdatA thatI jAya che, vizuddha pariNAmonI vRddhi thatI jAya che. pariNAme saMsAranI rUci maMda thaI dharmanI rUci vadhatI jAya che. A vizuddhalabdhi che. enA phaLarUpe sAtAvedanIya Adi zubha karma baMdhAya che. ahIM mohanIya karmano udaya maMda hoya che, kaSAyabhAva moLA hoya che pariNAme tattvavicAranI rUci jAge che. A bhUmikAe jIvane muktinI tIvra jhaMkhanA hoya che. avinAzI, svAdhIna sukhano bhoktA thavA mATe te utsAhita bane che. janma maraNanA duHkhathI bharelA A saMsArathI chUTavAno daDha nirNaya thAya che. jagatanA badhA jIvo pratye aMtarathI dayAno bhAva pragaTe che. tenuM jIvana zAMta, nirmaLa, saMyamita thavA lAge che. pAMce IdriyanA viSayavyApAra ochA thatA jAya che. rAgadveSanA pariNAma thAya evA nimittothI te dUra rahe che. te AtmakalyANa ane Atmazuddhi para potAnuM lakSa keMdrita kare che. 136 pAMca labdhi che
Page #149
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3) dezanA labdhi - dezanA eTale mokSa prAptino upadeza. AptapuruSoe upadezelA tattvonuM grahaNa ane tenA upara ciMtana karavuM te dezanA labdhi che. jene kSayopazama labdhi pragaTI che ane jenA pariNAma vizuddha thayA che e dezanAlabdhine yathArthapaNe grahaNa karI zake che. ene AcAryAdi gurnAdikanA darzana karavAnI, jinavANI zravaNa karavAnI, saMta samAgama karI nava tattva, SaDU dravyane jANavAnI rUci janme che. te jIva satsamAgamathI tatvano jANakAra bane che. 4) prAyogya labdhi - sattAgata karmonI sthiti svayaM ghaTIne mAtra aMtaH koDAkoDI sAgarapramANa rahI jAya evA AtmAnA pariNAma thavAnI yogyatA prApta thavI te prAyogyalabdhi che. uparanI traNa labdhi prApta thayelo jIva samaye samaye pariNAmonI vizuddhi karato jAya che. tattvajJAnanA zravaNa Adi dezanAlabdhithI jIva svarUpane jANe che tyAre tene parapadArtha pratyenuM AkarSaNa ochuM thatuM jAya che. potAnuM AtmakalyANa karavAnI bhAvanA utkaTapaNe hoya che. kaSAyabhAvo ati maMda karI upazamabhAvane pAmato jAya che. jema jema kaSAyanI maMdatA thAya che tema AtmAnA zuddha guNono vikAsa thato jAya che. teno upayoga parathI haTI AtmAnI sanmukha uttarottara sUkSma thato jAya che. AyuSyakarma sivAyanA bAkI sAta karmonI sthiti eka kroDAkroDI sAgaropamathI ochI kare che. pariNAme AtmAnuM zuddha svarUpa anubhavavAnI yogyatA prApta kare che. A prAyogya labdhi che. A labdhi prApta thAya tyAre jIva graMthibheda karavAnI yogyatA prApta kare che. pAtratA maLyA pachI graMthibheda karavA tatpara bane tene karaNa" kahevAya che. tenI daSTi ekamAtra Atmatattva upara coTe che. 'mAre mArA jJAnAnaMdasvarUpanuM vedana karavuM ja che' evI bhAvanA satata jAgRta rahe che. mithyAtvarasanI mAtrA atyaMta alpa rahe che ane te karaNalabdhimAM praveza kare che. 5) karaNalabdhi - mohanIya karma ane kaSAyonI uttarottara maMdatAne 'karaNa" kahevAya che. jIvanA mithyAtvarUpI aMdhakArano nAza thAya che ane samyagdarzanarUpI sUryano udaya thAya che. AtmAne samyakatva prApta karAve evA bhAvonI prApti thavI te Ugyo muktino aruNodaya... samyagadarzana 137
Page #150
--------------------------------------------------------------------------
________________ karaNalabdhi che. jenAthI karmonI sthitinuM ane enA rasanuM khaMDana karavAnI zakti upaje evuM AtmasAmarthavizeSa te karaNalabdhi che. jene aMtamUhurtamAM samyagadarzana thavAnuM hoya evA bhAgyazALI jIvane ja A karaNalabdhi prApta thAya che. A jIvanA pariNAma samaye samaye nirmaLa ne nirmaLa thatA jAya che ane AtmA upara lAgela mithyAtvanA paDaLa kharI paDe che ane aMtarmuhurtamAM ja tene samyaktva pragaTe che. jIva traNa karaNa - yathApravRttikaraNa, apUrvakaraNa, anivRttikaraNa karIne graMthi eTale arthAt anAdikALathI jIvane vaLagelI rAgadveSarUpI gAMThone sarvathA bhedIne samyagudarzana prApta kare che. 138 pAMca labdhi che
Page #151
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1 2 nArakI, tiryaMca ne devagatinA jIvone che samyakatvanI prApti kevI rIte thAya? narakabhUmimAM rahelA nArakone jo samyakatvanI prApti thavAnI hoya to traNa kAraNothI thaze - 1) jAtismaraNa jJAna - narakabhUminI tIvratama vedanAone bhogavatA temane tIrthakara bhagavaMtonA janmakalyANaka ke bIjA koI nimittathI jAtismaraNa jJAna thAya che, tyAre pUrve karelI deva, guru ke dharmanI virAdhanAonI temane smRti thAya che ane teno pazcAtApa thAya che tethI samyagadarzananI prApti thaI zake che. 2) dharmazravaNathI - pUrvabhavanA svajano ke saMbaMdhIo je devalokamAM deva banyA che, teo temane dharma pamADavA vaikriya svarUpe narakamAM jaIne dharmabodha ApI pUrvabhavanI yAda apAve che. phaLasvarUpe te nArakone kheda thatA samyakatvanI prApti thAya che. 3) vedanAnA anubhavathI - nArakInAM jIvo narakamAM kSetravedanA, pArasparika vedanA ke paramAdhAmIkRta ati vedanAno anubhava karatA potAnA vimaMgAvadhi jJAnathI vicAre che ke, "mArA pUrvabhavamAM meM bhayaMkaramAM bhayaMkara pApakarmo karyA haze, zarAba, vezyA, parastrIgamana Adi
Page #152
--------------------------------------------------------------------------
________________ vyasano sevyA haze ke jenA phaLarUpe A tIvratama vedanA mane bhogavavI paDe che. A pramANe vicAra karatA pUrve karelA pApono pazcAtApa thAya che, tenI AlocanA kare che, phaLa svarUpe samyaktvanI prApti thaI zake che. samyagdarzana prApta karelA nArakInA jIvo samabhAve duHkho bhogavIne karmonI nirjarA kare che jyAre bIjA ajJAnI, mithyAtva sahitanA nArako duHkha bhogavatA Arga-raudra dhyAna karI vaLI navA azubha karmo bAMdhIne saMsAranI vRddhi kare che. tiryaMca gatinA saMjJI paMcendriya jIvo kevI rIte samyagdarzana pAme? meghakumAranA pUrvanA hAthInA bhavano dRSTAMta letA anya prANIo pratye karUNAbhAva rAkhavAthI samyaktva pAmI zake che ke naMda maNIyAranA deDakAnA bhavanuM dRSTAMta letA jAtismaraNa jJAnathI samyagdarzana prApta karI zake. devalokamAM nava greveyaka sudhI samakitI ane mithyAtvI baMne prakAranA devo hoya che. jyAre pAMce anuttara vimAnavAsI devo niyamathI samyakatva prApta karelA ja hoya che. samyagadarzana prApta thayA pachI cAlyuM gayuM na hoya to parabhavamAM paNa jJAnanI jema sAthe Ave che. kSAyika samyaktva eka vAra AvyA pachI jatuM nathI. mokSamAM paNa sAthe ja jAya. lAyopathamika samyakatvanI utkRSTa sthiti 66 sAgaropama hoya che. jyAre cAritra ane tapa eka bhava pUratA ja hoya che. parabhavamAM sAthe AvatA nathI. samyagdarzana prApti pachI e cAlyuM jAya to paNa jIva darzanamohanIyanI utkRSTa sthiti 70 kroDAkoDI sAgaropama che je kadApi bAMdhato nathI. vadhAremAM vadhAre eka kroDAkroDI sAgaropamanuM utkRSTa karmabaMdhana karI zake che. bIjuM, jo samyagdarzananI prApti pahelA AyuSyano baMdha na paDyo hoya to samyakatvanI hAjarImAM nIcenI sAta gatimAM AyuSyano baMdha na paDe - 1) naraka 2) bhavanapati 3) tiryaMca 4) vANavyaMtara deva 4) jyotiSI deva 5) strI veda 6) napuMsaka veda 140 nArakI, tiryaMca ne devagatinA jIvone samyakatvanI prApti kevI rIte thAya? )
Page #153
--------------------------------------------------------------------------
________________ avirata samyagudRSTi paNa cothA guNasthAnamAM evA karmono baMdha karatA nathI ke jethI narakamAM jaI zake ke ekeMdriyathI tiryaMca thAya. deva hoya to uttama manuSya thavAno ane manuSya hoya to uttama deva thavAnA ja karma bAMdhe che. eka caMDAla paNa samyaktvanA prabhAvathI marIne uttama deva thAya che. samyagadarzananI prApti pachI ja jIvanI bhavanI gaNatrI zarU thAya che. tyAM sudhInuM saMsAracakranuM anaMtakALanuM paribhramaNa jJAnInI dRSTie niraMthaka che. udA. jema ke carama tIrthakara mahAvIra svAmInA 27 bhavanI gaNatrI nayasAranA bhavathI cAlu thAya che jyAM temane samyagdarzananI prApti thaI hatI. Ugyo muktino aruNodaya... samyagadarzana 141
Page #154
--------------------------------------------------------------------------
________________ 13 samyakatvanuM mahAbhya A kALane vize mokSa che ema bIjA mArgamAM kahevAmAM Ave che. jenA mArgamAM A kALane viSe amuka kSetramAM tema thavuM jo ke kahevAmAM AvatuM nathI. chatAM te ja kSetramAM A kALane viSe samyaktva thaI zake che ema kahevAmAM AvyuM che, jethI mokSamArganI pratItI thAya che. AnuM nAma "bodhabIja' che. ahIM AtmAnA anubhavanI zarUAta thAya che. A kALane viSe mokSa che ema bIjA mArgamAM kahevAmAM Ave che. jenA darzana pramANe mokSa eTale AtmAnuM atyaMta zuddhapaNuM te, ajJAnathI chUTI javuM te, sarva karmathI mukta thavuM te mokSa. saMsArI AtmA jyAre sarva karmono kSaya kare ane zuddha niraMjana, nirAkAra AtmA bane tyAre tene mokSa prApta thayo ema kahevAya che. mokSa thatA janma-maraNa Adi duHkhono viccheda thAya che. jema bIja baLI javAthI temAMthI aMkuranI utpatti thatI nathI, tema karmarUpa bIja baLI javAthI janmAdirUpa aMkuranI utpatti thatI nathI. jaina dharmamAM A kALane viSe amuka kSetramAM tema thavuM joke kahevAmAM AvatuM nathI, chatAM te ja kSetramAM A kALane viSe samyakatva thaI zake che ema kahevAmAM AvyuM che je mokSanA pAyArUpa che, jyAM mokSamArganI, mokSanI pratIti thAya che. AnuM nAma ja bodhabIja che. ahIM AtmAnA anubhavanI zarUAta
Page #155
--------------------------------------------------------------------------
________________ thAya che. arthAt mokSa prApta karavAnuM bIja ahIM ropAya che. mithyAtvanI nivRtti te samyaktva. mithyAtva eTale yathArtha na samajAya te, athavA kalyANane akalyANa ane akalyANane kalyANa samaje te mithyAtva. cakSuthI koI paNa prakAranA rUpane rAgathI jovuM agara cakSuthI aNagamatuM dekhAya to dveSa pedA thavo. kAnathI zabda managamato hoya to rAgathI sAMbhaLavo ane aNagamato hoya to e sAMbhaLIne dveSa karavo ema pAMceya IndriyanA pAMceya viSaya rAgathI sevavA ane je aNagamatA lAge emAM dveSa ka2vo. deha ane dehArtha mamatva e mithyAtva lakSaNa che. A mithyAtva prakRti khapAvyA vinA samyaktva Ave nahi. samyaktva prApta thAya enI dazA adbhuta varte. vyaktinA bAhyAbhimukhatAnA badale mokSAbhimukhatA jIvanamAM Ave tenA mULamAM samyaktva che. samyagdarzana eTale caturtha guNasthAna prApta thAya. tyAMthI pAMcame, chaThTha, sAtame ane AThame jaI be ghaDImAM mokSa thaI zake che. eka samyaktva prApta thavAthI keTaluM adbhuta kArya thaI zake che. AthI samyaktvanuM mahatva samajI zakAya che. ane A samyagdarzana mAtra jIvAdi tattvonA zraddhAthI nahIM paNa krodha, mAna, mAyA, lobharUpa cokaDInI tIvratama avasthA arthAt anaMtAnubaMdhI kaSAyano vilaya thavAthI ja upalabdha thAya che. rAgadveSanI maMdatA-atizaya maMdatA te ja samyaktva che. te dvArA ja samyagdarzana prApta thAya che. jIva pahelA guNasthAnamAM graMthIbheda sudhI anaMta vA2 Avyo che, ne tyAMthI vaLI gayo che. karmaprakRti 158 che. samyaktva AvyA vinA temAMthI koI paNa prakRti samULagI kSaya thAya nahIM. anAdithI jIva nirjarA kare che paraMtu mULamAMthI eka paNa prakRti kSaya thatI nathI. samyaktvamAM evuM sAmarthya che ke te prakRtine mULamAMthI kSaya kare che. sarva doSarahita evuM samyaktva te dharmanuM mULa gaNAya che ane te zuddha deva, zuddha guru ane zuddha dharma e traNa tattvanI sabhyaprakAre saddahaNArUpa che. ahIM zaMkA thAya ke deva, guru ane dharmanI zraddhA mAtrathI samyagdarzana prApta thatuM hoya to pachI nava tattva, cha dravya, cha sthAna Adi para zraddhA karavAnI zuM jarUra che ? enuM samAdhAna Ugyo muktino aruNodaya... samyagdarzana 143
Page #156
--------------------------------------------------------------------------
________________ e che ke sAmAnya rIte A badhuM deva, guru ane dharmamAM samAviSTa thaI jAya che. devane mAnavAvALA deva prarUpita tattvo paNa mAnaze ja. jo tattvone mAne nahIM to devamAM zraddhA na thaI. tattvomAM azraddhA hovI ane devamAM azraddhA e baMne eka ja che. A azraddhAthI gurumAM paNa azraddhA thaI kAraNa ke guru paNa deva prarUpita tattvone mAne che ane teno upadeza Ape che. dharmanI zraddhAmAM tattvonI zraddhA paNa AvI jAya che kAraNa ke dharmanA zrata ane cAritra ema be bheda che. zrutadharmamAM nigraMtha pravacana' arthAtu badhA tattvo, dravyo ane sthAnono samAveza thAya che. naya-nipAdi paNa emAM ja che. AthI devAdi tattvatrayImAM badhAno samAveza thAya che. nava tattvanA traNa vibhAga paDe che : heya, upAdeya ane joya. joya - jIva ane ajIva. heya - bedha, Azrava, puNya ane pApa. upAdeya - saMvara, nirjarA ane mokSa. "heyA baMdhAsavapuNNavA, jIvAjIvA ya huMti vinnnneyaa| saMvaraNijjaramukko, tiNNi vi eo uvAvethA / / " heya, breya ane upAdeyanuM jJAna karavuM te zrutadharma che ane heyano tyAga tathA upAdeyano svIkAra karavo te cAritra dharma che. Ama nava tattvanuM jJAna dharma tattvamAM garbhita che. cha dravyamAM eka jIva che ane bAkInA pAMca ajIva che. temano samAveza nava tattvanA prathama be tattvamAM thAya che. cha sthAnakanI svIkRti paNa zrata dharmamAM che. pUrNa zraddhA sAthe svIkAra karAya che ke - 1) AtmA che 2) AtmA nitya che 3) AtmA karmano kartA che 4) AtmA karmano bhoktA che 5) mokSa che 6) mokSano upAya che. AvI rIte badhA tattvo ane badhA dravyono zrata dharmamAM samAveza thAya che. deva, guru ane dharmarUpa tattvatrayImAM badhA tattvo AvI jAya che. nirgatha pravacana' rUpa 144 samyakatvanuM mahAbhya )
Page #157
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrutadharma samasta dharma (jJAna, darzana, cAritra, tapa, dravya, guNa, paryAya Adi)nuM mULa che. AvA alaukika nigraMtha pravacana para aTala zraddhA thavI te ja samyagdarzana che. "tameva saccaM nissaMkaM jaM jaM jiNehiM paveiyaM / " arthAt 'vItarAga, sarvajJa, sarvadarzI devAdhideve je pratipAdana karyuM che te pUrNapaNe satya che, saMdeharahita che' evuM DhapaNe mAnavuM. arthAt jIva mATe jo koI prayojanabhUta, hitakArI vastu hoya to ekamAtra nigraMtha pravacana ja che, sarvazreSTha kArya-sAdhana paNa nigraMtha pravacana ja che. A sivAya saMsAranI badhI vastuo, badhI kriyAo du:kha paraMparAne arthAt A saMsAranA paribhramaNane vadhAranArI che. AvI deDha zraddhA rAkhanArA ane aniSTa saMyogo, viparIta paristhitiomAM paNa zraddhAne TakAvI rAkhavAvALA bhavAMtare paNa kSAyika samyaktva prApta kare che. traNe jagatamAM koI zreSTha vastu hoya to te samyaktva ja che. samyaktvaratnAnna paraM hi ratnaM, samyaktvamitrAnna paraM hi mitram / samyaktvabaMdhorna paro hi baMdhuH, samyaktvalAbhAnna paro hi laabh|| artha : samyaktvaratna karatA bIjuM koI zreSTha ratna nathI, samyaktva mitra karatA bIjo koI parama mitra nathI, samyaktvarUpa baMdhu karatA anya koI pa2ma baMdhu nathI ane samyaktvanA lAbha karatA bIjo koI adhika lAbha nathI. AvA samyagdarzana vinAnA bIjA badhA vrata-niyamo senApati vinAnI senA jema che. anukula pavana vinA jema khetI phaLadAyaka thatI nathI tema samyaktva vinA badhI kriyAo prAyaH alpa phaLa ApanArI hoya che. devapUjA, tapa, dAna ane zIla vigere jo samyaktva sAthe AcarelA hoya to ja te yathArtha rIte phaLadAyaka thAya che. "dAnAni zIlAni tapAMsi pUjA, sattIrthayAtrA pravarA dayA ca / suzrAvakatvaM vratadhAraNaM ca, samyaktvamUlAni mahAphalAni / / artha : dAna, zIla, tapa, satIrthayAtrA, zreSTha dayA, suzrAvakapaNuM ane vratadhAraNa vigere jo samyaktva mULapUrvaka hoya to mahAphaLa ApavAvALA thAya che. Ugyo muktino aruNodaya... samyagdarzana 145
Page #158
--------------------------------------------------------------------------
________________ jema jema jinezvara ane sadgurunI bhAvapUrvaka bhakti thAya che tema tema samyaktvanI nirmaLatA vadhatI jAya che, pAMca aticArane varlDavAthI jenuM samyaktva zuddha thayeluM che, te jIva bhavobhava adhika adhika sukhane prApta kare che. ane te jinendra pada, cakravartipada, IMdrapada, moTuM rAjyapada ane chevaTe zivapada paNa prApta karI zake che. - samyagdarzanano mahimA varNavatA pUryAcArya lakhe che - dharmarUpa kalpavRkSanuM samyaktva e mULa che. dAna pramukha cAra tenI mukhya zAkhAo che, niyama ane vrata vigere tenI prazAkhAo che, vividha saMpattio tenA puSpa che ane mokSa e tenuM phaLa che, paraMtu samyaktvarUpa mULa jenAM hRdayamAM ullAsAyamAna che tene ja e dharmakalpavRkSa saMpUrNa phaLadAyaka thAya che. - A dharmavRkSanA je cAra bheda che - jJAna, darzana, cAritra ane tapa. mokSamArga e cAreyanA saMyogathI thAya che. cAreyanI utkRSTatA mahattvanI che. ema chatAM A cAreyamAM samyagdarzananuM mahattva atyaMta adhika che. samyagdarzana prApta karyA vinA jo navapUrvathI paNa adhika jJAna prApta karyuM hoya, uttama cAritranuM paNa pAlana karyuM hoya, ugra tapasyA vaDe deha kRza thayo hoya to paNa enuM phaLa akAma nirjarA ane zubha baMdha hoya che. samyagdarzananA abhAvamAM te cAritra ane tapa svarganA sukha apAvI pAchA bhavabhramaNamAM ja lAvI mUke che. jJAna dharmazAstronuM hoya, zrI jinezvara paramAtmAe arthathI prarUpelA ane zrI gaNadhara bhagavaMtoe sUtrathI gUMthelA AgamazAstronuM jJAna hoya, to paNa e jJAnane dharanAro AtmA jo samyaktvane pAmelo na hoya, to e AtmAnuM e zAstrajJAna paNa sabhyajJAna rUpe e AtmAne pariNamatuM nathI. ethI e AtmAnuM zAstrajJAna, te paNa ajJAna athavA mithyA jJAnanI koTinuM gaNAya che. e ja rIte cAritra paNa zrI jinezvara paramAtmAe batAvelA cAritranA AcAronA AcaraNarUpa hoya, to paNa e cAritrAcAronuM pAlana karanAro AtmA jo samyaktvane pAmelo na hoya to e cAritrAcAronuM pAlana samyak cAritra koTinuM gaNAtuM nathI. paNa kAyakaSTAdinI upamAne yogya gaNAya che. samyaktvanuM mahAtmya 146
Page #159
--------------------------------------------------------------------------
________________ evI ja rIte tapanuM samajavuM. tapa paNa paramAtmAe batAvelA anazanAdi prakAronA Asevana rUpa hoya, to paNa samyakatva vinA e tapa AtmAnA karmone tapAvanAruM banatuM nathI.jyAre samyakatvano e prabhAva che ke samyagdarzana prApta thatA jJAna evI rIte AtmAmAM pariName che ke jethI e jJAna samyagujJAna bane che, cAritranuM pAlana samyagucAritra gaNAya che ane tapa paNa evA bhAvapUrvaka thAya che jethI AtmAne vaLagelA karma tape, karmanI nirjarA thAya arthAt e tapa samyak tapa gaNAya. eTale uttarAdhyayana sUtramAM lakhyuM che - natthi carittaM sammattavihUNaM, daMsaNe u bhiyvvN| sammattacarittAI, jugavaM puvvaM va smmttN|| zrI uttarAdhyayana sUtra a. 28 gAthA 29 artha : je jIvone samyakatvanI prApti thaI nathI temane cAritra dharmanI prApti thatI nathI. jemane samyakatvanI prApti thaI che temanAmAM cAritra dharmanI bhajanA jANavI arthAt temanAmAM cAritra hoya ane na paNa hoya. samyakatva cAritranI sAthe paNa rahe che ane cAritra vagara paNa rahe che. AvI rIte samyagadarzana e mokSanuM dvAra che. samyakatva vinAnA cAritranI sakAma nirjarA thatI nathI tethI samakita vinAnI karaNIthI akAma nirjarA ane puNya prApta thAya che tethI samyagdarzananI prApti thatA anya badhA AdhyAtmika guNo kramaza: pragaTa thatA jAya che. nAdaMsaNissa nANaM, nANeNa vinA na hunti crnngunnaa| aguNissa natthi mokravo, natthi amokravassa nivvaannN|| artha : samyagudarzana vinA samyagujJAnanI prApti thatI nathI ane jJAna vinA cAritranA guNo pragaTatA nathI. cAritranA guNanI prApti vinA karmabaMdhathI chUTakAro nathI ane karmono nAza thayA vinA mokSanI prApti thatI nathI arthAt samyakatvathI jJAnanI prApti thAya che. samyagadarzana prApta thatA pahelA jeTaluM jJAna hoya te ( Ugyo muktino aruNodaya... samyagadarzana 147
Page #160
--------------------------------------------------------------------------
________________ mithyAjJAna kahevAya che ane samyagdarzana prApta thatA ja te mithyAjJAna samyajJAna banI jAya che. A samyaktva guNanI AvA prakAranI mahattA je sAMbhaLe che ane samaje che te jIvane samyagdarzana prApta karavAnuM mana thayA vinA rahe kharuM? ApaNe A corAzI lakSa yoninA bhavacakramAMthI chUTavuM che ane mokSa prApta karavo che - e ApaNuM lakSya che. enA mATe ApaNane je puruSArtha Acaravo paDe temAM prathama AvazyakatA samyagdarzananI che. samyagdarzana prApta karyA vinA koI kALe mukti thAya nahi. je jIva samyaktvanA A mahAtmyane samajyo che te jIva samyaktva guNanI mahattAne varNavanArA zAstranuM jJAna saMpAdana karavAno puruSArtha kare, e zAstramAM samyagdarzana prApta karavAnA je upAya batAvyA che, te ene jANavA che, jANIne AcaravA che evI manovRttithI je jJAna meLave te jJAna e jIvane samyak rUpe pariName. e ja rIte, samyaktva prApta karavAnI bhAvanAthI e jIva jo cAritranuM pAlana kare athavA anazanAdi tapa kare to e cAritra ane e tapa paNa kramazaH samyak koTinuM phaLa Ape. jyAre jIva samyagdarzana prApta kare enA pUrve e mithyAdaeNSTi hoya paNa samyaktva pamADe evA pariNAmano e svAmI banI, samyaktvanI sanmukha dazAno kSayopazama pAme to e jIva krame karI samyagdarzana prApta karI zake. e jIvane mithyAtvano udaya cAlu che, paNa e jIvanuM mithyAtva maMda ghaNuM thayeluM che eTale e jIvane mithyAdaeNSTi kahevAne badale samyaktvanI sanmukha banelo jIva kahI zakIe je AcArya haribhadrasUrie varNavelI ATha yogadyaSTimAM cothI yogadyaSTi 'dIprA'mAM pahoMcelo jIva kahI zakAya. AvuM samyagdarzana prApta ka2nA2 jIva kadAca samakitathI bhraSTa thAya ane pAcho mithyAtve jAya to paNa tene karmabaMdha alpa ja thAya. graMthibheda samaye thanArI karmasthitinuM ullaMghana karIne 70 kroDAkroDI pramANa mohanIya karma vagerenA kAryaNavargaNAnuM utkRSTa sthitibaMdha te jIva karato nathI. mithyAtva udayamAM AvavA chatAM, mithyArdaSTi banavA chatAM paNa vizeSa prakAre alpasthitivALo karmabaMdha thAya 148 samyaktvanuM mahAtmya
Page #161
--------------------------------------------------------------------------
________________ che. graMthibheda na karela hoya te jIvane mohanIya karmanI 70 kroDAkroDI sAgaropama kAla pramANe sthiti baMdhAI zake che. jyAre graMthibheda thayA pachI mohanIyAdi karmanI eka kroDAkoDI sAgaropama pramANa paNa sthitibaMdha thato nathI. kAraNa ke tenA pariNAma anAdi mithyAdRSTi jIva karatA sArA ja hoya che. bhale ne bAhya pravRtti (AraMbha parigrahAdi pravRtti) mithyASTi ane samakita bhaSTanI prAya: samAna dekhAtI hoya. kAraNa karmabaMdhano mukhya AdhAra jIvanA adhyavasAya che, ane samakita patita jIvane utkRSTa sthitibaMdha ke rasabaMdha karAve tevA saMkilaSTa pariNAma hotA nathI. samakitI jIvanI sAMsArika pravRtti tapelA lokhaMDanA goLA para paga mUkavA jevI jaNAvI che. jaMgalamAM pAchaLa paDelA vAghathI jAna bacAvavA bhAgato yuvAna vacce aMgArA bharelI khAI Ave ane temAM lokhaMDanA lAlacoLa tapelA lokhaMDanA goLA parathI paga mUkI pasAra thAya tyAre te paga mUke to paNa aDadho mUke, ochAmAM ochA goLA para paga mUke, kaMpatA haiye mUke ane jhaDapathI pAcho uMcakI le. tapelA goLA para paga mUkatA ene kevI kaMpArI chUTe tevI dhujArI ane kaMpArI pApa karatI vakhate samakitI jIva anubhave che. pApanI pravRtti binajarUrI na kare. jIvanajarUrI pApapravRtti ghaTADato jAya, avazya karavI paDe tevI pApapravRttimAM paNa tenuM mana atyaMta vyathita hoya, becena hoya kAraNa ke pApapravRttinA phaLa tenI najara sAme taravaratA hoya che. eTale nirmaLa samakitI jIva jIvananirvAha Adi mATe karavA paDatA pApane mAtra kAyAthI kare che, rUcipUrNa cittathI nahi. (tethI samakitI vyakti kAyapAtI ja hoI zake, cittapAtI nahi.) AvA samyagdarzana ane tenA mahAsya viSe nigraMtha AcAryo/munivaro kevI rIte varNana kare che te nIcenA zlokomAM jaNAI Ave che - atulaguNanidhAnaM, srvklyaannbiijN| __ jananajaladhipotaM, bhvysttvaikcinhm| duritatarukuThAraM, puNyatIrthaM pradhAnam pibata jitavipakSaM darzanAravyaM sudhaambu|| Ugyo muktino aruNodaya... samyagadarzana 149
Page #162
--------------------------------------------------------------------------
________________ artha loko, tame samyaggadarzana rUpI sudhAjalanuM pAna karo, kAraNa ke te atula guNonuM nidhAna che, sarva kalyANanuM bIja che, janmamaraNAdimaya saMsArasAgarane tarI javA mATenuM vahANa che, bhavya jIvonuM eka lakSaNa che. pAparUpI vRkSane chedavA mATeno kuhADo che, pavitra evuM tIrtha che, sarva rIte zreSTha che ane mithyAtvane jitanAruM che. AvuM samyagadarzana e zuM che te zrI kuMdakuMdAcArya mokSapAhuDamAM kahe che - hiMsArahie dhamme aTThArahadosavAjjie deve| NiggaMthe pavvayaNe saddahaNaM hoi smmttN||40|| artha : hiMsArahita dharmamAM, aDhAra doSa rahita devamAM ane nirgatha mokSamArga ke sAdhumArgamAM je zraddhAna che te samyagdarzana che. arihaM devo guruNo, susAhuNo jiNamayaM pamANaM c| iccAi suho bhAvo, sammattaM biti jggurunno|| artha : arihaMta e deva, susAdhu e guru ane jinamata e ja prAmANika satya dharma, Avo je AtmAno zubha pariNAma tene zrI jinezvara devo samyakatva kahe che. zrI kuMdakuMdAcArya darzanapAhuDamAM kahe che - jIvAdI saddahaNaM sammattaM jiNavarehiM pnnnnttaaN| vavahArA Nicchayado appANaM havai smmttN|| artha : vyavahAra nathI jIvAdi tattvone zraddhAna karavuM te samyagadarzana che. paraMtu nizcayanayathI potAno AtmA ja samyagdarzana rUpa che athavA zuddha AtmA ja huM chuM evuM zraddhAna samyakatva che ema jinendroe kahyuM che. zrI haribhadrasUri upadezapadamAM kahe che - pAyanaNakraveamiNaM, aNuhavagammaM tu suddhbhaavaannN| bhavaravayakaraMti garuaM, buhehiM sayameva vinnnneyN|| 1pa0 samyakatvanuM mahAbhya )
Page #163
--------------------------------------------------------------------------
________________ artha : prAya: A dharmabIja-samyakatva zabdothI kahI zakAya tevuM nathI, zuSka manavALA jIvone potAnA anubhavathI ja samajAya tevuM che ane saMsArano aMta karanAra hovAthI (ciMtAmaNiratna vagere karatA paNa) mahAna (uttama) che, mATe paMDita puruSoe tene potAnA zuddha AtmasvabhAvathI svayaM tene samajavuM. zrI kuMdakuMdAcArya samayasAramAM kahe che - uvabhogamiMdiyehiM dvvaannNcednnaannmidraannN| jaM kuNadi sammadiTThI taM savvaM NijjaraNimittaM / / 193 / / artha : samyagudRSTi AtmA je pAMce Idriyo dvArA cetana acetana dravyono upabhoga kare che te sarva karmonI nirjarAnuM nimitta thAya che. samyagdaSTi aMtaraMgamAM koI padArthamAM Asakta nathI. eTalA mATe temane karmaphaLa ApIne kharI jAya che. te saMsAranA kAraNabhUta karmabaMdha karatA nathI, rAgabhAvane anusAra kvacita karma baMdhAya che te paNa chUTavAvALuM che. udayavivAgo viviho kammANaM vaNNido jinnvrehi| Na du te majjha sahAvA jANagabhAvo duahmikko||128 / / artha : samyagudRSTi ema jANe che ke nAnA prakAranA karmono vipAka ke phaLa je jinendroe batAvyo che te mArA AtmAno svabhAva nathI. huM to ekalo mAtra jJAtA chuM, jANavAvALo ja chuM. NANI rAgappajaho savvadavvesu kmmmjjhgdo| No lippadi rajaeNa dukaddamamajje jahA knnyN||218|| aNNANI puNa ratto savvadavvesu kmmmjjhgdo| lippadi kammaraeNa du kaddamamajjhe jahA lohaM / / 219 / / artha : jema kAdavamAM paDeluM sonuM kaTAtuM nathI, tema samyagudRSTi jJAnI AtmA karmonI madhya paDelA hovA chatA paNa sarva paradravyothI rAgabhAvano tyAga karatA K Ugyo muktino aruNodaya... samyagadarzana 151
Page #164
--------------------------------------------------------------------------
________________ hovAthI karmarUpa rajathI lipta thatA nathI, paraMtu jema kAdavamAM paDeluM loDhuM kaTAI jAya che, tema ajJAnI jIva karmonI madhya paDelA sarva padravyomAM rAgabhAva karatA hovAthI karmarUpI rajathI lipta thaI jAya che. samyagdaSTi aMtaraMgamAM evA vairAgI hoya che ke karmanuM phaLa bhogavatA chatAM paNa karmanI nirjarA kare che tathA kAM to temane baMdha thato nathI ane kaSAyane anusAra kadAcita baMdha thAya che to te bagADa karavAvALo saMsAramAM bhramaNa karAvavAvALo thato nathI. sammadiTThI jIvA NissaMkA hoti NibbhayA teNa / sattabhayavippamukkA jA tA du NissaMkA / / 228 / / :: sAta artha : samyagdaSTi jIva zaMkA rahita hoya che tethI te nirbhaya hoya che, prakAranA bhayathI rahita hoya che. temane AtmAmAM daDha vizvAsa hoya che. temane maraNano ane rogAdikano bhaya hoto nathI. zrI sAmaMtabhadrAcArya ratnakareDa zrAvakAcA2mAM kahe che - samyagdarzanasampannamapi mAtaGgadehajam / devA devaM vidurbhasmagUDhAGgarAntaraujasam / / 28 / / artha : samyagdarzana sahita eka cAMDAlane paNa gaNadha2devoe mAnanIya devatulya kahyo che. jema rAkhamAM DhaMkAelI agninI cinagArI hoya tema AtmA temano pavitra thaI gayo che kiMtu zarIrarUpI bhasmamAM chupAyelo che. zrI zubhacaMdra jJAnArNavamAM kahe che - 152 atulasukhanidhAnaM sarvakalyANabIjaM jananajaladhi - potaM bhavyasattvaikapAtram / duritatarukuThAraM puNyatIrthaM pradhAnaM pibata jitavipakSaM darzanAkhyaM sudhAmbuma / / 6.59 / / artha : AcArya kahe che ke he bhavya jIvo, tame samyagdarzanarUpI amRtane pIvo, samyaktvanuM mahAtmya
Page #165
--------------------------------------------------------------------------
________________ e atIndriya sahaja sukhano bhaMDAra che, sarva kalyANanuM bIja che. saMsAra samudrane pAra pAmavAnuM jahAja che, bhavya jIvo ja tene pAmI zake che, te pAparUpI vRkSane kApavAne kuhADI samAna che, pavitra tIrthomAM e ja pradhAna che ane mithyAtvano e jayavaMta zatru che. arvAcIna kALamAM kAnajI svAmI lakhe che - eka sekaMDa mAtranuM samyagdarzana anaMta janma maraNano nAza karanAra che. eka mAtra samyagadarzana sivAya jIva anaMta kALamAM badhuM karI cUkyo che, paNa samyagadarzana kadI paNa eka sekaMDa mAtra paNa pragaTa karyuM nathI. jo eka sekaMDa mAtra paNa pragaTa kare to tenI mukti thayA vinA rahe nahi. samyagadarzana e ja mAnavajIvananuM mahA kartavya che. Ugyo muktino aruNodaya... samyagadarzana 153
Page #166
--------------------------------------------------------------------------
________________ 14 zraddhAnI durlabhatA zrI uttarAdhyayana sUtramAM A saMsAracakranA paribhramaNamAM jIvane nIcenA cAra uttama aMgonI prApti durlabha kahI che - 1) manuSyatva 2) zruti arthAt dharmazAstronuM zravaNa 3) zraddhA 4) cAritra/saMyama. emAM paNa AgaLanI gAthAmAM zraddhAne parama durlabha kahI che - 'santA parama vuAhA' arthAt samyagdarzananuM kA2Na evI zraddhA pAmavI te atyaMta durlabha che. tenuM kAraNa samajAvyuM che - judA judA prakAranA karmo karIne jIvo karma pramANe judI judI yoni, judA judA gotra ane judI judI jAtiomAM utpanna thaIne samagra lokane sparze che. arthAt samagra lokamAM sarva pradeze janma maraNa kare che. A lokamAM evI koI yoni nathI, evuM koI sthAna nathI ke evuM koI kuLa nathI jyAM A jIvanuM janmamaraNa na thayuM hoya. manuSya bhava pAmatA pahelA A jIve pRthvI, pANI, agni, vAyu ne vanaspati ema pAMca ekeMdriyathI laI paMcendriya sudhI anaMtA bhava karyA che tyAre A manuSya bhava prApta thayo che. AvI rIte ''manuSya bhava''ne prathama durlabhatA kahI che. manuSya za2I2ne pAmIne paNa - AryakSetra, uttama kuLa, dIrgha AyuSya, pAMce IndriyonI paripUrNatA, nirogI zarIra, sadguruno samAgama, zAstrazravaNa, zuddha zraddhA ane dharmanI sparzanA A dasa
Page #167
--------------------------------------------------------------------------
________________ bolane prApta karavA zAstrakAroe durlabha kahyA che. pUrva puNyanA yoge dharmazravaNano yoga thAya paNa temAM zraddhA thavI e parama durlabha kahyuM che. jinezvara paramAtmAe prarUpelo jJAna-darzana-cAritra A ratnatrayarUpa mokSamArgane sAMbhaLavA chatAM jIvonI emAM zraddhA thatI nathI. kone zraddhA thAya - jJAnIoe kahyuM che ke - bhavya, saMvegI arthAt mokSAbhilASI' jIvane ja zraddhA - rUcI thAya. abhavI jIvamAM mokSamAM javAnI yogyatA na hovAthI kadApi vItarAga paramAtmAnA mArganI temane zraddhA na thAya. jIvane jyAre mArganI saMpUrNa zraddhA thAya ane samyagudarzananI prApti thAya to e tadbhave ke paraMparAe ardhapudgala parAvarta kALamAM mokSa prApti kare che. A 'zraddhA'mAM mokSa pamADavAnuM sAmarthya hovA chatAM e thavI parama durlabha che. kAraNa bhavI jIva manuSya bhava prApta karyA pachI jyAre 69 kroDAkroDI sAgaropamathI vadhAre sthitivALA karmono kSaya thAya ane jIva caramAvartamAM praveze che tyAre ja tene A zraddhA arthAt samyagdarzananI prApti thAya che. Ugyo muktino aruNodaya... samyagadarzana 155
Page #168
--------------------------------------------------------------------------
________________ 15 upasaMhAra samyagdarzana e AtmAno nija svabhAvano guNa che. jyAre jIvAtmAne potAnA ja svarUpa viSenuM ajJAna ane bhrama TaLe che tyAre samyagadarzana pragaTa thAya che, ane AtmA potAnA ja zuddha svarUpano jJAyaka bane che, arthAt AtmAmAM vibhAva dazAnuM ajJAna TaLI jaIne potAnA ja svabhAvanuM samyagujJAna pragaTe che. samyaktvanA pragaTavAthI ratnatraya pragaTe che. jJAna samyagUjJAna thAya che ane svarUpAcaraNacAritra anaMtAnubaMdhI kaSAyanA upazamathI pragaTa thAya che. samyakatvanA pragaTavAnA samaye svAnubhavadazA thAya che. te samaye apUrva atIndriya AnaMdano lAbha thAya che ane Indriya sukha tuccha che evI daDha pratIti thAya che. te potAnA AtmAne pUrNa brahma, paramAtmArUpa vItarAgI, jJAtA, daSTA anubhave che, AtmAne AtmadravyarUpa siddhisama ja jANe che. te vyavahAramAM yathAyogya dharma, artha, kAma ane mokSa puruSArtha kare che tathApi ema jANe che ke A sarva vyavahAra AtmAno svabhAva nathI. heyamAM upAdeyabuddhi ane upAdeyamAM heyabuddhi karAvanAra je mithyAtva, eno tevA prakArano abhAva thavAthI A guNa pragaTa thAya che. AtmahitanI nAzaka jeTalI sAmagrI enA upara arUci ane Atmahitane upakAraka che sAmagrI enA upara rUci e samyagadarzana che. A guNano svAmI
Page #169
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAjA hoya ke cakravartI hoya te rAjya Adino upabhoga karavA chatAM kyAre paNa rAjya Adine upAdeya koTino mAnato nathI. A guNanI utkaTa dazAmAM ramato AtmA to baMdhanA kAraNothI paNa nirjarA sAdhI zake che, saMsArano sAco daSTA banI rahe che. bhoktA chatAM dRSTA banI rahevuM e samyagdarzananA ja pratApe zakya bane che. puNyano bhogavaTo ke pApano bhogavaTo baMneya A guNathI nirjarAnA kAraNa banI zake che. samyagadarzananI anupamatA anubhavathI ja pAmI zakAya che. samyagudarzanane jema darzana' kahevAya che, tema muktibIja" paNa kahevAya che, 'tattvasAdhana" athavA tattvavedana' paNa kahevAya che. duHkhAntakRta" paNa kahevAya che ane sukhAraMbha' paNa kahevAya che. AtmAnA yathAvasthita svarUpane samajavAmAM ati upayogI hovAthI ene mATe 'darzana' e kharekhara sArthaka zabda che. kAraNa samyagudarzananI sahAya vinA jIvAdi tattvonI sAcI samaja zakya nathI. jIvAdi tattvonI yathAvasthita svarUpanI zraddhA mATe darzana ja sahAyaka che evI ja rIte sakala karmonI nivRtti rUpa je mukti e samyagdarzananuM phaLa che ane e phaLanuM samyaggadarzana bIja che. e ja kAraNe samyagdarzanane muktinuM bIja paNa kahevAya che. para padArthomAM ramaNa karato evo AtmA jyAre samyagadarzana prApta kare che tyAre tenI IcchA kevaLa mukti prApta karavAnI ja hoya che. anya IcchAomAM ramaNatA hotI ja nathI. e sAco pariNAmadarzI bane che, ethI saMsAranA sukhane paNa te duHkharUpa ane du:khanA kAraNo mAne che. sukha mATe to te mokSanI ja IcchA kare che ane te jJAna ane cAritrane prApta karI pariNAme phalarUpa muktine pAmanAro bane che. e kAraNe samyaggadarzanane muktinuM bIja kahevAya che. muktirUpa phalanuM janaka hoI muktinuM Adya kAraNa gaNAya che. tattvavedana - samyagdarzananA prabhAve tIrthaMkara paramAtmAe prarUpelA tattvonuM AtmAne vedana eTale ke zraddhAnuM thAya che eTale samyagadarzanane 'tattvavedana' paNa kahevAya che. sAcuM tattvavedana jIvane saMsArathI udAsIna banAve che. anukula sAmagrImAM thatI Asakti ane pratikuLa sAmagrImAM thato uga e beu AtmA K Ugyo muktino aruNodaya... samyagadarzana 157
Page #170
--------------------------------------------------------------------------
________________ mATe hAnikAraka che. A baMneno jyAre kSaya thAya tyAre sAco udAsInabhAva Ave che. AvA udAsInabhAvane pAmavA mATe jagatane enA svarUpamAM jANavA mATe tattvavedana Avazyaka che. duHkhAntakAra - samyagadarzana sAthe duHkhano nAza ane sukhano AraMbha thAya che. jyAre rAgadveSarUpI graMthino bheda thAya che tyAre samyagadarzana prApta thAya che.A graMthibheda pUrve jIvane karmajanya evuM saMsAranuM duHkha hoya che. je graMthibheda pachI rahetuM nathI. ethI samyagadarzanane duHkhAttakAra paNa kahevAya che. samyagadarzana prApta thayelAne saMsAranuM duHkha, duHkha lAgatuM nathI. samyagadarzanano svAmI jo utkaTa pariNAmI thAya to e bhavamAM paNa kSapaka zreNI prApta karI kevaLajJAna pAmI mokSagAmI banI jAya che ane e bhavamAM nahIM to nikaTanA ja bhave e mokSarUpI lakSmIne prApta karI zake che. eTale ja samyagadarzana e duHkhano aMta karanAra ane sukhano AraMbha karanAra che. AvA samyaggadarzananI prApti, rakSaNa ane saMvardhanamAM haMmezA prayatnazIla rahevuM joIe ane cAritra vRddhino prayatna karavo joIe. kAraNa samyakatvayukta cAritra ja mUlyavAna ane kAryasAdhaka hoya che. jevI rIte mohanIya karmano kSaya thayA pachI bAkInA traNe karmono kSaya thavo atyaMta saraLa thaI jAya che ane aghAtI karmono kSaya paNa saraLatAthI thAya che. samyagadarzana prApta thatA jJAna paNa samyagu thaI jAya che. AvI rIte samyagdarzana, samyagujJAna ane samyagucAritra A ratnatraya vaDe ja mokSaprApti thAya che. eTale ja A samyagdarzananuM mahattva batAvatA eka AcArya lakhyuM che - asamasukhanidhAnaM, dhAma saMvignatAyAH bhavasukhavimukhatvo, ddIpane sdvivekH| naranarakapazutvo - cchedaheturnarANAm zivasukhataru bIjaM, zuddha samyakatva lAbhaH / / 158 upasaMhAra
Page #171
--------------------------------------------------------------------------
________________ artha : zuddha samyakatva atula sukhanuM nidhAna che. vairAgyanuM dhAma che. saMsAranA kSaNa bhaMgura ane nAzavAna sukhonI asAratA samajavA saviveka rUpa che. bhavya jIvonA naraka, tiryaMca ane manuSya saMbaMdhI duHkhono nAza karanAra che ane zuddha prApti ja mokSa-sukha rUpa mahAvRkSanA bIja samAna che. Ugyo muktino aruNodaya... samyagadarzana 159
Page #172
--------------------------------------------------------------------------
_