Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ kavi dhanapAla praNItA tilakamaMjarI G) kathA sArAMza og | * preraka ke pa.pU. verAgyadezanA dakSa AcArya zrI hemacaMdrasUrijI ma.
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________ __ pas ja tilakamaMjarI kathA sArAMza athavA sukRta saMyoga paramahaMta mahAkavi zrI dhanapALanI "tilakamaMjarI' parathI taiyAra karanAra prabhudAsa becaradAsa pArekha : preraka-mArgadarzaka : pa. pU. gacchAdhipati A. zrI jayaghoSasUrijI ma. pa. pU. vairAgyadezanAdakSa AcAryadeva zrImad | vijayahemacaMdrasUrIzvarajI mahArAjA F H punaH saMpAdaka : pa. pU. munirAja zrI ravikAMtavijayajI ma. : prakAzaka : zrI jinazAsana ArAdhanA TrasTa s
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________ : divyakRpA : pa.pU.siddhAMtamahodadhi A. zrImavijaya premasUrIzvarajI ma.sA. 5.pU. vardhamAnataponidhi AcAryadeva zrImad | vijayabhuvanabhAnusUrIzvarajI ma.sA. pa. pU. samatAsAgara paMnyAsapravara zrI padmavijayajI gaNivarya : zubhAziSa : pa. pU. siddhAMtadivAkara gacchAdhipati A. zrImad | vijaya jayaghoSasUrIzvarajI ma. sA. : preraNA-AziSa-mArgadarzana : pa.pU.vairAgyadezanAda AcAryadeva zrImad vijayahemacaMdrasUrIzvarajI ma.sA. prAptisthAna : (1) zrI jinazAsana ArAdhanA TrasTa dukAna naM. 5, badrIkezvara sosAyaTI, 82, netAjI subhASa roDa, marIna DrAIva, I roDa, muMbaI - 400 002. (2) zrI jinazAsana ArAdhanA TrasTa caMdrakAnta saMghavI, 6/bI, azokA kompalekSa, relve garanALA pAse, pATaNa - uttara gujarAta. vIra saM. - 2533 vikrama saMvat - 2063 (kiMmata : 50-00 kaMmpojha-prinTIMga-bAInDIMga : bharata grAphiksa : nyumArkeTa, pAMjarApoLa, rIlIpha roDa, amadAvAda-1. phona : (mo.) 99250 20106, (079) 22134176,
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakAzakIya prabhu zAsananI zrAvaka-paraMparAmAM paramAInA birudathI navAjAyelA, bhaktirasathI haryAbharyA evA mahAkavi zrI dhanapALanI anupama kRti eTale ja tilakamaMjarI. te vistRta varNanAtmaka kathAnA sArarUpa makaraMda eTale ja prastuta graMtha. paMDitavarya zrI prabhudAsabhAI becaradAsa pArekhe taiyAra karela A kathA sArAMza apara nAma "sukRta saMyoga' ne prakAzita karatA atyaMta harSanI anubhUti karIe chIe. kavivara ne kRti baMneno vizeSa paricaya AgaLanA pRSThomAM patharAyelo che. jijJAsu tyAM acUka daSTipAta kare. AjathI 85 varSa pUrve zrI hemacaMdrAcArya graMthAvalI puSpa-13 rUpe pATaNathI te bahAra paDela. Aje darzana durlabha thatA tenA munarmudraNa prasaMge pUrva saMpAdaka tathA prakAzaka pratye kRtajJatAbhAva vyakta karIe chIe. pUjya sva. gacchAdhipati bhuvanabhAnusUrIzvarajI mahArAjAnI abhUta sevA-vaiyAvacca karanArA munirAja zrI ravikAMtavijayajI mahArAjAe prastuta pUphanA saMpadananuM kArya karI suMdara zrutabhakti bajAvI che. pUjayapAda prema-bhuvanabhAnu samudAyahIra A. bha. zrI vairAgyadezanAdakSa zrI vijaya hemacaMdrasUrijI ma. nI preraNA ne mArgadarzanathI Aja sudhImAM kula 350 jeTalA graMtharatnone navajIvana ApavAmAM ame saphaLa banyA chIe. hajI paNa A kArya cAlu che. zrutadevI bhagavatI amane A kAryamAM sahAyatA bakSe. zrI jinazAsana ArAdhanA TrasTa zrI caMdrakumAra jarIvAlA lalitakumAra koThArI puMDarIkabhAI zAha
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________ virANAyaka ..bhU.ri. a.nu...mo..da.. bhUri che prastuta graMtaratnanA prakAzanano saMpUrNa lAbha pa. pU. prema-bhuvanabhAnusUri samudAyanA A. zrI vijayajagacaMdrasUrijI ma. sA. tathA pU. paM. zrI bhuvanasuMdaravijayajI gaNi tathA pU. paM. zrI guNasuMdaravijayajI ma.sA.nA sadupadezathI | zrI nIlakaMThavelI chata ArAdhaka maMDaLa rAjAvADI, ghATakopara taraphathI levAmAM Avela che. jenI TrasTa bhUri-bhUri anumodanA kare che. (7) S ( zrI jinazAsana ArAdhanA TrasTa
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________ // sUripremASTakam // racayitA -pa. pU. paMnyAsaH zrIkalyANabodhivijayo gaNiH ___ (vasantatilakA) zrIdAnasUrivaraziSyamatallikA'sauM, jainendrshaasnmhaakushlaughklpH| siddhAntavArivaravArinidhirmaharSiH, zrIpremasUriravatAdbhavarAganAgAt // karmAkhyazAstranipuNo hyanuhIrasUri-vizvAdbhutapravarasaMyatagacchakartA / maunaprakarSaparidiSTa mahAvidehaH, zrIpremasUriravatAdbhavarAganAgAt // cAritracandanasugandhizarIrazAlI, svaadhyaaysNymtpo'prtimaikmuurtiH| manye karAlakalikAlajavItarAgaH, zrIpremasUriravatAdbhavarAganAgAt // atyantani:spRhamanaHkRtadabhrarAgaH, sntosskesrividiirnnvilobhnaagH| kalyANabodhimacalaM pratijanma dadyAt, shriipremsuurirvtaadbhvraagnaagaat|| vairAgyanIrajaladhe ! nikaTasthasiddhe !, saMsAratAraNatarI shmsaukhyshaalii| lokottarAsvanitadarzitasArvakakSaH, zrIpremasUriravatAdbhavarAganAgAt // aidaMyugInasamaye'pi mahAcaritraH, kandarpadarpaharaNaH paripUrNazIlaH / pApArapaGkajalajaM jalajaM yathA'ho !, shriipremsuurirvtaadbhvraagnaagaat|| bhakteSu raJjitamanA na babhUva sUri-bhaktAM tu naiva kRtavAn vnitaikbhiiruH| ziSyAH kRtA na ca nijA vigataspRheNa, shriipremsuurirvtaadbhvraagnaagaat|| mugdho'smi te guNasamudratalaM yiyAsu-rnAhaM tava stutikRte'smi pttuprtibhH| nA'haM bhavatpunitapAdarajo'pyare'smi, kalyANabodhiphaladAtRtaro ! nto'smi||
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________ // sUribhuvanabhAnvaSTakam // racayitA - pa. pU. paMnyAsaH zrIkalyANabodhivijayo gaNiH (vasantatilakA) sajjJAnadIptijananaikasahastrabhAno !, saddarzanocchrayavidhau paramAdrisAno ! duSkarmabhasmakaraNaikamanaHkRzAno !, bhAvAd bhaje bhuvanabhAnuguro ! bhavantam // 1 // yo varddhamAnatapasAmativarddhamAna - bhAvena bhAvaripubhiH pratiyudhyamAnaH / kucchadmalobharahito galitAbhimAno, bhAvAd bhaje bhuvanabhAnuguro ! bhavantam // 2 // tejaH paraM paramateja ito samasti, durdRSTibhid tadamicaMdani cAmidaSTiH / bhUtA'pi zailamanasAM nayane'zruvRSTiH, bhAvAd bhaje bhuvanabhAnuguro ! bhavantam // 3 // tubhyaM namo bhavikapaGkajabodhabhAno ! tubhyaM namo duritapaGkavizoSabhAno ! tubhyaM namo nibiDamohatamohabhAno ! bhAvAd bhaje bhuvanabhAnuguro ! bhavantam // 4 // zIlairmahAnasi guro ! gurutAprakarSa ! pApeSvapi prakRtadraSTipiyUSavarSa ! vRttyaikapUtaparizuddhavacovimarza ! bhAvAd bhaje bhuvanabhAnuguro ! bhavantam // 5 // kallolakRdvarakRpA bhavato vibhAti, dedIpyate lasadanarghyaguNAkaro'ntaH / gambhIratA'tijaladhe ! nayanimnagAdhe ! bhAvAd bhaje bhuvanabhAnuguro ! bhavantam // 6 // sImAnamatra na gatA na hi sA kalA'sti, prakrAntadiksuguNasaurabha bhAgguro'si dRSTAzca doSaripavo dazamIdazAyAM, bhAvAd bhaje bhuvanabhAnuguro ! bhavantam // 7 // tvadpAdapadmabhramareNa deva / zrIhemacandroktikRtA sadaiva / bhAno ! nuto'si bata bhAvAt tvatsaMsmRteH sAzrusasambhrameNa // 8 // indravajrA )
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________ guru guNa amRta ghuMTaDA jeo : saMsArIpaNe laMDananI oksaphorDa yunivarsiTImAM sI.e. nI samakakSa bekIMganI parIkSAmAM pharsTa klAsa Avela hatA. jeo : bharayuvAnavayamAM dIkSita banyA hatA. jeo : pa. pU. gurudevazrI vijaya premasUrIzvarajI ma. nA sAnidhyamAM jIvanabhara, rahevA dvArA 'AjIvana aMtevAsI' banyA hatA. teonI apramattabhAve sevA karI ane teonA 'paramakRpApAtra' banyA hatA. jeo : vardhamAna tapanI 108 oLI karavA dvArA 'vardhamAna taponidhi' banyA hatA. jeo : nyAyadarzanano UMDo abhyAsa karI 'nyAyavizArada' banyA hatA. jeo : nyAya vyAkaraNa karmagraMtho yogagraMtho AgamagraMtho sAhityagraMthonA talasparzI abhyAsa karI 'mahAvidvAn' banyA hatA. jeo : SaDdarzananA sAMgopAMga kheDANathI 'tarkasamrATa' banyA hatA. jeo : 45 Agama graMthonA saMpUrNa adhyayana dvArA 'AgamajJa' banyA. jeo : vidvAna - saMyamI - AcArasaMpanna evA aMdAjIta 250 ziSyonA paramatA2ka gurudeva ane vijayapremasUri samudAyanA mahAna gacchAdhipati banyA hatA. 1 - - jeo : bejoDa vidvAna hovAnI sAthe 'paramagItArtha' hatA. : jeo : aneka aMjanazalAkAo pratiSThAo cha'rI pAlita saMgho. upadhAno - dIkSAo - UjamaNAo vigere zAsananA kAryo karAvavA dvArA 'parama zAsanaprabhAvaka' banyA hatA. - jeo : zAstrazuddha ane vairAgya nItaratI dezanA dvArA bhAratabharanA saMgho ane lokahRdayanA AsthAkendra banyA hatA. jeo : pU. premasUrinA aMtara AziSathI prAraMbhAyela yuvAnonI kAyApalaTa karatI 'yuvA zibira'nA 'Adya praNetA' hatA. jeo : paramAtmAnA 'parama bhakta' hatA. jeo : custa 'AcAra saMpanna' hatA. jeo : nirdoSa jIvanacaryAnA AgrahI hatA. jeo : 40 | 40 varSathI cAlatA 'divyadarzana' pAkSikanA mAdhyame zuddha sAtvika zAstrazuddha mokSaikalakSI tAttvika sAhityanA rasathALa pIrasavA dvArA sakaLa jaina saMghanA 'mahA upakAraka' banyA hatA.
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________ jeo : zAstro ane zAstrIya padArthonA arthanI rakSA mATe pUrI tAkAtathI jhajhUmI zAstranI rakSA karavA dvArA 'siddhAMta saMrakSaka' banyA hatA. jeo : pa2mateja yogadRSTi samuccaya yazodhara caritra - amIcaMdanI amIdRSTi - sItAjInA pagale pagale jevA tAtvika - sAtvika 250 jevA graMthonA sarjana karI 'mahAna sAhitya sarjaka' banyA hatA. jeo : jJAnasthavIra hatA, vayasthavIra hatA, paryAyasthavira hatA. jeo : jIvanabhara sudhI aNizuddha 'saMyamanA sAdhaka' hatA. jeo : vairAgyajharatI vANI dvArA agaNita AtmAone saMsAranA sukhathI vimukha karIne mokSAbhimukha banAvavA dvArA zrIsaMghanA sAcA saphaLa dharmopadezaka - mArgadarzaka banyA hatA. - jeo : seMkaDo yuvAnone dIkSita karI... bhaNAvI gaNAvI, vidvAn ane saMyamI banAvavA dvArA 'zramaNonA bhiSmapitAmaha' banyA hatA. jeo H dIrghadRSTi vAparI... zAstrasApekSa rahI... saMghamAM varSothI cAlatA saMgharSo : ane saMkalezono aMta lAvavAnA tanatoDa prayatnamAM potAno siMhaphALo ApavA dvArA 'saMgha ekatAnA pravara zilpI' banyA hatA. je saMgha ekatAnI ThaMDaka ane mIThAM phaLo Aje zrIsaMgha mANI rahyo che. jeo : zAstrIya saMgIta ane rAga - rAgINIonA sUkSmajJAna sAthe koyala jevA madhura kaMThanA kudaratI varadAnanA svAmI hovAne kAraNe bejoDa 'saMgIta ane svarasamrATa' hatA. temanA mukhethI gavAtA stavano sajjhAyo sAMbhaLI bhAviko DolI uThatA. jeozrIe saMghane 250 jevA vidvAna ane saMyamI ziSyonI bheTa dharI 250 jevA sAtvika graMthonI bheTa dharI, 40 | 40 varSa sudhI maulika sAhityanA rasathALa samA 'divyadarzana' nI bheTa dharI. saMgharSo mITAvI zrIsaMghanI ekatA karI 50 | 50 varSa sudhI bhAratabharamAM vicarI zAstrIya dezanAnI amRtadhArA varasAvI. sAcA arthamAM 'zrI saMghakauzalyAdhAra' banyA hatA. evA mahAmahima gacchAdhipati pU. gurudevazrI bhuvanabhAnusUrIzvarajI mahArAjAnA caraNomAM sAdara vaMdanA...
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________ hA sAdara samarpaNa jeozrI paramAtmAnA parama upAsaka hatAM. jeozrI paramagurudevanA parama kRpApAtra hatAM. jeozrI zramaNonA bhiSmapitAmaha hatAM. jeozrI saMghaekatAnA prakhara zilpI hatAM. jeozrI vairAgyadezanAmAM dakSa hatAM. jeozrI zibironA AdyapraNetA hatAM. jeozrI AcAra saMrakSaka hatAM. jeozrI amArA kuTumbanA upakArI hatAM. evA parama gurudeva nyAyavizArada, gacchAdhipati pU. AcAryabhagavaMta zrI vijayabhuvanabhAnusUrIzvarajI mahArAjAnA caraNakamalamAM punarmudrita thatuM A bIjuM puSpa sAdara samarpita karuM chuM ! Asovida-5 bA ma.sA.nI puNyatithie samApta karyuM. tA. 11-10-2006, budhavAra I.sa. 2006 kAMdivalI cAturmAsa saMpAdaka pU. sUrya-zila zizu munirAja zrI ravikAMta vi.
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrutasamuddhAraka zrutasevAnA kAryamAM sadAnA sAthIo 1) bhANabAi nAnajI gaDA, muMbai. (pa. pU. gacchAdhipati AcAryadeva zrImadvijayabhuvanabhAnusUri ma. sA.nA upadezathI) 2) nayanabALA bAbubhAi sI. jarIvALA hA. caMdrakumAra, maniSa, kalpaneza (pa. pU. munirAjazrI kalyANabodhi vijayajI ma. sA.nI preraNAthI) 3) kezarabena ratanacaMda koThA2I hAla. lalitabhAi (pa. pU. gacchAdhipati AcAryadeva zrImadvijaya jayaghoSasUrIzvarajI mahArAjAnI preraNAthI) 4) saMghavI aMbAlAla ratanacaMda jaina dhArmika TrasTa, khaMbhAta. (pUjya sAdhvI zrI vasaMtaprabhAzrIjI ma. tathA pUjya sAdhvI zrI svayaMprabhAzrIjI ma. tathA pU. sA. zrI divyayazAzrIjI ma.nI preraNAthI mULIbenanI ArAdhanAnI anumodanArthe) 5) bAbu amIcaMda panAlAla AdIzvara jaina Tempala cerITebala TrasTa, vAlakezvara, muMbai-6. (pU. munirAjazrI akSayabodhivijayajI ma.sA., pU. munirAjazrI mahAbodhivijayajI ma.sA. pU. munirAjazrI hiraNyabodhi vijayajI ma.sA.nI preraNAthI) 6) ratanabena velajI gAlA piravAra, muluMDa muMbai. (prerakaHpU. munizrI ratnabodhivijayajI ma. sA.) 7) zrI padmamaNi jaina zvetAMbara tIrtha peDhI pAbala, punA (pa. pU. paMnyAsajI zrI kalyANabodhivijayajI gaNinI vardhamAna tapanI so oLInI anumodanArthe 5. pU. paMnyAsa zrIvizvakalyANavijayajI gaNivaryanI preraNAthI)
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________ 11 8) mAtuzrI ratanabena narasI monajI sAvalA parivAra, pU. paM. zrI kalyANabodhivijayajInA ziSya munizrI bhaktivardhanavijayajI ma. sA. tathA pU. sAdhvIjI zrI jayazIlAzrIjI ma. nA saMsArI suputra rAjananI puNyasmRti nimitte ha. : suputro navInabhAi, cunilAla, dIlIpa, hiteza. 9) zeTha ANaMdajI kalyANajI, amadAvAda. 10) zrI zAMtinagara zvetAMbara mUrtipUjaka jaina saMgha, amadAvAda. pa. pU. tapasamrATa AcAryadeva zrImadvijaya himAMzusUri ma. sA.nI preraNAthI) 11) zrI zrIpALanagara jaina upAzraya TrasTa, vAlakezvara, muMbai. (pa. pU. gacchAdhipati AcAryadeva zrImadvijaya rAmacaMdrasUri ma. sA.nI divyakRpA tathA pU. AcAryadeva zrImadvijaya mitrAnaMda s. ma. sA.nI preraNAthI) 1 12) zrI lAvaNya sosAyaTI zvetAMbara mUrtipUjaka jaina saMgha, amadAvAda. (pa. pU. paMnyAsajI zrI kulacaMdravijayajI gaNivaryanI preraNAthI) 13) bAbu amIcaMda panAlAla AdIzvara jaina Tempala cerITebala TrasTa, vAlakezvara, muMbai-6. (pU. munirAjazrI akSayabodhivijayajI ma.sA., pU. munirAjazrI mahAbodhivijayajI ma.sA. pU. munirAjazrI hiraNyabodhi vijayajI ma.sA.nI preraNAthI) 14) zrI zvetAMbara mUrtipUjaka tapagacchIya jaina pauSadhazALA TrasTa, dAdara, muMbai. (pa. pU. vairAgyadezanAdakSa AcArya bhagavaMtazrI hemacaMdrasUrIzvarajI ma. sA.nI preraNAthI) 15) zrI muluMDa zvetAMbara mUrtipUjaka jaina saMgha, muluMDa muMbai, (AcAryadeva zrIhemacaMdrasUrIzvara ma. sA.nI preraNAthI) 16) zrI zAMtAkrujha zvetA. mUrti, tapAgaccha saMgha, zAMtAkrujha, muMbai, (AcAryadeva zrIhemacaMdrasUri ma. sA.nI preraNAthI)
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________ 12 17) zrIdevakaraNa mULajIbhAI jainaderAsara peDhI, malADa (vesTa), muMbaI. (pa. pU. vairAgyadezanAdakSa AcArya bhagavaMtazrI hemacaMdrasUrIzvarajI ma. sA.nI preraNAthI) 18) zrI zreyaskara aMdherI gujarAtI jaina saMgha, muMbaI. (pU. munizrI hemadarzana vi.ma. tathA pU. munizrI ramyaghoSa vi.ma.nI preraNAthI) 19) zrI jaina zvetAMbara mUrtipUjaka saMgha, maMgaLa pArekhano khAMco, zAhapura, amadAvAda. (pa. pU. AcAryadeva zrIrUcakacaMdrasUri ma.nI preraNAthI) 20) zrI pArzvanAtha zvetAMbara mUrtipUjaka jaina saMgha, saMghANI esTeTa, ghATakopara, (vesTa) muMbai. (pU. munirAjazrI kalyANabodhivijayajI ma. sA.nI preraNAthI) 21) zrI navajIvana sosAyaTI jaina saMgha, bombe senTrala, muMbaI. (pU. munirAjazrI akSayabodhi vi. ma.nI preraNAthI) 22) zrI kalyANajI saubhAgacaMda jaina peDhI, piMDavADA. (siddhAMtamahodadhi sva. A. zrImadvijayapremasUrIzvarajI ma. sA.nA saMyamanI anumodanArthe) 23) zrI ghATakopara jaina zvetAMbara mUrtipUjaka saMgha, ghATakopara (vesTa), muMbaI. (vairAgyadezanAda pU. A. zrI hemacaMdrasUri ma. sA.nI preraNAthI) 24) zrI AMbAvADI zvetAMbara mUrtipUjaka jaina saMgha, amadAvAda, (pUjya muni zrI kalyANabodhi vijayajI ma.nI preraNAthI) 25) zrI jaina zvetAMbara mUrtipUjaka saMgha, vAsaNA, amadAvAda. (pU. AcAryazrI nararatnasUri ma.nA saMyamajIvananI anumodanA pUjya tapasvIratna AcArya zrI himAMzusUrIzvarajI ma. sA.nI preraNAthI)
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________ 13 26) zrI premavardhaka ArAdhaka samiti, dharaNidhara derAsara, pAlaDI, amadAvAda. (pU. gaNivarya zrIakSayabodhivijayajI ma.nI preraNAthI) 27) zrI mahAvIra jaina zvetA. mUrtipUjaka saMgha, pAlaDI, amadAvAda. zeTha kezavalAla mULacaMda jaina upAzraya. (pa. pU. AcAryazrI rAjendrasUri mahArAja sA.nI preraNAthI) 28) zrI mATuMgA jaina zvetA. mUrtipUjaka tapagaccha saMgha enDa ceriTIjha, mATuMgA, muMbaI. (pa. pU. vairAgyadezanAdakSa AcArya bhagavaMtazrI hemacaMdrasUrIzvarajI ma. sA.nI preraNAthI) 29) zrI jIvIta mahAvIrasvAmI jaina saMgha, nAdiyA. (rAjasthAna) (pU. gaNivarya zrI akSayabodhivi. ma. sA. tathA munizrI mahAbodhivi. ma. sA.nI preraNAthI) 30) zrI vizA ozavALa tapagaccha jaina saMgha, khaMbhAta. (vairAgyadezanAdakSa pa. pU. AcAryadevazrI hemacaMdrasUri ma. sA.nI preraNAthI) 31) zrI vimalanAtha jaina derAsara ArAdhaka saMgha, bANagaMgA, vAlakezvara muMbai-400 006. (pa. pU. vairAgyadezanAdakSa AcArya bhagavaMtazrI hemacaMdrasUrIzvarajI ma. sA.nI preraNAthI) 32) zrI pAlitANA cAturmAsa ArAdhanA samiti. (pa. pU. vairAgyadezanAdakSa AcAryadeva zrImadvijaya hemacaMdrasUrIzvarajI ma. sA.nA saM-2053nA pAlitANA madhye cAturmAsa prasaMge) 33) zrI sImaMdhara jina ArAdhaka TrasTa, emaralA epArTamenTa, aMdherI (I), muMbaI. mu. (munizrI netrAnaMdavijayajI ma. sA.nI preraNAthI)
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
________________ 14 34) zrI dharmanAtha popaTalAla hemacaMda jaina zvetAMbara mUrtipUjaka saMgha, amadAvAda. (parama pUjya munirAjazrI jainanaga2, saMyamabodhivijayajI ma. sA.nI preraNAthI) 35) zrIkRSNanagara jaina zvetAMbara mUrtipUjaka saMgha, saijapura, amadAvAda. (5.pU.AcArya vijaya-hemacaMdrasUrIzvarajI ma.sA.nA kRSNanagara madhye saMvata 2052nA cAturmAsa nimitte pa. pU. munirAjazrI kalyANabodhivijayajI ma. sA.nI preraNAthI) 36) zrI bAbubhAi sI. jarIvALA TrasTa, nijhAmapurA, vaDodarA-2. (pa. pU. munirAja zrI kalyANabodhivijayajI ma. sA.nI preraNAthI) 37) zrI goDI pArzvanAthajI Tempala TrasTa, punA. (pU. gacchAdhipati AcAryadeva zrImad vijayajayaghoSasUrIzvarajI ma.sA. tathA pU. munirAjazrI mahAbodhivijayajI ma.sA.nI preraNAthI) 38) zrI zaMkhezvara pArzvanAtha jaina zvetAMbara maMdira TrasTa, bhavAnI peTha, punA. (pU. munirAja zrI anaMtabodhivijayajI ma. sA.nI preraNAthI) 39) zrI rAMdera roDa jaina saMgha, surata. (pU. zrI akSayabodhi vijayajI ma. sA.nI preraNAthI) 40) zrI zvetAMbara mUrtipUjaka tapAgaccha dAdara jaina pauSadhazALA TrasTa, ArAdhanA bhuvana, dAdara, muMbai. (munizrI aparAjitavijayajI ma. sA.nI preraNAthI) 41) zrI javAharanagara jaina zvetA. mUrti, saMgha, goregAma, muMbai. (pU. A. zrI rAjendrasUri ma. sA.nI preraNAthI) 42) zrI kanyAzALA jaina upAzraya, khaMbhAta, (pa.pU. pra. zrI raMjanazrIjI ma. sA. pa. pU. pra. zrI idrazrIjI ma. sA.nA saMyamajIvananI anumodanArthe pa. pU. sA. zrI vinayaprabhAzrIjI ma. sA., pU. pra. zrI vasaMtaprabhAzrIjI ma. sA. tathA sAdhvIjI zrI svaMyaprabhAzrIjI ma. sA.nI preraNAthI)
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________ 15 43) zrI mATuMgA jaina zvetAMbara mUrtipUjaka tapAgaccha saMgha enDa cerITIjha, mATuMgA, muMbai. (pa. pU. vairAgyadezanAdakSa AcArya bhagavaMtazrI hemacaMdrasUrIzvarajI ma. sA.nI preraNAthI) 44) zrI zaMkhezvara pArzvanAtha zvetAMbara mUrtipUjaka jaina saMgha, 60 phuTa roDa, ghATakopara (i.) (pU. paM. zrI varabodhivijayajI gaNivaryanI preraNAthI) 45) zrI AdinAtha zvetAMbara mUrtipUjaka jaina saMgha, navasArI. (pa. pU. A. zrI guNaratnasUri ma.nA ziSya pU. paMnyAsajI zrI puNyaratnavijayajI gaNivaryanI tathA pU. pa. yazoratnavijayajI gaNivaryanI preraNAthI) 46) zrIkoimbatura jaina zvetAMbara mUrtipUjaka saMgha, koimbatura. 47) zrI paMkaja sosAyaTI jaina saMgha TrasTa, pAlaDI, amadAvAda. (5. pU. A. zrI bhuvanabhAnusUri ma. sA.nI gurumUrti pratiSThA prasaMge thayela AcArya-paMnyAsa-gaNi padArohaNa, dIkSA vagere nimitte thayela jJAnanidhimAMthI.) 48) zrI mahAvIrasvAmI jaina zvetAMbara mUrtipUjaka derAsara, pAvApurI, khetavADI, muMbai. (pU.munizrI rAjapAlavijayajI ma.sA. tathA pUjya paM. zrI akSayabodhivijayajI ma.sA.nIpreraNAthI) 49) zrI hIrasUrIzvarajI jagadguru zvetAmbaramUrtipUjaka jaina saMgha TrasTa, malADa (pUrva), muMbai. (pa. pU. vairAgyadezanAdakSa AcArya bhagavaMtazrI hemacaMdrasUrIzvarajI ma. sA.nI preraNAthI) 50) zrI pArzvanAtha zvetAM. mUrti pU. jaina saMgha, saMghANI esTeTa, ghATakopara (vesTa), muMbai.
Page #17
--------------------------------------------------------------------------
________________ 16 (pa. pU. munirAjazrI kalyANabodhivijayajI ma. sA.nI saMghamAM thayela gaNi padavInI anumodanArthe) 51) zrI dharmanAtha popaTalAla hemacaMda jaina zvetAM. mUrtipUjaka saMgha, jainanagara, amadAvAda (pUjya munizrI satyasuMdara vi.nI preraNAthI) pa2) zrI marIna DrAiva jaina ArAdhaka TrasTa muMbaI. (5. pU. vairAgyadezanAdala AcArya bhagavaMta zrI hemacaMdrasUrIzvarajI ma. sA.nI preraNAthI) 53) zrI sahastraphaNA pArzvanAtha jaina derAsara upAzraya TrasTa, bAbulanAtha, muMbaI (preraka-munizrI sattvabhUSaNavijayajI ma.) 51) zrI govAlIyA TeMka jaina saMgha muMbaI. (preraka : gaNivaryazrI kalyANabodhi vijayajI ma. sA.) 55) zrI vimalanAtha jaina derAsara ArAdhaka saMgha, bANagaMgA, muMbai, (preraka pa. pU. vairAgyadezanAdakSa AcArya bhagavaMtazrI hemacaMdrasUrIzvarajI ma. sA.). pa6) zrI vADilAla sArAbhAI derAsara TrasTa prArthanA samAja, muMbaI (preraka : munizrI rAjapAlavijayajI tathA paMnyAsajI zrIakSayabodhivijayajI gaNivara.) 57) zrI prinsesa sTrITa, luhAracAla jainasaMgha. (preraka : gaNivarya zrI kalyANabodhi vijayajI ma. sA.) 58) zrI dharmazAMti cerITebala TrasTa, kAMdivalI (IsTa), muMbaI. (preraka - munizrI rAjapAlavijayajI tathA 5. zrI akSayabodhivijayajI gaNivara) pa9) zrI sUryayazAzrIjI tathA suzIlayazAzrInA pArlA(I), kRSNakuMjamAM thayela comAsAnI AvakamAMthI.
Page #18
--------------------------------------------------------------------------
________________ 17 60) zrI premavardhaka devAsa zve. mUrtipUjaka jaina saMgha, devAsa, amadAvAda (preraka pU. A. zrI hemacaMdrasUrijI ma.sA. tathA pU. munirAjazrI kalyANabodhivijayajI ma.) 61) zrI pArzvanAtha jaina saMgha, samAroDa, vaDodarA (preraka-paMnyAsapravara zrI kalyANabodhi vijayajI gaNivarya) - 62) zrI munisuvratasvAmI jaina derAsara TrasTa-kolhApura (preraka- pU. munizrI premasuMdaravijayajI ma.) 63) zrI dharmanAtha po. he. jainanagara zve. mU. pU. saMgha, amadAvAda (preraka -5. pU. paMnyAsapravara zrI punyaratnavijayajI gaNi) 64) zrI dipaka jayoti jaina saMgha, kAlAcokI, parela, muMbaI (preraka- pU. paM. zrI bhuvanasuMdaravijayajI gaNivarya tathA pU. paM. zrI guNasuMdaravijayajI gaNivarya) 65) OMkArasUrIzvarajI ArAdhanA bhuvana surata (preraka- A.guNaratnasUri ma. nA ziSya munizrI jinezaratnavijayajI ma.) = 66) zrI goDI pArzvanAtha jaina zvetAMbara mUrtipUjaka saMgha, nAyaDu kolonI, ghATakopara(IsTa), muMbaI. (pa. pU. vairAgyadezanAdakSa AcArya bhagavaMta zrI hemacaMdrasUrIzvarajI ma.sA.nI preraNAthI) 67) zrI AdIzvara zvetAMbara mUrtipUjaka saMgha, goregAma-muMbai (pa. pU. vairAgyadezanAdakSa AcArya bhagavaMta zrI hemacaMdrasUrIzvarajI ma.sA.nI preraNAthI) 68) zrI AdIzvara zvetAMbara TrasTa, sAlema (preraka- pa.pU. gacchAdhipati A.zrI jayaghoSasUrIzvarajI ma.sA.) 69) zrI govAliyA TeMka jaina saMgha, muMbaI (pa. pU. paMnyAsapravara zrI kalyANabodhivijayajI ma. sA.nI preraNAthI)
Page #19
--------------------------------------------------------------------------
________________ 18 70) zrI vilepArlA the. mUpU. jaina saMgha enDa cerITIjha (pa. pU. vairAgyadezanAda AcArya bhagavaMtazrI hemacaMdrasUrIzvarajI ma. sA.nI preraNAthI) 71) zrI nenasI sosAyaTI jaina zve. mU. pU. saMgha, borIvalI (vesTa.) muMbaI. (pa. pU. paMnyAsapravara zrI kalyANabodhivijayajI ma. sA.nI preraNAthI) 72) zrI sImaMdhara jina ArAdhaka TrasTa, emaralDa epArTamenTa, aMdherI (i.) muMbai (pa. pU. paMnyAsapravara zrI kalyANabodhivijayajI ma. sA.nI preraNAthI) 73) zrI dharmavardhaka hai. mU. pU. jaina saMgha, kArTara roDa naM. 1, borIvalI (i.) (pa. pU. vairAgyadezanAdala AcArya bhagavaMtazrI hemacaMdrasUrIzvarajI mahArAjA tathA paMnyAsapravarazrI kalyANabodhi vijayajI gaNivaryanI preraNAthI) 74) zrI umarA jaina saMghanI zrAvikAo (jJAnanidhimAMthI) (preraka : pa.pU. mu. zrI jinezaratnavijayajI ma.) 75) zrI kezariyA AdinAtha jaina saMgha, jhADolI, rAja. (preraka : pa.pU. mu. zrI marcaMdra vi. ma. tathA pa.pra. zrI hiraNyabodhi vi. ma.) 76) zrI dharmazAMti cerITebala TrasTa, kAMdIvalI, muMbaI (preraka : pa.pU. mu. zrI hemadarzanavi. ma.) 77) zrI devakInagara jaina saMgha. (preraka : pa.pra. zrI nipuNacaMdravi. ga.nA ziSya mu. zrI anaMtabodhivi.)
Page #20
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1 ' ja ) 0 5 ^ ) \ - 10 11 12 13 14 15 16 17 18 zrI jinazAsana ArAdhanA TrasTa dvArA prakAzita thayelA graMtho nI sUci prata vibhAga adhyAtmasAra saTIka (gaMbhIrariva.) 19 anekAnta vyavasthA prakaraNa anuyogadvAra mULa anuyogadvAra (malla.hemacaMdrasUri) anaMtanAthacaritrapUjATaka (nemicaMdrasUri) aSTasahasrI tAtparya vivaraNa AJamIya sUkatAvalyAdi AcAra pradIpa (ratnazekharasUri) AcArAMga dIpikA (ajitadevasUri) AcArAMgadIpikA bhAga-1 (jinahaMsasU.) AcArAMgadIpikA bhAga-2 saTIka 19 (jinahaMsasU.) AcAropadezAdi (vividhakatRka) AraMbhasiddhi savArtika (vA. hemahaMsagaNi) AvazyakasUtra saTIka bhA.-1 (hAri.) AvazyakasUtra saTIka bhA.-2 (hAri.) AvazyakasUtra saTIka bhA.-3 (hAri.) AvayakasUtra saTIka bhA.-4 (hAri.) AvazyakasUtra saTIka bhA.-1 (malaya.) 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 AvazyakasUtra saTIka bhA.-2 (malaya.) AvazyakasUtra saTIka bhA.-3 (malaya.) Avazyaka niryukti dIpIkA bhA.1 (mANikyazekharasUri) Avazyaka niryukti dIpIkA bhA.2 Avazyaka niryukti dIpIkA bhA.3 oniryukti saTIka (droNAcAryajI) IryApathikISatriMzikA, pravrajyAvidhAnAdi 9 kulaka tathA AbhANazatakam utpAdAdisiddhiprakaraNa saTIka (caMdrasenasU.) uttarAdhyayana saTIka bhA.-1 (zAMti.) uttarAdhyayana saTIka bhA.-2 (zAMti.) uttarAdhyayana saTIka bhA.-3 (zAMti.) upadeza saptati (kSemarAjamuni) upadeza ratnAkara upadezapada bhAga-1 (TI. municaMdrasUri) upadezapada bhAga-2 (TI. municaMdrasUri) upadeza saptatikA (somadharmagaNi)
Page #21
--------------------------------------------------------------------------
________________ 20 | pa7. 39 43. 44 35 upadezamALA-puSpamALA | | pa6 jainakathAsaMgraha bhAga-5 (mala hemacaMdrasU.) (vividhakatRka) 36 upadezamALA (TI. siddharSigaNI) jainakathAsaMgraha bhAga-6 37 upamiti bhava prapaMca kathA bhAga-1 (vividhakatRka) kathAkoSa (rAjazekharasUri) 58 jaina tattvasAra saTIka (sAnu.) karmaprakRti bhASAMtara bhA-1 40 kalpasUtrApradIpikA saTIka pa9 jainadharmabhaktikaMcanamALA (sAnu.) (saMghavijayaga.) bhA.-1 kalpasUtrAkaumudI saTIka 60 jainadharmabhaktikaMcanamALA (sAnu.) (zAMtisAgaragaNi) bhA.-2 guruguNaSatriMzaSaDaviMzikA 61 jaina rAmAyaNa gadya (2nazekhara) dura jaMbudvIpa saMgrahaNI saTIka ceto dUtam 63 jaMbUdvIpaprajJapti bhA.-1 caityavaMdanakulakavRtti (TI.zAMticaMdraupA.) 45 caityavaMdana bhASya (saMghAcArabhASya 64 jaMbudvIpaprajJapti bhA.-2 saTIka) (zAMticaMdraupA.) 46 caityavaMdana kulakam 65 jaMbUsvAmi cAritra caMdravIrazubhAdi kathA catuSTayam (jayazekharasUri) 48 candrakevalI caritam (siddharSigaNI) ThANAMga saTIka bhAga-1 49 jIvavicAra, daMDaka tathA (abhayadevasUri) kAryasthiti stotrAbhidhAna traNeya 67 ThANAMga saTIka bhAga-2 saTIka. (abhayadevasUri) jIvAjIvAbhigama sUtra bhAga-1 68 tattvajJAna taraMgiNI (malaya.) (jJAnabhUSaNa ma.) jIvAjIvAbhigama sUtra bhA.-2 69 tasvAmRta (savivecana) (malaya.) 70 tasvAmRta+ceto dUta+jaMbudvIpa para jainakathAsaMgraha bhAga-1 samAsa (vividhatRka) 71 triSaSThizalAkApuruSa caritra 53 jai nakathAsaMgraha bhAga-2 parva-1 (vividhakatRka) triSaSThizalAkApuruSa caritra 54 jainakathAsaMgraha bhAga-3 ! parva-2 (vividhakatRka) 73 triSaSThizalAkApuruSa caritra 55 jainakathAsaMgraha bhAga-4) parva 3/4 (vividhakatRka) 47 72
Page #22
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2 1 74 triSaSThizalAkApuruSa caritra | (TI. yazodevavi.) parva pa/6 navapada prakaraNa laghuvRtti 75 triSaSThIzalAkApuruSa ca. bhA.-1 | (pR.devaguptasU.) (parva-1) nalAyanam (mANikyadevasUri) 76 triSaSThIzalAkApuruSa ca. bhA. 2 | 96 nayopadeza saTIka (parva-2/3) neminAtha mahAkAvya triSaSThIzalAkApuruSa caritra (kIrtirAja upA.) bhAga-3 (parva-4/5/6). | 98 neminAtha caritra gadya triSaSThIzalAkApuruSa ca. bhA.-4| (guNavijayagaNi) (parva-7) | 99 naMdisUtra (mULa) 79 triSaSThIzalAkApuruSa ca. bhA/5 100 naMdisUtra saTIka rajI AvRtti (parva-89) (malaya.) triSaSThIzalAkApuruSa ca. bhA.-6 101 naMdisUtra cUrNi saTIka (parva-10) (TI. hAribhadrIya) dazavaikAlika saTIka (hAribhadrIya) | 102 pannavaNAsutra saTIka bhA.-1 82 dazavaikAlika dipIkA (samayasuMdara) (malaya.). 83 devadharma parIkSAdi graMtho 103 pannavaNAsUtra saTIka bhA.-2 (maho. yazovi.) (malaya.) 84 dRSTAMtazataka (bhUpendrasUri) 108 pArzvanAthacaritra (udayavIragaNi) 85 dhAnnizatkAviMzikA (siddhasenIya) 105 pArzvanAthacaritra (bhAvedevasUri) 86 dharmabiMdu saTIka (TI.municaMdrasUri) 106 pAMDava caritra bhAga-1 87 dharmaparIkSA (jinamaMDanagaNI) | (devaprabhasUri). 88 dharmaratnaprakaraNa saTIka bhA.-1 107 pAMDava caritra bhAga-2 (TI.devendras.) (devaprabhasUri) dharmaratnaprakaraNa saTIka bhA.-2 108 piMDevizuddhisaTIka (TI.devendrasU.) (zrIcaMdrasUri TIkA) dharmasaMgraha saTIka bhAga-1 109 piMDavizuddhisAnuvAda (upA. mAnavi.) (ka.jinavallabhagaNI) 91 dharmasaMgraha saTIka bhAga-2 110 piMDaniryukti saTIka (malayagiri) (upA. mAnavi.) 111 paMcavastu saTIka 92 navapada prakaraNa saTIka bhAga-1 112 pRthvIcaMdra caritra (satyarAjagaNi) (TI. yazodevavi.) 113 pramAlakSaNa 93 navapada prakaraNa saTIka bhAga-2 114 pravrayAvidhAnakulaka saTIka
Page #23
--------------------------------------------------------------------------
________________ (vR.pradyumnasUri) (zubhavardhanagaNi) 115 praznottara ratnAkara (senaprazna) 137 vardhamAnadezanA padya 116 praznottara pradIpa (lakSmIvijaya) (bhAga-2 chAyA sAthe) 117 prazamarati saTIka 138 vadArUvRtti (vR. devendrasUri) 118 prajJApanA upAMga (hAribhadrIya) 139 vAsupUjya caritra (vardhamAnasUri) 119 baMdhahetudayatribhaMgI prakaraNAdi 140 vastupAla caritra (jinaharSagaNi) 120 bRhat saMgrahaNI saTIka 141 vicAra ratnAkara (maho. kirtivi.) (caMdrasUri kartA.) 142 vicArasaptatikA saTIka + 121 bRhat saMgrahaNI saTIka vicArapaMcAzikA saTika (malayagiri) 143 vimalanAtha caritra(jJAnasAgarajI) 122 bRhaetrasamAsa saTIka 144 vizeSaNavatIcaMdana pratikramaNa (malayagiri) avacUrI 123 bhaktAmara stotra saTIka 145 | vizeSAvazyakabhASya (TI. guNAkarasUri) koTyAcAryaTIkA bhA./1 124 bhagavatI sUtra bhAga-1 146 vizeSAvazyakabhASya (abhayadevasUrijI) koTyAcAryaTIkA bhA./2 125 bhagavatI sUtra bhAga-2 147 vyavahAra zuddhi prakAza (abhayadevasUrijI) (ratnazakharasUri) 126 bhagavatI sUtra bhAga-3 148 zatruMjaya mAhAbhyam (abhayadevasUrijI) (5. haMsaratna vi.) 127 bhagavatI sUtra saTIka 149 zAlIbhadra caritra (dharmakumAra ma.) (dAnazekharasUrijI) 150 zAMtasudhArasa saTIka (gaMbhIravi.) 128 mallinAtha caritra(vinayacaMdrasUri.) | 151 zAMtinAtha caritra (bhAvacaMdrasUri) 129 mahAvIracariyuM (guNacaMdragaNi) 15ra zrAddhaguNavivaraNa (jinamaMDanagaNi) 130 mArgakhAdvAra vivaraNa (premasUrijI) | 153 zrAddhadinakRtya bhAga-1 131 yazodhara caritra (gadya) (devendrasUrijI) 132 yuktiprabodha (maho. meghavijaya) | 154 zrAddhadinakRtya bhAga-2 133 rAjapraznIya saTIka (malayagiri) | (devendrasUrijI) 134 RSibhASita sUtra 155 zreyAMsanAtha caritra 13pa laghuzAMtistava saTIka +samavasaraNa | 156 zrAvakadharmavidhiprakaraNa stava sAva. + pramANaprakAza (haribhadrasUri) 136 vardhamAnadezanA padya 157 papuruSacaritra (kSemakaragaNi) (bhA.-1 chAyA sAthe) 158 SasthAnakaprakaraNa saTIka
Page #24
--------------------------------------------------------------------------
________________ 23 (kajinezvarasUri) (5harSakulagaNi) 159 samavAyAMga saTIka | 170 sUtrakRtAMga saTIka bhAga-1 (abhayadevasUri) (zIlAMkAcArya) 160 sabhyatva saptati 171 sUtrakRtAMga saTIka bhAga-2 (vR. saMghatilakAcArya) (zIlAMkAcArya) 161 siddhaprAbhRta saTIka(ciraMtanAcArya) 172 sUryaprajJami saTIka (malayagiri) 162 siripayaraNasaMdoha (pUrvAcArya) | 173 saMbohasittari saTIka 163 siripAsanAhacariyuM (devabhadrasUri) (kajigallekharasUri) 164 supAsanAha cariyuM (lakSmaNagaNi) | 174 stotraratnAkara (ka. pUrvAcAryo) bhAga-1 175 sthUlabhadrasvAmI caritra 165 supAsanA cariyuM (lakSmaNagaNi) (jayAnaMdasUri) tathA nAbhakarAja bhAga-2 caritra (merUtuMgasUri) 166 subodhA sAmAcArI (zrIcaMdrasUri) 176 hAribhadrIya Avazyaka TIppaNaka 167 suvrataRSikathAnaka + (malla. hemacaMdrasUri) saMgaThumakaMdalI 177 hIrapraznottarANi 168 sUktamuktAvalI (pUrvAcArya) 169 sUtrakRtAMgadIpikA bhA.-2 ( pustaka vibhAgo aDhI dvIpanA nakzAnI hakIgata 9 AnaMdakAvya mahodadhi bhAga-1 anekArtha ratnamaMjUSA 10 AnaMda kAvya mahodadhi bhA.3 abhidhAna bhupatti prakriyA koza | 11 ApaNA jJAnamaMdiro bhA-1 12 AbU (bhAga-1)(jayaMtavijayajI) abhidhAna vyutpatti prakriyA koza | 13 AbU(bhAga-2)(jayaMtavijayajI) bhA-2(ciMtAmaNi TIkAnuM akArAdi 14 AbU(bhAga-3)(jayaMtavijayajI) krame saMkalana) 15 AbU (bhAga-4)(jayaMtavijayajI) aMgulasittarI sArtha tathA | 16 AbU(bhAga-)(jayaMtavijayajI) svopajJanamaskAra stavasArtha 17 uttarAdhyayana sUtra-mULa AgamasAra (devacaMdrajI) 18 upadeza saptatikA (TIkAnuvAda) AcAropadeza anuvAda 19 upadhAna vidhi preraka vidhi (cAritrasuMdara) 20 kumArapALa mahAkAvya saTIka ATha dRSTinI sajajhAya (prAkRta yAzraya)
Page #25
--------------------------------------------------------------------------
________________ 24 da 28 32 21 karmasiddhi (premasUrijI) 47 jaina kathAnakoSa bhAga-7 22 karmagraMtha TabArtha (devacaMdrajI) 48 jaina kathAnakoSa bhAga-8 23 kalyANa maMdira-laghuzAMtisaTIka 49 jai nakumArasaMbhavamahAkAvya 24 kAvyasaMgraha bhAga-1 (jayazekharasUri) 25 kAvyasaMgraha bhAga-2 jainagotrasaMgraha 26 kumAravihArazatakam (prAcIna jaina itihAsa saha) 27 kumArapALa caritra(pUrNakaLazagaNi) jaina jyotigraMtha saMgraha guru guNaratnAkara kAvyam para jaina tIrthono ItihAsa 29 guru guNaSatrizikA devacaMdrajI jainadharmavarastotra - godhUlikArtha - 30 gurnAvalI (munisuMdarasUri) sabhAcamatkAreti kRtitriyatam 31 guNavarmA caritra sAnuvAda jaina dharmano prAcIna ItihAsa (mANikyasuMdarajI) bhAga-1 caturtha karmagraMtha vivecana , papa jaina stotra saMgraha bhAga-1 33 ceiyavaMdaNa mahAbhAsa pa6 jaina stotra saMgraha bhAga-2 (zAMtisUri ma.) pa7 jaina stotra tathA stavanasaMgraha sAthe caityavaMdanAdi bhASyatrayI (vivecana) | jaMbusvAmI caritra anu. caiityavaMdana bhASya sAnuvAda (jayazekharasU.) caityavaMdana covIsI tathA pa9 jaMbudvIpa samAsa (anuvAda) praznottara ratna ciMtAmaNI 60 tattvArthAdhigamasUtra (savivecana) covIzI vIzI sArtha 61 tasvAmRta (anuvAda) caMdraprabhasvAmi caritra 6 2 damayaMtI caritra sAnuvAda (devendrasUri ma.) dazavaikAlika sUtra jagadguru kAvyam dAna prakAza (sAnu.) (padmasAgaragaNi) (kanakakuzalagaNi) jinavANI 65 digvijaya mahAkAvya (tulanAtmakadarzana vicAra) (meghavijayajI) 41 jIvasamAsa TIkAnuvAda devacaMdra stavanAvali jIvAnuzAsanam svopajJa saTIka 67 devendranarakendraprakaraNa jaina kathAnakoSa bhAga-1 (TI. municaMdrasU.) (anuvAda) 68 dravyaguNaparyAyano rAsa bhA-1 44 jaina kathAnakoSa bhAga-2 savive. jaina kathAnakoSa bhAga-3 69 dravyaguNaparyAyano rAsa bhA-2 46 jaina kathAnakoSa bhAga-4 savive. " 63 64 42 43
Page #26
--------------------------------------------------------------------------
________________ 70 71 3 3 3 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 85 86 82 83 84 padyAvalI bhAga-1-2 87 88 89 90 25 dvivarNa ratnamAlA (puNyaratnasUri) | 93 dharmasarvasvAdhikAra tathA kastUrIprakaraNa sArtha namaskAra mahAmaMtra (nibaMdha) nayacakrasAra (devacaMdrajI) nayamArgadarzaka yAne 91 982 sAtanayanuM svarUpa nayavAda ane yuktiprakAza navasmaraNa (iMglIza sArtha sAnuvAda) navIna pUjA saMgraha nAyAdhammakahAo nyAya prakAza nyAyasiddhAMta muktAvalI (prabhATIkA) nyAyasaMgrahasaTIka (vyAkaraNa hemahaMsaga.) paTTAvalI samuccaya bhAga-1 paTTAvalI samuccaya bhAga-2 (cidAnaMdamuni) paryanta ArAdhanA sUtra (somacaMdrasUri) pAiyalacchI nAmamAlA (dhanapAlakavi) pArzvanAtha caritra(hemavimalaNa) puSpamALA (mULa anuvAda) puSpa prakaraNa prakaraNapuSpamAlA (ratnasiMhasUri vi.) prakaraNa saMdoha prakaraNatrayI saTIka (jIvavicArAdi) 94 95 96 97 prazamarati prakaraNa-bhAvAnuvAda pratikramaNa hetu prabaMdhaciMtAmaNI(hindIbhASAMtara) pramANa paribhASA (dharmasUrijI) prameya ratnakoSa (caMdraprabhasUri) 100 pramANanayatattvAlokAlaMkAra 98 99 prakaraNa dohana (pU. bhuvanabhAnusUrijI) prakaraNa saMgraha sAnu. (vairAgyazatakAdi) (sAva.) 101 prAcIna koNa zvetAMbara ke digaMbara 102 prAcIna stavano (125, 100 300 gAthAnA stavana - bAlAvabodha saha) 103 prAcInazvetAMbara arvAcInadigaMbara 104 paryuSaNa parvAdika parvonI kathAo 105 bhaktAmara-kalyANamaMdira-namiuNa stotratrayam saTIkam bhAnucaMdragaNi carita (siddhicaMdra upA.) bhuvanabhAnucaritra sAnu. (mahendrahaMsagaNi) 106 107 108 bhojaprabaMdha bhASAMtara 109 maho. zrI vIravijayajI ma. caritra 110 mAnava dharma saMhitA (zAMtivijayajI) mukti mArgadarzana yAne dharma-prAptinA hetuo 111 112 mudrita kumudacaMdra 113 muhapattI carcA bhASAMtara 114 mUrtimaMDana praznottara 115 mohonmulanam vAdasthAnam
Page #27
--------------------------------------------------------------------------
________________ 26 (ajitadevasUri) 138 zrImad devacaMdrajI kRtisaMgraha 116 mokSapada sopAna 139 zrutajJAna amIdhArA (14 guNa. svarUpa) 140 zatakanAmA paMcama karmagraMtha 117 yogadRSTisamuccaya (dhIrubhAI). (anu. devavijayaga.) 141 SatriMzikA catuSkaprakaraNa bhASAMtara 118 yogadaSTisamuccaya (bhAvAnuvAda) | | 142 SaSThIzatakam sAnuvAda (dhIru.) 143 sabhyatva kaumudI (bhASAMtara) tathA 119 yogabiMdu saTIka AdinAtha zakunAvalI 120 rayaNasehara nivakahA saTIka 144 sAdhumaryAdApaTTakasaMgraha 121 ratnAkara-avatArikA gu. a. 145 sAmudrikazAstra bhASAM. bhA. 1 (dhIrubhAI mahetA) 146 sAmyazataka 122 ratnAkara-avatArikA gu. a. 147 sArasvata vyAkaraNa saTIka bhA. 2 148 siddhacakrArAdhana vidhi vi. saMgraha 123 ratnAkara-avatArikA gu. a. 149 siddhAMtaranikA vyAkaraNa saTIka bhA. 3 150 subhASita padya ratnAkara (bhAga-1) 124 ratnazekhara ratnavatI kathA 151 subhASita padyaratnAkara (bhAga-2) (parvatithi mAhAbhya) 1para subhASita padyaratnAkara (bhAga-3) 125 RSabha paMcAzikA graMtha 153 subhASita padya ratnAkara (bhAga-4) 126 lIlAvatI gaNita 154 sumati caritra sAnu. 127 vardhamAna dhArnAizikA saTIka (harSakuMjara upA.) 128 vimaLa maMtrIno rAsa 1papa saMkramakaraNa (bhAga-1) (paM. lAvaNyasamaya) (premasUrijI) 129 vimalanAtha caritra (anuvAda) 156 saMkramakaraNa (bhAga-2) 130 vicArasAra (devacaMdrajI) (premasUrijI) 131 vastupAla caritra bhASAntara 157 saMkSipta samarAditya caritra 132 vijayaprazastibhASya (pradyumnasUri) (senasUrijI caritra) 158 saMskRta rUpakoza 133 vijayAnaMda abhyadayam mahAkAvya | 159 syAdvAdamuktAvalI tathA 134 vividha praznottara bhA-1-2 bhAvasaptati kA 135 vijJapti lekha saMgraha (vividhakartaka) | 160 hiMgulaprakaraNa sAthe 136 zatruMjaya mahAtIrthoddhAra (mULa) 161 hIrasvAdhyAya bhAga-1 (kakkasUri) 162 hIrasvAdhyAya bhAga-2 137 zatruMjaya tIrthoddhAra (anuvAda) 163 haimadhAtupATha
Page #28
--------------------------------------------------------------------------
________________ ................ 25 prakaraNa saMkalanA - =prakaraNanuM nAma pRSThaka prakaraNanuM nAma pRSThaka 1. Amukha .............................. 1 3. vijaya yAtrA...................... 59 2. zrI dhanapALano jIvana-pravAha.. 4 | 4. suMdarI priyadarzanA................ 3. zrI tilakamaMjarI graMthaparicaya . 19 | 5. jaLamArge musApharI. .......... 4. zrI dhanapALa kavinI caturtha pariccheda anya kRtio 1. divya saMgIta . prathama paricacheda 2. have zuM karavuM? .......... 1. maharSi samAgama.. 3. nUpUra jhaMkAra... 2. jvalanaprabha deva, 4. raMgamAM bhaMga ke ne caMdrApahAra .................. raMgamAM umaMga ? ................. 3. kasoTI. 5. tilakamaMjarI ........................... 4. bAlAsaNa vIMTI ne | 6. manoratha mALA.................... varapradAna ...................... 7. utkaMThita hRdayanA cALA .......99 5. putra janma ................................ 27 paMcama pariccheda dvitIya pariccheda 1. kumAranuM haraNa ....... ...... 103 1. kAMcI para ghero. ....... 2. duHkhIne dilAso .............. 108 2. laDAI ......... 3. mitranI zodhamAM................ 3. zatru ke mitra ? ........... 4. e harivahana koNa ? .......... 4. samaraketu ayodhyAmAM ...........43 | 5. patto lAgyo .. ................. ... 121 5. gADha maitrI . 6. priyA-mitra samAgama ...... tRtIya pariccheda SaSTha pariccheda 1. mattakokilodyAnamAM 1. bhayabhIta lalanA .............. kAvyavinoda .....................49 | 2. pratyabhijJAna .................. 2. mIThI mazkarI.....................papa | 3. tApasa kanyA ................... ......... ( ) - - jI *... 136 che.
Page #29
--------------------------------------------------------------------------
________________ 28 237 ... 261 prakaraNanuM nAma pRSThaka prakaraNanuM nAma pRSThaka sapta pariccheda dazama pariccheda 1. jinayAtrA mahotsava ........ 143] 1. AzvAsana . ................... 2 27 2. viyogI pitA................. 147, 2. premAkura . ..................... 233 3. zI mArI, 3. tAMbUla pradAna .................... ne emanI avasthA ?........ 155 4. rathanupura cakravAlanagaramAM 4. khalAsInI caturAI, praveza............................. 242 5. atithya ......................... 247 ne datya ......................... 161 5. prabaLa premabaMdhana............... 167 ekAdaza pariccheda 1. gaMdharvakano uddhAra .............. 256 aSTama pariccheda 2. dharma karatAM dhADa................ 1. parAdhIna bicArI kanyA ..... 172 3. paraspara zodha . .................. 268 2. gaLe phAMso. ...... 179 4. viSamAvasthA ................... 273 3. sakhInI vhAre................. 5. divya vIMTI ane hAra ........ 278 4. ramaNIya rajanI .. dvAdaza pariccheda 5. gAMdharva lagna .................. 1. aSTApada parvate ................ 288 navama pariccheda 2. pUrvabhava ............. 1. paNa tame ahIM kyAMthI ?.... 197] 3. pUrvabhava (cAlu)................ 2. punaHviyoga .................. 202 | 4. chello divasa .................... 3. mArA mA-bApa ................ 207, 5. lagnamahotsava................ 308 4. kiMpAka phaLano vipAka......... 212 |upasaMhAra 5. priyano kuzaLapatra............. 217 1. meghavAhana nRpadikSA .......... 315 6. vejyantI viplava.......... 223] . 184 che ....... che 283
Page #30
--------------------------------------------------------------------------
________________ prastAvanA I 1. Amukha 7 " (1) vAcaka mahAzaya ! A pustaka ApanA karakamaLamAM mUkavAthI mane AnaMda thAya che. AnaMda thAya che eTaluM ja nahi paNa paramAnaMda thAya che. e mArA hRdayanI vAta huM spaSTapaNe kahIza ja. AnaMda thavAnuM kAraNa mAtra eTaluM ja ke "titIrjunaidAvuDupena'sma sAgaram'' kavikulaguru titIg: che, ne huM tarApAthI (alpamatithI) jema tema karI sAgara tarI gayo chuM. tame paNa A pustakarUpI tarApAthI sAgara tarI zako evo prasaMga meM keTaleka aMze upasthita karyo che. (2) bANabhaTTa ane tenA putra puliMdre racelI kAdaMbarI kathA (novela) saMskRtavAGamayamAMnA gadyakAvyagraMthomAM ziroratna tarIke prasiddha che. e to tamane jANa haze. ane e graMtha paNa joyo haze. kadAca saMskRta bhASAnA aparicayane lIdhe te graMtha vAMcavAnuM subhAgya Apane prApta na thayuM hoya to paNa me0 hiralAla chaganalAla paMDyAe karelI bhASAMtara ke gujarAtI presanI saraLa kAdaMbarI to avazya vAMcyA haze ? e paNa kadAca na banyuM hoya to tenA parathI taiyAra kareluM mahAzvetA kAdaMbarI nAmanuM nATaka cokkasa joyuM haze. bANabhaTTa te bANabhaTTa ja. kAdaMbarI racIne kIrti zarIra vaDe te 'yAvandrandrativArI' jagatamAM jIve che. (3) te lagabhaga AjathI teraso varSa pahelAM zrIharSa rAjAnA darabArane zobhAvato hato. mArI dhAraNA pramANe saMskRta bhASAmAM A zailInI (kAdaMbarI je zailIthI che te zailIthI) lakhavAnI pahela karanAra
Page #31
--------------------------------------------------------------------------
________________ teo ja che. jo ke bIjI paNa vAsavadattA vagere gadyakathAo che. paNa " vAcharuM nA'' e vAkyamAMthI atizayoktine mAtrA bAda karIe to paNa ghaNe aMze temAM satyAMza che. e to kahevuM ja paDaze. jema pahela karanAra teo che tema aMta lAvanAra paNa teo ja che. eTale emanA pachI evI jAtanI kathA ja koI lakhI zakyuM nathI ema vidvAnono abhiprAya che. jo ke Ama keTaleka aMze banyuM (4) kAdaMbarInI spardhA kare ane koI koI guNomAM to tenA karatAM paNa vadhI jAya evo graMtha bANabhaTTa pachI lagabhaga traNaso varSa taiyAra thayo che. A mArI vAta navI lAgaze. kAraNa mAtra eTaluM ja ke jenA saMbaMdhamAM huM kahevAno chuM te graMthano hAlanA ghaNA thoDA vidvAnone ja paricaya haze. temAM vaLI tenA tarapha Adara bahu thoDAne ja haze ke nahiM hoya. (5) bhojarAjanA bALamitra kavi dhanapALe mitrarAjAnI khAsa mAMgaNIthI A graMtha banAvyo che. tenuM nAma "tilakamaMjarI' che. kAdaMbarI karatAM pramANamAM kaMIka moTo che. kavi dhanapALa jJAte brAhmaNa ane jaina che. emAM zI vAta che ? zuM lakhyuM che? e vAtano je varga tenA tarapha pUjyabhAva dharAve che. temAMnA paNa pAMca dazagaNyAgAMThyA ja jANatA haze. na jANI zake tenuM kAraNa che-e graMtha jo ke nirNaya sAgaramAM chapAyo che chatAM eka prata parathI chApela hovAthI ghaNo bhAga azuddha che. eTale vAMcanArane saMbaMdha besADavo muzkela paDe ane saMbaMdha na bese eTale kaMTALo Ave e svAbhAvika (6) huM temAM avagAha karI zakyo tenuM kAraNa mAre batAvavuM ja paDe. prajJAcakSu paMDitajI sukhalAlabhAIe pATaNamAM rahI tADapatranI ke bIjI aneka prato bhaMDAramAMthI kaDhAvI e pustaka zuddha karI haMmezane
Page #32
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3 mATe rasabhaMDAra luMTavAno rasto saraLa karI Apyo che. keTalAka prAthamika bhAgano paMDitajI bhagavAnadAsabhAI pAse vidyArthI avasthAmAM abhyAsa karyo teTalAthI ja kavie rasa cakhADyo, lalacAvyo, Akaryo, barobara AkarSyA, tANyo, taNAyo, ATha, dazavAra TheTha taLIyA sudhI DUbyo. saMskRtamAM ja keTaloka bhAga saMkSeparUpe lakhyo. gujarAtImAM paNa ekavAra purepurI kathA lakhI nAMkhI. saMtoSa na thayo. pharI ekAdabevAra vAMcyo. A rate aneka vAra viloDana karI je thoDuMghaNuM mAkhaNa meLavI zakyo te Apa sarvene pIrasyuM che. pachI bhAve ke na bhAve. kemake Aja-kAla aneka pakavAnna AgaLa Ano zo hisAba ? paraMtu bhAva-bhaktithI pIraseluM svAdiSTa lAge che. rAmane paNa bhIlaDInA eThAMye bora kevA mIThAM lAgyA hatA ? (7) jeo mULagraMtha vAMcI zake tevA che teo mATe mAro A prayatna ja nathI. prayatna mAtra jeo taddana aparicita che, temane paricaya ApavA ane jeo mULa graMtha vAMcavA azakta che temane taddana bhUkhyA na rAkhavA mATe che. (8) A mULagraMthanuM akSare akSara bhASAMtara nathI, paraMtu varNanabhAga choDI daI kathAbhAgano sArAMza kaMIka arthalakSI bhASAMtaranI paddhatie Apyo che. temAM paNa mahAkavinI chaTAnI chAyA AvavI ghaNI muzkela che, to pachI tenI jIjJAsA zAMta karavAnuM to baneja kema ? jene A lakhANa nirasa lAge te, doSa kaho ke azakti kaho, te mArAM ja che, te bhAga mULagraMthamAM jozo to ora camatkArI lAgaze. zI bhASA ! zI e racanAzakti !! zo askhalita rasapravAha !!! mArI bhASAmAM nathI prasAda, nathI oja, nathI samAdhi, nathI paripAka ke nathI vyutpattizIAlInatA. tene lIdheya ghaNI khADIo jaNAze. to paNa banyuM teTaluM karyuM che. zubhe yajJAzatti pratitavyam. (9) jo ke mULagraMtha saLaMga che. to paNa hAlanA vAMcakonI
Page #33
--------------------------------------------------------------------------
________________ 4 sagavaDa khAtara bAra pariccheda ane dareka paricchedamAM cAra pAMca anaMtara prakaraNo pADavAmAM AvyA che. mULagraMthamAM prastAvanA ane prasaMge prasaMge mUkelA bIjA maLIne lagabhaga soeka zloko che. temAMnA koI koI AmAM lIdhA che, keTalAkanuM padyamAM ja bhASAMtara ApavAnuM cApalu karyuM che. ane keTalAkanA mAtra bhAvArtha mUkelA che. bhASAMtara jema bane tema saraLa rAkhavA prayatna karyo che. ekAda be sthaLe ja zliSTa bhAga durbodha che te sthaLe khAsa TIppaNa karyuM che. li. zrI prabhudAsa becaradAsa pArekha
Page #34
--------------------------------------------------------------------------
________________ II kavi zrI dhanapALano jIvana pravAha = 7 madhyadezAmAM sAMkAzya nAme kasbAmAM devarSi nAme brAhmaNa raheto hato. te ghaNo ja rAjamAnya vidvAna hato. rAjAo pAsethI vidvattAne lIdhe InAmamAM ghaNuM dhana prApta karyuM hatuM. tene sarvadeva nAme vidvAna putra hato. sarvadevane dhanapALa ane azobhana e be putro ane suMdarI nAme putrI hatI. A kuTuMba siMdhurAjanA vakhatamAM dhArAnagarImAM AvyuM haze ema jaNAya che. dhanapALanI patnInuM nAma dhanazrI hatuM. dhanapALa sArAmAM sAro vidvAna ane kavi hato. teNe potAnI kavitAothI zrImuMjane maMtramugdha banAvI dIdho hato. muMjarAja paNa kAvyarasika hato e to prasiddha che. zrImuMje dhanapALane putra tarIke rAkhyo hato, ane tene potAnA khoLAmAM besADatA hatA. jyAre dhanapALa sabhAmAM Ave tyAre tene "sarasvatI" kahI saMbodhatA 1. zArIrvinanmA9i7madhyazaprAzamAMalNyanavezansa alabdhadevarSiritiprasiddhiM yo dAnavarNitvavibhUSito'pi // 1 // tilakamaJjarI 2. ...........fpatA vaiH pukhyavAnabhUta 28 / rAjapUjyastato lakSairdAnaM prApadasau sadA / prabhAvakacarite mahendrasUri-prabandhe 3. ' zAstreSvadhItI kuzalaH kalAsu bandhe ca bodhe ca girAM prkRssttH| tasyAtmajanma samabhUnmahAtmA devaH svayaMbhUriva sarvadevaH // 52 // ti0ma0 4. mAzrIghanapAnAro, dritIyaH zamana: puna: I?? I wo50yo 5. kajje kaNidvabahiNIe suMdarI nAmadhijjAe // pAialacchInAmamAlA 6. tathA zrImuJjarAjasya pratipannasuto'pi bhvaan| zrImuJjasya mahIbhartuH pratipannasuto bhavAn // pra0ma0pra0 7. purA jyAyAn mhaaraajstvaamutsnggopveshitm| 8. zrImuJjena 'sarasvatI' ti sadasi kSoNIbhRtA vyaahRtH||52|| ti0ma0
Page #35
--------------------------------------------------------------------------
________________ hatA. AvI apUrva vidvattAne baLe "zrIkurcAlasarasvatI" evuM virUda paNa ApyuM hatuM. dhanapALa kavi hato temaja vedopaniSad smRti, ItihAsa vagere zAstrono paNa prakhara paMDita hato ane custa vedAnuyAyi brAhmaNa hato. zrImuMjano rAjyakALa I.sa. 975 thI 1022 sudhI hato, eTale vikrama savaMta 1031 thI 1078 sudhI. eTale savaMta 111018nA mAha suda 3 ne ravivAre zrI bhojano rAjyAbhiSeka thayo. 1029mAM mAlavarAje tailiSanI rAjadhAnI manakheDa para dhADa pADelI. te vakhate dhanapALe potAnI bena suMdarI mATe pAIalacchI nAmamALA banAvI evuM kavi svayaM lakhe che. manakheDa para dhADa laI janAra mahArAja siMdhurAja hovA joIe. bhoja A siMdhurAjano putra hato. paNa te nAno hovAthI teno kAko-siMdhurAjano agraja zrImuMja rAjya karato hato. eTale manakheDa para dhADa laI janAra siMdhurAja ema sAbita thAya che. te vakhate dhanapALe vidyAbhyAsa karI taiyAra thayo haze, ne yuvAvasthAmAM Avato haze. teno rAjyasabhAmAM paricaya pAIalacchI banAvyA pachI be varasa para gAdI para AvanAra muMjarAjanA samayathI zarU thayo ane bhojanA vakhatamAM pUrNa kaLAe pahoMcyo. bhojanI bAlyAvasthAmAM kavi teno mitra hato. eTale dhanapALano sattAsamaya 11mA saikAnA prathama pAdathI laI TheTha cothA pAda sudhI jaNAya che. eTale te dIrdhAyu hato ane vRddhAvasthA prApta karI maraNa pAmyo hoya ema anumAna thAya che. bhojanI rAjasabhAno 8. maheti birudaM testu 'shriikuurcaalsrsvtii'|| pra0ma0pra0 10. sAMkAsyasthAnasaMkAzA vayaM varNeSu varNitAH caturvedavidaH sAGgapArAyaNabhRtaH sadA tatpUrvajAniha svIyAn putro bhUtvA prapAtaye ? // prabhA0 mahendra0 prabandhe // 11. tilakamaMjarInI prasaDAvanA 12. saMvat 1018 mAM bhoja gAdIe Avyo. (prANalAla TI. munazI) 13. vikkamakAlassa gae auNarttasuttare sahassammi mAlavanariMdadhADIe lUDie mannakheDammi //
Page #36
--------------------------------------------------------------------------
________________ mAnya paMDita ane kavi A dhanapALa ja hato. bIjA aneka kavio tenI sabhAmAM hatA paNa te darekano pramukha A hato. eka vakhate dhanapALa rAjasabhAmAMthI ghera Avyo. tyAre tenA pitA sarvadeva kaMI udAsa hatA. koI mahAsaMkaTamAM AvI paDyA hoya tevI tenI sthiti hatI. A joI dhanapALe puchyuM-kAraNa ke pitAnA mananuM samAdhAna karavAnI pahelI pharaja moTAne sAmarthyazALI putra tarIke dhanapALanI ja hatI. pItAzrI ! Apa kema udAsI ?' "mAre mATe eka muzkelI ubhI thaI che. jeno nikAla mAruM mana karI zakatuM nathI ane muMjAya che.'' "evuM zuM che ?" "mAre mAruM vacana pALavAnuM che. praNa na pALavAmAM ye kalaMka che. pALavAmAMye kalaMka jevuM che.'' "vacana kone ApyuM che ?"' "jainAcArya mahendrasUrine' "temanI sAthe Apane zo prasaMga paDyo ?'' "khAsa kuTuMbanI unnati mATe jarUrI kAma hatuM, je teothI thaI zake tema hatuM." "zuM ?'' 'tuM jANe che ke ApaNA vaDavAo rAjya mAnya hatA. ane teone dareka prasaMge lAkha lAkha sonaiyA InAma maLatu hatuM. tethI teonI saMpati agAdha hatI. paNa teoe kyAM dATI che teno patto
Page #37
--------------------------------------------------------------------------
________________ nahIM hato. e patto e sUrIzvare Apyo che ane bhoMyamAMthI corAzI lAkha sonaiyA maLI AvyA che. ane tethI ApaNI saMpatti vadhI che. te bhogavavAnuM bhAgya tamAruM ja che. ane A rIte ApaNA kuTuMba para e mahAtmAe moTo upakAra karyo che." hA, e huM jANuM chuM." "hA, to pachI..." "to pachI zuM ?" "to pachI badalA khAtara teNe ApaNe ApeluM vacana pALavuM joIe." "alabatta, zuM vacana ApyuM che." "saMpattino adha bhAga ApavAnuM." te Apavo joIe, temAM ATalI badhI ciMtA zI ? maLyuM to ApavuM che ne ?" e ja muzkelI che. teo dhananA spRhALu nathI ja. dhanane aDakatA paNa nathI. kAMIye mAMgatA nahotA. paNa meM ja bahu Agraha karI peTa coLI zULa pedA karyuM che. have te asahya thayuM che." teo zuM mAge che ?" "be putramAMthI eka putrarUpa aradhI saMpatti. tuM mAro AjJAdhIna putra cho. paNa prema ADe Ave che." zuM evA vacana apAtA haze ? ane paLAtA haze ? koI potAnA putra ApI de ? te loko luccA jaNAya che. A rIte chetarIne pArakA chokarA uThAvavA mAge che." "basa, beTA ! A ja saMkaTa che."
Page #38
--------------------------------------------------------------------------
________________ tamAruM pharI gayuM che. sparzane paNa ayogya temanI pAse jaI kuLanuM nAma boLavuM che ? ApaNA caturvedavedI vaDavAo dareka karatAM cUsta gaNAya che. vidvattA ane anuSThAnone lIdhe sAMkAzyamAM keTalA pavitra gaNAya che ? te tame nathI jANatA? tuccha saMpatti khAtara A akArya? "paNa have zuM karavuM ?" "javA do e vAta, mArAthI emAMnuM kAMI bananAra nathI. bhojarAjAno bALamitra, mArI pratiSThA, cUsta vaidika rAjA bhojano Azraya A badhAno vicAra mAre karavo joIe. tamArA eka khAtara pitRone narakamAM pADavA ? tamane phAve tema karo. huM e kaMI sAMbhaLavA mAgato nathI.' dhanapALa potAne kAme bahAra cAlyo gayo. tevAmAM nAno zobhana Avyo. "pitAjI ! kema Ama ?" kaMI nahIM, beTA !" "nahIM nahIM, Apa je hoya te jaNAvo. huM Apane A rIte udAsa joI zakato nathI." "hA, e vAta to kharI che. moTA bhAI paNa agAu kadI A rIte joI zakatA nahIM." zuM moTA bhAIe ApanuM apamAna karyuM ?" "have eto kaMI nahi. rAjyamAnya che." to pachI udAsInatAnuM kAraNa zuM ?" "nakAmuM kahevAthI zuM ?"
Page #39
--------------------------------------------------------------------------
________________ 10 'zA mATe nahIM ? huM Apa jema kahezo tema karavA taiyAra chuM. huM eTalo badho vidvAna ke DAhyo nathI. eTale Apa kaho te ja karavuM evo mAro nizcaya che. ApanI AjJA thatAM mAtra hitAhita, lAbha hAnI ke sukha-duHkhano vicAra karavAno ja nathI. 'gurunanavanameva pramALam'' A ja mAruM sUtra che. bIjo badho viveka moTA bhAIne soMpyo. tethI koIpaNa jAtanI zaMkA rAkhyA vinA khuzIthI jaNAvo.'' "beTA mAruM vacana pALavAnuM che." "zuM ?'' dhanapALane kahyuM hatuM te kahI saMbhaLAvyuM. aho ? emAM zI bAbata che ? tyAM javuM mane bahu game che. A jagatanA prapaMcamaya jIvanamAMthI chuTI niravadhI AnaMda bhogavIza.'' "basa, beTA ! basa.' ema kahI sarvadeve zobhanane bAthamAM lIdho ane cUMbana lIdhuM. snAna bhojanAdi nityakarmathI paravArI Apa khuzIthI mane gurune soMpo, paNa hAla turata Apa AnaMdathI bhojana karo.'' zobhane mahendrasUri pAse pravrajyA lIdhI. dhanapALe AvezamAM AvI jaI bhojarAja dvArA e baMdobasta karAvyo ke dhArAmAM koIpaNa zvetAmbara muni AvI ja na zake. 3 eka vakhata dhanapALa zahera bahAra pharavA gayo hato. tevAmAM rastAmAM jhADa taLe traNa mANasone beThelA joyA. teono veSa dhanapALane arucikara lAgyo. pAse gayo. temAM eka mukhya tarIke jaNAtI vyaktine mazkarImAM pUchyuM
Page #40
--------------------------------------------------------------------------
________________ 11 ddhimatta ! mA ! namaste !'' (gardabha jevA dAMtavALA bhagavAna tamane namaskAra) te vyaktino eka Agalo dAMta bahAra dekhAto hato. tethI AvI mazkarI karI. sAme ja javAba maLyo "pivRSaUTII ! vI ! suvuM te ?' (vAMdarAnA puruSacihna jevA lAla mukhavALA mitra ! tamane AnaMda che ne?" dhanapALanA mukhamAM tAMbUla hatuM tethI te lAla hatuM. dhanapALa niruttara thayo. vismaya pAmyo. tenA hRdayamAM AMcako Avyo. "koI vidvAna jaNAya che." "mahAzaya ! zaheramAM koI vakhata maLajo." jevo avasara." be jaina munioe bhikSA mATe eka brAhmaNanA gharamAM praveza karyo ane "dharmalAbha" kahI bAraNAmAM paga mUkyo. taLAve che." eka strIe uttara Apyo. priye ! kaMIka ApIne vidAya kara. bhikSukane nirAza karavAmAM adharma che." gRha taLAvamAM snAna karatAM eka puruSe aMdarathI bhalAmaNa karI. thoDuM rAMdheluM anna lAvI ApyuM. te lIdhuM. pachI dahIM lAvI. keTalA divasanuM che ?" zuM emAM porA paDyA che ? vAha ! dayALu ! traNa divasanuM che. levuM hoya to lyo, nahitara jAo." "bahena A to amArI rIta che ke pUchavuM joIe. emAM kopa zA mATe karo cho ? kopathI moTuM nukazAna thAya che. sAkarathI cAle
Page #41
--------------------------------------------------------------------------
________________ to jherano upayoga zA mATe karavo joIe bAI ? jJAnI puruSoe kahyuM che ke-be divasa uparanA dahiMmAM jIvo hoya cheeTale amAre pUchavuM paDe che." A zabdo puruSathI sahana na thayA. ekadama roSabhera Avyo. batAvo, batAvo. kyAM che emAM jIvaDA ?" munioe turata jhoLImAMthI alakata cUrNa kADhyuM. thoDuM dahIM bhoMya para mUkAvI AjubAju cUrNa veryuM. tenA upara dahInA raMga jevA sapheda jaMtuo caDyA. aLatAnA lAla cUrNa para dhoLA te jaMtuo spaSTa jaNAvA lAgyA. gharadhaNI joI rahyo. vicArasAgaramAM DULyo. "tamArA guru koNa che ane kyAM utaryA che ?" "gujarAtamAMthI amArA guru AvyA che. teo mahendrasUrinA ziSya zobhana muni che. RSabhadeva prabhunA maMdira pAsenA upAzrayamAM utaryA che." ema kahI munio cAlyA gayA. bhojana laI te upAzraye gayo. zobhana muni sAme AvyA ane harSathI bolAvyo. "vaDilabaMdhu dhanapALa !" kahI ekadama banne bhAI bheTI paDyA. munie potAnI sthiti saMbhArI Asana lIdhuM. "prabhu ! kharekhara Ape mAro uddhAra karyo. krodhAvezamAM AvI bAra varSa sudhI munione A dezamAM AvatA aTakAvyA te pApathI kyAre chuTIza ?"
Page #42
--------------------------------------------------------------------------
________________ 13 'vidvara ! eTalA mATe ja gurvAjJAthI mAre AvavuM paDyuM che. mAre nimitte ja e banyuM hatuM ane ahIMno saMgha akaLAI gayo hato. temaNe vijJapti karI ane guru mahArAje mane AjJA ApI.' "prabhu ! Aje mArI cakSuo khulI. dayAmaya dharma Ape ja zIkhavyo.' "kRpAnAtha ! dharma te dharma ja hovo joIe. kAraNa paNa dharma ane pariNAma paNa dharma ja hovuM joIe. dharmamAM dharmatA ja hovI joIe.'' "AjathI jaina dharma svIkAryo.'' ema kahI keTalIka jJAnagoSThI karI kavie rajA lIdhI. tyAMthI uThI mahAvIra prabhunA maMdiramAM jaI stuti karI. "katipayapurasvAmIkAvyayairavi durgraho mitavitaritA mohenAsau purAnusRto mayA / tribhuvanavibhurbuddhayArAdhyo'dhunA supadapradaH prabhurapi gatastatprAcIno dunoti dinavyacaH // [Aja sudhI thoDA eka gAmaDAnA dhaNI rAjAnI sevA ghaNe kanTe karI, ane lobhane vaza thaI teNe je ApyuM te khuzI thaI lIdhuM, paNa Aje buddhimAtrathI ArAdhI zakAya evA Apa tribhuvanapati prApta karI dareka ISTa prApta karI zakuM tevI zaktivALo to thayo chuM. paNa bhagavAn ! pahelAM je divaso gumAvyA te hradayamAM sAle che."] havethI dhanapALa jaina thayo. jainazAstrano abhyAsa karyo. tenA tattvajJAnathI sArI rIte paricita thayo. mahAvIra prabhune ananya Adarza tarIke svIkAryA. nIti rIti pozaka tenA siddhAMto jIvanamAM ghaDavA zarU karyuM. bhojarAjane bahu navAI lAgI. dhanapALanA kahevAthI
Page #43
--------------------------------------------------------------------------
________________ 14 jainamunione dhArAmAM AvavAno je pratibaMdha hato, te dUra karavAmAM Avyo. A prasaMge dhanapALane ane bhojarAjane prasaMge prasaMge je kAvya vinoda thayo che. te vAMcakonI ramuja khAtara keTaloka atre TAMkIzuM. eka vakhata bhojarAja mahAkALanA maMdiramAM beTho hato. dhanapALa tyAM jaI caDyo. zIva vagere maMdironI sAmethI pAcho pharyo. bhojarAje pUchyuM - Ama kema ?" "deva zaktimAtA sAthe beThA che. tethI zaramAyo chuM." ATalA divasa to jato hato ? "nAno bALaka hato. eTale zaramAto nahIM." "ema ke " Aja sudhI loko ane tame paNa evA ja. Azcarya che ke bIjA devanuM zira pUjAya ane mahAdevanuM puruSacihna pUjAya." tevAmAM zivamaMdiranI bahAra ubhelA bhUMgIgaNanI mUrti joI rAjAe pUchyuM siddhasArasvata ! A bhUMgIgaNa durbaLa kema ?" "digvAsA yadi tatkimasya dhanuSA ? sAstrasya kiM bhasmanA ? bhasmApyasya kimaGganA ? yadi ca sA kAmaM paridveSTi kiM ? / ityanyonyaviruddhaceSTitamaho pazyannijasvAminaM bhaMgI zuSkazirAvanaddhamadhikaM dhatte'sthizeSaM vapuH // [zaMkara bhagavAna digaMbara che. to emane dhanuSanI zI jarUra ? dhanuSadhAri che, to bhasma zA mATe ? bhasma lagAve che ke strI zA mATe rAkhe che ? strI rAkhIne kAmadeva upara dveSa zA mATe rAkhatA
Page #44
--------------------------------------------------------------------------
________________ 15 haze ? AvuM paraspara viruddha vartana potAnA svAmInuM joI bicArA ciMtAmAM paDelA bhUMgI ATaluM badhuM durbaLa zarIra dhAraNa kare che.] eka vakhata vyAsa, yAjJavalkaya smRtinuM vyAkhyAna karatA hatA. bhojarAja te eka citte sAMbhaLatA hatA. dhanapALa AvI pAcho vaLyo. ubho rahyo. rAjAe pUchyuM - "zuM zrutismRti para tane avajJA AvI eTalA mATe sAMbhaLato nathI ?" "e graMthane jANuM chuM, temAM paraspara viruddha vAta Ave che. evI vAto sAMbhaLI nakAmI zA mATe magajamArI karavI ?" "kema ?" "viSTA khAnArI gAyono sparza pavitra, pIpaLAnuM jhADa vaMdya, brAhmaNone jamADI bakarAno vadha pitRone svargamAM laI jAya, kapaTI devo Adeza deva, agnimAM nAkheluM baLIdAna devone rAjI kare che. AvI paraspara viruddha vAta zuM samajAtI nathI ?" eka divase yajJamaMDapa pAsethI banne mitro jatA hatA, tevAmAM homavA mATe bAMdhelo bakaro karUNa cIsa pADato hato. bhoje pUchyuM "mitra ! A zuM bole che ?" huM enI bhASA samajyo chuM. e kahe che ke-huM aja (viSNu) chuM mane zA mATe mAro cho ? vaLI huM svarga Icchato nathI, tene mATe meM tamArI prArthanA paNa karI nathI. mAtra ghAsa vagere khAI saMtoSa mAnuM chuM. mATe o ! satpuruSa A kAma tane lAyaka nathI. jo yajJamAM mArelA prANIo svargamAM jatA hoya to tamArA mAtA, pitA, putra ane kuTuMbIone svargamAM mokalavA teono yajJa kema karatA nathI ?'
Page #45
--------------------------------------------------------------------------
________________ 16 rAjAne manamAM krodha caDyo. A vAcALane mAravo joIe. ThIka che, lAga AvatAM A duSTano ghATa ghaDI nAMkhavo. ema saMkalpa karI AgaLa cAlyA tevAmAM eka DosI ane eka chokarI sAme maLyA. DosInI Doka DagamagatI joI rAjAe pUchyuM A DozI mAthuM kema dhuNAvatI haze ?" kiM nandI ? kiM murAri: ? kimu ratiramaNaH ? kiM haraH ? kiM kuberaH? kiM vA vidyAdharo'sau ? kimatha surapatiH ? kiM vidhuH ? kiM vidhAtA? nAyaM, nAyaM, na ghAyaM, ghanu, nahi, navA, nApi, nAta, ra vaiSa:, krIDAM kartuM pravRttaH svayamiha hi hale ! bhUpatirbhojadevaH // 1 // "chokarI pUche che-mA ? A koNa, naMdI ? nA. viSNu ? nA. kAmadeva ? nA. zaMkara ? nA. vidyAdhara ? nA. Idra ? nA. caMdra ? nA. brahmA ? nA. Ato krIDA karavA nIkaLelA bhoja bhUpati che." AvI rIte DozI mAthuM dhuNAvI praznonI nA pADe che. ane kharuM svarUpa samajAve che." A sAMbhaLI rAjAno roSa uDI gayo. atyanta prasanna thayo. "zrImAna maMjarAje jene ucheryo che tene kema marAya ?" eka divase rAjA zikAra karavA gayo hato. dhanapALa sAthe hato. bhoja- vi vAra nu dhanapati || te vyomotpatanti vilikhanti bhuvaM varAhA: ? / dhanapAla-deva ! stracakitA: zrathituM vaijJAti meke mRgAGkamRgamAdivarAhamanye // [bhoja-dhanapALa ! A mRgo kema AkAzamAM kUde che, ne A bhUMDo bhoMya kema khaNe che?
Page #46
--------------------------------------------------------------------------
________________ 17 dhanapALa-mahArAja ! tamArA zastrathI bhaya pAmelI mRga potAnI nAtanA vaDA caMdramAM rahevA mRgane zaraNe javA upara kUde che. ne bhUMDo AdivarAha (varAhAvatArI viSNu) nI madada mAgavA bhoMya khaNe che.] bhoje bANa mArI eka haraNa vIMdhyuM ane dhanapALa sAme varNananI IcchAthI joyuM. dhanapALa taraphathI javAba maLyorsaatlN yAtu tavAtra pauruSaM kunItireSAzaraNo hyadoSavAn / nihanyate yadbalinApi durbalo hahA mahAkaSTamarAjakaM jagat // tiAro puruSArtha jahanamamAM jAya, A niti che ? zaraNAgata nirdoSa ane durbaLane baLavAna mArI nAkhe che. arere ! jagat arAjaka thaI gayuM che.] mahArAja! vaiUiIT di putrane prAnta tUUTmakSaVI! tRNAhArA sadaivaite hanyante pazavaH katham ? // "dhanapALa ! tuM A zuM bole che ? bhAna che ?" mihomAM taraNuM levAthI zatruo jatA kare che. to haMmezA taraNA khAnAra pazuo zA sAru mAravA joIe ?] zrI bhojanuM hRdaya dayArda thayuM dhanuSa bhAMgI nAMkhyuM 'AvA nirdoSa prANIone nahIM mAravA maraNAMta zikAra na karavAnuM paNa lIdhuM. mahAkALezamahAdevanA maMdiramAM mahotsava prasaMge rAjAe mitrane kahyuM "mitra ! tArA devo pavitra nathI. apavitra ja che.'' "je apavitra hoya teNe pavitra thavuM joIe. paNa zrI jina to sadA pavitra ja che." tevAmAM rAjAnI dRSTi ratine hAthatALI detA kAmadevanI mUrti para paDI, dhanapALane kAraNa pUchyuM.
Page #47
--------------------------------------------------------------------------
________________ dhanapAla 18 sa eSa bhuvanatrayaprathisaMyamaH zaGkaro bibharti va sAdhunA virahakAtaraH kAminIm / anena kila nirjitA vayamiti priyAyAH karaM kareNa paritADayan jayati jAtahAsaH smaraH // (priye ! traNa bhuvanamAM prasiddha saMyamI bhagavAna zaMkara paNa virahAkuLa thaI pAse strI rAkhe che. kahe, ene paNa ApaNe kevA jItI lIdhA che ? le tALI. ema kahI khuzI thayelo smara ratinA hAthamAM tALI de che.) eka divase rAjAe dhanapALane kahyuM "dhanapALa ! tuM sAcuM bole che tenI zI khAtrI ? kaMI prayoga batAva athavA ThIka, A sarasvatIkaMThAbharaNanA cAra bAraNAmAMthI kaye bAraNethI huM bahAra nIkaLIza ?" rAjAnI dhAraNA e hatI ke cAramAMthI game te bAraNethI nIkaLavAnuM kaheze je kaheze te sivAyanA bIje bAraNethI nIkaLI dhanapALane juTho pADavo. dhanapALe judo rasto lIdho. arhacUDAmaNi graMthane AdhAre 'buddhimAtrA trayoddI'' e prakaraNa uparathI rAjAnA praznano javAba bhojapatra para lakhI mATInA piMDAmAM mUkyo. ane potAne ghera gayo. rAjAne vicAra thayo. "cAra bAraNAmAMthI game te eka bAraNuM 1. arhacUDAmaNi-A graMthane mATe ema saMbhaLAya che ke temAM trikALa viSayakajJAna thaI zake tevA prayogo che. sAMbhaLavA pramANe vaDodarA senTrala lAyabrerImAM be TIkA sAthe keTaloka bhAga che. tenA parathI uddhata caMdronsIlana nAmano graMtha chuTe chavAye sthaLe maLe che. temAM 45 prakaraNa che. zarUAtanI saMjJA kaMIka kliSTa che. je jovAmAM AvI che te prato azuddha vadhAre che. eTale saMkalita karavI muzkela paDe che. lekhaka.
Page #48
--------------------------------------------------------------------------
________________ 19 lakhyuM haze. tethI je bAraNethI huM nIkaLuM te ja kadAca kAkatAlIya nyAyathI lakheluM nIkaLe to ?" tethI teNe uparanA bhAgamAM bAMkuM paDAvyuM. nIsaraNI mUkI upara caDI bahAra nIkaLyo. dhanapALa Avyo. mATInA pIMDAmAMthI cIThThI kADhIne vAMcI. "rAjA upara bAMku paDAvIne bahAra nIkaLaze." A akSaro joI rAjA Azcarya digamUDha thayo. eka vakhate setubaMdha rAmezvaranI prazasti utarAvI temAM cha zloka paMDitoe barobara vAMcyA. temAMnA dhanapALane barobara saMgata karavA be ane traNa pado ApavAmAM AvyA. harazirazirAMsi yAni rejurhari hari tAni luThanti gRdhrapAdaiH / bIjAsnaataa tiSThati kuntalezvarasutA vArAGgarAjasvasuDUMtenAdya jitA nizA kamalayA devI prasAdyAdya ca / ityantapuracArivAravanitAvijJApanAnantaraM dhanapALe nIce pramANe pUrti karIayi khalu viSamaH purAkRtAnAM vilasati jantuSu karmaNAM vipAkaH smRtvA pUrvasuraM vidhAya bahuzo rUpANi bhUpo'bhajat // 2 // kira nAmanA kavine A sAMbhaLI puSkaLa hasavuM AvyuM. "aho ! A to jaino karmavipAka prAdhAnya mAnanArA che. tenI dhUnamAM ThIka joDI nAMkhyuM." dhanapAna-"juo, barobara besADatAM te pramANe ja akSaro nIkaLe to ?" kira-"ane na nIkaLe to ?' dhanapALa-"AjathI kavitA karavAnuM ja baMdha. pachI zuM?"
Page #49
--------------------------------------------------------------------------
________________ 20 bhoje barobara tapAsa karAvI. to te pramANe ja hatuM. dhanapALane jaya thayo. A ane bIjA paNa keTalAka prasaMgo che. paNa bahu vistAra thavAthI ApyA nathI. jIjJAsuoe prabaMdhaciMtAmaNI prabhAvaka caritra vagere graMthomAMthI joI levA. dhanapALe keTaluMka dhana sAthe mArge khacyuM. AdIzvara prabhunuM eka maMdira karAvyuM, tenI pratiSThA zrI mahendrasUri pAse karAvI. pratiSThA vakhate "naye natuupAyeva-'' ItyAdi zlokathI zarU thatI dhanapALa paMcAzikA banAvI. bhojarAjanA khAsa AgrahathI tilakamaMjarI kathA bAra hajAra zloka pramANe banAvI. temAM satata tenuM dhyAna lAgeluM hatuM. khAvA pIvAnuM paNa bhAna nahotuM. zrI mahendrasUrine kathA zodhavA vinaMti karI. teoe vAdivetALa zAMtisUri pAse zodhAvavAnI salAha ApI. dhanapALa pachI gujarAtamAM aNahilapura pATaNa gayA. tyAM jaI vAdivetALasUrine mALave AvavA vijJaptI karI. teo paNa saMghanI AjJA laI mALavA dezamAM gayA. tyAM bhojarAjane ane tenI sabhAne vidvattAthI cheka karI nAMkhyA. tilakamaMjarI graMtha zodhI Apyo. pachI teo tyAMthI vihAra karI pATaNamAM AvyA. rAjasabhAmAM jaI bhoja samakSa graMthanuM vAMcana zarU karyuM. racanA atyanta rasIka hovAne lIdhe kahevAya che ke bhojarAje pustaka nIce kacoLuM mUkAvyuM. "rakhene rasa DhaLI na jAya." graMtha vAMcana puruM thayuM. bhojarAja ghaNo ja khuza thayo. kavine kahyuM - mitra ! kavikuLacakri ! A kathAmAM keTaleka sthaLe parAvartana 1. A graMtha nirNayasAgaramAM kAvyamALA saptama gucchakamAM ane jaina prasAraka sabhA taraphathI bhASAntara sahita chapAyela che.
Page #50
--------------------------------------------------------------------------
________________ 21 karo. F va:pAtu nina: / ne badale sa va:pAtu ziva: / , ayodhyAne badale dhArA nagarI mUko. zakrAvatArane badale mahAkALezvaranA maMdiranuM varNana karo. vRSabha devane badale zaMkaranuM nAma mUko, ane meghavAhana rAjAne badale mAruM nAma, A rIte AnaMdathI bharelI A kathA jagatamAM hammeza yaza pAmatI rahe ne tuM mAge te ApuM." dhanapALathI A zabdo sAMbhaLI zakAyA nahi. tene ghaNo ja kaMTALo Avyo. ane bolI gayo- "mahArAja ! mAlavAdhIza ! dudhanA pAtramAM madirA nAMkhavA jevuM thaze. kyAM sUrya, kyA khajuo, kyAM sarasava, kyAM merU ? kyAM kAMca ne kyAM kanaka ? kyAM dhatUro ne kyAM kalpavRkSa ?'' ahA !zeSe sevAvizeSa ye na jJAnanti dvinivrutAm yAnto hInakulAH kiM te na lajjante manISiNAm (tilakamaMjarI prastAvanAmAM 10mo zloka) (zeSanAganI sevA vizeSane na samajanAra hinakuLanA sarvapaNuM pAmelA sarpo vidvAnomAM hAsyapAtra nathI ? zleSa hovAthI bIjo artha--zakAra, SakAra ane sakAramAM bheda nahi jANanArA nIca kuLamAM utpanna thayelA dvijIatA (kapaTa) rAkhatA haze. teo zuM DAhyA mANasothI zaramAtA nahIM hoya ?) bhojanA krodhanI avadhi thaI. "are mUrkha ! lobhI ! lAlacU ! tane zuM karuM ? luccA ! bhogava chUTanuM phaLa.' ema kahI pustaka pAsenI sagaDI para mUkyuM. graMtha sarasarATa baLI gayo. dhanapALe varALa kADhI
Page #51
--------------------------------------------------------------------------
________________ 22 " mAlaviusi kimannaM mannasi kanneNa niccaitaMsi / dhanapAlaMpi na muMcasi pucchAmi savaMcaNaM katto ( ? ) (eka sthaLe Avo ullekha che--'ghaNA ghaNA graMtho banAvI tamArA nAma para caDAvyA chatAM rAjan ! Apane saMtoSa na thayo ? ane rasADhya kathAmAM rasakSati karavAnuM paNa cUkatA nathI ?' A pramANe ullekha hovAthI bhojarAjane dhanapALe keTalAka graMtho batAvI ApyA haze ? ane bhojanI graMthakAra tarIke paNa prasiddhi karAvI haze ? Avo saMdeha upasthita thavo svabhAvika che.) kharekhara dhanapALane AthI eka moTo AghAta thayo. bANabhaTTa pachI Avo graMtha lakhavAnuM koIe sAhasa kheDyuM nahotuM. kemake gadya karatAM padya racanA kavione sahelI paDe che. eTalA ja mATe saMskRta sAhityamAM gadya graMtho virala che. kAdaMbarI karatAM pramANamAM moTo, apUrva kalpatA bhaMDAra, ane tenA pUrvanA gadyakAromAM AvelA doSothI dUra rahelo, jIvana sarvasva graMtha kSaNavAramAM hato nahoto thaI gayo ne dhanapALa ghare gayo. cahero utarI gayo hato. khAvuM-pIvuM, snAna, pUjA to sAMbhaLe ja zAnI ? beThakamAM jaI jAjama para paDyo. ane lAMbo thaI uMcu ghAlI suto, koI sAthe bolato nahi, javAba Apato nahi. tema ciMtAne lIdhe uMgha paNa zenI Ave ? tevAmAM lADakavAI tenI putrI AvI. tenI uMmara nAnI hatI. tenuM mUgdhamukha jonArane manemUgdha banAvatuM hatuM. ane tenA tarapha vAtsalya utpanna karAvatuM, tenA netro ane lalATa tIkSNa buddhinI sAkSI puratA hatA. bApu hajI AvyA nahIM, bhojanano avasa2 vItavA Avyo, snAna paNa karyuM nathI. zuM thayuM haze ? A ciMtAthI te utAvaLI utAvaLI AvatI hatI, ane tenI capaLa AMkha pitAne zodhatI hatI. prathama to smitamukhe pAse AvI. paNa kudarata sAthe khelatA sadA AnaMdI pitAnuM avasthAntara tenA khyAlamAM ekAeka
Page #52
--------------------------------------------------------------------------
________________ AvI gayuM, tene saheja bhaya lAgyo, pAse AvI, vAMsA para hAtha mUkI mUkha pitAnA mUkha tarapha laI jaI zAMta avAje bolI- bApU ! o bApU !! Aja Ama kema ?" javAba na maLyo. phera pUchavA prayatna karyo bolone, zarIra asvastha che ? mAthu du:khe che ? Aja kema mArI sAthe bolatA nathI ?' bALAnA zabdomAM snehArda bhaktinuM pUrajosa hatuM, tenuM hRdaya cImaLAI jatuM hatuM. mUkhapara glAnI patharAI gaI hatI. sahRdaya kavi keTaluMka sahana karI zake ? chevaTe dhanapALane bolavuM paDyuM. "kaMI nahi, bahena ! jA, jamI le. mane Aje ThIka nathI." zuM thayuM che ? kaho, mane nahi kaho ? huM kAraNa jANyA vinA jamavAnI ja nathI." "tuM haTha na kara. jA jamI le. tAre bALakane jANavAnI kaMI jarUra nathI." nA, kaho te sivAya ahIMthI uThavuM che kone ?" dhanapALe na chUTake hakIkata kahI. "haze je thayuM te thayuM. paNa tame uTho ane snAna karI bhojana lyo. kathA mane yAda che. kAraNa-jyAre Apa lakhatA hatA tyAre vakhate vakhate huM AvatI hatI ane te vAMcatI hatI. je mane yAda che. te huM lakhAvI ApIza." dhanapALa putrIne bheTI paDyo. ghaNo ja khuzI thayo. snAna karI jamyo. putrInA mukhathI badhI kathA sAMbhaLI pustaka para lakhI. traNeka
Page #53
--------------------------------------------------------------------------
________________ 24 hajAra zloka pramANa ghaTADo thayo. paNa pAchaLano keTaloka bhAga navo banAvI graMtha pUro karyo. koInA mate dhanapALanI putrInuM nAma tilakamaMjarI hatuM. te parathI graMthanuM nAma paNa tilakamaMjarI pADyuM. temaja vaLI koInA mata pramANe prathamanA kharaDA (repha) parathI graMtha pharIthI lakhyo. dhanapALanuM mana graMtha lakhavA parathI ne dhArAnagarImAM rahevA parathI uThI gayuM. tenuM mana bahAra cAlyA javA utsuka thaI gayuM. eka divase bhojarAja maLelA ane pUchyuM "kema hAla koI graMtha raco cho ?' AranAlagaladAhazaGkayA manmukhAdapagatA sarasvatI / tena vairikamalAkacagrahavyagrahasta na kavitvamasti me // eka vakhata bhojarAja sabhAmaMDapamAM beThA hatA. kAvyavinoda cAlato hato. tevAmAM bahArathI pratihArIe AvI ghUMTaNIe paDI praNAma karI eka bhojapatra rAjAnA hAthamAM mUkyuM bhojarAje AzcaryathI lIdhuM. temAM zloko lakhelA hatA te sabhA samakSa vAMcyA. zambhurgauDamahAmahIprakaTake dhArAnagaryAM dvijo viSNurbhaTTiamaNDane pazupatiH zrIkanyakubje jitaH / yenAnye'pi jaDIkRtAH katipaye jalpAnile vAdinaH soDya dvAri saMmati: kSitipatti ! dharma: svayaM tikRti , yaH ko'pi paNDitaMmanyaH pRthivyAM darzaneSvapi / tarkalakSaNasAhityopaniSatsu vadatvasau // "baro garviSTha ! bolAvo, bolAvo. sabhAmAM bolAvo. jo pratihAra '
Page #54
--------------------------------------------------------------------------
________________ 25 darekane tuccha gaNato dharmasabhAmAM Avyo ane bolavA ja mAMDyo "basa, AjathI vidvAnone mada gaLI gayo samajo. A tapodhana rUpe sarasvatI tamArI sAme khaDI thayela che. he dhArAdhipa ! A tamArI samakSa hAtha uMco karuM chuM, ane kahuM chuM-ke jagatamAM je koIpaNa mahAvAdI hoya te AvI jAya ane mArI sAthe vAda kare. paNa mane khAtrI che ke huM bolavA ubho thayo eTale jagatamAM koIpaNa ema nahIM kahe ke huM vAdI chuM. bRhaspati bicAro mUrkha che, IdranuM to gajuM ja zuM ? huM ja jagatamAM vAdIndra chuM. mahezvara ! A pRthvI para huM ja AcArya, kavi, vAdi, paMDita, joSI, vaidya, maMtravAdI ane taMtravAdI chuM. vadhAre to zuM paNa siddhasArasvata paNa huM ja chuM." vAdIe Asana lIdhuM. teno veSa ane dekhAva joI rAjAne vicitratA lAgI, jIjJAsAthI pUchyuM. "ApanuM gAma ? nAma ?" "lATa dezamAM bharUca gAma. nAma sAkSAta dharma" ApanuM darzana ?" "darzana kaulamatanishngkN madirAM pibanti nRpalaM khAdanti ye nirdayAzcaNDAlImapi yAnti nighRNatayA te hanta kaulA vayam // guru koNa ?" "guru ?" hasIne "guru kSetrapALa." "eTale ?"
Page #55
--------------------------------------------------------------------------
________________ "ema nahi samajAya, sAMbhaLo mArA pitAnuM nAma suradeva, mAtAnuM nAma sAvitrI. ame traNa bhAMDuo chIe. mArA bhAInuM nAma zarma, ne benanuM nAma gomatI hatuM. bacapaNamAM ApaNe moTA tophAnI hatA. kamAvAnI to vAta ja zI ! bApA kaMTALyA. "bhAI ! kamAo. kaMIka kamAo. paisA vinA anAja maLatuM nathI. pachI ame tAruM peTa zI rIte bharIe ?' "peTa na bharo to kAMI nahIM. A gharamAM rahevuM ja che kone !" ema kahI bhAI gherathI nIkaLyA. bAlyavaya temAM vaLI chAgaTA bhAIbaMdho, pachI pUchavuM ja zuM ? koI nokarImAM paNa na rAkhe. kemake bhAI badhe lakSaNe pUrA ja to. chevaTe ekane tyAMnA khetaranuM rakhopuM rAkhyuM. khetaramAM paDyA rahIe. paTelanuM bhAta Ave temAMthI khAIe. paNa khetaranA pALA para pratiSThita khetarapALanI pUjA karyA vinA anna-pANI levuM harAma. eka divase paTelane ghare gayo. mane AMje tyAM ja jamI levA puSkaLa Agraha karyo. ' kahyuM - "kSetrapALanI pUjA karyA vinA huM khAvAno nathI. mATe pUjA karI AvuM." ema kahI khetaramAM Avyo. pUjA karI. khetaranI bahAra AvI ubho hato. tevAmAM kSetrapALanI zaktithI utpanna thayelI eka nagna yogInI joI. teNe eka zeraDI mAgI. meM be ApI. teNe zeraDI khAdhI, mane pUchyuM -"tuM mArAthI zaramAya che ?" "nA" eTale teNe rasano kogaLo mArA moMmAM nAkhyo ane mAre mAthe hAtha mUkI cAlI gaI (adazya thaI).
Page #56
--------------------------------------------------------------------------
________________ 27 huM paNa sIdho pUrva gaMgAnA (prAya:narmadA) kinArA tarapha cAlyo gayo. pharatAM pharatAM akasmAt mArA mukhamAMthI siddha sArasvata kAvya nIkaLyuM - ete mekalakanyakApraNayinaH pAtAlamUlaspRzaH saMtrAsaM janayanti vindhyabhidurA vArAM pravAhA: puraH / helodvartitanartitapravihatavyAvartitaprerita-- vyaktasvIkRtaninutaprakaTitaprodbhUtatIradrumAH pachI hoDImAM besI ghera gayo. mArA bApe pUchavuM- kema savAramAM kyAMthI Avyo ?" ema kahI mArA mA-bApe mArA para hAtha pheravyo. bhAIe praNAma karyA. bena harSabhera bhAI bhAI karatI AvI. badhAne rokaDuM parakhAvyuM. mAtarmA spRza mA spRza, tvamapi me mA tAta ! tRptiM kRthAH bhrAtaH kiM bhajase vRthA, bhagini kiM niHkAraNaM rodissi| niHzaGkaM matinAM ItyAdi. huM kaula matano chuM. mATe mAro sparza na karo. ema kahI gherathI nIkaLI rAjana tamArI sabhA jItavA Avyo chuM. A rIte mAro guru kSetrapALa che. koNa mArI sAme AvI zake tema che ?" rAjA vicAramAM paDyo. dareka vidvAno jhAMkhA thayA. "mitra dhanapALa ! A vakhate tuM kyAM cho ?'' ekAeka rAjAnA hRdayamAM dhanapALa yAda Avyo. "vAdIrAja ! amArA mahAvAdI bahAra gAma gayA che. teone bolAvavA Aje mANaso mokaluM chuM. teo Ave tyAM sudhI Apa ahIM rAjayatithi thaI raho." dhanapALanI zodha karavA cAre tarapha mANaso mokalyA. chevaTe teno patto lAgyo ke amuka ThekANe che.
Page #57
--------------------------------------------------------------------------
________________ 28 tilakamaMjarI graMthane bAlI nAMkhavAthI dhanapALanuM mana ekadama uMcuM thayuM te dhArAmAMthI nIkaLI satyapura (sAcora) mAM rahevA gayo. tyAM mahAvIra svAminuM maMdira hatuM. te joI tene bahu ja AnaMda thayo. ''veva nimmata--'' ItyAdi virodhAbhAsAlaMkRta stuti banAvI dhanapALa sAcoramAM nivRttimaya divaso gALato hato. guru mahendrasUri pAsethI jaina zAstrano sAro bodha meLavyo hato. tethI zAsrAvalaMbana pUrvaka adhyAtmAnubhavano rasa leto hato. A vakhate te saMpUrNa jaina thaI cukyo hato. jaina gRhasthavrato pALato hato. jinapUjA, satzAstra manana, saMtono satsaMga, paropakAra, nityaniyama pAlana A tenA dinakRtyo hatA. saMpatti hatI. kamAvAnI ciMtA nahotI. A vakhate tenI yuvAvasthAno ghaNo bhAga gaLI gayo hato. arthAt vRddhAvasthAbhimukha hato. eTale nivRttine vadhAre Icchato hato. zodhatA zodhatA bhojanA mANaso sAcoramAM AvyA. dhanapALane maLyA. mALave AvavA ghaNuM samajAvyo. paNa koI rIte mAnya na karatAM udAsInatAthI javAba Apyo. "huM AvavAno ja nathI. hAla nivRtti levA IcchuM chuM, ane tIrtha sevI chuM.' teo vIle mhoMe pAchA AvyA. rAjAne hakIkata kahI. pharIthI eka patra lakhI teone mokalyA. sAcoramAM jaI teoe patra dhanapALane Apyo. dhanapALe patra vAMcyo. ''svasti zrI sAcoranagare, kavIndra zrI dhanapALa taraphathI AzIrvAda sahA IcchuM chuM. mALavarAja bhojanA abhinaMdana avadhArazo.'
Page #58
--------------------------------------------------------------------------
________________ 29 kavirAja ! Apa moTAbhAI cho. huM nAno chuM. kAraNa ke zrImuMje Apane putra tarIke svIkAryA hatA. mArA bolavA sAmuM Apa viMDalane jovAya ? to paNa, joke Ape amArA parathI mAyA utArI, amone tajyA, avaMtI paNa tajyuM, chatAM jaya parAjayanuM sthAna tamAruM avaMtI ja che. e cokkasa mAnajo. tethI mArI khAtara Avo yA na Avo, tenI mane ciMtA nathI, ane te mATe mAro Agraha paNa nathI. paraMtu A kaulamatano tApasa dhArAnI sabhA jItI jaze, e tamane rucatuM na hoya, to A patra dekhatAM turata Avo. A sivAya vadhAre huM Apane kaMI paNa kahI zakato nathI. sAmAnya paNa mANasa avasara Avye thoDAmAM ghaNuM samajI jAya, Apa to mahAvidvAna cho. eja'' dhanapALanA hRdayamAM svadeza prema uchaLyo. turata te dhArA tarapha ravAnA thayo. sahRdayI bhoja page cAlI sAme gayA. banne mitro bheTyA. bhoja-mAro aparAdha mApha karo." dhanapALanI AMkhomAM harSAzru AvyA. "mahArAja ! huM brAhmaNa chuM chatAM jaina chuM. nispRha chuM ane teonA vrato pALavA utsuka chuM. temAM (nivRttipradhAna dharmamAM) mAruM citta lAgeluM hatuM. tethI AvavAnI IcchA na hatI. bAkI mAnApamAna to mAre samAna ja che.'' "mane paNa koI jAtano aNagamo nathI. paNa, dhanapALa! tuM jIvatAM A kaula ApaNI dhArAnI sabhA jItIne jAya, A parAbhava tAro che, e mane sAle che.''
Page #59
--------------------------------------------------------------------------
________________ 30 "mahArAja ! akaLAo nahi, e bhikSuka thoDA vakhatamAM jItAze, emAM kAMI zaka nathI.' dhanapALa potAnA jIrNa gharamAM gayo. bhojarAja rAjamahele gayo. 8 savAre dhanapALa sabhAmAM gayo, bhoje pUchyuM "gharanI zI sthiti che ?'' dhana-pRthujArtasvarapAtra bhUSitani:zeSaninuM reva ! vilasatkareNugahanaM saMprati samamAvayoH sadanam bhojarAje dharmane bolAvyo ane kahyuM vAdIrAja ! vAdIgarvApahArI dhanapALa paMDita AvI gayA che. calAvo vAda." dharma-zrIchittape mAnaziSye sabhye samAmara monAne sArasvate strotasi me plavantAM palAlakalpA dhanapAlavAcaH // (dhanapa eTale he! dhana ApanAra rAjA ! Apa sabhya cho eTale mArA sArasvata pravAhamAM parALa jevI ALavANI kyAMya taNAI jAya che. bIjI rIte dhanapALanI vANI kyAMya taNAI jAya che.) enA e zabdomAM dhanapALe javAba Apyo. (mArA sArasvata pravAhamAM mArI vANI parALanI peThe upara tarI Avaze.) chevaTe dhanapALe samasyA ApI, samasyA-TuM vyomAnbombeTamiva navAtprApya patanan nizAnaurvizlaSyatghanaghaTitakASThA vighaTate /
Page #60
--------------------------------------------------------------------------
________________ 31 A samasyA aneka rIte dharme purI. paNa eke mAnya na thaI, chevaTe nIce pramANe purI vaNigvaccAkrandatviSi zakunikolAhalagaNe nirAdhArAstArAstadanu ca nimajjanti maNayaH 112 11 A zrutikaTu caMdrAsta varNanamAM nyUnoktidoSa Avelo hovAthI vidvamAnya na thaI. cIDAyo. "samasyA para paDo vajra !'' dhanapALe samasyA purI asAvapyAmUlatriTitakarasantAnatanika: prayAtyastaM srastaH sitapaTa iva zvetakiraNaH // 1 // dharmanuM moM paDI gayuM. bhojarAjanA hRdayamAM harSa ubharAI Avyo. dhanapALanA kahevAthI dharmane lAkha sauneyA ApavA lAgyA. dharme AnAkAnI karatAM kahyuM jyAre keTalAka mANaso garviSTha thaI dAna ApavA bese che, ane ame kaThora thaI te levA hAtha nIco karIe, e keTalI nIca bAbata che. mATe huM asAradhana levAno ja nathI. mAnabhaMga thayA pachI to dhana levAya ja kema ?'' dhanapALa tarapha pharI jagatamAM kavi dhanapALa ! eka tamane joyA, tamArA sivAya hAla bIjo koI vidvAna nathI. e mArA manamAM nakkI thayuM kavireko'pi dhanapAlo dhiyAM nidhiH / iti pratItaM maccitte, budho nAsti nu nizcitam " dhanapALa--"nahIM, nahIM, evuM na kahetA, aNahilapura pATaNamAM zrI vAdivetALa zAMtisUri mahAn vidvAna che.' pachI kavie ane rAjAe AzvAsana ApyuM. dhanapALe pATaNa tarapha ravAnA karyo.
Page #61
--------------------------------------------------------------------------
________________ 32 te zrI zAMtisUrine maLavA gayo. jatAM jatAM kaheto gayo. Aja sudhI mAruM vacana kyAMye khaMDita thayuM nahotuM. mATe mAruM vacana khaMDana karanAra dhanapALa ! tame sAkSAt sarasvatI cho, brAhmaNa nathI." dharma pATaNa gayo. sUrIzvara sAthe vAdamAM hAryo. nirahaMkAra thaI sUrinI stuti karI potAne tyAM gayo. prAtaHkALe dharmane rAjAe bolAvyo, samAcAra maLyA ke "te ahIM nathI." dhanapALe kahyuM "evI kahevata che ke "dharmano jaya thAya, adharmano jaya na thAya." paNa e kahevata khoTI paDI, chevaTe "dharmanI gati utAvaLI' e kahevata sAcI paDI." (arthAt dharma ahIMthI jaldI cAlyo gayo che.) rAjA hasyo ane kahyuM - "jIva vinAnA zarIra jevI tamArA vinA mArI sabhAnI sthiti che. mATe mitra ! ahIM ja raho. javAno vicAra mUlatavI rAkho." dhanapALane saMtoSa thayo. pachI tyAM ja rahyo. bhojane ane gujarAtanA rAjA bhImadevane paraspara vaimanasya hatuM eTale ekabIjAne lAgamAM levA prayatna karatA hatA. Ave prasaMge sUrAcArye gurjarezvarane eka bhojathI viruddha zloka banAvI ApI bhojanA hRdayamAM kopa utpanna karyo hato. chatAM bhoje eka sArA vidvAnanI kadara karavA khAtara teone ghaNA ja mAnathI bolAvyA hatA. teoe tyAM jaI temanI sabhA jItI. bhoja aMdarathI kopyo. dhanapALa cetI gayo. sUrI pAse mANasa
Page #62
--------------------------------------------------------------------------
________________ 33 mokalI kahevarAvyuM ke bhoja tamAro ghAta karaze. mATe mAre ghera cAlyA Avo.'' kharekhara bhoje te pramANe karyuM, eTale upAzrayanI cAre tarapha ghoDesavAronI TukaDI goThavI dIdhI, sUrI veza badalI dhanapALane tyAM rahyA. pachI keTalAka taMboLI loko gujarAtamAM AvavAnA hatA teone jamADI so sonAmahora ApI sUrine gujarAtamAM sahI salAmata pahoMcADI devA bhalAmaNa karI. sUri gujarAtamAM sukhe pahoMcI gayA. A rIte dhanapALe sUrAcAryane bacAvavAmAM mahenata lIdhI hatI. pAchalI vayamAM dhanapALa dhArAmAM ja rahyo. paNa teNe have pachIno vakhata nivRttimAM ja gALyo. zrI mahendrasUri pAsethI gRhastha dharma barobara samajI uMcA prakAre tenI pAlanA karI. dhanapALa mahendrasUrino ananya bhakta hato. temanA mATe dhanapALa pote zuM kahe che ? juo-- sUrirmahendra evaiko vaibudhArAdhitakamaH / yasyADamartyapitaprauDhi: viviyandvandva: z // (tilakamaMjarI) (vidvAnoe sevelA zrI mahendrasUri ekalA ja che. devatAo vaDe sevAto mahendra paNa eka ja che. jenuM vacana kavione vismaya pamADanAruM ane daivi prauDhine vahana karanAruM che." bhojarAje tenI nivRttimAM jema bane tema madadagAra thavAya tevA sAdhano ane sagavaDa paNa yojI ApyA chevaTe cUsta zramaNopAsaka thayo hato. e bAbatanuM sarTiphIkeTa zrI yazovijayajI upAdhyAya paNa Ape che. dharmaparIkSAmAM 'paramazrAvaNa dhanapAtenApyum-- '' zobhana munie yamakamaya 'mavyAnmona' ItyAdi stuti banAvI tenA para dhanapALe ja TIkA lakhI che.
Page #63
--------------------------------------------------------------------------
________________ 34 mahendrasUrinA prayatnane pariNAme AIddharmI A banne bhAIonA avasAnathI te vakhatanI sAhitya vADI sunI thaI gaI.' 1. sudhAraNA A bIjA prakaraNamAM pahelA vibhAgamAM muMja pahelAno rAjyakartA siMdhurAMja gaNela che, te bhrama thavAthI lakhAyuM che, kharI vAta evI che ke vairasiMha rAjAe muMjane dattaka karI lIdhA pachI temane siMdhurAja putra thayo. eTale moTo hovAthI muMja rAjA thayo. banne bhAIne ghaNe bhAge aNabanAva rahyo che ane muMje chevaTe teno aMta ANyo che. muMja pachI gAdIe AvanAra bhojarAja A siMdhurAjano putra che." A hakIkata joI bIjuM yathAtathya samajI levuM. - lekhaka
Page #64
--------------------------------------------------------------------------
________________ III tilakamaMjarI graMtha paricaya - dhanapALa kavinuM jIvana caritra prabhAvaka caritra ane prabaMdha ciMtAmaNI parathI sArAMzarUpe lIdhuM che. tilakamaMjarI graMthanI utpatti ane te graMthanI mahattAnA saMbaMdhamAM kaMIka kahevA dhAruM chuM. tilakamaMjarI graMtha kevA sabaLa kAraNathI racavo paDyo ? tenA uttaramAM bIjA badhA karatAM kavinA potAnA ja zabdo vadhAre pramANabhUta gaNAze. ApaNe AgaLa joI gayA ke kavi ane rAjA ananya mitra hatA. kavi jainadharmI thayo. rAjAne jainazailInI jJaparijJAe jIjJAsA thAya e svabhAvika che. ane te jIjJAsAnI preraNAthI svAyatta samartha kaLA vidhAyakane namUno jovA prere, e paNa eTaluM ja svAbhAvika che. kavi ja kahe che ke nizeSavAGamayavido'pi jinAgamoktAH zrotuM kathAH samupajAtakutUhalasya / tasyAvadAtacaritasya vinoda to rAjJaH sphuTAdbhutarasA racitA katheyam // (samasta zAstramAM kuzaLa chatAM jInAgamokta kathA sAMbhaLavAnI IcchAvALA te saccAritrazILa mahArAjA bhojane vinoda ApavA adbhUta rasavALI A kathA racI che.) kathA racavAnuM kAraNa spaSTa rIte upara pramANe kavi Ave che.
Page #65
--------------------------------------------------------------------------
________________ 36 bhojakRta kathA dahana, putrIkRta punaHsaMdhAna vagere bAbatomAM caritra graMthomAM lakhelI hakIkata sivAya bIjuM pramANa jaNAtuM nathI. eTale e vAta mAnavAmAM AMcako khAvo paDe che. kavie paNa svaya ullekha karyo nathI. mAtra caritragraMthamAMno eka zloka kaMIka sAkSI Ape che kharo. tilakamaMjarInA dAha pachI dhanapALa rAjayasabhAmAM jato nahIM. tevAmAM acAnaka meLApa thatAM bhoje pUchyuM ke kema kaMI graMtha raco cho ? javAbamAM dhanapALe kahyuM AranAlagaladAhazaGkayA manmukhAdapagatA sarasvatI / tena vairikamalAkacagrahavyagrahasta ! na kavitvamasti me // A zlokamAM dAhanI zaMkAthI mArA mukhamAMthI sarasvatI cAlI gaI che. dAhanI zaMkA bhojarAjakRtagraMtha dAhanA apakRtyanA ThapakArUpe hoya, kadAca graMtha bALyo eTale sarasvatIne paNa vicAra thayo ke kadAca bhojarAja mAre rahevAnA sthaLagALAne paNa dAha lagADe eTale te cAlI gaI che. ema kahevAmAM graMtha dAha vyaMgyArthathI jaNAya che. rAjAnA A kRtyathI te sahRdayI gaNAto hato, temAM paNa kSati thaI. evuM uttarArdhamAM sUcana jaNAya che. zatruonI lakSmI AkarSavAmAM vyagra hAthavALA he rAjanuM huM kavirAja nathI. tame laDAI karavAmAM zUrA kSatriya cho. sAhityamAM zuM samajo ? tamArA hAtha kaThora che. eTale have tamArA jevA sAme huM kavi tarIke jAhera ja thato nathI. A zlokamAM rAjAne sakhata Thapako che. A uparathI tilakamaMjarIno dAha thayo hoya ema mAnavAne kAraNa maLe che. have bhoja prabaMdhamAMA zloka, koI videzI kavi bhojarAjanI sabhAmAM Avyo. sabhAmAM moTA moTA kavio joI te bicAro DaghAI gayo. ane uttara pramANe pote kavi nathI paNa eka sAmAnya mANasa che evuM jAhera kare che. paNa e vAtane A zlokArtha anurUpa nathI jANato. graMthadAha ane
Page #66
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAjAnI asahRdayatA spaSTa rIte A zloka sUcave che. kadAca dhanapALanA saMbaMdhamAM A banAva na banyo hoya, bIjA koI rAjAne kavinA saMbaMdhamAM banyo hoya ane dhanapALa paraka daMtakathAmAM joDAyo hoya. teno ullekha caritragraMthomAM hoya. Ama kalpanA karIe to e zloka graMthadAhanA ThapakA paraka kharo. bhojarAja jevo sahRdayI AvuM apakRtya na kare e anumAnane paNa pUrI maLe ane te saMbaMdhamAM kavinuM mauna ApaNane madada Ape. AmAM khAsa pramANane abhAve kaMI cokkasa kahI zakAtuM nathI. A kathAnuM mULa zemAMthI levAmAM AvyuM che. te jANI zakAtuM nathI. kavi lakhe che ke, "ninAmo' jinanA AgamamAM kahelI kathA sAMbhaLavAnI IcchAvALA rAjAnA vinoda mATe banAvI. A sthaLe vinAmo no zo artha karavo ? jinAgamamAM kahelI, ke jinAgamamAM kahelA tatvajJAna pramANe (jainazailIthI) banAvelI ? pahelo artha levAnuM ApaNI pAse hAla kaMI pramANa jaNAtuM nathI. eTale bIjo artha levo vadhAre ThIka lAge che. vaidika kathAzailI ane jaina kathAzailImAM amUka amUka lAkSaNika bheda che. e AgaLa para batAvIzuM. kAvyaracanA apUrva che. te saMbaMdhamAM AgaLa lakhIzuM. paNa temAM teNe jainazailI bahu ja khubIthI goThavI che. e racanA jainazAstranA sArA paricayanI sAkSI Ape che. kAdaMbarImAM jema kathAbIja tarIke paMDarIkanI vIsaMsthalAvasthA che. puMDarIka mahAzvetA tarapha na AkarSAyo hota to AkhI kathA utpanna ja na thaI zakata. sAhitya dRSTithI kAdaMbarIkAranuM A kathAbIja bahu ja manoramya jaNAya che. dhanapALanI kathAmAM pAramArthika dRSTithI sugrAhya bIja rAkheluM che. jvalanaprabha deva
Page #67
--------------------------------------------------------------------------
________________ 38 ane prIyaMgasuMdarI devI devabhavamAM paNa pAchaLathI sukRtya karI puNya upArjana karavAthI A saMpatti pAme che. caMdrApIDane ane kAdaMbarIne pUrvano kaMI saMbaMdha jaNAto nathI. paraMtu A nAyaka nAyikAne pUrvabhavano saMbaMdha che. tene baLe A harivahananA bhAvamAM paNa banne ekabIjA tarapha AkarSAya che ane Akhare banne maLe che. kAdaMbarImAM patralekhA pUrvabhavanuM saMbaMdhI pAtra che. paNa te ghaNe bhAge taTastha pAtra che. devI hakIkato sAthe ane graMthomAM saMbaMdha Ave che. te, te kALane mATe anivArya che. puMDarIka ane mahAzvetAno vRttAnta jema kathAmAM lavaNa umere che. tema ahIM paNa samaraketu ane malayasuMdarIno vRttAnta kathAno vistAra vadhAre che ane kathAne ati rasIka banAve che. teo banne paNa pUrvabhavanA sumAlI ane prayavaMdA devIrUpe saMbaMdhI che. jvalanaprabha ane priyaMsuMdarInI mAphaka joIe tevuM sukRtya nahi karI zakelA hovAthI temaja prayavaMdAe cyavanakALe sarvajJa bhagavAnanA vacana para avizvAsa lAvI hRdayamAM pativiyogathI duHkhI thaI. tethI A bhavamAM paNa tene vadhAre kaSTa anubhavavuM paDe che. kAdaMbarImAM puMDarIkanuM zarIra caMdralokamAM jAya che. pharI te ja zarIre pAcho sajIvana thAya che. caMdrApIDanA zarIranI rakSA thAya che. jIva bIjo avatAra le che. pAchaLathI te ja zarIramAM pAcho jIvano saMcAra thaI caMdrApIDa rUpe jIva thAya che. vaizAmpAyana mAnuSI zarIra choDI popaTa thAya che. AvuM bIjI paNa aneka paurANika kathAomAM banatuM ApaNe joIe chIe. jainazailImAM keTalIka taphAvata che. koIpaNa pAtranuM maraNa thatuM nathI. maraNanI sthitimAM lAvI mUke che. paNa maraNa thatuM ja nathI. jo maraNa thAya to pharI jIvI zake nahi. A jainazAstrano niyama che. temaja enuM e zarIra kAyama rahI zakatuM nathI. eTale mAnuSI zarIra devalokamAM jaI zakatuM nathI.
Page #68
--------------------------------------------------------------------------
________________ 39 deva ane manuSyo sAthe sagapaNano saMbaMdha paNa raheto nathI. yadyapi ! pUrvabhavano saMbaMdha hoya che. paNa cAlu bhavanA saMbaMdha hotA nathI. devamaMtra ke auSadhInA prabhAvathI mAnuSI zarIra vikRtI pAmIne tiryaMca jAti banavAnA ghaNA dAkhalAo jainazAstramAM maLe che. paNa khyAla rAkhavAnuM ke te zarIramAMthI jIva bahAra nIkaLIne bIjuM tiryaMca jAtinuM zarIra dhAraNa kare ema manAtuM nathI. ema banyA pachI te ne te zarIre pAcho manuSya na thAya A khAsa nimaya jovAmAM Ave che. vaizampayana popaTa thAya che. paNa mAnuSI zarIra tyAgIne. tevI ja rIte A kathAmAM gaMdharvakane popaTa banAvavAmAM Ave che. paNa enA zarIranI vikRtI thAya che. Avo banAva kAdaMbarImAM paNa che. kapiMjala ghoDo bane che. vaLI taLAvamAM paDI kapiMjala rUpe bane che. A banAva gaMdharvaka jevo jaNAya che. jAtismaraNa jJAna, munidezanA, pUrvabhava kathana vagere jaina kathAonA acUka padArtho AmAM saMkaLAyelA che. A kathA, jainazailI mATe vAdI vetALa zrI zAMtisUrIzvare zodhI che. nahIM ke kAvyadRSTithI. kavie kavitAI to khUba khIlavI che. A saMbaMdhamAM muni mahArAja jinavijayanA zabdo pUratA che. bANanI kAdaMbarI jevI vistRta gadyamAM ane AkhyAyikAnA AkAramAM thayelI che. pAtra ane vastu bane kavinA kalpelA hovAthI saMskRta sAhityanuM te eka apUrva naoNvela ja kahI zakAya. ayodhyAnagarInA meghavAhana rAjA harivahana kumAra kathAno mukhya nAyaka ane vaitADhya parvata upara AvelA rathanUpUra cakravAla nAmaka nagaranA cakrasena vidyAdharanI kumArI tilakamaMjarI mUkhya nAyikA che. A banne daMpatine agra karI kavie kathAnI vicitra ane rasabharI ghaTanA karI che. madhyamAM samaraketu ane malayasuMdarIno vRttAMta sAMdhI kathAnI vistRtI ane prakRtimAM vRddhi ane samRddhi ANI che. dharmasaMbaMdhI
Page #69
--------------------------------------------------------------------------
________________ 4) jAtIyatA jaNAvavA mATe sthAne sthAne jaina vicAro ane saMskAro kathAnA pAtromAM pUryA che. zakkAvataratIrtha, yugAdhijina maMdira, valanaprabha nAmA vaimAnika deva, vidyAdhara muni, naMdIzvara dvIpa, vaitADhya parvata, aSTApada parvata mahAvIra nirvANa mahotsava ane sarvajJa evA jayaMtarasvAmI dvArA pUrvajanma kathana-ItyAdi prabaMdhothI jaina-jagatnI rUparekhA AlekhI che. e sivAya kAvyAnAM varNanIya aMgo-jevA ke, nagara udyAna, parvata, araNya samUdra, sarit sarovara, prAtaHkAla, sAyaMkAla, nizA, Aloka, aMdhakAra, samayavarNana, yuddha ane naukA AdinAM varNano,-ati AzcaryakAraka rIte varNavyA che. prAkRtika dRzyo ane vastu-svabhAvo bahu ja suMdara ane sukSma dRSTithI AlekhavAmAM AvyA che. pratyeka varNana rasa ane alaMkAra dvArA pUrNa poSavAmAM AvyuM che. prabhAva varitra' nA lekhaka kahe che ke "rasAna nava pUrAM koTi prapitA: vivaIi' temAM atyuktino leza paNa sahRdaya vAcakane jaNAto nathI. kAvya madhulolupa rasika-bhramarone citta-vinoda mATe SaDaRtunA puSpothI sugaMdhita naMdanavana samAna navarasathI pUrita A kamanIya kAvya che. kAdaMbarInAM vistRta varNano ane dIrgha-samAso kAvyamarmajJanA komalAnta:karaNane jyAre kadaMkita kare che tyAre, tilakamaMjarInA saMkSipta vRttAntano ane sarala vAkyo smaraNa-sUtronI mAphaka hRdayapaTa upara suMdara rIte aMkita thaI vAraMvAra smRtipathamAM AvyAM kare che. zabdanI lalInatA ane arthanI gaMbhIratA manojJa manane mohita kare che. sthAne sthAne nIti ane sadAcAranA uccArita ullekhathI vivekI vacanananI vRtti sanmArga-strota tarapha AkarSAya che. saMsAranI svAbhAvika kSaNabhaMguratAnA svarUpane prakaTa karanArA mArmika upadezothI tattvajJanA hRdayamAM nirvedanA aMkuro uddagame che. yathocita sthAne AvelA prasaMgothI vAcakanI vicArazreNI kSaNamAM zaMgArarasamAM
Page #70
--------------------------------------------------------------------------
________________ 41 DUbe che. to kSaNamAM karUNarasamAM nimagna thaI jAya che. kSaNamAM sAkSAt dharmasvarUpa eka mahAtmAne joI citta bhakti tallIna thAya che. to kSaNamAM ati bhayAnaka eka vetAlane joI samagra zarIra bhayathI romAMcita thaI jAya che. AvI rIte ''asti''tvanA mULamAMthI zarU thato rasapurita vAkyapravAha himAlayanA garbhamAMthI nikaLelA bhAgirathInA srotasamI mAphaka uttarottara vRddhi pAmato aMte ''jJAnandra'' nA udadhimAM aMtarita thaI jAya che. bhojana karatI vakhate ekalA miSTAnnathI jema manuSyanuM mana kaMTALI jAya che ane tenAthI virakta thaI, vacamAM vacamAM tIkhA ke khATA svAdavALI svAdiSTa vastu khAvAnI IcchA thAya che. tema kathAnA rasAsvAdana samaye paNa kevaLa gadyathI vAcakanI vRttimAM viraktatA AvavA na pAme, te hetuthI, kavIzvare ucita prasaMge mogarAnI mALAmAM gulAbanA puSponI mAphaka madhura alhAdaka ane suMdaravarNaviziSTa, nAnA jAtinAM padyo sthApana karI, suvarNamAM sugaMdha bheLavyuM che. kavinI pUrve kAdaMbarI Adi kathAo vidyamAna hatI ane temano Adara paNa vidvAnomAM ati hato. paraMtu teomAMthI koI kathA jyAre kevaLa zloSamaya hatI to koI kevaLa gadyamaya, tyAre koI padyaprAdhAnya ja. e kathAo sarvaguNasaMpanna hovA chatAM paNa temanI e ekAMtatA gulAbanA phulamAM kAMTAnI mAphaka, sahRdayonA hRdayamAM khaTakatI. temanA vAMcana vakhate rasikonA manamAM vahetI rasanI dhArAno vega skhalAto. temano e doSa, sAhityakAro potAnA nibaMdhomAM spaSTapaNe prakaTa karatA. dhanapAlathI paNa e saMbaMdhamAM mauna nahI rahevAyuM. potAnA pUrvanA mahAkavionA guNo mUktakaMThe gAvA chatAM paNa, temanI te duSita kRti mATe Takora karI ja dIdhI che. tilakamaMjarInI prastAvanAmAM kahe che ke
Page #71
--------------------------------------------------------------------------
________________ 4 2 "varNayukti dadhAnApi snigdhAMjanamanoharAm / nAtizleSaghanA zlAghAM kRtirlipirivAzrute // azrAntagadyasantAnA zrotRNAM nirvide kathA / nAti padapravura vapUpi kathArasa che' tAtparya e che ke, janonA manane haraNa karanArAM evAM madhura varNanayukta hovA chatAM paNa ati zleSavALI kavinI kRti prazaMsA pAmatI nathI. satata gadyavALI kathA paNa zrotAone AnaMda ApI zakatI nathI temaja pracura padyovALI caMpUkathA paNa rasa poSI zakatI nathI. kavinA A traNa AkSepo, kramathI subaMdhu kavinI 'vAsavadattA, bANakavinI 'kAdaMbarI' ane trivikramabhaTTanI "nalakathA' upara thayelA jaNAya che. prathamanuM zleSakAThinya, bIjInuM gadyaprAdhAnya ane trIjInuM padyaprAcarya suprasiddha ja che. sAhityajJonI dRSTimAM, A kRtio, temanI lokapriyatAne lIdhe, kAMIka hanaguNavALI jaNAyelI hovAthI dhanapAle potAnI kRtine e traNe mArgothI dUra rAkhI. navA ja mArge doravI che. AmAM nathI saghana zloko ke nathI kaThina pado. temaja satata gadya paNa nathI ane pracura padya paNa nathI. samagra kathA sarala ane suprasiddha pado dvArA prasAda guNa vaDe alaMkRta thayelI che. thoDA thoDA aMtara pachI, prasaMgocita sthAne ekeka, babbe ke tethI vadhAre bhAvadarzaka padyo paNa AvelAM che. gadyanI mAphaka tilakamaMjarInAM padyo paNa bahu ramaNIya ane prauDha che. graMthapIThikA kavie vistArarUpe lakhI che. nAnA-moTA ekaMdare 53 kAvyomAM upoddhAta pUrNa karavAmAM Avyo che. suMdara, sarala ane bhAvapUrNa zabdovALA evA"s vaH pAtu jinaH kRtsramIkSate yaH pratikSaNam / rUrinanairenantotuM natriyam '
Page #72
--------------------------------------------------------------------------
________________ 43 A bhAva maMgalathI kathAno maMgalamaya prAraMbha thAya che. 7mAM kAvya sudhI potAnA abhiSTa deva evA jinezvaranI tathA zrata devatAsarasvatInI stavanA karI che. te pachInA 11 zlokamAM suktIonI prazaMsA ane khalajanonI niMdA tathA sukAvyanuM saMkIrtana ane duSTa kavitAnuM doSoddhATana karavAmAM AvyuM che. kavi ane kAvyonA viSayamAM kathAkAra kahe che, ke: "svAdutAM madhunA nItAH pazUnAmapi mAnasam / madayanti na yadvAcaH kiM te'pi kavayo bhuvi // kAvyaM tadapi kiM vAcyamavAJci na karoti yat / zrutamAtrasamitrANAM vaktrANi ca zirAMsi ca // " arthAt-mAdhurya guNa dvArA svAdutAne prApta thayelI jemanI vANIo, pazuonA manane paNa jo harSita nahIM kare to zuM teo paNa pRthvImAM kavi kahevaDAvavA lAyaka che ?! ane te paNa zuM kAvya kahI zakAya ke jenA zravaNamAtrathI ja jo zatruonA mukha ane mastaka nIcA nahIM thaI jAya ?!! 19mAM zlokamAM 'tripaTTI' dhAraka zrI IdrabhUti gaNadharane namaskAra che. 20mAM zlokamAM Adi kavi tathA rAmAyaNa ane mahAbhAratanA kartA, maharSi vAlmIkI ane vedavyAsane vaMdana karavAmAM AvyuM che ! paramAIta evA e kavizvaranI guNAnurAgatA tarapha jarA hAlanA saMpradAya rasikoe jovuM joIe. A pachInA be zlokamAM, guNADhya kavinI vRthA nI kathA ne pravarasenanA setubaMdha mahAkAvyanI prazaMsA che. 23mAM zlokamAM, pAdaliptAcAryanI banAvelI tAMviti kathA gaMgAnI mAphaka pRthvIne pAvana karanArI kahI che. 24mAM 'navavasUri' nA prAkRta prabaMdhonI prazaMsA che. pachInA cAra zlokomAM kramathI, kAlidAsa, bANa, mAgha ane bhAravi kavine vakhANyA che. ra9mAM zlokamAM zrI haribhadrasUrinA samadvitya caritano mahimA che. 30muM padya mahAkavi bhavabhUtinA
Page #73
--------------------------------------------------------------------------
________________ 44 utkarSanuM prakAzaka che. ghaNI ja khubIthI kavie, e bhavabhUtinI bhAratIne vakhANI che. 'svaSTabhAvarasAvitre: panyAsai: pratitA / nATakeSu naTastrIva bhAratI bhavabhUtinA // " 44 31mA zlokamAM vAtirAjanA 'gauDavadha' nI kIrti che. 32mA zlokamAM zvetAMbara ziromaNi zrI bappabhaTTI-bhadrakIrtisUrinA banAvelA 'tArAgaNa' nAmanA kAvyanuM saMkIrtana karyuM che. 33mA mAM yayAvara rAjazekhara kavinI vANIne vakhANI che. 34mo zloka kavie potatanA guruzrI mahendrasUrinAM vacanonI prazaMsA mATe lakhyo che. pachInA be zlokomAM rUdrakavinI trailokyasuMdarI'nI tathA tenA putra kardamarAjanI sUktionI prazaMsA che. AvI rIte svamata tathA 52matamAM thaI gayelA mahAkavionI udAra vRttithI bhUri bhUri prazaMsA karI upasaMhAra karatAM kahe che ke kecidvacasi vAcye'nye ke'pyazUnye kathArase / kecidguNe prasAdAdau dhanyAH sarvatra kecana // AnA pachInA 4 kAvyomAM, paramAra, vairasiMha, sIyaka, siMdhurAja ane vAtirAjanuM varNana che. 43 thI 49mAM kAvya sudhI kavinA AzrayadAtA rAjA bhojanA pratApa ane prabhAvanuM varNana che, 50mAM kAvyamAM prastuta kathAnI utpattinuM kAraNa darzAvyuM che. 51-52mAM kAvyamAM potAnA pitAmaha ane pitAnI prazaMsA karI svavaMzanuM kirtana karyuM che. "madhya dezamAM AvelA sAMkAzyAmA pradezamAM devarpinAmA dvija hato ke jeno putra sarva zAstramAM kuzaLa svayaMbhU jevo sarvadeva nAmA mhAro pitA che." Ama saMkSepamAM potAnuM pUrAtana vAsasthAna ane kula prakAzita karI chellA kAvyamAM kavi kahe che keH
Page #74
--------------------------------------------------------------------------
________________ 45 "tajjanmA janakAGgripaGkajarajaH sevAptavidyAlavo viprazrIdhanapAla ityavizadAmetAmabadhnAtkathAm / "akSuNNo'pi viviktasUktiracane yaH sarvavidyAbdhinA zrImuJjena sarasvatIti sadasi kSoNIbhRtA vyAhRtaH" tAtparya e che ke-potAnA pitAnA caraNakamaLanI sevAthI vidyAlavane prApta thayelA, ane sarva vidyAnA samudrarUpa evA muMjarAjAe sabhAnI aMdara "sarasvatI' evA mahattvasUcaka upanAmathI bolAvelA meM dhanapALa vIkhe A kathA racI che. AvI rIte laMbANapUrvaka kathAnI pIThIkA pUrNa karavAmAM AvI che. ane pachI mati tAnirataratnasurano ityAdi ramaNIya gadya dvArA prabhAva pUrNa kathAno prAraMbha karavAmAM Ave che." kavi pote ja kabula kare che ke A kathAmAM abhUta rasa che, 'amutarasA' kharekhara adbhata rasavALI che. pAtra kalpanA evI sArthaka che ke-eka gauNa pAtra dvArA paNa aneka nemo sAdhI levAmAM Ave che. koI paNa prasaMgane rasamaya karyA vinA choDavAmAM Avato ja nathI. tenA eka ja dAkhalA tarapha vAMcakonuM lakSya kheMcazesamaraketu ane tAraka divya saMgIta sAMbhaLI aMdhArI rAte hoDImAM besI ratnakUTa tarapha jAya che. keTalo harSa ! keTalo AnaMda ! tevAmAM ekAeka saMgIta baMdha thAya che. kaI tarapha hoDI calAvavI e muzkelI ubhI thAya che. te prasaMge samaraketuno pazcAttApa. tevAmAM ekAeka vidyAdharonuM ToLuM pahADa parathI AkAzamArge uDe che ane prakAza thAya che. eTale hoDI calAvavAnI anukULatA thAya che. jo ke kavine samaraketu ratnakUTa parvata tarapha cokkasa laI ja javo che. vacce kAIpaNa daivI ke samudrane lagatI muzkelI ubhI thatI nathI. vidyAdharo prAtaHkAla thavAthI svasthAna tarapha javAnI taiyArI karavAmAM hatA eTalA mATe teone saMgIta baMdha karavuM Avazyaka hatuM eTalA mATe teoe
Page #75
--------------------------------------------------------------------------
________________ 46 baMdha karyuM. te samaraketunA pazcAttApanuM kAraNa banyuM ane vAMcako AgaLa e samaraketunuM sAhasa eka rasika rIte khaDuM thayuM. tarata vidyAdharone ja AkAzamArga uDADI prakAzanI nizAnI ApI samaraketunA kAmamAM anukULatA karI ApI. (vAMco divyasaMgIta ane nUpUrajhAMkara e prakaraNo) sthaLe sthaLe, prasaMge prasaMge abhUta rasanAyaka tarIke virAje che. bIjA dareka raso paNa te te sthaLe vAMcatI vakhate vAMcakone tanmaya banAve che. e anubhavathI gamya thaze. temanI bhASA, temanI varNanazailI vagere kAvyane lagatI samAcanAo karavAnuM A sthaLa ja nathI, te karIe, to eka gahana graMtha thAya. te bAbato yathArtharUpe vAMcako samakSa khaDI karavAnuM hAla mArAmAM paNa sAmarthya nathI. eTale ATalethI ja viramuM chuM. paNa jo prasaMga maLaze to te paNa karavA umeda che. li. prabhudAsa becaradAsa pArekha
Page #76
--------------------------------------------------------------------------
________________ IV dhanapALa kavinI anya kRtio | upalabdha 1. RSabha paMcAzIkA-A graMtha paccAsa gAthA pramANano prAkRta bhASAmAM che. temAM RSabhadeva prabhunA caritrane aMge adbhuta guNonI stuti che. artha gAMbhIryanI bAbatamAM to pUchavuM ja zuM ? chAyA sahita nirNayasAgara presa taraphathI kAvyAmALA saptama gucchamAM chapAyela che. ane nAnI avacUri ane gujarAtI bhASAMtara sahita jaina dharma prasAraka sabhA taraphathI paNa bahAra paDela che." 2. pAIalacchI nAmamALA-maMgaLAcaraNa parathI paMDita bahecaradAsanuM anumAna che ke jaina dharma svIkAryA pahelAM kavie A graMtha banAvyo hoya ema gaNavAmAM Ave che. prAkRta zabdono koSa che. prathama gavarnamenTa taraphathI chapAyo hato. hAla bhASAntara ane sUcipatra sahita bI.bI. enDa kaMpanI, bhAvanagara taraphathI bahAra paDela che. saMbhavita1. zobhana stuti para TIkA-dhanapALanA laghubaMdhu zobhana munie gaucarI jatAM A yamakamayastuticaturvizati banAvI che. tenA para ghaNI ja khuzIthI kavie vistRta TIkA lakhI che. ema zrIprabhAvaka caritrakAra kahe che. mahArAja zrI jinavijayajI sUcave che ke "pATaNa hAlAbhAInA bhaMDAravALI TIpamAM prAyaH A TIkA mArA vAMcavAmAM AvI che.' 1. saMbhaLAya che ke A stuti maMdiramAM kalikAla sarvajJa zrI hemacaMdrAcArya bolyA. te sAMbhaLI kumArapALa rAjAe prazna karyo "Apa zrAvakanI banAvelI stuti kema bolo cho ?'' "rAjan ! kavi dhanapALa siddha sArasvata kavi che. tenI racanA gaMbhIra ane AdaraNIya che. jethI te bolavAmAM koIpaNa jAtanI aDacaNa nathI.
Page #77
--------------------------------------------------------------------------
________________ 48 2. sAcora (satyapura) mahAvIra jina stuti-A stutinuM paheluM pada "va nimUna' ItyAdi che. ane te vidyamAna che. ema prabhAvaka caritrakAra lakhe che. hAla kyAMya upalabdha nathI. temaja sAMbhaLavAmAM paNa nathI. prabhAvakacaritrakAra lakhe che ke te virodhAbhAsAlaMkAravALI che. 2. uparanI stuti sivAyanI sAcoranA mahAvIrasvAmInI stutiparaka nIceno utsAha munirAja zrI jinavijayajI taraphathI amane maLela che. teo lakhe che ke-"bhASA parathI racanAra A dhanapALa nahovA joIe" ane mArI dhAraNA che ke A ja dhanapALa AnA kartA che. jo ke mArA karatAM temano nirNaya vadhAre nizcita hoya chatAM teno yogya nirNaya karavA vAMcako samakSa jemane tema TAMku chuM. jIvaNane(2)Na duTTakamma balavantA moDiya caukasAya paraMta jeNa umUlavitoDiyA tiyaNajagaDaNamayaNasarahi taNu jAsu na bhinjaI Iyaranarahi saccaurivIru so kima jagaDijjaI. 1 vara surahi paharaMta baMdhamAhaNasiri toDahi pharasu asthigabbaru levi tavArihi soDahi te te sipAvihRduSTa Arucha sudhIraha nayaNihi pacchahi jAva tAva pahastana vIra. 2 bhaMjeviNa sirimAladesu anuaNahilavADauM caDAvalli soraThu bhagu puNu deulavADauM somesaru sotehi bhaththu jaNamaNa ANaMdaNuM bhagu na siri saccaurivIru siddhayUha'naMdaNuM. 3 bahuehi vi tArAyaNahiM ravi pasaru kiM bhikjhaI bahuehi vi visaharehi milivi kiM guruDu gilijjaI bahu kuraMga AruM karahi kiri kaI mayaMdaha pUNihi bahuya tukka kAI saccauri jiNa daha. 4 kasiNa zizuci kAliAsa kuvi jA naresa uasivai saccauri diTutahi vIruNiNasa A bhile Ahuda raMgu AmIyaravarataNu varaturagadorahi nivihu naravaIDui caviu maNu. 5 rAyAasihi du bhaDihi jiNuM jAva na nAmio baddhasAti kArevaraha khaMdhi rajuhuM saMdAmio
Page #78
--------------------------------------------------------------------------
________________ 49 3. zabdakoza yA to dhAtuone lagato graMtha-AvI jAtano dhanapALa racita graMtha hovo joIe ema anumAna karavAne kAraNo maLe che. temAMnuM paheluM e ke kalikAla sarvajJa prabhu hemacaMdrAcArya abhidhAna ciMtAmaNI TIkAnI zarUAtamAM lakhe che ke vyutpattirvetAta:" kaDhaMtaha tuTTavi raju hayagaya dharaNIyali viviDiya jima paricattaraMDapecchataha parabali. 6 puNavi kuhADA hatyi levi jiNavarataNuM tADiG pacchathaDavi kuhADehi sosiri abADiG ajajhavi dIsahi aMgi ghAya sehiya tasu dhIraha calaNajuyelu saccauri nayari paNamahu tasu vIraha. 7 gosAlA saMgamaya amara upasargI saheviNa jo na caliu jajhANaha jiNinyu sivasuhalagnamaNu tasukittiya uvamagna sahavi kiya naraha nariMdaha namahu namaha saccaurivIru jo carama jiNiMdaha. 8 jasu virajjaI samavasaraNa caudevanikA hi jasu paNamisjaI calaNAraviMdu suravara saMghAyahi caudasarajjahu bhuvaNanAhu jo jaMtu hiyaka : so paNamahu saccauri nayari siri vIru jiPsa. 9 kusumavuSTi kiMkilli amara kinnaradeva jhuNi cchattaNi dhahi nighosa saMThiu sIhAsaNi bhAmaMDaluM dehANalagna jasu tihuyami chajjaI varasAhihi saccaurivIru sokima paNamirjAI. 10 jima mahaMtu girivaraha meru, gaha gaNaha divAya tima mahaMtu susayaMbhuramaNa uvahihiM rayaNAya tima mahaMtu suravarahamajhi suraloI suresaru tima mahaMtu tiyaloya tilau saccauri jiPsa. 11 udAlavidiNayaraha teu gahavaIsomagNu gaMbhIrima sAyaraha haravimaMdiraha thirattaNuM ghaDila vIru - amiulevi saccauri suNijjaI tihuaNi tasu paDibiMbu vasthi jasu upamadijjaI. 12
Page #79
--------------------------------------------------------------------------
________________ 50 A mArA koSamAM vyaspatti dhanapALa taraphathI (dhanapALanA koIpaNa graMthamAMthI) che ema samajavuM. vaLI bIjuM pramANa e che ke trivendramaNI saMskRta graMthamALAmAM eka dhAtuone lagatA 200 zloka pramANano graMtha che. tenA 2 purUSAkAra nAmanI TIkA che. temAM dhanapALanuM nAma lagabhaga 45 sthaLe Avela che. hAla e graMtha mArI pAse hayAta nahIM hovAthI vizeSa nirNayo lakhI zakato nathI. A koriTaM, sirimAla, dhAra AhADu, narANI aNahilavADauM vijayakoTTa, puNa pAlitANa vimbivi tAva bahuta ThAmamaNico chu (?) paIsara jaM akkavi saccaurivIlokaNihi na dIsaha. 13 sahastevi loyaNaha tindu na hoI niyaMtaha vayaNa sahastehi guNa na tuTu nikriyahi tharNataha ekkajIha dhaNapAlu bhaNaI Ijju jammaha niyaNuM kiM vanauM saccaurivIru haluM puNu IkkoNaNa. 14 rakhi sAmi paraMtu moTu nehuDuya toDahi summadaMsaNi nANu caraNu bhar3akohi vihADahi karI pasAu saccaurivI jaI tuhu maNi bhAvaI taItuzI dhaNapAla jAu jahi gayau na AvaI. 15 zrI satyapuramaMDana 50 dhanapAlakRta zrI mahAvarI utsAha samApta [A utsAhanI prata saMvata 1350mAM lakhAyelI che ane pATaNa phophalIyAvADAnA zeTha hAlAbhAI maganalAlanA bhaMDAramAMthI maLI che. AmAM somanAtha vagerenA nAzanI vAta lakhI che. mahaMmada gajhanI I.sa. 1024 mAM gujarAta para caDhI Avyo ane tyAMthI jaI somanAthanuM zivaliMga toDyuM. e banAvo banyA pachI A utsAha banyo hoya ema AmAMnA ullekha parathI spaSTa samajAya che. ane e banAvo banyA te vakhate dhanapALanI vidyamAnatA hatI. teNe A stuti potAnI pAchaLanI vayamAM banAvI che. kAraNa ke dhanapALa pAchalI vayamAM ja sAcoramAM rahyAnuM ApaNe AgaLa joI gayA chIe. | vikrama saMvata 1080 mAM mahaMmada gajhanInI caDAI. 1078 mAM bhojarAja gAdI para AvyA te vakhate dhanapALa vidyamAna hatA. eTale temaNe A utsAha batAvyo hoya ema mAnavAne kAraNa maLe che.]
Page #80
--------------------------------------------------------------------------
________________ V tilakamaMjarI para TIkA TIppaNa ke uddhAra eka 1. TIppaNa--tilakamaMjarI 52 pUrNa talagacchIya laghu TIppaNa che. durbodha sthaLonuM spaSTIkaraNa sAruM kare che ane te ghaNuM ja upayogI che. tenI prato amadAvAda, pATaNanA bhaMDAromAM maLI Ave che. 2. TIkA-padmasAgara abhikRta eka vistRta TIkA paNa upalabdha thAya che. lagabhaga ATha ke nava hajAra zloka pramANa graMtha che. kaIka azuddha vadhAre jaNAya che. tenI mULa prati zrI haMsavijayajI mahArAja pAse che ane utAro amArI pAse che. evuM mAnavAmAM Ave che ke, A TIkA karatAM uparanuM TIppaNa vadhAre vajanavALuM che. tilakamaMjarInA uddhAra cAra maLe che. 1. digaMbara paMDita dhanapALa kRta tilakamaMjarI kathAsAra 2. zvetAMbara paMDita lakSmIdhara kRta tilakamaMjarI kathAsAra 3. padmasAgara gaNIkRta tilakamaMjarI kathAsAra 4. zrIragamAM chapAyela tilakamaMjarI (........) Amano pahelo sAra 261mAM kArtika mAsamAM banAvyo che. kartA pallipALa dhanapALa aNahilapara pATaNanA vatanI digaMbara jaina vaNika che. tilakamaMjarI kAra dhanapALa zvetAmbara saMpradAyane mAna ApanAra che. sAra kartA dhanapALa digaMbarI chatAM sAra racavA mATe taiyAra thayA temAM kavi dhanapALanI AkarSaka zakti che. A sAranI racanA bIjA naMbaranA sAra karatAM keTaleka aMze uttama che. temAM prakaraNo pADelA che. (AtmAnaMda prakAza 1972 madha) naMbara bIjo zvetAmbara paMDita lakSmIdhare 1281mAM racyo che.
Page #81
--------------------------------------------------------------------------
________________ para A graMtha A saMsthA taraphathI chapAI bahAra paDI cUkyo che. te vAMcavAthI ja tenI hakIkata vAMcako jANI zakaze. eTale ahIM tenI samAlocanA ApatA nathI. naMbara trIjo pUnAmAM pheMkkana kaoNlejanA bhaMDAramAM ke bhAMDArakaranA graMtha saMgrahAlayamAM prApya che. naMbara cotho prAsa pAse Avela zrI raMgamAM vANIvilAsa presamAM chapAyela tilakamaMjarI che. prathama to te abhinava bANakRSNamAcAryanA Adhipatya ane taMtrIpaNA nIce nIkaLatAM 'sayA' mAsikamAM kramaza: pragaTa thatI hatI ane pAchaLathI akhaMDa pustakAkAre paNa be rUpiyAnI kiMmate maLatI hatI. tilakamaMjarI graMtha akSare akSara levAmAM nathI Avyo. paNa keTalAka varNano choDI daI kathAbhAga saMskRta enA e zabdomAM gadyabaddha che. jemane jarUra hoya teoe te sthaLe tapAsa karAvavI. A graMthakAra AvA samartha chatAM hAla sarvatra prasiddha kema nathI evI zaMkA kadAca thaze. uparanA uddhAro ane TIkAo uparathI, temaja hemacaMdrAcArya ane yazovijayajI jevA samartha jaina vidvAnoe, puruSAkAranA kartAe temaja bIjAoe paNa keTaleka sthaLe potapotAnA graMthamAM temanA graMthanA phakarA TAMkyA che. (vistAra bhayathI ahIM ApyA nathI.) te parathI tenI prasiddhino khyAla AvI zakaze. gujarAtanA sAhityamAM jainoe aneka jAtano vadhAro karyo che. aneka pustaka bhAMDAgAro mojuda che. chatAM dharmabhedane lIdhe ja gujarAtanA sAkSaro te tarapha dRSTipAta karatA nathI. gujarAta varnAkyulara sosAyaTI ke tevAM bIjAM sArvajanika khAtAMo jainonI khAsa madadathI sthapAyAM hoya chatAM temAM lagabhaga baso uparAMta saMkhyAmAM graMtho bahAra paDyA
Page #82
--------------------------------------------------------------------------
________________ che. paNa temAM kayo jaina graMtha bahAra paDyo che ? kahezo ke kIrtikaumudInuM bhASAMtara paNa enA kartA somezvara bhaTTa brAhmaNa che ne ? tethI chapAvI zakAyo che. ane dalIla paNa karavAmAM AvatI haze ke "jaina sAhityamAM eTaluM badhuM upayogI nathI. tethI jamAno evo che ke upayogI sAhitya ja bahAra pADavuM, mATe tenA tarapha dUra lakSya rAkhavAmAM Ave che." A dalIla bahu vajanavALI kharI ke ! AvA samartha vidvAnonuM lakhANa paNa nirmAlya jaNAya che. ane kavi premAnaMda vagerene mAthe upADIne pharavAmAM ja gujarAtanI jarUriyAto samAI jatI haze ! keTalAka gujarAtanA hitecchuo ghaNI vakhata lakhe che. "jainoe gujarAtanI bIjI prajA sAthe maLavuM joIe. potAnA dhanano vyaya TuMkA kSetramAM kare che, tenA karatAM jo bahoLA kSetramAM karavAmAM Ave to keTalo lAbha thAya ?' AvA ane AvI matalabanA keTalAka lekho raNajItarAma vAvAbhAI vageranA vAMcyA che. khare teonI A zubha bhAvanA prazaMsanIya che tema thavuM joIe. temAMja gujarAtanuM gaurava samAyeluM che paNa tema zI rIte thaI zake ? gujarAtanA samaju mANasoe jaino tema karavA prerAya tevA pagalAM levA joIe, ne tevA pagalA koNe lIdhA ? jeoe lIdhA haze, teo avazya jaino pAsethI sarva kAryo karAvI zakyA che. navalakathAomAM ke gujarAtanA aitihAsika vRttAntamAM gujarAtanA ItihAsamAM paramopakArI jaina vyaktionI kALI bAju citrI batAvavAthI e dhyeya siddha thavAnI vakI mArA pUjya sAkSaro rAkhatA haze, tethI ja te samAjano prema meLavavA cAhatA haze ? A doSa sAmAnya vargane to na ja ApI zakAya paNa sAkSara vargamAM paNa A doSa ghaNe aMze hovAthI lAgI Ave che ane lakhavuM paDe che. te te vargane meLavI laI gujarAtanuM ekya sAdhavAmAM avazya vizvAsa meLavavo joI. e ane dareka
Page #83
--------------------------------------------------------------------------
________________ pa4 vargane saMtoSa Apavo joIe. kevaLa svArthI na thavuM joIe. huM IcchuM chuM ke A bhedabhAva ubhayamAMthI jAya. gujarAta potAnI pratiSThA prApta karI. mAtra gujarAtanuM ekya karavAnA rastAomAMnA rasto paristhiti pramANe meM batAvyo che, nahIM ke koI jAtano upAlaMbha che temaja bIjI paNa bhalAmaNa karuM chuM ke-bauddhasAhityanI jema jaina sAhitya paNa abhyAsanIya che. dhArmika dRSTi dUra rAkhI chatAM sAhitya dRSTithI paNa e hindustAnanuM uttama sAhitya che. vaidika, bauddha ane jaina, A traNanA sAhityane bAda karatAM hindusthAnanA prAcIna sAhityanAM zeSa bahu ja ochuM raheze. eTale ApaNA dezanA sAhityanA abhyAsa paNa aMgrejI graMthakAroe racelA graMtho parathI ja ghaNe bhAge karavAmAM Ave che. potAnI AjubAju je paDyuM che, te jANavAnI svayaMzakti ja nathI ? parasparanI bAbatothI aparicita rahevAno have avasara gayo che. Azcarya thAya che ke gujarAtamAM jaino sAthe nikaTa saMbaMdha chatAM meva AnaMdazaMkara bApubhAI jevI ekAda be vyakti ja sAmAnya paricaya dharAve che. to pachI gujarAtanI bahAranAonI to vAta ja zI ? jo tilakamaMjarI mULagraMtha saMskRta TIppaNa ke IglIza noTa sahita zuddha rIte bahAra paDe to yunivarsITImAM kAdaMbarIne sthaLe paryAyathI rAkhI zakAya ane saMskRta sAhityanA abhyAsIone eka navIna jANavAnuM maLe. li. prabhudAsa becaradAsa pArekha (asta)
Page #84
--------------------------------------------------------------------------
________________ prathama pariccheda 1. maharSi samAgama ayodhyA nagarImAM meghavAna rAjA rAjya karato hato. tene madirAvatI nAme rUpa saubhAgya guNazAlInI premamAtra strI hatI. teNInI zroNi vizALa hatI, keDa ridra hatI; khabhA lacI gayela hatA, stana uMcA hatA; vALa ghATA hatA, gAla sApha hatA, brukuTI caMcaLa hatI, AMkhomAM mugdhatA hatI; hAsya manohara hatuM, gamana hAsya vagaranuM lalita hatuM. tenI sAthe tathA bIjI aMtaHpuranI strIo sAthe bhogasukha anubhavatA te rAjAno ghaNo vakhata vItI gayo. te sarva prakAre samRddhimAn ane sukhI hato. chatAM tene ekapaNa saMtAna na hovAthI manamAM bahu du:kha lAgatuM. paNa zuM kare ? pUrva janmamAM karela karmanA udayakSaNathI nirapekSa thaI koIpaNa kAraNa phaLa ApI zakatuM nathI. nahIMtara yuvAna vaya, vizALa aMtaHpura chatAM ghaNe kALe ekapaNa saMtAnanI prApti na thAya ? eka divase savArano pahora caDhyo, bhadrazAla nAmanA mahela upa2 prastuta vAtacIta karatA parivAra sahita rAjA-rANI beThA hatA. tevAmAM jANe suvarNadvipanI dhuLano goTo hoya evA tejasvI dakSiNa dizA taraphathI AkAzamArge AvatA vidyAdhara munine joyA. rAjA muninA apUrva darzanathI cakita thaI thoDIvAra stabdha banI gayo. muni mahelanI najIka AvyA eTale madirAvatI sahita uThI sAme gayo. dharmanuM tattva jANavAvALAnAM hRdayo hamezAM
Page #85
--------------------------------------------------------------------------
________________ dharmiSThonI vRttione anusare che. tethI AdarabhAvatha sAme jaI vinayabhakti batAvatA rAjAne joI potAnI sahaja nirapekSatAno tyAga karI, potAnuM bIjuM kAma paNa kSaNabhara mATe mUlatavI rAkhI sAmAnya mANasanI peThe tarata ja muni sanmukha AvyA, ane AkAzamAMthI utaryA. agAzInA kaTheDA upara paga mukyo ke turata pAse jaI vinayathI ardhasatkAra karI madirAvatIe oDhaNInA cheDAthI pramArjela sonAnA Asana upara munine besADyA. - tyAra pachI munijanane ucita sarva prakArano vinayopacAra karI rahyA pachI rAjAe praNAma karI bhoMyataLIe beThA beThA namratAthI pUchyuM - "bhagavad ! A mahela ApanA caraNakamaLanA sparzathI kRtajya thayo, dRSTidAnathI A samasta nagarInivAsI mAro parigraha paNa kRtakRtya thayo. Apane praNAma karavAthI tIrthasthAnanuM phaLa paNa meM meLavyuM. tethI sarva prakAre kRtakRtya thayo chuM, chatAM atRpti rahevAthI Apa kaMI vizeSa prakAre anugraha karazo evI AzA che. A rAjya, A hAthI, ghoDA, ratha vagere bAhya parivAramAMthI Apane potAne ke bIjA mATe je jarUranuM hoya te svIkArazo. ghaNe vakhate prApta thayela pAtramAM karelI mArI prArthanA vyartha karavI Apane ghaTatI nathI." muni bolyA-"rAjana ! tamArA jevA zuddha AzayavALAne evo satkAra karavo ghaTe che, paraMtu ame nirIha munio chIe, amAre emAMnI koIpaNa vastu levI kalpatI nathI. amAro vAsa nirjana araNya che ne bhikSAmAtrathI maLela nirdoSa AhAra amAruM bhojana che. zarIra TakAvI rAkhavA ja ame AhAra karIe chIe,
Page #86
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3 zarIra dharma sAdhavA dhArIe chIe, dharma mukti mATe ja ArAdhIe chIe. mukti paNa nirutsuka mane ja IcchIe chIe. to klezakArI upara jaNAvelA padArthonI amAre zI jarUra hoya ? paropakAra paNa dharmopadezadvArAja karIe chIe. A pramANe zAstramAM amAro AcAra batAvyo che. to have vadhAre AgrahanI jarUra nathI. paNa kaho ke-A kaI nagarI che? tame koNa cho ? kayA uttama vaMzamAM tamAro janma che ? A bAI koNa che ? emanuM nAma zuM che ? tame manamAM saMtapta jaNAo cho te zA kAraNathI ? A bAI hamaNAM ja roIne chAnI rahI hoya ema jaNAya che, rovAnuM kAraNa zuM che ? zuM koI priyabaMdhuno viyoga thayo che ? koI Akasmika saMkaTa AvI paDyuM che ? che zuM ? jo amArA jevAne jaNAvavAthI tamane koIpaNa prakArano bAdha na hoya to kaho.'' "bhagavan ! ApanA jevA paropakArI ane saMyatavRttivALA AgaLa zuM chupAvavA jevuM che ? A huM Apane badhuM vinavuM chuMbhagavan ! dilIpa, raghu, dazaratha vagere rAjAonI vaMzaparaMparAnI rAjadhAnI A ayodhyA nagarI che. ane huM IkSvAku vaMzamA utpanna thayelo, hAlanA dareka bhArata varSanA rAjAomAM dareka rIte AgaLa paDato teno bhoktA meghavAhana nAme rAjA chuM. uttama rAjakulamAM utpanna thayelI mUrkhAbhiSikta A madirAvatI mAruM prema pAtra che. tene lIdhe mane samasta prakAranuM sukha che. koI baMdhuvargano viyoga nathI. temaja koI Akasmika saMkaTa paNa AvI paDyuM nathI. niHsaMtAnapaNA sivAya amone asvasthatAnuM bIjuM kaMI paNa kAraNa che ja nahIM. e duHkha krame karIne hamaNAM asahya thaI paDyuM che. amArA bannenI unALAnI nAnI rAtrIo
Page #87
--------------------------------------------------------------------------
________________ paNa e ciMtAmAM ne ciMtAmAM rUdana karatAM so varasa jevaDI thaI paDe che. A rIte Ape je pUchyuM tene javAba Apyo. have AnA rovAnuM kAraNa huM kahuM chuM-Aja savAre ciMtAmAM ne ciMtAmAM vahelo jAgI gayo ane pAcho vicAramAM paDI javAthI bauddhanI peThe sarvatra zUnya joto saMtAnaprAptinA te te upAya vicArato hato tevAmAM baMdIe prasaMgopAta gAyela A aparavakaba chaMda sAMbhaLavAmAM AvyuM - vipada sama gaI vibhAvarI, nRpa ! nirapAya upAsa devatA; ugiyuM, jagahite, sarIkhaDuM tujakuLa, maMDaLa uSNa kAMtinuM. 1 e sAMbhaLIne harSathI vicAra karavA lAgyo ke-ahA ! kharekhara mahAtmA mAgadha putra svachaMde gAtA gAtA mane kartavyamAgano upadeza kare che. te cAla, tenuM vacana mAnya karI araNyamAM jaI koI prasiddha devanI ArAdhanA karUM. ema vicArI prAtaH kRtyathI paravArI citrazAlAnA AgaNAmAM oTalA upara beThelI A devIne AliMgana ApI duHkhapUrvaka huM bolyo "devI ! tAre mATe saMtAnaprApti nimitte varadAna maLe tyAM sudhI araNyamAM jaI koI devanI ArAdhanA karavA meM nizcaya karyo che. te kAma pAra pADI jyAM sudhI huM pAcho na AvuM tyAM sudhI tAre pUjya vaDilonI sevA karavI ane ahIM ja rahevuM. "e pramANe koI vakhata na sAMbhaLeluM mAruM vacana rAMbhaLIne turata ja mUcha pAmI gaI. kaMIka saMjJA AvI eTale lathaDIyA khAtI beThI thaI ane parijane utAvaLA doDIne pakaDI rAkhI.
Page #88
--------------------------------------------------------------------------
________________ thoDI vAre niHzvAsa mukI, AzvAsana pAmI khabhA upara lacI paDate gaLe gadgad kaMThe bolI:- "Arya putra ! saMtAnaprApti mATe ja padhAratAM huM Apane ADe AvatI nathI. paNa ATaluM to vinavuM chuM ke-tamArI jema mAre paNa devanI ArAdhanA karavI che. to mane choDIne ekalA kema jAo cho ? athavA ema kaho ke meM karela ArAdhana te teM ja karyuM kahevAya, te vAta paNa kharI che. paNa bIjA aMtaHpuranI upekSA karI mAre mATe Apavrata Acarazo. e huM seMkaDo upAye mAnavAnI nathI. vaLI ApanA sivAya huM eka kSaNabhara paNa, ekalI rahI zakuM tema nathI. mATe mAre paNa avazya araNyamAM AvavuM che. mane gaNakAryA vinA javuM hoya to padhAro. tamAruM kAma siddha thAo. atyArathI ja have ApanuM chelluM darzana karI lauM chuM !'' ema kahIne ghaNIvAra manAvI chatAM phakta nIce mukhe AMsu gALI royA karyuM. kaMIpaNa javAba na Apyo. A atyAre nakAmI mArI sAthe AvavAnI haThathI mane jato aTakAve che. to Ape paNa tene ucita zikhAmaNa ApavI ghaTe che." e pramANe rAjA bolato hato tevAmAM teonA udveganuM kAraNa jANI laI muni yoganidrAmAM paDyA. thoDIvAre AMkha ughADI harSathI bolyAH-- "rAjan ! apatya prAptine pratibaMdhaka karma haju tamAre bhogavavuM bAkI che. paNa manamAM dhIraja rAkho, jarA paNa viSAda na karo. A tamArI prANapatnI sAthe ADA cAlI kheda utpanna na karo. araNyamAM javAnuM choDI do. ghera rahIne ja devatAnI
Page #89
--------------------------------------------------------------------------
________________ ArAdhana karo. munivratanI kriyAnuM AcaraNa karo. vaLI dura rahelA bIjA devanuM tamAre zuM kAma che ? gharamAM ja rahelI pArthivakuladevI rAjalakSmInuM ja ArAdhana karo. seMkaDo IkvAku rAjAoe enuM ArAdhana karyuM che. jo bhaktithI pramAda choDIne tenuM ArAdhana karazo, to te tamArA upara prasanna thaze, ane pakSapAta karI tamane ISTavaradAna paNa Apaze. tathA vidyAdharoe ArAdhalI aparAjItA nAmanI triloka prasiddha A vidyA huM Ape te grahaNa karo. divasamAM traNavAra ArAdhana karatI vakhate teno vidhipUrvaka jApa karavo. bhaktajanone e ciMtAmaNi che. prayatnavAnuM purUSathI bhaktipUrvaka ArAdhana karAya to duniyAmAM eka paNa phala nathI, ke je te na meLavI Ape. phaLa ApavA taiyAra thAya tyAre to Idra sarakhAne paNa svAdhIna karI Ape che. to bIjA devonI vAta ja zI ? paNa ArAdhana karavAmAM bIlakula pramAdI na thavuM. vakhato vakhatanA anuSThAno barobara dhyAna rAkhIne AcaravAM. kAryasiddhinA mAtapitA buddhi ane udyama purUSanA vyApAra vizeSathI anugRhita thAya che, tyAre jagatamAM evI koI vastu nathI ke je prApta na thAya." ema karI cAre bAju joI, ArAdhanavidhi batAvI. potAnA ane rAjAnA zarIre rakSAmaMtrathI kavaca karI dhIme dhIme spaSTa akSare tenA kAnamAM munie vidyA saMbhaLAvI dIdhI. potAne kRtakRtya mAnatA vinayathI namra thaI zraddhALu hRdaye hAtha joDI vidhipUrvaka vidyAgrahaNa karI. jarA IzAro karavAthI nokaroe hAjara karela pUjA sAmagrIthI maharSino punaH pUjAsatkAra karavAmAM Avyo. pUjAvidhAna thaI rahyA pachI thoDIvAre najara pheravI. bhartA
Page #90
--------------------------------------------------------------------------
________________ pAchaLa vinayathI namra thaI beThelI harakhAtI madirAvatI sAmuM thoDIvAra joI muni moM malakAvI bolyA "rAjaputrI ! tamArA patine araNyamAM jatA meM aTakAvyA che. ane atyanta duSkara devArAdhana kAryamAM lagAvyA che. tamane pULyA vinA, tamArI salAha lIdhA vinA A mahAbhAganA mananI niyaMtraNA ane viSayopabhogathI aTakAyata karI che. tethI amArA upara kopatA nahiM. tamAruM kalyANa karavAmAM vadhI jatI lAgaNIno ja e aparAdha che, buddhino nathI. vaLI vidyA ArAdhanano kalpa evo che ke, tamAre havethI dUra rahIne ja keTalAka divasa pati sevA karavI." | muni ema kahI rahyA eTale zaramindI rANI caMcaLa netre pati mukha joI nIcuM joI gaI. tene tevA prakAranI vilakhI thayelI joI rAjA hasIne bolyoH bhagavan! Apa vAraMvAra kema ene dabAvo cho ? ekavAra kahyuM tyArathI ja eNe badhuM jANI lIdhuM che, ane manathI svIkAryuM che. AjathI ApanA kahyA pramANe e vartaze. bahu dAkSiNyatAvALI che. sAmAnya jananuM paNa vacana mAnyA vinA rahetI nathI, to Apa jevA mahA tapodhananuM vacana savizeSa mAnya kare temAM zI navAI ? vaLI mArA dhAravA pramANe Ape eno vicAra paNa jANavo ghaTe che, ke jethI Ape kahelI bAbatano eNe svIkAra karyo ke nahIM ? teno nizcaya thAya. athavA ene upadeza ApavAnI jarUra ja nathI. e to vanamAM javA taiyAra thaI che. e vanamAM gaI eTale devArAdhana karma mAre nirvighna haMmezAM ghera cAlaze." ema bolatA rAjA sAme kaTAkSa pheMkI
Page #91
--------------------------------------------------------------------------
________________ atyanta namra thaI adekhAIthI tichuM jovA lAgI. muni paNa jarA hasIne bolyAH "rAjan ! tame atyAre Ane vanamAM laI javA bahu ja utsuka thayA jaNAo cho, to maMtrajapavidhi zIdhra zarU karo. tethI prasanna thayelI rAjalakSmI ane putravara Ape. traNa bhuvanamAM vikhyAta putranA bAlabhAvano anubhava karI vadhUe karela caraNakamaLanI sevA anubhave. pachI putra upara rAjyabhAra mUkI pAchalI vayamAM vanamAM jatAM tamArI sAthe ja e vanamAM Avaze. amAro A prayatna eTalA ja mATe che. nahIMtara gRhasthanA kAryamAM sarvAbhaparityAgI amAre munione paDavAnuM zuM prayojana?" ema kahI pharI muni bolyA he narendra ! puSkara dvipamAMthI huM Avyo chuM ane jaMbudvipanA tIrthone vandana karavA mATe javuM che. mane javA de." eTaluM kahyA bAda valkala saMkocI manamAM AkAzagAminI vidyAno jApa karatA karatA Asana uparathI maharSi uThyA, ne rAjA-rANI haju ubhA thatA hatA, tevAmAM to te banne upara kRpAdRSTi varasAvI ArzIvAda ApatA ApatA AkAzamAM uDI gayA. muni adazya thayA eTale manamAM raNaraNATa rahevAthI zUnya jevo rAjA thoDI vAre nIce utaryo. madhyAhna kRtyathI paravArI maLavA AvelA guruo ane baMdhuvargane munino vRttAnta jaNAvyo ne devInuM ArAdhana karavA bAbata sammati mAgI. ucchinna thaI jatI bharatavaMzanI saMtatithI udvigna thayelA teoe kAryanuM mahattva vicArI anujJA ApI, ke 'bhale sukhethI te kAmamAM tatpara raho.'
Page #92
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 2. javalanaprabhadeva ne caMdrApahAra pramadavanamAM krIDAparvatanI najIka lakSmIdevInuM maMdira banAvavA hukama Apyo hato, tethI uttama zilpIoe te ThekANe bahu moTuM nahIM tema bahu nAnuM nahIM evuM nAjuka maNiratna zilAnuM maMdira taiyAra karyuM. temAM mahotsavapUrvaka rAjalakSmInI pratimA pratiSThita karAvI. te maharSie batAvela vidhi pramANe haMmeza tenI pUjA karavAnuM zarU rAkhyuM. haMmeza savAramAM vahelA uThI phUla cuMTavA jatAM nokaro sAthe krIDAparvata pAsethI nadIe jaI snAna saMdhyA karI, pavitra thaI dhoLAM vastra paherI devIne maMdire jAya. tyAM sugaMdhI jaLanA bharelA ghaDAothI abhiSeka karI, sugaMdhI caMdanano lepa karI, puSpa caDAvI, kRSNAgarUno dhupa uvekhI, sanmukha besI ekacitte praNAmapUrvaka gaMbhIra dhvanIthI stutI kare. pachI maLavA AvelA gurujanane vaMdana kare. pachI madhyAhna kRtyathI paravArI dArzanika paMDito sAthe zAstravinoda calAve. e haMmezano kAryakrama hato. bAkInA vakhatamAM vakhata maLe tyAre krIDAparvata upara caDIne ayodhyAnI bAhyazobhA avalokI AnaMda pAme. koI divasa keTalAka hajurI nokaro sAthe amadAvanamAM dhIme dhIme phare. e prakAre rAjyakArya choDI munie batAvela vidhi pramANe ArAdhana karato hato; teNe najIkamAM eka parNakuTI banAvI hatI temAM municaryA pALatAM, kaMdamULano AhAra karI brahmacarya pALatAM keTalAka divasa vyatIta thayA. koI vakhate parvane divase sAMje devInI pujA sArI rIte
Page #93
--------------------------------------------------------------------------
________________ 10 karI pharatAM pharatAM 'zakrAvatAra tIrthe jaI caDyo. aMdara pesatAMnI sAthe ja eka vaimAnika deva joyo. jotAnI sAthe ja keTalAka cinhothI "A deva che' ema nizcaya karI lIdho. ne manamAM vicAra karavA lAgyo ke - "aho A devanuM kevuM zarIra che ke je chellI avasthAmAM che chatAM mArAthI joI paNa zakAtuM nathI. AnA zarIramAMthI cAre tarapha prabhA prasarI rahI che, jethI tenI sAme mArI cakSu TharatI nathI. maMdiranA divAo nakAmA thaI paDyA che. ane pataMgiyA cAre tarapha rakhaDI paDyA che. kharekhara huM bhAgyazALI chuM ke jethI mane manuSyapaNAmAM muLa divya zarIre darzana dIdhuM." ema vicAra karI bAju upara talavAra mUkI daI hAtha joDI jarA pAse AvI devanuM svAgata karyuM. deve paNa jarA AgaLa AvI namra hAsyathI rAjAne kahyuM: "rAjanuM ! tamArA zarIranA cinhothI ja jANI zakAya che ke, tame mahArAjA meghavAhana cho. manuSyalokanA mANasonI carcA prasaMge khuda Idra mahArAjA devasabhAmAM "Avo zUro, Avo rAjavI, Avo dAtA, Avo dharmiSTha rAjA meghavAhana sivAya koI nathI." evI ghaNI ja harSathI tamArI stuti karatA te huM sAMbhaLato. paNa Aje cakSu kRtArtha thayAM, RSabhadeva prabhunA darzananuM tatkALa phaLa malyuM ema mAnuM chuM, have huM rajA lauM chuM ane saMkSepamAM mArI hakIkata jANavI hoya to kahI dauM chuM. "huM saudharma devalokavAsI sAmAnika deva javalanaprabha chuM. keTalAka parijana sAthe AkAzamArge cAlatAM A suMdara devamaMdira joIne vicAryuM ke1. zAkuMtalamAM A zakrAvatArano ullekha Ave che.
Page #94
--------------------------------------------------------------------------
________________ 11 aho ! sakala lokavyavahAranuM AdikAraNa, trikAladarzI, ghaNA vakhatathI naSTa thayela dharmaparaMparAnA upadeSTA, dareka prANIonA niSkAraNa baMdhu, saMsArasAgara utaravAmAM pUla samAna, ane sarvane ArAdhanA karavA yogya, RSimuniyonA nAyaka, bhagavAna RSabhadeva prabhu che. jenI ahIM mUla pratiSThA amAre mAnya Idra mahArAjAe jAte karI che." ema vicArI bhaktithI jarA ahIM thobho" ema parijanane kahI jaldI ekalo ja vimAna vinA utarI Avyo. bhagavAnanA darzana thayA. have huM naMdIzvaradvipa tarapha jAuM chuM. tyAM mAro sumAlI nAme mitra potAnI priyaMvadA (svayaMprabhA) devI sAthe vihAra karavA gayo che. e dvipamAM rati vizAla nagarI che. Aja savAramAM tyAM prasaMgopAta vihAra karavA gayelA mArA parijanamAMnA keTalAkoe nagarIne bilakula nisteja joI che. tenuM makAna paNa smazAna jevuM che. e uparathI dhAryuM ke "avazya kAMI mAThA samAcAra hovA joIe." A akasmAta-apamaMgaLa avazya temAMnA koI mukhya deva ke devInuM avasAna sUcave che. nahIMtara kadI devatAone Avo prasaMga prApta thato nathI. ane zoryukta hRdayo paNa thatA nathI. koIpaNa mahAapamaMgala sivAya devatAonA padArthonI prakatimAM vikAra thato nathI. mATe mAre jaldI javuM joIe ane ene jovo joIe. ghaNA vakhatathI ame maLyA nathI to chelle vakhate AzvAsananA be zabda kahevAMne maLavuM joIe. devatAonA paNa vaibhavo cyavana kALe vinazvara che. ItyAdi upadeza ApIne tenA mananuM samAdhAna karavuM ane zoka zamAvavo. potAnI te avasthAmAM kaMI suvicAra
Page #95
--------------------------------------------------------------------------
________________ 12 vagere sukRta karI zake tevo mArga paNa batAvavo joIe. AvI rIte tenI sAthe rAtri vItAvI savAramAM pAcho pharIza. pachI mAre paNa kaMIka A bhavamAM zAMti maLe ane AvatA bhavamAM paNa sukha maLe evAM kAmo kALakSepa karyA vinA karavAnA che. kemake mAruM AyuSya paNa have thoDuM ja bAkI che. tethI have bhAvi duHkhanA magajamAM raNakArA vAgI gayA che ane janmadhAraNanuM duHkha ghaNI vakhata hRdayane kaMpAvI nAMkhe che. AvI sthiti chatAM jyArathI Idra mahArAjA pAsethI tamArAM vakhANa sAMbhaLyA che-tyArathI tamAruM priya karavA ghaNA vakhatathI mAruM mana utsAhI thaI rahyuM che. tamAruM alobhIpaNuM ane svArthamAM parAkSukhatA meM sAMbhaLI che tethI jarA acakAuM chuM. chatAM upacAra karavAthI mana pAchuM haThatuM nathI. temaja koI ISTa vastunI prArthanA karo ema kahetA paNa jIbha upaDatI nathI. tethI madhyama mArga laI hAtha joDuM chuM ke mArA upara maherabAnI karo ane A caMdrApa nAmano hAra lo. e hAra potAnA khAnagI bhaMDAramAMthI uttama ratno vINI laI kSIrasAgare guMthI, viSNu sAthenA svaMyavaramAM putrI lakSmIne dAyakAmAM, lakSmIe derANI IMdrANIne khuzAlImAM, ne IdrANIe mArI priyaMgasuMdarI devIne sakhIpaNAmAM Apyo che. ghaNA divasa mArI strIe e priya hArane potAnA hRdaya sAthe lagADIne paheryo. Aje teNIne koI dhArmika kAmamAM lagADI virahamAM yAdagIrI dAkhala e hAra huM paherato Avyo chuM. A ujavala hAra paNa tamArA jevA ujjavaLa caritravAna purUSanI sobatathI zobhI uThaze. ane devalokamAM rahevAno zokha bhUlI jaze.
Page #96
--------------------------------------------------------------------------
________________ 13 vaLI 'devatAnuM darzana niSphala thatuM nathI.' A lokokita ne sArthaka karavA ane prItithI ubharAI jatA hRdayanI caMcaLatA dabAvavA azakta hovAthI ane ApaNe banne maLyA tenuM saMbhAraNA (abhijJAna) dAkhala A hAra ApuM chuM. tamane khuza karavA ke tamArA upara upakAra karavA Apato nathI. kemake vakhata Avye potAnA samasta rAjyane tRNasamAna gaNanAra ApanA jevAnI prIti mATe ke upakAra mATe duniyAnI kaMI vastu thaI zake tema che ? tamArA manamAM ema hoya ke-'kSINAyuSavALAonA vinoda mATenI khAsa upayogI cIja huM kema lauM ? kSatrIya thaIne yAcakanI mAphaka zA mATe koInuM ApeluM lauM ? ghera Avela atithie ApeluM letA garIbanI mAphaka zuM mArI halakAI nathI ? IMdre mArI stuti karI che, ane tenA eka saMbaMdhI AgaLa AbharaNanA TukaDA mATe hAtha lAMbo ka2vAthI A pote ja mArI mazkarI kema nahIM kare ?' AvA AvA khoTA tarka karIne mArI prArthanA bhaMga karazo nahIM, kemake tridazanAthe paNa kadI mArA prayaNano bhaMga karyo nathI lo, bahu vicAra karavAnI jarUra nathI. ThIka, kadAca tame nahIM lyo to paNa mArI pAse to e rahevAno ja nathI, kAraNa ke huM svargamAMthI thoDA ja vakhatamAM cavavAno chuM. tame lIdho haze to vakhate manuSyalokamAM janma pAmIne huM pharIthI joI zakIza. ane mArA cakSune AnaMda pamADIza. temaja kALakrame svargamAMthI marIne mArI devI priyaMgusuMdarI paNa martyalokamAM vakhate darzana pAmI zakaze-joIne jAtismaraNAdi pAme, mArI sAthe bhogavelA sukha saMbhAre, huM nahIM maLavAthI viSayothI virAgINI thaI kadAca zubha anuSThAna kare. tethI enA u52
Page #97
--------------------------------------------------------------------------
________________ 14 paNa upakAra thaI zakaze. ane evuM ghaNI vakhata banatuM ApaNe sAMbhaLIe chIe, smaraNacinho atyanta AzcaryakArI hoya che. tethI mArA A kahevA upara avizvAsa lAvavAthI jarUra nathI. temaja huM A badhuM ajJAnathI boluM chuM ema paNa mAnavAne kAraNa nathI have, prArthanA bhaMga karIne mane duHkhI karazo nahIM." ema kahI gaLethI utArI hAra rAjAne Apyo, ne devanA saujanyathI vaza thaI jaI jarA AgaLa AvI niHspRha chatAM, bIjA upara upakAra karavAne utsuka chatAM be hAtha lAMbo karI hatheLImAM hAra lIdho. deva ekadama adazya thaI gayo. devanA adazya thayA pachI vismita rAjAe ekavAra dhArI dhArIne hAra joI lIdho, pachI khesane cheDe bAMdhI lIdho. maMdiramAM jaI zrIAdidevane praNAma, stuti karI, bahAra Avyo.
Page #98
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3. kasoTI eka divasa lakSmIdevInI sAMjanI pUjAvidhi zarU karI; samApta karIne bhaktithI tenA sAmuM eka dhyAne joIne beTho ane bolyo-he bhagavatI zrI ! tamArA caraNakamaLanI sevAnuM A phaLa che, ke tribhuvanane mAnanIya vaimAnika devo paNa amArI sannidhi Icche che, yogIone paNa agocara potAnuM rUpa pragaTa kare che, ne paricayamAM AvIne amArI moTAI vadhAre che. jo ke te mahAtmA divyapurUSa mane A AbharaNa ApyuM che paNa kharI rIte to e tamAruM ja che. tethI mArA zarIrasparzane lAyaka che ja nahIM. kemake divya AbharaNane lAyaka devatAo ja hoya. mATe tame ja rAkho. koInA bhAgyathI manuSyalokamAM AvyA chatAM pharIthI devalokamAM vizeSa zobhA pAmo." ema kahIne devInA caraNakamaLa AgaLa te hAra mUkyo tevAmAM eka bhayaMkara aTTahAsya tenA sAMbhaLavAmAM AvyuM. kadI nahIM sAMbhaLela A hAsya sAMbhaLIne rAjA manamAM vismaya pAmyo ane manamAM jarA hasyo paNa bhaya pAmyo nahIM. potAno svabhAva ane te vakhatanI avasthA choDyA vinA jarA trAMsu joI kautukathI cAre tarapha jovA lAgyo. to lakSmInI DAbI bAjue najIkamAM ja tribhuvanamAMnI bhayaMkara vastuomAM udAharaNa samAna eka mahAbhayaMkara ane durgacchA upajAve tevA vetAlane joyo. te ghaNo ja uMco ane zarIre pAtaLo hato. tenuM zarIra ghaNuM ja zyAma hatuM. paganA naLAmAM lohI hatuM nahIM. paNa jADI nasonI jALa tarI AvatI. hAthamAM khoparInuM khappara hatuM. temAMthI
Page #99
--------------------------------------------------------------------------
________________ lohI TapakatuM. cAre tarapha gaLe ane zarIre sarpo vIMTAyA hatA. tenI jIbha moDhAmAMthI bahAra nIkaLIne nAkamAMno mela ke AjubAju coTela mAMsa cATatI hatI. kAMkhamAM maMtra sAdhanamAM cukela sAdhakanAM maDadAmAMthI kApI kApIne kaMI khAto ane rUdhiranI dhAra tenA sUpaDA jevA paganA nakhamAM paDatI (eTale makAna bagaDavAnI bahu bhIti nahotI). tenA dAMta ghaNA ja lAMbA ane bahAra AvelA melathI pILA ane lohIthI mizrita hatA. moTA nAkanAM (ghANA) chidromAM sarpo dara jANIne pesatA ane pAchA nIkaLatA. tenI AMkho aMgArA jevI lAlacoLa ane bihAmaNI hatI. mastaka upara vALa pIMgaLA hatA te jANe dAvAnaLa saLagato na hoya ! enA dAMtamAM hADakAnA kakaDA bharAI gayAthI puSkaLa bIjA dAMta tribhuvananI vastuo khAI bhukha zAMta karavA vadhAryA hoya tema jaNAtuM. tenA gaLAmAM ghuMTaNa sudhI manuSyonI khoparInI mALA laTakatI hatI. e bhayaMkara vetALane caraNathI mAMDIne mastaka sudhI eka dRSTipAtathI joI lIdho ne jarA hasI kahyuM - he "mahAtman ! tribhuvanane bhaya utpanna karanAra tamAruM A vicitra hAsya sAMbhaLIne mane bahu navAI lAge che. kaho to kharA ke Ama ayogya rIte kema haso cho ?'' vetAla-"naravara ! tArI vicitra pravRtti joI hasuM chuM. bIjuM kaMI kAraNa nathI. evo niyama che ke-prathama nokarone saMtoSyA pachI rAjA pAse javAthI pharIyAdI potAnA pakSamAM pheMsalo-lAbha meLavI zake che. AvI rIte prathama svAmIono - vakavarga hAtha karavAnI jarUra paDe che, jagatamAM Avo vyavahAra
Page #100
--------------------------------------------------------------------------
________________ 17 che. chatAM tamAro sevA vidhi te vyavahArathI viparIta che. snAtra, phUla, mALA, dhUpa, dIpa vage2e sAmagrIthI A devInI tuM niraMtara pUjA kare che. paNa tenA mUkhya nokara tenuM badhuM kAma karanAra A mane AhAra mAtra ApavA paNa AmaMtraNa Apato nathI. mane mitra banAvyA pachI ja sAdhakanA sAdhyanI siddhi thAya che. e sArI rIte yAda rAkhaje. he rAjA ! jarA vicAra kara, ke tuM game teTalA ThATha ane kharcathI pUjA sAmagrI lAvIza to paNa aizvaryanA madathI chakI gayelI A lakSmIdevI jarA paNa tenA sAme jue ema che ? ThIka, kadAca jue paNa caMcaLa hovAthI khyAlamAM le ema kyAM che ? kadAca dhyAnamAM le paNa vIra purUSonA sAhasathI * vaza thayelI tArA upara pakSapAta paNa kema kare ? kadAca pakSapAta kare paNa huM ADe AvuM ne aTakAvuM to zuM e varadAna ApI zake ? mATe nakAmI A mAthAphoDa choDa. mahenata karI karIne thAkIza ne phaLa meLavyA vinA pAcho jaIza to DAhyA mANaso hasaze. jo tAre sArAmAM sAruM phaLa meLavavuM hoya, lakSmI devIne thoDA vakhatamAM thoDA jApAdika ne thoDI mahenatathI prasanna karavI hoya to mane saMtoSI ne pachI badhI vidhi kara to tAro beDo pAra, nahIM to nakAmI mahenata che.' rAjA jarA hasyo ne mazkarImAM bolyo. "tamo sAcuM kaho cho. sAdI yuktithI amane hitopadeza paNa ThIka Apyo. amane ThIka cetavyA. tame DAhapaNabharyo sevAmArga jevI rIte batAvyo tevo ja che. nokara-cAkara pAse hoya tyAre svAmIonA pUjAsatkAra svIkAravAmAM adhikAra ja zo che ? moTI bhUla che, ghaNo aviveka che, thavAnI hatI te thaI gaI have zuM thAya ? sakaLa sevAlAyaka
Page #101
--------------------------------------------------------------------------
________________ tamArI sevA karyA vinA bhUlathI pahelethI devInuM pUjana zarU karI dIdhuM. tamAro satkAra prathama nahIM karavAthI kharekhara ame tamAruM apamAna karyuM che. paNa kharI rIte to temAM tamArI ja bhUla che. kemake janmathI mAMDIne bIjAnI sevA karavAnuM nahIM zIkhelA ame to bhUlI jaIe paNa tamAre pahelAthI amane cetavavA joIe. tame jANatA chatAM amane kharo mArga na batAvyo, keTalI bhUla karI ? paNa have zuM karavuM ? A kAma zarU karI dIdhuM che, ne manamAM daDha saMkalpa kyo che ke jyAM sudhI A kAma puruM na thAya tyAM sudhI tamAre koIpaNa jAtanI IcchA amArI taraphathI rAkhavI nahIM. Apane kaMI khAvAnI ja IcchA hoya to te ApavA ame taiyAra chIe. lyo, A rahyuM ahIM maMdiranA eka ghuNAmAM ja devInA naivedya mATe maMgAvI rAkhela lADu, phUla vagere khAvAnuM sukhe khAo ane tRpta thAo." vetAla-"(hasatA hasatA) he narendra ! ame pazu, pakSI ke manuSya nathI. phaLa, phUla ne kaMdamULa zA mATe ame khAIe ? ame rAkSaso chIe. vAghanI mAphaka amArA bhujanA parAkramathI meLavIne ame mAMsa khAIe chIe. mATe te maLe evo upAya batAva. bIjI nakAmI vAto sAMbhaLavA have huM Icchato ja nathI. vaLI bIjA paNa ghaNA kSudra sAdhakoe amArI svAmInIne chetaravAno prayatna karI rahyA che. teonA zarIramAMthI huM mAMsa to meLavI zakIza. tuM ciMtA karIza nahIM. tArI pAse mAtra huM eTaluM ja mAMgu chuM ke-te ghaNI ghaNI laDAIo karI che ane aneka zUravIra subhaTono vinAza karyo che. temAM jeNe yuddhamAM kadI pAchI pAnI na karI hoya, koInI prArthanAno bhaMga na karyo hoya, zatrune maratAM sudhI paNa praNAma na karyo hoya, evA mahApurUSanI
Page #102
--------------------------------------------------------------------------
________________ 19 eka uttama khoparI mane Apa ke jemAMthI lohI kADhI pavitra kALI caudazane divase akALa mRtyu pAmela mArA pitAnuM tarpaNa rAjA-"pretanAtha ! tamAruM kahevuM soLa AnA sAcuM che. tame jarA paNa khoTuM kahyuM nathI. meM seMkaDo laDAIo karI che ane hajAro kSatrIya rAjAo mAryA che. paNa rAjyano moTo bojo hovAthI, ne atindriyajJAna nahIM hovAthI tevA prakAranI khoparIno saMgraha huM karI zakyo nathI. kemake tamArA jevA arthI mane bhaviSyamAM maLaze e mArI kalpanAmAM paNa nahotuM. tamArA bApane mATe tame dhArela kAmanI bahu utAvaLa na hoya to, te pUrve batAvelo tamAro pavitra divasa bahu najIka na hoya to, jyAM sudhI tamArI mAgelI cIja tamane na meLavI ApI zakuM tyAM sudhI rAha juo. jo tame kALakSepa karI zako tema na ho to, A mAruM mastaka lyo, paNa vicArI lyo ke tame sUcavelA guNo emAM che ke nahIM ? mastakanI parIkSAmAM catura ! A tamane game che ? gamatuM hoya to lyo. bIjI khoparI zodhavAnI mAthAkUTa maTe." vetAla-"rAjana ! bahuM sAruM ! ghaNuM ja suMdara ! dekhAvaDuM paNa kharuM ! AvuM suMdara mastaka maLyA pachI zuM jovuM ne zuM vicAravuM ? kharekhara huM mane bhAgyazALI mAnuM chuM. vAha ! mAgatAnI sAthe ja maLI gayuM." vetAle DAbA hAthamAM rAkhela khapparamAMthI loDhAnI caLakatI vikarALa charI khecI kADhI. harSathI nAcavA lAgyo ne kilakilATa karI mukyo. hAthamAM charI laI keTalAka moTA pagalA bharI pAse
Page #103
--------------------------------------------------------------------------
________________ AvI jamaNe hAthe ApavA lAgyo. to paNa rAjA bhaya pAmyo nahIM. thoDIvAra sAmuM joI dhIrajathI rAjAe kahyuM - "e devatAI hathiyAra amArA jevAnA sparzane lAyaka nathI. moTA kAma hoya to enI jarUra che. AvA jevA tevA sAmAnya kAmamAM enI zI jarUra che ? bhale tamArA ja hAthamAM e rahI. A mArI nirdaya talavAra ja tamAruM kAma karI Apaze." ema kahIne suvAnA saMsmAraka (sAtharo ghAsanI pathArI) ne ozIkethI talavAra lAvyo ne maNimaya myAnamAMthI talavAra kheMcI kADhI. dhAranI AjubAjue chaTAthI be AMgaLI pheravI gayo. e kuTIla talavAra tarapha dRSTi sthira karI. keDe uttarIya vIMTI lIdhuM. devIne praNAma karI DAbo paga AgaLa vALI sthira karyo. jamaNA pagane maNi kuTTima upara jorathI aphaLAvI sthira karyo. bhayathI nAsI na jAya mATe DAbe hAthe vALano guccho pakaDI rAkhyo, ne jamaNe hAthe skaMdha upara nirdaya rIte talavAra calAvI. "avAja kevo thAya che ?" e sAMbhaLavA adhIro jamaNo koI uMco thaI sAMbhaLato hato. zoka, bhaya vagere sthAyI bhAvo paNa bhItithI nAzI gayA. svara, moM bagADavuM, dhrujI javuM vagere sAtvika bhAgo paNa saMga choDI cAlyA gayA. adekhAI, mada, harSa, garva, ugratA vagere vyabhicArI bhAvoe AkhA zarIre AliMgana dIdhuM. e rIte rAjA ramaNIyane bhayaMkara AkRtivALo dekhAvA lAgyo. ardha cheda thayo ne game te kAraNathI koIe pakaDI rAkhyo hoya, koIe bAMdhI rAkhyo hoya, koI thaMbhAvI dIdho hoya tema jamaNo hAtha AgaLa cAlI zakyo nahIM. tIkSNa dhAra chatAM talavAra hADakAnI sANasIthI pakaDAI gaI ! lohImAMsanA kAdavamAM
Page #104
--------------------------------------------------------------------------
________________ 21 khaMcI gaI ! ke nADIonA doraDAthI baMdhAI gaI ! jarA paNa AgaLa kApavA zaktimAna na thAI. "are ! A zuM ?" ema vismaya pAmI DAbe hAthe muTha pakaDI. hAthamAMthI vALano guccho chuTI gayo eTale te nIce dhasI paDyo. mAthuM nIce rAkhI talavAra ghasavA lAgyo ane utsAhathI tamAma zakti vAparI dIdhI. jarA mUcha jevuM jaNAyuM ke komaLa, karNapriya, hAthanI tALIo mAravA pUrvaka devAMganAono "hA hA' zabda saMbhaLAyo.
Page #105
--------------------------------------------------------------------------
________________ 4. bAlAruNa vIMTI ne varapradAna zabda anusAre jarA trAMsu joI dRSTi pheravI to parivAra sahita rAjalakSmInuM darzana thayuM. AkRti uparathI oLakhI kADhI, chatAM nizcaya karavA dhIratAthI tene puchyuM--'bAI ! tuM koNa cho ? kema AvI cho devamaMdiramAM ? devI--"rAjan ! mane oLakhatA nathI ? dareka rAjAone mAnya rAjalakSmI chuM. tamane ISTa ApavA AvI chuM. bolo, tamAre zuM joIe ?'' rAjAe AdarapUrvaka praNAma karyA, ne harSathI dhIme dhIme bolyo "bhagavatI ! huM kRtArtha thayo chuM ke durlabha chatAM tamAruM pavitra darzana pAmyo, ne tame ISTa ApavAnuM kabulyuM. devI ! mane to ISTa e ja che ke-tamArA A mukhya anucara rAkSasa mATe ApavA kabuleluM A mastaka ApavA jatAM mArA banne hAtha koNajANe zA kAraNathI baMdhAI gayA che, te chuTA thAya. eno svArtha puro thAya eTale deNadAra maTI huM nirvANa (AnaMdapUrvaka maraNa) pAmuM." devIno rAjA upara pakSapAta vadhyo. AjubAjunI sakhIonA mukha AnaMdapukita thayAM. te joI devI amRta varasAvatI harSathI bolI- "narendra ! tuM mAruM svarUpa bilakula jANato ja nathI, nahIMtara Ama na bole. mAro parivAra haMmeza saumya ane sabhya ja hoya che. rAkSaso mArI sAme paNa na AvI zake to mAro nokara to hoya ja zAno ? je A vetAla tarIke tane jaNA
Page #106
--------------------------------------------------------------------------
________________ 23 che, te rAkSasa nathI paNa mArA pratihArono agresara mahodara yakSa che; mAtra tArI parIkSA karavA AgaLathI AvI AvuM vikRtarUpa dekhADyuM che. mATe have A bAbatanI ciMtA choDI de, ne maravAna khoTo Agraha paNa choDI de. tAro abhilASa hoya te jAhera karI tArA A vividha sAtvika guNoe ane prayatnoe mAruM mana vaza karI lIdhuM chuM. o DAhyA purUSa ! bola tAre mAruM zuM kAma che ? jaldI bola. zuM tuM nandanavanamAM divyakrIDA anubhavavA Icche che ? zuM tuM vimAnamAM besI AkAza ne pRthvImAM paryaTana karavA Icche che? zuM tuM bharatamunie svaye AvIne bhajavI batAveluM divya nATaka tArA khaMDIyA ne mitra rAjAone batAvavA mAge che ? athavA tArI je IcchA hoya te bola.' rAjA-devI ! barobara che. tamArAthI zuM bane tema nathI? Idra paNa tamArI maherabAnIthI ja svarganuM rAjya bhogavI zake che. vAsuki tamArI maherabAnIthI ja uraga kanyAo sAthe sukha bhogavI pAtALanuM rAjaya calAvI rahyo che. kubera paNa tamArI chAyAmAM rahIne ja nidhinAtha thayo che. samudra paNa tamArA janma pachI ja ratnAkara thayo che. e badhAnI vAta to dUra rahI paNa nIca prakRtinI ghaNI vyaktio tamArI mIThI najarathI jagatamAM moTAI pAme che. hADakAno kaDako chatAM zaMkha, sarpanI lALothI dUSita chatAM caMdana, halakA mANase hAtho pakaDyo hoya to paNa sArA mANaso chAyA mATe chatra mastaka upara dhAraNa kare che. vAraMvAra kalaMkita thavA chatAM caMdranA yazanI upamA talavArane ApavI paDe che. tiryaMcanI viSTA chatAM gAyanuM lIluM chANa vakhANavA lAyaka gaNAya che. vadhAre zuM kahyuM ? tame bIjI kAmadhenuM cho.
Page #107
--------------------------------------------------------------------------
________________ 24 kalpavRkSa sAthe janmyA cho mATe jaMgama kalpalatA cho. sacetana ciMtAmaNI ratna cho. prasanna thayelA tame zuM nathI ApI zakatAM ? tame kharekhara ArAdhakonuM kalyANa karI ja zako cho. paNa tame je uttama prakAranI cIjo gaNAvI temAM mAruM mana jarA ye nathI. mane temAMnI koIpaNa vastunI jarA paNa jarUra nathI. pUrvabhavanAM sukRtathI maLela ATalA vaibhavathI ja mane saMtoSa che. mane koI paNa divya sukhanI IcchA ja nathI. mAtra mArA upara prasanna thayA ho, ane mane ISTa ApI kRtArtha karavA cAhatA ho to IkvAku rAjAomAMno huM chello rAjA na gaNAuM, temaja mArI rANI madirAvatInI vIraputrajananImAM gaNatarI thAya, evuM karo." ema kahI jarA zaramathI rAjAe nIcuM joyuM. devI maMdamaMda hasIne bolI - rAjan ! madirAvatImAM te putranI mAMgaNI karI e huM samajI chuM, paNa puchavAnuM e ja ke-AvI rIte lAMbu lAMbu bolavAnuM zuM kAma che ? "madirAvatIne putra Apo." ema ja kahevuM joItuM hatuM. kadAca spaSTa bolavAthI A vAta tArI bIjI rANIo jANI jAya ane putra mAgavA amArI pAse AvIne kadAca amane akaLAve, A zaMkAthI Ama karavuM paDyuM che ? paNa mArA parijanamAM tAro koI zatru nathI, ke je bIjI rANIone kahe ne tArA upara kopa karAve. mAtra A mahodarathI cetavAnuM che. paNa te gupta rIte vAta karI chatAM tArA vAkyano tAtparyArtha eNe jANI lIdho che. e capaLa badhI vAta kahI deze, ne e kutuhaLI tArA upara darekanI rIsa caDAvaDAvaze. bahu mahenata bacAva karyo chatAM kaSTa AvI paDyuM !"
Page #108
--------------------------------------------------------------------------
________________ 25 rAjA mazkarI sAMbhaLI jarA hasI mastaka uMcuM karI bolyo"devI ! sIdhI rIte kahevAmAM jarA zarama AvI, tethI AvI racanAthI bolyo, nahIM ke bhayathI. bAkI puraMdarathI paNa bIto nathI to mahodarathI to kema bIuM ? zuM vATa juve che ? kAla jato hoya to bhale Aja jAya. gupta vAta enA peTamAM na TakatI hoya to teone A badhI vAta kahe. zokyanA upara adekhAIne lIdhe bhale badhIe rIsAya, bhale putranI mAMgaNI kare. rIsAIne karaze zuM? huM manAvavAno nathI. mAtra tame ArAdhaka upara jaldI khuzI thaI jAo cho. tethI tamArI mane ciMtA thAya che. miMdarAvatI mAphaka teone paNa tamAre putra Apavo paDe. tenI pIDA tamane che. mane to kAMI nathI. mane to tame nakAmo bIvaDAvo cho.'' devI-'rAjAjI ! basa karo. mazkarImAM tame mane jItI lIdhI. paNa tame catura chatAM chetarAo cho. kemake mArI ATalI badhI maherabAnI chatAM tame kaMI vizeSa mAgatA nathI. ThIka, je thayuM te kharuM. tamane gamyuM te kharuM. mArA prasAdathI thoDA vakhatamAM tamAre putra thaze. te paNa bhuvanamAM prasiddha thaze. dareka rAjA mahArAjAo tenA caraNakamaLamAM praNAma karaze. tenA aMtaHpuranI rANIonI sevA aDhAra dezanA khaMDIyA rAjAonI strIo karaze. te cAre samudrane kAMThe AvelA parvatonA zikhara upa2 jayastaMbha ropaze. potAnA pratApathI ja pRthvInuM rAjya karaze, ane AgaLa vadhIne vidyAdharono paNa rAjA thaze. jenA rAjyAbhiSeka vakhate be zarIra dhAraNa karI ATha hAtha vALI banne bAjue huM khuda cAmara DhALIza.''
Page #109
--------------------------------------------------------------------------
________________ 26 sAMbhaLo ! eka vizeSa vAta kahuM chuM. caMdrApa hAra mArI pujAmAM tame mukelo che. te huM tamane pAcho ApuM chuM. sArI rIte saMbhALI rAkhajo. tamAro putra navayauvana pAme tyAre paheravA Apajo. yadyapi mahApurUSone kadI paNa vipno naDatA nathI, chatAM lokanIti pALavI joIe, tethI jyAre koI bhayaMkara aTavImAM pharato hoya, jayAre koI raNasaMgrAmamAM ghumato hoya tyAre A hAra tenI pAse rahe evuM khAsa karavuM. mArI dhAraNA nirvibe phaLo. have javAnI anumati mAguM chuM. prasaMgopAta bahAra nIkaLI chuM, tethI trikuTa, malaya vagere parvato upara, kSIrasAgara vagere samudromAM, nandIzvara vagere dvipomAM pharIne pAchI padmaha nAmanA mArA sthAnamAM javAnI chuM. jA, huM tane paNa rajA ApuM chuM. ghera jA, ane rAjayanI lagAma hAtha dhara. virahathI pIDA pAmatI tArI priyAne darzana Apa, ne khuza kara. AjathI vrataniyamanI beDI toDI nAkhuM chuM, jA sukhethI jA." ema kahI AMgaLImAMthI bAlAsaNa vIMTI kADhI, teno prabhAva kahI, rAjAnA hAthamAM ApI, ne devI ekadama adazya thaI gaI.
Page #110
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 5. putra janma ]. have rAjA stabdha ubho rahyo. nokaroe eka khuNAmAM pAtharI rAkhela dAbhaDAnA saMthArA tarapha gayo. tenA upara beTho. pote deva thayo che ke kema ? A AkhI duniyA pharI gaI che ke zuM ? zakrAvatAra tIrthe javuM, devanuM darzana, tenI prIti, hAra Apavo, Idra potAnAM vakhANa karavAM, mahodaranI bhayaMkaratA, mAthuM kApavA taiyAra thavuM, hAtha aTakI javo, devInuM AvavuM, tenA mIThA vacana, vara maLavo, A badhI bAbatono vicAra karatAM karatAM vAraMvAra enI e ja bAbatanI AvRtti karatAM vismayamaya, kautakamaya, Azcaryamaya, harSamaya, gammatamaya, utsavamaya, nivRttimaya, vRddhimaya, hAsyamaya te rAtrI pUrI thaI. paroDhIyuM thayuM eTale uDyo. zaucathI paravArI; AMgaNAmAM oTalA upara beTho. paricArakoe AMgaNuM sApha karI masakothI pANI chAMTI dIdhuM hatuM, ane vividha jAtanA phUlo veryA hatAM. keTalAka nokaro bhinna bhinna kAme lAgyA hatA. te vakhate dArzanika paMDito, maharSio, maMtrIo, sAmaMto, khaDIyA rAjAo, zeThIyAo vagere maLavA AvyA. pratihArIne sUcanA ApI rajA maMgAvI aMdara AvyA. beThA, pachI prazna puchyo. eTale zakrAvatAre gayA pachIno te badho AkhI rAtano vRttAMta kahI saMbhaLAvyo. eka nokarane hukama karI te hAra ane vIMTI maMgAvyA; sarvane dekhADyA. te dareka bahu ja khuza thayA. mahele padhAravA vinaMtI karI eTale mahodadhi nAmanA
Page #111
--------------------------------------------------------------------------
________________ 28 bhaMDArI tarapha joyuM. turaMta ja hAtha joDI namra thaI Avyo tyAre tene kahyuM keH 'mahodhi ! A hAra sAcavIne bhaMDAramAM muko. A vIMTI, maryAdA oLaMgI gayelA uddhata rAjAone zikSA karavA gayela senApati vajAyudhane mokalo, ane tenI pAse rahela vijayavegane kahevuM ke--"vijayavega ! A vIMTI rAtanA bhayaMkara yuddha prasaMge ke saMkaTa samaye tAre vajAyuddhanI AMgaLImAM paherAvavI. jAo.'' mahodadhi--jI, ema karIza.'' rAjA parivAra sahita badhA sAthe rAjagaDhamAM gayo. tyAM maMgaLa utAraNA anubhavI, dareka maMdire darzana karavA nIkaLyo. zakrAvatArathI mAMDIne anukrame AkhA zaheranA maMdiranAM darzana karyAM. pharI rAjagaDhamAM AvI hAthaNI uparathI utaryo. beThakamAM jaI palaMga upara beTho. pAsenA pATalA upara besI dAtaNa karyuM, ane tastolAmAM kogaLA karI nAMkhyA. sugaMdhI svaccha rUmAlathI hAtha moDhuM luchI nAMkhyuM. jamavAno avasara thayo eTale AhAra maMDapamAM gayo. tyAM bhojana karyuM. caLu karI palaMga upara besI bIDI pIdhI; meDI upara daMtavalabhImAM jaIne beTho. thoDIvAra keTalAka paMDito joDe carcA karI. thoDIvAra suI gayo. be vAgyA pachI sabhAmAM javAnI taiyArI thavA lAgI, sabhAmAM gayo. darekanA praNAma svIkAryA, darekanA AzIrvAdo sAMbhaLyA. arajadAronI arajIo sAMbhaLI. sAyaMkALe jamIne AMgaNAmAM maMDapa nIce paricArako sahita beTho. tyAM maLavA AvyA temanI mulAkAta lIdhI, ane prasaMgopAta vAtacIta karI. vakhata thayo eTale aMtaHpura tarapha ravAnA thayo.
Page #112
--------------------------------------------------------------------------
________________ 29 hAthamAM divI laIne aneka aMtaHpuranA nokaro ekI sAthe judo judo mArga batAvatA hatA. chevaTe dareka rANIone maLI madirAvatI pAse gayo. mAna ApavA ubhI thatAM rANIne utAvaLe jaI huM huM devI ! uThavAnI jarUra nathI, beso.' ema kahI pAsenA Asana upara jAte besADI pote mukhya Asana para beTho. vAraMganAoe maMgaLa utAraNa karyA. purohito svasti maMgaLa karI gayA. kuLavRddhAo AMkhamAM AMsu lAvI AzIrvAdo bolatI bolatI gaI. kaMcukIo potapotAne kAme cAlyA gayA. thoDIvAra hasAmaNI vAto karI sakhIo cAlI gaI. aMtaHpuranI zayApAlIkAoe zarIre copaDavAnA sugaMdhI dravyo chIpamAM ghasI utArI mukyAM, maNI darpaNo kapaDAvatI luchI nAMkhyA, dIvAonI diveTa saMkorI, phUla, attara (paTavAsa) pAna-sopArI, jhaverAtanA nAnA prakAranA dAgInA vagerethI bharela rakAbIo (paTalakA) yogya sthaLe goThavI dIdhI, ne pachI cAlI gaI. sugaMdhI pano dhumADo paNa bahAra nIkaLI gayo. rAjAe jarA mukha namAvI dareka avayavo joI dhIme dhIme AnaMda pulita miMdarAvatInA aMge sparza karyo, te khinna thaI dayA upajavAthI dhIme dhIme kahyuM:-devI ! tamane bahu du:kha thayuM, paNa tamArA mATe ja cokkasa nizcaya karI devArAdhana kArya zarU karyuM hatuM, chatAM AkarA vrata-niyothI kema nakAmuM A sukhI gAtra sukavI nAkhyuM ?'' mArA khoLAmAM sunArA tame pAtharyA vinA bhoMya para suI A gulAba (sthalAravinda) jevA sukumALa zarIrane kema kaSTa
Page #113
--------------------------------------------------------------------------
________________ 30 ApyuM ? upavAsAdika karI bicArI keDane saMkocatA tame kharekhara svabhAvathI ja kaThIna stanone madada karI che. ahA tamAruM bhoLapaNa ! zI adhIrAI !'' ema kahI vastrAlaMkArano thALa turata ja laI potAne hAthe ja vilepana karyuM, alaMkAra paherAvyA, cAllo karyo, mukuTa paherAvyo, upa2 kalagI caDhAvI ema rANIne zaNagArI. svAbhAvika suMdaratA sAthe alaMkAronI zobhAmAM mizraNa thavAthI rAjA ekI najare rANI sAme jovA lAgyo, premanAM mojAmAMthI janmela smaravikArone lIdhe bamaNI ramaNIya jaNAtI rANIne AzleSa ApI zayyA tarapha laI gayo, ane tyAM ja sUto. AkAzamAM caMdra virAjI rahyo hato. tArAo camakIrahyA hatA, ane dIvAo jhAkajhamALa vilAsa bhuvanamAM saLagI rahyA hatA. pAchalI rAte dhoLAM vastra ne phUlanI mALA vagere paherI rUpAnA parvata upara beThelI madirAvatInA stano dhAvato AkAzamAMthI utarI Avato dhoLo airAvaNa hAthI svapnAmAM joyo. jAgyo eTale vahelI uThelI rANI pAse gayo ne bolyo:devI ! viDalonA AzISa tane phaLyA. lakSmIdevI prasanna thaI. tyAre eka cakravartI putra thaze.'' badhuM svapna vistAratI saMbhaLAvyuM. rANIe zaramAtA zaramAtA dhyAna daIne sAMbhaLyuM. dareka aMge romAMca thavAthI tatkALa garbha dhAraNa karyo hoya tema bamaNI zobhavA lAgI. rAjA bahAra gayA eTale ti gharamAMthI nikaLI potAne kAme lAgI. keTalAka divase Rtu snAna pachI rANIe garbha dhAraNa
Page #114
--------------------------------------------------------------------------
________________ 31 karyo. nava mAsa pUrNa thayA pachI putrano janma thayo. svapnAnusAra harivahana nAma rAkhavAmAM AvyuM. ghaNA divasa sudhI mahotsava pravaryo. cha varSa thayA eTale divase divase sArA sArA zikSako ekaThA karyA ane rAjamahelamAM ja taiyAra karelI suvyavasthAvALI pAThazALAmAM teonI pAse abhyAsa karavA goThavaNa karI, samagrazAstra nipuNa thayo. citra, saMgIta, vINA vagADavI, dhanurvidyA vagere kaLAo zIkhyo. | soLa varSano thayo. zarIranA avayavo khIlavA lAgyA tyAre sArA sArA mANaso mokalI rAjAe potAne mukAme teDAvyo. zaheranI bahAra eka kumArabhavana nAme mahela (baMgalo) karAvI Apyo. kumArano yauvarAjyAbhiSeka karavA IcchA thaI, paNa koI yogya tevo ja vinayI, AcArazIla, zUro ane catura mitra meLavI Apavo, ne pachI yuvarAja padavI ApavI. A vicArathI tevA rAjakumAranI zodhamAM rAjA hato. keTalAka catura rAjakumAro tapAsavA sArA sArA lAyaka mANaso paNa mokalyA hatA.
Page #115
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvitIya pariccheda 1. kAMcI para ghero - eka divase prAta:kALe rAjA sabhAmAM suvarNa siMhAsana upara beTho hato. pAchaLa aMgarakSako ughADI talavAre khaDA che. banne bAjue vArAMganAo cAmara vIMjI rahI che. bAjue rAjamAnya purUSo ucitAsane goThavAI gayA che. keTalAka mitra rAjakumAro sAthe pitAne praNAma karavA Avelo kumAra harivAhana caraNa AgaLa besI gayo che. bIjA paNa amIra umarAvo, zreSThI sAmaMto, potapotAne ucita Asane besI gayA che. sonAnI chaDI laI AvatI pratihArIe prastuta prasaMgamAMthI darekanuM dhyAna khecyuM. pratihArIe rAjA sAme ghUMTaNIe paDI hAtha joDyA, ne vijJapti karIH "mahArAja ! daMDAdhipati vajAyudhanA hajurI vijayavega bahAra ubhA che, ne ApanuM darzana Icche che. zo hukama che ?" vijayaveganuM nAma sAMbhaLI pote mokalela bAlAsaNa vIMTI rAjAne yAda AvI. are ! AvavA de, jaldI lAva." "jI !" pratihArI bahAra gaI.
Page #116
--------------------------------------------------------------------------
________________ 33 rAjA bAraNA tarapha joI rahyo. thoDI vAre eka uttama veSa ane AkRtivALA purUSe praveza karyo. dRSTi paDatAnI sAthe ja teNe nIcA namI praNAma karyA. "Ava ! Ava !! vijayavega Ava !!!'' rAjAe AdarathI bolAvyo. vijayavege Asana lIdhuM. rAjAe pharI pUchyuM. "kema cho vijayavega ! daMDanAyaka kuzaLa che ne ?'' "mahArAja ! bahu ja sArI rIte kuzaLa che. Apane praNAma kahevaDAvyA che, bhIma, bhAnuvega vagere mukuTadhArI rAjAoe paNa Apane praNAma kahevaDAvyA che.' jarA AgaLa AvI hAtha joDI vijayavege kahyuM. vijayavega--"hajura ! Ape daMDAdhipati tarapha je eka vIMTI mokalI hatI te teNe Ajadina sudhI potAnI pAse rAkhI hatI. dakSiNa deza tAbe karyA pachI mane soMpI dIdhI. huM ahIM lAvyo chuM ne te mahodadhine soMpI che.'' rAjA-"e senApatine kaMI kAme lAgI ? ethI kaMI emane lAbha thayo ?'' vijayavega-"deva ! eNe je lAbha Apyo, ne upakAra karyo te koNa karI zake tema che? sAMbhaLo mahArAjaH- gaye varSe zaraRtumAM ApaNA kaTTara duzmana kusumazekharane zikSA karavA senAdhipatie kuMnipurathI kAMcI tarapha prayANa karyuM; ne kAMcI jaI pahoMcyA. kusumazekhara laDI zake tema to hato ja nahIM, mAtra badhI sAmagrI ekaThI karI killAmAM ja bharAI rahyo.
Page #117
--------------------------------------------------------------------------
________________ 34 teNe bahAnuM parUM ujajaDa karI bALI nAkhyuM. bahAranA pANInA pIyAvAono nAza karyo. dhAnya, ghAsa, lAkaDAM vagere puSkaLa aMdara bharI lIdhuM. sArA sArA mANaso bahAra surakSita sthAne pahoMcADI dIdhA. ajANyA mANasane AvavA devAnI sakhta manAI karI. killAnI aMdara cAre tarapha ghoDesavAronI TukaDIo sAvadhAna thaI pharatI rAkhI. koThAo ne vidyAdharo (cokhaNIyA koThA) upara vicitra prakAranA yAMtrika zastro goThavI mUkyA chatAM yuddha karavAnI IcchAthI sahAya mATe cAre tarapha chupA jAsuso teNe mokalI dIdhA hatA. A badhI vAta praNidhi (elacI) dvArA senAdhipatinA jANavAmAM AvI. tethI cIDAI jhapATAbaMdha teNe koTane pharatuM sainya goThavI dIdhuM, ne sakhta rIte ghero rAkhyo. ekadama hAthInI senA paNa killAnA daravAjA toDavA mokalI dIdhI. evI rIte ghaNA divasa koIvAra ghora bhayAnaka, koIvAra hasavuM Ave evA humalAo karavAmAM AvyA. eka kAMcI toDavAnI mahenata kare ne bIjo kAMcIno bacAva karavAnI mahenata kare, Ama haThe bharAyelA banneno prauDha daMpatI mAphaka ghaNo vakhata gayo. vasaMta paMcamIno divasa hato. sAMje taMbu bahAra palaMga upara daMDanAyaka beThA hatA. ame badhA hajurIyAo paNa pAse beThA hatA. te (madana) jAgaraNano divasa hovAthI strIo gIto gAtI ne rAsa letI hatI, te sAMbhaLavAmAM ame tallIna thaI gayA hatA.
Page #118
--------------------------------------------------------------------------
________________ 35 pahora rAtrI vItI gaI hatI. tevAmAM AkhA sainyamAM bhAre kolAhala macI gayo. ekadama amAruM dhyAna kheMcAyuM. khATalA upara jhula nAMkhI sutelA mAvatone keTalAka "uTho, uTho," ema buma pADI jhula kheMcatAM kheMcatA uThADavA lAgyA. keTalAka adhirA mANaso Amatema doDavA lAgyA ne sipAhIone tAkIda ApavA lAgyA ke-"ratha joDo; hAthI zaNagAro; ghoDe savAra thA; jaldI kara; kavaca paherI le; talavAra kema bhUlI gayo ? laI le." jamAdAro potapotAnI TukaDI sajja karavA lAgyA. e bhayaMkara kalakalANa sAMbhaLI vIrarasanI mUrti senApati jhapATAbaMdha ubhA thaI gayA. zatru taraphanA humalAno vahema Avyo, ke turata DhAla talavAra hAtha karyA, yuddhano poSAka paherI bahAra nIkaLyA. bahAra nIkaLI najara karI to be ghoDesavAro doDI AvatA jaNAyA. ghoDAnA dAbaDA jorathI paDatA hatA. bhagavA phaTakAonA chogAnA cheDA pITha para jorathI aphaLAtA hatA. eka hAthe bhAlo pakaDyo hato, ne bIje hAthe cAbuka uMce pakaDI rAkhyo hato. pAchaLa dhuLanA goTegoTa uDatA hatA. ghoDA upara palANa paNa nAMkhyuM ja na hatuM. loko rastAmAM pUchatA ke "are zuM che? zuM che ?" "are ! kAMDarAta ! are kAcaraka ! jaldI bolo, zuM che ?" senApatie pUchyuM. ghoDethI utarI praNAma karI bannee hAMphatA hAMphatA javAba Apyo. "daMDanAtha ! kAMcInA uttara daravAjethI zatrunuM sajja sainya bahAra AvyuM che. ane taNakhalA mAphaka gaNatuM jhapATAbaMdha
Page #119
--------------------------------------------------------------------------
________________ 36 AgaLa vadhe che. taddana najIka che. A AvyuM. A sthiti che. pachI Apane je suje te kharU.'' "are ! ratha lAva." senApatie ghAMTo pADyo. turata ja ratha hAjara karavAmAM Avyo. senApati rathArUDha thayA. raNavAdyo vAgyAM, ne ekaThAM thaI gayela sainya sAthe te chAvaNImAMthI bahAra nIkaLyA. vyUha racI AbAda sthAne moraco mAMDyo. jema jema pAchaLa rahelA TukaDInA nAyako sAmaMto sahita AvatA gayA, tema tema daMDanAthane praNAma karI prasannasRSTithI hukama meLavI dareka potapotAne sthAne goThavAI gayA.
Page #120
--------------------------------------------------------------------------
________________ (2. laDAI) bane sainyano vizALa medAnamAM bheTo thayo. yuddha zarU thaI gayuM. hAthInA ghaMTAo sAMbhaLI sAmAvALAonA hAthIo eNhita (garjArava) karavA lAgyA. ghoDAo haNahaNATa karavA lAgyA. vegathI cAlatAM rathonAM paiDAmAM citkAra zabda thavA lAgyo. tIra-kAmaThAno TaNAkAra zarU thaI gayo. sUtkAratAM bANo chuTyAM. bha bha karatI bherIo vAgI. yoddhAonI dhamAcakaDImAM uDatI dhuLathI AkAza chavAI gayuM. koI koInuM moTuM sUjatuM nathI. ekabIjAne najIka chatAM oLakhI zakatA nathI. dhanuSanI dorInA dhamadhamATathI bANa choDyAnI khabara paDatI. taNakhA uDavAthI ne khaDabhaDATa thavAthI zastrAzastriyuddhanuM anumAna thatuM. A bhaMyakara yuddhamAM keTalAka paDyA, keTalAka mUvA, keTalAka ghAya thayA, keTalAka chAnI rIte nAsI gayA, chatAM banne taraphathI sajjaDa humalAo thatAM e yuddha cAlu hatuM. jaya-parAjaya vArApharatI ekabIjAne lalacAvatA ne nirAza karatAM ne pharI jussAthI yuddha cAlatuM hatuM. ardhI rAta vItI gaI. thoDI rAta vadhAre vItI. lagabhaga rAtano trIjo bhAga bAkI rahyo, tevAmAM eka zauryanI mUrti, suMdara, yuddharasika rAjakumAra zatru sainyamAMthI mokhare dhasI Avyo. potAnA parAkramathI ane AjubAjunA mitra rAjakumAronA sakhta prayatnathI jhapATAbaMdha "vajAyudha ! ! vajAyudha !" ema bolatA tenI pAse AvI pahoMcyo. "A huM ahIM rahyo. Ama Ava, Ama Ava." ema kahI vajAyudhe potAnI tarapha tenuM dhyAna kheMcyuM. bannenuM paraspara bhAre bhayaMkara yuddha thayuM. thoDIvAra kumAra bolyo -
Page #121
--------------------------------------------------------------------------
________________ 38 "vajAyudha ! tamArA A parAkramathI huM bahu ja khuzI thayo chuM. mAruM mana ghaNuM AnaMdamAM AvI jAya che. huM bacapaNathI ja aneka yuddhomAM hAjarI Apato Avyo chuM. paNa AvI navAI mane kadI lAgI nathI. ATalIvAra vakhata gumAvyo paNa have Ava tArAmAM zakti hoya teTalA jorathI kara ghA, calAva zastra, zakti hoya teTalA jorathI bacAva paNa karaje. haM, basa, calAvo.'' kumAre dhanuSya kaMpAvyuM, madhamAkhI mAphaka coMTyA. senApatinI chatrI uparathI jayalakSmI utarI. gabharAI gayelI te ghaDIkamAM khabhe bese, vaLI tyAMthI uThI bANa para bese, tyAMthI uThI bAhu upara, ema vAraMvAra sthAna badalyA kare. A sthiti joI huM gabharAI gayo. "zuM karUM ? zo upAya ? have konI madada meLavavI ?'' ema baDabaDato Amatema doDavA lAgyo. ekAeka kaMI yAda AvavAthI huM AnaMdamAM AvI gayo, ne vajAyudha pAse gayo. te vakhate zatrunA bANathI tenI dhvajA chatra tuTI gayAM hatAM. ane dhanuSa paNa vadhAre vakhata Take tema nahotuM. tuTavAnI taiyArImAM hatuM. meM kahyuM 'daMDanAtha ! bIjuM hathiyAra choDo. A amogha zastra lyo. AthI bAhumAM tAkAta Avaze. pachI zatrunuM mAnamardana karo.' eNe mArI sAme DoLA kADhyA ne gharakI bUma pADI- "are duSTa ! dhanuSa lajavanAra ! draviDiyA ! dUra khasa, vacce kema Avyo ? jo mArI zastra kuzalatA." turata talavAranI muTha para hAtha mukyo, ne te kheMcavA prayatna karavA lAgyo. kheMcatA kaMIkavAra lAgI. kharekhara tene kAMI paNa bhAna na hatuM. teno hAtha dhrUjato hato. eTale turata meM Ape mokalela vIMTI paherAvI
Page #122
--------------------------------------------------------------------------
________________ 39 dIdhI. AMgaLImAM jatAMnI sAthe ja teno prabhAva pharI gayo. koI apUrva teja tenAmAM AvyuM. e vIMTImAMthI ratnanA kiraNo cAre tarapha phelAvA lAgyA, te kiraNo phelAyA ke zatrunuM AkhuM sainya nidrAdhIna thaI gayuM. hAthInA gaMDasthalamAM kheMcI gayela aMkuzo jorathI kheMcatAM mAvato evI sthitimAM UMghI gayA. vijayamALA paherAvavA AvatI apsarA sAmuM joI rahyA hoya tema phADelI AMkhe ja yoddhAo thaMbhI gayA. keTalAkanI muThThImAMthI talavAro nIce khaNakhaNATa karatI sarI paDI. pheMkelA bANo aDadhe raste ja zaramAI jaI nIcI muMDIe heThe paDyA. pelo rAjakumAra paNa jajhumato hato, te emane ema rathamAM sthira thaI gayo.
Page #123
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3. zatru ke mitra ?) A tarapha "mAro, mAro, doDo, doDo, pakaDo, pakaDo," evA kolAhala sAthe bamaNA zauryathI ApaNuM sainya AgaLa vadhavA prayatna karavA lAgyuM. tevAmAM senApatino svara saMbhaLAyo. "je zastra calAve, tene uttara kozalAdhipatinA (meghavAhananA) sogaMdha che, sogaMda che." e bolatAM ekadama ratha doDAvI vacce mArga karI pelA rAjakumAranA ratha pAse AvyA, tyAM tene ratha upara paDelo joyo. thoDIvAra sAme joI rahyo. tenI hakIkata jANavA, eka tenI cAmara vIMjhanArIne pUchyuM bahena ? A koNa che ? kono chokaro che ? enuM nAma zuM ? amArA sainyamAM pataMgIyA mAphaka baLI maravA kema Avyo? thoDI ja sahAyathI ATaluM badhuM sAhasa kema kheDyuM ? laDAI karavA divase kema na Avyo ? purUSArthI chatAM bAyelAnI mAphaka kema rAtre chApo mAryo ?" AMsu luThI nAMkhI te bolI mahAbhAga ! huM abhAgaNI have zuM kahuM ! enI vAta zuM karuM ! enI vAta have javA dyo. kahuM to paNa zuM te sAjo thAya tema che !!! to paNa sAMbhaLI--siMhaladvipanA mahArAjA caMdraketuno e samaraketu yuvarAja kumAra che. pitAnI AjJAthI vijayayAtrAe nIkaLyo hato, chatAM pAchaLathI pitAno hukama thatAM keTalAka sahAyako sAthe kusumazekharane madada karavA ahIM kAMcImAM Avyo. pAMca cha divasa zaheramAM rahyo. Aje savAre zRMgArika
Page #124
--------------------------------------------------------------------------
________________ 41 poSAka paherI pAMca, cha mitro sAthe kAmadevanA maMdire gayo hato. tyAM bAraNAmAM Asana jamAvI sAMja sudhI darzana karavA AvatI zaheranI strIomAM kaMI tapAsato besI rahyo. sAMja paDI gaI eTale viyogIno poSAka paherI kamalanA pAMdaDAnI pathArI karI tyAMja rAtre paDI rahevA nizcaya karI mitrone kahevA lAgyo ke 'tame jAo, huM AvavAno nathI, AjanI rAtrI mAre ahIM ja gALavI che. huM ahIM ja sUI rahIza.' ema kahI badhAne tyAMthI palAyana karyA. game te kAraNathI ho, paNa ekadama moDI rAtre Avyo ne sainya taiyAra karyuM. badhAe ghaNuMe vAryo paNa mAne koNa 'kumAra! Aja muhUrta nathI. kumAra ! ubhA raho mArA sAthIone sAthe mokaluM ! kumAra ! mahArAjA kusumazekhara Ave che, jarA vATa to juo.' Ama bolatAM te te hitasvInI darakAra rAkhyA vinA bahAra nIkaLyo. yuddha zarU karyuM ane A sthitie pahoMcyo te to tame jANo ja cho.'' te bolatI baMdha paDI. rAtrI paNa du:khathI tArA rUpI AMsu gALIne cAlI gaI. prabhAtano arUNodaya thayo. sUryanA udayanI AgAhI jaNAvA lAgI. thoDI vAre sUrya udaya pAmyo ne tenI bAlaprabhA phelAvA lAgI tema tema zatru sainyanA yoddhAonI mUrchA gaI. e kumAra paNa jAgIne baDabaDavA lAgyo- 'vajAyudha ! gabharAIza nahIM. javuM hoya to jA. tuM ahIM zastra calAve tyAM sudhI huM zastra calAvavAno nathI. A vizvAsa rAkha.' vAsanAbaLathI ema bolatAM teNe AMkha ughADI. AvI
Page #125
--------------------------------------------------------------------------
________________ 42 sthitimAM potAne joI zaramAI jaI vaLI pAcho duHkhathI mUrchA khAI DhaLI paDyo. tenAmAM caitanya joI daMDanAyaka bahu ja khuza thayA, ne kumAranA sainikone bhayathI nAsatA joI abhaya paDaha vagaDAvyo. ApaNA sipAIo to luMTa calAvavA lAgI paDyA hatA teone aTakAvyA, ne ghavAyelA yoddhAonA pATA-pIMTI karavA yogya mANasone hukama ApI dIdho. tyAMthI hAthI upara besI samaraketu sAthe potAnI chAvaNImAM daMDanAyaka AvyA. potAnA ja mukAme samaraketune laI gayA. tyAM bannee sAthe bhojana lIdhuM, ne senApatie potAne hAthe tenA zarIre ghA vAgyA hatA tyAM auSadhIno lepa kayo. thoDA divasa sArA vaidyonI dekharekha nIce tenA zarIranI cikItsA karavAnI goThavaNa karavAmAM AvelI hovAthI te tadana sAjo thaI gayo.
Page #126
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 4. samaraketu ayodhyAmAM ) eka divase samaraketu ane daMDanAtha jamIne beThA hatA. AnaMda vinodanI vAto cAlI rahI hatI. prasaMga maLatAM senApatie hAtha joDI vAta cheDI-; "kumAra ! Apa mahAparAkramI cho ! moTA moTA rAjA mahArAjAo paNa ApanI sahAya Icche che. Apa jevA mAre tyAM padhAre tenuM mAna sanmAna mArA jevo alpa kevI rIte purepurI rIte karI zake ? mAruM sthAna tame lyo, ne mArA upara maherabAnI karI. "e to tuccha che." ema tamane lAgatuM hoya to tamArA pitAzrIe khuzIthI Apela yuvarAjapada rAjadhAnImAM jaI bhogavo. paNa kumAra zrI ! manamAM ema na dhAratA ke- "mane eNe jItI lIdho che, tethI tenI maherabAnIthI chuTI yuvarAjapaNuM bhogavavAmAM zI zobhA ?" kemake tamane jItavAmAM amArI zI guMjAza ? tamane koNa jagatamAM jItI zake tema che? chatAM tamane vaza karI ahIM lAvyo chuM, te prabhAva bIjAno ja che. jene dUrathI joI tame mUcha pAmI gayA. te huM tamane batAvuM." hukama thatAMnI sAthe ja te vIMTI hAjara karavAmAM AvI. aneka camatkArika jhaverAtanI jaDataralavALI vIMTI samaraketu joI rahyo. A kyAMthI maLI ?" AzcaryathI vIMTI sAme joI rahela samaraketue pUchyuM. zakrAvatAra tIthe gayA pachIthI javalanaprabha devanuM maLavuM,
Page #127
--------------------------------------------------------------------------
________________ 44 vetALa ane rAjalakSmInuM AvavuM vagere Apano vRttAMta tyAM kahI saMbhaLAvyo. e sAMbhaLI kaMIka te ThaMDo paDyo, ne laDAImAM thayelI hArane lIdhe potAnI jAta upara kaMTALo Avyo hato, te paNa have ocho thayo. ne pUchavA lAgyo daMDAdhipa ! tamArI bhalamanasAIe have hada vALI ! kharekhara tame mAruM mana vaza karI lIdhuM che. dakSiNa dizAnA rAjyomAM potAnI dhAka besADanAra tame sabhA samakSa tamArI laghutA ane bIjAnI prabhutA gAI rahyA cho, tevuM niHspRha muni paNa na karI zake. tame tamArA moTA manane lIdhe jagatane vaza karyuM che, ema nathI. te mahAnubhAva mahArAja meghavAhananI maghavA (Idra) vagere deva paNa zA mATe stuti na kare ? jenA mukhya mukhya hodedAro paNa tamArA jevA che. ucita ho ke anucita ho paNa tamAruM vacana mAnya karavuM e ja mAruM kartavya che. paNa hAla mane kaMI hukama karazo nahIM. jo mArA para tamane pakSapAta hoya, to bIjuM kaMI nahIM; mAtra mArA cakSu kRtArtha karo, ne te satvazAlI mahArAjanuM darzana karAvo. temanA caraNakamaLanuM darzana karavA mAruM mana bahu ja talasI rahyuM che." " aho ! kumAra !! jo ema hoya to Aje ja padhAro." daMDAdhipe pUrNa khuzI batAvI. zubha divase mArI sAthe samaraketune prayANa karAvyuM. ame utAvaLe kuca karatAM karatAM Aja paroDhIe ahIM AvI pahoMcyAM. ne ApanA caraNakamaLanI sevA karavAno avasara pAmyA chIe."
Page #128
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5. gADha maitrI rAjA AzcaryamAM paDyA. banne upara sarakhI prIti utpanna thaI. vajAyudhanI bhalamanasAI ke namakahalAlI visarAya tema na hotI, temaja samaraketunuM zaurya ane potAnI taraphano pUjayabhAva paNa bhUlAya tema nahoto. tene jaldI maLavAnI utkaMThA thaI AvI-"jhaTa jAuM, maLuM, bheTI paDuM, mAna ApuM, mArI jagyAe sthApI dauM,' evA evA tarka thavA lAgyA. "vijayavega ! kyAM che samaraketu ? kyAre maLaze ?" deva ! kumAra sarayUkinAre chAvaNI sAthe rahela che. jyAre ApanI IcchA thaze tyAre darzana karI zakaze." vijayavege namratAthI kahyuM. ThIka, haradAsa ! kumAra samaraketune teDI lAva." haradAsa nAmanA mukhya pratihArIne hukama Apyo. haradAsa tyAM jaI samaraketune maLyo, ne tenI sAthe ucita vAtacIta karI. mahArAjanI prItinI TuMkAmAM hakIkata jAhera karI. ane sabhAmAM AvA vijJapti karI. kumAra khuzIthI AvavA taiyAra thayo, ane banne zaheramAM sAthe AvyA. thoDI vAre haradAse kumArane sabhAmAM praveza karAvyo. sAthe samAna vayanA keTalAka rAjakumAro hatA. bIjA paNa keTalAka Apta purUSono varga pAchaLa hato. rAjasabhAmAM praveza karavAnA poSAkathI kumAra sajja hato. rAjAe joyo ke turata "Ava ! Ava !" ema dUrathI
Page #129
--------------------------------------------------------------------------
________________ 46 bolAvyo. teNe dUrathI ja praNAma karyA. rastAmAMnI beThaka upara beThelA sabhyoe ekadama javA mATe rasto karI Apyo. pAse jaI kumAre vAraMvAra praNAma karyA. rAjA ekadama AsanaparathI utarI tene beu hAthe jhAlI potAnA khoLAmAM besADyo, ne bheTI paDyA. pachI vinayathI namra banelo kumAra pAsenA Asana upara beTho. rAjA tenI tarapha joI bolyA. bhAI ! bhale AvyA ! tAruM parAkrama sAMbhaLIne mArA karNa AnaMdita thayA hatA ne Aje tAruM A rUpa ane AkAra jovAthI cakSu AnaMdita thayA che. jagatamAM tane dhanya che ke tArAthI hArI gayelA zatruo paNa pote jItyA hoya tema AnaMdamAM AvI jaI rAjasabhAmAM potAnA vakhANa kare che. mahArAja siMhalezvara paNa dhanyavAdane pAtra che ke-tamArA jevA putrane lIdhe putravAn thaI samasta putravALAomAM agraNya thayA che. tamArA jevA eka purUSaratnane prApta karI pASANa ratnothI bharela siMhaladvipanI bhUmine paNa mAruM ghara IcchatuM nathI. huM kRtArtha thayo chuM. mArI dakSiNa deza jItavAnI mahenata phaLI che. Aje ja mArA rAjyanI zobhA vadhI che. A sabhA paNa Aje ja purepurI zobhe che. bAlArUNa vIMTI ApIne rAjalakSmIe ja mane bIjo putra Apyo che. A kumArano ane tAro A rAjyamAM sarakho bhAga che. have ahIM sukhethI rahe. tAruM citta ahIM ja sthira kara. manamAM mAnato nahIM ke 'mane zatruo pakaDI lAvyA che. to kema rahuM ?' ahIM koNa tAro zatru che? ahIMno dareka varga tArI sevAmAM pAse ja hAjara che. mAtra dakSima dizA taraphanuM A rAjyanI hadanuM jaMgala ja dUra che. ramavA, khelavA ke pharavA javA mATe gAmaDAo paNa pAse pAse ja che. basa, have
Page #130
--------------------------------------------------------------------------
________________ 47 mana zAMta kara. tArI je IcchA haze te thoDA ja vakhatamAM ahIM purI karavAmAM Avaze.'' rAjAe mukha pheravyuM, ne samaraketu sAme joI rahelA kumAra hiravAhananI sAme joI kahyuM "beTA ! ApaNA kuTuMbIomAM samAna guNavALo ke adhika guNavALo purUSa mArA joyAmAM na Avyo tethI A kumAra samaraketune ja huM tAro mitra banAvuM chuM. tamAre bannee haMmezA sAthe rahevuM. tArA nokaro badhA enI AjJA uThAve evo baMdobasta karaje. dAnAdika kriyAthI punyano saMcaya bannee sAthe ja karavo. rAtre paNa sAthe ja rahevuM. kaSTa vakhate choDI cAlyA na javuM. tArI sArI sthitimAM paNa ene puro Adara Apavo. sarakhe sarakhA maLo tyAM enI moTAI vadhAravI vivAdamAM eno pakSa levo. navIna lAbha thAya to sarakhe bhAge vaheMcI levo. mazkarImAM kadI ToNo na mAravo. khAnagI vAtacItamAM tene bheLavavo. rIsAyo hoya to jAte mAnAvavo. ochavamAM AgaLa lhAvo levA devo. zarU karela kAma purU karavA tenA vakhANa karavA ne utsAha Apavo. koI kAmamAM vAda na levo. hamezAM vizvAsa rAkhavo. AvI rIte tAre tenuM mana meLavavAnuM che. ane tamArI bannenI gADha maitri thAya tema IcchuM chuM e ja tAro bhAI che, mitra che, nRtya che, ke maMtri che.'' ema kahI rAjA Asana parathI uThyAne. "jevI pitAzrInI AjJA' ema kahI samaraketuno hAtha pakaDI kumAra paNa uThI ubho thaI bahAra nIkaLyo ne madirAvatIne mahele gayo.
Page #131
--------------------------------------------------------------------------
________________ 48 tyAM mAtuzrIne praNAma karI ane potAnA mukAma tarapha vaLyA. snAnAdithI paravArI bhojana laI bhojanazALAnA bahAranA bhAgamAM beThA hatAM, tevAmAM rAjAnA hukamathI sRSTi nAmanA nyAyAdhIza hAthamAM nakzAnuM bhuMgaLuM laI AvyA. ucita Asane besI te bhuMgaLAmAMthI nakzo kADhI pahoLo karyo, ne uttara dizAnA dezonI hada batAvI. "ATalA deza kumArazrI Apane khAnagI kharca mATe ApavAno mahArAjazrIno hukama che. ane A hadamAMnA aMga vagere dezo kumArazrI samaraketune ApavAno hukama thayo che." ema kahI nakazo saMkelI bhuMgaLAmAM dAkhala karyo. pAna sopArI laI praNAma karI nyAyAdhIza tyAMthI gayA. ema banne sAthe rahevA lAgyA ane chevaTe bannenI gADha maitrI jAgI. rAjA haMmezA samaraketune ghaNuM ja mAna ApatA chatAM tenA manamAM jarA paNa garva na hato. parAkrama sivAya bIjA badhA harivahananA guNo teNe grahaNa karyA, ne prItithI tathA bhaktithI rAjA mAphaka rAta-divasa tenI sevA karato hato. harivAhana paNa tenA upara ghaNo ja khuzI raheto hato. ema bannenA dIvaso AnaMdamAM jatA hatA.
Page #132
--------------------------------------------------------------------------
________________ tRtIya pariccheda 1. mattakokilodyAnamAM kAvyavinoda [priya vAcako ! cAlo. Aje savAramAM ja rAjamahele pahoMcI jaIe. kemake unALAnI Rtu hovAthI kumArazrI havA khAvA mattakokilodyAnamAM javAnA che. bIjA paNa aneka rAjakumAro tyAM Avaze. ramata gammata ne vinodamAM bahu majA paDaze ! cAlo, jaldI cAlo. juo, teo banne kumAro uThIne zayana gRhamAMthI bahAra AvyA che.] bahAra AvI kumAra ane samaraketue snAna karyuM. bhojana laI vastrAbhUSaNa paheravAnA oraDAmAM jaI yogya poSAka paherI lIdho, ne hAthI upara besI banne mattakokilodyAnamAM pahoMcI gayA. bagIco sarayU nadIne kAMThe kAMThe Avelo hato. daravAjAmAM jaI rAjakumAro sAthe pharatAM pharatAM nadIkAMThe gayA, ane tyAM lAInasara vicitra vicitra racanAvALA aneka latAmaMDapo AvI rahyA che. maMDapomAM ThaMDaka rAkhavA nadI jalakaNo vAyunA veganamAM bharIne mokale che. kAmadevanA maMdiranI bAjue eka ati zobhAyamAna chatAM kumAranA AjanA AvavAthI vadhAre zaNagArelo latAmaMDapa (jaLa maMDapa) hato. te maMDapa eka AMbAvADIyA vacce hato. keLanA
Page #133
--------------------------------------------------------------------------
________________ pa0 thaMbhonI bhIMta banAvI hatI. AgaLanA bhAgamAM phUlanA gucchA laTakADelA hatA. bhIMto upara kamaLanA tAMtaNAnA cAmaro goThavI dIdhA hatAM. haricaMdananI kuMpaLonA toraNo bAraNe bAraNe bAMdhI dIdhA hatA. thAMbhale thAMbhale baraphanI putaLIo goThavelI che. bArIe bArIe kAlAguruno dhupa dhamadhamATa karI rahyo che. ratnajaDita attaradAnIyo temAM jovAmAM Ave che. bhamarAo Ama tema sugaMdhanI lAlacathI pharI rahyA che. cinAI kApaDanA ulloca bAMdhelA che. jANe lUgaDA vaNatA hoya tema mRNAlanA tAMtaNAnI joDIo cAMcamAM laI haMso Ama tema pharI rahyA che. upara goThavela phUvArAmAMthI pANI uDI uDIne caMdrakAnta paththaranI paranALomAM thaI cAre tarapha pharatuM nIce dhodhabaMdha paDe che, sau aMdara gayA ane phUlanI banAvela beThaka upara kumAra beThA pachI saue potapotAne yogya Asana lIdhuM. temAM keTalAka kavi hatA. keTalAka sAhitya zAstranA paMDita hatA, keTalAka purANa, ItihAsanA jJAtA hatA, koI koI to kathA kahevAmAM phAMkaDA hatA, keTalAka nATakanA zokhIna jIvaDAo hatA, keTalAka manmatha zAstranA paNa jANakAra hatA. pozAka paheravAmAM catura hatA te ThAThamAThathI atre padhAryA hatA. keTalAka mazkarA hatA, keTalAka bIjAnA svabhAva pramANe mIThuM mIThuM bolanArA paNa hatA, keTalAka khuzAmatIyA paNa hatA. teo sAthe prathama sejasAja citrAlaMkAravALI kAvyagoSThI cAlI temAM keTalIka prasiddha prasiddha prahelikA bolAvI zarU thaI gaI che, praznattaronuM ciMtavana cAlI rahyuM che. prasanna ane gaMbhIra bhAvArthavALI keTalIka kavitAnI kaDIono vicAra cAlI rahyo che, mAtrATyutakAdi kAvyono uhApoha thaI rahyo che. tevAmAM
Page #134
--------------------------------------------------------------------------
________________ 51 harivahana kumAranA hajurI, ne kAvyamAM rasika mazkarA maMjIrake pAse AvI kahyuM kumArazrI ! A avasare huM vijJapti karavA IcchuM chuM. huM AzA rAkhuM chuM ke jarA dhyAna ApI mane kRtArtha karazo. caitra sudI teraze kAmadevanA maMdira tarapha gayo. aMdara jatAM ja AMgaNAmAM AMbA nIce paDeluM eka parabIDIyuM mArI najare paDyuM. te koI na dekhe tema meM upADI lIdhuM ne khasanA cheDe bAMdhI dIdhuM. parabIDIyuM tADapatranuM hatuM. tenuM mukha kamalanA tAMtaNAthI bAMdhela hatuM. banne bAjuthI sapheda caMdananI lahIthI coMTADela hatuM. jarA garamI lAgavAthI caMdana sukAI kaThaNa thaI gayuM hatuM. upara bhoLI bALAnA stananI DIMTaDInI chApa hatI. ghera AvI ekAMtamAM tapAsyuM A konuM haze ? konA upara mokalyuM haze ? ema vicAra karI cAre tarapha dhyAnathI joyuM, paNa na joyuM saranAmuM ke na joyuM koInuM nAma. kavara phADyuM, to temAM eka AryA chaMda joyo. kasturI akSare e chanda lakhyo hato. kaMkuthI pharatI vela citrI hatI. agaranA dhUpathI sugaMdhI banAvyo hato. paNa teno artha samajAya tema nahotuM. eka cittathI vAraMvAra vicAra karyo, paNa huM bhAvArtha samajI zakyo nahIM. ahIM sAthe leto Avyo chuM, to jarA Apa tapAso ke zo eno bhAvArtha che ? koNe konA upara mokalela che ? vagere juo, sAMbhaLo. maMjIra, AryA lalakArI
Page #135
--------------------------------------------------------------------------
________________ para vaDiloe na ApelI mane akrame jhaTa varato tuM raheje vane ja e bahu gahane laI agni sAthe tyAM ? A AryA bolavI zarU karI ke darekanuM dhyAna te tarapha kheMcAyuM bolatI vakhate ja arthanuM skUraNa thaI javAthI parivAhana kumAre spaSTIkaraNa zarU karyuM maMjIraka ! A to anaMga lekha che. koI bhara jobana bAlAe vhAlA upara e lakhyo che. te koI rAjA mahArAjA ke dhanADhya zeTha zAhukAranI putrI haze kAM to koInA guNamAM laTTa thayelA cittanI preraNAthI ke catura sakhIonI vAraMvAranI ToMkaNIthI zarama choDI A patra lakhyo hoya ema jaNAya che. A patra koI yuvAna nAgarika upara lakhyo che. prathama ekAMtamAM maLavAthI paraspara bannenA citta maLyA haze, ne pachI nAyake kanyAnA mA-bApa pAse lAlaca batAvI haze, ane jyAre teoe dhyAna nahIM ApyuM hoya tyAre hRdayamAM muMjhAyelA te yuvAne dUtI dvArA kahevaDAvyuM haze ke-'tamArA vaDiloe mArI anukuLa anuvRtti para jarA paNa dhyAna ApyuM nathI, have koI upAya nahIM sUjavAthI kAmAgnithI baLatuM A mAruM hRdaya anucita upAya paNa tane hRdayetharI banAvavA mathe che, have emAM mAro jarAye vAMka nathI." A rIte "prItama kaMI sAhasa karaze' evI teNIne khAtrI thaI haze tyAre tene sUcanA ApavA A patra lakhyo che. AmAM je lakhyuM che teno bhAvArtha A pramANe che. joke mArA mAtApitAe tamArA tarapha udAratA nathI batAvI, chatAM anucita kramathI haraNa vagere karIne mArI sAthe
Page #136
--------------------------------------------------------------------------
________________ 53 lagna karavuM e mane ucita jaNAtuM nathI. tame utAvaLA nA thAo. ApaNI dhAraNA have thoDA ja vakhatamAM pAra paDaze. . A rIte- ApaNe pahelavahelA je vanamAM maLyAM hatAM, tyAM mArI dUtI batAve tyAM chupI rIte rahejo. bIjI vivAha sAmagrInI jarUra nathI. mAtra sAthe agni letA jajo. eTale turata mArI sakhIo sAthe AvI huM tamArI sAthe agninI sASie lagnathI joDAIza." maMjIraka ! A kavitAmAMthI eka bIjo artha nIkaLe tema che. paNa te artha zAparUpa che. (mULa zlokamAM asipatrapAdapagahana evA zabdo che) teno bhAvArtha evo thAya che ke mArA mAtA-pitAnI sammati vinA game te rIte mane paraNavAnuM dhArato tuM pApI che. asipatra nAmanA narakamAM tAro vAsa thaze. ane tyAM tane duHkha ApavA tArI pAse agni saLagato jaNAze (huM to maLavI muzkela chuM.) paraMtu Avo artha kADhavo nakAmo che. kemake virAgiNI strIo kadI AvI rIte AdarabhAvathI koInA upara patra mokale nahIM. A virAgiNI nathI paNa viyoginI ja che. kemake virahathI piDAtI tenA stana upara ThaMDaka mATe caMdana copaDela haze, ane unAnisAsAthI sukAI te kaThaNa banyuM haze. te laI A parabIDIyuM coMTADela che. vaLI kamaLanA tAMtaNAthI bAMdhavuM vagere paNa e ja bhAvArtha sUcave che.
Page #137
--------------------------------------------------------------------------
________________ 54 'kAgaLa laI janArI kadAca jIjJAsAthI parabIDIyuM khole ane badhI vAta jANI jAya, koI vakhate vAMdho paDe tyAre chupI vAta khulI karI de' AvI bIkathI ke potAnI cAturyavALI racanAzaktino nAyakane paricaya ApavA Avo gUDha artha rAkhyo hoya ema samajAya che.'' kumAre karela vyAkhyAthI dareka sabhAsado cikata thaI gayA. kumAranI prazaMsA karavA lAgI paDyA. maMjIke paNa kumAranA vakhANa karavAmAM hada vALI. vaLI pAchA dareka kAvya vinodamAM paDyA. paNa samaraketu cUpa besI rahyo ne mAthAmAM koIe ghA mAryo hoya tema uMdhuM ghAlI besI rahyo. tenuM moM paDI gayuM ne nisAsA mukato paganA aMguThAthI jamIna khaNavA lAgyo. tenI AMkhanI pAMpaNo azrubiMduthI bhInI thaI gaI hatI.
Page #138
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2. mIThI mazkarI binaprasaMge samaraketunI AvI rIte bhAta joI dareka sabhAsado Azcaryacakita thaI gayA ne ekabIjA sAme jovA lAgyA. "A zuM ? zuM thayuM haze ?'' ema dhIme dhIme prazna pUchavA lAgyA. ''kumAra ! kema cupa besI rahyA cho ? kaMI samajI zakatA nathI ke zuM ? bIkaNa jaNAo cho. adekhAI to nathI thaIne ?'' mIThI mazkarImAM catura kaliMga dezanA yuvAna rAjaputra kamalagupte ToLamAM pUchyuM; ne AgaLa laMbAvyuM-- 'kumAranI kAvya vyAkhyAna cAturInA vakhANa kema karatA nathI ? ame to vakhANa karIe chIe, paNa jADI buddhinA hovAthI upara uparathI sAruM sAruM joI vakhANa karavA lAgyA chIe. kharUM tattva to tame ja jANI zako. mATe tamArA taraphano abhiprAya jAhera karo, tethI kumArane paNa potAnA vyAkhyAnanI sanyAsatyatAno nizcaya thAya. AMkhamAM AMsU kema AvI gayA ? nisAsA kema nAMkho cho ? 'priyAnA virahathI bApaDo pelo e nAgarika yuvAna bahu herAna thaze.' ema tenA upara dayA AvI ke zuM ? paNa huM Apane prazna karuM chuM ke enA eka upara dayA batAvavAthI zuM ? AkhI duniyA ja evI che. keTalAkano zoka karazo ? juone jyAM prema tyAM sAthe du:kha lAgyuM ja che, viSayopabhoga jherI pariNAmo ApI rahyA che, dhArmika pravRtti mananI dhAraNAo niSphaLa kare che, sarve zubhamAM vighna to AvyuM ja samajavuM.
Page #139
--------------------------------------------------------------------------
________________ pa6 vaLI, te bicAro zuM kare ? deve ja bicArAnuM pirasya bhojana pAchuM laI lIdhuM che. zuM thAya ? zo upAya ? vidvAnoe buddhibaLathI bAMdhyA chatAM niraMkuza ane pApI daiva duSTa hAthI mAphaka svacchaMde potAnI sattA bajAvye jAya che. e pratikuLa hoya tyAre game tevo prayatnazIla phaLArthI phaLa meLavI zakato ja nathI. mATe have A ciMtA choDo. ethI kaMI lAbha nathI. kevaLa Apane mAnasika kaleza ja che. mane to ema lAge che ke A bilADA jevA maMjIrakano ja baMdho vAMka che, tethI teno vicAra karavA jevo che. kemake patra lAvanArIno Avo vicAra haze ke "A parabIDIyuM koI na dekhe tema AMbA nIce mukI rAkhuM, ane jyAre te yuvAna yAtrA jovA Avaze tyAre cheTela ubhI rahI tene batAvIza" evA vicArathI teNe mukI rAkhyuM haze, tyAM to vacce ja ANe upADI lIdhuM. bhagavAna kAmadeva dayA lAvI banneno saMbaMdha thAya evI ghaTanA karatA hatA, temAM ANe moTuM vighna nAMkhyuM ane bannene sadAne mATe viyogI rAkhyA. teonA AnaMdamAM bhaMga pADyo. raMgamAM bhaMga karyo. athavA e mukhano zo vAMka ? vAMka kumArazrIne che-ke AvA anIti karanArane zikSA karatA nathI ne keLavaNI (zIkhAmaNa) ApI samaju banAvatA nathI. athavA kumAra zrI zuM kare ! ghaNI vAra samajAvyA chatAM paNa e haThIlo mAne evo kyAM che ? javA do have enI vAta. ahIM karelA pApanuM phaLa janmAntare svayaM narakamAM jaI bhogavaze.
Page #140
--------------------------------------------------------------------------
________________ 57 paNa pelA banne AzakamAzukane zodhI kADhavA joIe. ane banneno meLApa karAvavo joIe. kemake e bicArA viyoga du:khathI jurI maraze. "AvI ciMtA ApanA hRdayamAM thaI rahI che. te zAMta pAme.'' kamaLaguptanuM bolavuM sAMbhaLI harivAhana sivAya dareka sabhAsado hasI paDyA. harivAhana-'kamalagupta ! kema A nakAmuM hAsya ?'' ema kahI kumAre samaraketu sAme joyuM ne kahyuM "vhAlA mitra ! AnaMda prasaMge Apa kema zokAtura thayA cho ? tamAruM moM kema levAI gayuM che ? jarAe hasatA nathI. prAcIna kavionI madhura kavitAo zuM tamArA karNane AnaMda nathI ApatI ? Ama lamaNe hAtha daI kema besI rahyA cho? huM vyAkhyAna karato hato tyAre tamArA jIvanamAM banela tevo ja banAva to yAda nathI Avyo ne ? A yuvAnanI mAphaka tame paNa koI suMdarInA kaTAkSabANathI vIMdhAyA nathI ne ? koI caturAe saMketasthAna batAvI tamane khuzI karyA che ke zuM ? teNIne maLavAnA prayatnamAM vidhidoSathI ke kAMI paravazapaNAthI niSphaLa nivaDyA jaNAvo cho.'' kumAre AdarabhAvathI pUchyuM eTale rUmAlavatI AMkho ne moM luchI nAMkhI thoDIvAra zAMti laI zokAtura cahere samaraketue kahyuM "kumAra ! tamArI buddhi vyApaka che. e huM jANuM chuM paNa mArA manamAM Azcarya thAya che ke bIjAnA mananI dhAraNA tame -
Page #141
--------------------------------------------------------------------------
________________ 58 zI rIte jANI zako cho ? e tame kyAMthI zIkhyA cho? huM have zuM kahuM ? tame ja TuMkAmAM mArA duHkhanI hakIkata kahI dIdhI che, mAre mAtra vistAra karavo bAkI che. te karavAnuM Ape pharamAvyuM che to chAtI kaThaNa karI huM kahevA taiyAra chuM, paNa vAta lAMbI che, TUMkAmAM kahI zakAya tema nathI. vistArathI kahIza to pachI bIjA kAma thaI zakaze nahIM. to paNa sAMbhaLavAnI ghaNI ja IcchA hoya to kahuM chuM. sAMbhaLo-
Page #142
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3. vijaya yAtrA ) Apa sarvanA jaNAvavAmAM ja che ke siMhadvipamAM caMdraketu rAjA rAjya kare che. tenI rAjadhAnInuM zahera raMgazALA che, ane temano huM putra chuM. keTaloka vakhata thayAM suvela parvatanI AjubAjumAM mAMDaLIka rAjAo khaMDaNI ApatA nahIM ne ghaNI vakhata rAjya sAme viruddha vartana calAvatA hatA. teone jhera karavA mahArAjAe naukAsainyane hukama Apyo. mane te sainyano nAyaka banAvyo. jo ke huM kaLAo zIkhIne taiyAra thayo hato ane yuvAvasthAmAM praveza karato hato. eTale mAro yauvarAjyAbhiSeka karyo. keTalAka senApati, sAmaMto ane sArA sArA maMtrIone mArI sAthe mokalavA TharAva karyo. savAre uThyo, nhAyo, ne haMmeza karatAM vizeSa prakAre pUjA karI tela, attara vagere aMgarAga zarIre lagAvI uttama vastrAbhUSaNa paherI pachI sabhAmaMDapamAM gayo. tyAM vArAMganAoe kareluM yAtrAmaMgaLa anubhavI prathama kakSAnI bahAra nIkaLyo. tevAmAM mAvata vajAMkuze amaravallabhane zaNagArI taiyAra rAkhyo hato. te upara huM ArUDha thayo. banne khabhe bANanA bhAthAM kasIne bAMdhI lIdhA. DAbA hAthamAM dhanuSa rAkhI lIdhuM. be bAjue cAmaravyajana zarU thaI gayuM. uddhatAIthI cAlatA pAyadaLanA paganA dhamakArAthI pRthvI hRdayamAM kaMpI uThI. jaya jaya' zabdathI AkAza gAjI uThyuM. DhakkAono avAja dIzAo vAcALa karavA lAgyo. AgaLa sonAnI chaDI laI
Page #143
--------------------------------------------------------------------------
________________ 6) chaDIdAra cAlato ane medanImAMthI rasto karato hato. AvI rIte huM rAjagaDhamAMthI nIkaLyo. ThekaThekANe huM praNAmo karato tethI pavitra brAhmaNo mane AzIrvAda ApatA. pauravAsI loko praNAma karatAM. DozIo akSatathI vadhAvatI ane AMkhamAM AMsu lAvI AzIrvAdanA vaco asphaTa rIte gaNagaNatI hatI. nagaranArIothI premapUrvaka jovAto huM cauTA vaTAvI nagaranI bahAra nIkaLyo. nagaranI bAhya zobhA jotA jotA ame sImADe pahoMcyA. amane jovA gAmaDAnA lokonA ToLAne ToLA AvatA hatA. koI ukaraDA para, koI taLAvanI pALa para, koI gharanA chAparA para, koI jhADa para caDhIne jotA hatAM. AgaLa cAlatAM keTalAka khaMDero oLaMgI ame AgaLa vadhyA eTale samudranA (hiMdI mahAsAgara ke lavaNa samudranA) darzana thayAM tyAM sainya aTakyuM. mIThAM pANInI sagavaDavALA medAnamAM paDAva nAkhyo. taMbuo ane rAvaTIo naMkhAI. mAro taMbu ane mArI sAthenA sAmAnathI bharelI rAvaTIothI vIMTAyela hato. temAM huM gayo. tyAM rahIne samudra prayANanI keTalIka vizeSa taiyArI mAre karavI paDI. keTalAka mANasonI sagavaDa mATe vadhAre vahANo maMgAvyA. huM pradhAna sAthe "amukane Ama kahevuM, amukane A rIte harAvavo." ItyAdi vAto karato hato ane vijayayAtrAnA bhAvi prasaMga para vicAra karato hato. emane ema be traNa divaso cAlyA gayA. cothe divase sAMje vividha sAmagrIthI sAgaranI pujA karI.
Page #144
--------------------------------------------------------------------------
________________ 6 1 ne paroDhIe vahelo uThI keTalAka hajurIyAo sAthe sabhAmaMDapanA taMbumAM gayo. tevAmAM khalAsIonA ToLAmAM eka paccIsa varSano dekhAvaDo juvAna khalAsI jovAmAM Avyo. tene tevo suMdara, ane pretajevo teno parivAra joI huM to AzcaryamAM paDyo. e vicitratAnuM samAdhAna mAruM mana na karI zakyuM. eTale meM naukAsainya khAtAnA vaDA adhikArI yakSapAlita maMtrine pUchyuM ke "A pelo koNa che ?" kumAra ! e eka khalAsI che, ane dareka khalAsIono uparI che." mane temanA kahevA upara vizvAsa na Avyo. vaLI jIjJAsAthI meM pUchyuM - khalAsIno A AkAra na hoya ? AvI suMdaratA khalAsImAM kyAMthI ?" "kumAra ! ema to A AkRtimAtrathI ja bIjA khalAsIo karatAM judo paDe che ema nathI. bIjA paNa purUSane lagatA guNothI judo paDe che. kyAM enuM dherya, bolavAnI cAlAkI, ne kyAM eno buddhivaibhava, sAMbhaLo enI TuMkAmAM hakIkata kahuM.
Page #145
--------------------------------------------------------------------------
________________ 4. suMdarI priyadarzanA 'suvarNadvipamAM maNipura zahera che. tyAM vaizravaNa nAme eka vahANavaTu karanAro vepArI rahe che. tene vRddhAvasthAmAM tAraka nAmano chokaro thayo, te chokarAnI mAnuM nAma vasudattA hatuM. chokaro ghaNo ja cAlAka ane dekhAvaDo hato, evuM nAnapaNamAMthI jaNAI AvatuM hatuM. jyAre te yuvAna thayo, tyAre bIjA vahANavaTI vepArIo sAthe eka vahANa bharI A raMgazALAmAM Avyo. ApaNA zaheramAM jaLaketu nAme eka khalAsI rahe che. ghaNo ja catura ane khalAsInA kAmamAM kAbela che. tamAma khalAsIono te uparI che. samudramAM musApharI karatAM tene koI eka bAlikA hAtha lAgI. tene ANe bacAvI lIdhI ane potAne ghera laI AvI putrI tarIke uccherI moTI karI. jema jema yauvana pAmatI gaI, tema tema tenA kuLa pramANe tenuM badana khIlatuM gayuM, tethI jonAra yuvAnone bhAna bhUlAvatI hatI. tenuM nAma priyadarzanA hatuM. jyAre tAraka raMgazALAmAM Avyo tyAre sheja vAtacItamAM jaLaketu sAthe maitrI thaI. dhIme dhIme banneno paricaya vadhyo. catura tArakathI jaLaketu aMjAI gayo hato. jyAre bannenI prIti ghaNI ja vadhI gaI tyAre paraspara teo bheTo mokalavA lAgyA. kemake bheTo ApavAthI ane levAthI prIti vadhe che. Ama keTaloka vakhata cAlyuM. eka divase sArAM sArAM ratno laI jaLaketue navarAzane
Page #146
--------------------------------------------------------------------------
________________ 63 vakhate sthira citte eka hAra guMthyo hato. te hAra tene potAnA mitra tArakane mokalavAnuM mana thayuM ane bolyo- "beTA ! priyadarzanA ! A hAra laI tuM mArA mitra tArakane tyAM jA. temane ApI Ava.'' priyadarzanA--"ThIka, bApU'' ema kahI bharayauvanA priyadarzanA hAra laI apsarAone vilAsathI lajavatI tArakane ghera pahoMcI. tArakane teNe prathama ja vAra joyo. teno anurAga tenA upara dRDha baMdhAI gayo. pitAe mokalela bheTaluM teNe raju karyuM. catura tAke teno satkAra karyo, ne bheTa svIkArI. thoDo vakhata tyAM rahI potAne ghera gaI. AvI rIte game te kAmanA bAnAthI vAre vAre tArakane tyAM AvatI hatI. tenuM darzana karI premasAgaramAM amRtamaya snAna karatI hatI. evAja kAraNasara eka divase priyadarzanA tArakane tyAM gaI. paNa tAraka ghe2 na hato. kaMI kAmasara bahAra gayo hato. tenI vATa jotI priyadarzanA tyAMja rahI ane keTalIka samAna vayanI sakhIo sAthe agAzImAM gammata uDAvatI hatI. tAraka ekadama AvI caDhyo. priyadarzanA bhayathI nAThI ane dAdarA pAse AvatA AvatA paDI ke turata tA2ke teno kuNo jamaNo hAtha naramAzathI pakaDI rAkhyo. ne sarakhI svastha thaI eTale hAtha mukI dIdho. ne mIThe avAje kahyuM ''suMdarI ! sarakhI bhoMyamAM tane Theza kyAMthI vAgI ? zAMta
Page #147
--------------------------------------------------------------------------
________________ 64 thA, A tAruM vastra chAtI parathI khasI gayuM che, sarakhuM rAkha. tArI visaMsthalAvasthAmAMthI chuTI thA. svastha thA ne ghera jA." je vakhate tArake teno hAtha pakaDyo te ja kSaNe utpanna thayelA kAmadeve dhanuSya caDAvyuM ane bhayane kyAMya nasADI mukyo. tenA hRdayamAM pahelAM karatAM tAraka tarapha navIna anurAga ghaNo ja vadhyo hato. avasara maLyo jANI prauDhA mAphaka kaTAkSathI tAraka sAme joI jarA hasI javAba Apyo "kumAra ! teM mAro pANi (hAtha) grahaNa karyo (pakaDyo) che, to visaMsthaLa huM mane potAne kaI rIte zuddhimAM lAvuM ? ane A gharathI bIje ghera kema (zA mATe) jAuM ? atyAre to tamArA ghare ja mane Azraya Apyo che." eTaluM kahetAM kahetAM tenA mukha para zaramanA zeraDA paDyA. zaramathI nIcuM joI jarA moM malakAvatI paganA aMguThAthI bhaya khaNavA lAgI. jyAre priyadarzanAe Avo potAno vikAra jAhera karyo, tyAre tenI zobhA bamaNI vadhI gaI hatI. ane te tArakane saMpUrNa rIte lobhAvavA basa hatI. vaLI amRta jevA teNInA hastasparzathI ane caturAI bharelA premALa vacanothI teNe karela svAtmasamarpaNa sAMbhaLI tAraka laTTa banI gayo hato. hasatAM hasatAM teNe bAthamAM lIdhI, gAla sAthe gAla ghasatAM bolyo suMdarI ! bIje ghera na javuM evo ja tAro nizcaya hoya
Page #148
--------------------------------------------------------------------------
________________ 65 to ekaluM ghara to zuM, paNa mAruM dhana, mArA ratno, mArA vAhano, mAro sevakavarga, mAruM zarIra, mAruM mana, mArI Idriyo ne mArA prANa, paNa tArA ja che. te dareka svIkArI teonuM gaurava vadhAra." tArake vicAra karyo ke "halakA kuLamAMthI paNa kanyA ratna laI zakAya che." evuM nitizAstrajJonuM vacana saMbhaLAya che. to zo vAMdho che ? kaMI aDacaNa nathI ema vicAra karI hRdayamAM saLagatA madanAgnine sAkSIe rAkhI pharIthI teNe teno pANI grahaNa karyo, jevI rIte pArAzara munie yojanagandhAno karyo hato tema. te divasathI teono vakhata ramata gammata, ThaThThA, mazkarI, rIsAmaNA, manAmaNAmAM jato hato. gharanA kAmakAja uMce mUkyAM hatAM. koI bhedue bAtamI ApI ke- vahANa bhAMgavAthI samudramAM DubatI koIka vahANavaTInI e chokarI jaLaketue moTI karI che. dezamAM pAcho laI javA sAthe AvelA vepArIoe bahu samajAvyo, dezamAMthI sagAM vahAlAoe puSkaLa saMdezA mokalyA paNa zaramano mAryo ahIM ja rahyo, dezamAM gayo ja nahIM. koI vakhate te rAjasabhAmAM gayo, tenI A vAta ApanA pitAzrInA jANavAmAM AvI gaI hatI. te gayo eTale premathI bolAvyo, ne mazkarI karI jarA zaramAvyo. tenA rUpa guNa ane
Page #149
--------------------------------------------------------------------------
________________ AkRti joI tenA upara maherabAnI karI AkhA naukAkhAtAno uparI nImyo. e adhikAramAM joDAyA pachI thoDA vakhatamAM vahANa calAvavAnI kaLA eNe zIkhI lIdhI. khalAsInA kAmamAM puro pravINa thayo che. samudramAM mUsApharI paNa eNe ghaNI karI che. ane dvipomAM e jaI Avyo. nAnA paNa jaLamArgo enAthI ajANyA nathI. temAM saraLatAvALA bhAgo ane kharAbAvALA bhAgo paNa dhyAnamAM laI lIdhA che. AvI rIte potAnI hoMzIyArIthI dareka khalAsIomAM te vadhAre cAlAka che. juo, teja A. bahu lAyaka mANasa che. ApanuM vahANa calAvavA ene ja nImo. ane tenI sAthe maitri paNa bAMdhI lyo.enI mIThI mIThI vAtothI ane AnaMdI TucakAthI ramata gammatano AnaMda luMTatA sahelAIthI A samudra tarI zakazo. game tevuM muzkela kAma haze to paNa enI madadathI jhaTa pAra karI zakazo.
Page #150
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5. jaLamArge mUsApharI A vAtacIta cAlatI hatI tevAmAM tAraka najIka Avyo. nIcA namI mane praNAma karyA ane namratAthI bolyo yuvarAja ! vijayayAtrAnI vAta phelAI ke turata ja huM ahIM Avelo chuM. AvIne dareka vahANa sutara (sahelAIthI cAlI zake tevA) karyA, ne sarasAmAnathI bharI dIdhA. khAvAnuM khuba bharyuM che. mIThA pANInA moTA moTA vAsaNo bharI lIdhA che. lAkaDAM chANAnI paNa truTI rahevA dIdhI nathI. bIju paNa ghI, tela, oDhavAnA pAtharavAnA osaDa vesaDa vagere cIjo bIna maLI zake tevI bharI lIdhI che. tIrtho (baMdara) upara yogya khalAsIo sahIta hoDIo rakhAvI che. lazkarI amaladAro ane sIpAIo sarasAmAna laI vahANa upara caDhI beThA che. bIjA trIjA kAma mATe zaheramAMthI Avela sainya pAchuM javA lAgyuM che. Apane mATe paNa vijayayAtrA hoDI taiyAra che. vilaMba na hoya to cAlo.'' turata ja huM ubho thayo. joSie mUhUrta kSaNa kahyo eTale zakuna joI rAjakuTuMba sahita cAlyo, kinAre pahoMcyo. tyAM ubhA rahI vaLoTAvavA AvelA vRddha zaherIo, mitro, kuTuMbIo, nokaracAkaro vagerene koIne mastaka namAvI, koIne hAtha joDI, koIne smitathI mAna ApI visarjana karyA. "hoDI lAvo, hoDI'' pratihArIoe bUma mArI, turata nAvikoe hoDI kAMThe ANI. huM AgaLa cAlyo. hAtha joDI manathI ne mastakathI sAgarane praNAma karyA. tArake hAthano Teko Apyo eTale upara caDyo. tUtaka uparanA jharokhAmAM jaI tyAM
Page #151
--------------------------------------------------------------------------
________________ 68 palAMThI vALI beTho. bIjA paNa sAthe AvavAnA rAjaputro potAnA vahANa upara caDI beThA. mArI hoDIne te badhAM vahANo vIMTaLAI vaLyA ane pachI eka sAthe dareke cAlavuM zarU karyuM. prayANamaMgaLa zaMkha phUMkAyo. bIjA vAjIMtro vAgyAM. bandI lokoe jaya jaya zabdathI AkAza bharI dIdhuM. zakunapAThako DuMTIethI rADo pADIne zloko bolavA lAgI gayA. saDhanA phaDaphaDATathI prerAyela vahANo josabhera cAlyAM. pavana anukULa hato. amArA vahANo dakSiNa dizA tarapha cAlatA hatA. anukrame kinAro adRzya thayo. gAmaDAo ne jaMgalo dekhAvA baMdha paDyA.
Page #152
--------------------------------------------------------------------------
________________ caturtha pariccheda 1. divya saMgIta jeo namyA temane uMcI padavIe caDAvyA. jeo sAmA thayA teone pUrNa zikSA karI. jeoe bheTa mukI, teone InAma ApI khuza karyA. bhilone jaMgalamAM harAvyA. cAMcIyA lokone samudranI laDAImAM harAvyA. bAhuzALIne malla yuddhamAM harAvyA. dhanvIone dhanuSyanA TaMkArathI galitagarva karI dIdhA. Ama jaya karatAM karatAM, samudra musApharIno AnaMda luMTatA luMTatAM, sarakhesarakhA ame hAsya vinoda, kAvyavinoda zAstra vinoda navya avalokana ke gapATA mAravAmAM vakhata gALatA. koI vakhate sRSTi sauMdarya jovAmAM lIna thatA hatA. ugato ne Athamato sUrya tathA caMdra jovAnI bahu majA paDatI. | vicitra vicitra prakAranA jaLajaMtuo joI ame Azcarya cakIta thaI jatA. keTalAkanA citro citri levAnuM cukatA nahI, ema karatAM ame suvela parvatanI najIka jaI pahoMcyA. tyAM paDAva nAkhyo, ne rAmAyaNa prasiddha keTalAMka sthaLo avalokyA. pAchaLathI carodvArA khabara meLavI keTalAka cunaMdA sainiko laI parvataka nAmanA bhilla upara chApo mAryo, ne tene dhuLa cATato karI dIdho. tenI pAsethI daMDa laI pAchA vaLatA pahele ja divase atribhaTTa mArI hoDI upara AvyA ne mane kahyuM
Page #153
--------------------------------------------------------------------------
________________ 70 "kumAra ! senApatie vijJaptipUrvaka kahevaDAvyuM che ke A DAbI bAjue je dekhAya che, te paMcazala dvipane zobhAvanAra ratnakUTa parvata che. temAM aneka Azcaryo jovA jevo che. te devone krIDA karavAnuM sthAna che. te parvata jovA jevo che. vaLI dareka nAviko thAkI gayA che. khorAka, pANI, lAkaDAM vagere sAmagrI khuTI gaI che. to ahIM paDAva nAMkhavAno Apa hukama karazo evI AzA che. tethI parizrama ocho thaze ane joItI sAmagrI bharI levAze" mane kahyuM tuM tema meM Apa samakSa raju karyuM. pachI jevI ApanI marajI. Apa mAlika cho." ThIka, ema ja karIzuM" ema kahI tene vidAya karyo. thoDIvAra vicAra karI paDAva nAMkhavAno bhorI vagADavA hukama ApI dIdho. bhorIno gaMbhIra zabda sAMbhaLI AkhuM sainya sthira stabdha thaI gayuM. pachI tarata ja ghaTTodeza (baMdara) tarapha vaLyuM. loko potapotAnA gAMsaDA poTalA laI TapoTapa vahANAmAMthI utaravA lAgyA. rAvaTIo ane taMbuo nAMkhavA lAgyA. sArI jagyA meLavavAnI lAlace keTalAMka doDavA lAgyA ne dhakkAmukkI karatAM AgaLa pahoMcyA. lokono kolAhAla puSkaLa thaI rahyo. tevAmAM te parvatanI uttara dizA taraphathI AkAzane amRta rasathI bhIMjavatuM divya gIta sAMbhaLavAmAM AvyuM, vaccevacce aneka vAjIMtrono sUra saMbhaLAtA hatA. ekadama e apUrva saMgIta tarapha mAruM dhyAna kheMcAyuM. yogI mAphaka cittane ekAgra karI huM sAMbhaLavA lAgyo je bAjuthI e suMdara rava pavananI savArI upara cAlyo Avato hato, tyAM javAne mAruM mana ghaNuM ja utsuka thaI gayuM. AjubAjunA mANasane
Page #154
--------------------------------------------------------------------------
________________ 71 vidAya karyA pachI gIta sAMbhaLavAmAM ekatAna thaI gayelA tArakane meM kahyuM. tAraka ! A apUrva gIta mAruM mana AkarSe che. paNa tuM thAkI gayo che. eTale have tane hukama karavo ucita nathI. paNa tArA zarIrane thAke vadhAre IjA na karI hoya. musApharI karavAthI tuM kaMTALyo na ho, to huM kahevA IcchuM ke "taiyAra thA, tArI hoDI taiyAra kara. haju badhA vahANomAMthI utare che, haju keTalAka vahANo samudramAM tare che. keTalAka pAchaLathI rahI gayA che. haju taMbu ThokAyA nathI, utArAnI sAmagrI ne vAra thaze, teTalAmAM ApaNe jaIne pAchA AvI jaIzuM. cAla jaldI jaIe, joIe to kharA ke zuM che ? A vAjIMtro zaheramAM, parvata upara ke samudrakinAre jyAM vAge che tyAM avazya kaMIka jovA jevuM haze, kAMto koI rAjA mahArAjAno rAjyAbhiSeka haze, athavA koI kanyAno svayaMvara maMDapa haze, athavA devo koI viziSTa devanI yAtrAe AvyA haze. AvuM kaMI moTuM kAraNa hovuM joIe, nahIMtara AvA suMdara vAtro saMbhave ja nahIM, kema tArI IcchA thaI ke ? jaldI taiyArI kara, A najIka che, bahu dUra nathI. jo tAla, laya vagere keTaluM spaSTa saMbhaLAya che ? tAraka-"jaIe, kaMI aDacaNa nathI. cAlo joI AvIe, paNa e parvatanI cAre bAjue samudrane koTa che. moTA moTA vahANavaTIone paNa javuM bahu muzkela paDe che. moTA moTA TekarAo bahu kaMTALo Ape che, ne javAnuM mana bhAMgI jAya che. javuM bahu muzkela che, tethI jarA mana pAchuM haThe che. jovAnuM to tamArI peThe mane paNa mana thayuM che. pahelAM paNa ame eka vakhata
Page #155
--------------------------------------------------------------------------
________________ 72 rAtavAso rahyAM hatAM, te vakhate saMgIta sAMbhaLyuM hatuM. bIjA paNa keTalAka khalAsIo vAta kare che ke--ahIM ghaNIvAra AvI rIte vAjIMtro vAgyA ja kare che. kaMI navAI nathI. paNa kyAM e vAge che ? koNa A badhuM kare che ? e to haju ajJAta che." mAruM mana bahu thaI gayuM. avazya javAno nizcaya karyo ne pharI me kahyuM- "mitra, tane paNa jovAnuM mana thayuM hoya to, kema vAra kare che. cAla jaIe. nukazAnIthI DarI jaI maMtrI mAphaka arthazAstranI lAMbI lAMbI vAto na karIza, ke sahAya nathI, e sthaLa jokhama bhareluM che, hAla avasara nathI, amuka jAtanI ApaNAmAM khAmI che, vagere mUzkelI hoya ke na hoya, paNa javuM e to cokkasa. jaIne tyAMnI hakIkata jANavI e paNa cokkasa. gayA vinA mana mAne tema nathI, e paNa cokkasa. ThIka, kadAca hAla turata mana manAvI laIza, paNa mukAme gayA pachI mAruM citta emAM ne emAM raheze. mAro Akho divasa asvasthatAthI pasAra thaze, e paNa cokkasa. vatana gayA pachI mUsApharInI hakIkata kahevA jatAM samudra mUsApharInuM varNana karatAM A saMgIta mane yAda AvyA vinA raheze ? te vakhate mAruM mana kevuM vIMdhAI jaze ? tenI tane kalpanA thAya che ? to e khAtara thoDo vakhata kleza sahana karavo sAro che. zarIre thoDo vakhata kaSTa sahana karavuM sAruM paNa manamAM maraNa sudhI kleza rahI jAya tenA jevuM ekeya duHkha nathI. jo ke A yAtrA sarvathA kleza vinAnI ja che, ema tuM kahI zake tema che ? jarA vicAra kara, ke-kaSTa AvavAnuM hoya ne kaMI lAbha maLavAno ja na hoya to mana ATaluM utsuka na ja thAya.
Page #156
--------------------------------------------------------------------------
________________ 73 mATe klezanI vAta javA de. mAruM mana utsuka thayuM che, te uparathI ja jo tuM nimittazAstrane pramANabhUta mAnato hoya to dhArI le ke ApaNane tyAM avazya lAbha thavAno thavAno ne thavAno ja. mATe bIjA khoTA vicAra javA de, jarA mana sthira kara. AvA prasaMge kema DhIlo thaI jAya che ? javA mATe tArI hoDInI bAbatamAM je taiyArI karavI hoya te karI le. rAtamAM barAbara joI zakAya mATe AMkhamAM tamAruM kaMI aMjana AMjavAnuM hoya to te paNa AMjI le. sahAyamAM tArA be bAhu ja kAma AvavAnA che. mATe cAla, cAla, taiyAra thA, ne caDAva bAMhya, te dhAryuM hoya to Akho samudra khAbocIyA samAna che. to A kyAM vadhAre dUra javuM che. A rahyuM." ema kahyuM to paNa tenuM mana saMzayamAM hatuM. chevaTe bolyo kumAra ! huM to Apano tAbedAra chuM. mane to Apano IzAro ja joIe. ATaluM badhuM kahevAnuM hoya ? avazya javuM ja hoya to vacce koNa AvI zake tema che. cAlo taiyAra thAo. A sevaka hAjara che, ApanuM luNa khAdhuM che, to rAjya kArya sivAya emanuM zarIra anupayogI che." tArake eTaluM kahyuM eTale ApaNe to khuzI khuzI thaI gayA. zuM te vakhatano AnaMda ? (cAlo, ApaNe paNa tyAM jaIe, joIe to kharA, zuM thAya che ?).
Page #157
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 2. have zuM karavuM ) sAthe keTalAMka madadagAra laI lIdhA. AkAzamAM vAdaLInI jema hoDI samudramAM pavanathI prerIta thaI cAlavA lAgI. tAraka darekane sAvaceta rahevAnA hukama Apato jato. eka mANasanA hAthamAM dIvI baLatI hatI. hoDI jhapATAbaMdha cAlatI hatI tethI thoDA vakhatamAM ame ghaNo rasto kApI nAkhyo, kyAMya hoDI aTakI ja nahIM. thoDI vAramAM to te pahADane pradakSiNA karI je taraphathI zabda Avato hato te tarapha vaLI. tevAmAM dhImo dhImo thato saMgItano zabda ekAeka baMdha thayo. pharI saMbhaLAze evI AzAe jarA AgaLa calAvI chevaTe ubhI rAkhavI paDI ane tArake mane kahyuM - "kumAra ! ApaNane rasto batAvanAra vAdyano dhvani baMdha paDyo che. pharamAvo, have zuM karavuM che ? Amane Ama lakSya bAMdhyA vinA ja hoDI calAvyA karavI ? ke pAchuM vaLavuM che ? chatAM jo javuM ja hoya evo Apano cokkasa nizcaya hoya to, parvatanI bAjue bAjue A rasto che. te raste ahIMthI cAlyA jaIe. to vakhate ThekANuM maLI jAya, ane javAnI jarUra hoya to nakAmI mAthAkUTa karavAnI jarUra nathI. mAro to vicAra che ke cAlo, pAchA jaIe. badhA ApaNI khoLa karatA haze. badhAno jIva uMco thaI gayo haze, maMtrIo amAtyo gabharAI gayA haze. kyAM gayA ? kyAM gayA ? ema buma paDI rahI haze. cAre tarapha zodha cAlu thaI haze. cAlo jaIe ane bIje kAme lAgIe. kautaka jovA haze to ApaNI vijayayAtrA pUrI nahIM
Page #158
--------------------------------------------------------------------------
________________ 75 thAya teTalA vakhatamAM kaMI kaMI joI zakAzuM. jo ke A tnikUTa pahADanI to ramaNIyatA ora ja che. zI vAta kahuM ? adbhUtatAno avividha che. darzanIyanuM dRSTAMta che. kutUhaLanuM saMketa sthAna che. pagale pagale devatAone zaramAve tevA krIDAsthAno che. ThekANe ThekANe sarva RtuonA jaMgalo che. vane vane khIlela phulanA gucchAvALA kalpavRkSonA vanakhaMDo che. khaMDe khaMDe jAtajAtanA suvarNamaya velaDIonA hIMcakAo che. hIMcake hIMcake vidyAdharanA strIpurUSanA joDakAMo acchI rItathI hIMcakI rahyA che. zIkhare zIkhare kInnaronuM gIta saMbhaLAya che. dareka paththaravALA bhAgomAM jharaNAono khaLabhaLATa saMbhaLAya che. nadIe nadIe ratnanI veLumAM vicitra vicitra jAtanA paMkhIo 2mI rahyA che. devatAone ratikrIDAmAM pravartAvato dakSiNa pavana vakhato vakhata vAya che. dareka ThekANe jyAM juo tyAM mana khuza khuza thaI jAya che. dareka vastu joI joIne AMkha thAkI jAya che. jhADane chAMyaDe jaI beThA ke thAka zuM cIja che, te jaNAtuM ja nathI. phUlonI gaMdhathI nAka tRpta thaI jAya che. vanalatAo kusumATTahAsa karI rahI che. patInI vArtAthI mAnInIonA paNa manamAM kAmadeva potAno adhikAra jamAve che. vadhAre vAta zuM kahuM ? jozo eTale badhuM jANazo.'' e to bolIne cupa rahyo, paNa mane te jANe mAthA para akALe vajra paDyuM hoya evuM thaI gayuM. ekadama Ama aTakI javuM paDaze te mArA khyAlamAM ja zAnuM hoya ? ''huMhuM ! mahA duHkha ! sukha to maLyuM ja nahIM, ne herAna thayA.'' nIcuM joI huM to cUpa besI rahyo.
Page #159
--------------------------------------------------------------------------
________________ 76 mArI caMcaLatA ane sAhasano vicAra AvatAM vismaya, zarama, ane kheda ekasAthe mane thavA lAgyA, ne vicAravA lAgyo ke--"huM kevo capaLa ! eka bALaka mAphaka rAga rAgaNI sAMbhaLI ahIM doDI Avyo. meM kharekhara bALaka buddhi ja karI che. vajrathI bhaya pAmela A parvata mAphaka aneka duSTa jaLacarothI bharapura samudramAM nakAmuM avagAha2na karyuM. IMdrIyanI capaLatA choDyA vinA bALa tapasvI mAphaka ThaMDa veThI mArI A capaLatA kyAMthI AvI ? huM zIkhyo nathI. koIe samajAvI nathI. aho! yuvAvasthA vikAramAM kevI lapaTAI jAya che ? aho ! sArI dhAraNAo kevI gabharAvI nAMkhe che. aho ! parataMtratA kevA kevA kaSTo ApI rahI che ? aho ! kAryAkAryano vicAra karatI aTakAvavAmAM ahaMkAranuM sAmarthya ? ahIM ! daiva kevI kubuddhi sujADe che ? ahA ! mArA pitAnA te prayatnanuM, mArA vidyAbhyAsanuM, nItizAstranA zravaNanuM, heyopAdeya tattvanA parijJAnanuM, vRddhonAM upadezanuM, vidvAnonI sobatanuM, iMdriyanA te nigrahanuM meM kevuM phaLa meLavyuM ? A mane vAraMvAra pUchyA kare che. have mAre uttara zo Apavo ? zuM rasto batAvuM ? A vakhate zuM karUM ? pahelethI nakkI karyuM che, mATe game tema karI A kAma pAra pADavuM joIe ja, evA nizcaya para AvI Ane game tema hoDI calAvavAno hukama ApI dauM ? ThIka, cAlo kadAca pAchA vaLIe, paNa pahelAM emanuM kahyuM mAnyuM nahIM, ne zuM have mAnavuM ? cittanI capaLatAthI ahIM sudhI AvyA, ne have vIle moDhe kaI rIte pAchA vaLavuM ? pAchA vaLIne paNa A bhayaMkara samudramAMthI sahIsalAmata kevI rIte pasAra thavuM ? pahelAthI khabara maLe ne mitro sAmA Ave to ardhe rastethI pAchA vaLI
Page #160
--------------------------------------------------------------------------
________________ viluM moTuM teone kaI rIte batAvavuM? bhAIbaMdho dUrathI hasatAM hasatAM pUchaze-"bhAI sAheba ! kyAM gayA hatA ? kema gayA hatA ? zuM joyuM ? zuM anubhavyuM ? lAvyA zuM ?" tyAre zarama bharelo A kharo banAva kevI rIte mAre tane kahevo ? mUkAme pahoMcyA ne badhA rAjyanA adhikArIo kahezekumAra to svacchaMdI che. emanI nokarI ApaNe na joIe, ema vicArI muMge mUDhe potapotAno adhikAra choDI ubhA raheze to mAre teone samajAvavA zI rIte ? krodhathI dhamadhamI gayelA vRddhonA ThapakA ekAMtamAM keTalAka sAMbhaLavA ? mane dhikkAra che ! capaLatAe mane mArI nAMkhyo. mane mAruM potAnuM bhAna na rahyuM. svamAnanI paNa meM darakAra na karI. jerAe vicAra na karyo. have A sAmAnya mANasa tAraka paNa mane kaLI jaze, ke-AmAM kAMI mAla nathI, capaLa che, kutUhaLI che, ramatiyALa che."
Page #161
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3. nUpura jhaMkAra huM AvAne AvA tarka vitarka karato, manamAM aneka jAtanI ciMtAo karato hato, ne vakhata potAnuM kAma karye jato hato, rAtri have vadhAre bAkI na hatI. aMdhakAra have jarA pAtaLo paDyo. tArAnA jhumakhAM TuTavA lAgyA. dhIme dhIme prakAza phUTavA lAgyo. tyAre te parvatanI AjubAjue adbhUta prabhA prasarI rahI. te meM joI. vicAra karyo ke 'A zuM che ?' ema vicAra karuM chuM tevAmAM parvata parathI uDatuM vidyAdharonuM moTuM ToLuM joyuM. sapATAbaMdha uDatuM amArI tarapha AvyuM. amArA upara cAlavA lAgyuM. thoDIvAramAM cAlyuM gayuM ne adRzya thaI gayuM. mAtra eTalA zabdo sAMbhaLyA ke--A koNa che ? kyAMthI Avyo haze ? zuM karavA ahIM Avyo haze ? kema ahIM ekalo AthaDato haze ?'' "tAraka ! A prakAza je taraphathI jaNAyo te tarapha ja tArI hoDI calAva.' hukama karatAnI sAthe ja teNe hoDI calAvI to dUrathI pahADa upara suMdara devamaMdira dekhAvA lAgyuM. meM vicAra karyo ke- "kArya sAdhavAnI IcchAvALA manuSya ekAMtathI koIpaNa nItino siddhAMta pakaDI rAkhavAnI jarUra nathI. dhAryuM kAma pAra pADavA kapALe hAtha daI macyA ja rahevuM joIe. anukuLavidha sahAya kare to sAhasikanI nIti hoya ke anIti hoya paNa te khetaranI mAphaka phaLa Ape che. badhA hAMsI kare evuM mAruM A kAma mane to lAbhadAyI thayuM che. bIkaNa thaI jo ahIM sudhI na Avyo hota, to A maMdira kema joI zakata.
Page #162
--------------------------------------------------------------------------
________________ kharekhara, AjathI navuM navuM sAMbhaLavAnuM mana haTI gayuM. aMtaramAM AnaMdanI umiyo uchaLe che. sADA traNa karoDa rUvA hasI uDhayAM jeoe rAjyano tyAga karyo, pravajyA grahaNa karI phaLamULa sejasAja khAI lIdhA ne nirvAha karI lIdho, vanavAsanuM kleza sahana karyuM, kuTuMbIothI vikhuTA paDyA pakSIjAti sAthe rahyA, ane ahIM jaMgalamAM parama dhyAnanimagna thaI potAno zubhakALa vitAvI rahyA che. teone dhanya che. vaLI te deva dAnava ke vidyAdharAne paNa dhanya che ke jeNe potAnA vaibhavano Avo sadupayoga karyo che. kharekhara A maMdira zarU karatAM pahelAM prathama to bhagavAna prajApatie asaMkhya vizvakarmAo mokalyA haze. pachI kuberane tyAM jaI bhaMDAro khAlI karAvI dhana lAvyA haze. ane merU parvata upADI lAvyA hosa ema jaNAya che. zuM AvuM kAma ekalo vizvakarmA karI zake? zuM ATaluM badhuM dhana eka mANasa pedA karI zake ? ATalAM ATalA ratno, maNio, ane suvarNamaya zilAo maLe ja kyAMthI ? devatAI kArIgaro jyAre TAMkaNAthI maNimaya zilAo ghaDatA haze, tenA kAMkarA pADIne A lavaNa samudramAM paDyA haze tyArathI ja enuM nAma ratnAkara paDyuM hovuM joIe." huM AvA vicAramAM guMthAyo hato tevAmAM amArI vijaya yAtrA hoDI killAnI dakSiNa bAjunI bhIMte bhIMte jaI pahoMcI. anukrame nAva sthira rAkhavAmAM AvI tyAre parvatanI zobhAmAM lIna thayelA tArakane meM kahyuM mitra ! tAraka ! A agamya mArga ApaNe pasAra karyo
Page #163
--------------------------------------------------------------------------
________________ che, manuSyone agocara bhUmimAM AvI pahoMcyA chIe. sarva suMdara vastunA khajAnArUpa sthAna hAtha karyuM che. tribhuvanA zcaryakArI A Ayatana paNa joyuM che, kharekhara ApaNe bhAgyazALI chIe, ApaNo janma saphaLa thayo che. jhaTa uTha, atyAre karavAnA nitya karmathI paravArI laIe, jA, jaldI kalpavRkSonA tAjAM ghaDelAM phUlo lAva, jharaNAomAMthI mIThuM pANI bharI lAva. hAtha paga dhoI A maMdiramAM pratiSThita devanuM darzana karIe ne tenI pUjA karIe, ApaNe hAthe emanI pUjA karIzuM, pachI stuti karIzuM eTale ApaNI yAtrA saphaLa thaze." "tAraka hasI paDyo, ne bolyo " kumAra sAheba ! adhIrA kema thAo cho ? badhuM karIe chIe, paNa mArI vAta sAMbhaLo. ApaNe maMdiramAM kaI rIte jaI zakIzuM ? je uMcu bAraNuM jaNAya che; tenI pAse pagathIyAM che paraMtu TAMkaNAMthI pharato killo korI kADhela che te ADe Ave che. bIjI je nAnI nAnI bArIo jaNAya che te paNa ghaNI ja uMcI hovAthI nakAmI che. tethI thoDI vAra ahIM ja vATa jotAM ubhA rahIe, maMdiramAMthI koIpaNa manuSya ke vidyAdhara Avaze tene mArga puchIzuM, mane lAge che ke emAM koIpaNa avazya hovuM joIe, kemake koI yAtrAe hamaNAM ja AvyA hoya evI tAjI nizAnIo jaNAya che. juo bAraNe caMdananI kuMpaLonA toraNo hamaNAM ja bAMdhelA jaNAya che. cinAI vastranI dhajAo paNa navIja che. aLatAnA thApAo tAjA jaNAya che. vAjIMtranA avAjathI trAsa pAmIne nAzI gayelA pArevA maMdiranA zikhara para beThAM che, haju pAse jatAM nathI. phUlanI mALAonI AjubAju
Page #164
--------------------------------------------------------------------------
________________ 81 sugaMdhanA lobhathI haju bhamarAo bhame che, gammatamAM paDelA bhujaMgoe choDelI raMganI picakArInuM pANI bhIMto parathI haju Tapake che.'' tAraka A pramANe vAta karota hato tevAmAM bahuMja mITho strIonA nUpurano jhaMkAra akasmAt sAMbhaLavAmAM Avyo. te dizAomAMphelAto hato ane kAnane amRtarasathI tRpta karato hato. cAMcamAM lIdhela zevALa khAtA khAtA lahaMso emane ema sthira thaI gayAM. jaghana pulinanI sArasa jevA kaMdorAnA mIThA avAje tenI mIThAzamAM ora vadhAro karyo. dareka kSaNe uMcA nIcA thatA ane kAMpatA hAthamAMnA kaMkaNoe avAjamAM avAja meLavyo, laTakatA hAro kaMdorAnI ghugharIo sAthe athaDAI jhAMkArane vadhAre sAMbhaLavA lAyaka banAvatA hatA. te strIonuM ToLuM killAnI ADe hatuM. paNa dhIme dhIme pagathiyAM caDatuM hatuM. ane dhIme dhIme te avAja vadhato jato hato. madhura ane gaMbhIra pagano dhamadhamATa hato. jhAMkAra pagathIe pagathIe mIThAza purato hato.
Page #165
--------------------------------------------------------------------------
________________ 4. raMgamAM bhaMga ke raMgamAM umaMga ? zabdAnusAre huM jovA lAgyo, to killAnA bhAgamAM keTalIka kanyAonuM ToLuM joyuM. teo sAkSAt jANe sonAnI dhvajAo hoyanI, jANe vijaLI hoyanI, jANe divya auSadhio hoyanI, jANe kalpalatAo hoyanI, jANe sUryanA kiraNo hoyanI, jANe vajanI jvALAo hoyanI, jANe sonAnA kamaLanI DAMDalIo hoyanI, jANe jaLa devatA hoyanI, jANe hAthanI divio hoyanI, jANe ratnanI mALAo hoyanI, keTalIka suvarNa caMpAnI kaLI jevI hatI. keTalIka nIlotpalanI pAMkhaDI jevI hatI. kasUrinA tilakathI zobhatAM mukharUpa caMdrothI AkAzane seMkaDo caMdrayukta karatI hatI, vikasita nayanonA vikSepathI hajAro mAchalIo yukta samudrane karatI hatI. mukhamAMthI dizAomAM phelAtI sugaMdhanI pArijAta vRkSo yAda devaDAvatI hatI. pahoLA ane uMcA stana vaDe parvatamaya jANe pUla hoyanI evo bhAsa karAvatI hatI. chaTAdAra nirIkSaNathI samudrane maryAdita banAvatI hatI bhrakuTInI chaTAthI kAmadevane dhanurveda zIkhavatI hatI, teonuM rUpa AkhA jagatane Azcarya pamADe tevuM hatuM. vidyAomAM jANe zabdavidyA, rasavRttiomAM jANe kauzikI vRtti, chaMdomAM jANe upajAti alaMkAromAM jANe jAti, rItiomAM jANe vaidarbha, kAvya guNomAM jANe prasannatA, gItomAM jANe paMcama gIta, vAkyomAM jANe rasIka vAkya, tema teomAM atyanta zobhatI lagabhaga soLa varSanI eka suMdara kanyA meM joI. vetradhArIne khabhe hAtha mukI zarIra TekavI te sahunI AgaLa
Page #166
--------------------------------------------------------------------------
________________ ubhI hatI. be bAjue be cAmara grAhiNI cAmara vIMjatI hatI. pAchaLanI bAjue eka dAsIe motInI seravALuM zveta chatra dhAraNa karyuM hatuM. savilAsathI pagalAM bharatI hatI te vakhate maMdamaMda nupurano jhokAra thato hato. zarIramAMthI prabhA cAre tarapha prasarI rahI hatI. hAthamAM mANekanI cuDIo, ne AMgaLImAM ratnajaDita vIMTI paherI hatI. goLa sAthaLo vALA jaghana bhAgamAM kalpavRkSanuM pAMdaDuM chupAvyuM chatAM bArIka vastromAMthI dekhAtuM hatuM. kAcaLIno cheDo uMco nIMco thavAthI trivalI sahita nAbhi maMDaLa dekhAtuM hatuM. stanono bhAra divase divase vadhato jato hovAthI mukhanI caMdrikA rokAtI hatI. tenA kaMThe sudarzana sahita vaikuMThanA zaMkhanI tulanA karI hatI. kAna upara sugaMdhI maMjarI paherI hatI. kAnamAM dattapatra paheryA hatA. samudra paNa pANInA kaNIyAnA jALathI tene cAmara vIMjato hato. prAtaHkALa paNa AkAzarUpI marakatanA thALamAM sUryarUpI dIvo mUkI tenI AratI utArato hato. diganto dUra rahIne paNa vilepana karavA sugaMdha tene arpaNa karatA hatA. jhAkaLanA biMduvALA aMtarikSa jANe smarajanya parasevAthI rebajhebA thaIne khoLAmAM rAkhI hatI. prAtaHkALano pavana kamaLanI kesarothI romAMcita thaI tene AliMgana Apato hato. merUthI thavAnA mathanathI bhaya pAmIne madirAmAMthI jANe madazakti nAzI AvI hoyanI, anaMganI IkSamaya cApa yaSTimAMthI jANe muThIthI dabAtA rasanI dhArA gaLI gaI hoya tevI te jaNAtI hatI. A rIte samaraketu potAnI hakIkata kahevAmAM tallIna thaI gayo che. kamalagupta vagere rAjakumAro sAMbhaLavAmAM eka citta
Page #167
--------------------------------------------------------------------------
________________ 84 thaI gayA che. maMjIka vagere kathArasamAM jhaboLAI gayA che. tevAmAM hasatI hasatI pratihArIe AvI harivAhanane vijJapti karI-'kumAra ! yuvarAjanI vArtA sAMbhaLavAthI karNAmRta khUba pIdhuM haze. paNa have kSaNavAra IkSaNAmRta pIdho.'' ema kahI jarA zarIra namAvI vasranA cheDAmAMthI eka divya citranuM pATIyuM bahAra kADhyuM, ne kumAranA hAthamAM ApyuM.kumAre te AdarathI lIdhuM ne kutUhaLathI pUchyuM "bhadre ! emAM zuM citaryuM che ?"" ema kahI pAse beThelI cAmara grAhiNInA hAthamAM ApyuM, tarata ja teNIe lIdhuM ane kumAMranI sAme dharI rAkhyuM. kumAre temAM bhagavAna kAmadevanI jaya ghoSaNA hoya tevI suMdara gAtrovALI eka kanyAnuM citra joyuM, te apUrva citradarzanathI cakita thaI tenA sarva avayavo dhArIdhArIne kumAra jovA lAgyo, chatAM kautuka zAMta na thavAthI vAraMvAra keza kalApa, vAraMvAra mukhacaMdra, vAraMvAra kapallava, vAraMvAra nayana yugala, vAraMvAra kaMThadeza, vAraMvAra stana maMDaLa, vAraMvAra kaTipradeza, vAraMvAra DuMTIno bhAga, vAraMvAra keDanI nIceno bhAga, vAraMvAra sAthaLa, vAraMvAra caraNakamaLa, ArohavarohavALI daSTithI jovA lAgyo. pachI jovAne talapApaDa thaI rahelA samaraketu kamalagupta vagere rAjakumArone paNa te citraputrikA batAvI. khuza mijAja cahere pratihArIne pUchyuM 'vajrArgale ! svarga sivAya na maLI zake evuM A citra teM kyAMthI meLavyuM ?'' vajrargalA--"sAMbhaLIe, rAja ! vinavuM chuM. Apa Aje padhAryA cho, tethI bagIcAnI zobhAmAM ora vadhAro thayo che. te
Page #168
--------------------------------------------------------------------------
________________ 85 jovAnu mane mana thayuM hatuM. tethI mArI jagyAe bIjIne nImI huM bagIcAnI zobhA jovA cAlI gaI hatI.Amatema pharIta hatI tevAmAM nadIkinAre bhamatA maMDapamAM tAjAM kamaLanA pAMdaDAnI pathArImAM sutelo paMdara varSanI umarano anya dezamAMthI Avelo eka chokaro joyo, huM pAse gaI eTale te uThIne bAraNAmAM Avyo ne mane sanmAnapUrvaka pUchyuM suMdarI ! A koNa che ? e kono putra che ? emanuM nAma zuM che ? ke jenA mANaso navA navA kapaDAM paherI ThAThamAThathI Amatema haratAM pharatAM jaNAya che ?" meM jANyuM ke "A dUra dezathI Avato jaNAya che. ane te Aje ja Avyo hoya ema lAge che, nahIMtara Ama prazna nA kare." ema vicArI saraLa rIte javAba Apyo bhAI ! sAMbhaLa, Idra mahArAjA paNa sudharma sabhAmAM jemanI stuti kare che, evA ayodhyApati mahArAja meghavAhananA putra e harIvAhana che. akhila bharatakhaMDanA rAjA mahArAjAo jenA caraNakamaLa hameza seve che. ane dareka dizAnA rAjAonI kanyAo jemanuM rUpa citramAM citrAvIne potAnI najara AgaLa rAkhe che. te amArA kumAra zrI harivahana che. teozrI vinoda mATe Aje ahIM padhAryA che. ahIM najIka ja pelA jaLamaMDapamAM che. vicitra vicitra prakArano kathAvinoda cAlI rahyo che, prasaMge pasaMge gAmanA ane bIjA paradezI loko paNa kaLA, zAstra, zilpa viSayomAM potAnI nipuNatA batAvatA emanI mulAkAte Ave che. jo kautuka hoya ke kaMI kAma hoya to taiyAra thA, kara temanuM darzana, ane janma saphaLa karI le. huM jAte ja tane tyAM
Page #169
--------------------------------------------------------------------------
________________ 86 laI jaI darzana karAvI zakIza, kemake huM e adhikAra para niyukta chuM." thoDIvAra vicAra karI e bolyoH "caturA ! tArI sAthenI A vAtacItathI huM bahu ja khuza thayo chuM. jevo te vakhANyo tevo ja jo rAjakumAra hoya to utAvaLa kara. temanuM mAre ghaNuM kAma che. vaLI jema mAre kAma che tema kumArano paNa emAM lAbha samAyelo che. phakta tuM ATaluM ja kara. le, A citranuM pATIyuM. temAM meM eka divya kanyAnuM rUpa je rIte che te rIte citaryuM che. te sakaLakaLA kuzaLane batAva. A huM tArI pachavADe ja Avyo samaja." e ma kahI sarasa cInAI vAnI prasevikAmAM thI (kothaLImAMthI) dhIme dhIme kheMcI kADhI A pATIyuM mane ApyuM.
Page #170
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5. tilakamaMjarI A vAtacIta thatI hatI tevAmAM te mUsAphara bALaka kumAranA jovAmAM Avyo. hAthamAM talavAramAtra zastra sahita eka purUSa tenI pAchaLa pAchaLa Avato hato. bAraNAmAM Avyo ke turata pratihArIe AdarathI bolAvyo ane kumAranI pAse lAvI praNAma karAvyA. "Avo" evA upacArathI tenI saMbhAvanA karI. ane Asana upara besavA sUcanA karI, Asana para besI kumAranuM saubhAgya joI te atyanta vismaya pAmyo. AvA kumAranA darzanathI potAne kRtArtha mAnavA lAgyo. thoDIvAra pachI citra jovAmAM tallIna thayelA kumArane teNe kahyuM: kumAra ! kema kaMI emAM jovA jevuM che ke ? citramAM koI doSa jaNAya che ke nahI ? Apato sakaLa kaLAmAM kuzaLa cho, haju zIkhAu vidyArthI chuM. koI bhUla rahI gaI hoya to mane samajAvazo evI AzA rAkhuM chuM." harivAhana-"bALaka ! tane zuM zIkhavavuM ? kharekhara tuM ja jagatamAM A citravidyAno saTTA che. sujanatA pramANe A citravidyA tane pUrvajanmathI ja prApta thaI jaNAya che. kadAca tAre mAthe ustAda hoya to te mAtra nimitta mAtra ja che. joparvatanA uMcAnIcA nitamba pradeza para caDatA utaratA krame A suMdara sarovara citaryuM che. tene kAMThe, caMpaka, azoka, tADa vagere jhADonI ghaTA AvI rahI che. taLAvanI aMdara suvarNamaya kamaLo khIlI uThyA che. tema tene kAMThe kAMThe A lavalIlatAnA maMDapo bahu sArI rIte citaryA che. A sopArInAM vana, A
Page #171
--------------------------------------------------------------------------
________________ 88 nAgaravela latAmaMDapomAM patharAI rahI che, kinAre ratna jevI caLakatI veLamAM dhIme dhIme pagalAM bharatI koI cakravartInI kanyA bahu ja acchI rIte citarela che. raMga puravAmAM ora khubI karI che. uMcAnIcA avayavo Abehuba citaryA che. tenI AjubAjue parivAra citaravAmAM koI jAtanI kacAza rAkhI nathI. A to juo ! parivAra sahita pakSIo ne mRgalAone te pakaDavA jAya che. mRgo nAse che ne pakSio trAsathI AkAzamAM uDe che, te jANe sAkSAt atyAre paNa uDatA hoya tevAM jIvatA jAgatAM jaNAya che, vAha ! sevAcatura sevaka varga potapotAnA kAma upara kevo hAjara che ? juo, A chatra kevI chaTAthI upara dharI rAkhyuM che ! A vaLI kanakadaMDa laI emanI pAchaLa pAchaLa cAlI jAya che, ne nupuranA jhAMkarathI doDI AvI mArgamAM ADe AvatAM haMsone dUra khaseDe che. A pAnanuM bIDuM laI jaldI doDI AvI emanA hAthamAM mUke che. vadhAre to zuM, je je joIe chIe te badhuM suMdara suMdara lAge che. paNa, doSa mAtra eka ja che. te e ke-AmAM eka paNa purUSanuM rUpa citaryuM nathI, ethI jarAka zobhA ochI jaNAya che. paNa kAMI aDacaNa nahIM, haju paNa jo zobhA vadhAravI hoya, tAruM potAnuM citraviSayaka jJAna saMpUNasa che ema khAtrI karAvavI hoya, to keTalAka suMdara suMdara purUSo emanA parivAramAM citarI zakAya tema che. kanyA avasthAmAM purUSa sannidhi viruddha nathI. musAphara bALaka- "kumAra ! Apa ThIka kaho cho. paNa A badhuM tene ja yogya che ke jeNe sAmAnya koI kanyAnuM rUpa citaryuM hoya. meM ema karyuM nathI. kAraNa ke A citra koI
Page #172
--------------------------------------------------------------------------
________________ 89 purUSaaSiNI kanyA jevuM che tevuM ja meM citaryuM che. e to AvI rIte ja citaryuM hoya to barobara baMdhabestu che, nahIMtara nahIM. mATe mane jJAna nathI, mArI bhUla thaI che, mane ucitAnucitanuM bhAna nathI ke haju abhyAsa kAco che; ema mAnavAne Apane kaMI kAraNa nathI. ane vaLI jo ApanI emaja IcchA haze to purUSanA paNa rUpo citri batAvIza. emAM paNa eka mAruM prayojana samAyeluM che. temAM vaLI bIjA purUSanuM citra kADhavAthI zuM? ApanuM ja rUpa citarIza. mAtra nahIM citaravAmAM hAla kaMIka kAraNa che. ane te Apane thoDA ja akSaromAM kahI dau chuM te Apa kRpA karI sAMbhaLazo. vaitADhya parvata para rathanUpuracakravAla nAme vidyAdharonuM eka zahera che. temAM samagra dakSiNazreNIno pAlaka cakrasena nAme vidyAdhara rAjA che. tene patralekhA nAme patnI che. keTaleka vakhate zubha svapna sUcita sakaLa kanyA ratnomAM ziroratnabhUta tilakamaMjarI nAme kanyA ratna teone prApta thayuM. jenA rUpano lezabhAga Apa citra dvAra joI rahyA cho te ja e tilakamaMjarI. je vakhate teno janma thayo te vakhate uttarazreNI ane dakSiNazreNInA vidyAdharomAM puSkaLa AnaMda phelAyo hato. pAMcAlI (DhIMgalI)onI krIDA, kaMduka (daDA)nI krIDA vagere aneka jAtanI bALaramato karatAM keTaleka vakhate bALa bhAva vyatIta thayA pachI teNe yuvAvasthAmAM praveza karyo. vinaya, dAkSiNya, namratA vagere strIyogya guNo krame krame vadhatA gayA. pitAnI prIti paNa putri para anahada vadhatI hatI, te eTale sudhI ke potAnI samagra saMpatti tene mATe ApI, ane IcchA pramANe vAparavA ane pharavAnI chuTa ApI.
Page #173
--------------------------------------------------------------------------
________________ 9) te koI vakhata vidyAdhara suMdarIo sAthe vimAnamAM besI AkAzamArge dakSiNa dizA tarapha malaya parvata para jaIne vihAra karatI hatI. koI vakhata mAnasa sarovaramAM jaI sakhIo sAthe jaLakrIDA karatI hatI. koI vakhata gaMgAnA utpattisthAna himAlayanA zikharo para besI kinnaronAM mIThAM gIto sAMbhaLatI hatI. koI vakhata sAgara kaththomAM jaI samAna vayanI sakhIo sAthe uttara kurUmAMthI maMgAvelA kalpavRkSonA Asavano pAna mahotsava karatI hatI. potAne ghera rahIne vividha zAstromAM kuzaLa vidyAdhara strIyo sAthe zAstravinodamAM kALa vitADatI hatI. paraMtu svapnamAM paNa purUSa IcchatI nahotI. vaDiloe khAsa hukama karyo, dharmazAstrajJoe samajAvI, vidyAdhara kumAro e aneka rIte lalacAvI, priya sakhIoe vInavI, kulavRddhAoe khoTo kopa karIne dhIkkArI kahADI, to paNa kaMI samaja paDatI nathI ke zA kAraNathI purUSano saMsarga IcchatI nathI ! zuM potAne yogya vara nahIM jotI hoya ? purUSane tAbe rahevAno bhaya haze? athavA abhyAsakAle lIdhela purUSa saMsarga tyAgavata maraNa sudhI pALavA IcchatI haze ? ke janmAtaranA koI purUSa tarapha khAsa premane lIdhe jyAM sudhI te na maLe tyAM sudhI kumAra bhAvamAM ja rahevA IcchatI haze ? game te kAraNa hoya paNa haju vivAha maMgaLa svIkAratI ja nathI. putrInI A sthiti joI koI upAya na sUjavAthI devI patralekhA bahu gabharAI gayA. putrInA varane mATe maMtrAdi jApapUrvaka prajJapti devIne vijJapti karI. tyAre bhagavatI vidyAdevIe svapnAmAM jaNAvyuM ke- "vatsa ! kheda na kara. vidyAdhara kumAromAMthI vara zodhavAno prayatna paNa na kara. Ano pati samagra rAjAomAM
Page #174
--------------------------------------------------------------------------
________________ * 91 koI zreSTha bhUcararAjakumAra thaze. A tArI putrI padmahadamAM rahenArI lakSmIdevInI janmAntaranI sakhI che. tArA ghaNA ja bhAgyane lIdhe teNe tAre tyAM janma lIdho che. mATe e tilakamaMjarInuM sanmAna karavuM. jAgyA pachI tarata ja teNe aMtaHpuranI strIone AbhUSaNa paherAvavAmAM catura, mArI mA, tilakamaMjarInI dhAvamAM, citralekhAne bolAvI, ane kahyuM- "sakhI citralekhA ! tuM citra kADhavAmAM bahu ja pravINa cho, ne tilakamaMjarI citro jovAnI zokhIna che. to citraviSayaka eka parIkSAnuM dhoraNa aMgIkAra karI aMtaHpuranI sakaLa strIo pAse sArA sArA bhUgocara rAjakumAronA sarasa sarasa citro kaDhAvIne e bAne kumArIne batAva, ne teonI dAnazakti, vaibhava, guNa, vagere khuba vakhANI vakhANIne tene saMbhaLAva. kemake devazakti acitya che, tethI kadAca kyAMka enuM mana coMTe." ThIkaema karIza" ema kahI citrakaLAmAM nipUNa aMtaHpuranI ghaNI dAsIone teNe dezavideza mokalI dIdhI. huM paNa te vakhate tyAM hato, mane paNa e ja hukama thayo "beTA ! gaMdharvaka ! tAre paNa Aja kAma karavAnuM che. to paNa koI khAsa kAmane lIdhe tene potAnA pitAzrIne tyAM suvelagiri tarapha javAno rANIzrI taraphathI hukama thayo che. eTale bIjuM kaMI huM karI zakatI nathI. paNa rAjakAryathI pAchA pharatAM suvAlAdhipati 'vicitravIrya narendrane "te divase samudrathI vIMTAyelA ratnakuTa parvata para AvelA svayaMbhU divya jInamaMdiramAM ApaNe mahotsava prasaMge rAtre ekaThA thayA hatA temAM vAtacItanA
Page #175
--------------------------------------------------------------------------
________________ prasaMgamAM kAMcIpati kusuma zekharanI patni gaMdharvadattAnuM nAma sAMbhaLI Apa nAma sAmyane lIdhe saMdehamAM paDyA hatA. paNa e saMdeha karavAnuM kaMI kAraNa nathI. kemake e gaMdharvadattA ja ApanI putrI che. Apano hukama thatAMnI sAthe ja tyAM jaI meM badhI tapAsa karI khAsa huM tene maLI chuM. tene AzvAsana ApyuM ane sarva kuTuMbIonA kuzaLa samAcAra kahI tene dhIraja ApI. ekAMtamAM pUchyuM eTale vajyantI nagaranA vinAza pachIno badho potAne vRttAnta teNe mane jaNAvyo che. mATe have Ape saMdeha karavAnuM kaMI paNa kAraNa nathI." A prakAre saMdezo ApI rAta tyAM raheje. prAtaHkALe tyAMthI nIkaLI kAMcI tarapha jaje. tyAM thoDo vakhata gaMdharvadattA pAse rahI pAcho jaldI ahIM Avaje. jeNe hamaNAM ja bahu rUpiNI vidyA siddha karI che te A citramAya vidyAdhara tArI sahAyamAM mokaluM chuM. rastAmAM e tane prasaMge kAma lAgaze. eka karatAM be bhalA" to have A rIte mAre rAjakArya karavAnuM hovAthI Apa mane javAno ja hukama Apazo. kemake mAre javAnI bahu utAvaLa che. asthira mane moTuM kAma paNa sAruM thatuM nathI, to pachI jemAM khAsa cittanI ekAgratAnI jarUra che, te citrakAma kema thaI zake ? mAre trikuTAcaLa (suvela) para AvelA vicitravIrya nagare ane kAMcI tarapha javAnuM che. jo vacamAM vighna nahIM Ave to tyAMthI pAcho pharI avazya eka vakhata ApanA darzana karIza. ne eka Akho divasa rahIza. ekAgra cittathI evuM suMdara ApanuM citra citarIza ke jene gArUDI maMtra mAphaka jotAnI sAthe ja bhatRdArikAno purUSa zreSarUpa viSavega ekadama zAMta thaI jAya." vaLI gaMdharvaka javAnI IcchAthI bolyo -
Page #176
--------------------------------------------------------------------------
________________ 93 kumAra ! mAre bahu dUra javAnuM che. have mane rajA Apo. mAre yogya kaMI kAma pharamAvo. e taraphanA koI sagA-vahAlAMne kuzaLa samAcAra ApavA hoya to kaho. athavA koIne kAgaLapatra lakhavo hoya to lakhI Apo. tathA A dezamAM na maLI zake tevI koI cIja lAvavI hoya to belAzaka kaho, huM khuzIthI leto AvIza." hariyAna-gaMdharvaka ! zuM kahuM ? te tArA guNothI ja amane jItI lIdhA che. jA, ema kema kahI zakuM ? zuM karuM ? mArA cittanI vRtti ja evI che ke sAmAnya mANasano jarA paricaya thayo eTale viyoga sahana na karI zakuM; to pachI tArA jevA mANasano viyoga kema sahana karI zakuM ? kevI sarasa subhASita goSThI cAlata hatI ? kevI vicitra vicitra kathAo thatI hatI ? gIta, nRtya, saMgItAdika zAstramAM kevI butpitti thatI hatI ? mIThI mazkarIno AnaMda kevo Avato hato ? kevo AnaMdamAM vakhata gALyo ? prayatna vinA prApta thayela rUparatnano saMbaMdha kayo buddhimAna mANasa na Icche ? to paNa zuM karI zakuM ? tuM parAdhIna che. eka divasa paNa tane rokI zakAya tema nathI. uTha, jA rAjakAryanI siddhi mATe prayatna kara. pharIthI tArA darzana sivAya mAre e taraphanuM kaMI kAma nathI. te te jAte ja kabula karyuM che. to te bAbata huM vizeSa mAgaNI karato nathI. A dezamAM na maLatI amuka cIja e dezamAMthI lAvajo. ema paNa tane kahevA mAgato nathI. amArA ja dezamAM durlabha hoya te to zuM ? paNa tribhuvanamAM durlabha evuM A citra teM mane batAvyuM che. tethI ja huM kRtakRtya chuM. bIjI koIpaNa cIja jovAnuM have mane mana ja nathI. tyAMthI pAchA vaLIne mAruM amUka kAma karaje
Page #177
--------------------------------------------------------------------------
________________ 94 ema paNa aneka kAryamAM vyagnacittavALA tane kahevAnI IcchA thatI nathI. paNa mAtra ATaluM prArthanApUrvaka kahuM chuM ke- "pAse ho ke dUra ho, sukhamAM ho ke duHkhamAM ho, paNa amArI sAthe thayela A kSaNamAtrano vAtacItano paricaya bhUlIza mA.' ema kahI tAMbula vagere ApI kumAre potAno prema vyakta karyo. samaraketue potAnA kAmano patra lakhIne Apyo te kumAre gaMdharvanA hAthamAM Apyo ane samaraketue kahyA pramANe kahyuM:"gaMdharvaka ! suvelAcaLethI pAchA pharI kAMcImAM kusumazekharanI patnI gaMdharvadattAne maLavAnuM teM dhAryuM che. to tyAM jA tyAre tenI putrI malayasuMdarIne A kAgaLa ekAMtamAM Apaje.' gaMdharvaka'"bahu sAruM" ema kahI kumArane chello praNAma karI te jaLamaMDapamAMthI bahAra nIkaLyo. bAraNAmAM ubhelA lokonA Azcarya vacce vastra saMkocato pakSInI mAphaka AkAzamAM uDI gayo ane dakSiNa dizA tarapha cAlyo. thoDIvAra gaMdharvakanI vAto karI kumAra potAnA AvAsa tarapha gayo.
Page #178
--------------------------------------------------------------------------
________________ 6. manoratha mALA divasanA kRtyothI paravArI ekAntamAM vidyAdhara rAjaputrInuM citra joI Akho divasa gALyo. jyAre aMdhArUM thavA lAgyuM tyAre uThyo ne sAMdhya kRtyothI paravArI rAjagaDhamAM Avyo. daravAje utaryo ke turata sevakavarga praNAma karyA. tyAMthI sAyaMkALanI sabhAmAM beThelA pitAne namI mAtA pAse gayo. tyAMthI potAnA mUkAme pAcho Avyo ane dareka parivArane visarjana karyo. tyAMthI suvAnA oraDAmAM gayo. ekabAjue palaMga bichAvelo hato. tenA upara sapheda occhADa pAtharelo hato, tenA para suto. vArAMganAoe pagacaMpI zarU karI paNa kumAra to vyAkula cittathI gaMdharvaka sAthe thayelI vAtacItano ja vicAra karato hatoH "ahA ! cakrasenanI putrInuM rUpa adbhUta che. kevuM suMdara citra hatuM ! tribhuvanAtizAyi chatAM te vidyAdhara bALaka kaheto hato ke e to leza mAtra ja che.' jo kharekhara tevuM ja rUpa hoya to jagatamAM vidyAdhara jAti ja sarvotkRSTa che, saMsAre potAnuM niHsAratArUpa kalaMka dhoI nAMkhyuM. aganAnA rUpasaMbaMdhI vidhinuM kalpanAbaLa chevaTanI hade pahoMcyuM. raMbhA vagere apsarAonuM mAna mardana thaI gayuM. rAtanA lAvaNya guNanI gaNanA AjathI baMdha paDI. tribhuvanane eka apUrva jovAnuM dRzya maLyuM che. zRMgAriono premasAgara barobara khaLabhavAnA. bhagavAn makaraketunI (kAmadevanI) AjJA cAre dizAmAM pharI vaLavAnI. nathI samajI zakAtuM ke- kayA bhAgyazALInA za2I2 pa2 e capaLAnI kaTAkSa dRSTi paDavAnI haze ? kayA puNyavAnanA kaMThamAM
Page #179
--------------------------------------------------------------------------
________________ 96 mAlatInA phUlonI guMthelI varamALA AropAze? kayo sukRtI emanI saMgAthe rAjamArge cAlatAM nagaravAsIe uccArela dhanyavAda bharelA vacano sAMbhaLaze ? kayo tribhuvanacchAdhya tenI sAthe hAthaNI para besI nagaravAsIo vaDe lAvaNyanuM pAna karato vivAha maMDapamAM padhAraze. kayA kAmabaMdhunA hastamAM kaMpato teno jamaNo hAtha mUkAze. kharekhara te parijanavarga ghaNo ja bhAgyazALI mAnuM chuM ke je gaganamAM vimAna dvArA vihAra karatI tene joto haze, ne vidyAdhara kanyAne kaLAo zIkhavatI haze ne te vakhate tenI chaTAthI paricita thato haze. kharekhara te vidyAdharo abhAgIyA samajavA ke jeo mArI peThe tenuM darzana paNa nahIM pAmatA kAmathI piDita thaI aneka jAtanI yAtanAo bhogavatA haze. vAhare ! mArI mUrkhatA ? huM kevo adhIro chuM ? ke pRthvIpati rAjakumAranI prANapriyA thaze' evI vAta sAMbhaLI gAMDo ghelo thaI jAuM chuM. aneka rAjakumAro chatAM huM ja teno pati thaIza tema mAnI lauM chuM. koNa chuM ? koNa e ? kyAM A mAruM sAketaDuM (ayodhyA) ? ne kyAM zrIrathanUpuracakravAla nagara ? mAre vivekI thaIne vastutattvano vicAra karavo joIe. potAno maratabo na choDavo joIe. caMcaLa mana para kAbu rAkhavo joIe. IdriyonA vegane ekadama sarva sattA na ApI devI joIe. vaLI eka A bIjI balAo vaLage che, ke madana paravaza AtmAne zAMti ApavA prayatna karuM chuM chatAM teNInA rAgI caraNo tarapha adha:patana (pAda patana) no vicAra AvI jAya
Page #180
--------------------------------------------------------------------------
________________ 97 che, paNa rAgI prANInA narakapAtano vicAra nathI Avato. keLanA staMbha jevA tenA sAthaLanA gherAvAno vicAra thAya che. paNa zarIranA vinAzitvano vicAra thato ja nathI. hRdayavAsI tenA payodharanuM avadhAraNa kare che, paNa hRdaya, vAsiputrastrIAdi duHkhanA nimitra che ema avadhAraNa thatuM nathI. madhyastha (madhyamAM rahela) tenI nAbhinI vicAraNA thAya che paNa madhyastha bhAvanAnI vicAraNA thatI nathI. tenA adhara pravAlanuM dhyAna thAya che. paNa bhogasukhanuM dhyAna thatuM nathI. tenA cakSuonA vistArano tarka thAya che paNa saMsAranA vistArano lezamAtra nahIM. teNIno bhUbhaMga yAda Ave che, paNa nasIbanI ghaTanAo yAda AvatI ja nathI. are ! meM ghaNI suMdara suMdara rAjakanyAo joI che, anekanA vilAsonI vAto sAMbhaLI che, paNa koIe mAruM mana kheMcyuM nathI ke jevuM ANe kheMcyuM che. have zuM karavuM ? kayo mArga levo ? tene jovAthI divase divase vadhatI abhilASA kaI rIte purI karavI ? A mananuM du:kha kone kahevuM ? konI sAthe kartavyAkartavyano vicAra karavo? te dezamAM javAnA saraLa upAyo konI buddhi batAvaze ? konI sahAyathI tenI sAthe samAgama thaI zakaze ? jo daiva anukULa hoya ne te vidyAdhara bALaka Ave, mArI sAtheno paricaya bhUlI na jAya, mArA tarapha pakSapAta kare, ane mArI pAse Ave, potAnI kabulAta pALe, mArI chabI tenI dRSTie laI jAya, mArA khuba vakhANa kare, te paNa tenuM vacana mAne, tenuM mana mane jovA utkaMThita thAya, ane te vidyAdhara bALakane potAnI prIti jAhera karavA mokale to beDo pAra !!''
Page #181
--------------------------------------------------------------------------
________________ 98 evA evA aneka manoratho karatAM pathArImAM ALoTI ALoTI rAta gALI. pahelI rAtre paNa tene uMgha na AvI. aradhI rAtre devapUjA karavA nokarone sAmagrI taiyAra karavA hukama Avyo. pho phATyo eTale Avazyaka kRtyathI paravArI thoDAka mANaso sAthe te ja bagIcAmAM pharavA cAlyo gayo.
Page #182
--------------------------------------------------------------------------
________________ 7. utkaMThita hRdayanA cALA tyAM kAmadevanA maMdira pAsenI vAvane kAMThe beTho. kamaLanA kyArAmAMthI parAga laI ThaMDo vAyu cAlyo Avato hato. hAthamAM te citranuM pATIyuM laI kuzaLa citrakAro sAthe, vAta sAMbhaLI citra jovAnI lAlasAthI AvelA nagaravAsIo sAthe citranI suMdaratAno vicAra karatAM bapora thaI gaI tyAre mAnya purUSonA kahevAthI uThyo ane Ama-tema TahelavA lAgyo. pachI saraLa pagathIethI utarI snAna karyuM. gore lAvI rAkhela pUjA sAmagrIthI sarayUne kinAre ja devArcana karyuM. thoDIvAra ekAMtamAM beTho tevAmAM rasoDAnA adhikArIe AvI jamavA padhAravA vijJapti karI rasavatI maMDapamAM jaI mitra rAjakumAro sAthe bhojana lIdhuM. caLu karI bIDI pIdhI. (AvratadhUpa dhUma varti:) tAmbula grAhiNIe pAna bIDuM taiyAra karI ApyuM. te lIdhuM ne sau mitrone paNa pAna ApavAmAM AvyuM. vArtA vinodamAM tyAM ja thoDo vakhata nIkaLI gayo. divasa namyo eTale vaLI tilakamaMjarI yAda AvI eTale gaMdharvakanI AvavAnI AzAe krIDAparvatanA zikhara para caDI tenA mArga tarapha dhArIdhArIne jovA lAgyo. eka nokaranA khabhA para aMga TekavIne ubho rahyo. chatradhAre chatra pakaDI rAkhI mukha pa2 AvatA AtApanuM nivAraNa karyuM. avasara maLyo jANI bagIcAnA rakhevALo AvI namratApUrvaka khuzAmata karatAM kahevA lAgyA ke--"bApU ? juo, A latAmaMDapa, A jhADonuM bhuMDa, A pANInI nIko, A nadIo para pUla bAMdhyA te to juo. A phUvArAo navI phezananA banAvyA che, ne pahelA karatAM bahu ja
Page #183
--------------------------------------------------------------------------
________________ 10) saphAIdAra rIte goThavyA che." evI vAto sAMbhaLato dakSiNa dizA tarapha tyAM sudhI ubho rahyo ke jyAM sudhI sUrya asta thavAnI taiyArI karavA lAgyo. sTeja prakAza hato, ne dizAo zyAma thavA lAgI ke gaMdharvakanI AzA choDI vIle moDhe parvata parathI nIce utaryo. mUkAme gayo. palaMga para besI "gaMdharvaka kema nahIM Avyo hoya ? zuM kAraNa haze? zuM naDatara naDyuM haze ?" e vicAramAMne vicAramAM muzkelIthI Avela nidrAdhIna thaI gayo. bIje divase paNa evI ja rIte bagIcAmAM gayo. te ja rIte tyAM badhuM kAmakAja karyuM. te ja rIte gaMdharvakanI vATa joI divasa gALyo. jyAre gaMdharvaka na Avyo ane divaso para divaso javA lAgyA eTale cakrasena duhitAne saMbhALI saMbhALI jANe bIjo unALo hoyanI tema unA nizvAsa mUkavA lAgyo. (arthAt vasaMtaRtu utarI grISmaRtu (unDALo) beTho tenA hRdayamAM viraha vedanA thavA lAgI. chevaTe sakAma ane citrAnusAre tilakamaMjarInA lAvaNyanI kalpanA karavA lAgyo. divase divase vadhatA yauvananI manoharatA vAraMvAra vicarato hato. yauvana pramANe stanonA gherAvAnI kalpanApUrvaka tenuM rUpa anaMgavedanA zAMta karavA hRdayamAM ghuMTato hato. koI catura citrakAre tenI aneka bhAvavAhi chabIo bhIMto para jANe citarI hoya tema rAta-divasa cAre tarapha joto hato. AvA mana kalpita citro joI joI kAmanA bANothI ne unALAthI kaMTALelA kumArane zAMti ApavA varSARtu AvI, cAre tarapha varasAda varasavA lAgyo, haMmezanA jAgaraNathI jaDakIkI
Page #184
--------------------------------------------------------------------------
________________ 101 vALI tenA cakSuone ThaMDaka ApavA cAre tarapha jamIna hariyALI karI dIdhI. prathama varasAdathI ThaMDA banela kadamba vAyuo kumArane zAMti ApavA lAgyA. tilakamaMjarIne tenA manano raNaraNATa kahevA rAjahaMso uttara dizA tarapha uDI gayA. tenI virahavedanA zAMta karavA azakta nivaDelA kamalInInAvano pANIthI bharapUra vilAsanI nadIomAM zaramathI DubI gayA. tenI pIDA joI vananA jhADo pallavarUpI cakSuo dvArA TIpAMnA bAnAthI azru sAravA lAgyA. svabhAvathI AkarA potAnA kiraNone ThaMDA karavA sUrya pANIthI bharapura vAdaLAMonA udaramAM paDyo rahyo. vAraMvAra bANamArI akaLAvatA kAmadevane zAMta pADavA ketakInA vanoe phUlanAM gucchAonA puDIyAo dharyA. tene vinoda ApavA Akho divasa kekArava karI mayUro kaLA caDhAvI nAcavA lAgyA. A rIte grISma karatA paNa atyanta duHsaha varSARtunA divaso teNe gALyA. ema karatAM zaradaRtunI zarUAta thaI gaI. chatAM gaMdharvaka AvavAnI AzA jaNAI nahIM, ane tilakamaMjarInA niraMtara smaraNathI vihvaLa thaI gayelo rAjakumAra gharamAM rahevAthI kaMTALI gayo. chevaTe maMtrIo dvArA pitA pAse potAnA dezamAM pharavA javA rajA maMgAvI. AjJA maLI ke turata taiyArI karI samaraketu vigere rAjakumAro sAthe zubha divase prayANa karyuM. tene dezamAM pharatAM "A uddhata rAjAone keda karavAno mandaraka pahADa, pelI sarAvatI nadI, peluM digyAtrA vakhate khuda mahArAjAe khodAveluM taLAva, peluM surAnaMda maMtrIe banAvaDAveluM
Page #185
--------------------------------------------------------------------------
________________ 102 dharmAraNya, ahIMthI parvata mArge huNapatine nItivarmA senApatie pretanagara tarapha hAMkI kADhyo. A taraphano deza samaraketune varSAsanamAM Apelo che. te, ane pelo deza kamaLagupta senApatino che. A rIte jovAlAyaka sthaLonuM nirIkSaNa karatAM karatAM kAmarUpa (brahmadeza) dezamAM jaI pahoMcyA.
Page #186
--------------------------------------------------------------------------
________________ paMcama pariccheda 1. kumAranuM haraNa tyAMnA mitra rAjAe Agraha karI kumArane rokyo, eTale tyAM paDAva nAMkhyo. AjubAjunA rAjAone khabara maLI eTale bheTaNAM laI maLavA AvyA. teo sAthe koI koIvAra lohityanada (brahmaputrA) ne kinAre kinAre vanamAM pharavA jato hato. pharatAM pharatAM hajAro zikArI pazuo joto hato. zikAranI TevavALA rAjakumAronA AgrahathI ja zikAra tarapha mana vALato, paNa krodhathI nahIM, kemake zastranA japATAmAM Ave tyAre teone karuNAthI choDI deto hato. teno mukhya vinoda to ghaNe bhAge vINA vagADavAno hato. eka divase savAramAM nadI kinAre eka zilA para beTho hato. khoLAmAM priyA mAphaka vINA rAkhIne tenA upara komaLa rIte hastAMgulIno sparza karato hato. 'pelA vanamAM rIMchonuM ToLuM gayuM, A nadInI pATamAM jaMgalI pADAo paDyA che. pelI guphAmAM bhuMDo bharAyA che, 'evI evI vAto AvI AvIne nokaro kahetA, ne te dhyAna daIne sAMbhaLato hato. tevAmAM puSkara mAvate AvI khabara ApI ke--kumAra ! e gIta goSThI muko, jaldI uTho. Aja pAchalI rAte vairiyamadaMDa hAthI bIjA hAthInA madano gaMdha suMghI madonmatta thaI gayo, ne bandhana toDAvI nAzI
Page #187
--------------------------------------------------------------------------
________________ 104 jaI gahana jaMgalamAM pezI gayo, savAramAM tapAsa karatAM teno patto lAgyo. chAvaNImAM lAvavA ghaNA prayatno karyA paNa pAcho vaLato nathI, mATe bahu dUra na jAya, bhayaMkara aTavImAM pesI na jAya, jaMgalI hAthIonA ToLAmAM bhaLI na jAya, tyAM sudhI tene pakaDAvavA koIne hukama karo." harivAhana- "bIjAne hukama karavAnI jarUra nathI, huM ja pAcho vALIza." ema kahI AsanethI uThyo. sainyamAM kamalaguptane rAkhI, samaraketune sAthe laI keTalAka mAvato sAthe te jagyAe kumAra Avyo. tyAM bhinna bhinna yuktiyo ajamAvatA teNe mAvatone joyA. tevo vicitra hAthI joI kumAra bahu Azcarya pAmyo, ne chevaTe tene pakaDavA ghoDethI vA. utaryo. pAse AvI bItA bItA eka nokare vINA ApI. bIjA rAjakumAro kahevA lAgyA ke kumAra ! hAthI bhayaMkara che, sAmAnya bAbatamAM jokhamamAM utaravuM sAruM nathI. bIjA pAse hAthI pakaDAvIzuM." paNa koInI darakAra karyA vinA samaraketunI sAthe cAlyo. hAthInI najara cukAvI velAonI eka ghaTAmAM pesI gayo. hAthamAM vINA laI dhIme dhIme tenA sura meLavI, vagADavI zarU karI. vINAnA sUro prasaryA, cAre tarapha jaMgala zAMta banyuM. hAthInA kAnamAM sUro gayA ne te stabdha thaI gayo. jANe thAkI gayo hoya, suI gayo hoya ke khIlI lIdhelo hoya tema zUnya caitanyavALo thaI gayo.
Page #188
--------------------------------------------------------------------------
________________ 105 jyAre tenA gAtro DhIlAM thaI gayAM, ane sUMDha DhIlI karI AnaMdanA AMsu sAravA lAgyo tyAre bheTa bAMdhI kumAra sapATAbaMdha tenI pAse jaI pahoMcyo, ane daMtazULa para paga mukI upara caDI gayo. caDyo ke tarata ja te hAthI gItano AnaMda choDI nATho. 'aMkuza lAvo, aMkuza.' evI kumAranI buma sAMbhaLI hAthamAM cAbuka laI keTalAka mANaso pAchaLa doDyA. 'A jAya, ahIMthI nATho, ahIMthI nATho,' ema loko buma pADatA ja rahyA ne hAthI ekadama adRzya thaI gayo. '"cAlo, cAlo,'' ema buma pADatA keTalAka ghoDesavAro pAchaLa paDyA, keTalAka hAthamAM moTA moTA doraDA laI pAchaLa doDyA, keTalAka moTI moTI lAkaDIo laIne pAchaLa doDyA. samaraketue paNa khADA TekarA joyA vinA ghoDo pAchaLa mArI mukyo. ''hAthInA madamAM lubdha bhamarAo A jAya, juo ghaMTA saMbhaLAya che, A nadI kAMThe kAdavamAM pagalAM paDyAM che,' AvI rIte AgaLa cAlatA sainikonI bumathI pAchaLa pAchaLa doDyA gayA, ema Akho divasa jaMgalamAM vitAvyo. sAMja paDavA AvI, eTale eka nadI kinAre rAjakumAro sAthe vAsa karyo. jyAre rAjaputra maLavAnI AzA ochI jaNAI tyAre bahu Agraha karyo chatAM samaraketue jarA paNa khAdhuM nahIM. gADha ciMtAmAM paDI gayo, ane samAdhistha pramANe mauna besI rahyo. suvAveLA thaI eTale jhADa nIce ghoDAnI pITha uparanuM cAMbaDuM pAtharI beTho, ne kumAra saMbaMdhI ciMtA karatAM karatAM AkhI rAta gALI. savAra paDI ane kuca karavAnI taiyAra karI paNa khabara
Page #189
--------------------------------------------------------------------------
________________ 106 maLI ke "AgaLa upara ghoDAo cAlI zake tema nathI." eTale tyAMne tyAM paDAva nAMkhI keTalAka pagapALAone zodhavA javA hukama ApI dIdho. rastAmAM jhADa nIce keTalAka bhUkhyA tarasyA potAnA mANaso sAthe besI raste cAlatA musApharone mitranA samAcAra pUchato, ema ne ema Akho divasa puro thayo, sAMja paDI eTale khinna cahere mukAme AvI AkhI rAta ciMtAmAM ne ciMtAmAM gALI. savAre uThI pharIthI te ja jhADa nIce jaI zodhavA gayelA mANasonI rAha joto beTho. sAMja paDavA AvI tevAmAM vile moDhe pAchA AvatA teone dUrathI joyA. ekabIjAnI pAchaLa pAchaLa bharAtA najIka AvyA, praNAma karyo nahIM ke turata puchyuM "bhAIo ! kema gabharAo cho ? khuzIthI najIka Avo. tamArI AMkhamAMnA AMsue ja mane kahI dIdhuM che ke, tame te hAthIne joI zakyA nathI. to paNa eTaluM to pUchyA vinA rahevAtuM nathI ke-"e duSTa prANIno mArga joyo ?" teo gadgada thaI bolyA yuvarAja ! gamana mArga ja joyo ema nathI, paNa ame pApIoe te duSTa hAthIne paNa joyo. pAcho vALavAnI AzAe tenI pAchaLa doDyA. paNa jene zodhavA traNa divasa sudhI bhUkhyA tarasyA kaSTa sahana karyuM. 'lAvIne Apane soMpIzuM evI AzA jenA mATe ame dhArI hatI te kumAra ja ame na joyA." ema kahI teo rovA lAgyA. samaraketu-"bhAIo ! tame zuM kahezo? sAMbhaLavAnuM sAMbhaLI lIdhuM. basa karo. huM eka zabda paNa sAMbhaLI zakato nathI."
Page #190
--------------------------------------------------------------------------
________________ 107 ema kahI cheDAthI moDhuM DhAMkI uMce svare rovA lAgyo"hA ! sarva guNanidhi ! hA ! paMDita mAnya ! hA ! jAbaMdhu! hA ! samasta kaLAkuzaLa ! hA ! IkSvAku kuvara ! IMdra samAna ! baMdhu! hiravAhana ! huM tane kyAM jovAno ?' ema vilApa karato pAse beThela koI yoddhAnA khoLAmAM paDI gayo. ane A kSaNe badhAo ekI avAje roI paDyAM. thoDI vAra pachI samajAvIne samaraketune chAvaNI tarapha laI cAlyA. anucaroe be hAtha pakaDyA hatA, AMkhamAM AMsu bharAyA hatA, rasto joI zakato nahoto, emane ema mahAmUzkelIe mUkAme AvI pathArI para paDyo. thoDIvAra bese, uThe, sUve, pharI uThe, krodhamAM AvI jaI Thapako devA lAge ke- ... "bhAI ! tArA janma samaye sArA grahonI dRSTinuM paDavuM nakAmuM thayuM ! nimittiyAonA zabdo jUThA paDyA ! cakravartI yogya lakSaNono prabhAva nAza pAmyo ! rAjalakSmInuM bolavuM havAmAM uDI gayuM ! karama phUTyA mArA kamanasIbe ja tuM A hAthI jevA kIDAthI kaSTa pAmyo !'' Amane Ama vilApa karatA rAtrI pUrI thaI. ane teja kSaNe maraNano nizcaya karyo.
Page #191
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2. duHkhIne dilAso prAtaHkALanA sUryathI prakAzita jagat citA samAna saLagatuM joI pharIthI zokamAM garakAva thaI, khinna thayelA rAjAone bolAvyA. teo AkhI rAta jAgyA hatA ane roI roI teonI AMkho lAla thaI gaI hatI. teo AvIne nIcuM joI beThA. teonI sAme kSaNavAra joI hAtha joDI kumArabolyo- "are ! rAjA rANAo ! kema Ama dilagIra thAo cho ? tame tamArAM kAma kema karatA nathI ? kumA2 mATe je karavAnuM hatuM te tame karI cukyA cho. pAchaLa jaIne Akho divasa gALyo che. te te jaMgalamAM pagIyo sAthe zodha paNa karI che. maLavAnI AzAe traNa divasa sudhI bhUkhane tarasa veThI che. have tame zuM karo ? tamAro garva AjathI asta pAmyo che. baLavAna vidhi AgaLa konuM cAle tema che ? kumAra ApaNAthI dUra gayo.have enI ciMtA karavAnI choDI dyo. have je karavAnuM hoya te karo. Aja tame badhA kamalagupta sAthe ayodhyA tarapha jAo. kumAre meLavela dhana laI jaI kozalAdhipatine soMpo. ane ananyacittathI temanI ja sevA uThAvo. mArI AzA have sarvathA choDo. kemake jyAre huM Avyo tyArathI ja mahArAjAe mane kumArano sevaka banAvyo che. to tenA vinA kSaNavAra paNa huM rahI zakuM tema nathI. tame Agraha karazo to paNa ahIMthI eka pagaluM pAcho AvavAno nathI. mATe mane have prANa tyAga karavAnI anumati Apo ke huM kumAranA
Page #192
--------------------------------------------------------------------------
________________ 109 chellA samAcAra sAMbhaLavA A jagata para na rahuM. mane maLavAnI IcchAvALo mArI vATa joI na rahe tyAM sudhImAM huM tene janmAntaramAM maLI jAuM. mATe mane anumati Apo.'' eTaluM kahI citAmAM baLI maravA nadInA kinArA tarapha cAlyo gayo. AkraMda karatA loko pAchaLa pAchaLa javA lAgyA. evAmAM harSa nAmano dvArapALa Avyo ane bolyo 'kumAra ! jarA sAme to juo, maherabAnI karo. kamalagupta pAsethI Avelo aparitoSa nAmano halakAro kumAranA kuzaLa samAcAra jaNAvavA Icche che.'' A zabdo sAMbhaLatAM jANe kAnamAM amRta varSAM hoyanI, aMdhakAramaya pAtALanA kAdavamAMthI jANe bahAra kADhyo hoyanI, AzIvISa sarpanA viSanI mUrcchamAMthI jANe bacyo hoyanI, tema atyaMta AnaMdamAM AvI gayo ane te purUSane pAse bolAvI sanmAnapUrvaka kahyuM: "bhadramukha ! parama mitra kamalagupta kuzaLa che ne ?"' 'ApanuM Arogya joIne kuzaLa che." ema kahI paritoSa sevaka mAphaka namI paDyo. ane khesane cheDethI eka patra choDI tenA hAthamAM Apyo. samaraketue te lIdho, thoDIvAra tenI sAme joI rahyo. pachI patra kholI sarvanA sAMbhaLatAM vAMcI saMbhaLAvyo. vAMcI rahyA pachI mAthe caDhAvI, bIDI laI zayyApAlakanA hAthamAM Apyo, ne harSathI bolyo
Page #193
--------------------------------------------------------------------------
________________ "paritoSa ! A kAgaLa kamalaguptane kyAre ane kyAMthI maLyo ?" paritoSa-"vinavuM chuM, yuvarAja ! sAMbhaLo, parama divase 'kumArano patto nathI" evI vAta sAMbhaLI AkhuM sainya zokAtura thaI gayuM. senApati paNa ekadama jhaMkhavANA paDI gayA. potAnA taMbunA AMgaNAmAM nIcuM mukha rAkhI beThA hatA ane kumArane meLavavA aneka yuktiono vicAra karatA hatA. AMkhamAM AMsu bharAyA hatA. jarA najara AgaLa paDI eTale eka kAgaLa hAthamAM Avyo, te kholyo, kumAranA hastAkSara joI mAthe caDAvyo, pachI harSabhera darekanA sAMbhaLatAM vAMcI saMbhaLAvyo. "svasti, aTavImAMthI lIva kumAra harivahana. lohitya nadInA kinArA para rahelA parama mitra samaraketu, kamalagupta vagere rAjA mahArAjAone sAdara jaNAvuM chuM ke-huM kuzaLa chuM. tamAre sainyano paDAva tyAMja keTalAka divasa sudhI rakhavo. mAtApitAne mArA apahAranA samAcAra na pahoMce, tene mATe khAsa kALajI rAkhavI.'' kAgaLa saMkelatA cAre tarapha joI pUchyuM "bhAIo ! kumArazrIno A patra koNa lAvyuM ?' koIpaNa halakAre ema na kahyuM ke "meM Apyo che. tyAre vismaya pAmI pAsenA musadIo sAthe kaMIka vicAra karI kumAra upara eka patra lakhI kADhyo. maNimaya Tebala para mUkyo. jarA bahAra nIkaLI be hAtha joDI AdarapUrvaka nIce pramANe kahyuM he ! manuSyalokamAM vihAra karanArA devo ! parivAra sahita mArI A prArthanA maherabAnI karIne sAMbhaLazo. bharatavaMzanA
Page #194
--------------------------------------------------------------------------
________________ 111 pakSapAta je koI deva, daitya, ke vidyAdhare kumArano patra lAvI ApI amArA upara upakAra karyo che, te pharIne ekavAra amArA upara dayA lAvI pragaTa thaI jaNAvo ke kAgaLamAM lakhela te kaI aTavI ? aTavInA kayA bhAgamAM kumAra rahe che ? kaye raste tyAM jaI zakAya ? e amArI jIjJAsAo purI pADo, ane A kAgaLamAM teozrInA caraNakamaLamAM hajura pahoMcADI Apo.'' e prakAre be vAra uccAra karyo. trIjI vAra uccAra karatAMnI sAthe ja pAsenA jhADa parathI eka suMdara popaTa uDI Avyo. nIce utarI sarvanA dekhatA cAMcamAM kAgaLa laI AkAzamAM uttara dizA tarapha uDI gayo. "are A popaTa koNa ? kema Avyo ? kema kAgaLa laI gayo ? uttara dizA tarapha kema uDyo ? A te popaTa haze? ke koI deva haze ?'' A rIte ame dareka vismaya pAmyA, tarata ja senApatie mArI sAme joyuM ne kahyuM "paritoSa ! velo thA. jaldI jA, jyAM kumAra samaraketu che tyAM. visAmo lIdhA vinA jema bane tema jaldI jaI zoka nivAraka A patra temane ApI Ava, ane A AzcaryakArI popaTano banAva kaheje. atyanta bhakti, bahumAna ane premane lIdhe koNa jANe zuMye karI nAMkhaze. jA, bhAI, jhaTa jA.'' ema kahI potAne hAthe mane A patra Apyo. huM paNa harSamAMne harSamAM rasto kApI ApanA caraNakamaLamAM hAjara thayo chuM.' ema kahI te cupa rahyo.
Page #195
--------------------------------------------------------------------------
________________ 112 samaraketu ghaNo ja khuzI thayo. tene navAM vastro ane potAnA zarIra uparanA badhA ghareNAM InAmamAM ApI dIdhA, ne kahyuM "paritoSa ! sukhethI mUkAme jA. AkhI rAta calAvAthI tane bahu tasdI ApI che" ema kahI tene vidAya karyo.
Page #196
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3. mitranI zodhamAM snAna, pUjA vagerethI paravArI darekanI sAthe bhojana lIdhuM. pachI thoDIvAra suto, ne traNa traNa divasanA ujAgarAthI thayela suti dUra karI. jarA jAgI zayyApALaka pAse pelo kumArano kAgaLa mAgyo. tarata ja teNe patra Apyo. hAthamAM laI premathI pharI pharI vAMcavA lAgyo ne vicAryuM ke-"A kAgaLa kumAre potAne ja hAthe lakhyo che. zAhIne badale pahADI dhAtunA rasathI lakhyo che. ne upara svarNaretInI raja nAkhI che. tADapatra paNa tAjuM ja che. A uparathI mAnavAne kAraNa maLe che ke koI divya sthaLethI patra lakhyo jaNAya che. paNa cokkasa ThekANuM kema nahIM jaNAvyuM hoya ? ema to nahIM dhAryuM hoya ke -"samaraketune mArA para prema che, vakhate mane gotavA nIkaLI paDe, ne aneka jAtanA kaSTa sahana kare." kevo bhoLo che ? mAruM aMtaHkaraNa kevuM che, te e jANe che kemArA vinA eka kSaNavAra paNa rahI zake tema nathI. mAruM ThekANuM nahI maLe to AkhI pRthvImAM pharI vaLaze." ThIka, have vadhAre vicAra karavAnI jarUra ja nathI. mane hukama karyo che chatAM huM ahIM sainyanuM rakSaNa karavA rahevAno ja nathI. vaLI kumAranI sAthe nIkaLyo chuM, tethI kumAra vinA ayodhyAmAM jaIne vihvaLa thayelA mahArAjane mukha paNa batAvavuM nathI, ne temane AzvAsana paNa ApavuM nathI. ahIM nakAmuM kema besI rahevuM che. hAthI gayo te raste vaitADhya tarapha jAuM, ne tenI najIkanA gAmo, vano, jaMgalo, zareho, nadIo, parvato, Azramo ne bIjA paNa ramya sthaLomAM mitranI tapAsa karuM. satata mahenata karavAthI kyAMkathI
Page #197
--------------------------------------------------------------------------
________________ 114 patto lAgaze. digantavyApi tenA guNo ja te gupta haze to paNa tene gotI Apaze. paNa javuM kaI rIte ? pahADI raste sainya sAthe laI javuM ucita nathI. keTalAka mUkhya mUkhya mANasone sAthe laI javAnuM rAkhuM, to paNa aDacaNa che. kemake darekanI svAmIbhakti samAna che. dareka AvavA taiyAra thaze. vaLI samajAvI dilAso Apavo paDaze. mATe e ja vAta ThIka che ke ekalA ja cAlyA javuM." ema saMkalpa karI pathArImAMthI ubho thayo ne Ajane Aja javuM ema nizcaya karyo. sUrya astAcaLa tarapha gayo. sUryanA kiraNoe jamIna parathI paga saMkocI jhADa para mukyAM. pakSIyo mALAmAM peThA. rAtrIno AraMbha thaI gayo. dizAo hAthamAM AkAzarUpI maraktanA thALamAM tArArUpI dahIM ane aMdhakArarUpI dho laI ekaThI thaI gaI. saptaRSie AkAzamAM ravayaya karyo. krame karI caMdra AkAza maMDaLamAM jaNAyo. kumArane zodhavAthI thAkI gayelA sainyanA mANaso pathArImAM paDyA hatA. galIyAmAM sainikono pracAra baMdha paDyo che. maLavA AvelA mANasone velA velA vidAya karI dIdhA che. pAsenA nokarone bIjA kAmamAM rokI dIdhA. potAnI buddhithI zubha muhUrta joI ubho thaI gayo. te vakhate teNe eka dhoLuM vastra paheryuM hatuM, ane eka oDhyuM hatuM. mAlatInA phUlanA gucchAnI kalagI rAkhI hatI. kapALe caMdananuM tilaka karyuM hatuM. jamaNA hAthamAM talavAra pakaDI lIdhI. badhe
Page #198
--------------------------------------------------------------------------
________________ 115 sumasAma jaNAyuM eTale bahAra nIkaLI kumArane zodhavAnI pratijJA karI uttara dizA tarapha cAlyo. AkhI rAta ADe raste cAlyA karyuM. prAta:kALa thayo. chevaTe madhyAhna thayo eTale eka TekarA para ghaTAdAra jhADanA chAMyaDA taLe visAmo lIdho. thAka ocho thayo eTale uThyo. pAsenI nadImAM snAna karI lIdhuM. thoDAMka phaLo lAvI kSudhA zAMta karI lIdhI. chevaTe sAMja thaI eTale koI guphAmAM pezIne suto. savAramAM vahelo uThI pharI cAlavA lAgyo, ne eka mahAjaMgalamAMthI rasto kApatAM sAMje pharavA Avelo kAmarUpa dezanA rAjAno nAno bhAI mitradhara maLyo. "are ! A koNa ?' praNAma karI pUchyuM. "yuvarAja? kema Ama ekalA ? zI A dazA ? kumAra kuzaLa chene ?" A pramANe puchyuM eTale ekAMtamAM besI kumAranA apahAranI badhI bInA kahI. mitradhara A samAcAra sAMbhaLI bahu dilagIra thayo. chevaTe samaraketune uThADI potAne tyAM laI gayo. ne harivahana pramANe ja teno satkAra karyo. savAramAM javA mATe taiyAra thaI gayo. ghaNuMe rahevA samajAvyo paNa chevaTe ekalo cAlI nIkaLyo. mitradhara thoDe sudhI vaLAvI pAcho ghera Avyo. A rIte uttara dizA tarapha bhramaNa karatAM chamAsa vItI gayA.
Page #199
--------------------------------------------------------------------------
________________ 4. e harivahana koNa ? aSTApada parvatanI pazcime, vaitAdyanI najIka ekazUga nAmano pahADa che. tenA para pharatAM eka divase samaraketue aMdaSTapAra nAmanuM sarovara joyuM, e ramaNIya sarovara joI te vicAra karavA lAgyoH kharekhara A sarovara ghaNuM ja suMdara che. AvuM suMdara sarovara meM kyAMya joyuM nathI. AnAthI hArI jaI samudra pRthvIne cheDe jaI vasyA che." | sarovara tarapha cAlyo, vastro utArI pANInI aMdara praveza karyo, khuba nAhyo, ghaNIvAra sudhI taryo, bahAra nIkaLI kinAre latA maMDapamAM eka zIlA tala para beTho. jarA pAMsu DhALyuM, thAka bahu lAgyo hato ne snAna karyuM hatuM tethI mIThI nidrA AvI gaI. svapna AvyuM, kalpalatAthI vIMTAyela pArijAta vRkSa svapnamAM joyuM. potAnI sAthe ja jAgyo, ane nizcaya karyo ke sArI saMpatti bhogavatA mArA mitrane huM have thoDA ja vakhatamAM joIza." svapna saMbaMdhI vizeSa vicAra kare che tevAmAM goDAono haNahaNATa sAMbhaLyo. aho ? A pahADI bhUmimAM manuSyano saMcAra nathI ne A haNahaNATa kyAMthI saMbhaLAya che ? najIka koI zahera haze? athavA koI rAjAnI chAvaNIe paDAva nAMkhyo haze ? athavA koI musalamAna (sleccha) rAjAno kumAra zikAra karavA nIkaLyo haze ? ke AkAzamAMthI sUryanA ghoDAomAMnA koI A suMdara pradeza jovA AvelA haze ?"
Page #200
--------------------------------------------------------------------------
________________ 117 tene jANavAnI jIjJAsA thaI AvI, turata ubho thayo ane uMcA TekarA para caDI cAre tarapha jovA lAgyo. ghATA jaMgala tarapha nihALI nihALIne joyuM paNa kAMI joI zakyo nahIM. zuM have ahIM ja sarovaranI AjubAju pharyA karuM ? nA nA ema to nahIM. mAruM kAma ja karavuM joIe ? mANase je kAma mAthe lIdhuM hoya te pAra pADavA acaLa thavuM joIe. thAka utarI gayo che. pagamAM jora AvyuM che, mATe paMtha karavAmAM aDacaNa nathI. rasto paNa sAro che. AjubAju dhro ugI rahI che. A kALuM navIna megha jevuM sAme jaMgala dekhAya che. dizAo prasanna che. maMdamaMda pavana vAya che. Ajano divasa ja AnaMdamaya bhAse che. A sarovarane sAme kAMThe jovA javAnuM mana thaI jAya che. haju kharA bapora thayA nathI. dhAma paNa bahu thato nathI. to cAla, thoDoka rasto kApuM. bapora thaze eTale koI jhADa nIce, koI nadI kinAre, koI AzramamAM ke koI taLAvane kinAre visAmo leI phaLamULAdi khAI sAMjekanA cAlazuM ke tyAM ne tyAM rAtavAso karIzuM.' javA mATe nizcaya karI pharI latA maMDapamAM AvI vastro barobara paherI lIdhA, vALa barobara samArI dIdhA, hAthamAM talavAra laI lIdhI, ne jhapATAbaMdha sarovaranA pUrvakinAre thaI uttara dizA tarapha vaLyo. e divya bhUmimAM prAtaHkALanuM suMdara prAkRtika dRzya joto joto te uttara kinArA para pahoMcyo. tevAmAM najIka ja eka suMdara bagIco joyo, ne temAM gayo. AgaLa cAlatAM kalpavRkSono eka moTo khaMDa joyo. tenA madhyabhAgamAM eka suMdara devamaMdira che.
Page #201
--------------------------------------------------------------------------
________________ 118 caMdrakAnta pattharanA pagathIyA para thaI te aMdara gayo to ciMtAmaNImaya RSabhadeva jInapatinI pratimA joI. AMkhamAM harSAzru lAvI romAMcita zarIre dhIme dhIme pratimA najIka jaI hAtha joDI mastaka bhoMya sudhI namAvI praNAma karyo. pachI surAsurasevita caraNakamala zrI nAbhInaMdanajinapatinI udAra ane gaMbhIra AzayathI bharapura stuti samavasaraNanA duMdabhInuM anukaraNa karatAM gAvA lAgyo-"ujjaDa verAna parvata para kalpavRkSa ! daridragAmamAM dhanabhaMDAra ! mAravADamAM kamaLavana ! he nAtha ! saMsArarUpI A bhayaMkara araNyamAM pharatAM Apa mArga vacce ja maLyA cho. he muninAtha ! koI rIte Aja ApanuM darzana thaI gayuM che, tethI nayano sAthe ja mAro janma paNa saphaLa thayo che, tethI ja huM puNyazALI nathI to paNa bIjA puNyazALIo karatAM mane potAne Aja jarA paNa nyUna mAnato ja nathI." ItyAdi aneka prakAre stavana karI maMdiranI zobhA jovA Amatema pharavA lAgyo. kakSAomAM pharI pharI dakSiNa dizAnI bhIMte jharokhAmAM beTho, ThaMDo pavana tene AnaMda Apato hato. jharokhAmAM beTho tevAmAM pAchaLanA bhAge jANe hamaNAM ja koIe korI kADhI hoya tevI sphaTIka patthara upara eka prazasti joI. thoDI vAra joI rahyo. pachI AnaMdamAM AvI jaI vicAravA lAgyo. "jagatamAM zuM evuM abhUtAzcarya che, ke je zubhakarmano udaya IdrajAlIkanI mAphaka nathI batAvato ? vArtAomAM nahIM sAMbhaLelA, svapnamAM nahIM joyelA, manamAM paNa nahIM kalpalA, seMkaDo varSa thayAM paNa nahIM anubhavelA, janmAntaramAM paNa nahIM
Page #202
--------------------------------------------------------------------------
________________ 119 joyelA evA evA abhUtAzcaryo kSaNavAramAM joI zakAya che. oho ! prathama to kevuM suMdara sarovara joyuM ? A bagIco joyo, temAM vaLI A jInAyatana joyuM ? have zuM bAkI rahI jAya che ? ' have darzanIya vAtone mudrAdevI che, tejasvI vAtonI have to zAMtI karavI che, Azcarya darzanane have jalAMjalI ApavI che. AMkhe pATo ja bAMdhI devo che. manuSyanA karmanA pariNAmo kevI rIte jANI zakAya ? jANIneya varNavavA kaI rIte ? varNavIne bIjAne kaI yuktithI ThasAvavA ? khare devo chetarAyA che. ke A sthaLa choDI svargamAM rahevA gayA che. A pArevAo pUrvabhavamAM zuM sukRta karyuM haze? tiryaMco chatAM paNa A vimAna jevA maMdiramAM deva mAphaka nivAsa karI rahyA che. kevA bhAgyazALIe A banAvaDAvyuM haze ? koNe banAvyuM haze ? ATalA badhA ratno kyAMthI maLyA haze ? atyanta samRddhivALo chatAM koIpaNa manuSya to AvuM baMdhAvI zake ja nahIM. vizvakarmA sivAya AvI kuzaLatA bIjA zilpInI saMbhavatI ja nathI. merUparvata sivAya ATalA badhA ratno paNa kyAMya maLatA hoya ema sAMbhaLyuM ja nathI. basa have huM eTalA nirNaya para to AvI zakuM chuM ke-A koI deve ja banAvyuM haze. e paNa sAthe sAthe kahuM chuM ke jeNe A maMdira banAvaDAvyuM haze teNe ja A sarovara paNa khodAvyuM haze. ane A je prazasti lakhI che te paNa teno ja vRttAnta hovo joIe. paNa aDhAra lIpi sivAyanI A lIpi che, tethI akSaro spaSTa chatAM vAMcI zakAya
Page #203
--------------------------------------------------------------------------
________________ 120 tema nathI. paraMtu prathama koIvAra joyela hoya ema manamAM bhAsa thAya che. ahIM koIpaNa jatuM-AvatuM jaNAtuM ja nathI ke tene pUchI vAkepha thAuM. ' are bhAI ! vaLI mAre pUchavAnuM kAma ja zuM che ? jANIne paNa kalpakoTIjIvI mitra harivahana vinA kone saMbhaLAvIne AnaMda pAmuM ? are ! atyAre mAro mitra kyAM haze ?'' AvA AvA tarka vitarka karato hato tevAmAM kaMIka avAja Avyo, zarIra para amRta varasAvato kAnamAM peTho. vismita thaI samaraketu kAna mAMDI stabdha thaI sAMbhaLavA lAgyo. are vaLI A Azcarya zuM ? ATalAmAM kyAMka koI mIThe avAje zloka jevuM gAya che, te harivahana koNa ? zuM jAte mitra ja haze ? ke tenA nAma vALo bIjo koI harivAhana haze ? paNa mArA mitrano ahIM kyAMthI saMbhava ? koI dayALu deva mane A rIte AzvAsana nahIM Apato hoya ? are ! nakAmAM vikalpo rahyA kare, cAla jAuM ne jouM ke koNa A zloka bole che ?'
Page #204
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5. patto lAgyo jharokhA parathI utarI zabdAnusAre cAlavA lAgyo. soeka pagalAM aMdara ja cAlyo tevAmAM eka maTha joyo. aMdara jaIne jue to navA kapaDAthI sajja thayela, AnaMdathI garvita thaI nIce pramANe dvipadI gAto gaMdharvaka joyo- '''AkalpAntamarthikalpadrupra ! candramarIcisamarucirapracura ! yazoMzubharitavizvaMbhara ! bharatAnvayaziromaNe ! janavandyAnavadyavidyAdhara ! vidyAdharamanasvinImAnasahariNaharaNa ! harivAhana ! vaha dhIrovitAM ghum / '' jotAnI sAthe ja eka dama kheMcyo, ne ghaNo ja saMtoSa pAmyo ane te ja kSaNe sAkSAt mitra sAthe meLApa thayo hoya tevo AnaMda anubhavavA lAgyo. thoDAMka pagalAM tenI sAme cAlyo. tene joI Azcaryacakita thayelo gaMdharvaka tatkAlocita satkAravidhi paNa bhUlI gayo. thoDIvAre harSabhera tene bheTI paDyo. namaskAra karI khesavatI sApha karI bAjunA maNimaya pATalA para mAnapUrvaka besADyo. ne paga dabAvA lAgyo. sama-gaMdharvaka ! kaMIka vidhinI anukULatAthI tArA darzane ja mAro thAka utaryo che.'' ema kahI vAraMvAra aTakAvyo chatAM te to dAbavA ja lAgyo. 1. 'kalpaparyaMta yAcakonA kalpadruma ! caMdranI kAMti jevI kAMtIvALA yazarUpI karaNothI vizvane bharanAra ! bharatavaMzamAM ziromaNi ! sakaLaloka vantha ! zuddha vidyAvALA ! vidyAdhara bALAnA manahara ! rivAhana ! vIromAM agresara thA.''
Page #205
--------------------------------------------------------------------------
________________ 122 pachI jarA dUra khasI te bArImAM beTho. samara0-"mitra gaMdharvaka ! tArI yAdadAsta sArI che. jotAM vaMta ja te mane oLakhI lIdho. te tadana bhUlI ja gayo hoIza ema ja ame Aja sudhI dhAratA hatA. kemake te divase bagIcAmAM kumArane teM kahyuM hatuM ke--kAle ja pAcho vaLI tamane maLIza." ema kahI suvela tarapha gayo te gayo ja pAcho Avyo ja nahIM. temaja kSemakuzaLatAnA samAcAra paNa kahevaDAvI amArA manane dhIraja na ApI. mAtra ulaTA amane ciMtAmAM nAkhyA, ke "emanuM zuM thayuM haze ? kaMI ApadA naDI haze ke jethI haju sudhI Avyo nahIM. AvIne AvI tArI ciMtA karatAM ATalA mahInAo vItI gayA. kahe to kharo, kema na Avyo ? tuM kharekhara amane bhUlI ja gayo hato, ke kaMI vacamAM kAma AvI paDyuM hatuM ? ke mUsApharIthI thAka lAgyo hato, ke kaMI zarIranI asvasthatA hatI ? amArI pAsethI nIkaLI tuM te ja divase suvelAcaLa parvata pahoMcyo hato ? deva vicitravIryane citralekhAno saMdezo Apyo hato ? gaMdharvadattA pAse jaI Avyo ? meM Apelo kAgaLa tenI putrIne Apyo hato ? kAMcImAM keTalo vakhata rokAyo hato ? koI tilakamaMjarI yogya rAjakumAra maLyo ke nahIM ? tAro sahAyaka citramAya kyAM che ? A parvatanuM nAma zuM che ? A sarovara koNe khodAvyuM che? kalpavRkSothI bharapura A bagIcAmAMnuM maMdira koNe karAvyuM che? A maTha upara koNa rahe che ? ke jenI sAthe hamaNA ja vAtacIta karI tuM AnaMdamAM hato ?"
Page #206
--------------------------------------------------------------------------
________________ 123 A badhA prazno sAMbhaLI thoDI vAre zaramAtA zaramAtA gaMdharvake kahyuM - "Arya ! zuM kahuM mArI buddhi paNa zodhI zakatI nathI ke-zuM bolavuM ? mArI virakSA paNa zabdone preraNA karatI nathI. vANI paNa jIbhane sparza karatI nathI. (jIbha upaDatI nathI.) mArA badhA kaSTo nAza pAmyA ke turata ja jevo hato tevo Aje Ape mane joyo che eTale zo javAba dauM ? vidhie ja muMgo banAvI dIdho che. te vakhate mAruM nahIM AvavAnuM zuM kAraNa jaNAvuM ? pratijJAna nirvAha nathI karI zakyo tethI kadAca mAruM kahevuM sAce sAcuM hoya, to paNa asaMbhava jevuM hovAthI bALaka paNa mArI mazkarI kare. meM ghaNI vakhata anubhavyuM che, ne te mane barobara yAda che, to paNa mAre potAne tenA para zraddhA rAkhavI kaThaNa paDe che to to Apa catura kema mAnI zako ? 'devo paNa bacAvI na zake tevA kaSTamAM paDyo hato" ema kahuM te pratyakSa virUddha che. tamAruM ja kAma karavA jatAM vighna naDyuM" ema kahuM te bIlakula vizvAsa Ave evuM nathI. jIvatAM chatAM marI gayo hato' Ama kahuM to paNa gAMDAI gaNazo. "A zarIra ja te nathI' ema kahuM to paNa pratyabhijJAna na ghaTe. Ama koI rIte huM kahI zakuM tema nathI. to have mAruM nahIM AvavAnuM zuM kAraNa batAvuM ? mATe e badhI vAta emane ema rahevA do. paNa uTho, mArI AgaLa thAo, ne thoDAka pagalA AgaLa maro ne Aja tamArA bhAInuM darzana karo. jeNe aneka vidyAo siddha karI che, jeNe vidyAdharonuM paNa cakravartIpaNuM prApta karyuM che. ane hajAro vidyAdharo jenA caraNakamaLamAM sevI rahyA che.
Page #207
--------------------------------------------------------------------------
________________ 124 kharekhara cha mAsanA ghora kaSTanuM mIThuM phaLa tamane have maLyuM che. ghaNA vakhatathI tRSitanayano kRtArtha karo, pachI AzcaryakArI badho mAro vRttAnta ayodhyAthI nIkaLyA pachIno jANI zakazo. devarivAhana caMDagahara nAmanA vaitADhyanA zikhare khecaroe karela rAjyAbhiSeka maMgaLano anubhava karI hamaNAM ja ahIM padhArela che, ne A ja bagIcAnA mUkhya bhAgamAM che." A sAMbhaLI duHkhano badho bhAra ocho thaI javAthI paramazAMti pAmelo samaraketu ekadama nIce utaryo. pelA maMdiramAM gayo, bhamatImAMnI ajItAdi tIrthakaronI pratimAne vaMdana karI mULa nAyaka AditIrthapatine namI bahAra nIkaLyo. "A tarapha, A tarapha, padhAro" ema kahI khabhe talavAra mUkI AgaLa cAlatAM gaMdharvaka batAvela raste cAlyo, ne uttara dizAne daravAjethI bahAra nIkaLyo. (AlA.
Page #208
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 6. priya mitra samAgama thoDeka dUra gayo eTale dUrathI ja ghoDAo joyA. Azcarya cakita thaI vicAramAM paDyo-"barobara, taLAvane kAMThe huM suto hato, ne ukyo ke-turata je vakhate ghoDAono zabda sAMbhaLyo hato, te ja vakhate A ghoDAoe A bagIcAmAM praveza karelo." ema vicAra kare che. tevAmAM harivahana ghera Avela tethI tenA Agamana mahotsava prasaMge cAlI rahela saMgItano dhvanI kAnamAM peTho. e saMgIta sAMbhaLI gAMDo-ghelo thaI gayelo samaraketu Ama tema khoTuM khoTuM jovA lAgyo ane harSathI DhIlA thaI gayelA potAnA zarIranA avayavo kAbumAM na rAkhI zakyo. kharekhara te vakhate samaraketu parAdhIna hoya tevo thaI gayo hato. AgaLa cAlatAM jenA AMgaNAmAM aneka vidyAdhara rAjAo AnaMda vArtAo karI rahyA che, tevo dUrathI cokhaNIyo keLano maMDapa joyo. tenI vacce kurUviMdamaNinI zilA para lugaDuM pAtharI beThelA harIvAhanane joyo. teNe caMdanano lepa karyo hato. teNe be dhoLA vastro paheryA hatAM. hamaNAM ja thayela abhiSekanuM pANI haju sukAyuM nahIM hovAthI jANe pANInA biMduo hoyanI evo hAra gaLAmAM laTakato hato. be bAjue be cAmaragrAhINI cAmara viMjhatI hatI. tenI pAse eka yuvati rAjakanyA beThI hatI. te kamaLanI pathArImAM sutI hatI. aradhuM zarIra sakhInA khoLAmAM rAkhI tAjA kamaLanA taMtuonA ozIkA para hAtha TekavI beThI hatI. gaMdharvake agAu jaI kahyuM, "deva vadhAmaNI ! kumAra samaraketu AvyA."
Page #209
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1 26 "kyAM che ?" harIvAhana rAjakanyA sAthenI vAtacIta choDI ekamada ubho thayo, bAraNAmAM jotAveMta ja samaraketu dRSTie paDyo. tenuM mAM levAI gayuM hatuM. be traNa pagalAM tenI sAme gayo. praNAma karavA jato hato ke turata bAthamAM laI tene bheTI paDyo. chuTo paDI pharIthI praNAma karI bhoMya para besavA jato hato tevAmAM hAtha pakaDI potAnA Asana para besADyo, ne pote pAse beTho. vAraMvAra bheTI paDI kuzaLa samAcAra pUchayA. keTalIka vakhata tenI sAthe vAcacIta karI. pelI rAjakanyA sAme joyuM, ne kahyuMdevI Aja e siMhaleza mahArAja caMdraketunA putra samaraketu, ane A ja tArI priya sakhI malayasuMdarInA vara, ke jenA viyogane lIdhe tArA mukhakamaLanAM avalokanano meM tyAga karyo, ne ATalo vakhata kleza sahana karyo, te A." harivAhananA A zabdo sAMbhaLI te jarA hasI. samaraketue uThI tene paNa praNAma karyo. te jANe tene pAse bolAvatI hoyanI, tema saprema cakSuthI tenA sAme joyuM. ane bahumAna karyuM. tevAmAM vetradhArIe AvI rAjaputrIne kahyuM "bA ! ApanI prANatyAga karavAnI pratijJA sAMbhaLI gabharAI gayelAM mAjI patralekhAe kaMcukI mokalyo che, te bAraNe ubho che." ema kahI te uttara sAMbhaLavAnI AzAe sAme joI ubhI rahI. chevaTe javAba na maLyo eTale pratihArI bahAra cAlI gaI. thoDo vakhata vyatIta thayo eTale avasarajANa pAsenI vAvane kAMThe beThelA koIe nIcenI aryA vAraMvAra gAI.
Page #210
--------------------------------------------------------------------------
________________ 127 1re rAjahaMsa ! haMsIdarzanaghelA ! kamaLavanamAM praveza khare tuM bhUlyo Aja, tethI samaye paNa kare vilaMba. 1 AryA sAMbhaLI teno artha samajI laI harIvAhana hasyo ne bolyo. "devI ! vidyAdhara rAjadhAnImAM praveza karavAnuM jyotiSioe mUhurta ApyuM che. te kSaNa cAlyo na jAya mATe zAkyabuddhi vagere maMtrIonI preraNAthI virAdha nAmano vidUSaka haMsane bAne mane ahIMthI upaDavA mATe tAkIda kare che. mATe rajA Apo, huM jAuM chuM, tame paNa jAo, devIne maLo." eTaluM kahI 'jaya jaya zabda sAthe ubho thayo. bahAra nIkaLI mAvatoe zaNagArI taiyAra rAkhelI hAthaNI para samaraketu caDI gayo, ne teno hAtha pakaDI harivahana paNa caDyo. bIjA rAjAo paNa mAthe pAghaDI bAMdhI laI, aMgarakhAnI kazAo barobara bAMdhI laI, eka hAthamAM cAbuka laI, eka pegaDe paga mukI nokaroe bIjuM pagaDuM pakaDI rAkhyuM eTale ghoDesavAra thaI gayA. AkhuM sainya cAlavA lAgyuM. samaraketu vaitAdyaparvatanI aTavIo jovA lAgyo. jotA jotAM gaganavallabha nAmanA nagare teo AvI pahoMcyA. zaheramAM utsava cAlI rahyo che. ADaMbarathI zaheramAM praveza karyo ne rAjagaDhamAM pahoMcyA. nagaravAsIoe dharela bheTaNA svIkArI, teone vidAya karyA ne parivAra sahita jamavA gayA. samaraketu ane bIjA vidyAdhara rAjakumAro sAthe jamyo. 1. tava rAjahaMsa ! haMsodarzanamuditasya vismRto nUnam / sarasijavanapravezaH samaye'pi vilambase yena // 1 //
Page #211
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1 28 sAMja paDI eTale sAMdhya Avazyaka karma vidhipUrvaka karyuM. pachI agAzImAM besI vArtA vinodamAM vakhata gALyo. suvAno avasara thayo eTale pathArImAM jaI suto. pAsenA palaMga para thAkIne lothapoTha thaI gayela samaraketune joI jarA aMtaHkaraNamAM dAjhayuM, ne tenI mUsApharIno vRttAnta khinna ere pUkyo. samaraketue badhI potAnI vAta saMbhaLAvI dIdhI. vAta purI karI banne uMghI gayA, ne savAra paDyuM eTale nIce pramANe bahAra koI bolatuM hatuM te sAMbhaLyuM. 'ArohatyudayaM pratApa iva te tApaH pataGgatviSAM draSTuM nAtha bhavanmukhazriyamivonmalinti padmAkarA: are ! savAra paDyuM. ekadama uThyo, ne sainya sAthe nagaranI bahAra nIkaLyo. zaheranA pAdhara pradezamAM AvelA devamaMdiromAM darzana karI mukAme pAcho Avyo. bapore vaitADhya parvatanI zobhA joI. svabhAvathI ja ramaNIya te parvatanI zobhA jovAmAM tallIna thaI gayelA kumArane udezIne nagnAcArye nIceno zloka gAyo. dRzyaM bhUmibhRto'sya deva kimiha skandhasthavidyAdhara zreNIkasya vahanti yasya samatAmanye'pi gotrAcalAH / 1. he nAtha tArA pratApanI peThe A sUrya udaya pAme che, ne tArA mukhanI zobhA jovA A palo khIlI rahyAM che. 2. he mahArAja ! A parvatamAM zuM jovA jevuM che ? joke A parvata para vidyAdharo rahe che to paNa bIjA ghaNA parvato AnA jevA zobhAyamAna che. mAtra jovA jANavA jevo to mAtra tuM ja che kejene A parvata para rahetA vidyAdharonA rAjAone potAnA caraNamAM namAvI e ja parvata para ubho che.
Page #212
--------------------------------------------------------------------------
________________ 129 dRSTavyastvamananyatulyamAhimA madhye dharitrIbhRtAM yenAdhaHkRtakhecarendrapatinA baddhAsya mUrdhni sthitiH // samaraketu-"A maMgaLa pAThake sAcuM ja kahyuM che. A parvatamAM zuM jovAnuM che ? mAtra varNanIya tuM eka ja che. ke je sahAya vinA thoDA ja vakhatamAM vidyAdhara cakravartI thayo che. vidyAdharo sevaka banAvyA che. vidyAdevIo svAdhIna karI che. mATe A pahADanuM varNana choDI ApaNe te ja vAta karo ke-"lauhityanA kinArethI tamane upADI te hAthI kyAM gayo ? kyAM ubho rahyo ? te utarIne zuM karyuM ? zuM joyuM ? zuM anubhavyuM ? kyAM rahI pelo kAgaLa lakhyo hato ? ApaNA sainyamAM jaldI pahoMcADI koNa gayuM ? mahAprabhAvavALI vidyAo kaI rIte siddha karI ? te jinAyatana pAsenA bagIcAmAM zA mATe AvavuM thayuM ? tribhuvanamAM tilakabhUta e suMdara kanyA koNa hatI ? ke jene tamAro sakaLa parivAra mAnadaSTithI joto hato, teNe viyogano veza kema paheryo hato ? harivAhana-"yuvarAja ! kahuM, sAMbhaLo. vAta lAMbI che. barobara dhyAna Apo. athavA dhyAna ApavA kahevAnI jarUra ja nathI, kAraNa ke mArI vAta ja tamane barobara dhyAna ApavAnI pharaja pADaze. tyAMthI pelo madAbdha hAthI mane upADI keTaluMka mArgamAM cAlyo. badhA pAchaLa paDelA pAchaLa ja paDyA rahyA, rastAmAM eka pattharano moTo Dhagalo Avyo, tene ADe Avyo ke turata AkAzamAM uDyo. ane ghaNo ja vega vadhAryo. A vega joI huM AzcaryamAM paDyo. ne vAraMvAra nIce jovA lAgyo, te vakhate gAma ne zahero nahIM jevA ja jaNAtA hatA, deza kIDA jevA
Page #213
--------------------------------------------------------------------------
________________ 130 jaNAtA hatA, dhro patharAI hoya tevA jaMgalo jaNAtA hatA, vidhya, sahya vagere parvato TekarA jevA jaNAtA hatA, sarpanI kAMcaLI jevI nadIo jaNAtI hatI. kyAMka sUryanI najIka javAthI tApa bahu lAgato hato. kyAMka vAdaLAo chatra mAphaka upara AvI chAMyo ApatA hatA. kyAMka to hAthIthI bhaya pAmI siddhAMganAo khasI jaI rasto ApatI hatI. chevaTe ekazRMga parvatanA zikhara paranA AkAzanA bhAge huM pahoMcyo, meM manamAM vicAra karyo A hAthI pUrva janmamAM meM karela aparAdha yAda lAvI mane nirAdhArane laI jAya che. pazu kadI AkAzamAM gati karI zake ja nahIM. jaNAtuM nathI, ke keTaleka dUra huM AvI gayo chuM to jyAM sudhI A bahu dUra na jAya, A parvata oLaMgI na jAya, samudramAM ke bIjA dvipamAM na pheMkI de, tyAM sudhImAM Ane pAcho vALavA prayatna karuM." ema vicAra karI hAtha vAMko vAlI keDe bAMdhelI talavAra pakaDI. talavAra kheMcI ke vijaLI mAphaka camakatI joI teNe bhayaMkara cIsa pADI, ane ekadama pelA adaSTapAra sarovaramAM paDyo. paDatAnI sAthe adazya thaI gayo, nirAdhAra huM Dubyo, ne pAcho bahAra nIkaLyo. tarata ja jarA sAvadhAna thaI be hAthe tarato tarato kinArA tarapha ghuMTaNa sudhI uMDA pANIvALA bhAgamAM Avyo. - hAthI para caDatI vakhate dhuLathI, ne hAthInI sUMDhamAMthI uDatA madanA biMduothI kharAba thaI geyaluM zarIra dhoI sApha karyuM. taLAvamAM praveza karI khUba jAyo, emane ema bahAra
Page #214
--------------------------------------------------------------------------
________________ 131 nIkaLI kinAre eka latA maMDapamAM zilA para beTho. tyAM ekalo araNya joI vicAravA lAgyo. "ahA ! A saMsAra kevo asAra che ? ahA ! karmanA pariNAmo kevA vicitra che ! ahA ! IcchA prasANe vartavAmAM vidhinI kevI haTha che ? ahA ! vaibhavo kevA kSaNamAtramAM hatA na hatA thaI jAya che ? Aje ja mAre mukAme mitro sAthe viNA vagADI gammata uDAvato hato, ne Aje ja A zikArI pazuotI viMTAyelo A pahADI bhUmimAM ekalo beTho chuM. A rIte asvastha manavALo huM mAnuM chuM ke-te rAjya nahotuM, te rAjAo nahotAM, te sainya nahotuM, te chatrAdika rAjacinho nahotAM, te cAraNonA stuti vacanaja na hotA. badhuM svapna samAna thaI gayuM. bIjuM to ThIka, paNa jenA upara besI huM ATale sudhI Avyo, jenI sAthe ja A sarovaramAM paDyo, prANabhUta mAro paTTahAthI paNa atyAre mArI pAse nathI. e bApaDAnuM zuM thayuM haze ? dUrathI uDato Avato hato, ne zarIra bhAre hatuM tethI kAdavamAM khUMcI to nahI gayo hoya ne ? athavA paDatAnI sAthe ja doDI AvelA moTA moTA magaramaccho kaTakA karI vaheMcI laI khAI nahIM gayA hoya ? zuM thayuM haze? eno ekanoja zo vicAra karavo ? Akho saMsAra ja evo che. Azcarya mAtra eTaluM che ke--AvI rIte saMsAranuM svarUpa jANatA chatAM, padArthonI AvI rIte ja anityatA jotAM chatAM, ane AvI AvI dazAo anubhavavA chatAM prANIonuM mana virAgI banatuM nathI. viSayAbhilAsa ocho thato nathI, bhoganI IcchA bhAMgatI nathI. buddhi niHsaMga thatI nathI, AtmA mokSa sukha meLavavA prayatna karato nathI. kharekhara A saMsArano moha ghaNo ja vicitra che.''
Page #215
--------------------------------------------------------------------------
________________ SaSTha pariccheda 1. bhayabhIta lalanA - ja , thoDIvAra vicAra karI, ubho thayo. svadeza pahoMcavAnI AzA choDI dIdhI. tethI najIka koI zahera ke gAmaDuM hoya to zodhI kADhe evA vicArathI eka dizA tarapha cAlyo. cAlyo ke turata kInArA para sukumAra retImAM manuSyonA pagalAM paDelAM joyAM, dhyAnathI joyuM to te spaSTa jaNAtA hatA. eka pagalAM karatAM bIjuM pagaluM kaMIka dUra paDeluM hatuM. AgaLano bhAga jarA uMDo paDyo hato, cAre tarapha pagalAonI hAro thaI hatI. ema jaNAtuM hatuM ke-cAlanAra manuSyo doDelA che. A pagalAM joI kaMIka zAMti vaLI. vadhAre dhyAnathI joyuM to jaNAyuM ke-lalitane sukumAra hovAthI A strIonA pagalA che, purUSanA to che ja nahIM. temAMnI eka hAranA pagalAM bahu suMdara jaNAtA hatA, zAstramAM batAvela cinho paDI gayA hatA. paganI zubha rekhAo spaSTa jaNAtI hatI. tene anusarI huM AgaLa cAlavA lAgyo. AgaLa jatAM eka suMdara elIlatAmaMDapa (elacInA velAthI chavAyelo) joyo. bAraNA pAse AvI ubho rahyo ke aMdara prakAza joyo. "jaMgalanI jaDIbuTTIno prakAza haze." ema dhArI barobara jovA lAgyo, tevAmAM eka bALA joI.
Page #216
--------------------------------------------------------------------------
________________ 133 te bhayathI dizAomAM vAraMvAra dRSTi pheMkatI hatI. raktAzokanI taLe ubhI hatI. svaccha kAntIrUpa jaLanA taraMgovALA aMgamAM ekIsAthe pAsenA velaDIonA phUlonuM pratibiMba paDatuM hovAthI 'latA' hoya evI jaNAtI hatI. te thoDA ja divaso thayA yauvana pAmI hoya ema jaNAtuM hatuM. dRDhaveDhAvALI ane nakhonI lAlAzathI lAla mukhavALI AMgaLIo dvArA pIdhela aLatAnA rasane caraNayuga vaDe phINasahita vamatI hatI. nUpuranA lumakhAonA kiraNo (karo) uparanA bhAgamAM sAthaLa para pharatA hatA. eka tarapha kAMtijaLathI bhareluM nAbhimaMDaLa rUpa sonAnuM vAsaNa paDyuM che, ne bIjI tarapha sAthaLa rUpI be goLa bhASAM AvI rahyAM che, vacce jANe kAmadevane nizAna tAkavAnuM pATIyuM hoyanI tevA mAMsa bharela jaghana bhAgane dhAraNa karatI hatI. teNInA zvAsanI sugaMdhathI lobhAI bhamarAo puSpanA gucchAo choDI daI tenA tarapha AvavA lAgyA hatA. eka hAthamAM puDIo hato, ane bIjA hAthe phUla dhIme dhIme vINatI hatI. AvuM lAvaNyamaya aMga joI huM AzcaryamAM paDyo. kharekhara rAhunA mukhamAMthI chaTakI gayela A caMdranI kaLA che ? maMthananA bhayathI nAzI chuTela A sudhA haze ? zaMkaranA tRtIya netranI jvALAthI saLagI gayela kAmavRkSamAMthI navI keLa ugI jaNAya che. zI capaLa enI AMkho ? kAna sudhI laMbAI che. te jANe kAnane pUchatI hoya ke 'koIpaNa yuvatInI AMkho amArA jevI hoya evuM tame kyAMya sAMbhaLyuM che ?' Ama khubavAra meM tene nihALI, pachI tenI kaMIka kahevAnI IcchAthI tenI sAme joyuM.
Page #217
--------------------------------------------------------------------------
________________ 134 mane ekalAne bAraNA tarapha nihALI nihALIne joto joI te paNa bhayathI kaMpavA lAgI. tenI dazA joI dayA AvavAthI tyAMne tyAM ubhA rahI AkAra gopavI dhIme dhIme bolyo bALA ! tuM koNa che ? Ama ekalI A latAmaMDapamAM kema ? bhayabhIta thaIne kema dizAomAM dRSTi pheMke che ? mane joI aniSTanI zaMkAthI zarIra kema saMkoce che ? sura ! sthira thA, bI mA, mArAthI jarA paNa ahitanI zaMkA rAkhIza nahIM. manmatha pIDita thaI tane udezI huM ahIM Avyo nathI, huM rAkSasa, yakSa ke vidyAdhara nathI. paNa bhUpRSTha paranA ayodhyA pati rAjA meghavAhanano huM harivAhanA nAme putra chuM. araNyamAM viNAthI vaza karelA hAthI para caDI beTho, tevAmAM koIpaNa AkAzagAmI zaktivALo tenA zarIramAM praveza karI mane AkAza mArge ahIM lAvyo che. meM kheMcela taravArathI bhaya pAmI bhayaMkara cIsa pADI A sarovaramAM mane sAthe laI paDyo. bahAra nikaLI hariNAli ! retImAM pagalAM joyAM tene AdhAre huM ahIM Avyo, ne tane joI. niSphaLa chatAM mArI A musApharI saphaLa thaI. have huM jAuM chuM. mAtra eTaluM ja pUchuM chuM ke-A kyo deza che ? A parvatanuM nAma zuM ? A sarovara koNe khodAvyuM che ? A sthaLano rAjA koNa che ?' ItyAdi prazno karyA. thoDIvAra javAba ApyA vinA ja nIcuM joI ubhI rahI pachI te jhADa nIcethI jarA cAlI, te vakhate tenA AbharaNIno mITho jhaNajhaNATa thaI rahyo hato. mArI jamaNI bAju tarapha sanmukha AvI, bAraNA pAse AvI, ubhI rahI, ne mArA tarapha
Page #218
--------------------------------------------------------------------------
________________ 135 kaTAkSa dRSTithI jovA lAgI. huM teno abhiprAya samajI gayo ke 'A bahAra javA Icche che,' jarA huM khasyo ne mArga Apyo, eTale zarIra saMkocatI bahAra nIkaLI gaI, chatAM mArA zarIrane jarA sparza thaI gayo. te vakhate mAruM zarIra romAMca kaeNTikata thayuM. jyAre te nIkaLI tyAre tenA mukhanI sugaMdhathI e vana suvAsita thaI gayuM. parasevAthI bhInuM thaI coMTI gayela nitaMba paranA vasrane sADInA cheDAthI DhAMkatI DhAMkatI cAlI gaI. huM tene joto tyAMja ubho rahyo. sheja kaMTALo Avyo "A kanyA kevI vyavahArAnabhijJa che ? bAraNe ubhA rahI meM mIThAzathI vAtacIta karI, dUradezathI Avyo chuM, ajANyo chuM, khinna chuM. mArI hakIkata kahI koIpaNa jAtanI mAgaNI karI nahIM chatAM zabda mAtrathI paNa mAro satkAra na karyo. mAre enuM kAma zuM che ? bIje cAlyo jaIza.'' tyAMthI nIkaLI te ja taLAvane kinAre pAcho Avyo.
Page #219
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2. pratyabhijJAna cAlatAM cAlatAM manamAM vicAro AvyA "aho ! pelA citramAM je adRSTapAra sarovara joyuM hatuM. te ja A kema na hoya ? jevA temAM vRkSo hatAM, tevA ja ahIM paNa A rahyA. kinArA para latAmaMDapo jevI rIte hatA tevI ja rItanA ahIM joI zakuM chuM. to ramavA mATe te ja bALA ahIM kema nahIM AvI hoya ? mArA hRdayanI kumudinI tilakamaMjarI ja A na hoya ? pelI citra putrIkA sAthe AnI AkRti barobara maLatI Ave che. tevI ja zarIranI kAMti che. tevuM ja mukha kamaLa che. tevA ja nayano che. sakaLa avayavo tevA ja manohara che. paheraveza paNa tevI ja chaTAthI paheryo che. halanacalana, ne strIonA parivAra sivAya badhuM maLatuM ja Ave che. aneka vidyAdharIo sAthe rahenArI ekalI kema haze ? athavA e bAbatano vicAra karavAnI jarUra nathI. kAraNa ke A saMsAra kSaNabhaMgura che, vibhAvAdika kSaNamAM hatA na hatA thaI jAya che. karmanI parINatiyo vicitra che, tethI badhuMya saMbhave che. mAro ja dAkhalo. kaI sthitimAM hato ne kaI sthitimAM AvI paDyo ? kadAca tenuM paNa temaja thayuM hoya to ? paNa yuvatIo tenI sAthe hovI to joIe, kAraNa ke pagalAMo aneka strIonA paDelAM hatA." tene pharI maLavA pAcho vaLyo utAvaLo utAvaLo te maMDapa pAse gayo. latA maMDapo, jhADanA jhuMDo. nikuMjo, zilAmaMDapo, guphAo, nadIonI bhekhaDo joI vaLyo. paNa kyAMya patto lAgyo
Page #220
--------------------------------------------------------------------------
________________ 137 nahIM. sAMja paDavA AvI eTale te ja elAyacInA mAMDavAmAM pAcho Avyo. te mAMDavAnI sakaLa zobhA jatI rahI hatI. temAMthI nUra cAlyuM gayuM hatuM. te caMdravadanA vinAno bAraNAmAM beTho, ne jANe tene tevI ja rIte ubhelI mArI najare joto hato. uThI, taLAve gayo. hAthapaga dhoI ISTadevanuM smaraNa dhyAna karI kaMIka phaLa mULAdi khAI lIdhuM. keTalAka kamaLo lAvI priyAnA AliMganathI subhaga pelA raktAzokane aDoaDa pathArI karI. "A ja cakrasenanI putrI che" ema nirNaya na karI zakyo, "zaramathI ke bhayathI A bolatI nathI' ema vicArI tene vAraMvAra na bolAvI, raktAzoka pAsethI khasIne pAse AvI chatAM teno hAtha na jhAlyo, vAraMvAra sAme joI javAne rasto mAgyo, gaI tyAre pAchaLa jarAe na gayo. sparza thaI javAnA bhayathI aMga saMkocI bahAra nIkaLatI vakhate be hAtha pahoLA karI tene gADha AliMgana na ApyuM. pAse thaIne gaI chatAM tenA lAla adharamaNi para cuMbana na dIdhuM. bahAra nIkaLI ubhI rahI trAMsu jotI jotI cAlI gaI, tyAre prItivALI chatAM bhaya pAmI hatI tene bhoLapaNa gaNI lIdhuM. ucita satkAra na karyo tethI apamAna lAgatAM pAchaLa pAchaLa na gayo, kharekhara bahu bhUlo karI. mArA aneka bhavanA pApanuM e phaLa haze ?' pathArImAM paDyo paDyo Amatema ALoTyo. uSNanizvAsa mukato hato. teNInA aMgarAganA parimaleja uDI jatA mArA jIvanano bacAva karyo hato. tenA sumUkhathI zabda na sAMbhaLyA
Page #221
--------------------------------------------------------------------------
________________ 138 tethI kAnane nakAmAM mAnato hato. Akho mIMcato tyAre cAre tarapha e ja mUrti dekhato hato. taLAva kinAre latAmaMDapamAM cakravAka mAphaka ekalo nidrA vinAno mane joI duHkhI thatI rAtrI caMdrarUpI phIka mukhe cAlI gaI.prAta:kALa thayo eTale uThIne pAcho tevI ja rIte te mRgAkSIne zodhavA pagalA joto joto cAlyo. pagalAMo keTaleka sudhI AgaLa cAlyA, ne pAchA vaLyA, uparathI parAganI dhULa bAda karI barobara tapAsa karI to pahelA pramANe ja saMpUrNa lakSaNe spaSTa dekhAtA hatI. koI jagyAe utAvaLathI mUkelA hatA. koI jagyAe dhIme dhIme mUkyA hatA. koI koI pagalAo ADa mArge hatA, koI koI mArgamAM paNa hatA. retIvALA bhAgamAM sIdhA lAInabaMdha hatAM. darbhanA bhAThAmAM ADA-avaLA hatA. TekarA para chuTA-chavAyA jaNAtA hatA. jhADanA mULamAM vaLelA hatA. kAdavavALA bhAgamAM vAMkA cuMkA hatA. nadI utaravAnI jagyAe koI koI ja jaNAtA hatA. pattharavALI jamInamAM to hatA ja nahIM. A rIte te elAmaMDapanI AjubAju pagalAo ghaNI vakhata tapAsyA. chevaTe thAkyo eTale eka jhADa nIce zarIranA sAMdhA DhIlA thaI javAthI pachaDAI paDyo. AMkhe aMdhArA AvI gayA. pachI manamAM vicAra thayo-"zuM karuM ? kone pUchuM ? kyAM jAuM ? nirjana jaMgalamAM ekavAra pharIthI kaI rIte ene jouM ?" ema vicAra karI AzAmAM ne AzAmAM ubho thayo. eka uMcA TekarA para caDI cAre tarapha jovA lAgyo.
Page #222
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3. tApasa kanyA taLAvane uttara kinAre kolAhala karI keTalAka jaLapakSIonuM ToLuM uDI jatuM dUrathI joyuM. Azcarya pAmI tyAM gayo, te sthaLa joyuM ne vicAra karavA lAgyo-''zevALano popaDo dUra khaseDela che. kamaLanI DAMkhaLIo parathI kamaLo hamaNA cuMTI lIdhelA jaNAya che. ATalA bhAgamAM pANI kAdava ukhaDavAthI malIna thayuM che. kinArA para keTalAka TuTelA kamaLo paDyA che, ane rastAmAM pANInA biMduonI hAracAlI che, tethI koI hamaNAM ja ahIM snAna karI potAne mukAme gayuM hoya ema jaNAya che.' e pANInA biMduo tarapha dhyAna rAkhI thoDeka dUra cAlyo evAmAM eka maMdira joyuM. ke jenA pAsenA maThamAMthI gaMdharvaka sAthe AvIne tuM mane maLyo. te ja e maMdira hatuM. aMdara jaI devane namaskAra karI maNithI jaDelA najIkanA gokhamAM beTho. tyAM aDhAra varSathI eka tApasa kanyA joI. teNe hamaNA ja snAna kareluM hatuM. pUjAsAmagrI sahita bhagavAna nAbhinaMdananI sanmukha kaMIka dUra padmAsane beThI hatI. sthira thaI hAthamAM mALA rAkhI pheravatI hatI. ne maMda maMda maMtro gaNatI hatI. maMtrano pATha puro thaI rahe eTale merUnI pAsenA aMguThAthI pAchI pharatI hatI. pANIthI bhInA vALa tenA vAMsA para chuTAM paDyA hatA, temAMthI pANInA biMduo TapakatAM hatA. teNe valkala paheryA hatA. javividha puro thayo eTale ubhI thaI. hAthamAM phUlanI chAbaDI laI, dhIme pagale bhamatImAM gaI tyAM ajitAdi
Page #223
--------------------------------------------------------------------------
________________ 14) jInezvaranI pUjA karI. pAchaLa pAchaLa eka paricArikA jatI hatI. mULa nAyakane pradikSaNA ApI mArI sAme AvI ubhI rahI. mArI sAme joI mAro veza, mArI AkRti joI satkArapUrvaka bolI - mahAbhAga ! mArA jevAnA subhAgye ja Apa ahIM padhAryA cho, uTho, haMmezAM sukhI ApanA zarIrane jarA tasdI ApI thoDAka pagalAM mArI sAthe Avo. amAruM vanavAsIonuM ghara pavitra karo." cAlo," ema kahI jharokhA parathI utarI. tenI pAchaLa pAchaLa traNa mALanA pelA maTha pAse Avyo. jyAM teM kAle gaMdharvakane joyo, tyAM huM upara gayo eTale te paNa upara AvI. khuTI para valkala laTakAvelA hatAM. bhIMtanI aDoaDa pathArI paDI hatI, tenA para akSamALA mukI hAthamAM kamaMDaLa laI hAtha paga dhoI ardhAdi ApI mAro satkAra karyo. eka gAdalI lAvI tenA para besI mAro vRttAnta pUchayo. te jaNAvyo. mArA tarapha teno pakSapAta vadhyo. te vakhate hAthamAM phaLonI TopalI laI eka paricArikA AvI eTale mane kahyuM "rAjaputra ! bapora thavA AvyA che. mAre madhyAhnakALanI kriyA karavA vanamAM javAnuM che. tame paNa mArI sAthe Avo. ne madhyAhna kriyA karI lyo. jamavAno vakhata thavA Avyo che." ema kahI cAlI. ane vanamAM gaI. eka patthara para besI puSpavatI
Page #224
--------------------------------------------------------------------------
________________ 141 ardha ApI maMtra japavA beThI. te tyAM sudhI besI rahI ke jyAM sudhI meM devArcana kriyA samApta karI lIdhI. uThIne kinArA para dhoLuM vastra pAtharI mArI pAse AvI. eka patrAvaLImAM keTalAka phaLa ApI gaI, ne pAse pANI mukyuM. huM jamI rahyo, pachI bAkI rahelA phaLo khAI teNe paNa kSudhA zAMta karI. badhA kAmathI paravArI mArI pAse AvI jarA dUra beThI. thoDIvAra mauna besI rahI, thoDIvAra pachI prItithI hAthIno vRttAnta vAraMvAra puchatI hatI. tene prItipUrvaka vyavahAra karatI joI udvegapUrvaka meM pUchyuM "mahAbhAge ! aMtaHkaraNanI naisargika svacchatA sUcavato, premIhRdayone AnaMda Apato A vyavahA2 mane capaLa kare che. tethI cUpa besI zakuM tema nathI. jo ke-'potAnI AbarU jALavavA khAtara nAnI vayamAM parastrIo sAthe bahu vAtacIta na karavI joIe. saMyamIone paNa tamArA jevI suMdara AkRtio lalacAve che.' e jANuM chuM, to paNa tamane puchavAnI mArI IcchA huM rokI zakato nathI. bola, tuM koNa che ? kayA vaMzamAM tAro janma thayo che? hRdayane zAMti ApanArA tArA nAmanA kayA akSaro kAnamAM amRta reDe che ? A tArA zarIra, ne avasthAne ayogya vaskalo tane koNe paherAvyA ? kayA svAdiSTa phaLanI AzAe nirasa jaMgalI phaLo khAya che ? tApasonA Azramo choDI A nirja araNyamAM ja ekalA rahevAnuM zuM prayojana che ? yuvAvasthAmAM ja viSayo tarapha dveSa zA kAraNathI thayo che ? jANe koI vahAlAnA
Page #225
--------------------------------------------------------------------------
________________ 142 samAcAra puchavA IcchatI hoya tema dareka kSaNe oTha pharakAvatI dakSiNa dizA tarapha vAraMvAra kema joyA kare che ? ahIM tAruM saguM vahAluM, mitra ke aMtaranuM koI che?" A pramANe pUchyuM eTale tenA payodhara kaMpyA, gaLuM rUMdhAyuM. nAsikA skUravA lAgI, prayatnathI aTakAvyA chatAM AMkhamAM AMsu bharAyA, ne thoDIvAramAM to dhAra cAlI. tenI A avasthA joI mArA manamAM kheda thayo pUrvakarmanA AvI paDelA saMkaTo mahAtmAo paNa dUra karI zakatA nathI. A bAI saMsAranA klezo choDI daI jaMgalamAM ekalI rahe che. kharekhara aneka yojana dUrathI mane ahIM lAvI kSaNavAramAM ja deve Ane zokamAM nAMkhI dIdhI." tene AzvAsana ApI vAvamAMthI pANI laI Avyo. teNe moDhuM dhoI, valkala vatI luchI nAMkhyuM, svastha thaI bolI. "kumAra ! mArA jevI tApasI ne tApasa dharma pALatA pUrvAzramanI vAta karavI e lajjAspada che. tame mane prazna karyo che, tethI kahyA vinA cAlatuM nathI. paNa sukhI jIMdagIvALA Apane mArI du:khothI nirasa banelI kathA sAMbhaLavAthI kaMI lAbha nathI. ane jo kutuhaLa hoya to, sAMbhaLo. kahuM chuM. A kathAvinodathI ja mAro Ajano divasa bhale vyatita thAya. tame paNa rAjaputra cho, mAre ghera padhAryA cho, to e ja AjanuM Atithya" ema kahI ekavAra pharIthI azupAta karI dhIme dhIme kahevA lAgI.
Page #226
--------------------------------------------------------------------------
________________ saptama pariccheda 1. jinayAtrA mahotsava "dakSiNa dizAmAM samudranI najIka kAMcI nAme nagara che. temAM kusumazekhara nAmano rAjA rAjya kare che. tene gaMdharvadattA nAme paTTarANI che. te kadI vArtAvinodamAM paNa hoThanA puDIyA vikasAvI hasyA nathI. gharanI nadInA haMsonI pAchaLa paNa utAvaLA doDyA nathI. pAMjarAmAM beThelI menAo sAthe paNa vAtacIta karatA nahIM. tilakanA jhADa tarapha paNa kaTAkSathI jotA nathI. teno janma vidyAdhara vaMzamAM thayelo che. teone zokanuM kAraNa huM eka ja putrI thaI. jyAre mAro janma thayo tyAre vasurAta nAmanA nimitta zAstrajJa mArA pitAne kahyuM hatuM A kanyA bhAgyazALI che. ghaNuM sukha pAmaze. AvA suMdara lagnamAM eno janma thayo che. tethI je Ano pati thaze, te cakravartInA hAtha taLe AkhA bharatakhaMDanuM-hemakUTathI mAMDI samudra sudhI rAjya karaze." A vAta sAMbhaLI dareka zaheravAsIo ane mArA kuTuMbIo ghaNA ja khuzI thayA. ne zaheramAM mahotsava pravaryo. dara divasa purA thayA eTale mAruM nAma malayasuMdarI pADyuM. anukrame meM yuvAvasthAmAM praveza karyo.
Page #227
--------------------------------------------------------------------------
________________ 144 eka divase huM mahelanI agAzImAM sutI hatI. manohara vAjIMtranA avAjathI jAgI uThI. AMkha ughADIne joyuM to deva vimAna jevA jinamaMdiranA eka khuNAmAM keTalIka rUpavatI rAjakanyAnI vacce meM mane joI. "are ! A zuM ?" ema vicAra karatI ekadama uThI. DhIlA thaI gayela phUlanA gucchA barobara rAkhyA. nADI barobara kaThaNa karI lIdhI. khasI gayela oDhaNI DAbe hAthe oDhI lIdhI. bhaya, harSa, Azcarya vagere bhAvomAM gherAI gayelI thoDIvAra stabdha besI rahI. mAruM ghara, mArI agAzI, mArI sakhIo, mArA nokaro, emAMnuM kaMI meM na joyuM. huM to vicAramAM paDI "svapna AvyuM haze ? koI IdrajALa batAvatuM haze ?" Ama vicAra karatI ubhI thaI, ne bAraNA pAse AvI. eka bAjue ubhI rahI bhaya choDI dhIraja rAkhI jovA lAgI- to mANekanA raMgamaMDapamAM aneka divya strI-purUSonuM ToLuM joyuM. cAre tarapha jovA lAgI. te ja vakhate manamAM kautukano aMkura phUTyo, eTale pAse beThelI eka AdheDa vayanI bAIne puchyuM Aryo ! A kayuM sthaLa che ? A suMdara purUSo koNa che ? A vacce beThelA mahArAjAnuM nAma zuM ?" AryA-"tuM bIjA dezamAMthI Avela jaNAya che. ahIMnI ho to Ama puche nahIM, sAMbhaLa, dakSiNa samudranI aMdarano A paMcazailadvIpa che. A je purUSo che, teo vaitADhya parvata para rahenArA vidyAdharo che. A vicitravIrya nAmanA cakravartI teonA uparI che." turata eka chaDIdAra AvI e vidyAdharapatine vijJapti karI "deva ! jarA A tarapha juo. A kuzaLasthaLanA rAjA
Page #228
--------------------------------------------------------------------------
________________ 145 pratApazILanI putrI kusumAvaLI. A yaduvaMzIya rAjA kAMcIpati kusumazekharanI putrI malayasuMdarI. pelI beThI te magadhapati surataketanI putrI zakuntalA. A rASTrapati mahAbaLanI putrI baMdhumatI. ane A bIjI kaliMga, baMgALa, aMga, kozaLa, kulUta vagere dezanA rAjAnI putrIo IdulekhA, lIlAvatI, mAlatI, madanalekhA vagere vagere." eTaluM kahI jayAre te cupa rahyo, tyAre te rAjAe amArA darekanI sAme joyuM. huM jarA dUra beThI hatI to paNa mArI tarapha jarA namI vadhAre dhyAnathI joyuM. pachI eka sAdhAraNa poSAkavALI prauDha strIne udezIne te bolyA. citralekhA ! tuM bena patralekhAnI parama priya sakhI cho. aMtaHpuranA dareka kAmamAM te kuzaLatA meLavI che. tethI vividha prakAre zaNagAra paherAvavAmAM tuM sauthI kuzaLa cho, ema meM sAMbhaLyuM che. tAre hAthe paherAvela zaNagAra maMtra vinAnuM kAmaNa che. tuM alaMkAra paherAve tyAre prauDhA strI paNa yuvatI jevI jaNAya che. kuTuMbanI strI chatAM aMtaHpuranI strIo karatAM caDI jAya che. kadarUpI chatAM apsarA jevI jaNAya che. tArI vAkapaTutA janmAntaranI jaNAya che. zRMgArIka vinodamAM uMce naMbare pAsa cho. tArI vinodI vArtAo kone AnaMda ApatI nathI ? kharekhara tuM ghaNI ja catura cho. sAMbhaLa, pavanagatie A kanyAo jaNAvI te dareka rAjaputrIo che. teone A mahotsava prasaMge vidyAdhara dvArA ahIM lAvavAmAM AvI che. prathama bhagavAna jinapatino abhiSeka karavAmAM Avaze. pachI saMgIta zarU thaze. te vakhate dareka strIsvabhAva sulabha bhaya choDI de, acAnaka thayela kuTuMbIyono viyoga bhUlI jAya, dareka khuzI khuzI thaI jAya, nRtya karavAnuM
Page #229
--------------------------------------------------------------------------
________________ 146 zarU kare, raMgabhUmimAM utarI paDe, ekTIMga (abhinaya) barobara kare, prekSakone AnaMdarasamAM jhaboLI de, sahRdayonA hradayamAM rahelA rasasAgarane khaLabhaLAvI mUke, tema kara. ghaNA vakhatathI prApta karela kaLA batAvAvano tane paNa A avasara ThIka maLyo che.' turata te uThI, ne kahyA pramANe badhuM pAra pADyuM. abhiSeka zarU thayo. gaMdharvoe vAjIMtro sajyAM tIrthajaLathI bharelAM suvarNamaya kaLazo hAthamAM laI keTalAka purUSo gAyaka maMDaLathI AgaLa ubhA rahyA keTalIka vArAMganAo hAthamAM phUlanI chAbaDIo laI Ama tema pharavA lAgI. keTalIke vilepananA puDIyAo lIdhA hatA. keTalIke gaMdhodakanA zRMgAro hAthamAM lIdhA hatA. abhiSekanI zarUAta sUcavavA ekI sAthe vAjIMtrono gaMbhIranAda zarU thayo. snAtravidhi puro thaI gayo. savistArathI pujAvidhi samApta thayo. gavaiyAoe saMgIta zarU karyuM. rAjakanyAoe eka pachI eke nAcavuM zarU karyuM. rAta thoDI bAkI rahI eTale citralekhAe mane zaNagArIne nRtyasthaLe khaDI karI. prekSakonI manovRttirUpa sakhIyo sAthe meM nAcavuM zarU karyuM. nRtya puruM thayuM eTale raMgamaMDapane praNAma karI citralekhA pAse besavA jatI hatI, tevAmAM mahArAjAe mane bolAvI, ne potAnA ja Asana 52 besADI. mane to zarama AvI tethI saMkocAtI saMkocAtI nIcuM joI beThI, nAcatA nAcatAM sarI gayelI vALanI laTo temaNe hAthavatI samArI. kAna uparanI maMjarI barobara khosI. haDapacIe AMgaLI mukI jarA mukha uMcuM karI vAtsalyathI bolyA
Page #230
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2. viyogI pitA "beTA, malayA ! teM to khUba karI. kahe to kharI, AvuM nRtyuM tuM kyAMthI zIkhI ? ke jeno pracAra vidyAdharomAM paNa ghaNo juja che. nAnI uMmaramAM tuM ATalA badhA prayogo zI rIte zIkhI zakI ? AvI manohara ekTIMga kayA ustAde zIkhavI? mane to bahu Azcarya lAge che. rAjakanyAomAM AvI caturAI to kyAMya joI nathI tema sAMbhaLI paNa nathI.'' mArA vakhANa sAMbhaLI vadhAre zaramAI paganA aMguThA vatI huM bhoMya khaNavA lAgI. vicitravIrya-putrI ! tuM kema zaramAya che ? mane tArA pitAtulya mAnaje. tAruM ghara hoya tema ahIM mokaLe mane vAtacIta kara.'' mala-"bApU ! mane nRtya zIkhavanAra koI kaLAcArya nahotA ke jenA saMbaMdhamAM Apane kaMI paNa kahI zakuM. paNa jyAre meM nRtya zIkhavuM zarU karyuM, tyAre mArA pitAzrIe deza dezAvaranA sArA sArA kaLAnipuNone potAnA rAjyamAM vasAvyA hatA. tethI koI prasaMge koI ne koInI pAsethI koI prayoga zIkhI lIdho. paraMtu prayogamAM suMdaratA jaNAI che, te mArI mAne nAcatI joI, ne keTaluMka pUchI temanI pAsethI zIkhI chuM." vici-'tArI . mAne kyAMthI AvaDe ?'' mala0-''vidyAdhara kuTuMbamAMthI zIkhela.' vici-'tArI mAnuM nAma zuM ?'
Page #231
--------------------------------------------------------------------------
________________ 148 mala0-"gaMdharvadattA" A mArA zabdo sAMbhaLI manamAM khuzI thatA vIryamitra nAmanA vRddha maMtrI bolyA mahArAja ! kadAca e ja ApanI putrI na hoya ? nAma ane putrImAM saMkrAnta thayela nATyakaLAthI mane vhema Ave che." vici0-"Arya ! nAca barobara maLato Ave che, eTaluM ja nahIM paNa zarIranI AkRti paNa maLatI Ave che. juonetevuM ja mukhakamaLa, tevI ja AMkhanI mITo, ane tevuM ja bolavuM jANe koyalano TahUko." vIryao-"mahArAja ! ema hoya to jarA prazno laMbAvo. je haze te jaNAI Avaze." vici0-"beTA malayA ! tArI mA jIvatI che ?" mala0-"hamaNAM ja kaumudImAM sakhImaMDaLa sAthe paTarANInA lebAsamAM agAzImAM rAsa ramatI meM joI che." vici0-keTalI uMcI che ? zarIrano vAna kevo che ? uMmara lagabhaga keTalI haze? zarIrano ghATa kone maLato che ?" mala0-bahu nIcI nahIM tema bahu uMcI paNa nahIM, eTale madhyama kadanI che. varNa caMpAvarNI che. huM prathama prasUti chuM tethI mArI uMmara parathI saMbhavatI uMmara che. rUpamAM to tenA jevuM ahIM koI huM jotI nathI, paNa ApanA rUpane kaMIka maLatuM hoya ema lAge che." vIryao-"mahArAja ! cinho barAbara maLatA Ave che. jo ema hoya to cokkasa e rAjyaputrI gaMdharvadattA ja."
Page #232
--------------------------------------------------------------------------
________________ 149 vici0-"beTA ! teno pitA koNa che ?' mala0-"koIka tApasa." vici0-"Arya ! lyo sAMbhaLo. putrIviyoge baLIkaLI rahela hRdayamAMthI nirdaya vidhie vacce tApasa lAvI mArA AnaMdano sarvathA nAza karyo." vIryao-"mahArAja ! gabharAo nahIM. kharI rIte to A rAjaputrI tenA pitA saMbaMdhI kAMI jANatI hoya ema lAgatuM nathI. nahIMtara "koIka' ema na bole." vici0-"teM e tApasane kadI joyo che ?' mala0-"nA. loko kahe che, tethI kahuM chuM." vici0-tArI mA zuM kahe che ?" mala0-"kAMI bolatI nathI. kadAca vAtacItamAM sakhIo potAnI pUrvanI avasthA pUchI de, to mAtra nIcuM joI nisAsA nAMkhatI royA kare che." vici0-pradhAnajI ! na kahevAmAM ne rovAmAM zuM kAraNa hovuM joIe ?" vIrya-"mahArAja ! potAnA uttama vaMzanI paDatInuM dhyAna karavAmAM zarama, ne kuTuMbIo sAMbharavAthI du:kha." vici0-"malayA ! kaMI bolatI nathI chatAM te zI rIte jANyuM ke-"te nATyaprayogo vidyAdhara kuTuMbamAMthI zIkhI. bola." mala0-"sAMbhaLo,"-- AjathI eka varSa upara mahAjJAnI mahAyazA nAmanA
Page #233
--------------------------------------------------------------------------
________________ 150 munirAja kAMcImAM padhAryA hatA. ne zahera bahAra bagIcAmAM utaryA hatA. teozrInuM darzana karavA zaheranA badhA loko jatA hatA. mArA pitAnI AjJAthI huM ane mArI mA paNa pUjyanuM darzana karavA gayA. mahAtmAnuM darzana karyuM ne avasara maLyo eTale "bhagavAna ! prasiddha vidyAdhara kuLamAM mAro janma che. mArA pitAnA zahera para AkramaNa thavAthI kuTuMbIothI abhagaNI huM vikhuTI paDI chuM. ahIM AvyA mane ghaNo vakhata thaI gayo, paNa koIe mArI bhALa karI nathI. mArA vAlasoyA mAtApitAe paNa mArI saMbhALa na lIdhI. bhagavAn huM Amane mAma kuTuMbIothI vikhuTI ja rahIza ? ke teo sAthe meLApa thaze ?" ema pUchatI meM sAMbhaLI che." | vici0-"pachI munirAje zo javAba Apyo ? ne tArI mAe zuM kahyuM ?" mala0-"teoe A pramANe kahyuM - mu0-"bAI ! kheda na kara. thoDA ja vakhatamAM tame badhA kuTuMbIo maLazo." gaM0-"bhagavAna ! kharekhara A zabdothI Ape mAro uddhAra karyo che. mahArAja, maherabAnI karo, ne eka vakhata kaho kekyAre meLApa thaze ?" munizrI mArA tarapha joI kaMIka vicAra karatAM karatAM bolyA. mu0-"mahAbhAge ! jyAre tArI A putrI-' evuM evuM kAMIka bolyA."
Page #234
--------------------------------------------------------------------------
________________ 151 vici-"are paNa zuM bolyA ? bolane dIkarI !'' mala0-"meM barobara hotuM sAMbhaLyuM.'' vici-pAse beThI hatI ne na sAMbhaLyuM ?'' mala-'te vakhate mAruM dhyAna barobara na hotuM. mAruM citta vyagra hatuM.' vIryao-"mahArAja ! zuM karIe ? AvI ja rIte te vakhate paNa AnuM citta vyagra thayuM haze.'' vici-'Arya ! tame samajI zako cho ? ke te jJAnIe zuM kahyuM hovuM joIe ?'' vIrya-e jANavAmAM zuM che ? jyAre tArI A putrInuM lagna thaze tyAre badhA kuTuMbIyo maLaze.'' vici--ema ke malayA ?'' vIrya-"mahArAja ! bicArI zaramanI mArI bolI zakatI nathI ne Apa vAraMvAra enI e vAta pucho cho. hajAra vAra kahezo toye e bAbata potAne moDhe nahIM ja bolavAnI.' vicita-pradhAnajI ! to paNa mAre puchavuM che. malayasuMdarI ! kema sAcI vAta nahIM kahe ?'' mala0-'pradhAnajIe badhI vAta sAce sAcI ja kahI dIdhI ne ?'' vici-paNa vivAha vakhate kuTuMbIone khabara kema paDaze ?'' A saMbaMdhamAM tArI mAe kema jJAnIne na pUchyuM ?'' mala-'"badhue puchyuM hatuM. teoe javAbamAM-
Page #235
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1para "mahAbhAge ! utAvaLI thA mAM. badhI hakIkatathI vAkepha thaI tArA pitA potAne tyAM teDI jaze. ane tArI sAthe ja A tArI putrInA saMbaMdhI je karavAnuM haze te potAne ghera karaze." A pramANe kahyuM hatuM." vIryao-"have nizcaya thaI gayo chatAM prazna puchIne rAjaputrIne zA mATe nakAmo kaMTALo Apo cho ?" vici0-"zuM tamane nizcaya thaI gayA ? basa pAkkI khAtrI thaI gaI ?" viryao-"mahArAja "huM abhAgaNI zaheranA bhAMgavAthI kuTuMbIothI vikhuTI paDI chuM." eTaluM sAMbhaLyuM chatAM haju saMdeha che ?'' vici0-"mArA vhAlA pradhAna ! zuM karuM ? ATaluM sAMbhaLyA chatAM A mAruM du:khI haiyuM kabula thatuM nathI." vIrya,-"karo pavanavegane hukama. ahIM tene lAve, ne Apa khAtrI karI lyo. pachI zuM ?" vici0-"nA, ema to nahIM. avasara vinA parastrIne jovI ApaNane zobhe nahIM. pavanavegane tasdI ApavAnI paNa jarUra nathI. A tenI bALasakhI citralekhA ja badhI hakIkata jANI laI jevuM haze tevuM mane jaNAvaze ane jo te ja mArI putrI gaMdharvadattA haze to tenI sAthe thoDA ja vakhatamAM ApaNe maLIzuM kemake te jJAnI mahAtmAe kahyA pramANe malaya suMdarIno vivAhano avasara mAre ja sAdhavAno che, tethI utAvaLa karavAnI jarUra nathI."
Page #236
--------------------------------------------------------------------------
________________ 153 A amArI vAtacItane anumodana Apato prabhAtano maMgaLa zaMkha vAgyo. saMgIta baMdha karAvyuM. vidyAdhara rAjAone visarjana karyA. mArI sAme temaja rAjakanyAonI sAme joI potAnA hajurI mANasane bolAvyo. vici-'are pavanavega ! A malaya suMdarIne ahIMnI dareka cIja ane sthaLo batAvaje. pachI darekane chupI rIte potapotAne ghera pahoMcADI deje.' Asana parathI uThI prabhue praNAma karyo. bahAra nIkaLI vimAnamAM besI AkAzamArge ravAnA thaI gayA. teo gayA pachI pelA purUSe pelI rAjakanyAonuM mukhya pada mane ApyuM. sAthe pharI badhA ramya sthaLo jovA amane sUcavyuM. sakhIo sAthe ubhI thaI AgaLa cAlIne joyuM to te maMdira jANe meMja karAvyuM hoya, jANe pUrva bhavamAM joyuM hoya tevuM lAgyuM. temAM gabhArAmAM mahAvIra prabhunI pratimAnA darzana karyA. suvarNamaya siMhAsana para prabhupratimA pratiSThita karavAmAM AvI hatI. hiracaMdanano aMgarAga copaDyo hato. kalpavRkSonA puSpanI mALAothI pujA thayelI hatI. kALAgurunA cUrNano pa dhamadhamATa karI rahyo hato. prabhunuM darzana atyanta zAMti vistAratuM hatuM. jANe mArA pitA hoyanI, ghaNo vakhata paradeza rahI AvelA svAmIne jotI hounI, koI upakArInI sAme ubhI houMnI, tema hRdayamAM gADha utkaMThA thaI AvI. jANe koI pUrva janmanA
Page #237
--------------------------------------------------------------------------
________________ 154 vahAlAmAM vahAlAne maLI houM tethI jarAkucI pharakavA lAgyA. koNa jANe zAthI je raDavuM AvatuM hatuM te mAMDa mAMDa rokI rAkhyuM. chevaTe namratApUrvaka bhaktibhAvathI hAtha joDI mastaka namAvI vAraMvAra praNAma karavA lAgI. bhagavAnanA mukha sAme dRSTi sthira karI beThI, ekITaze sAme joI rahI, AMkhamAMthI AMsunI dhAra cAlI, utkaMThA vadhavA lAgI. evo koI apUrva AnaMda ane zoka bannethI mizrita avasthA anubhavatI hatI ke je mAruM mana ja jANe che kahyuM jAya tema nathI. huM to emane ema zarIra sthira karI besI ja rahI.
Page #238
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 3. zI mArI ne emanI avasthA sakhIoe khAsa sUcanA karI eTale ame badhA sAthe samudra jovA killAnI jamaNI bAjunI sIDI parathI maMdiranA killAnI bhIMta para caDyA. killAnI AjubAju pANInA mojA athaDAtA hatA. killAnA nIcANamAM joyuM to sarasa hoDImAM dAMtanI pATa upara beThelo eka rAjakumAra joyo. tenI be bAjue be haMsanI rUMvATInA rezamI takIyA mukelA hatA. teNe to suvarNamaya kaThoDA para jamaNo hAtha chaTAthI Tekavyo hato. keTalAka nokaro cAmara vIMjatA hatA, keTalAka khoLAmAM paga mukI dabAvatA hatA, keTalAka pAna bIDAo taiyAra karatAM hatAM, evA be pAMca catura mANaso ja temanI pAse hatA. keTalAka khalAsIo paNa ujAgarAne lIdhe kaMTALela pAse beThA hatA. udAra tejane lIdhe, atula baLane lIdhe, kaDAMthI zobhatA bAhune lIdhe, manohara darzanane lIdhe, sukumAravALA rAjA jevA sukumArazarIrane lIdhe jANe tribhavanane jItato hoyanI, jANe saubhAgyanuM bhavana hoyanI, jANe rUpanuM svarUpa hoyanI, lAvaNyanuM jANe layana (sthAna) hoyanI, evo aDhAra varSanI umarano eka suMdara rAjakumAra meM joyo. joI, huM to AzcaryamAM paDI--"aho ! "bahuratnA vasuMdharA A kahevata kharI che. merU vagere parvatoe pRthvImAMthI badhA ratno ekaThA karI lIdhA che, to paNa AvA purUSaratno bhagavAnuM kusumAyudhano mada utAre evA haju che." ema vicAra karuM chuM, tevAmAM to potAnI prabaLa sattA jaNAvavA adekhAIthI kAmadeve mArA hRdayamAM praveza karyo. tenI pAchaLa gayelI ratinA aLatA
Page #239
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1pa6 vALe pagale pagale cAlI AkhA zarIramAM rAga pharI vaLyo. 'vitarAga prabhunA maMdiramAM rAgInuM rahevuM virUddha che." evA hetuthI parasevo rAgane dhovA Avyo. prasveda jaLathI jANe TADha vAtI hoyanI tema romAMcita stanamaMDaLa kaMpavA lAgyuM. lajjA ane prIti banne ekI sAthe utpanna thayA. GhU ! samudrano vAyaro ThaMDo che" ema kahI sItkAra karatI sakhIyo vacce huM lapAvA lAgI, "savArano taDako Akaro lAge che' ema kahI pAlavathI mukha DhAMkatI hatI, 'bahu pagathIyAM caDhavAthI thAkI gaI chuM,' ema kahI killAnI kinArIe zarIra TekavatI hatI. pAse AvatAM, bolatAM, AkRti jotAM mazkarI karatA mArA temaja tenA parivArane adekhAIthI jotI hatI. huM kyAM chuM ? kyAM AvI chuM ? kyAM ubhI chuM ? kyAM mAro deza? kaI mArI jJAti ? meM zuM karyuM ? meM zuM AraMbhya ? temAnuM kaMI paNa mane bhAna nahotuM. zabda sAMbhaLatI nahotI, sparza anubhavatI nahotI, gaMdha suMghatI nahotI, mAtra tenuM ja rUpa jovAmAM, tenA avayavonI zobhA nihALavAmAM, tenA ja yauvananI bhavyatA vicAravAmAM, tenA ja vilAso jovAmAM eka citta thaI gaI hatI. jo ke dUra hatI to paNa koIe upADIne tenI ja pAse mukI hoyanI, teNe bAthamAM lIdhI hoyanI, tenI sAthe ja surata sukha anubhavatI houMnI, tema mArA sarve avayavo nizcaSTa thaI gayA hatA. AnaMdanAM AMsu AvI gayA hatA. te vakhate huM tene saMkocita dRSTithI jotI ke vikasita dRSTithI ? sthira dRSTithI jotI hatI ke capaLa dRSTithI ? bhoLapaNathI jotI hatI ke, caturAIthI ? vakra dRSTithI ke saraLa dRSTithI jotI hatI ? te mane khabara nahotI.
Page #240
--------------------------------------------------------------------------
________________ 157 te rAjakumAre prathama amArA tarapha joyuM, pachI upara pramANenI avasthAvALI mArI sAme joyuM. jotAnI sAthe ja teNe potAnA mULa svabhAva (prakRti) choDI dIdho. dhIra chatAM samudra mAphaka Ama tema kaTAkSa taraMgo uchALavA lAgyo. pavana ThaMDo hato chatAM romAMcita thaI kaMpavA lAgyo. jAgato na chatAM ALasa maraDI bagAsAM khAvA lAgyo. spaSToccAra vALo chatAM gadgada avAje potAnA mANasone hukama Apato hato. bhujAnA AzleSanI khubI batAvavA mazkarI karatI cAmara grAhiNIne bheTI paDato, cumbananuM tattva samajAvavA sTeja bIDAyelA hAthamAMnA kamaLapuSpa hoTha sAthe lagADato hato. prahArano krama samajAvavA azlIla ceSTA karatI paga cAMpanArIne hasatAM hasatAM hAthavatI khabhA para mArato hato. te zaramane lIdhe vikAro chupAvavA bhinna bhinna prakAranI aneka manohara ceSTAo karato hato. mane joIne ja tene harSAzru AvyA hatA, paNa jaNAvato ema ke ratnanA ArIsAnA tejathI pANI AvyA che. mArA zabdo sAMbhaLavAmAM citta hatuM chatAM nakAmo baMdhI pAse stuti gavarAvato hato. mArAmAM dhyAna hatuM chatAM pATIyA para pIMchIthI citra kADhavAmAM eka citta thayo hoya tema jaNAto hato. mArA mukha tarapha, mArI kAMkha tarapha, ThaMDathI hAtha bhIDatI tyAre mArA stanamaMDaLa para, nAbhImaMDaLa para, nIvi tarapha, kaMdorA para, pavanathI Ama tema kaMpAyamAna thatI vastranI pATalImAMthI jaNAtA sAthaLanAM madhyabhAgamAM vAraMvAra paDatI dRSTi nivArI zakato nahIM. thoDIvAra pachI eka suMdara AkRtivALo catura khalAsI tenA hukamathI mIThe avAje mane kahevA lAgyo
Page #241
--------------------------------------------------------------------------
________________ 158 "devI ! laMkApati caMdraketuno kumAra A samaraketu samudramAMnA dvipo jItato jItato prasaMge ahIM AvI caDyo che. subhAgya vinA praveza na karI zakAya tevuM A tamArA hRdaya jevuM maMdira dIThuM, paNa temAM praveza karavAno mArga batAve tevA tamArA koI parijanane hukama Apo." tyAre avaMtI rAjyamAM mAna pAmelI vasaMtasenA nAmanI catura strIne meM kahyuM "sakhI ! A mahAbhAgane ApaNo Ajano banAva yathArtha saMbhaLAva." vasaMtasenA-"bhAI zuM kahuM ? ApanI dhAraNA saphaLa karavAnuM amArA bhAgyamAM nathI. mAruM evuM bhAgya nathI ke tamArA svAmIno manoratha saphaLa karI zakuM. Aja rAtamAM ja A amArI nAyikAne koIka ahIM lAvela che. bIjI paNa A rAjakanyAo paradezI ja che. atyaMta suMdara A maMdirakumAranA rUpa pramANe ANe Aje ja joyuM che. tethI tenI vizeSa hakIkata zI rIte jANI zake ? ane tethI IcchA chatAM tamArA nAyakane zI rIte rasto batAvI zake ? bIjI ciMtA to dUra rahI. ene potAnI jAtanI ciMtA thAya che-huM samudramAM ja vakhata gALIza? yA bIje ThekANe jaI koI vicitra dazAmAM AvI paDIza? yA potAne ghera jaI zakIza ? paNa vidhinI vicitratA koNa jANI zake ?" tAraka-"kumAra ! to rahyuM deva darzana." paNa, kAmadeve tenA sAme khUba dhanuSa kheMcela hovAthI tene mAruM darzana ja zaraNa hatuM. tethI A nirasa vacana sAMbhaLI jarA paNa kheda pAmyo nahIM. thoDI vAre pAcho pelo nAvika bolyo
Page #242
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1pa9 "kumAra ! ApaNe ahIMnuM sthaLa joI lIdhuM. A parvatanI zobhA paNa joI lIdhI. have kAMI bAkI rahyuM nathI, to nakAmuM zA mATe khoTI thavuM ? maherabAnI karIne cAlo, pAchA jaIe. pAchaLa badhA zodhamAM haze, badhA gabharAI gayA haze. pAchaLa zodhavA na Ave teTalAmAM acAnaka jaI pahoMcIe." topaNa mArI pAsethI khasavuM tene gamatuM nahIM tethI kAMIpaNa uttara ja na Apyo. chevaTe muzkelIthI mArA taraphathI najara pheravI tene dhIme rahI kahyuM "tAraka ! thoDIvAra to rAha jo. hamaNA mATe zarIre ThIka nathI. mAthuM du:khe che, bagAsAM vAraMvAra Ave che. zarIramAM koNa jANe zAthI tAva caDI Avyo che. tethI ArAma levA ahIMnAM ramaNIya A ThaMDA pradezamAM besavAnuM mane mana thAya che. pachI jevI tArI marajI.'' tAraka-"kumAra ! jo mArI marajI pramANe vartavuM ja hoya, to kSaNamAtra paNa ahIM rahevAnI jarUra nathI. vadhAre rahevAthI nukasAna che. ane tethI ja sAravAra mATe bIje laI javAnI mArI IcchA che. je tame ThaMDavALo pradeza vedanA zAMta karanAro dhAro cho. tenI sagavaDa bIje karI laIzuM. e bAbatanI ciMtA karavAnI tamAre jarUra nathI. ema kahI zaramathI nIcuM joI rahelA kumArane pelA nAvike kAMDu pakaDI hasatAM hasatAM tyAMthI khaseDyo. e ene laI cAlyo eTale mArA manamAM zuMnuM zuM thaI gayuM. ne te mukha pheravI mArI tarapha garIbAIthI, du:khathI prArthanA pUrvaka svAtma samarpaNa karato hoya tema jovA lAgyo. huM paNa
Page #243
--------------------------------------------------------------------------
________________ 160 tene pAcho bolAvavA vicAra karatI hatI paNa chevaTe kaMI na sUjavAthI pelI vasaMtasenAne ja kahyuM. are sakhI ! nA pADI toya pelo lucco cAlyo jAya che. prArthanA karI pelA rAjakumAra nirAza thaI pAchA jAya che. kaMIka karIne pAchA vALa. maMdiramAMthI koI bahAra Avaze, to kahIzuM ke "Amane rasto batAvo." Ama to ApaNI lAja jAya. sakhI emane ema nA javA devAya." vasaMtasenA-"alyA ! karNadhAra (khalAsI) ! kAna vinAno ho ema lAge che. pelA tArA svAmIne zarIre ThIka nathI, thoDIvAra rahevAnuM kahe che, te sAMbhaLato nathI ne emane ema cAlyo jAya che. samudra paNa khaLabhaLyo che. pavana paNa pratikULa hovAthI tArI A hoDI javA na IcchatI hoya tema DAmADoLa thaI rahI che. jo mAruM kahyuM mAnato ho, saraLa rasto Icchato ho, tArA svAmInuM kuzaLa vAMchato hoya, to pAcho phara. samajAvI zAMta kara. kahevAnuM manamAM hoya te kahI de. A tArI gotradevI che, tenI haMmeza tAre upAsanA karavI joIe. ne Aja bhayaMkara samudramAM to vizeSa karIne tenI upAsanA karavI joIe. vaLI samudra zAMta thAya tyAM sudhI to rAha jo. A azubha muhUrta vItavA de. sAruM zukana laIne jA. jayAre zAMta thAya ane tene khuzI thaI rajA Ape pachI sukhethI jaje." turata teNe hoDI pAchI vALI, ne namratAthI bolyo "Arya ! avasare upadeza ApI kharekhara mArA para Ape upakAra karyo che. AvuM koNa kahe ? huM ApanA kahyA pramANe ja vartIza."
Page #244
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 4. khalAsInI caturAI, ne dautya ) ema kahI hAtha joDI teNe uMce avAje bolavuM zarU karyuM. mArI sAthenI kanyAo ekabIjAnI sAme joI dhIme dhIme kahevA lAgI "ke are bIcAro khalAsI !" teo kautukathI tenI sAme jovA lAgI. tAraka-"he ! devI ! nAva ! amAruM duHkha manamAM lAvI A paropakArI bAIe mane pAcho bolAvyo che. tethI ane mArA svAmI paranI bhaktine lIdhe kaMIka kahevA IcchuM chuM--"he upRthuzroNI! huM capaLa chuM, murkha chuM, jAlika chuM, gAmaDIyo chuM ema manamAM na lAvatI. he priyadarzane ! mane dhAre che, tevo huM nathI. sarvadhIvaromAM huM mukhya chuM. dUradarzIomAM paNa mukhya chuM. bhujaMgonI aneka prakAranI gati jANuM chuM. matsAdinuM rUpa dhAraNa karanAra prANIonI ceSTA joIne jANI jAuM chuM. panAgaraka vRttano sRSTA chuM. judA paDyAM hoya tenA sAMdhA meLavI dauM chuM. vaMza uttama che. paropakAra karavAnI vRttivALo chuM. tu paNa "guNI cho, gaMbhIra cho, saMkarNa cho, sahanazIla cho, sthira cho, 11mahAarthavALI cho, mahApUrUSe 12vahana karavA (1) 1. vizALa kaTIpradezanI nIcenA bhAgavALI, 2. hoDInI pAchaLano eka bAjuno bhAga. (2) 1. vidvAna, 2. khalAsI. (3) 1. dIrghadarzI, 2. dUra sudhI jonAra. (4) 1. viTa (kAgaTA), 2. sarpa. (5) 1. zaherI yuvAna, 2. vahANa nAgaravuM. (6) 1. viyogIne meLavI ApuM chuM. (7) 1. kuLa, 2. halesA mAravAno vAsa. (8) doraDAvALI. (9) uMDI. (10) 1. catura, 2. khalAsIvALI. (11) 1. dhanADhya, 2. kiMmatI. (12) 1. vivAha yogya, 2. calAvavA yogya.
Page #245
--------------------------------------------------------------------------
________________ 162 yogya cho, 'pAtra cho, te huM sArI rIte jANuM chuM. ane tethI ja vinavuM chuM ke- savilAsagamanathI raNaraNa vAjatAM maMjIravALI ! salIla uchaLatA 4payodharakaLazavALI ! madavaza thaI ADI avaLI ceSTAvALI ! vAraMvAra cAlatAM, vAraMvAra ubhI rahetAM, vAraMvAra muMjhAtAM, vAraMvAra vibhramo vistAratAM teM ja svAmInI ! mArA rAjAne A dazAe pahoMcADyo che. asvastha thayelA tene bIje surakSita sthAne laI javAnuM dhArato hato tevAmAM to akALe khaLabhaLI uThelA ati bhayaMkara 6uccApa A mInadhvaje ulaTo vadhAre gabharAvI nAMkhyo che. utkalikAothI khaLabhaLI uThelA Ane AzvAsana ApavA tuM ekalI ja samartha cho, zA mATe udAsInatA rAkhe che ? asahya mAranA upadravathI A rAjakumArane bacAvI le, have huM to gabharAI gayo chuM. he varagAtri ! have to tuM ja zaraNa cho, paritrANa cho, Azra" cho, visAmo cho, AlaMbana cho. tArAthI ja gatimAna che, tArAthI ja ceSTAvAna che, tuM 10karNadhArIthI ja te bolI zake che. tuM 'snigdhatArakA rAkhe to (1) 1. yogya, 2. vAhana. (2) 1. paganuM ghareNuM, 2. heDIne lagADelA maMjIrA jevA vAgatA AbhuSaNo. (3) 1. stana, 2. pANIthI bharela ghaDAvALI. (4) 1. harSane lIdhe, 2. mAre tAbe na rahI tethI. (5) 1. vilAsa, 2. bharavuM. (6) 1. caDAvelA dhanuSavALo, 2. uchaLatA pANIvALo. (7) 1. kAma, 2. samudra. (8) 1. utkaMThA, 2. taraMgo. (9) 1. kAma, 2. maraNa. (10) 1. sAMbhaLato, 2. khalAsI sahita (11) 1. sAthe rahelI hoDakI, 2. AMkhanI kIkI.
Page #246
--------------------------------------------------------------------------
________________ 163 ja te jIvI zake tema che. te anukULa to nazIba paNa anukULa, tArI maherabAnI hoya to ja devatAonI paNa maherabAnI, tuM anukULa graha kare to grahonI paNa anukULatA. | o mAnini ! maherabAnI kara, brama javA de, tArA potAnA svArthano to vicAra kara, sthAna sthira karIne jarA paNa halanacalana na kara. ThIka kadAca ahIM ja rahe, paNa prakRtithI capaLa aparamAnta raMgAlio tane capaLa na banAvI de, ne AkAzamAM na uchaLI jA, sAgaramAM na DubI jA, pAtALamAM pesI na jA, ADI avaLI dizAmAM caDI na jA. A sthAnethI bhraSTa thaI zo phAyado kADhIza ? mAtra A mahAtmAne paudvega AvartamAM pADIza. ne jAte ja kaMdarpathI pIDAIne halakI paDIza. drArUDha, "madhyaratha, adhiSThAtA, ane trAtA, AvA purUSane choDI daIza to tArA parijanane paNa zokasAgaramAM DubADIza. tuM. duniyAmAM halakI paDIza, kaThora hRdayanI gaNAIza, potAnuM halakuM kuLa ne murkhatA ja duniyAmAM sAbita karIza. moTA ne "vRddha vAyarAothI prerita thaI anicchAe paNa jarA 12jarjarita dAMtavALA koI (1) 1. ahaMkAravALI, 2. mApayukta racanAvALI. (2) 1. bhUla, 2. bhamavuM. (3) pharaja. (4) 1. aMtaraMga Ali-priyasakhI, 2. taraMgonI hAra. (5) 1. ugarUpI Avarta, 2. vegavALI bhamarIyo. (6) 1. pANIno josa, 2. kAmadeva. (7) 1. khUba cAhanAra, 2. dUrathI besIne Apela. (8) 1. madhyastha svabhAvano, 2. vacce beThelo. (9) 1. nAyaka, 2. mAlika. (10) 1. kaSTa samaye rakSaNa karanAra. (11) 1. moTA vaDIlo, 2. mahAvAyarAo. (12) 1. vRddhAvasthAne lIdhe jenA dAMta paDI gayA hoya tevo, 2. ghaNA vakhatanA ghasArAne lIdhe bahAra dekhAtA pahADanA kharAbA.
Page #247
--------------------------------------------------------------------------
________________ 164 'prAntabhUbhUtane mAthe paDIza. koIpaNa nipuNa vidhie banAveluM, samudrane pele pAra paNa jenA vilAso prasiddha che, ne jeNe ati suMdaratAne lIdhe patAkA prApta karI che, tevA A tArA zarIrane "viphalaka karI daIza. madanAyattatA doSane lIdhe hamezAM anindana agnithI baLatI mAhimakarathI pIDita thaI thoDA ja divasomAM jarA prApta karI pazcAtApamAM nAza pAmIza. ' are aMgane-pathya vahAluM hoya, mArI prArthanA sAMbhaLatI hoya, A bhAgyazALI para dayA AvatI hoya, guNone upayogI karavA hoya, potAno nirvAha karavA IcchatI ho, bhAvi saMkaTathI DaratI ho, to o vIlAsInI ! bIjo vicAra ja na kara, svayaMvara patha svIkAra. akSaNa mArgathI Ane mAna Apa, yAtrA mATe tatpara thA. samasta tArA parivAra sahita taiyAra thA, ne rakSaka A mahIdharanA prabhAvathI nirvighna paMthe paLa. sadAcArI (haMmeza sahacara, sArA AcAravALA) mArI sAthe gammata karatI A samudra oLaMgI jA. sainyamAM praveza kara. karagrahaNanA mahotsava prasaMge khuzI thayelI pradhAna dAsIothI AjubAjue cAmarothI vIMjAtI, caMdralekhAthI zobhatA (1) 1. gharaDo rAjA, 2. kinArAnI bAjue Avela parvata. (2) 1. vidhAtA, 2. kArIgarI. (3) 1. vilAso, 2, manohara rIte pANImAM saphara karavI. (4) 1. saubhAgya, 5. dhvajA. (5) 1. nakAmuM, 2, pATIyA vinAnuM. (6) 1. kAmadevane vaza paDavAthI, 2. mAre tAbe na rahevAthI. (7) 1. viraha, 2. vaDavAnaLa. (8). 1. caMdra, 2. moTA sarpo ne magaro. (9) 1. vRddhAvasthA, 2. kSINatA. (10) 1. maraNa, 2. kSaya. (11) 1. he aMnne pathya IcchatI ho, 2. aMganepathya zarIranuM uttama vastra. (12) 1. rAjakumAra, 2, pavitra A parvata. (13) 1. hathevALo (vivAha), 2. kara (vero). (14) 1. kaMkunI (ADa), 2. hoDI upara tevuM koI dhAtunuM cinha.
Page #248
--------------------------------------------------------------------------
________________ 165 mukhe 'sakaMkaNa thaI AnaMda bhogava. mahAnarendrapotanI praNayI thA. rAjAnA mukhya mukhya mANasoe AdarapUrvaka ApelI phUlanI mALAo svIkAraje, nirAkuLa jamanAratotsava bhogava. punitambaphalaka para lAta khAtI nadIomAM jaLakrIDA anubhava. 6sitapaTa paherIne ANe batAvela raste raste ThaMDA samudra kinArAnA vanomAM pharavA jaje. have vadhAre zuM kahuM ? A arpaNa karUM chuM. pachI to tArA gaLe pakaDI teNe rAjakumArane mArA tarapha namAvI praNAma karAvyo. mAro svAmI ja tane saparivAra kuLane chAje tema kara.' pelA ekadama ubhA thAya. mArI taraphathI najara kheMcI laI, kamaLano guccho, tenA mAthAmAM mAryo ne bolyA "alyA ! mUrkha ! teM kone praNAma karAvyo ? teM kone hAtha joDyA che ? kone manAvavA ATalo badho lavAro karI rahyo che ? jANe che--e kyAM rahe che ?'' pelo nAvika jarA mUchamAM hasyo, ne bolyo "o ! kumA2 ! tame doSa jonArA ne zUnya hRdayanA cho, e khabara have Aja mane paDI gaI che. mArA kayA kAmano (1) 1. cUDI, 2. pANInA chAMTA. (2) 1. rAjakumAranI patnI, 2. rAjAonA vahANane priya. (3) 1.2. zAMtacitte. (4) 1. ratotsava (kAmakrIDA), 2. hammezanA utsavo. (5) 1. keDanI nIce pAchaLano bhAga, 2. hoDIno pAchaLano bhAga. (6) 1. dhoLAM vastro, 2. sa* * A noTamAM 1 artha rAjakanyAne lAgu paDe che. 2 artha hoDIne lAgu paDe che.
Page #249
--------------------------------------------------------------------------
________________ 166 vicAra karo cho ? A sAme ja che ne ? teM kone namAvyo ?' ema pUcho cho. are A kIllA AgaLa to jarA juo. lyo, have cokhkhu cokhkhuM kahI dauM chuM- je A pAse 'naitirUpAriNI ne avanapALanandinI che, tene meM prArthanA karI che ne tamane namAvyA che, lyo basa.'' tArake Ama kahyuM eTale tenA kahevAno bhAvArtha samajI jaI tene hAthe pakaDI kheMcyo, ne khaDakhaDa hasatA khuba bheTI paDyA. te tene AvI rIte AlIMgana ApatA hatA, tyAre mArUM hRdaya cIrAI jatuM hatuM, jarA hasavuM AvI gayuM ne vicAra thayo-- (1) 1. ApaNA benI pAse rita samAna rUpALI, 2. atyanta dekhAvaDI A hoDI. (2) 1. rAjaputrI, 2. rAjakumArane AnaMda ApanArI.
Page #250
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 4. prabaLa premabaMdhana ) ahA ! A khalAsInI badhI mahenata mAre mATe ja jaNAya che. pahelAM to "na praveza karI zakAya tevA tamArA mana jevA A maMdiramAM A rAjakumAra pesavA Icche che" ema kahI dUtanuM kAma karyuM che. pachI "thoDIvAra rAha jo, mArA zarIre ThIka nathI" evI rIte javAnI nA pADI, tyAre te bolyA ke -"huM tamAro roga jANuM chuM, ne e dUra karavA prayatna karIza." ema kahI jyAre te potAnA rAjAne kheMcI laI jato hato tyAre tene pAcho vALavA meM vasaMtasenAne kahyuM eTale teNe "A pramANe mAgavuM ema nizcaya karI vasaMtasenAnA zabdo pakaDI laI prasaMgopAta hoDIne samajAvavAnuM bAnuM karI mane ja aneka rIte utsAha Apyo che. potAnuM bhIkhArIpaNuM pragaTa karyuM nathI, rAjakumAranA guNo samajAvI dIdhA che, bIjA pakSana Azraya levAthI zA zA nukazAna che, te paNa barobara batAvyuM che, mane lAlaca paNa ApI che, pAsenA mANasone bhUlAvAmAM nAMkhyA che, koIne zaMkA thAya tevuM karyuM ja nathI, potAne je je kahevuM hatuM te badhuM nirbhaya rIte kahI dIdhuM che, ne svAmInuM samarpaNa paNa karI dIdhuM che. kharekhara A rAjakumAra pUro bhAgyazALI che, kemake jenA hajurIyAo paNa AvA catura hoya che.'' paNa vicAra eTalethI ja na aTakyo, ne AgaLa vicArazreNI vadhI A mahAtmA potAnI svAmIbhakti ane buddhine chAjatuM karI cUkyo che. have huM zuM karuM ? jo A rAjakumAranI sAthe
Page #251
--------------------------------------------------------------------------
________________ 168 sAthe jAuM to mAtA-pitAno kopa thAya, ne tethI mahAna adharma thAya. A bhayathI jo temanA tarapha dhyAna na Ape to pelAnI prArthanAno bhaMga thAya che, ne pelA rAjakumAranuM apamAna thAya che. mane karAvela praNAmathI zaramAI jaI kadAca A kumAra samudramAM paDe to, e pApamAMthI janmAntare paNa chuTI zakAya nahIM. vadhAre vicAra karavAnI jarUra nathI. Ane svIkArI ja lauM. rAjakanyAone svayaMvaranuM virUddha nathI. paNa ATalA badhA mANaso vacce A sAhasa kaI rIte kheDavuM ? temaja A killAmAM chuM tethI tenI pAse kaI rIte jAuM ? athavA tenI pAse javAnI zI jarUra che ? koI na jANe tema koI vicitra rIte "huM tamArI chuM' ema Ane jaNAvI dauM to kevuM sAruM ? basa, ema ja karuM. kadAca tenI sAthe saMga nahIM thAya to paNa kaMI aDacaNa nahIM, AvA mahApurUSanI patnI tarIke manAvuM temAM paNa jevuM moTuM bhAgya samajuM chuM, tevuM mUrkha sAthe jIMdagIbhara moja mANavAmAM paNa samajatI nathI." huM Ama vicAra karatI hatI tevAmAM hAthamAM phUlanI chAbaDI laI pavanavega bahAra Avyo. tenI pAchaLa pAchaLa pUjArIno chokaro cAlyo Avato hato. pavanavega-"malayasuMdarI ! A dRSTihAri caMdana, le tilaka kara, ne A phUlonI mALAo gaLAmAM ghAla." pelo pUjArIno chokaro phUlanI chAbaDI amArI pAse dharI rahyo, ne hasato hasato bolyo malayasuMdarI ! tuM nAcatI hatI tyAre tArI keDanA kaMdorAmAMthI A padmarAga TuTIne paDI gayo hato. te A, le." (1) 1. manohara, 2. adazya thAya tevuM.
Page #252
--------------------------------------------------------------------------
________________ 169 vAraMvAra te mane upara pramANe kaheto hato, ne huM paNa te pramANe ja pelA khalAsI sAme jarA hasI, cIDAIne bolI are bhAI ! zuM huM kAMI herI chuM ? ke vAraMvAra enuM e bolyA kare che. tAruM kahevuM samajI chuM. A nAyaka svIkArI lauM chuM. paNa huM jayAM sudhI ahIM chuM tyAM sudhI emane ema bhale rahyo. ghera jaI kAMcImAM Avelo grahaNa karIza." meM ema kahyuM eTale te cupa rahyo. pachI pelI phUlanI chAbaDImAMthI eka suMdara phUlanI mALA laI jarA nIce namI samudranI pUjAnA bAnAthI nIce pheMkI, ke turata te rAjakumAranA gaLAmAM jaI paDI. amArA dareka para peluM caMdana thoDuM thoDuM chAMTI dIdhuM, ne darekane tilaka karyA. pAse ubhelI bALAnA hAthamAMthI darpaNa laI ADuM rAkhI mALAthI adhika khUbasurata banelA rAjakumAra sAme jovA lAgI ne vAraMvAra tenuM lAvaNya khuba atRptithI pIvA lAgI. rAjakumAranuM zarIra romAMcita jaNAtuM hatuM. tene kaMThe subhAgyavatI mALA laTakatI hatI. mAre svahaste paherAvelI hovAthI jANe varamALA paherI, paraNI uThyA hoya tevA zobhatA hatA, hasatAM hasatAM potAnA mitra khalAsIne kahyuM. "alyAM ! tAraka ! vAraMvAra zuM joyA kare che ? A mALAmAMthI tane eka TukaDo sarakho paNa maLavAno nathI. jo tAre joItI hoya to A ja rIte pharIthI evI eka bIjI mAMgI le." (1) 1. pati, 2. padmarAga. (2) 1. keDano kaMdoro, 2. tenA pitAnuM zahera kAMcInagara
Page #253
--------------------------------------------------------------------------
________________ 17) tAraka-"kumAra ! konI pAse mAguM ? mArI badhI mahenata phogaTa gaI. mArA dekhatAM ja koI mAyAvI tArI prANapriyAne parivAra sahita chupAvIne upADI gayA jaNAya che. "ahIM ja tAre svAdhIna karIza.' paNa arere ! mAro abhAgIyAno e manoratha saphaLa na thayo." are A mazkaro zuM bole che ? kAMI gAMDo thayo ke zuM ? kharekhara e mane joI zakato nahIM hoya. nahIMtara Ama na bole," turata rAjakumAranA mukha parathI najara pAchI kheMcI laI darpaNanI bahAra cAre tarapha joyuM, to te killAmAM koIpaNa na hatuM, mAtra huM ekalI ja velI mAphaka ubhI hatI. tarata ja mane mUrchA AvI gaI. thoDIvAre zuddhi AvI. eTale rAjakumAra tarapha joyuM, to te tadana gabharAI gayo hato. tenuM mUkha paDI gayuM hatuM. thoDI vAre pelA nAvikane kahyuM-"tAraka ! nakAmo kheda kAM kare ? AmAM tAro zo doSa ? mAyAvI purUSone ApaNe zuM karI zakIe ? te tArI pharaja barobara bajAvI che. sneha ane bhaktino krama pradarzita karyo che. buddhi paNa laDAvI cUkyo che. zarU karela kAma TheTha pariNAma sudhI lAvI mUkyuM hatuM ne atidurlabha chatAM kanyAratna mane meLavI ApavAnI ghaTanA thatI hatI, te tuTI gaI, emAM amArA bhAgyanI ja durAtmatA che, tAro kAMI vAMka nathI. have pazcAtApa javA de, A mArA sobatIo sAthe ApaNA sainya tarapha cAlyo jA. ne mArA hukamathI dRDhavarmAne kUca karavAnuM kahe. amAtyo vagere mukhya mANasomAMnA ekane senAno nAyaka banAva. ApaNA kulIna sevakone utsAha Apaje. sainyanA dubaLA lokone dhana ApIne rAjI karaje. jaldI jaI pitAjIne
Page #254
--------------------------------------------------------------------------
________________ 171 maLaje. jIteluM dhana vagere temane soMpaje. luMTamAMthI maLelA tADapatranA pustako paDItone ekaThA karI vaheMcI Apaje, ne bIjuM je je mAre karavAnuM hoya te tuM tAruM dhyAna pahoMce tema karI leje. huM ahIMthI eka pagaluM pAcho AvavAno nathI. mane ANe ahIM ja bAMdhI lIdho che. A mALA paherIne baMdhuone mukha batAvI zakuM tema nathI. have huM tane hAtha joDuM chuM. mane chAvaNImAM AvavAno Agraha karIzamAM. tyAM laI javAthI zo phAyado che ? tyAM AvIne paNa be traNa divase ja prANo prayANa karI jaze. A divya maMdirathI pavitra bhUmivALA samudranA bhAgamAM, mArA paranA premane lIdhe karelI tenI ceSTAo pratibiMba rUpe jouM chuM, ane tethI ja A mALA sahita tenI chAyAmUrtine AliMgana ApI A pApI prANono mokSa karavo vadhAre ucita mAnuM chuM." ema kahI samudrane praNAma karyo "are ! kumAra ! A zuM dhAryuM ? sAhasa na karo sAhasa. thoDIvATa to juo, are paNa vAtato sAMbhaLo." A pramANe pelo khalAsI bolato ja rahyo, ne teNe to samudramAM paDatuM ja mUkyuM. meM paNa maraNano nizcaya karyo-"samudramAM ja emane maLI lauM, ne jIvita saphaLa karI prANono tyAga karUM" AMkha mIMcI killA parathI samudramAM kudI paDI. AMkha ughADIne jouM to, na te parvata, na te maMdIra, na te samudra, na te rAjakanyAo, na pelA rAjakumAra, na tene bahAra kADhavA mathatA khalAsIo, paNa sAMje ja je agAzImAM mArI pathArImAM huM sutI hatI tyAM ja meM mAruM zarIra joyuM.
Page #255
--------------------------------------------------------------------------
________________ aSTama pariccheda - 1. parAdhIna bicArI kanyA ' vicAra karyo-"meM peluM tilaka (cAMllo) karyuM hatuM te kharuM ke khoTuM ?" kapALe AMgaLI aDakADI to tevuM ne tevuM peluM caMdana AMgaLIe coMTI AvyuM. "svapna to nathI, paNa A badhuM zuM ?' ema vicAra karatI karatI uThIne pAsenA Asana para beThI. beThI beThI stabdha thaI gaI, lamaNe hAtha mUkI kumAranI rUpa saMpattino vicAra karatI hatI, tevAmAM mArI priya sakhI baMdhusuMdarI tyAM AvI. ame banne bALa sahIyaro hatI. e mAruM bIjuM hRdaya hatI. te ghaNI ja catura hatI. praNAma karI aMdara AvI, cAkaroe Asana ApyuM eTale te para beThI. thoDIvAra cupa besI rahI. mArI sAme joI rahI, nokaro ADA avaLA khasI gayA eTale dhIme dhIme rahIne mane kahevA lAgI. baMdhusuMdarI-"malayA bA ! mane to navAI lAge che. tamArAM lugaDAM koI judI ja jAtanA jaNAya che. gaLAmAM jANe divya phUlonI mALA hoya evuM lAge che. kAla sAMje mAlatInA phUlonI mALA tArI veNImAM meM mArA hAthe ja guMthI hatI te A na hoya ! kAla sAMje te sutI vakhate popaTIyA raMganA cinAI rezamI vastra paheryA hatAM, te koNe utarAvyAM ? A vicitra
Page #256
--------------------------------------------------------------------------
________________ 173 khuzabudAra attara kyAMthI lAvI ? tArI AMkho ujAgarAthI lAla thaI gaI che, tethI jaNAya che ke AkhI rAtano ujAgaro karyo haze, vhena ! AkhI rAta ujAgaro karavAnuM zuM kAraNa che ? zvAsa samAto nathI, bagAsA para bagAsA Ave che, zarIre parasevo bAjhayo che, bahena ! tArA gAla phIkkA paDI gayA che, tuM dubaLI paDI gaI hoya tema mane kema jaNAya che ? tuM A pathArImAM sutI hatI chatAM, huM pahelA ekavAra savAramAM uThIne AvI hatI, te vakhate barobara tapAsa karI hatI chatAM tuM jovAmAM na hotI AvI. hamaNAM ja meM tane joI. A badhuM zuM? sAcuM kahe, mane to kaMInuM kaMI thaI jAya che. mArA manamAM kaMI kaMI vicAra AvI jAya che. bola blena! jhaTa kahe." A rIte gupta rIte rAtamAM divya suratanA upabhogano tene hema Avyo, ne tethI vAraMvAra te pUchavA lAgI, mane jarA hasavuM AvyuM ne pachI meM kahyuM "sakhI ! tuM gabharAIzamAM, jevA tevA vicAra karavAnI jarUra nathI. koIpaNa prakArano vhema rAkhIza nahIM. halakA prANI jevuM AcaraNa huM karuM ema svapnamAM paNa mAnIza nahIM." pachI prathamathI mAMDI Iti sudhI rAtanI badhI hakIkata kahI ApI. te khuza thaI, ne vAraMvAra enI e vAta puchatI thoDIvAra besI ghera gaI. mane vicAra thayo-"huM palaMgamAM sutI hatI chatAM badhuM suMdarI mane joI zakI nahIM, tathA pelA rAjakumAra ane khalAsInI sAme ja huM ubhI hatI. chatAM pelA khalAsIe kahyuM ke-'tArI priyAne koI parivAra sahita bIje ThekANe laI gayA." A be
Page #257
--------------------------------------------------------------------------
________________ 174 prasaMgothI sAbita thAya che ke--kapALe karela tilaka ne caMdanano e prabhAva che. ane jyAre meM te luchI nAkhyuM tyAre baMdhusuMdarI mane joI zakI. ane hA, barobara. te pavanavege ja mane A caMdanano prabhAvato sUcavyo ja che ke-'malayasuMdarI ! le, 'dRSTihAri hiracaMdana.' AvA AvA aneka vikalpo karI karI huM bahu ja gabharAI gaI. chevaTe badhA ghareNA utArI nAkhyAM ne khAdhA vinA te Akho divasa pUro karyo. bIje divase baMdhusuMdarI AvI, huM to lamaNe hAtha daI AMsu sAratI hatI. roI roIne, ujAgarAthI AMkho phUlI gaI hatI. ekalI beThI hatI. "AmaNe potAnA hAthe ja varamALA ropIne je rAjakumA2ne potAno svAmI nIradhAryo che, temAMthI A haThIlInuM mana pAchuM vALavuM muzkela che, ane tene samudramAM paDato najare joyo che, tethI ja A jhure che.'' ema vicArI te gaLIgaLI thaI gaI, ne bolI "vhena ! tArA zokanuM kAraNa huM jANuM chuM. paNa zAMta thA, tane te rAjakumAra cokkasa maLaze. pelA Arya vasurAtanuM vacana kadApi juThuM paDatuM ja nathI. teNe tamArI mAne hyuM hatuM ke"Ano pati cakravartI rAjAno rAjya kAryabhAra calAvaze.'' teM tArA pati tarIke te rAjakumArane mAnyA che, tethI jarAe ciMtA na karIza. kemake jenI sAthe bhAvisaMbaMdha thavAno hoya tenI tarapha mana ATaluM badhuM kheMcAya che, tethI huM bedhaDaka kahI zakuM chuM ke thoDA ja vakhatamAM tuM aizvarya bhogavIza.' 1. adazya karI de tevuM.
Page #258
--------------------------------------------------------------------------
________________ 175 mArUM hRdaya kaMIka halakuM paDyuM. zoka ocho thayo. mane lAgyuM ke, pelA khalasIoe ene bacAvI lIdhA haze. potAne mukAme sahI salAmata pahoMcI gayA haze. evI AzAmAM ne AzAmAM pratyakSa samudramAM paDatA jovA chatAM jANe jIvatA hoya tema mAnI laI, koNa jANe zAthI prANatyAga muzkela hoya tethI, ke priyajana maLavAnI AzA nahIM choDI zakAvAthI, ke duHkho sahana karavAnA bAkI haze tethI, ke game te kAraNathI, tajavA joIe chatAM AhAra ane zarIrane te vakhate to huM na tajI zakI. eka vakhate huM ekAntamAM beThI hatI, baMdhusuMdarIe puchI lIdhuM- 'malayA vhena ! jyAre pelA khalAsIe tane hoDIne bAne potAno abhiprAya jaNAvyo, tyAre teM kaMI javAba Apyo hato ke nahIM ?'' meM kahyuM "sakhI ! A vicAra karavAnI tAre zI jarUra che ? bIjA bahue vicAra karavAnA che. jo te vakhate tenuM dhyAna haze, te mArA kahevAno bhAvArtha samajyA haze, to DubyA chatAM samudramAMthI bahAra nIkaLaze, mArAmAM pUrNa prema baMdhAyo haze, ane ahIM AvI pahoMcaze to te ja tane badhI vAta kaheze, ane ema nahIM bane to nakAmI vAta karavAthI zuM ?'' koIpaNa kAmakAjamAM mArUM citta lAgatuM nahIM. vAraMvAra AMkhamAM jhaLajhaLIyA bharAI AvatA hatA, ne chupI rIte luchI nAMkhatI hatI. te kumAranI AkRti AMkha AgaLa jevI ne tevI tarI AvatI hatI. koI vakhate citrapaTa citrIne joyA karatI hatI, priya samAgama vrato hamezAM pALatI hatI, suMdara purUSo ne
Page #259
--------------------------------------------------------------------------
________________ 176 strIo samAna ja mAnatI hatI, rAjaputroe potAno prema darzAvavA mokalelI bAvaNo sAthe paricaya ja rAkhatI nahIM. bIjA koIpaNa varanuM nAma de tyAre mArI mAtuzrIne sakhIo dvArA kaheDAvatI ke bIje kyAM Apazo nahIM." kharekhara priyaviyoga ghaNo duHsaha che' ema dhArI vAvamAM kALA kamaLonI prabhAthI aMdhArI rAtanI zaMkAe judA paDatAM cakravAkone divase paNa sAthe joDatI hatI. mUrkha nokaroe bhinna bhinna pAMjarAmAM purelA pakSIonA mithunone eka pAMjarAmAM ekaThA rAkhatI hatI. bALavRkSa ane bALalatAono paraspara vivAha joDatI, ne ekabIjAnI kuMpaLo ekabIjA sAthe meLavatI hatI, AvI rIte zokamAM ne zokamAM keTaloka vakhata gayo. vasaMta Rtu zarU thaI cukI che, viraha vyathA ghaNI ja pIDA ApatI hatI. tethI palaMganI pAMgata para besI baMdhusuMdarI pUrvanI manasvInI kanyAonI priyasamAgama saMbaMdhI mIThI kathAo kahI mane AzvAsana ApatI hatI. tevAmAM savAranA pahoramAM ja aMtaHpuranI dAsI kAtyAyanikAe AvI mane kahyuM - bA ! mAtuzrI hukama kare che. ke-"Aja madana terasa che. kAmadevanA maMdiramAM utsava zarU thayo che. kusumAkara nAmanA bAgamAM devanuM maMdira che tyAM navA kapaDA, ghareNA paherI zaheranI badhI strIo jAya che. tuM paNa pUjA sAmagrI laI sakhIo sAthe jaje. vidhipUrvaka pUjA karavAthI ISTa phaLa ApanAra bhagavAna kAmadevanI vidhvazAMti mATe ThAThamAThathI pUjA karaje. jo, bA ! laDAInI zAMti mATe tArA pitAe maMtrIonI
Page #260
--------------------------------------------------------------------------
________________ 177 preraNAthI ayodhyAnA senApati vajAyudhane tane ApI che. ane tethI ja teNe saMdhipatra para sahI karI che. tenA taraphanA mukhya mukhya mANaso AvI gayA che. kAle ja tAro vivAha thaze." basa, eja. A sAMbhaLI mArAmAMthI jANe caitanya ja cAlyuM gayuM, jANe mAthA para vaja paDyuM, jANe mAthAmAM zULI bhoMkAI, jANe zarIra moTA pahADa taLe cagadAI gayuM hoya tema tarata ja mUcha AvI gaI, ne pathArImAM DhaLI paDI. thoDI vAre zuddhi AvI. "are re hAya ! huM zuM karuM ? huM pApiNI mArI potAno nAza karuM ? A duSTA kAtyAyanikAne gaLe pakaDI mArA makAnanI bahAra kADhe ? ahIMthI jaI maryAdA choDI pitAjI sAthe laDI paDuM, ne meNA ApuM ? sabhAmAM jAuM, rAjyAdhikArIo ane umarAvonA dekhata maMtrIone khaMkherI nAMkhuM ? "are re ? mane maraNathI paNa bhayaMkara A duHkhamAMthI bacAvo' ema kahI kuTuMbIo pAse raDI paDuM ? 'o nirbhAgya vidhi ! teM zuM dhAryuM che ? ema nasIbane Thapako daI chAtI phATa rUdana karuM ? athavA to baMdhusuMdarIne gaLe vaLagI paDI khuba chuTe rAge vilApa karUM ? huM ghaNI ja gabharAI gaI. mane kaMI suryuM ja nahiM ane te svabhAvika hatuM. thoDI vAre hRdaya halakuM paDyuM. vicAra karyo-"mAruM mana jANyA vinA, mArI mAtAnI vAta sAMbhaLyA vinA, mArA para sneha rAkhanAra kuTuMbIono mata lIdhA vinA, mArA mAyALu pitAe A zuM karyuM ? ThIka che, prajAnuM rakSaNa karavAmAM tallIna banelA rAjAone vahAluM ke pujya koNa hoI zake ? mArI vAta sAMbhaLavAno pitAne vakhata ja kyAM che ? tamane A amuka priya
Page #261
--------------------------------------------------------------------------
________________ 178 che ke ? apriya che ? e puchavAnI kone darakAra che ? vaLI kanyAone A prazna ja kyAM thAya che ? ThIka, kAMI mArA pitAno doSa nathI. rAjaya khAtara prayatna karanAra maMtrIono paNa kAMI vAMka nathI. kemake prasiddhi pAmelA rAjAne hiNapa na lAgavA devA teo game te prayatna kare. kharo vAMka to mAro ja che. pUrva janmanA karmanA vipAkI bhogavI rahI chuM. priya samAgamanI AzAe haju jIvuM chuM, tyAM sudhI sukha kyAMthI hoya ?" chevaTe manamAM maraNano nizcaya karyo, ne bolI jA, alI mAne kaheje "mAre javAnI vAra che. Aje jarA ujAgaro thayo hovAthI zarIre sustI che. tethI jaI zakIza nahIM, sAMje bAgamAM jaIza." kAtyAyanikA gaI.
Page #262
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2. gaLe phAMso baMdhusuMdarI-"bahena ! kema dilagIra thaI cho ? uTha ne, karavAnA kAmakAja kara. A occhava moTo che. dareka strIe bhagavAna kAmadevanI ArAdhanA karavI ja joIe, temAM vaLI jemanuM lagna najIka hoya temaNe to khAsa karIne. A prasaMge ALasa karavI ghaTatI nathI. tAro kheda nakAmo che. vaDIlo je hukama kare, je kartavya ke akartavya Acare, te pramANe vartavuM e ja ApaNuM kartavya hovuM joIe. vicAra karavA rahevuM e teonA hukamanuM apamAna karyA barobara che." huM jarA khoTuM hasI, dhIme dhIme pathArImAMthI ubhI thaI hAvAnI oraDImAM gaI, snAna karyuM, lAla vastro paherI lIdhA, pujA sAmagrI laI bagIcAmAM pratiSThita bhagavAna pradyumnanI (kAmadevanI) pUjA karI. vidvAna atithiyone suvarNadAna ApyuM. parivArane InAmathI saMtoSyo. sakhIo sAthe pitAne mahele gaI. thoDIvAra temanA caraNakamaLa pAse besI ubhI thaI. pharI darzana thavuM durlabha dhArI vAraMvAra mukha jotI jotI AMsuo mahAmuzkelIe rokI rAkhI mAne mukAme cAlI gaI. mAe maMgaLa utAraNA karAvyA, vAraMvAra Agraha karIne besADI eTale tenI sAthe eka ja pATale jamavA beThI. bhaviSyamAM thanAra tenA viyoganI ciMtAmAM ne ciMtAmAM jhera jevA pAMca sAta koLIyA bharyA. cabuka karI mahelanA bagIcAmAM AvI. bagIcAmAM pharatA azoka vRkSa pAse AvI. "arere azoka! pAda prahAra karI tAro dohada pUro na karyo" ema kahI nasAso
Page #263
--------------------------------------------------------------------------
________________ 18) nAMkhyo. "are ! AMbA ! tane haju kora Avyo nahIM." "are ! borasaLI vRkSa ! huM zuM karuM ? tane madhanA kogaLAthI huM bhIMjavI nahIM zakuM !" "bApu ati mukta ! tuM tarUNa thaI toya hajuM meM tAro vivAha karyo nahIM" ema kahI roI paDI. jema jema bagIcAnI banAvaTI nadIyo ne kinAre kinAre cAlatI hatI tema tema nupUranA jhAMkArathI haMsanA joDakAMo pAchaLa pAchaLa doDyA AvatA hatA, teone joI mArUM citta valovAI jatuM hatuM. "raktAzoka ! koI vakhata to yAda karaje," "bena kamaLa dIdhiMkA unALAmAM snAna samaye kaThaNa haiyAnI meM tane bahu herAna karI che." "bhAI mora ! hAthamAM nAcavA karavAnI tArI gammata AjathI baMdha thaze, arere." "kalahaMsa ! tArA divaso gammata vinA kema jaze ?" "o bhAI cakravAka ! alI cakravAkI ! mArA viyoge zoka karazo mA ho." "bApu! mArA bALuDA popaTa ! pelA meM zIkhavyA te subhASito bhUlIza mA hoM." Amane Ama Amatema pharatAM sAMja paDavA AvI, eTale makAnamAM AvI. paherI oDhI ramavA AvelI sAhelIoe Agraha karyo eTale thoDIvAra gANA gAyAM, ne nRtya karyuM. chevaTe e kaMTALAmAMthI mArI meDIe caDI gaI. baMdhusuMdarI sAthe oraDAmAM jaI vAtacIta karatI beThI, thoDI vAre gamagIna cahere jarA sAme joI meM kahyuM "sakhI ! tuM have ghera jA. rakhaDavAthI thAkI gaI chuM tethI huM have uMghIza." acAnaka javAnuM kahyuM tethI ane mArI prakRtimAM pheraphAra joI te camakI, ne kaMIka vicAramAM paDI gaI. chevaTe kaMIka
Page #264
--------------------------------------------------------------------------
________________ 181 vicAra karI mArI pAsethI javA nIkaLI. jANe bAMdhI rAkhI hoya tema muzkelIe pagalA bharatI, pAchuM vALI vAraMvA2 jotI citravalabhikA (agAzI) tarapha cAlI. tene gayA vadhAre vAra nahIM thaI hoya te turata huM uThI. phUlanA gucchA barobara bAMdhI lIdhA. caNIyAnuM nADuM barobara bAMdhI lIdhuM. pagathI mAthA sudhI canAI kapaDuM oDhI lIdhuM. jhAMjharano jhamakAro mahAmuzkelIe rokI dhIme dhIme bAraNA sudhI cAlI AvI. mahela parathI utarI cAre tarapha bhayathI joyuM. AgaLa cAlI mahelanI kakSAo vaTAvI kanyAntaHpuranI paricArikAo gammatamAM mazagula hatI, gAna, tAnamAM lAgI hatI tethI mane koIe joI nahIM pAchaLanA bhAgamAM eka zUnya bArI hatI temAMthI bahAra nIkaLI. tyAMthI ja kusumAkara bAganI zarUAta thatI hatI... zuM suMdara bAga ! zaheranuM eka jovAlAyaka sthaLa hatuM. mArA pitAe AnaMda khAtara karAvyo hato. ane tenuM nAma paNa potAnA nAma parathI pADyuM hatuM. ane te ja A bAga, ke jemAM mArI mAtAe ja pratiSThA karAvela kAmadevanuM maMdira che ne jemAM pujA karavA javA kAtyAyanIkA dvArA savAre mane kahevaDAvyuM hatuM. te ja bAgamAM huM AvI pahoMcI. vicAra karyo--'zaheranA mANaso yAtrA mATe A rastethI jA Ava kare che. rakhe mane koI oLakhe.'' tethI e rasto choDI ADo mArga lIdho. caMdrodaya thayo hato. caMdrikAmAM AgaLa AgaLa cAlavA lAgI. pakSIo mALAmAM pAMkho phaphaDAvatA hatA tethI huM vahemAtI ke pAchaLa koNa AvyuM ? sALuno cheDo velAomAM
Page #265
--------------------------------------------------------------------------
________________ 182 bharAto tethI pAchu vALI gabharATathI jotI hatI ke sakhIoe pakaDI ke zuM ? jhADonA ThuMThA dUrathI joI vanano rakhevALo dhArI jhADInA jhuMDamAM chupAtI chupAtI cAlatI hatI. mArA pagalAno dhvani anyanA pagalAno paDagho mAnI bItI hatI. cAlavAnI Teva nahIM hovIthI paga bharAI gayA to paNa emane ema thoDIvAramAM keTaleka dUra nIkaLI gaI. dUrathI eka caMpaka, tilaka, vagere vRkSonI ghaTA vacce AveluM kAmadevanuM maMdira joyuM. tenI najIka pahoMcI vAvamAM jaI hAtha, paga, moM dhoI lIdhA. pAsenI veDalIomAMthI sugaMdhI phUlo jhaTapaTa bItA bItA cuMTI lIdhA. maMdiranA bAraNAmAM AvI to tribhuvanamAM alaMghya zAsana bhagavAna kusumAyudhanuM darzana thayuM. aMdara jatAM koI oLakhI kADhaze ema dhArI bAraNAmAM ubhe ubhe phUlo pheMkI pujA karI praNAma karI maraNano dRDha saMkalpa karI te ja mArge maMdiranA kIllAnI bahAra nIkaLI gaI. eka vAvanI pAse eka raktAzokanuM jhADa hatuM. tenI DALe pelA lAMbA ane pahoLAM lUgaDAno phAMso taiyAra karyo. savAre mArA zabane lUgaDAthI DhAMkyA vinAnuM joI loko zaramAze,' ema vicArI caNIyAnuM nADuM barobara bAMdhyuM hatuM toya pharItha barobara daDha karI lIdhuM. kAMcaLI tasatasAvIne paherI hatI toya chAtI upara sAMLunI gAtaDI barobara bhIDAvI lIdhI. aMboDo barobara bAMdhyo hato toya phUlanI mALAo ghAlI ghAlI khuba bAMdhI lIdho. ISTadevanuM smaraNa karyuM, vaDIlone praNAma karyA, nokaro para dayA AvI, zatruo para prIti utpanna thaI. pachI hAtha joDI AkAza sAme joI bolI
Page #266
--------------------------------------------------------------------------
________________ 183 o ! sakaLa jaMtuonA kAryanA sAkSi Idra vagere bhagavAna lokapAlo ! te vakhate te kumArane meM joyo, tene mArA svAmI tarIke svIkAryo, tyAra pachI koIpaNa purUSane me sarAga dRSTithI joyo nathI. A satya vAtano, potAnA cAritranI zuddhatA jALavavA khAtara karela A jIvana tyAgano jo prabhAva hoya to, te ja rAjakumAra sAthe mane AvatA janmamAM meLApa thAya, ane te ja mAro svAmI thAya." ema kahI gaLAmAM phAMso, ghAlI jamIna tarapha zarIra laTakatuM mUkI dIdhuM.
Page #267
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3. sakhInI vhAre zarIra choDI mUkyuM eTale bhArathI AkhuM vRkSa kaMpI uThyuM jhADa kaMpavAthI pakSIo kolAhala karatA uDyA. apsarA pramANe huM adhara laTakI rahI. phAMso saMkocAvA lAgyo. gaLuM rUMdhAvA lAgyuM. zvAsathI udara bharAI gayuM. narakAvasAnI vedanA anubhavatI hatI evAmAM pAchaLa ja AvelI baMdhusuMdarIne joI pAse AvI paNa AMkhe aMdhArA AvI gayA hatA tethI huM joI zakI nahIM, paraMtu karUNa vilApa sAMbhaLIne oLakhI kADhI. "arere ! A zuM thayuM? A zuM AvI paDyuM ? niSphara deve A zuM mAMDyuM?" ema vilApa karatI ema bolI bolI chAtI kUTatI hatI. gaLAphAMso toDavA azoka para caDavA mathatI ne keDa bAMdhatI hatI. DALa bhAMgavA DALIo nIce namAvI namAvI kheMcatI hatI. mULanA oTalA para caDI caDI laTakato mAro hAtha pakaDatI hatI. rakhevALanI jhuMpaDImAM churI, dAtaraDuM zodhavA doDatI hatI. gaLe vadhAre pIDA na thAya ema dhArIne paganA taLIyA pakaDI mane adhara dhArI rAkhatI hatI. mArA paga barobara adhara rahe e hetuthI patharAonI TegaraDIo karatI hatI. madada mAgavA pattharanA putaLAo tarapha doDatI hatI. vAraMvAra mUrchA pAmatI hatI. uThIne vaLI dhrujatI dhrujatI rUdana karatI hatI. "are ! pApaNI ! zA mATe tArA rAjavaMzano nAza kare che ?" ema kahI mane Thapako ApatI hatI. "o anArya ! svArtha khAtara putrIne AvI sthitie pahoMcADI ?' ema kahI pitAne Thapako ApatI hatI. "mUrkha ! baMdhusuMdarI ! jANatA chatAM te kevI bhUla karI ? khabara hatI ke A maravA taiyAra thaI che, topaNa dhyAna na
Page #268
--------------------------------------------------------------------------
________________ 185 ApyuM. bahAra nIkaLI tyAre pakaDI kema nahIM ? pAchaLa doDIne bIjA mANasone bolAvavA pokAra kema na karyo ?" pazcAttApa karatI potAnI ja nindA karatI hatI. are ! bhagavatI ! terazanI rAta ! caMdrayukta cho to paNa mAre to Aja kALa rAtri thaI che. pRthvI mA ! putrInuM pAlana karyA vinA "dhAtrI' zabda kema rAkhyo che ? mA durgA devI ! mAre badale ene jIvADa, amArA bemAM AMtaro nathI. vanadevatAo! devI gaMdharvadattAne A vAta to kahejo, kemake huM aMtaHpuramAM have nahIM jaI zakuM. deva ! yamarAja ! nirdaya chatAM mArA para dayA lAvI eka vakhata priya sakhIne jIvanadAna Apo. he varuNa deva! Apa zAMta svabhAvI che, mATe mArI sakhIno gaLAphAMso toDI nAMkho, kemake pAza choDAvavAmAM Apa ja catura cho. bhagavAna pavana ! Apa zvAsa ApIne AzvAsana Apo. abhAgIyA kAmadeva ! caitra mAsamAM paNa tuM mUvo, potAno vicAra to kara. te ja badhI pIDA utpanna karI che, dukha ! che kAMI tane ? azoka ! kharekhara tuM ya azoka cho ?" Ama aneka prakAranA vilApa karatI hatI. meM duHkhamAMne duHkhamAM hAtha halAvI tene rotA vArI. baMdhusuMdarI-"bA tuM zuM vAravAnI hatI ? nazIbe ja vArI che. AjathI rovuM che ja kone ? tuM tAre vagara harakate karavuM hoya te karI lene. amArA jevA tane zuM kahI zakIe ?" ema Thapako ApatI ApatI pharI rovA lAgI ne chAtI, mAthuM kUTavA lAgI.meM bIjI vAra saMjJA karI rotI aTakAvI. "haju caitanya che, tethI jIvADI zakAze, mATe kaMIka zodhI
Page #269
--------------------------------------------------------------------------
________________ 186 lAvuM ? ema bolatI bolatI mane lAgyuM ke tyAMthI kAmadevanA maMdira tarapha doDI gaI. ATalI ja vAta svapna jevI huM jANuM chuM. pachI zuM thayuM tenI mane kAMIpaNa mAhitI nathI. eNe zuM karyuM ? kyAM gaI? zo prayatna karyo ? ane mArUM zuM thayuM ? e kAMI huM jANatI nathI. paraMtu thoDIvAra pachI jarA soM vaLI. mAro gaLAphAMso jato rahyo hato. zvAsa paNa mApasara cAlato hato. jANe amRtapaMkanA palaMgamAM sutI houM ! jo ke khIlela kamaLonA Dhaga para sutI houM ! evI rIte apUrva sukumAra sparzathI mahAAnaMda sAgaramAM huM DUbI hatI. baMdhusuMdarI rUdana karatI na hatI, paNa rUdana karavAthI teno ghAMTo besI gayo hato. tethI khokhare avAje koInI sAthe vAtacIta karatI meM ene sAMbhaLI. teNe vAtacIta karavAmAM maryAdA ja rAkhI na hatI. "mArUM kuLa, mAro janma, mAro vidyAbhyAsa, mArI yuvAvasthA ne chevaTe rAte sutI hatI, agAzImAMthI vidyAdharo pelA jinamaMdiramAM laI gayA. tyAM nAca karyo, vidyAdharendra sAthe vAtacIta thaI, teNe chatra cAmara ApI mAnamAM vadhAro karyo. sakhIo sAthe killA para samudra jovA caDI, hoDImAM beThelo rAjakumAra joyo, temane anurAga jaNAvavA samudranI pUjAne bAne puSpamALA tenA kaMThamAM paherAvI, tilaka karyA pachI game te kAraNathI te samudramAM paDyo, ena tenI pAchaLa samudramAM huM paDI,'' A badhuMye mArUM gupta vRttAnta jarAye jarA koIne kahI saMbhaLAvatI hatI.
Page #270
--------------------------------------------------------------------------
________________ 4. ramaNIya rajanI ahIM koNa enuM aMgata haze ? mArI badhI gupta vAta jenI pAse e jAhera kare che. A amRta jevo sparza mane kono thAya che ?' dhIme dhIme AMkha ughADI. caMdra kiraNorUpI lAkaDIthI aMdhakArane hAMkI kADhyo hato. vAva jANe jyotsanA jaLamAM DubI gaI hatI. vAvamAM pANI bharapura bharyuM hatuM, tenA taraMgo kinArAnI zIlAo sAthe aphaLAtA hatA. vAvane kAMThe sukumAra retALa bhAgamAM beThelA koInA khoLAmAM huM sutelI hatI. jenA khoLAmAM huM sutI hatI te purUSarUpe amRtano TukaDo hoya ema jaNAtuM hatuM. teNe viyogIno zRMgArika veSa paheryo hato. kaDAM, bAjubaMdha, kuMDaLa vagere purUSocita AbhUSaNo kImatI jhaverAtanA paheryA hatAM. gaLAmAM phUlonI mALA paherI hatI, te jANe samudramAM paDatI vakhate sparza sukhanA lobhathI nadIo vaLagI AvI hoyanI zarIra parano sugaMdhI caMdanano lepa viyogathI thayela phIkAzamAM vadhAro karato hato. kAna para lIlA raMganuM karNAvataMsa mUkyuM hatuM. mAre hAthe chAMTela haricaMdananA chAMTaNAvALuM teja cInAI vastra paheryuM hatuM. pelI e ja sAcavI rAkhelI divya kusumonI mALA siddhavidyAnI peThe jIvana bacAvavA zIkhA para bAMdhI rAkhelI hatI. tenI AMkhamAMthI atyanta ThaMDA AnaMdAzru nIce TapakatAM hatAM. teo mane khoLAmAM rAkhI navA navA keLanA pAMdaDAthI vAyaro nAkhatA hatA. kamalinInA pAMdaDAM pANI chaMTakorI chaMTakorI mArA zarIre mUkatA hatA. hatheLImAM caMdanavRkSanI TIzIo coLI
Page #271
--------------------------------------------------------------------------
________________ 188 rasa kADhI stano para vAraMvAra copaDatA hatA. pAsenA jhADanI chAlanA chidramAMthI laI laI kapUranuM cUrNa gAla para vAtA hatA. prasvedavALI hatheLIthI phAMsAmAM phasAyelI Dokane paMpALatA hatA. pavananA cApalathI uDI uDI AMkha para AvatI vALanI laTone aMgulI vatI samArI kAna para caDAvatA hatA. ekITaze joI rahela mArI AMkha para paDatI maMjarIno parAga phuMka mArI uDADatA hatA. mArA mukhanA zvAsanI sugaMdhathI kheMcAI bagIcAmAMthI doDI AvatA bhamarAone vastranA cheDA vatI dUra khaseDatA hatA. zvAsa cAlavAthI AzvAsana pAmelI baMdhusuMdarIne mane bolAvavA vAraMvAra preraNA karatA hatA. AkRti jovAthI ekadama vizvAsa thaI AvatA baMdhusuMdarI gupta vAta kahevA lAgI hatI te barobara dhyAnathI sAMbhaLatA hatA. te purUSa koNa haze vArU ? basa, e ja, pelA e, jene meM samudrayAtrA prasaMge joyA hatA, te ja e. jotAnI sAthe 'are ! A ahIM kyAMthI ? gaLe phAMsAthI pIDAI mArA hRdayamAMthI to nahIM nIkaLI Avela hoya ? mArI prArthanAthI dayALu koI deva ahIM lAvela haze ? kAMI kAmasara vaDIloe ja mokalyA haze ? ke pharatA pharatA AvI caDela haze? kAMto pelA catura nAvike samajAvyuM haze ke potAnI meLe mArUM vyaMgya samajyA haze, tethI premathI kheMcAI Avela haze ? ahIM AvavAno saMbhava kyAMthI ?' Ama vicAra karatI thoDIvAra emane ema suI rahI. akasmAt maLyA, ahA ! aneka janmanA sukRtathI paNa maLe tema nathI. jIvanaparyaMta tapa karavAthI paNa du:sAdhya che. brahmA vagerenA varadAnamAM paNa na maLe. raMbhA, urvazI vagere apsarAo paNa jenA khoLAmAM suvAnI abhilASA sarakhIye na karI zake,
Page #272
--------------------------------------------------------------------------
________________ 189 tenA khoLAmAM sutI sutI tribhuvananI strIone tRNa samAna lekhavA lAgI. tenA zarIranI sukumAratA hRdayamAMthI majjAmAM rahelI uSNatAne paNa corI letI hatI. IdriyomAM suSupti dAkhala karatI hatI. caMdanano jANe lepa karatI hatI, aMtaHkaraNanuM AvaraNa dUra khaseDatI hoyanI, sarva zarIranA avayavone jANe kSIrasAgaramAM jhaboLatI hoyanI, zaradaRtunA caMdranI jyotsanA sAthe zarIrane pariNAvI detI hoyanI, sakaLa prANIonAM sukho ekaThAM karI arpaNa karatI hoyanI. sudhArasano sAra, ne zaMkaranI jaTAnI zazIkaLAnuM satva laI brahmAe banAvela, samudramAM paDI toye nahIM anubhave, "pharIthI bApaDIne Avo sparza maLaze nahIM." ema jANI dayALu bhagavAna kAmadeve tatkALa ghaNo ja svAdiSTha banAvela tenA aMgasparzanI levAI gayelI huM romAMcane nakAmo ADe AvanAra mAnatI hatI, zarIranA aMgarAganI niMdA karatI hatI, ghareNAnI kAMtine IrSAthI jotI hatI, khasI jatA stanAzaka, ane adhovastrane pakaDI rAkhatA parasevAne vidhvarUpa mAnatI hatI. ardhA zarIre priyasaMgavALI pArvatIne paNa hasatI huM tarata ja kSobha pAmI. mane vicitra avasthAmAM joI bicArI baMdhusuMdarI bolI "hena ! vaLI pAchI tuM asvastha kema thaI gaI ? tane zuM thAya che ?" Ama dhrujatI dhrujatI vAraMvAra gaLagaLI thaI puchatI hatI. pachI huM ubhI thaI rAjakumAranI pAse karelI kamaLanA pAMdaDAnI pathArImAM beThI. bIcArI baMdhusuMdarIe poka mUkI, daDadaDa AMsuo pADavA
Page #273
--------------------------------------------------------------------------
________________ 190 lAgI ne mArA khoLAmAM mAthuM mUkI khuba roI. huM mahelamAMthI nIkaLI, bagIcAmAM AvI, gaLe phAMso khAdho. me ane eNe duHkha anubhavyuM, te badhAM dArUNa duHkho saMbhAryA, temaja nAnapaNamAM amArA sahIpaNA, amArI ramata gamata, amArA vinodo, vagere vagere saMbhArI saMbhArI puske Druske khuba roI. pANI lAvI mhoM dhoI cheDA vatI lUchI nAMkhI mArI pAse beThI.zAMta thaI thoDI vAre bolI vhena ! jarA sAMbhaLa- jo A mahAbhAgyazALI rAjakumAra, eNe ja tane Aja jIvanadAna ApyuM che. jo e te maMdiramAM na hota, mAruM AkraMda sAMbhaLI parizramanI darakAra rAkhI ahIM AvyA na hota, kudako mArI talavArathI phAMso kApI nAMkhyoM na hota, bhoMya para paDatI tane jhIlI na lIdhI hota, jhIlIne A vAvane kinAre na lAvyA hota, to tArA prANa kema bacI zakata ? tethI A rAjakumAra tArA upakArI che. vaLI tArA ekanA ja upakArI che eTaluM ja nahIM paNa tArA kuTuMba pa2 teNe mahAna upakAra karyo che. ghera Avela mAnya purUSane ApavA yogya sanmAna tuM emane ApIza to te tAre mATe khAsa ucita che. ne tAre tema karavuM joIe.'' ema kahI mAre gaLe hAtha mukI mane praNAma karAvyo. te vakhate mArI AMkha zaramathI saMkocAtI hatI ane chupUM hAsya karatI hatI. pelA rAjakumAre paNa jarA sAme praNAma karyo. ne, jarA mukha trAMsu karI kahyuM "baMdhusuMdarI ! divase divase vadhatA jatA saujanyane lIdhe kharekhara tuM bahu ja mIThAbolI cho. tethI ja AjJA karavAlAyaka
Page #274
--------------------------------------------------------------------------
________________ 191 mane 'upakArI' kahI mArA vakhANa karI rahI che. huM koNa enA upara upakAra karanAro ? karavAnuM hatuM te to te ja karyuM che. roja InAma ApI ApI rIjavela sakhIo ane parijanomAMthI tuM ekalI ja Aje enA kAmamAM AvI cho. javA mATe visarjana karI chatAM camatkArIka buddhithI sakhIno maraNa mATeno vicAra jANI agAzImAM ja bharAI beThI "A kyAM cAlI ?' ema kahI temanI pAchaLa pAchaLa gaI. "hAla mane thoDI vAra che. sAMje bAgamAM jaIza" evI rIte savAre kAtyAyanIkA dvArA mAne kahevaDAvyuM hatuM, tethI kadAca bagIcAmAM gaI haze. ema dhArI bagIcAmAM AvI. sakhIne zodhavA Ama tema prayatna karyo. joIne gaLe phAMso toDavA ghaNI mahenata karI. ati premALa ! tArI bhaktinA ne snehanA keTalAka vakhANa karuM ? mAtra eka kAma khoTuM karyuM che. te e ke huM ja AnA mahAanarthano hetu hovA chatAM mane upakArI karI zaramAvyo che, ne AnI pAse praNAma karAvI arthInI padavIe pahoMcADyo che. smaraNa mAtrathI, nAma laIne bolAvavA mAtrathI, ne sAmAnya parijana tarapha vyApAravAnI dRSTidAna mAtrathI ja huM kRta kRtya thAuM chuM. baMdhusuMdarI-"mahAbhAga ! mArA abhiprAyathI Apa AnA mahAna artha hetu cho. tethI Apano upakAra mAnavo mane ucita jaNAyo ane tethI ja meM upakAra mAnyo che. mAtra have tamArA abhiprAyathI puchuM chuM ke-tame AnA anartha hetu kevI rIte ? kemake A haMmeza aMtaHpuramAM rahe che. koI paNa purUSano saMsarga nathI, ane tame hamaNAM ja jovAmAM AvyA cho." rAjakumAra hasyA, ne bolyA:
Page #275
--------------------------------------------------------------------------
________________ 192 'chaLa pakaDanArI ! e badhI gupta vAta che, kahevAnI nathI." baMdhusuMdarI vahemamAM paDI gaI, mArI sAme jovA lAgI, A zuM ? kevI rIte A AnA anarthano hetu haze? AvA AvA tarka karatI mArI sAme jovA lAgI. mane hasavuM AvyuM. kemeya rokyuM rahyuM nahIM, chevaTe jarA hasI javAyuM. hasatAM hasatAM me tenA kAnamAM amRta reDyuM. te kAmadeva sarakhA kumArane joI ghaNo ja saMtoSa pAmI, ne bolI bahena ! te bhAre karI, prathama vakhatanA viyoge te prANono tyAga na karyo, unmatta na thaI, mahAvrata na svIkAryuM, AvI rIte ne AvI rIte duHkha anubhavI sneha pragaTa karyo."
Page #276
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5. gAMdharva lagna hAtha joDI kumArane kahevA lAgI kumAra ! "strIo vakra svabhAvanI hoya che, ne purUSo svabhAvathI ja saraLa hoya che." A kahevata juThI che, ema mane Aje ja jaNAya che. kemake pUchyA vinA ja meM to badhI guptavAta kahI dIdhI. ne Apa to pUkyA chatAM ATaluM ye kahetA nathI. kahyA vinA kema jANe ke-'tame ja AnA priya cho." paNa mApha karazo, ghaNo vakhata thayA IcchatI hatI tenuM ja darzana anukULa vidhie karAvyuM chatAM, prathama meLApa vakhate dhAmadhuma, satkAra, ardhapAdyAdika kaMIpaNa karI zakI nathI." ema kahI kumArane gaLe bheTI paDI. chuTI thaI ardhAdika meLavavAnI khaTapaTa karavA lAgI. tyAre kumAre hasIne kahyuM atithi vatsale ! nakAmI khaTapaTa na kara. tamArA A sohArdathI ja kRtakRtya chuM ADaMbara karavAnI jarUra nathI." ema kahI tene aTakAvI. pachI zAMta besI kuzaLa samAcAra pUchavA lAgI. khUba khUba badhuM puchI laI bdane ! basa, mAre AvI rIte ATalo ja mAtra satkAra karIne besI rahevuM? athavA kaMI khAsa satkAra karavo ?'' e pramANe mane pUchyuM. "sakhI ! mane zuM puche che ? tAre karavuM hoya tema karI le. mane pUchavAnI jarUra ja nathI. meM to mAro bado adhikAra,
Page #277
--------------------------------------------------------------------------
________________ 194 ne zarIrAdi sarvasva tane pahelAMthI ja soMpI dIdhuM che. AthI vadhAre tuM zuM Icche che ?'' ema dhIme dhIme kahI paganA aMguThA vatI huM bhoMya khaNavA lAgI. A vAta sAMbhaLI te khuzI khuzI thaI gaI, ne bolI- 'sakhI ! tAro ja Avo nizcaya hoya to bIjAnuM kAma zuM che ? hAthI, ghoDA, ratnabhaMDAra, ne parijana sahita tane ja A kumArane InAmamAM ApI dauM chuM.'" ema kahI dhrUjato mAro hAtha pakaDavA lAgI. "alI ! juThaDI ! mUka mane, A ISTa saMyoga bhaviSyamAM du:khadAyI nivaDaze." ema meM kahyuM chatAM parANe mAro hAtha pakaDyo. te vakhate mArA zarIre romAMca khaDAM thayAM hatA. parasevo zarIra para vahI cAlyo hato. tatkALa jAgRta thayelA kaMdarpanA madathI jANe aMjAI gaI houM tema mArI AMkho mIMcAvA lAgI hatI. mArI cakSu sAme kumAra ekITaze joI rahyA hatA. tenA jamaNA hAthamAM mAro hAtha mUkyo. jyAre teNe mAro hAtha pakaDyo, tyAre huM zaramathI nIcuM joI rahI hatI, ne mane tenA ardhA Asana para besADI. pachI pAse AvI te hAtha joDI bolI "kumA2 ! ghaNA vakhatathI dhArelo tamArA banneno karagrahaNa utsava TUMkAmAM patI gayo che. have huM kRtArtha thaI chuM. have huM chuTI, ciMtAmAMthI mukta thaI, manamAM sukhanuM svarUpa jANyuM, ne apUrva AnaMda anubhavuM chuM. have mAre kAMI bAkI rahyuM nathI. to paNa kRpaNa mAphaka kAMIka prArthanA karUM chuM.''
Page #278
--------------------------------------------------------------------------
________________ 195 e sAMbhaLI zaramAtA zaramAtA teNe javAba ApyobaMdhusuMdarI ! huM tane zuM ApuM ? tAre yogya mArI pAse kaMIpaNa devAnuM nathI. paNa bIjI vastu ApavAthI zuM? jA, mAre hAthe meLavelI pRthvI tane ApI dauM chuM, paNa hAla ApavAne huM asamartha chuM. ane jo tuM prItidAnanI arthI ho to, A tArI priya sakhI pAse mAgI le, mArA para teno ja sarvAdhikAra che, kAraNa ke mArA mitra tArake samudramAM mane mArA parivAra ne vaibhava sahita Ane arpaNa karyo che, tethI teno ja mArA para saMpUrNa adhikAra che." bamaNA harSathI baMdhusuMdarI bolI-kumAra ! mahAkRpaNanI peThe khoTe khoTA uttara vALIne mane zA mATe bolatI aTakAvo cho ? Daro mA, huM paisA TakA mATe tamArA AgaLa hAtha joDatI nathI. paNa mAre to kahevAnuM A che-ene motamAMthI bacAvatA Aja mAre keTalI mahenata paDI che. teno vicAra karI "rAma vagere mahApurUSoe sevelo mArga kulAbhimAnIoe na choDavo joIe' ema samajIne, "tribhuvanamAM paNa durlabha rUpa ane saubhAgyavatI kulazIla jANyA vinA ja prathama vakhatathI ja mane varI cukI hatI. A khyAlamAM rAkhI, samudramAM pAchaLa ne pAchaLa paDavA vagerethI enA snehanI kasoTI karI laI, "mArA viyoge maraNAMta kare paNa potAnA cAritranuM rakSaNa karyuM che' ema nizcaya karIne, Ape evI rIte vartavuM joIe ke pharIthI A du:khI na thAya." eTaluM kahI raDI paDI, ne kumAranA page mAthuM mUkI dIdhuM. o baMdhusuMdarI ! game tevA nIca mANasanI paNa meM prArthanA pAchI vALI nathI, to pachI tane huM nirAza zA mATe karUM ? tArA kahyA vinA ja meM badhuM nakkI karI lIdhuM che. ane
Page #279
--------------------------------------------------------------------------
________________ 196 tArA kahevAne paNa svIkAruM chuM. pachI to nasIba ja pramANa che." e pramANe dayAbhAvathI te kumAra javAba ApI cupa rahyA. mane hiMmata AvI hatI, AkAzamAM caMdra camakI rahyo hato, caMdrikA cAre tarapha amRta lIMpI rahI hatI, kumuda vano kalhAra karI rahyAM hatAM, haMsamithunonA rasito saMbhaLAtA hatA. kumuda vananI vAvane kAMThe phUlanI cAdara para huM baMdhusuMdarInA khoLAmAM aradhuM zarIra mukIne beThI hatI, mArA mukha sAme dRSTi coMTADI nAtha beThA hatA, mIThI mazkarI cAlI rahI hatI, bIjI trIjI paNa AnaMdanI vAto teo karatA hatA. te vakhate kadI paNa nahI bhogaveluM svargIya sukha huM anubhavatI hatI. rAtrI pasAra thaye jatI hatI.
Page #280
--------------------------------------------------------------------------
________________ navama pariccheda 1. paNa tame ahIM kyAMthI ? vAto khUba cAlI. baMdhusuMdarI ulaTAvI ulaTAvI diyAtrAnI vAta pUchatI hatI, temAM prasaMge samudra musApharInI vAta AvI eTale meM hiMmatathI pUchyuM Aryaputra ! te vakhate utpanna thayelo bhaya haju mane zAMta thato nathI. tethI puchuM chuM, ke-te vakhate tame samudramAM paDyA, temAMthI tamane koNe bahAra kADhyA ?' zaramAtA zaramAtA teNe javAba Apyo-"draviDarAjatanaye ! tamArUM mukhacaMdra joI prayatnazIla koI adaSTa. (nazIbe, adRSTa purUSa)" jo ke, Aryaputra ! ApaNA puNya saMjogathI kheMcAI AvelA koI adaSTa ja Apane bahAra kADhyA, e vAta to nakkI, paNa vistArathI to kaho, mane bahu navAI lAge che." sAMbhaLa tyAre caMdramukhI ! kahuM, samudramAM paDyA pachInI mArI badhI vAta kahuM chuM te vakhate jyAre tuM adRzya thaI gaI, eTale huM viyoga na sahana karI zakavAthI samudramAM paDyo, tevAmAM koIno akasmAtu gaMbhIra avAja A pramANe sAMbhaLyo "o ! rAjakumAra ! tArA jevA lAyaka mANasane A
Page #281
--------------------------------------------------------------------------
________________ 198 zobhe che ? bola, bola, samudramAM paDIne A khalAsIone zA mATe duHkha Ape che ? mahAvIra prabhunI pratimAthI tIrtharUpa A sthAnane, paDImarIne zA mATe paDImaravAnA (prapAtatIrtha sthAna jevuM banAve che ?" "A koNa mane Thapako Ape che ?' ema vicAra karI jyAM AMkha ughADuM chuM tevAmAM mArI pAse meM bIjuM kaMI na joyuM, phakta rAtre paDAva nAMkhI paDelA mArA sainyanI pAse ja samudramAM taratI pelI harSaghelA nAviko sahita vijayayAtrA hoDI joI. "amane bahAra kADhanAra koNa ? A hoDI ahIM kevI rIte AvI pahoMcI ?" A bAbatano tAraka sAthe vicAra karato hato tevAmAM khinna thayelA rAjaputro vagere AvI pahoMcyA. IcchA nahI chatAM teonA AgrahathI mukAma para gayo. tyAM jaIneya zuM ? koI sAthe maLato haLato nahIM, rAjaya saMbaMdhI kaMI kAmakAja paNa koNa karatuM ? mAtra ekAntamAM rahI parijane sevela zitopacAra ja anubhavato hato, ne manamAM ciMtavyA karato hato ke "pelI bApaDInI zI dazA thaI haze?" Ama tArI ja ciMtAmAM ne ciMtAmAM keTalAka kaSTamaya divaso gALyA. eka divase savAramAM tAraka maLavA Avyo, ne mArI AvI avasthA joI te ghaNo dIlagIra thayo, ne bolyo-"kumAra zrI ! caMdananA vRkSo parathI kuMpaLo kharI paDyA che, taLAvomAM kamaLanA khAlI DAMDA ubhA che. ahIMyA parvata para Amane Ama nakAmuM keTaloka vakhata paDI rahI duHkhI thavuM che ? tene meLavavAnA upAyo kema letA nathI ? haju sudhI kAcInagara tarapha javAno prayatna kema karatA nathI ? zuM tamane yAda nathI ke ? te divase
Page #282
--------------------------------------------------------------------------
________________ 199 jayAre hoDakIne samajAvavAnA bAnAthI temanI tamAre mATe meM prArthanA karI, pachI teNe ApaNA tarapha smita karIne kahyuM hatuM ke are ! bhAI zuM huM nathI sAMbhaLatI ? jethI enI e vAta vAraMvAra ulaTAvIne kahyA kare che ? meM badhuM tAruM kahevuM sAMbhaLI lIdhuM che. A nAyaka svIkAruM chuM. paNa hamaNAM emane ema bhale rahyo, jayAM sudhI huM ahIM chuM tyAM sudhI svasthAne gayA pachI kAMcImAM AvelA ene dhAraNa karIza." A pramANe eNe spaSTatA svIkAra sUcavyo hato, te kema bhUlI jAo cho? jarA nirAMta vaLavAthI huM bolyo-"tAraka ! mane badhuM yAda che." kema bhulI jAuM ? paNa mane A vAtamAM saMdeha che. ane te eka ke-eNe ApaNane udezIne kahyuM hatuM ke pelA pUjArInA chokarAne kahyuM hatuM ? e huM nizcaya karI zakato nathI. vaLI tenA darzanano bIjo upAya na sUjavAthI game teTalI mUzkelIo sahana karIne tyAM cAlyo jAuM, paNa ekalAthI banavuM muzkela lAge che. tArI sAthe hoDI para besIne ravAnA thAuM, to badho rAjaloka ADe Avaze, ne javA nahIM de. sainyasahita pArakA dezamAM javuM ayogya che, te vakhate svArtha siddhine badale svArtha hAnI paNa thavA saMbhava che. A sthiti che. zuM karavuM ? tuM zo rasto batAve che ?" Ama vicAra karatA hatA tevAmAM pratihArIe AvIne mane vijJapti karI "kumArazrI ! ApanA pitAzrI mahArAja caMdraketu taraphathI Avelo halakAro (patravAhaka) pratihAra bhUmI para ubho che ne Apane maLavA Icche che."
Page #283
--------------------------------------------------------------------------
________________ 200 ''AvavA de.'' ''jI.'' kahI pratihArI bahAra gaI, ne patravAhakane aMdara lAvI praNAma karAvyo. meM pUchyuM--"kema bhAI ! pitAzrI kuzaLa che ne ?'' 'hAjI, sau kuzaLa che." ema kahI pharIthI praNAma karI eka patra mArA tarapha nAMkhyo. meM patra vAMcyo temAM nIce pramANe lakhyuM hatuM 'svasti, zatrunA sainyathI pIDA pAmatA kAMcInA rAjA kusumazekhare dUta dvArA ApaNI sAthe mitratA mAgI che. ame paNa teno svIkAra karyo che. tene sahAya karavA sAmAnyataH keTaluMka sainya meM ahIMthI 2vAnA karyuM che. paraMtu game tevuM jarUrI kAma choDIne AyuSyamAn tAre sainyasahita kAMcI tarapha javuM, ne agAu mokalela sainya sAthe bhaLI tenA nAyaka thavuM." "joItuM hatuM, ne vaidhe batAvyuM. IcchA pramANe ja pitAzrIno hukama maLatA hRdaya haryuM, ne AzAvaMta thayuM ke tenuM darzana have cokkasa siddha thayuM.'' thoDI vAre hasIne tArakane kahyuM-pitAzrIno kAgaLa tArA matane maLato thayo che. uTha, kAMcI tarapha javA mATe taiyAra thA.' ema kahI tarata prayANa ghoSaNAno paDaha vagAvaDAvyo. tyAMthI akhaMDa prayANa karI keTaleka divase ame kAMcImAM AvI pahoMcyA. mArA AvavAnI vAta sAMbhaLI tArA pitA harSathI sAme AvyA, satkArathI zaheramAM praveza karAvI paDAva nAMkhavA eka sArUM sthAna ApyuM.
Page #284
--------------------------------------------------------------------------
________________ 201 huM to tane maLavAnI AzAe suMdara suMdara rAjakanyAonA citro kuzaLa citrakAro pAse citarAvI citarAvIne nihALato hato. mArI potAnI ja hakIkata kathAmAM guMthI laI junA vakhatanI AkhyAyikA pramANe bhinna bhinna sAmanto ne umarAvonA gharamAM, khAsa nimelI kathA kahenArIo dvArA samudramAM banelo vRttAnta phelAvato hato. mukhya mukhya devamaMdiromAM, rAjyamahelomAM, prajAkIya bagIcAomAM, prakSeNIya nATakAdi samAjomAM, ne nhAvA AvelI nagaranArIothI cikAra nadI kinArA para banne rIte tAraka pheravatAM pheravatAM keTalAka divaso gayA.
Page #285
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 2. punaH viyoga ) paNa Aja savAre sainyanA paDAvanI najIkano utaravA Apela baMgalA (mahela) nI agAzIethI zaheranI strIone ThAThamAThathI kyAMka jatI joI tArakane pUchyuM - "tAraka ! jANe che ? A ToLAne ToLAM kyAM jAya che ?" tAraka-"hA, yuvarAja ! A zaheramAM rAjagaDhInI pAsenA bagIcAmAM kusumAkara nAmano bAga che. temAM rAjA kusumazekharanI paTTarANI gaMdharvadattAe bhagavAna kAmadevanuM maMdira baMdhAvyuM che. temAM Aje caitrI meLo che. A strIonA ToLAM tyAM jAya che. bIjI paNa ghaNI strIo Aje tyAM jaze. ApaNe paNa jaIe, devanI bhaktine rAjAnuM mAna sacavAze, temaja A dezanA meLA kevA bharAya che te paNa jovAnuM maLaze. AvA khAsa prasaMge DhIlA thazo to, pachI kyAre temane maLavAno avasara maLaze ?'' meM kahyuM -"hAM, hAM, tAruM kahevuM barobara che, cAlo." tarata poSAka paherI laI, hAthaNI para besI, keTalAka yuvAna hajurIo sAthe bhagavAna kAmadevane maMdire jaI pahoMcyo. aMdara jaI hAtha joDI dUrathI bhagavAna manmathane praNAma karyo tane maLavAnI AzAe hRdaya RlovAI jatuM hatuM, tethI bAraNA pAse ja eka jharokhA para che. tenA para bAjue ubhelA eka paricArake tarata ja nAnI netravistArikA (sAdaDI) pAtharI ApI hatI. emane ema besI maMdiramAM AvatI jatI dareka strIone nihALI nihALI kAMIka yAda karato jovA lAgyo.
Page #286
--------------------------------------------------------------------------
________________ 203 chevaTe divasa puro thavA Avyo. banAvaTI hAthI ghoDAonI ramato purI thavA AvI, viTalokonI maMDaLImAM vezyAonA garabA gavAtA baMdha thavA AvyA. vAvomAM paraspara pANI chAMTI chAMTIne thAkI geyalA bhajaMgo jAhI, nhAhI ghera javA lAgyA, meLo jovA AvelI strIo ghara tarapha vaLavA lAgI hatI, thoDIvAramAM kAmadevanuM maMdira zUnya thaI gayuM. tenI zobhA jhAMkhI thavA lAgI, eTale badhI AzAo bhAMgI paDavAthI sUryanI mAphaka huM nisteja thaI gayo. mArA gAtra gaLI gayAM, baLe baLe uThI AMgaNAmAM beThelA cAkaro pAse Avyo, ne darekane udezIne kahyuM bhAIo ! tame badhA ghera jAo. Aja meM bAdhA lIdhI che ke, "mAre A maMdiramAM Aja ekalA ja rahevuM" mATe, jAo, bhAIo ! badhA gayA, ApaNe to pAchA maMdiramAM peThA. virahI veSa paheryo. rajA ApI e vakhate ja keTalAka nokaro kamaLanI pathArI utAvaLamAM nhAtA nhotA karatA gayA hatA. jaIne te para beTho. virahAgnithI saLagI rahyo hato, tevAmAM jALImAMthI caMdranA kiraNo bhAlA peThe bhoMkAtA hatA, borasaLInI kaLImAM athaDAI jANe jherI banyo hoya tevA malaya mAtAe (dakSiNa dizAnA pavano) muMjhavI nAMkhyo hato, huM guMjatA jANe ISTadevanA maMtro kAnamAM japatA hoya tema muguTanI cAre tarapha vIMTAI vaLelA bhamarAo vAraMvAra kaMI smaraNa karAvatA hatA. sAme uThIne beTho. "A to koI mUrkha che." ema jANI hasatA hasatA hoya tevA kamaLanA lAMbAlAMbA nALo gaLe vIMTyA, kAraNa ke
Page #287
--------------------------------------------------------------------------
________________ 204 maraNa sivAya tane maLavAno bIjo rasto ja mane sUjyo na hato. tevAmAM koI strI jevuM karUNa AkraMda sAMbhaLyuM. ekadama huM bahAra Avyo, ne eka bAI joI. te chAtI kUTatI hatI, tenA banne gAla para AMsunI dhAra cAlatI hatI, cAre dizAe nirAza nayano pheMkatI hatI, maMdiranA killA para caDI bUma mAratI hatI ke-"are re ! A maMdira ne bAgamAM je koI hoya te A mArI dInanI prArthanA sAMbhaLo. meLo jovA AvyA hoya temAM je koI haju ahIM hAjara hoya te jaldI uTho, uTho. devamaMdiramAM, taLAva kinArA paranA mAdhavInA maMDaLamAM, krIDAgirinI samarAvelI guphAomAM, jaLAzayonA kinArAnI zilA upara, kamaLakumudanI vAvone kinAre je koI vratadhArI, thAkyo pAkyo, madyapAnamAM mazagula, priyAnA virahathI pIDAto, je koI hoya te jaldI doDI Avo. are re !! doDI Avo re doDI Avo. eka kanyAratnane bacAvI bIjA ghaNA prANIonA jIva bacAvo re ! bacAvo." te strI bIjI koI nahIM, paNa A tArI priya sakhI baMdhusuMdarIja hatI. baLyA jhaLyA hRdayano huM doDI AvI dayApUrvaka pUchavA lAgyo, o ! bAI ! tuM koNa che ? kema raDe che ? kaI e kanyA ? konI dIkarI ? ene zuM thayuM che ? ane amAre kayA upAyo laI madada karavAnI che ?" mane joI tenA jIvamAM jIva Avyo, ne hAtha joDI bolI,-"o bhAI ! bApu ! hAla e prazno javA de. mArI pAchaLa doDa doDa, talavAra hAthamAM taiyAra rAkhI lyo, ne sAme ja A jhADanI nIce laTakatI rAjakanyAno gaLAphAMso toDI nAMkha
Page #288
--------------------------------------------------------------------------
________________ 205 toDI nAMkha. hAla bIjI vAta kadi na karo. mArA manoratha phaLaze to pachI badhI vAta tamane jaNAvIza, paNa hamaNAM doDo o doDo." ema kahI ekadama killA parathI utarI jhADonA jhuMDamAM doDI gaI. huM paNa moTI moTI phALo bharato tenI pAchaLa pAchaLa ahIM tArI pAse AvI pahoMcyo.' kumAra potAnI vAta kahI rahyA eTale baMdhusuMdarIe AkAzamAM joyuM, ne gabharAtI gabharAtI bolI-"kumAra ! nirAMte kema beThA cho ? uTho haju rAta bahu gaI nathI, malayasuMdarIne zodhanArA ahIM na AvI pahoMce teTalAmAM tamArA deza tarapha chupI rIte upADI cAlyA jAo. Ane ahIM rAkhavI koI rIte salAhabharyuM nathI. juo kahuM, sAMbhaLo jenI sAthe lagna thaI javAnI bhItithI A gaLAphAMso khAI maratI hatI, te ja vajAyudha zatrusainyanA senAdhipati sAthe laDAIthI kaMTALelA AnA pitA kAle ja paraNAvI devA Icche che. saMdhinI IcchAthI te ApI deze to koI aTakAvI zakaze nahIM, ne mahAna virodha thaze. bIje sthaLe cAlyA jazo to, zatrunA hAthamAMthI chUTaze, ne sukhI thaze. vakhata jatAM tamArA jevA guNInI sAthenuM lagna tenA pitA hRdayathI anumodaze, ne ghaNo saMtoSa pAmaze. mATe A zUnya jaMgalamAMthI jhADonI gIca jhADImAM thaI jaldI pasAra thavuM mane to vadhAre yogya lAge che, pachI to tamArI jevI marajI." teNe vicArI javAba Apyo-"e ! yuktipUrvaka mIThA bolI ! tuM kahe che ThIka, paNa mArA jevAthI e banavuM azakya
Page #289
--------------------------------------------------------------------------
________________ 206 che. vAraMvAra prArthanA karavAthI mitra dAve mArA pitAe tArA rAjAne madada karavA mane mokalyo che, te teM jANyuM che ne ? to mAre to sarvathA tenA bacAva mATe ja prayatna karavo joIe. rAtamAM tenI vahAlI putrIne kapaTathI upADI jAuM to mArAmAM ne apakAra vajAyudhamAM zo phera ? haraNa karI laI jaI mArA niSkalaMka pitAne paNa mAre mhoM zI rIte batAvavuM ? bola, are mArA pitA to dUra rahyA, paNa ucitajJa tArI A sakhI paNa "vivAhakALe sakhIyo kaheze ke vhena ! varanuM mukha jo,'' tyAre AnaMdapUrvaka mArUM mukha zI rIte joI zakaze ? eTale have javA de A vAta. paNa evo ja koI upAya karIzuM ke-vajAyudhane ApavA taiyAra thayalA rAjAne samajAvI aTakAvAze, zatru sAthe virodha vadhaze nahIM, ne tArI sakhI paNa pitAne aLakhAmaNI thaze nahIM.'' ame traNe ubhA thayA. amane bannee kanyAntaHpura sudhI pahoMcatA karI mukha vikAra darzAvyA vinA gaMbhIra mudrAe svAbhAvika gatithI chAvaNI tarapha cAlyA gayA. vaLI pAchI viraha vyathAthI pIDAtI mane laI baMdhusuMdarI kanyAntaHpuramAM peThI. tyAM mane pathArImAM suvaDAvI mArI mA pAse utAvaLI utAvaLI cAlI gaI.
Page #290
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3. mArA mA-bApa tyAM jaI vidyAdharoe karela apahArathI mAMDIne atyAra sudhInI mArI badhI hakIkata kahI dIdhI. sAMbhaLatAM ja mA gabharAI gayA ne utAvaLe utAvaLe pAsenA oraDAmAM mArA pitA pAse gayA. kAnamAM dhIme dhIme keTalAka akSaro sAravyA. | mArA pitA paNa Azcaryacakita thaI kakaLI uThyA,-"devI! jo nasIba ! tAruM kahyuM mAnyA vinA maMtrIonA AgrahathI yuddhazAMti mATe vajAyuddha sAthe malayAne paraNAvavA dhAraNA hatI. dhAraNA hatI eTaluM ja nahIM, paNa teNe mokalelA pradhAnone kAle savAre ja sagapaNa karavAnuM muhUrta ApyuM che. vacce A muzkela AvI paDI have jo prajAne vairinI pIDAmAMthI bacAvavA khAtara emanI sAthe putrInuM lagna kadAca karIzuM to, te mULa to purUSaSiNI hatI, ne Ama tenI dhAraNAthI ulaTuM thatAM nahIM kadAca zastrathI ke jhaherathI, gaLephAMso khAI ke upavAsa karI ApaghAta kare to ? ane avazya kare ja. enuM ema aniSTa thAya to pachI jIvatAM sudhI mAre mAthe A kalaMka caDI cUkyuM ja. jo sagapaNa na karUM to mAMDamAMDa manAvelo zatru vipharaze, ne AjubAjunA rAjyomAM mane hoM dekhADavA jevuM nahIM rahevA de. A sthiti che. mAruM hRdaya kiMkartavyatAmUDha thayuM che, ne tArA upadezanI apekSA rAkhe che. batAva, A vakhate have zuM karavuM?" mArI mAnA manamAM saheja AvI gayuM ke "Apane pahelAM nA pADI hatI, toye Ape mAnyuM nahotuM." ema kahevA jatI hatI paNa te aTakAvI rAkhI mAdhyastha rIte kahyuM "deva ! upadeza
Page #291
--------------------------------------------------------------------------
________________ 208 denArI huM koNa ? athavA huM vadhAre zuM vinavI zakuM tema chuM ? banne pakSa Ape ja batAvyA che. Apane rUce, jemAM lAbha vadhAre ne nukazAna ochuM lAge tema raste javuM." mArA pitAe kahyuM: "devI ! tyAre mAro to have A vicAra che, kanyA ApavIye nahIM ane cokhkhI nAye na pADavI, mAtra eTaluM ja karavuM ke- Ajane Aja rAtamAM ja thoDA vizvAsu mANaso sAthe chupI rIte bahAra mokalI daIe, ne lokomAM phelAvIe ke--kAmadevanA maMdiramAM jAgaraNa karavAthI koNa jANe zAthI zULa AvavAthI malayA marI gaI. zuM karIe? Ama karavAthI lokopavAdathI bacIzuM, ne zatru paNa uMco nIco nahIM thAya. kemake chupI rIte malayAne mokalI dIdhI, eTale cAre tarapha 'nathI''nathI' evI vAta phelAze, bIjI kanyA, thoDoka deza ke thoDA ghaNA hAthI ghoDA ApIne, ke buddhipUrvaka zarato karIne tenI sAthe game tema karI saMdhi karI lezuM." ema kahI bAju para joI tyAM beThelA kaMcukIne mane bolAvavA mokalyo. huM uThI, ne gaI mArA manamAM thayuM ke--savAre maLavA gaI hatI te vakhate ja mArA manamAM maravAno nizcaya hato. zuM rahe batAvI ! e vicAre sUraja ane bhaya utpanna thayo. "kAle mAruM sagapaNa vajAyudha sAthe karaze, tyAre mAre mAro bacAva kema karavo ?' ema upAyonI ciMtAmAM zarIranuM lAvaNya uDI gayuM hatuM. caitanya vinAnI houM tema paga pAchaLa ghasaDAtI ghasaDAtI jatI hatI. pitA pAse pahoMcI dayALu pitA bolyA, "Ava Ava, beTA ! tArA nirdaya pitAne bheTa." ema kahI mane khoLAmAM besADI tenI AMkhamAM jhaLajhaLIyAM AvI
Page #292
--------------------------------------------------------------------------
________________ 209 gayAM hatAM. vAraMvAra nisAsA nAkhatA hatA, ne gaLe phAMso khAtAM mAruM duHkha ane bhayaMkara pariNAma bAda yAda lAvI lAvI bahu ja pastAvo karatA hatA. baMdhusuMdarInI buddhine hetanA bhAre vakhANa karyA. phAMso toDIne bacAva karanAra siMhalezvara kumAra tarapha mAyA batAvI. mane nave avatAra mAnavA lAgyA. "pharIthI maraNa na pAme evA vicArathI jANe mane hRdayamAM pesArI detA hoya tema vAraMvAra vAtsalyamohathI mane bheTavA lAgyA. hRdaya zAMta karI dhIme rahI bolyA-"vase malayA ! mArI A eka bhUla mApha kara. kemake tArI sammati mAgyA vinA zatrunA sAmaMtane tane ApavA huM taiyAra thayo hato. paNa huM zuM karUM ? mane pahelAM koIe tArA apahAranI vAta ja karI nahotI. huM dhAruM chuM ke tArI mAtAe paNa hamaNAM ja jANyuM haze. nahIMtara ame jyAre tenI sammati mAgI hatI tyAre zA mATe A vAta na jaNAve ? haze, thayuM te kharUM, kaMI pastAvo karavAnI jarUra nathI. zAMta thA. mArA prANa jaze to paNa tane zatrune nahIM ApuM. paNa tAre thoDo vakhata pravAsanuM saMkaTa veThavuM baDaze. thoDo vakhata mana mArIne kuTuMbIono viyoga sahana karavo paDaze. "A kanyAno pati cakravartIno rAjya kAryabhAra calAvaze" evI nimittazanA kahevAthI lobhane lIdhe vajAyudha tane meLavavA khAsa prayatna karaze, ne savAre potAnA mANasone mokalaze paNa kharo. tuM ahIM hayAta hoIza to nA kahevAnuM banaze nahIM. najIkanA koI gAmamAM ke zaheramAM hoIza to paNa tane chupAcaro dvArA zodhI kADhavI tene muzkela nathI. eTale have taiyAra thaI jA. dUra dezamAM gayA vinA chUTako ja nathI."
Page #293
--------------------------------------------------------------------------
________________ 210 A vAta sAMbhaLI mArI mAtAe kahyuM - "deva ! jo ene dUra mokalavI hoya to, vadhAre sAruM to e che ke- jayAM Apano ane mAro prathama meLApa thayo hato te malaya parvatanI pAsenA prazAMtavara nAmanA AzramamAM mokalI Apo. jemAM prAta:kALe homa thAye ja, tethI, homAgninA dhumane megha mAnI, harSAnaMda AzramonAMya kekI, lAMbI nAkhe trADa kekAravAnI. 1 sUNI sarpo hAsatAM vhIka pAmI, thaMbhI rahelA dhyAnamAM lIna jenI, bAMdhI mALA paMkhIo rahe, jaTAmAM, AvI temAM zIdhra pesI jatA'tA. 2 | (zAlInI chaMda:) tyAM trikALajJAnI, zAMtiniketana bhagavAna zAMtApa nAmanA kuLapatinI sevAmAM rAkhavAthI mArA jIvane ghaNo saMtApa nahIM thAya, ane mArA jevaDI vRddha tApasIonI huMphamAM sukhe divaso gALaze." huM taiyArI karavA turta ubhI thaI, mAe tatkAlocita maMgaLa utAraNAM utAryA. "are re ! vhAlAne nahIM maLI zakuM? have kyAM meLApa thaze ? jarAe vAtacIta kevI rIte karavI ?" emane ema ciMtAmAM ne ciMtAmAM mAtAne praNAma karI oraDAnI bahAra nIkaLI. hAthaNI taiyAra hatI te para huM besI gaI, mArI mAnI bALasakhI taraMgalekhA-je sarva zikhavyavahAra ne moTAnA gharanI
Page #294
--------------------------------------------------------------------------
________________ 211 rItabhAta jANatI hatI, te mArI dekharekha rAkhavA AvavAnI hatI, te paNa caDI beThI. sAthe pAMca sAta zUrA mANaso rakSA mATe mokalyA hatA. zahera bahAra nIkaLI amArI A nAnI ToLI jhapATAbaMdha rAtrIne rasto vaTAvavA lAgI. thoDA divasomAM ame prazAMtavaira tapovanamAM AvI pahoMcyA. badhA sAthe AvelAone pAchA ravAnA karyA. vastra ne ghareNAM utArI nAkhyAM. mAtra maNIratnanA maMgaLa valaya ane tApasIno veza dhAraNa karI rAkhyA. mArA pitA uparanA bahumAnane lIdhe tApasI ane kulapati vagere mAnapUrvaka mArI sAthe vyavahAra rAkhatA hatA. hamezA munikanyA sAthe gammata uDAvatI hatI. koI vakhate kulapatinA AdezathI atithiono satkAra karavAmAM rokAtI hatI. koI vakhate devacaM nimitte phUla vINavA jatI hatI. koI vakhate bALavRkSo (choDavAo) sIMcatI hatI, koIka divase jhuMpaDInI pAsenI velIonA kyArA banAvatI hatI, kadI oTalAo lIMpI tenA para raMgaberaMgI sAthIyAo purI hatI. kadI dhAvaNa vinA dubaLA haraNonA baccAne zampanI koLIo ApIne ucheratI hatI. vRddha tApasIo, mArI bhUla batAvatI hatI, mIThuM bolatI hatI, mAre mATe zAka vagere mahenata laI svAdiSTa rAMdhatI hatI, roja roja navA navA pAkAM phaLa lAvI khAvA ApatI hatI, potAnI pAse ja suMvALA valkalonI pathArI mAre mATe pAtharI ApatI hatI, avasare avasare navI navI paurANika AkhyAo kahI saMbhaLAvatI hatI, ne kuTuMba viyoganuM sarva duHkha bhUlAvatI hatI, mAtra thoDIvAra jenA saMgamanuM sukha bhogavI vIkhuTI paDelI tenuM pharI darzana talasatI hatI ne mAnasika du:kha bhogavatI hatI. keTalAka divasa emane ema vyatIta thaI gayA.
Page #295
--------------------------------------------------------------------------
________________ 4. kiMpAka phaLano vipAka eka divasa lagabhaga pahore'ka dahADo bAkI haze ne pAsenI parNazALAmAM kulapati pAse kaMIka vAtacIta cAlatI hatI. na rahevAyuM ne, te sAMbhaLavA gaI, vAta karanArAo kAMcI taraphathI AvelA brAhmaNo hatA. vAta cAlatI hatI, kAna mAMDyA ne ekalI ekalI sAMbhaLavA lAgI "bhagavAn ! madanatrayodazInI rAtre kAMcImAM bhAre yuddha jAmyuM hatuM. basa, kAMcImAMthI rAtorAta sainya nIkaLyuM, ne zatruo para khIjavAyelA vAgha mAphaka tuTI paDyuM. zatruo nAsavA lAgyA, zatrunA senApatinA chatra, cAmara, zastro vagere kyAM kyAMya urADI mukyAM. paNa koNa jANe zAthI ke pAchaLathI zatrue kAMcImAMthI bahAra paDela AkhI senAne dIrgha nidrAmAM suvADI dIdhI. ATalA viSamaya akSaroe kAnamAM pesatAnI sAthe ja zULa utpanna karyuM. A duSTonA jherI zabdoe AkhA zarIramAM kAMTA bhoMkI jANe asvastha banAvI dIdhuM. chAtI para jANe bojo nAMkhyo hoya tene upADavA asamartha huM jANe te premI mahAtmAnuM anukaraNa karatI houM tema mUcha khAI DhaLI paDI. keTaloka vakhata paDI rahI. thoDIvAre uThI. "basa, have AthI bIjuM zuM sAMbhaLavuM ? sAMbhaLI lIdhuM !!" A vicAre te vAtanI samApti sAMbhaLyA vinA ja tyAMthI uThI cAlatI thaI gaI. tapovananI bahAra nIkaLI gaI. 1. maraNa, 2. mucha
Page #296
--------------------------------------------------------------------------
________________ 213 je tarapha tApasIno pracAra nahoto, te kinArA tarapha cAlI gaI. AgaLa ghaNeka kALe joyelA jANe baMdhu hoya tevA bhagavAna porAzi (samudra) ne joI atyanta du:kha thavA lAgyuM. AMkhomAM nadInA pura pramANe AMsu bharAI AvyA. tene rokavAnuM mArAmAM jarA paNa sAmarthya nahotuM. ekadama poka mukAI gaI. (huThavo mUkyo.) "hA prasannamukha ! hA surekhasarvakAra ! hA rUpakaMdarpa ! hA lAvaNyanA lavaNasamudra ! hA lokonA locanone amRtavRSTi! hA mahAyuddhomAM mAna pAmelA ! hA kIrtinA jayadhvaja ! ekadama kema sneha vinAnA thaI gayA ? tame mArI sAme kema jotA nathI ? pitAe mane game tyAM kahADI che, mAtAe tajI che, saMbaMdhIoe vikhuTI karI che, o ! nAtha ! ekalI chuM ! koI divasa na bhALyAM evA vanavAsanA du:kha bhogavuM chuM ! jarI to sAmuM juo !!! AvIne AzvAsana kema ApatA nathI ? tame kyArathI AvA thaI gayA ? tame mArI saMbhALa lenAra koIne juo cho? jethI cupa besI rahyA cho ? zuM mAre duHkhe duHkhI baMdhusuMdarI ahIM che, ke je AvIne tamArI pAse vaLI prArthanA karaze ? bolo, bolo ekadama huM tamane kema aLakhAmaNI thaI paDI chuM ? eka vAra to kaho, meM tamAruM zuM bagADyuM che ? are ! paNa eka vAreya bolatA nathI ! jo tame dayA vinAnA hatA, to zA mATe gaLe phAMso khAtA mane aTakAvI ? te vakhate ja maravA devI'tI ! mane asIma prema batAvI have pAchA kyAM chupAI gayA ? meM sAMbhaLyuM che, chatAM vizvAsa nathI Avato ke 'tame zatruothI gAMjyA jAo. koNa jANe zAthI, paNa haju tevuM
Page #297
--------------------------------------------------------------------------
________________ 214 ne tevuM akSata tamAruM zarIra mAnuM chuM-are ! A najare jouM ! joke mane abhAgaNIne choDI apsarAo sAthe ramavA gayA cho, to paNa eka vakhata svargamAMthI AvI tamArA pUrvanA zarIre ja darzana ApI kRtArtha karo. tamAruM mukhakamaLa joyA vinA mane moIne maravAnuMye mana thatuM nathI ! zuM karuM ? ' are ! nirdaya ! huM jANuM chuM. tamane to kIrti ja hAlI che. huM ke bIjuM koI kyAM vhAluM che ? tame svArthI cho e huM kyAM nathI jANatI ? to paNa aMdhakAramaya A premanuM jhoDa vaLagyuM che. ' are ! re ! huM moI kevI ? hAthamAM AvyA hatA ne javA dIdhA. ne have Ama vilApa karUM ? kharekhara tame ja bhAgyazALI cho, ke jeNe siMhala rAjavaMzane unnatie pahoMcADyo hato. kharekhara tame ja niSkalaMka yazasvI cho. sakaLa rAjakumArImAM tamAruM ja nAma grAhya che. maraNa paNa tamAruM ja glAdhya che. hajAro zatruono saMhAra karIne svarga sIdhAvyA cho. mAruM vipriya thavA beThuM che, topaNa AvA AvA guNothI tame mane bahuja vhAlA cho ! baMdhusuMdarIe kahyA chatAM tame mAro apahAra na karyo, te have hRdayamAM sAle che, ane judA paDatI vakhate eka paNa zabda bolyA vinA chAvaNImAM cAlyA gayA te te sauthI vadhAre hRdayamAM sAle che. are re ! te vakhate jarAe tame mane nA bolAvI !!!" zokano vega ocho thayo, "basa ! have priyanI heDInA saMparkathI saubhAgyazALI A samudramAM paDIne A bhayaMkara zokamAMthI mukta thAuM." ema vicAra karI sALanA cheDAvatI AMsu lohI
Page #298
--------------------------------------------------------------------------
________________ 215 nAMkhyA. AgaLa keTalAka pagalA bharyAM. vacce vacce mRgalIo AvI AvI mArga rokatI hatI. tevAmAM pAchaLa retInA uttarottara vadhAre saMbhaLAtA pagalAM paDatA sAMbhaLyA. pagalAM eka pachI eka josabaMdha paDye jatA hatAM. pagataLe caMpAtI chIpono jhINo khaDakhaDATa thato hato. ne retIno ati jhINo rava kAne paDato hato. "are koI pAchaLa paDyuM !'' ema kahI kaMThanALavALI pAchaLa joyuM to najIka AvI pahoMcelI taraMgalekhAne joI. tenA be bAhu AkAzamAM chuTTA vIMjAtA hatA. utAvaLI doDAvavA khAtara jANe chuTTo paDI gayelo coTalo pITha para mArato hato. vacce vacce doDavAthI adhovastra paDI javAnI bIke DAbe hAthe pakaDI jamaNe hAthe khasI paDatA valkalane khabhA para TheravatI hatI. doDavAmAM vilaMba thato jANI maNizilAmAM pratibimbanA bAnAthI potAnA zarIrane paNa ThekaThekANe pheMkatI AvatI hatI. gabharATathI samAcAra jANavA tApasIo tenI pAchaLa pAchaLa doDI AvatI hatI. tamane tRSA lAgI haze ema premadoSathI kalpI laI pANIthI bhareluM kamaMDaLa hAthamAM laI doDatI AvatI hatI. " mArI mUMjhavaNanI avadhI na rahI. "hAya ! dhAryuM na thayuM ! ulaTI huM to mUrkha banI ! zuM karUM ? are ! Ato najIka AvI pahoMcI. have samudramAM paDI A duSTa zarIrano nAza karavAnuM kema banaze ? vakhata ja vizeSa kyAM che ?'' gabharATathI cAre tarapha jovA lAgI to pAse ja eka kiMpAka vRkSa hatuM. jANe samudramAMthI hamaNAM ja kAlakUTanorAzI bahAra kADhyo hoyanI, zaMkarane khAtA bAkI rahyuM hoyanI !
Page #299
--------------------------------------------------------------------------
________________ 216 maraNanI bIkathI vananA jhADoe pAtAnI jJAtithI bahiSkRta hovAthI ekaluM ubhuM hatuM. jANe potAne pac jharanuM ghena caDyuM hoya tema pavanathI kaMpatuM hatuM. tenA thaDa pAse keTalAka marelA pakSIo paDyAM hatAM, tenI cAMcamAM arthakApelAM phaLo emane ema rahI gayelA hatA. keTalAka phaLo nIce paNa paDyA hatA, temAMthI eka mIThuM ane tAjuM phaLa laI ne khAdhuM. khAtAnI sAthe ja mArA aMgo blera mArI gayA. jANe loDhAnI khIlIothI jIbha khIlAI gaI hoya tema jIbha TUMkI paDI gaI. AMkhe pATo baMdhAI gayo. nAkanA devatA uThI gayA. kAna vhera mArI gayA. dhIme dhIme AkhA zarIramAM viSa phelAyuM. jANe ghena caDyuM hoya tema zarIra sthira rahI zakyuM nahIM, cakarI AvI eTale te ja jhADa taLe eka patthara para besI gaI.
Page #300
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5. priyano kuzaLapatra evAmAM to taraMgalekhA AvI pahoMcI. AvatAnI sAthe ja koI divasa nahIM ne mane to ughaDI lIdhI. ghAMTA pADI pADI meMNA mAravA lAgI--"alI tophAnI ! tuM ahIM kyAM AvI? tAre AvavAnuM kAma zuM hatuM ? tArUM ahIM koNa che ? A kubuddhi tane koNe sujADI ? jaMgalIonA pracArathI duSita A jaMgalamAM svacchaMda rIte ekalI pharatAM te munijanothIye zaramAI nahIM ? veraNa ! te to mane duniyAmAM cAvI karI. rastAmAM koI duSTa prANIe phADI khAdhI hota to huM kyAM jAta ? zuM thAta ? kayA tIrthamAM jaI e pApa dhota ? moI huM pApINI ja tArI sAthe kAM AvI ? have to huM zuM karuM ? kyAM jAuM ? kone kahuM ? tArI capaLatA zI rIte rokavI ? ghaNuMye dhyAna ApuM chuM toya koNa jANe kyAre tapovanamAMthI nIkaLI gaI ? RSionA manamAM mArI A bhUla kevI vasaze ? kulapati khIjaze to tene kaI rIte zAMta karavA ? ghUMTaNapara mAthuM mUkIne nIcuM joI nakAmI kema beThI cho? uThane, cAla AzramamAM, zIyaLavatI ! joyA tArA DhaMga." ema kahI mULamAMthI mAro hAtha pakaDyo. uThADIne thoDA pagalAM mahAmahenate mane dhadhaDAvI ne cAlavA lAgI. mArAmAMthI caitanya uDavA lAgyuM hatuM, Ama tema rAMTA jema tema paga paDavA lAgyA. te joI taraMgalekhA gabharANI, be bAkaLI thaI, pAchI mane jhADataLe besADI, ne rADo pADI pADI mane kahevA lAgI-"e malayasuMdarI ! o malayasuMdarI !! Ama
Page #301
--------------------------------------------------------------------------
________________ 218 kema thaI gaI cho ? bolAvuM chuM toya kema bolatI nathI ? blena! tane rIsa caDhI ke zuM ? bA ! mArA para te rIte hoya ? huM to tamArI cAkaraDI kahevAuM. gharabAra choDyA, pravAse AvI chuM, vanavAsanuM du:kha sahana karIne dubaLI paDI gaI chuM, mAtra tane joI najara Thare che, ne mArA para roSa hoya ! meM tAruM zuM bagADyuM che ? tArA vinA mAruM ahIM koNa che ? zuM tane Thapako ApuM chuM ? Amatema pharatAM tAre ADe AvuM chuM ? tArA bApAe mane zuM kahyuM che, te to saMbhAra. "taraMgalekhA ! malayAne sunI mukIza'mA ho, ne AdarathI tenI rakSA karaje." tethI mAre Ama karavuM paDe che. nahIM to mAre zuM ? huM zA mATe tene rokuM ? tAre phAve tema vartane, AjathI have tane du:khI nahIM karuM, le, basa." jevA tevA tenA zabdo sAMbhaLyA na sAMbhaLyA ne bhAna jatuM rahyuM, pachI zuM thayuM tenI mane khabara nathI. thoDI vAre jhera utaryuM, mana mukta thayuM, zarIramAM sustI bharAI gaI hatI. "taraMgalekhA ! mArA para kamaMDaLathI pANI kema chAMTe che ? huM svastha thaI chuM. mAruM du:kha gayuM che." ema kahI DusakA mukatAM mukatAM AMkha ughADI to divya lokanA makAnamAM kamaLanA pAMdaDAnI pathArI para huM beThI hatI, koI na hatuM. mane jaNAyuM ke "A vimAnamAM kamaLanA pAMdaDAnI pathArI para suvADI A khesa pagathI mAthA sudhI koIe mane oDhADela che. makAnanA jhALIyAnA chidromAMthI aMdara pANI dhIme dhIme cAlyuM AvatuM hatuM. huM vismayamAM paDI. "A lakkaDabhavana konuM ? ahIM mane koNe nAMkhI ?' ema tarkavitarka karatI besI rahI.
Page #302
--------------------------------------------------------------------------
________________ 219 pachI koI mANasa haze ema dhArI uThI ubhI thaI. pathArInI najIkanI nIsaraNI para thaI bhItI bhItI upale mALe caDhI. to koIpaNa jovAmAM na AvyuM paNa A adRSTapAra sarovAra vacce e lakkaDabhavanane taratuM joyuM. manamAM vicAra Avyo 'are A kaI jagyA ! peluM tapovana kyAM ! pelI tApasIo kyAM ! malaya parvata kyAM ! huM tyAM nathI ! taraMgalekhAye nathI ! A'to kaMI juduM ja jaNAya che !! basa, e ja, vAraMvAra bhinna bhinna jAtanA du:kho ApIne paNa pelo vidhi thAkato nathI, tema dharAtoye nathI, enI ja A badhI bAjI jaNAya che. nathI samajAtuM ke hajuM keTaluM pApanuM phaLa bhogavavAnuM bAkI haze ? kyAM kyAM javAnuM haze ? zI zI dayA thaze ? teTalo vakhata kuTuMbIothI vikhaTA rahevuM paDaze ? abhAgaNIne mota paNa AvatuM nathI. juone-samudra khAbocIyuM thayo ! gaLAphAMso puSpamALa thaI ! kiMpAkaphaLa rasAyaNa thayuM ! haze. gaI vAtano zoka zo ? paNa ahIMyA koI daitya rAkSasa ke jaMgalI mANasone hAtha na caDI javAya mATe munijananA snAnathI pavitra A jaLAzayamAM paDIne A duSTa zarIrano tyAga karI du:kha bhogavI lauM, eTale Avate bhave du:kha bhogavavuM na paDe. ema kahI pelA vastra vatI gAtaDI bAMdhavA lAgI. tene cheDe kaMIka bAMdhyuM hatuM, te choDyuM ne temAMthI eka tADapatranuM parabIDIyuM maLI AvyuM. te saMbhALathI ukelyuM. to temAM kaMIka lakheluM hatuM. bhInuM thavAthI keTalAka akSara barobara vaMcAtA na hatA toye eka eka akSara besADIne vAMcavA lAgI. 'svasti, mahArAjA caMdraketunA caraNarUpI sarojamAM bhaMgasamAna
Page #303
--------------------------------------------------------------------------
________________ 220 kumAra samaraketu, kAMcIpati kusumazekharanA vaMzarUpI kamaLa vanamAM zazIkaLA samAna malayasuMdarIne saprema sabahumAna potAnI Arogya vArtA kahI AnaMda pamADe che. suMdarI ! mane yAda che, barAbara yAda che, caMdrikArUpI amRtathI siMcAyela vAvanA retALa kinArA para tAro acAnaka meLApa thayo hato, te rAtrI. mArA A hastataLane dhanya che, jeNe saMvAhana prasaMge tArA zarIrano sparza anubhavyo hato. ahA ! te vakhatano nirjana bagIco, verelA hAthIdAMta jevI te vakhatanI pradoSa caMdrikA, te vakhatano jhINI rItIvALo dUdha jevo vAvAno kAMTho, tArA suvAthI gaurava pAmelI te vakhatanI kamaLanI pathArInA eka bhAgamAM besavAnuM subhAgya samudramAM paDyA pachInI vAta pUchavAmAM tarUM alpa paNa manomugdha guMjana ! A badhuM maratAM sudhI paNa bhUlavAno nathI. paNa zuM karUM ? dUra dezamAM raheThANa tArA samAgamamAM vighnabhUta che. paNa hradayathI to haMmeza pAse ja chuM ema jANaje. mAtra gADha AzleSapUrvaka baMdhusuMdarIne ATalI vijJapti karavI ucita dhArUM chuM-- (huM jAuM chuM jAuM chuM tyAM Avazo koI nahIM-kalApI.) baMdhusuMdarI ! suMdarI ! o ! vInavuM zuM huM tane, je vinavuM te te vidAre citraDuM mhArUM ja re ! baM0 1
Page #304
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2 2 1 hArI svavAre mAgadhothI yuddhanI ceSTA suNI, khuzI thayelA kAMcIrAjA pAsathI mAgI laI. baM0 2 hArI sakhI preme varIzuM ehavI IcchA thakI cAlyo gayo huM mUka bhAve, te same bolyo nahIM. baMne 3 sarve harAvyA zatru, toye, duSTa deve hA ! are ! hArI IcchA hRdayanI e pUrNa nA kIdhI khare !! baM) 4 jo ke mAruM to Ama thayuM che, to paNa devI malayasuMdarInI tabIyata barobara saMbhALa je." kAgaLa pUrepUro vAMcyo, jo ke pANIthI bhIMjAyelo hovAthI barobara vaMcAto nahIM hato chatAM paNa besADI besADIne vAMcyo. paNa vAraMvAra tapAsyo, ulaTA sulaTo pheravyo chatAM kyAMthI e patra Avyo ?" e na samajAyuM. jo ke huM atyaMta duHkhI hatI chatAM A patrathI jANe jIvavA IcchatI houM tema "mAro pati jIve che.' evA vicAre 1. zrutvAtyadbhUtamasmadAjilalitaM vaitAlikebhyaH prage prItAtkaJcInarAdhipAttava sakhIM prApyadaraprArthitAm / voDhAsmIti manorathaH sthagayatovAcyaM tadA yo'bhava bhAdhanyasya jite'pividviSi samedaivena saMpAditaH // 1 //
Page #305
--------------------------------------------------------------------------
________________ 222 AnaMdI AnaMdI banI gaI. "amArA bannenA samAgama sukho haju saMbhAre che." e vicAre AMkhe AMsunI dhAra cAlI. "are re ! sadgata thayelAno punaH meLApa durghaTa che.'' e vicAre nirAza thaI gaI, kAgaLa upara gaIkAlanA ja miti vAra (tithivAra) joI AzcaryamAM paDI. "mane chetaravA koIe A kapaTa nahIM karyuM hoya ?' evA vitarkomAM paDI. paNa jAti anubhava vinA A rIte lakhI zakAya nahIM. e vicAre AzAmAM Teko Apyo. paNa 'zarIra tyAga mATe AvuM pavitra sarovara kyAM maLaze ?'' ema vicAra karIne maraNano nizcaya karatI hatI. paraMtu mArI rakSA mATe ja teo pote baMdhusuMdarI pAse atyanta prArthanA kare che, mATe hAla to maraNa mulatavI rAkhavuM joIe.' AvA ane AvI jAtanA aneka tarka-vitarka, saMkalpa-vikalpa, AzA-nirAzAnA vicAro karUM chuM, tevAmAM peluM lAkaDAnuM makAna taratuM taratuM kinAre pahoMcyuM. huM temAMthI utarI, snAna karyuM, ISTadevanuM pUjana stavana karyuM, pachI kinAre eka jhADa nIce cintAmAM ne cintAmAM beThI.
Page #306
--------------------------------------------------------------------------
________________ 6. vaijayantI viplava evAmAM eka AdheDa strI phUla vINatI vINatI keTalIka dAsIo sAthe tyAM AvI. mArI najIka AvI oLakhatI hoya tema mArI sAme joI rahI. ane turata ja bolI uThI-"are! beTA malayA ! tuM kyAMthI ? A jaMgalamAM ekalI kema ? koNe tArI avadazA karI ? ratnAlaMkAra utarAvIne kayA duSTa buddhie tane A valkala paheravAnI pharaja pADI ? uTha uTha, dIkarI uTha. thoDIvAranI tArI A sakhIne bheTa ema karI mane potAne ubhI karI ne gaLe vaLagI paDI. tenA A AzvAsananAM vacano ane prItivALA hRdayathI huM ghaNI zAMti pAmI. huM yAda karavA lAgI "meM Ane kyAM joI che ? kyAM joI haze ?' ema vicAra karatAM yAda AvI gayuM"aho ! A to citralekhA !!" evAmAM vanamAM kolAhala thayo. temAM vetradhArIonAM avAja sAthe cAraNa vidyAdharIono jaya jaya nAda maLato hato. vana gAjI rahyuM hatuM. thoDIvAre strIonuM eka ToLuM najare paDyuM. temAM madhya bhAge eka kiMmatI chatra jaNAyuM. te maMdamaMda cAlatuM hatuM. tethI te oDhanAra maMdagatie cAlanAra haze ema anumAna thatuM hatuM. be bAjue cAmaro vIMjAtA hatA. talavAra sahita keTalIka strIo AjubAju cAlatI hatI. keTalIka vidyAdhara strIo bhinna bhinna prakAranI sevA uThAvatI hatI. e ToLAMnI nAyikA bIjA koI nahIM paNa dakSiNa zreNInA vidyAdhara cakravartI cakrasenanI paTarANI patralekhA hatA. te sarovaranA uttara kinArAthI amArI bhaNI page cAlIne AvatA hatA.
Page #307
--------------------------------------------------------------------------
________________ 224 "juo, A kevuM suMdara che ? are ! Ato juo." A prakAre sakhIo taLAva ane vananuM dazya batAvatI hatI, tevAmAM ubhA ubhA devIe ja pUchyuM-are ! "A konuM che ? jANo cho ?'' "devI ! kharI rIte to kaMI samajAtuM nathI paNa anumAnathI eTaluM to jaNAya che, ke-je mAgI lAvavA Ape kAle gaMdharvakane suvela parvata para rahelA pitA pAse mokalyo che. te ja A teNe ANeluM haricaMdananA lAkaDAnuM vimAna che. kemake tene jatI veLA be vastro InAmamAM ApyAM hatAM te A rahyA tevAne tevA." A prAkara kozarakSikA muktAvalI nAmanI bALIkA bolI. devIe te badhu dhyAnathI joyuM, ne zokapUrvaka bolyA"muktA ! badhuM tArA kahevA pramANe ja che. paNa zuM thayuM haze pelA bicArA gaMdharvakanuM ? e kaMI sUja paDe che ?" ema bolatA bolatA citralekhAnI pAse AvI pahoMcyA. mArI sAme joI rahyA, ne AzcaryathI dhIme dhIme pUchyuM-"sakhI ! A mAnya bAI koNa che ? tAro emanI sAthe paricaya kyAMthI ?" prazna sAthe ja tenI AMkhamAMthI azrudhArA cAlI, sALanA cheDAthI mahIM luchI nAkhI te 'citralekhA) bolI "devI ! huM abhAgaNI zuM kahuM ? devane ja pUchavuM joIe kAraNa ke A tamArA zarIra mAtrathI ja judI chatAM tamAreya A prazna pUchavAno vAro Avyo, te duSTa daivane lIdhe ja, ane teNe ja A kaSTamaya dazAmAM tene lAvI mukI che. ThIka, sAMbhaLo re A che ane tenI sAthe mArA pUrva paricaya thayo che te kahuM chuM "A to tame jANo ja cho ke-tamAre potAne gaMdharvadattA
Page #308
--------------------------------------------------------------------------
________________ 225 nAme daza varSanI vhena hatI. te suvela parvata para pitAne ghera AnaMdathI rahetI hatI. tenI janmasiddha jevI nRtyakaLA jovAnI IcchAne vaijantInagaramAM rahetA tenA mAtAmaha potAne ghera teDI gayA. daivayoge jItazatrue e zaherane ghero ghAlyo. teNe nirdaya rIte herAna karavAthI loko Ama tema nAsavA lAgyA. keTalIkavAra paraspara humalA thayA temAM sArAsArA subhaTo khapI gayA, sipAIo yamanA atithi thaI cUkyA, sainya vIkherAI gayuM, ghoDAo hAtha karyA, durdama hAthIo damI nAMkhyA, rAjabhaMDAra khoLI kADhyo, ane rAjakuTuMba AkuLavyAkuLa thaI gayuM. tevAmAM samarakelI nAmano aMtaHpurano nokara sAhasa karI kanyAntaHpuramAM peTho. tyAM gaMdharvadattA '"are ! mA !! o ! bApA !! ema bUma pADatI hatI tene tyAthI uMcakI AkAzamArge cAlavA lAgyo. tene suvelAcaLa pahoMcADavA dakSiNa tarapha te uDyo. tenA zarIramAM jakhama thayA hatA. tenI vyAdhithI te visAmo levA prazAntavaira nAmanA tApasonA AzramamAM utaryo. tene asAdhya vyAdhi jaNAyo. najIka maLelA kulapatine te kanyA soMpI, ne thoDI vAre te bicAro maraNa pAmyo. jyAre paropakArI pelo bhalo mANasa paraloka gayo eTale gaMdharvadattAnA duHkhanI avadhI thaI. tene kulapatie zAMta karI potAne Azrame teDI gayA. putrI pramANe tene pALIpoSIne moTI karI. jyAre te yuvatI thaI tyAre eka divase darzana karavA kAMcInA rAjA kusumazekhara AzramamAM AvyA, tene soMpI dIdhI. kAMcImAM AvI tenI sAthe gAMdharva lagna karyuM. ane tene paTTarANI banAvI. be cAra varSe tene eka putrI thaI, tenuM nAma malayasuMdarI pADavAmAM AvyuM. jyAre te yauvana pAmI, ane nRtyakaLAthI dezAntaramAM
Page #309
--------------------------------------------------------------------------
________________ 226 khyAti pAmI tyAre tene bIjI rAjakanyAo sAthe paMcazaila dvipe vidyAdharo rAtrI paDatAM laI gayA. tyAM ratnakuTa parvata para koI devatAe banAveluM zrImahAvIra jJAnezvaranuM maMdira che. mahAvIra prabhu Aso vadI 0)) ne divase nirvANa pAmyA che. te divasanI yAdagIrI mATe vidyAdharoe pAkSika utsava zarU karyo hato. tyAre kArataka suda-15ne divase meM tene utsavanI pUrNatAne dine joI. meM mArA hAthe zRMgAra paherAvyo ne teNe nRtyu karyuM. te ja malayasuMdarI.'' A vAta sAMbhaLI patralekhA mane bheTI paDyA. mane AMgaLIe vaLagADI mArA kuTuMbanA samAcAra pUchatA pUchatAM vidyAdharIo sAthe A jinamaMdire AvI pahoMcyAM. devArcA karI mane potAne ghera teDI javA bahu Agraha karyo. A jInAyatana joI mArUM mana ahIM ja rahevAnuM thavAthI meM kahyuM-'mAjI ! AvI avasthAmAM mane kuTuMbamAM rahevuM zobhe nahIM, keTalAka divasa sudhI mAre munikanyAvrata pALavAnuM che. A vana ja mAruM ghara che.'' meM ema kahyuM chatAM premane lIdhe teNe bahu Agraha karyo chatAM jyAre teNe mAro dRDha nizcaya joyo tyAre tene khAtrI thaI ke A koI rIte Avaze ja nahIM. tyAra pachI A traNa mALanA maThano vacalo mALa mane Apyo. ane A caturikAne mArI paricArikA tarIke soMpI pelA vimAnamAM ja besI vidyAdharIo sAthe zaheramAM gayA.
Page #310
--------------------------------------------------------------------------
________________ dazamo pariccheda 1. AzvAsana pelo kAgaLa vAMcI priyanA jIvitano nirNaya karI maravAno vicAra choDI daI bezarama huM tyArathI ahIM ja rahuM chuM. te guNanidhinA darzananI IcchAe bamaNI tapazcaryA karUM chuM. cittavRttino nirodha karUM chuM. iMdriyone vaza karUM chuM. savAramAM uThI A adraSTapAra sarovaramAM snAna karI saMdhyAnA devatAne ardhAMjali ApuM chuM. pachI A siddhAyatanamAM AvI mAre potAne hAthe abhiSeka (pakhANa-prakSAlana) karI zuddha citte bhagavAna nAbhinaMdananI kamaLo vatI pUjA karUM chuM. pUjA, sevA, bhAva, bhakti karyA pachI jagatpati prabhu sAme besI prazAMtavaira tapovananI tApasIoe zIkhavelA priya samAgama maMtrano jApa karUM chuM. valkala paheruM chuM, cAMdrAyaNAdi tapanA upavAsa vividha prakAre karUM chuM, tIrthayAtrA karavA AvelA thAkyA pAkyA, ne bhUkhyA atithIone zAka, phaLa, mULa vagerethI satkAruM chuM, ane koI vakhate teoe ApelA vagaDAu annathI AjIvikA calAvuM chuM. rAtre Dila bhUmimAM (zuddha bhUmi) aisI parama vairAgyathI AkhA jagatane duHkhadAvAnaLathI saLagatuM jotI hatI. kuTuMbIone maLavAno Agraha choDI detI hatI, viSayobhoga upara dveSa karatI
Page #311
--------------------------------------------------------------------------
________________ 228 hatI, jIvavAnI AzA choDI detI hatI, mitranA samAgamamAM spRhA rAkhatI nahIM, saMyoganuM pariNAma viyoga, karyA karmanuM avazya bhogavavApaNuM, karmazakti sAme thavAnI azakti, snehanI duHkha devAnI Teva, saMsAranI asAratA, vilAsInI virasatA, kAraNa vagere nasIbanuM phuTavuM, nasIba pheravI zakAtuM nathI, samayanI balihArI, prANIyonI anAthatA. anAsakta mANasonuM puNyazALIpaNuM, dharmiSTha jIvonI dhanyatA, A vagere bhAvono vicAra karatI karatI hAla to jyAM sudhI yamarAjanI dRSTie nathI caDI tyAM sudhI dahADA vitAvuM chuM." ema kahI te ekAeka cUpa thaI gaI. chevaTe uddhaka karAvanAruM tenuM carita sAMbhaLI huM bahu ja dilagIra thayo, ne manamAM vicAra karyo. "ahA ! vidhi vidhi! tuM pUrvakRta karmano vipAka batAvyA vinA raheto ja nathI, yama tArI zaktino pratikAra thaI zake tema che ja nahIM, bhavitavyatA ! tArI gati asmalita che, ahA ! AvA je uttama rAjakuLamAM janmelA, suMdara lakSaNothI aMkita dehalatAvALA, haMmezA nIti mArga ja cAlavAvALA, zAMtyAdi guNothI vibhUSita, AvI manohara AkRtivALA, tene paNa AvA du:kha AvI paDe che, aho ! vidhi ! zuM tArI vicitratA ?' Ama vicAra karI thoDIvAre meM kahyuM malayasuMdarI ! zA mATe tArA nirdoSa AtmAne kaSTa Ape che ? viSAda na kara, kheda na kara, kRtAntane Thapako na Apa, karmane doSa zA mATe de che ? A saMsArarUpa nATakazALAmAM
Page #312
--------------------------------------------------------------------------
________________ 229 avatAra pAmIne svabhAvathI nirmaLa chatAM A prANIne eka ja janmamAM paNa dazAne vaza thaI dIpAMkuranI peThe aneka prakAranA anubhavo karavA paDe che. zuM tuM nathI jANatI ? ke-sArA kuLamAM janmyA chatAM nirAMte purepuruM sukha bhogavI zakato nathI, asaMkhya parivAravALo hovA chatAM kSaNavAramAM ekalo thaI Ama tema bhaTake che, nirAza thayo hoya chatAM akasmAtuM apUrva vastu prApta karI le che, ISTa vastu prApta thaI hoya chatAM kSaNavAramAM hAtha ghasato thaI jAya che. apratividheya virahI thayo hoya chatAM pharIthI ISTa meLave che, nirogI chatAM maraNAMta kASTa pAme che, maraNAMta kaSTa pAmIne sAjo tAjo thaI jAya che. to amRtamaya ane viSamaya A saMsAranuM svarUpa jANatA chatAM, AvI vastu sthiti jANavA chatAM kema kheda kare che ? are tuM ja kahe-"deva ho ke manuSya ho paNa koInI sadA sarvakALa eka ja avasthA rahI che ? kyo bhAgyazALI prathama sukha bhogavIne pAchaLathI duHkha pAmyo nathI ? mATe malayasuMdarI ! dharma rAkha, hRdayamAM saMtoSa rAkha, have tArA du:khanA dahADA javA beThA che, zunyasiddhAyatananI sevA phaLI che, maMtrajApa karavAno have vakhata puro thavA Avyo che, virasa nirasa phaLAhAra phaLa ApavA taiyAra thayo che, janmathI mAMDIne pALeluM pAtivratya have jAgRta thayuM che, dirdhAyu tAro jIviteza sukhI che, tamArA baMnenA prathama darzana pachInI tenI badhI vAta mane ja pucha ne, "dakSiNa samudramAM jinaprAsAdanA killA parathI hoDImAM tane je rIte joI kAMcImAM ardhI rAtre bahAra nIkaLIne jevI rIte yuddha karyuM, zastra vinAno karIne jevI rIte zatrune jItyo, hArI gayelA zatrue jevI rIte kSaNavAra
Page #313
--------------------------------------------------------------------------
________________ 230 mUchamAM nAMkhI dIdho, je rIte dIrghanidrA teNe bhogavI, ane je sthaLe jaIne tamane yAda karatAM du:khamAM divaso gALyA, ane potAnA kuzaLa samAcAra patra lakhIne tamane ApavA jenA hAthamAM Apyo, A badhuM huM jANuM chuM. mAtra tamAro ane emano meLApa kyAre ane kaI rIte thaze, te huM jANI zakato nathI." A mArI vAta sAMbhaLI te jANe svargIya sukha bhogavatI hoya tema parama AnaMda pAmI, ghaNA vakhatathI dUra nAsI gayelo kaMdarpa dhIme dhIme te kaSTa samAgamosukAnI pAse AvavA lAgyo. tenuM lAvaNya bamaNuM vadhI gayuM, harSita locanavALuM vadanazatapatra praphulIta thayuM, AnaMdAzrue AMkhanuM aMjana dhoI nAkhyuM, stanAvaraNabhUta valkala dUra karAvavA sonAnA curNa jevo romAMca cAre tarapha khaDo thayo. aMga kaMpavA lAgyuM, harSa chupAvavA IcchatI hoya tema, te vakhate hRdayamAM peThelI ratinA nUpuranA raNaraNa avAjanuM anukaraNa karatI dhIme dhIme mane kahevA lAgI kumAra ! tamArI sAthe emane samAgama che evuM jANavAthI zuM ? te bhale tyAM ja rahyA, tene lIdhe meM bahu duHkha bhogavyuM, ane bhogavIza. mAtra kAmadevanI mAphaka jIvatA che ema jANIne rati peThe huM kRtArtha thaI, emAM badhue maLI cukyuM. e bhale dUra rahyA ane cirakALa sudhI duniyAnA sukha bhogave, ane huM to ahIM ja A subhAgya prApta thayelA pahADa para vratopAsa karIza. valkalo paherIza, kaMdamULa khAIza, bhagavAnanI trikALa pUjA karIza, ne mAro janma puro karIza, mane have mArI to ciMtA ja nathI, paNa mAtra ATalI ciMtA thAya che ke--mArA jevA niHsnehI ne kaThora hRdayanA vanavAsIne paNa Apa kSaNavAranA paricayathI parama prIti Apo cho to haMmeza jenuM premathI lAlana karyuM che, jeNe
Page #314
--------------------------------------------------------------------------
________________ 231 kadI Apano viyoga sahana karyo nathI, te tamArA sainyamAM rahelAonI ApanA viyogathI zI dazA thaI haze ? ApanA apahAranI vAta sAMbhaLIne parama vAtsalya dharAvanArA ApanA vaDilonI zI dazA thaze ? e phATI jatA komaLa hRdayane teo kaI rIte jArI rAkhaze ?" hasIne avajJApUrvaka meM kahyuM "malayasuMdarI ! hRdaya ghaNuM baLI jatuM hoya chatAM buddhimAna mANase teno ja vicAra karavo joIe ke je kAma banI zake tevuM hoya, A azakya vAtano vicAra karavAthI paNa mAtra hRdayane to kleza ja che." mala0-"kumAra ! emAM zuM azakya che ? eka patra mokalavAthI A kAma banI zake tema che. ane mane paNa ThIka lAge che. paNa daivajoge ahIM hAla koI pakSIye nathI ke je AkAzamArga tamAro saMdezo pahoMcADe." ema vAta karatI hatI tevAmAM kamalavanamAMthI eka suMdara AkRtivALo popaTa bahAra Avyo ne nirbhaya rIte kahevA lAgyo"mahAbhAge ! zA mATe kheda kare che ? A huM pakSIrUpe nabhaththara Avyo, batAva mAre zuM karavuM ?" A pramANe popaTanuM bolavuM sAMbhaLI AzcaryamAM paDelI malayasuMdarIe jarA hasIne mArI sAme joyuM. meM tenI sAme joI vicAryuM ke "A popaTa to nathI, kAMI jAta judI che." pachI eka tADapatra para sonAnA rasanI zAhIthI sArA akSare patra lakhI, tene Apyo, ne kahyuM - "aho ! mahAtmAnuM zkarAja ! svabhAvathI amAro pakSapAta karanAra, prasanna mukha
Page #315
--------------------------------------------------------------------------
________________ 232 ane vinayavAna tamArI AgaLa atizaya vistArathI upacAra vacano kahevA e kevaLa mUrkhatA ja che, tethI mAre je kahevAnuM che, te TuMkamAM ja kahI dauM chuM-A parvatanI dakSiNa dizA tarapha- "je rastAnI mane mAluma nathI, te raste thaI zrApano vicAra karyA vinA kAmarUpa dezamAM lohitya nadI (brahmaputrA) ne kAMThe jyAM mArA sainyano paDAva che. tyAM mArA senApati kamaLaguptane A patra gupta rIte jaldI pahoMcADazo.' '"jevo hukama." kahI cAMcamAM parabIDIyuM leto ekadama AkAzamAM uDI gayo. popaTa dakSiNa dizA tarapha uDI gayo eTale meM kahyuM'malayasuMdarI ! zuM A popaTa sAthe tamAre paricaya che ? jethI A bolatAnI sAthe ja AvIne paricita mANasa mAphaka hukamanI yAcanA karavA lAgyo.'' mala0-'kumAra ! bIjI sarva vAtonI ciMtA choDelI hovAthI A jaMgalamAM mAro samAna vaya, vijJAnavALA manuSya sAthe paNa paricaya nathI, to pachI pakSI sAthenA paricayanI to vAta ja zI karavI ? huM to hammeza mArA ja kAmamAM lAgelI houM chuM. A pakSI meM Aja pahelavahelo ja joyo che.'' ema kahI AkAza taLa tarapha joI saMdhyAkRtya karavA te vAvanA kinArA parathI uThI ubhI thaI.
Page #316
--------------------------------------------------------------------------
________________ (2. premAkura) evAmAM dhIme dhIme sUryadeva astAcaLa tarapha potAnA biMbane laI gayA. aMdhakAra rAkSase jagatane gaLI javA moM phADyuM ne gaLavAno AraMbha karyo. mAtra tArAothI dizAnuM puSpanI sugaMdhathI vRkSonuM, avAjathI pazuonuM, cAlavAthI rastAnuM jJAna thatuM hatuM. eka prahara vityo, sAyaMtana kriyA pUrI thaI, gurujanane dUrathI ja namaskAra karyA. caMdramaMDaLa udaya pAmI cukyuM hatuM. tyAre maThanI agAzI para huM gayo. agAzImAM Ama tema pharato hato ane cAre tarapha sRSTIsauMdarya nihALato hato. divya auSadhiono prakAza vananA kacchomAM phelAI rahyo hato. caMdrakAnta pattharamAMthI vahI nIkaLelA jharaNono kalakala nAda AnaMda Apato hato. IdunI prabhAthI ekazRMga girino eka bhAga ujjavaLa jaNAto hato. A joI mane bahu ja AnaMda thayo. pachI malayasuMdarInI sAMdhya kRtyathI paravArI eTale huM tenI pAse gayo. maMDapanA AMgaNAMmAMthI dhuLa kADhI nAkhI hatI. ne pANI chAMTI dIdhuM hatuM. malayasuMdarI kAntanA kuzaLa samAcAra sAMbhaLyA tethI zAnta citte dhoLelA rUperI oTalA para beThI hatI. huM thoDeka dUra pATalA para beTho tevAmAM caturikAe AvIne kahyuM "bA ! vAhana ubhA rAkhIne cArAyaNa nAmano kaMcukI keTalAka mANaso sAthe bahAra ubho che, ne kahe che ke tilakamaMjarIne zarIre asukha che, tethI malayasuMdarIne teDavA Avyo chuM."
Page #317
--------------------------------------------------------------------------
________________ ra34 A sAMbhaLI gabharATamAM draviDarAja tanayAe pUchyuM"alI ! jANe che tuM enA zarIre asukhanuM kAraNa ? kAle ja mArI pAsethI gaI tyAre to AyuSyamatIne kAMIye nahotuM." caturikA -"bA ! huMye barAbara nathI jANatI. to paNa dIThuM-sAMbhaLyuM te huM kahuM-"kAle sarovara kinArAnA vanamAM huM gaI hatI. thoDA phula vINI devArcA karI tamAre mATe phaLa mULa laIne AvavA nIkaLI hatI tevAmAM tamArI pAsethI uThelA tilakamaMjarI parivAra sahita hAthaNI para besI te tyAM AvyA. suMvALI retIvALA pradeza pAse AvIne vAhanathI utaryA. ne dareka sakhIo ramavA lAgI. koIe haricaMdana vRkSanI DALe hIMcakA bAMdhyA. koIe jhADanI chAlomAMthI kADhIne kapUranuM curNa (pAuDara) zarIre lagADyuM. koIe kAnanuM AbhUSaNa banAvavA lavIMganA pAMdaDA toDyA. keTalIka kinArA paranI chIpomAMthI motI kADhIne jugaTu ramavA beThI. ane tilakamaMjarI dhImI cAle, dhIme dhIme pagale komaLa karavaDe divya latAonA puSpo umaLakAthI cUMTavA lAgI. puSpa vINatI vINatI Ama tema pharatI hatI, pharatAM pharatA eka elacInAM mAMDavAmAM gaI. aMdara peThI tevAmAM ekAeka vajathI aMjanazala tuTyo ke zuM ? palaya kALanA meghanI garjanA jevI garjanA karato eka moTo hAthI AkAzamAMthI sarovaramAM paDyo. paDatAnI sAthe sarovaramAMthI pANI uchaLyuM ne kinArA paranA badhA vRkSo nAhI rahyAM. cAre tarapha araNyamAM bhaya vyApI gayo. bhayabhIta thayelI saghaLI yuvatIo koI jhADataLe, koI latAnI ghaTAmAM koI parvatanI guphAmAM jhaTapaTa chupAI gaI. thoDI vAre bhaya ocho thayo, pakSIo uDIne potapotAnA mALA bhegA thaI gayA, tyAre devI tilakamaMjarI pelA latAmaMDapa
Page #318
--------------------------------------------------------------------------
________________ 235 taraphathI bahAra nIkaLyA. gAtronI prabhAthI AkhuM vana prakAzita thaI gayuM, alaMkAronA raNajhaNATathI AkhA vanamAM raNajhaNATa thaI rahyo. lajjAvanata mukhe thoDA pagalAM cAlI tamAla tarU nIce visAmo lIdho. visAmo lIdhA bAda zvAsa dhImo paDyo, parasevAthI nitaMba sthala para coMTI gayeluM vastra ThIka karI caNIyAnuM nADuM barAbara pharIthI bAMdhI lIdhuM. vilakSaNa chaTAthI be hAtha uMcA karI manogamya rIte pAchaLavALI DhIlo paDI gayelo coTalo barobara bAMdhyo. bAMdhatAM bAMdhatAM velAone AMtare rahI chidromAMthI kaMThanALa vALI vALI kaMIka jotA hatA. thoDIvAra pachI ALasa maraDI, bagAsuM khAdhuM, AMkhamAM pANInA biMduo AvI gayAM. pharIthI te latAmaMDapa jovA javAnuM mana thayuM haze, tethI phUla vINavAnA bahAnAthI mArgamAMnI velIo pAse thaIne tyAM pahoMcI gayA, bAraNe ubhA rahyA. thoDIvAra ubhA rahI AjubAjunA jhADanA jhaMDomAM Ama tema udvigna mane pharavA lAgyA. thoDIvAra pachI eka uMcI bhekhaDa para caDI cAre tarapha dhArI dhArIne dUra sudhI jovA lAgyA. mane vicAra thayo-"are ! A ekalI kema Amatema bhamatA haze ? zuM bhUlI gayA haze ? kaMI gumAvyuM haze ? zuM zodhatA haze ? hAthInA bhayathI judI paDI gayelI sakhIone zodhatA haze ? paNa RSionA paNa tapa mukAve evI A hRdayahAri ceSTAo madananA unmAda sivAya saMbhavatI nathI. tethI rUpe karI trijagatavijetA koI lAvamAna purUSe prathama darzana ApI, pachI chupAI jaI chetarI bhoLavI jaNAya che." huM ema vicAra karatI hatI tevAmAM badho parivAra tene viMTaLAI vaLyo. muzkelIe samajAvIne tene anicchAe ghera laI gayA.
Page #319
--------------------------------------------------------------------------
________________ 236 ghera jaIne paNa turata pathArImAM paDyA. bhojananI vAta karatA nathI, ziziropacAra karavAnuMye kahetA nathI, sakhIonI sAme jotIye nathI, pUchavA chatAM asukhanuM kAraNeya kahetA nathI, cittajJone paNa mUrkha mAnI beThA che, mIThImIThI vAto karIe toye khIje che. mAtra je A taLAvethI Avyo hoya te tarapha javAno hoya, je tyAMnI hakIkata kaheto hoya, tyAM javA mATe preraNA karato hoya, tene ja pAse bolAve, tene ja pAse besADe, tenI ja vAta sAMbhaLe.'' AvI tenI kAla roja dazA hatI.'' nirbhayapaNe malayasuMdarI bolI- jo ema hoya, to temAM kAMI nathI. e to alpa vyAdhi che. tyAre have tyAM jaIne nakAmo vakhata gumAvavAnI jarUra nathI. tuM uTha, cArAyaNane ravAne karI de, tuM paNa jA, ane mArI vatI ATaluM kaheje- "Aje zAsrapAradazvA, kaLAkuzaLa, kumAra harIvAhana, ke jenA pitA mArA pitAne paNa mAnya che. te ayodhyApati rAjA meghavAhananA putra, dezAvarathI ahIM AvI caDela tene Aja savAre meM jinamaMdiramAM joyA hatA. svabhAvathI ja svaccha hRdayavALA te mArA AgrahathI Ajano divasa TakyA che-mArA mahemAna thayA che. to AgrahapUrvaka ghera lAvIne 52ma baMdhutUlya tene ahIM ekalA mukIne zI rIte AvuM ? ema AvavuM ucita ja nathI. ane vicAra karIne ja huM AvI nathI, tethI mAre mAthe niHsnehatAno doSa mUkIta nA.''
Page #320
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 3. tAMbUla pradAna che caturikA gaI, malayasuMdarIe prastAva karI potAnI bAlyAvasthA, samudra vaccenA parvata paranA banAvo, RSionA AzramomAM vAsa vagere vagere potAnA sukhanI vAta ghaNI karI hRdaya halakuM karyuM. avasara thayo eTale uThI, ubhI thaI. vacale mALe jaI potAnI pathArImAM sutI. huM paNa caMdrakAnta pattharanA maMDapamAM jaI eka vistRta zilA para keTalAka kalpavRkSanA pAtronI pathArI tarapha cAlyo gayo. eka moTA oTalA para puSpamALAonI gAdalIpara beTho. caturikA pathArI pAse beThI beThI mArI pagacaMpI karatI hatI. teno komaLa kara sparza mITho lAgato hato. pagacaMpI karatAM tenA valayono manohara kaNakaNATa thato hato. saMvAhana (pagacaMpI) karavAmAM catura caturikAe kahelA tilakamaMjarInA madonmAdathI mane potAne mAre viSe ja bahumAna utpanna karyuM hatuM. caturikA pagacaMpI karatI hatI, mArA manamAM vicArazreNI vahyuM jatI hatI, are ! hRdaya ! have zA sarU herAna thAya che ? have kema lAMbA vakhatano kheda choDatuM nathI ? basa, have to parama saMtoSI thA. citramAM paNa jenA rUpano leza bhAga joI tevA prakAranI vihvaLatA pAmyuM hatuM, jenI abhilASAe aneka saMkalpa vikalpa karIne TuMkI chatAM so varasa jevaDI unALAnI rAtrIo pathArImAM ALoTI ALoTI pUrI karI hatI, jene meLavavAnI AzAe roja mahelanI agAzI para caDI caDI gaMdharvakanI rAha utsuka thaI
Page #321
--------------------------------------------------------------------------
________________ 238 joI hatI, jenA smaraNathI madanabhANanA jhapATAmAM AvyA chatAM dhairyathI atyanta bhayaMkara varSARRtuno samaya vItADyo. jenA darzananI AzAe gharabAra choDI dUra dezAvara pravAsa mATe nIkaLavuM paDyuM. zikAranI anicchA chatAM jenA virahamAM vinoda mATe vINAvAdanovinoda svIkAravo paDyo. jenI pAse javAnI IcchAe pAcho vALavAnI zakti chatAM uttara dizA tarapha AkAza mArge uDatA hAthIne e tarapha javA ja dIdho. jenApara Asakta hRdaya hatuM tene ja sarovara kinAre latAmaMDapamAM joI, chatAM nispRhabhAve 'A koI bIjI rAjakanyA haze' ema dhArI choDIne cAlyo gayo. pAchaLathI anumAna pramANe nizcaya karI tene zodhavA Akho divasa bhaTakyA karyuM. jhADa nIce pathArImAM jenA saMbaMdhI AkhI rAta vicAro karyA, te ja devI tilakamaMjarI have tArA jIvananI vidhAtrI thaI che. te levA yogya lAbha lIdho che, janmavattA meLavI che, ciMtAno bojo utArI nAMkhyo che. have svataMtra che. to paNa ATaluM tArI pAse mAMgI lauM chuM-'capaLatA choDI daI, Idriyono tiraskAra karI, cakSuonA adhikAra bahAra jaI, nAgarikano AcAra svIkArI, paMcabANanI capaLatA aTakAvI, o hRdaya ! tevI rIte vartaje ke jethI karIne prathama darzane ja dhairyazIla chatAMye AjubAjunA catura lokonI najare hAMsIpAtra na thAuM !!'' ema vicAra karatAM karatAM keTalA pahora vityA te jaNAyuM nahIM, chevaTe te ziyALAnI rAta lAMbI chatAM jaldI pUrI thaI gaI. prAtaHkALa thayo. evAmAM mArApara prIti rAkhatA hoya evA koI divya purUSe paradezI maMgaLa pAThaka pramANe nIcenuM (kulaka) bolyA
Page #322
--------------------------------------------------------------------------
________________ 239 "moTuM moTuM sarva dekhAya heluM, choTuM choTuM tALuM chupAya heluM, pAkuM pAkuM padma khIleja heluM, nIce nIce dhvAnta cAle ja heluM. 1 (zAlinI chaMda:) he rAjan have nidrAmAMthI jAgRta thAo." "aho ! prAta:kALa thayo !" ema kahI uThyo, ne adepAra sarovare gayo. tyAM Avazyavidhi karI, snAna karyuM. thoDAM kamaLa puSpo laI teja inAyatanamAM gayo. bhagavAna AdinAthanI bhAvabhaktithI vidhipUrvaka pUjA-stavanA karI. ekaMdare kula prAtaHkRtyathI paravArI malayasuMdarI pAse thoDeka dUra jaI beTho. tevAmAM to hasatI hasatI caturIkA AvI, ne dhIme rahI kahevA lAgI-kumAra ! tamArA guNo sAMbhaLI Azcaryacakita tilakamaMjarI Aja A vakhate ja ahIM AvanAra che. tethI Apa kalyANamUrtine hAla thoDo vakhata ahIM ja besavA vinaMtI che." e ema vAta karatI hatI tevAmAM vAjIMtro saMbhaLAyA. manuSyono kolAhala saMbhaLAyo. dhoLA svaccha chatro jaNAyAM. AkAzamAM sonerI dhajAo pharakavA lAgI. vArAMganAonA divya aMgarAgano parimala dizAomAM vyApta thaI gayo. te hAthaNI para beThI hatI, daza dizAomAM dehaprabhA vistAratI hatI, zarIre navapallavo mUkyA hatA, be bAjue cAmaro vIMjAtA hatA. dhIme dhIme AkAzamAMthI nIce utarI, vAhana parathI utarI, vidyAdharIo AjubAju AvI hAjara thaI gaI. teo sAthe amArA tarapha
Page #323
--------------------------------------------------------------------------
________________ 24) AvavA lAgI. AvI ekITaze mane saMtoSapUrvaka joI malayasuMdarInI bAjumAM beThI. te beThI, tenuM jANe pAna karatI hoyanI, tene jANe khoLAmAM besADavA IcchatI hoyanI, gADha AliMgana ApavA IcchatI hoyanI, snehALa cakSuthI khuba joI, pIThapara vAraMvAra hAtha pheravI malayasuMdarIe sakheda pUchyuM "priya sakhI ! eka divasamAM ja tane A zuM thaI gayuM? kahe to, tane AvuM asukha zAthI thayuM ? pAchuM kAraNa vinA zAMta paNa kema thatha gayuM ? ane savAranA pahoramAM ja bIjuM kAma choDIne ahIM AvavAnuM kema thayuM ?" ema kahI mArI sAme joyuM. jyAre teNe uttara na Apyo eTale pharIthI malayasuMdarI ene kahevA lAgI tilakamaMjarI ! A tarapha jarA vizeSa AdarathI jo. te ja A bharatAdhanA rAjA meghavAhananA prathama putra kumAra harivAhana jeNe sakaLa kaLAo prApta karI che, ane jeno svabhAva caMdra jevo amRtamaya che." teNe turata ja lIlApUrvaka mArA tarapha joyuM, ne jANe kusumabANanI bANAvaLI, jANe zRMgAra sAgaramAM pharanArI sapharI, jANe lAvaNya caMdrodayanI digantone dhoLanArI jyotsanA, rAgAgninI jANe ulkA, yauvana yuvarAjanI savibhramabhUlepapUrvakanI jANe AjJA, harSathI mIMcAyelI, vismayathI vikasita, abhilASAe prerelI, lajAe viSama karelI, jANe amRtavRSTi, sukhanI vRSTi, evI aMta:karaNanI prItinI sAkSI pUranArI kaTAkSadaSTi mArA para choDI.
Page #324
--------------------------------------------------------------------------
________________ 241 tenuM hRdaya kaLI jatI jANe bIjuM hRdaya hoyanI tevI bALasakhI, rUpa vaye samAna mRgAMkalekhAe malayasuMdarIne hasatAM hasatAM kahyuM "bA, Ape kahyuM te barAbara che, kumAra 'amRtamaya' te amRtamaya ja che, kharekhara amRtamaya ja che, caturakAnA mukhathI mahAbhAganA nAmAkSaro sAMbhaLatAMnI sAthe benano aMtaHsaMtApa kyAMyano kyAMya nAzI gayo.'' malayasuMdarI-(jarA hasIne) mRgAMkalekhA ! emAM navAI zI ? kemake mahAtmAono mahimA aciMtya hoya che.'' tilakamaMjarI sheja gabharAI, nIcuM joI gaI. pachI AkAra gopavyo, bhayano tyAga karyo, dhairya dhAraNa karyuM, ceSTAo dUra karI, manasija (kAmadeva) nA ullAso chUpAvyA, potAnI mahattAno vicAra karyo ne ucitAcArano vicAra karI samatolapaNuM pAchuM hAtha dharyuM. tAMbUladAyikAnA hAthamAMthI komaLa karakamaLamAM tAMbUla laI jarA hAtha trAMso laMbAvI potAne hAthe ja mArA hAthamAM ApyuM.
Page #325
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 4. rathanupUra cakravAlanagaramAM praveza ] tene ucitAcAra pALatI joI atyaMta harSamAM AvI jaI malayasuMdarIe mane kahyuM "kumAra ! vatsA tilakamaMjarI sakaLa vidyAdharomAM sarva kaLA nipuNa che, ane jayapatAka prApta karI che. jo kautuka hoya, to citrakaLA, saMgIta, nATya, abhinaya, nRtya, saMgItazAstra, lepavidhi, patracheda ane bIjI paNa aneka vidyAmAnahariNI kaLAonA saMbaMdhamAM kaMI prazna karavo hoya to karo. kaMI pucho. tamArA banneno paraspara vArtAlApa sAMbhaLI thoDIvAra huMye nivRttisukha pAmuM." meM kahyuM - "kAMcirAjatana ! haju devI mArI cittavRttithI ajANa che, aparicita sAthe prastuta vicAra kema karI zakAya ? duniyAmAM ApaNe joIe chIe ke sAmAnya mANasa paNa jo aparicita hoya to prathama to sAmue joto nathI. sobata Icchato nathI, potAne tyAM rokavA mATe bahu Agraha karato nathI, vAta sAMbhaLato nathI, tema javAba paNa Apato nathI, to pachI jeo samRddhimAna che tenI to vAta ja zI karavI ? mATe jo kadAca teo mAnyavara vimAnArUDha thaI AkAzamArge vihAra karavA nIkaLa, dakSiNa dizAnA zaNagAra trikUTa malaya vagere parvato para vihAra karavA jAya, dakSiNa samudranA kinArAnA havAkhAvAnA sthaLomAM kIDA karavA nIkaLe, te sivAya bIjA bIjA ramya sthaLomAM krIDA karI pAchA vaLatAM nagarI jovAnI IcchAthI, zakrAvatAra tIrthane vaMdana karavAnA bhAvathI, cakSu AgaLa
Page #326
--------------------------------------------------------------------------
________________ 243 jhaLAMjhaLAM thaI rahelI ayodhyA nagarImAM padhAraze, bahAra bagIcAmAM utaryA haze, tyAM paroNAgata karavA huM doDI jaIza, aho ! AmanI sAthe pahelAMno thoDo paricaya che' ema dhArI amArI sAthe oLakhANa rAkhaze, pAse jatAM mUkha chupAvI avagaNanA karaze nahIM, vArtAlApamAM javAba ApI bhAgyazALI karaze, cAla vAtacIta choDI daI bIje dhyAna nahIM Ape, to te vakhate paricaya vadhatAM avasare mArI buddhi anusAra kaMIka pUchIza. hAla to prathama meLApa che, vaLI huM svadeza tarapha javA utsuka chuM, eTale pharIthI meLApa thAya eTalI ja mAtra AzA rAkhI bIjuM kaMIpaNa bolavuM ucita dhArato nathI." mArA A zabdo sAMbhaLI, jANe potAnA prathamanA bhoLA vartanathI zaramAtI hoya, pharI darzananA praznathI bhaya pAmI hoya, tema ekadama ubhI thaI. maMdiranA maMDapamAM thoDIvAra pharIne keTalIka sakhIo sAthe caturikAe batAvela raste maThane upale mALe caDI, mArI sAme joI mANikya zilAtaMbhone pariraMbha ApatI hatI, zRMgArika subhASito saMbhaLAya tevI rIte vAMcatI hatI, vidyAdhara pakSIo ane pazuonA mithuno bhIMto para ALekhatI hatI, tALI vagADI bhrakSepa karI mayUrone nacAvatI hatI, kaMIka vAta vadhArIne mArI zItaLa pallava zayAnI caturikA vakhANa karatI hatI, te (zayA upara) upahAsya karatI hatI, gavAkSonI bakholomAM kopAviSTa pArevIone manAvatA chAgaTA pArevAone AMgaLInA yaMtrathI motInA DhephAM vatI mAratI hatI, ceTIonA gaLAmAMthI maNimuktAnA nAbhi sudhI laTakatA lAMbA hAro kaThIna ane moTA stanavALI pUtaLIonA gaLAmAM baLAtkAra paherAvatI hatI.
Page #327
--------------------------------------------------------------------------
________________ 244 sakhIonA vALo hasatAM hasatAM saraLa aMgulIthI kuTila banAvatI hatI. hAsyapUrvaka rUdana karatI paricArikAonA daMta chaMdovALA oSTha para caMdanano lepa karAvatI hatI. parijanone ramADavA AgaLa dharelA potAnA kuTuMbIonA bALakonI haDapacI be AMgaLI vatI uMcI karI saMbhaLAya tema cuMbana karatI potAnA mukhamAMthI pAna tenA mukhamAM mUkatI hatI. daDAnI ramatamAM prasaMge prasaMge DhIlo nahIM chatAM mugaTano toro barAbara khosatI hatI, ne bhUjamULa tathA stanataTa vAraMvAra dekhADatI hatI. kaMTALI gayelI ricArikAonI vinaMtIthI ane sakhIonA AgrahathI thoDIvAre nIce utarI malayasuMdarI pAse AvI beThI. vRddhAoe vAraMvAra kahyuM eTale kaMTALIne ubhI thaI maMdamaMda gatie ghera javA nIkaLI. te parivAra sahita gaI, keTalAka pagalAM gaI haze tevAmAM maMdurA nAmanI dvArapAlikA satvara pAchI vaLI malayasuMdarI pAse gaI, ne kahyuM: 'bA, tilakabA hAtha joDI Apane vinave che,-"Aje Apa zaheramAM padhArI mArUM ghara pavitra karazo, ane kumArane paNa sAthe letA Avazo, eTalo mArA para anugraha karazo.' malayasuMdarI thoDIvAra vicAramAM paDI gaI, nIce joI rahI, zuM karavuM te sUjhyuM nahIM, chevaTe bolI- "maMdurA ! mArA jevA phaLamULa khAvAvALAne rAjya mahAlayomAM javuM ucita nathI. kumAra bhale Ave, sakhAe kareluM Atithya svIkAre.' ema kahI tene visarjana karI.
Page #328
--------------------------------------------------------------------------
________________ 245 te gaI, tevAmAM thoDA parivAra sahita mRgAMkalekhA AvI ne utAvaLe utAvaLe kahevA lAgI malayAbA ! ucitAnucitano vicAra have javA do. uTho jaldI, badhI vidyAdhara kumArIo ubhA rahevAthI kaMTALI gaI che, devI to bAraNe thAMbhalo pakaDIne ubhA che. ne tamArI rAha jue che. ane kahe che ke "jyAM sudhI Apa AryA padhArazo nahIM tyAM sudhI huM ahIMthI javAnI ja nathI." malayasuMdarI-"mRgAMkalekhA ! have huM kaMI kahI zakuM tema nathI. cAlo, ema karavuM ja paDaze ?" ema kahI caturikA sAthe lajjApUrvaka javA nIkaLI. potAnA karapallavathI mAro hAtha pakaDI mugdhasmitA mRgAMkalekhAe mane Asana parathI ubhI karI. ne tilakamaMjarI tarapha laI gaI. huM e tarapha gayo. mRgAMkalekhA mane kheMcatI hatI, te joI teNe prItithI mArI sAme joyuM, jarA chupI rIte smita tenA mukha para laTAra mArI gayuM, DhIlI paDatI veNIne vAraMvAra yatnapUrvaka bAMdhatA bAMdhatA te malayasuMdarI sAthe hAthaNI para caDI. parivAra mArI sAthe rAkhIne keTalIka vidyAdhara kanyAo sAthe potAnA mukAma tarapha agAuthI gaI. huM paNa vimAnamAM besIne mRgAMkalekhA sAthe vinoda karato karato vidyAdhararAjanI rAjadhAnI rathanUpuracakravAla nagaramAM AvI pahoMcyo. pesatAMnI sAthe ja huM Amatema zaheranI zobhA jovA lAgyo, jovAmAM eTalo badho tallIna thaI gayo, jANe acetana
Page #329
--------------------------------------------------------------------------
________________ 246 thaI gayo houM, jANe badhira thaI gayo houM, ane praznano javAba paNa Apato nahIM tyAre harSita mRgAMkalekhAe kahyuM "kema kumAra ! zahera joyuM ke ?" meM harSAvezamAM kahyuM - "Induvadane ! dhIme dhIme pharIne zAMta citte bajAre bajAra, ghareghara, zerIe zerI, dukAnedukAna, maMdiramaMdira, bagIcabagIco, nAyakanAyaka ane dareka strIo jyAM sudhI nirAMte na jovAya tyAM sudhI joyuM kahevAya ? mRgAMkalekhA bolI-"emAM zuM ? kaMI muzkela nathI, ema paNa banI zakaze." tyAMthI ame rAjamArge thaI rAjagaDhamAM peThA, tyAMthI kakSAo oLaMgatA oLaMgatA kanyAvAsamAM AvI pahoMcyA. tilaka maMjarInA mahelanI pAse ja temano potAno uMco ane bhavya mahela hato. tenA AMgaNAmAM vimAna thaMbhya, nIce utaryuM ane te paNa vimAnamAMthI utarI, huM ye utaryo. aMdara jaI suvAnA oraDAnI AgaLa maMDapa nIce moTA suvarNanA palaMga para gAdI ane tenA para potAne ja hAthe svaccha ochADa pAtharI mane besADyo. bAjunA pATalA para besI cAkaraDI pAse pANI maMgAvI mArA caraNa potAne ja hAthe dhoyA. rUmAlavatI laDyAM, pachI puSpa ane tAMbUla ApI te tilakamaMjarI pAse gaI.
Page #330
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5. Atithya tyAM jaI ghaNA divasanA maLavAne utsuka rANI patralekhA pAse malayasuMdarIne mUkI AvI. "paMtha karavAthI bahu ja thAkI gaI chuM, cAlo agAzImAM, ziziropacAranI jarUra che.' ema kahI mane jovAnI AzAe be cAra AptasakhIo sAthe mahela upara agAzIe caDI. upara AvI eka sakhIe uttara dizAnI caMdrakAnta pattharanI bArI kholI nAMkhI, tenI bAjumAM koI cittajJAe kamaLanI pathArI karI rAkhI hatI, te para jaI sUtI. nAgapatnInI peThe caMdanAMgarAgiNI thaI unhAnAnA chellA divasonI peThe dazAzAntamAMthI TapakatA pANIvALuM vastra oDhyuM. popaTanI pAMkha jevA pANI bharyA zevALanA pravALonA karNapUra paheryA, jhAMjharane ThekANe kamaLanI kaLIonI mALA paherI. jaghana maMDaLapara kuvalayanI mALAno kaMdoro paheryo. kAnanI AjubAju kumudinInA kaMdanuM dattapatra paheryuM. gaLe, hAtha, kAMDe ane bIjA keTalAMka zarIranA avayavo parathI hAra, bAjubaMdha, kaDAM vagere AbhUSaNa kaDhAvI nAkhyA, ne mRNAlanA te te AbhUSaNo paheryA, jANe sAkSAt kSIrasAgaranI devI !! pIDA vinA dIrghanizvAsa mUkatI hatI, vedanA vinA mukha saMkocatI hatI, tApa vinA pagataLIe maNidarpaNo mukAvatI hatI. pavana sparza bahu IcchatI nahIM chatAM keLanA pAtarAMno paMkho 1. zarIre caMdana copaDAvyuM. 2. daza dizAomAM varasAdathI nItaratuM pANI, lugaDAMnI dazIonA cheDAmAMthI nItaratuM pANI.
Page #331
--------------------------------------------------------------------------
________________ 248 naMkhAvatI hatI. jANe AMkhanI laMbAI jANavA khAtara ja pANIthI bhIMjAvelA be patro AMkho para mukAvatI hatI. jANe vistAra mApavA khAtara ja stanapRSTha para kamalinInA patro mukAvatI hatI. kapALa para caMdananI ADa kaDhAvatI hatI. gAtro dhIme dhIme dabAvaDAvatI hatI. kSaNavAra sakhIo pAse pAsuM badalAvaDAvatI hatI, kSaNavAra mAthA para oDhaNI oDhI letI, kSaNavAra jharokhAmAM aDhelIne besatI hatI, kSaNavAra uThIne ALasa maraDatI hatI ena bagAsAM khAtI hatI, jANe bahu thAkI gaI hoya tema badhI ceSTAo karatI hatI ane pUchyA vinA manmathe zIkhavelA navya rasano anubhava karatI ghaNI vakhata tyAM rahI. na kaLI zakAya tevI rIte kaTAkSa vikSepothI mane ghaNI vAra joI, tenI AgaLa kaLA vidagdha sakhIo vinoda karatI hatI ane tene AnaMda ApatI hatI pachI thoDIvAre te bArIethI uThI, nIce utarI. paNa tenA vinA zUnya bArI joI nIce utaryo, ane te vakhate je udvegano vega Avyo teno nAza karavA jANe kopathI pAsenA caMdana-arjuna-tilaka-maMjarIvALA bagIcAmAM gayo. temAM keTaloka vakhata Ama tema pharyo. pachI kAmadevanA maMdira pAse raktAzoka nIce keTalAka sevako sAthe beTho. tevAmAM maMdurAnI pratihArI hariNIkA AvI pahoMcI ne bolI kumAra ! hamaNAM ja agAzIethI utarelA devI tilakamaMjarI vijJapti kare che ke "snAna vagere madhyAhna kRtyathI 1. tilakanuM jhADa puSpanI maMjarIo, tilakamaMjarI' e zabda sAmya che.
Page #332
--------------------------------------------------------------------------
________________ 249 Apa paravArazo. ghaNe vakhate AryA tapasvinI malayasuMdarI ghera AvyA che, to nakAmo jamavAno vakhata gALavo ThIka nathI, udyAna jovA Apa bIjI vakhata padhArazo.'' meM kahyuM-'cAlo, tema karIe.' tyAMthI nIkaLI pelA mahelamAM Avyo. tyAM snAna sAmagrIthI sajja thaI majjana pAlIkAo rAha joIne ubhI hatI. huM gayo eTale mane mAna ApyuM, chevaTe snAna kriyA pUrI thaI. uThI vastro paherI bhagavAna AdinAthanI pUjA karI, pachI poSAka paherI laI sheja haLI gayelI mRgAMkalekhA sAthe thoDIvAra copATa khelI. tilakamaMjarIe mokalelA vAraMvAra bolAvavA AvatA, ane bIjA paNa mAyALuoe mokalelA bolAvavA AvanArAo sAthe mahela parathI utaryo. teonI sAthe sAthe AgaLa cAlyo, Ama tema dRSTi nAMkhI tevAmAM dUrathI ja eka uMcA zikharavALo mahela joyo. jeno vistAra atyanta zobhI rahyo hato. tenI banne bAjue vizALa ane gaMbhIra makAnothI bAhya kakSAo zobhI rahI hatI. te makAnonA AMgaNAmAM puSkaLa vimAno paDelA hatA. aMdaranA bhAgamAM dudaMbhI, paNava, jhAlara vagere aneka prakAranA vAjIMtro goThavelA hatA. talavAra, bhAlA, cakra vagere zastrono caLakATa AMkho aMjAvI nAMkhato hato, bhinna bhinna jAtanI dhvajAo cAmaro chatro vagere vagere rAja cinho paNa aMdara jaNAtA hatA. palANo, beThako, palaMgo, kavaco, mUkuTo vagere goThavelA hatA. musApharImAM kAma Ave evIbIjI vastuonA koThAro paNa ahIM ja hatA. mahelanA daravAjAmAM maLavA AvelI vidyAdhara patnIonA
Page #333
--------------------------------------------------------------------------
________________ 250 yogya yogya palANone sAMjathI sajelA vidyAbaLe banAvelA garUDa, siMha, haraNa, cakravAka, mayUra vagere vAhanonI bhAre ThaThTha jAmI hatI. mahelanA pazcima bhAgamAM aneka jAtanA kAmadevane madadagAra AMbAnA upavano AvI rahyA hatA. te upavanomAM haMmezA Akho divasa nIkothI pANI pAIne tAjA kalhAra karatAM vanakhaMDo kRtrima nadIne kinAre jukI rahyA hatAM, caMdananA jhADonI DALIe vanapALanI chokarIo hIMcakA bAMdhIne hIMcakA khAtI hatI, puSpothI khIlelI latAonI kuMjomAM guMjArAva karatA bhamarAo para roSe bharAyelI bhamarIo kuTila bhUbhaMga karatI hatI, vAvonA kuMDo para jaLamaMDapo majabuta rIte bAMdhelA hatA, mukhya mukhya vRkSonA mithunonA vivAha maMgaLaprasaMganA gANA ane vAjAM cAlu ja hatA, sUryanA rathanA ArA jevA kAMcanAra puSpo sphurI rahyA hatA, lAInabaMdha dADImaDIo ropI hatI, moTAM moTAM punnAga, rAyaNa vagere kesarAvALA jhADo zobhI rahyA hatA, agastyapaNA vinAnA aneka kuTajo (iMdrajavanA jhADa) paNa hatA. te mahelamAM cAre tarapha strIo strIo ja jovAmAM AvatI hatI. te strIo jANe tejomayI, saundaryamayI, jANe zobhAmayI, jANe manmathamayI, jANe saubhAgyamayI hatI. muninA tapathI bhaya pAmI IMdranI AjJAthI svargamAMthI utarI AvelI jANe apsarAo, haraNa karatAM devonA bhayathI kSIrasAgaramAMthI nAsI AvelI jANe amRta devatA, devoe saMcAra karelA caitanyavALI, jANe ekaThI maLelI svarganA vimAnonI putaLIo, gaMgAdi tIrthajaLonA snAna karIne sthAvarabhAva dUra thavAthI rUpAntara pAmelI jANe kamalInIo,
Page #334
--------------------------------------------------------------------------
________________ 251 rAhunA trAsathI kaMTALI gayelI khecaretharane zaraNe AvelI jANe zazIkaLAo, nayanAbhirAma rUpa meLavavAnI AzAe strIpaNuM pAmelI jANe vijaLIo, haMmezanI devonI prArthanAothI kaMTALIne manuSyalokamAM AvelI jANe kalpalatAo, divase paNa priyAbhisaraNamAM anukULatA khAtara jANe kezapAza vaDe daze dizAomAM aMdhakAra phelAvIne pradoSa saMdhyA banAvatI hatI. kAMta mUkhamaMDaLa vaDe jANe caMdrabiMba para caDAI karatI hatI. zyAmA ravindra patra jevAM suMdara nayanonA kaTAkSothI jANe manmathanetrijagata jItavA AjJA karatI hatI, adharabiMba paranA tAMbUlanA rasa sukavI nAMkhanAra gatizramano zvAsapavana te vakhate maMda saLagatI rAgAgninI ciNagArIne jANe pharIthI saLagAvato hato, svaccha parihAsa smito vaDe stanonI bAphane lIdhe malina thayelA hArone jANe dhoLAvatI hatI, cAlatAM koI koI vakhate dekhAI AvatI trivalI vaDe udaranuM jANe mApa karatI hatI, pAse ja paDelA sAthaLa ane nAbhivALA zroNicakra vaDe jANe yauvana yuvarAjane ratha senAnI taiyArI karAvatI hatI, vilAsapUrvaka komaLa caraNa vinyAsa vaDe haMsone paNa jANe cAlavAnI rIta zIkhavatI hatI, raMgaberaMgI divyavastronA kiraNo vaDe jANe IdradhanuSa racatI hatI, atyaMta madhamadhatA sugaMdhI vilepanothI jANe naMdanavananuM AkarSaNa karatI hatI, sArasInA kalarasita jevA vAjatAM ghareNAonA raNaraNATavI dizAone vAcALa karatI hatI. mahelanI banne bAjue rakSako hatA, tenI aMdara dareka mANaso AnaMdita hatA, vivAhamaMDapanI peThe dareka AMgaNA sApha hatA, (ane temAM raMgoLI purelI hatI.) te apurANa hato (navo
Page #335
--------------------------------------------------------------------------
________________ 252 hato) chatAM temAM aneka prakAranA vAmana, kirAta vagerenA carito najare paDatA hatA. tenI uMcI aTArIo suvarNa kaLazothI jANe vajAgnithI zobhatA himAlayanA zIkharo. tenI AjubAjue sAta mALanA aneka bIjI rAjakumArIonA mahelo AvI rahelA hatA. temAM eka paNa purUSa jaNAto nahIM. tethI jANe jItIne Akho kAmarUpa deza ja ANe rAkhelo hoyanI. e mahela tilakamaMjarIno ja hatI. jarA aMdara gayo, tevAmAM tatkAlocita kAryamAM vyagra thayelI strIonA bIjI Amatema pharatI aMtaHpuranI strIone visarjana karavAnA hukamo saMbhaLAyA "alI varUNikA ! A bAjunI nATakazALAmAM naTono kolAhala baMdha karAva." o ! kokilA ! kinara rAjakuLamAMthI AvelA cAraNonA sUranA saMdehano have jaldI nikAla karI nAkha." vihaMgikA ! vAhanonI azaktine lIdhe dravyathI khAlI thaI gayelA kuberanagarInA yAcakone dhana ApIne vidAya kara." maMdArikA ! gaMdharvarAjanA raMgamaMDapanI naTIne paTTo (caMda) ApI de." "suMdarI ! kaThaNa kapUranA lAkaDAnA banAvelA vahANo baMdodakanI nadIomAM vahAvI de." patralatikA ! purUSanA rUpa vinAnI chabIo devInI citravallalikAnI bhIMte TAMgI de" dramiDi ! kriDA parvatanI guphAmAM rahetA pelA ApaNA
Page #336
--------------------------------------------------------------------------
________________ 253 bhilla-bhilaDIone kalpavRkSanA taMtumAMthI vaNelA kapaDAnA tAkAne tAkA ApI de." tikhaMDikA ! paMDaka vanamAM ugelA pArijAtanA phulonA gucchA taiyAra karI nAkha." siMhike ! vAdyavinoda have saMkelo." vinayavati ! zetraMja khelavAno A avasara nathI." kalakaMThI ! subhASita goSThI have rahevA do." "maMdurA ! sevA mATe savAranuM AvelA vidyAdhara kumArIonA ToLAne bAraNAmAMthI uThADa." "rajikA ! zrI maMDapathI laIne AkhI saudha valabhI tamAlapallavanA rasa vaDe raMgI nAMkha." "kuraMgikA ! maNInI lAdI para AkAzagaMgAnA puSpo pAtharI de." gorI ! jAMbunadagirI uparanA jaMbUvRkSanA pravALonI toraNo bAraNe bAraNe baMdhAvI de." "caMdralekhA ! kSIrasAgaranA motIothI dareka ThekANe suMdara suMdara sAthIyAo ALekha." "avaMtIkA ! diggajonA mada sAthe gozISa caMdana meLava." taraMgikA ! vidyAdharonI paTarANIoe mokalelA phaLaphUlanA sugaMdhI Asavo laIne ThekANe mUka" "vasaMtikA ! mAnasarovaranA jaLathI bharelA ghaDAone kapUranI vAsathI vAsita kara."
Page #337
--------------------------------------------------------------------------
________________ 254 puraMdarikA ! sahI zakAya evA sugaMdhI unA pANIthI devIne hAvAnI vAva bharI de." "maMrikA ! caMdananI rAkhathI ArisAbhavana mAMjI nAkha." "anaMgavati ! kAma maMdiranuM buddhikarma taiyAra kara. baporano vakhata thavA Avyo che. jAte jaIne Aja savAre ja koI mahAna rAjakumArane devI teDI lAvyA che, jo te Ave. zuM tuM nathI jotI ?" tilakamaMjarI ubhI thaI tenI banne bAjue cAmara vIMjAtA hatA. aneka dAsIo rasoDAmAMthI aneka prakAranI uttamottama rasoInI vAnIo lAvI lAvIne mukatI hatI. A badhuM joI AgaLa cAlatAM svaccha jaLa kuTrimomAM cAlatAM aTakI paDatI, AMgaNAmAM karelI vilAsa dIrthikA (vAvo) para niHzaMkapaNe paga mUkatI, paTTa zALAomAM paDadA kholatI, vairyanA bAra sAkhavALA baraNAomAM tejathI aMjAI jatI phATikanA thAMbhalAomAM mastake kuTAtI, AMgaNAomAM kapALe catto hAtha mUkIne cAlatI pArAgamaNInA makAnomAM lAla prakAzathI chatranI kora sAthe aphaLAtI, IdranIlamaNInA makAnomAM aMdhakArathI guMgaLAI jatI, svaccha maNInI bhIMtane arIsAnI bhIMtomAM citarelA pUjyane sAcA samajI vinayathI praNAma karatI, jANItA chatAM ajANyA mAphaka vartatI pratihArIoe batAvelA mArge huM bhojana maMDapamAM gayo." tyAM maNimaya bAjoThapara beTho, tilakamaMjarIe mokalelI dAsIoe ekadama AvI caraNa prakSAlana vagere ucita kriyA karI lIdhI. jarA bAjue paNa sAme ja pATalo nAkhIne beThelI
Page #338
--------------------------------------------------------------------------
________________ 255 mRgAMkalekhA bhinna bhinna jAtanA pakavAnno ane vAnagIo vAraMvAra potAne ja hAthe pIrasatI hatI. maNInI cokaDInA thAMbhalA paranI yAMtrika putaLIo paMkhAo vatI pavana nAMkhatI hatI. pAse ja pAMjarAmAM beThelA popaTo maMgaLapAThakanI mAphaka mIThe avAje prAsaMgika stutio bolatA hatA. eka eka vastu khAI vismayamAM paDato hato, ne saMtoSa pAmato hato. AvI rIte varNavI na zakAya tevI, kadI na joyelI vAnagIo jamI uThyo. thoDIvAra bIje Asane besI keTalIka vAtacIta karI, javAnI rajA levA mRgAMkalekhAne devI pAse mokalI.
Page #339
--------------------------------------------------------------------------
________________ ekAdaza pariccheda 1. gaMdharvakano uddhAra tevAmAM hasate nayane mukhya pratihArI maMdurAe aMdara AvI praNAma karyo, ne bolI "deva ! hamaNAM ja eka dakSiNa dizA taraphathI Avelo popaTa bAraNe rahyo che. ane kahe che ke "lohitya taTavAsI sainyamAMthI Avelo huM kumAraparivAhanane maLavA IcchuM chuM." ' vicAra karyo-"are hA, pelo ja A popaTa, ke jene kAle ja patra laI mArA sainya tarapha mokalyo hato." "are maMdura jA ! jA, jaldI ene mokala." ema kahyuM eTale te gaI ane hAtha joDIne namratApUrvaka bolI- padhAro zakarAja ! kumAra hamaNAM ja jamIne beThA che." kahetAnI sAthe ja te je thAMbhalA para beTho hato tyAMthI uDyo. ane trAMsamAM uDato uDato jANe jANIto hoya temaja bhojanagRhamAM sIdho cAlyo Avyo. dareka vidyAdhara bALAo joI rahI. AvatAnI sAthe ja eka patranuM parabIDIyuM mArA tarapha pheMkIne 'jaya jaya' zabda bolyo. koIpaNa na karI zake evuM teNe
Page #340
--------------------------------------------------------------------------
________________ 257 mAre mATe A kAma karyuM hatuM tethI mane tenA para bahu ja prema Avyo. te rastAnA khedathI thAkI gayelo jaNAto hato. mArA paga pAse vinayathI beTho hato. meM kahyuM -"bhAI Ape mAre mATe ghaNuM karyuM che, huM Apano zo satkAra karuM ? to paNa Avo, mArA aMtaHkaraNane saMtoSa Apo." ema kahI meM tene mArA khoLAmAM besADyo. tenA para dhIme dhIme hAtha pheravato hato, tevAmAM tilakamaMjarInI zayanapAlikA kuntalA AvIne namratApUrvaka nIce pramANe bolI kumAra ! devI vijJapti kare che ke-"Aje ApanI pAsethI AvelI mRgAMkalekhAe kahyuM hatuM ke-kumAra adazyapaNe zaheranI zobhA jovA Icche che." to jo ema hoya to A meM mokaleluM sparzathI ja jANI zakAya tevuM nizItha nAmanuM divya vastra lo. eka divasa huM himAlaya parvatanI zobhA jovA gaI hatI, te vakhate tyAM padmadrahamAMnA padmavanamAM rahelA zrIdevIe mane AdarapUrvaka bolAvIne A vastra ApyuM hatuM. ane eno AzcaryakArI mahimA A pramANe kahI saMbhaLAvyo hato-A vastra je oDhe tene koIpaNa joI zakaze nahIM, sarpa karaDe nahi, zastra bhede nahIM, viSa caDe nahIM, rAkSaso herAna karI zake nahIM, tamAma roga cAlyA jAya che, vadhAre to zuM paNa game te devatAe game tevA kopamAM AvI jaIne zApa Apyo hoya te paNa zAMta thaI jAya che. A pramANe mane kahyuM che." ema kahI mArA para te vastra oDhADI dIdhuM. oDhatAnI sAthe ja tenA amRtamaya sparza vaDe mAruM aMga jANe tadana
Page #341
--------------------------------------------------------------------------
________________ 258 paravaza thaI gayuM. tevAmAM be hAtha vaDe te vastra uMcuM karI eka yuvAna purUSa mArA khoLAmAMthI ekadama ubho thayo. jotAnI sAthe ja prathama te pAse beThelI vidyAdhara kanyAone bIka lAgI ke are ! A zu ? paNa pAchaLathI harSabhera bolI uThI-"aho gaMdharvaka, gaMdharvaka !!" te pAcho vaLI mane namaskAra karavA jato hato tevAmAM devIne koI paricArikAe vadhAmaNI ApI haze -"devI ! devI! marI gayo' ema dhArIne ApaNe prathama jeno zoka karatA hatA te gaMdharvaka kumAranA khoLAmAMthI sAjo tAjo bahAra nIkaLI Avyo che. tethI devI tilakamaMjarI paNa malayasuMdarI sAthe tyAM doDI AvyA. AvI ubhA rahyA, meM kahyuM eTale parijane ApelA Asana para zaramAtA zaramAtAM beThA. huM jamIne beTho hato, zarIre haricaMdananuM vilepana karyuM hatuM, mAlatInA phalonA gucchAno toro laTakAvyo hato, mUkhamAM tAMbUla hatuM, vidyAdhara nArIo mArI pAse AjubAju vIMTaLAI beThI hatI, A badhuM joI, devI ghaNo ja saMtoSa pAmyA, gaMdharvaka jaI pagamAM paDyo, eTale tene potAnI pAse besADyo, ane tenI pITha para hAtha pheravyo, pachI malayasuMdarInA caraNamAM namaskAra karAvyo. ' kahyuM -"devI ! Ape mokalelA divya vanne mane mArA baMdhutulyA A gaMdharvakanuM darzana karAvI mArA para moTI kRpA karI che, mArI sarva abhilASAo karatAM Aje mArUM ISTa vadhAre saMpAdita thayuM che."
Page #342
--------------------------------------------------------------------------
________________ 259 A vAta sAMbhaLI Azcarya utpanna thavAthI jarA mukha trAMsu karI devIe malayasuMdarIne pUchayuM - "Aryo ! kumAre gaMdharvakane pahelAM joyo haze ?'' malayasuMdarI-"sakhI ! kumArane ja pUcha, huM kaMI jANatI nathI." pachI meM kahyuM - "A gaMdharvakane ja joyo hato, eTaluM ja nahIM, paNa devI ! tamane paNa A mahAtmAnI mahebAnIthI khUba vAra sudhI joyA che !!" pachI badhI pelA citranI vAta kahI saMbhaLAvI. gaMdharvakane meM pUchyuM gaMdharvaka ! bhAI !! te divase amArI pAsethI nIkaLI tuM kyAM gayo hato ? ATalA divasa kyAM rokAyo ? ATalo badho vakhata gumAvavAnuM kAraNa zuM ? ane Aje vIjaLInA jabakArA mAphaka akasmAtuM kyAMthI pragaTa thayo ?" harSapUrvaka A pramANe pUchyuM eTale duHkhanuM smaraNa thavAthI ekadama tenI AMkhamAM AMsu AvI gayA, pachI eka niHzvAsa mUkI dhImethI teNe potAnI vAta kahevI zarU karI kumAra ! huM maMdabhAgya Apane zuM mArI vAta kahuM ? te divase mattakokilodyAnamAMthI nIkaLIne te ja divase sAMje trikUTaparvata para khecarendra rAjadhAnImAM pahoMcI gayo. tyAM jatAMnI sAthe ja mitro maLyA, harSacitte teoe mAro satkAra karyo, pachI rAtre ja vidyAdhara cakri vicitravIryane maLyo. teone badhA saMdezA kahI saMbhaLAvyA. savAre devI patralekhAe maMgAveluM unALAmAM paNa sukhethI musApharI karI zakAya evuM haricaMdananuM vimAna
Page #343
--------------------------------------------------------------------------
________________ 26 tyAMthI laI gaMdharvadattAne maLavAnI IcchAe e ja vimAnamAM besI huM kAMcInagara tarapha ravAnA thayo. samaraketue Apelo patra barAbara saMbhALIne khesane cheDe bAMdhI lIdho. lavaNa samudrane oLaMgIne uttara dizA tarapha uDyo. tevAmAM prazAMtavaira tapovananI najIkamAM malayaparvatanI pAse ja samudra kinArA taraphathI AvatuM atyanta karUNa AkraMda sAMbhaLyuM. "ahA ! AvuM karUNa rUdana koNa karatuM haze ?" ema vicAra karI ekadama AkAzamAMthI nIce utaryo.
Page #344
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2. dharma karatAM dhADa tyAM jhADane chAMye eka bAI beThI hatI, tenA vALa vIkherAI gayA hatA. khabhe valkala hatuM, AMkhamAMthI AsunI dhAra cAlatI hatI, potapotAnuM kAma choDIne keTalIka tApasI AjubAjumAM beThelI hatI ane tenI sAthe zokamAM bhAga letI jaNAtI hatI, bhoMya para paga lAMbA karI te beThI hatI, lAMbe sUre AgalI pAchalI vAta saMbhArI saMbhArIne vilApa karatI hatI, hRdaya valovI nAkhe evA karUNa zabdothI vidhine Thapako ApatI hatI, tenI AkRti suMdara hatI, paNa tenI yuvAvasthA keTale aMze gaLI hatI. mane dayA AvI pAse jaI pUchyuM- Arya ! kema vilApa karo cho ?" A zabdo sAMbhaLI ekadama te mArA pagamAM paDI, pachI hAtha joDI dInatAthI bolI "bhAI ! zuM kahuM ? mArA AkhA kuTuMbane bacAva ! eka A apatyanA prANarakSaNanI bhikSA Apa ! A dakSiNa dezanA adhipati kAMcIrAja kusumazekharanI gaMdharvadattAnI patnIthI janmelI kumArI malayasuMdarI che. zatru sAthe laDAI karatAM, koIpaNa kAraNasara mane soMpIne A putrIne zahera bahAra mokalI dIdhI. gupta rIte ja sevako amane bannene A tapovanamAM pahoMcADI gayA. ahIM AvI tApasa veSa svIkArI ame ahIM rahetA hatA, paNa Aje koNa jANe zA kAraNathI mane bhUlavADIne mArAthI chAnI rIte A bhayaMkara sthAnamAM A cAlI AvelI, huM tene zodhavA jaMgalamAM nIkaLI paDI, zodhatAM zodhatAM ahIM tene joI. prathama to krodhamAM
Page #345
--------------------------------------------------------------------------
________________ 262 ne krodhamAM tene khuba Thapako dIdho. pAchaLathI khuba pastAvo thayo, eTale dhImI paDI tene samajAvavA lAgI. gabharAI gaI haze ema dhArI tenA para kamaMDaLa vatI pANI chAMTyuM. ghaNuM bolAvI, toye uttara na Apyo e hamaNAM mArA dekhatAM caitanya vinAnI thaI gaI che. A aniSTa joI upAla levAmAM asamartha huM pApINI roI paDI, ne vilApa karavA lAgI.'' A bAInI vAta sAMbhaLI zoka ane vismayane lIdhe thoDIvAra huM stabdha thaI gayo. pachI e kanyAne sthira najare barobara nihALI tenA zarIranI sUkSma ceSTA tarapha vAraMvAra dhyAna ApyuM. pachI pelI bAIne kahyuM "arthe zoka na kara, AnA zarIre jhahera caDyuM che. haju sudhI sacetana che, eTale jIvADI zakAze. paraMtu turata asara karanArI auSadhiovALA sthaLe Ane hAlane hAla laI javI joIe.'' ATaluM kahI jarA manamAM hasyo, ne vicAra karavA lAgyo, 'ahA ! zI vidhinI vicitratA! mArI dhAraNA hatI ke, 'AnaMdarasamAM magna malayasuMdarIne Aje emane ghera maLIza' te potAnI sakhIo sAte rAjavaibhavamAM kevI gammata uDAvatI haze?, ciMtavatAnI sAthe ja te mahAnubhAvone bhayaMkara araNyamAM bhoMya 52 nirjIva peThe paDelI jouM chuM. bhalA ! huM jo A raste na Avyo hota, to Ane A avasthAmAM kaI rIte joI zakata ? subhAgye badhuM sAruM thaI gayuM, mArI dhAraNA che ke A jIvI zakaze.'' A pramANe manamAM nizcaya karI pAsenA taLAvamAMthI tAjAM kamaLanA pAMdaDA, mRNAlanA dAMDA ane caMdananI kUMpaLo lAvI
Page #346
--------------------------------------------------------------------------
________________ 263 mArA ja vimAnamAM pathArI banAvI. tenA para tene suvADI, mAro khesa oDhADyo. pachI mArA sahAyaka citramAyane meM kahyuM "mitra citramAya ! huM to have dhArele sthale jaIza. zoka dUra thAya tevI vAto karI A bAIne AzvAsana ApavA tAre ahIM eka divasa rahevuM. jo bhAgyayogathI A kumArIne sAruM thaI jaze to huM hamaNA ja ene sAjI karIne pAcho AvuM chuM pachI ApaNe mArI bAe kahyA pramANe gaMdharvadattAne maLIne ayodhyA jaIzuM. tyAM jaI kumAranuM citra citravAnuM vacana ApyuM che, te pALIzuM, ane bIju je kAMI karavAnuM che, te to huM mArI meLe ja karI laIza. paNa jo kadAca daivayoge mane vilaMba thaI jAya to, tarata ja purUSa veSano tyAga karIne tamAre bIjA koI evA prANInuM rUpa laI koI na samaje tevI rIte potAno bacAva karIne kumArane 2dhanUpura nagare laI javA. kAraNa ke teo tyAM javAthI amArUM eka moTuM kAma siddha thAya tema che.'' ema kahI ekadama huM pelA vimAnanA zikhara para caDI beTho. vimAna AkAzamArge uDyuM. ekazUMga-vaitADhya pAsenI divyauSadhithI bharelI aTavI taraphano rasto lIdho. vimAnano vega vadhArI dIdho, uDatI dhvajAo be hAthanI jema vacce AvatAM vAdaLAMo khaseDatI hatI. evo jhapATAbaMdha uDyo jato hato tethI nIcenuM kaMIpaNa spaSTa joI zakato nahi. chevaTe dakSiNa bhAratanA uttara kinArA sudhI AvI pahoMcyo. tevAmAM ekasTraMganA zikhara para ekadama vimAna thaMbhI gayuM. AzcaryamAM paDI jovA lAgyo, to tyAM eka tejasvI purUSa
Page #347
--------------------------------------------------------------------------
________________ 264 joyo. tenuM zarIra zyAma hatuM, tenuM peTa kaMIka moTuM hatuM, AMkhe maTakuM mArato nahIM, krodhamAM hoya tema mArI sAme joI rahyo hato, jamaNA hAthamAM thoDA pAMdaDAvALI vaDanI soTI Amatema halAvato hato. joI kaMIka bhaya lAgyo, "A AmanuM ja kAma jaNAya che. ema dhArI dUrathI ja hAtha joDI kahyuM--maherabAna ? zA mATe Ape mArUM vimAna aTakAvyuM ? zA mATe jhADanI soTI hAthamAM laI AgaLa ubhA cho ? ane mane javA detA nathI! jarA dUra khazo, pelA divyauSadhivALA sthAnamAM laI jaI A kAMcI rAjaputrInuM jhahera utAravuM che, mATe javA do. koI prANIno jIva bacAvanAranI vacce zA mATe niSkAraNa vighnakaMTaka ropo cho ?'' meM hAtha joDI namratApUrvaka vinaMtI karI chatAM jyAre teNe javAba na Apyo temaja rasto Apyo nahIM tyAre pachI krodhamAM AvI jaI be zabda AkarA mAre kaheA paDyA-'mahAbhAga ! tamArUM zarIra to divya dekhAya che paNa tamArUM kAma nA2ka jevuM hoI tame atyaMta krura hRdayanA cho, ahA ! meM ATalI ATalI prArthanA karI chatAM jarAe vajApANa tamArUM haiyuM pigaLatuM nathI, kahone tamane have kevI rIte mAre samajAvavA ?'' basa, Ama bolatAnI sAthe ja teno mijAja cheka hAthathI ja gayo. moDhuM lAla thaI gayuM, kapALa para karacalIo vALI, AMkho lAla lAla karI bhrUkuTI caDAvI, krodhamAM dhamadhamATa thaI mArI sAme utarI paDyA--"are durAtmA ! anAtmajJa ! mUrkha! ziSTAcArabhraSTa ! saMsArapalvalasukara ! pApI ! caMDALa ! duSTa ! mane-mane maMdiranI rakSA nimitte rokAyelA yakSasenAdhipati mahodarane
Page #348
--------------------------------------------------------------------------
________________ 265 aDAve che ? vidyAdharAdhama ! mane nathI oLakhato ke ? huM te huM ja chuM, bIjo koI nathI, samajyo ne ? mArA pUrvanA kRtyo atyArekone mukhe tane saMbhaLAvuM ? prathama jene paMcazailadvipamAM killA parathI samudramAM paDatI bacAvIne potAne ghera kAMcInagaramAM agAzI para suvArI hatI, te A rAjakanyA to mUrchAmAM che, ane vidyAdharoe ApelA hiracaMdananA tilakathI adRzya thayelI Ane sanmukha chatAM nahIM jotAM samudramAM paDatAM je rAjakumArane paNa bacAvI tenI chAvaNImAM mUkyo hato, te paNa ahIM hAjara nathI. tethI duSTa ! huM krura hRdayavALo ? tuM nahIM ? AvaDo moTo AkAzI mArga choDIne siddhavidyAdharo vaDe pUjAtAM A devAyatana para dhvajApatAkA uDADatAM jatAM tane zarama na AvI ? tIrthanI AzAtanA karatAM tArI chAtI kema cAlI ? ane AgaLa AvIne jatAM AzAtanAthI bacAvavA khAtara aTakAvanArane dayALu DAhyAno DoLa karI "khaso, khaso'' kahIne kanaDe che ! A tArI duzceSTAthI Aja tAro adhaHpAta samaja, kyAM jaIza ? luccA ! Aja ThIka mahodaranI najare caDyo cho. hatAza ! tArI AkAzagAminI vidyA AjathI gaI, ane joje hamaNAM ja pakSIrUpe Amatema bhamato tane joIza. namra thaI jaI zA mATe zaraNa mATe nakAmo prayatna kare che ? tArI badhI AzAo niSphaLa thaI samaja. jyA sudhI amArI svAmInI (lakSmIdevI)nI maherabAnI na thAya tyAM sudhI game teTalA prayatne o durAcAra ! tArUM mULa svarUpa pAmIza ja nahIM.'' ema kahI huMkAra karI tyAMne tyAM ubhA rahI pelA vimAnane adRSTapAra sarovaramAM kyAMyanuM kyAMya pheMkI dIdhuM.
Page #349
--------------------------------------------------------------------------
________________ 266 huM paNa DUbyo, thoDI vAre upara Avyo, tyAre huM popaTarUpe hato. tiryaMca jAti pAmavAnA bhAre du:khane lIdhe thoDIvAra mane mUrchA AvI gaI. pachI uThIne pelA vimAnanI Toce beTho. "kyAM jAuM ? kyAM rahuM ? zuM karUM ? kone zaraNe jAuM A kaSTamAMthI koNa mane bacAvaze ?' ItyAdi aneka prakAranA vicAro karyA, paNa chevaTe koIpaNa upAya-rasto na sUjavavAthI bIje kyAMya javAnuM mUlatavI rAkhI te ja maMdiranI AjubAju koI sthaLe rahevAno nizcaya karI tyAMja rahyo. "hitasvIone du:kha utpanna karanAruM mAruM A moM nakAmuM batAvavuM ja nahIM. AyuSya purUM thAya tyAM sudhI A popaTapaNuM ja mAre bhogavavAnuM che.'" ema vicAra karI koInI paNa pAse prArthanA karavAno vicAra mulatavI rAkhI baMdhuo sAthe paNa bolavAnuM choDI dIdhuM. mitrono paNa tyAga karyo. guruothI paNa potAnI vAta chupI rAkhavAmAM ja sAra joyo. rAjakuTuMbone prasaMge prasaMge joIne ja saMtoSa mAnato hato. sAMja savAra devane praNAma karI Avato hato, duSTa svabhAvALA pakSIo sAthe sobata rAkhato nahIM, snehanA cinho batAvato nahI chatAM aneka popaTanA ToLA mArI sAthe pharatAM hatAM, te ja maMdiranA bagIcAmAM Amatema vakhate uDato hato, nirdoSa phaLono AhAra karato hato, AvI rIte ATalA divasa gALyA. jo ke huM pakSIrUpe hato chatAM pUrvanI badhI vAto mane yAda hatI, ane je kaMI thatuM te huM joI zakato-samajI zakato hato. koNa jANe eTalI mArI zakti mahodaranI maherabAnIthI ja bAkI rahI gaI haze ! mane badhuM yAda che, malayasuMdarI vimAnane upale mALe caDhI, sarovaramAM paDI maravAnI taiyArI karI, khesanI
Page #350
--------------------------------------------------------------------------
________________ 267 gAtaDI bAMdhI, mArA priyano kuzaLa patra vAMcyo, nIce utaryA, citralekhA maLI, mAjI patralekhA maLyA. maMdire laI gayA, zaheramAM laI javA Agraha karyo, chevaTe malayasuMdarI gayA nahIM eTale traNa mALanA maThamAM rahevAnI goThavaNa karI ApI, citralekhAne sevAmAM rokI. vAvane kinAre Apane ane emane je vAtacIta thaI, prasaMge mArI jarUra paDI eTale huM AvIne hAjara thayo, "samIpa ho, ke dUra ho, sukhamAM ho, ke du:khamAM ho, paNa amane saMbhAraje." mArI je tame bhalAmaNa karI hatI te yAda AvI gaI, tethI patra laI kamalagupta pAse gayo. kamaLagupta pAsethI patra lAvIne Apane suprata karyo. Ape mane khoLAmAM besADyo. A badhuM mane barAbara yAda che. paNa mAtra eTaluM jANI zakato nathI ke malayasuMdarIne jhera kema utaryuM ? ane huM A purUSarUpa kevI rIte pAmyo ?"' ATaluM kahI gaMdharvaka cupa rahyo. huM, tilakamaMjarI, malayasuMdarI ane badhI vidyAdhara bALAo A vAta sAMbhaLI Azcarya digmUDha thaI thoDIvAra besI rahyA.
Page #351
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3. paraspara zodha pachI teNe ANelo patra kholIne vAMcyo, ane malayasuMdarIne vAMcI saMbhaLAvyo ''svasti, koI pavitra sthaLe birAjamAna pa2mA2Adhya vizvopakArI kumAra harivAhananA pAdapadmane praNAma karI brahmaputrA nadIne kinAre rahelA jayaskandhAvAra (chAvaNI) mAMthI kSemakuzaLa sevaka kamaLagupta saviyana vijJapti kare che ke-"Ape ja patra dvArA jaNAvyuM, ane bIjuM je je karavA jevuM yogya lAgaze, te badhuM rAjyakArya huM meLeja saMbhALI laIza. mAtra yuvarAja samaraketunA snehano koIpaNa upAya thaI zake tema che ja nahIM. vRddhonA upadezo yA to mitronA AzvAsano koIpaNa jAtanI asara karI zakatA nathI. ApanA viyoge te koNa jANe zuM karaze ? mane A bAbata moTI zaMkA rahe che." chello zabda sAMbhaLatAnI sAthe ja "zuM vaLI bIjo koI samaraketu che ? ke jeno sneha Avo apratividheya che ?'' ema vicAratI AzcaryapUrvaka ekadama jhaMkhavANI paDI gaI. huM svadeza javA utsuka thaI rahyo hato ane mAruM mukha paNa mlAna thaI gayuM hatuM. mArA mukha sAme tilakamaMjarI paNa saciMtanayane joI rahyA hatA. malayasuMdarIe mArI sAme joyuM ane meM preraNA karyA vinA ja tilakamaMjarIne kahyuM- "sakhI ! popaTe ANelo A patra vAMcI potAnA svadeza tarapha javA kumAra utsuka thaI gayA che. bolI zakatA nathI eTale tArI pAsethI rajA apAvavA vAraMvAra mArI sAme joyA
Page #352
--------------------------------------------------------------------------
________________ 269 kare che, tuM emane rajA Apa emane nirAMta nathI to pachI ahIM rokavAthI zuM ? bhale potAne sthAne jAya. gabharAyelA sevakone bhale jaIne AzvAsana Ape ane pote paNa zAMta thAya. jo ke AjathI te caMdra mAphaka dUra thaze chatAM paNa samudravela jevI tuM jyAre yAda karIza tyAre cokkasa pAse ja AvI zakaze. vaLI svabhAvathI ja rasIka A kumAra pote ja tamArI ucca prakAranI mAyA-heta prIti, zAstra ane kaLA vagerenI kuzaLatA ja emane evA kheMcaze ke vadhAre vakhata tyAM rahI ja nahIM zake." jANe javA devA IcchatI na hoya tema thoDI vAra pachI mukha nIcuM karI dhIme rahI javAba Apyo, "sakhI ! emAM mane zuM pUchavAnuM che ? je ucita kartavya che te to tame jANo cho ja." pachI ayodhyA taraphanA paricita citramAya vidyAdharane mArI sAthe mokalyo, tilakamaMjarInuM citta jANanArI malayasuMdarIe ja tene bolAvI bhalAmaNa karI- "bhAI ! citramAya ! sainyamAM dareka sAthe kumArane meLApa karAvI, ahIM ja pAchA teDato Avaje." pachI huM Asana parathI ubho thayo, malayasuMdarI-tilakamaMjarI vagerenI rajA laI javA nIkaLyo. dareka vidyAdhara kanyAo raNaraNATathI zUnya hRdaye mArI pAchaLa pAchaLa daravAjA sudhI AvI. daravAjA pAse ja uttama vAhananI sagavaDa rAkhelI hatI. badhAne vaLavAnuM kahI svadeza tarapha ravAnA thayo. zaheranI bahAra nIkaLI AkAzamArge prAkRtika drazya joto joto ApaNA sainyanI najIka lagabhaga pahoMcI gayo. svadeza jovAthI mane bahu ja AnaMda thayo, meM citramAyane kahyuM -
Page #353
--------------------------------------------------------------------------
________________ 270 "mitra ! citramAya ! Aja pelo Tekaro, jenI najIkathI upADIne hAthI mane tamArA dezamAM laI gayo hato. jarA ahIM thobhIe, thoDIvAra visAmo laIe, sAme dekhAya te ja ApaNI chAvaNI che.' ema kahI ame nIce utaryA. jharaNA pAsenA eka jhADanI chAyAmAM beThA, tevAmAM parvatanI nadInA uMDA ghunAmAM praveza karato eka moTo hAthI joyo. tene barAbara joyo, oLakhyo ane pachI citramAyane nIce pramANe kahyuM- "mitra ! citramAya ! joto, joto, Azcarya. pelo vairiyamadaMDa hAthI, je mane tamArA dezamAM laI gayo hato. je taLAvamAM paDyo hato, ne jene mATe meM ghaNo vakhata zoka karyo hato, te ja A." citramAya hasyo ane bolyo-"kumAra ! A vAta bane ja nahi, jamInano hAthI AkAzamAM uDe ja nahi, marI gayo hoya chatAM ene e zarIre pAcho Ave ja nahIM, tethI e A hAthI nathI, pelo bIjo koI haze ane A tamArA sainyano vairiyamadaMDa hAthI haze.'' meM kahyuM-"lAva ene, jevI rIte gayA hatA tevI ja rIte enA para besIne chAvaNImAM jaIe." turata citramAya tene lAvyo, upara huM ane citramAya beThA, pachI tyAMthI ravAnA thayA ane ame barobara sAMje brahmaputrAne kinAre pahoMcyA. mane joI badhA khuza thayA, badhAne joI huM paNa ghaNo ja khuza thayo, chevaTe sau sAthe mAre mUkAme gayo. tyAM jaI musApharInI vAta rAjakumArone kahI, ane thoDI
Page #354
--------------------------------------------------------------------------
________________ 271 vAra teonI sAthe AnaMda karI citramAyAnA utArA vagerenI goThavaNa karAvI palaMga para suvA gayo. suto, paNa vaitADhya parvatanI ramaNIyatA, rathanUpura cakravAla nagaranI zobhA, vidyAdhara rAja kuTuMbonI mahattA, kanyAntaHpuranI avarNanIyatA, malayasuMdarInI mAyA, tilakamaMjarInI prabhutA, vidyAdhara kumArIonI vilAsa ceSTA, vidyAdharonI caturAI, e sau najara AgaLa taravA lAgyA, tenAja vicAro AvavA lAgyA, ane chevaTe uMghI gayo. prAtaHkALa thayo eTale uThyo, snAna, Avazyaka vidhi, vagerethI pa2vA2I sabhA maMDapamAM gayo. tyAM dareka rAjakumAro maLavA AvyA temAM aneka rAjakumAro, sAmaMto, AmAtyo, zeThIyAo vagere hatA. badhAnA praNAma svIkAryA, badhA upara eka dRSTi pheravI, ekAeka huM bolI uThyo, "are ! kema haju samaraketu nA AvyA ?'' mAro A prazna sAMbhaLI eka rAjakumAra nIcuM moM rAkhI bolyo- 'kumArazrI ! je divase Apano kuzaLapatra maLyo te ja divase rAtre yuvarAja chupI rIte ahIMthI cAlyA gayA che, vaitADhya taraphano rasto lIdho hato, ema kAmarU dezanA rAjAnA bhAI mitradhare kahyuM hatuM, kAraNa ke te emane maLyA hatA. Agraha karIne eka rAta rokyA paNa kharA, vadhAre vakhata rokavA ghaNo prayatna karyo paNa phogaTa.'' basa, A vAta sAMbhaLatAMnI sAthe ja caturaMga senAne
Page #355
--------------------------------------------------------------------------
________________ 272 sajja karI tamArI zodhanI taiyArI karI uttara dizA tarapha prayANa karyuM. citramAya paNa mArI sAthe sAthe Avyo, keTalAka divasa rahyo. chevaTe kaMTALyo, ane bolyo-"kumAra ! Apane pAchA laI javA malayAbAe mane vAraMvAra bhalAmaNa karI che, te Apa jANo cho. to have pharamAvo, mAre zuM karavuM ?" A prazna puchI javAbanI rAha joto mArI sAme joI e ubho rahyo. mAruM mana paNa tenI sAthe javA utsuka chatAM tamArA premarUpI beDImAM joDAyelo huM bahu ja vicAramAM paDI gayo. chevaTe javAba Apyo-"bhAI ! tuM jA, malayasuMdarIne A badhI vAta jANe che te kaheje. ane mArI vatI eTaluM paNa sAthe sAthe kaheje-"mananI nirAMta vinA huM kevI rIte AvuM? samaraketune maLyA vinA AvIne paNa tamane zuM mukha batAvuM ? tethI hAla tyAM AvavAno mane Agraha ja na karazo, kemake bIjAM dareka kAmo choDIne tenI zodhamAM ja prayatna lagAvavAno che. je A kAma huM karuM chuM te tame pote ja karo cho, ema dhArIne jarApaNa manamAM kheda karazo nahIM. temaja devI tilakamaMjarI "huM mArA koI svArthamAM guMthAye hoIza" ema dhArI mArA para kopa na kare, ane haMmeza jevI che tevIne tevI mArA para maherabAnI rAkhe, evuM karazo, evI mArI prArthanA che" ema kahI tene vidAya karyo. majala para majala karatAM rastAmAM najIkanA AzramamAM gAmaDAMomAM, zaheromAM, araNyomAM bIjA paNa pradezomAM tamArA javAnuM anumAna karI karI visAmo lIdhA vinA ja tamane khuba zodhyA. emane ema zodhatAM eka nirjana araNyamAM peThA.
Page #356
--------------------------------------------------------------------------
________________ 4. viSamAvasthA eka divase baporane vakhate eka ThekANe pahADanI taLeTImAM paDAva nAkhyo. AkhuM sainya visAmo levA rokAyuM. huM paNa pharavA nimitte page cAlIne kaMIka dUra gayo tevAmAM meM cAra pAMca mANaso sAthe doDate ghoDe AvatA gaMdharvakane dITho. mane teNe joyo, eTale te ghoDethI utarI paDyo, ane "Ava, Ava' kahI meM bolAvyo. eTale AvI mArA pagamAM paDyo, uThADI ubho karI huM tene khuba bheTyo chUTA paDI kuzaLa samAcAra pUchyA. pachI hAtha pakaDI nadI kinAre vAnIranI ghaTAmAM svaccha zilA tarapha tene laI gayo ane tenA para huM beTho. te paNa sAme AvIne beTho eTale meM pUchyuM gaMdharvaka ! te divase huM nIkaLyA pachI zA zA banAvo banyA ? malayasuMdarIe zuM karyuM ? ane tilakamaMjarIe zuM karyuM? mane A araNyamAMthI te kevI rIte khoLI kADhyo ? zAthI mAlUma paDyuM ke huM ahIM chuM ? vaLI tuM ekalo ja thoDA mANaso sAthe kema doDate ghoDe Avyo ? gaMdharvaka-"kumAra ! badhI atheti kahuM chuM, tame vidAya thayA tyAre AkhuM kanyAntapura zUnya thaI gayuM, kemake ghaNA kharA to anurAgane lIdhe Apane vaLAvavA pAchaLa pAchaLa keTaleka sudhI gayA hatA. jyAre Apa ghaNe dUra nIkaLI gayA tyAre agAzIe caDI caDI ghaNIvAra sudhI lAMbI lAMbI najaro karI Apane nihALyA karyuM. malayasuMdarI citramAM cityA hoya tema thoDI vAra zUnya citte besI rahyA, ekazRMge potAnA maThamAM javA tilakamaMjarI pAse
Page #357
--------------------------------------------------------------------------
________________ 274 rajA mAMgI, tamArA viyogathI asvastha manavALA devIe emanA vinA aMdarano zoka zAMta raheze ja nahi ema dhArIne kahyuM sakhI ahIM paNa moTA moTA mArA kIDA parvato uMcAImAM tamArA ekazRMgane ya bhUlAve tevA to che. hAvA mATe moTI moTI kRtrima nadIo paNa kyAM ahIM nathI ? kamaLanI vAvone kinAre dhyAna jApa vagere karI zakAya tema che. pramabhavananA kacchamAM phaLa, kaMda, mULAhAra maLe che. to pachI tyAM gayA pachI vadhAre zuM karavAnA cho. cAlo badhuM batAvuM" ema kahI tenuM valkala pakaDI potAnA bagIcAmAM ghasaDI gayA. te te sthaLe ubhA rahI badhuM tene batAvavA lAgyA, paNa kyAM kyAM ? jyAM jyAM Apa beThA hatA, pharyA hatA, visAmo letA hatA, gammata karatA hatA, tapAsatAM hatAM, je je sthaLanA vakhANa karyA hatA, jenA jenA dohada vidhino upadeza Apyo hato, je je kyArAo sarakhA karAvyA hatA, jyAM jyAM kuzaLa aMtaHpurikAo sAthe kaLAono paricaya karyo hato, jayAM snAna karyuM hatuM, jyAM devapUjA karI hatI, jyAM jyAM vilepana karI poSAka paheryo hato, te te bagIcAnA bhAgo sakhIo sAthe joyA ane keTalIka vakhata temAM bhramaNa karyuM. pachI banne aMtaHpuramAM gayA, tyAM malayasuMdarIe khAnagImAM jarA hasIne ToNo mAryo-"mUrkha ! abhyAsa vinA kumArane keTalIka kuzaLatA batAvIza ?'' koIka divase kAmadevanA maMdiramAM jaI devapUjAne bahAne ratnavINA vagADatA hatA, koIka divase cAkarmIo pAse pIMchIono dAbaDo maMgAvI pAse ughADI rAkhI khUba vicArI vicArI ApanuM
Page #358
--------------------------------------------------------------------------
________________ 275 ja citra Abehuba ALekhatA hatA, koIka divase agAzI para nATakazALA racAvIne uttama prakAranA abhinayavALA nATya prayogo jotA hatAM, koIka divase huM darzana mATe jato hato tyAre mane pUchatA hatA-- "gaMdharvaka ! bAe tane suvela parvata para mokalyo hato tyAre kumArane tuM kevI rIte maLyo hato ? mArI chabI kevI rIte batAvI hatI ? chabI joI e zuM zuM bolyA hatA ? mArI vAtacIta keTalIka vAra sudhI cAlI hatI ?'' Ape je vAta kahI hatI te badhI vAraMvAra ulaTAvI ulaTAvIne pUchyA karatA hatA. keTaluMka kahuM1'Apa AvyA" ema dhArIne bAraNAmAM AvatA mANasa tarapha premALa dRSTithI nihALe tyAre harSane lIdhe parasevAvALA stano para bASpanA biMduo vadhI paDe che, ane jyAre 'A to e nahIM' evo nirNaya thatAM khedAlasa cakSuo vaDe AvanArane jue che, tyAre pIDAne lIdhe dAha jvaravALA payodhara 52 jaLabiMduo sUkAI jAya che, Ama pratikSaNe banyA ja kare che.'' Aja savAre devI zaheranI bAhya zobhA jovAne bahAne ApanI rAha jotA agAzI para caDI dakSiNa dizA tarapha jotA hatA, tevAmAM keTalAka mANaso sAthe udAsI cahere AvatA citramAyane joyo. jotAnI sAthe ja tamane sAthe na AvelA jANI jarA hasIne gamagIna cahere malayasuMdarI sAme joyuM. citramAya pAse Avyo eTale malayasuMdarIe pUchyuM''citramAya! kumAra kema na AvyA ?'' 1. tanvaGgayAstvamiti prasAdavizadaM, nAsIti khedAlasaM cakSurdvArapathAvatAriNi jane vyApArayantyA muhuH / harSArtiprabhavAH pratikSaNabhavatsvedAmbudAhajvare bASpAmbha:kaNikAH payodharataTe puSyanti zuSyanti ca // 1 //
Page #359
--------------------------------------------------------------------------
________________ 276 jarA pAse AvI praNAma karI teNe javAba Apyo- devI vinavuM chuM--siMhaladvipanA rAjA caMdraketunA putra yuddhamAM parAkramone lIdhe samaraketu nAmanA sahRdayI kumAranA parama mitra che, jANe tenuM bIjuM hRdaya. te, gaMdharvakanA kahevAthI hAthInuM rUpa laI tilakamaMjarI mATe huM kumArane A tarapha lAvyo, teno viyoga sahana na karI zakavAthI ekAeka kumArane zodhavA rAtre chupI rIte bahAra nIkaLI paDyA ane sahAya vinA ekalA ja uttara dizA tarapha bhayaMkara jaMgalomAM cAlyA gayA che. ahIMthI gayA pachI kumAre A vAta sAMbhaLI eTale cAre tarapha jAte zodhavA nIkaLI paDyA che, ane sthaLesthaLa tapAse che. paNa haju sudhI patto lAgyo nathI.'' sAMbhaLatAnI sAthe ja '"hA samastalokale canasubhaga ! hA! niraMtaropabhogalalita ! hA ! paramopakArI ! kumAra harIvAhana ! vidhie e puNyAtmAne tamArA paNa duHkhanuM kAraNa banAvyA ?" Ama bolatAM bolatAM malayasuMdarI mUrchAthI bhoMya para DhaLI paDyA. tilakamaMjarI-"hA vhAlI sakhI ! parama vairAgI tame paNa zokamAM paDyA ?' ema kahI potAne hAthe paMkho nAMkhI tene sAvaceta karI potAnI tarapha kheMcI lIdhA '"vhena ! kumAranA mitra samaraketu sAthe tamAre pahelAMnI oLakhANa jaNAya che. kemake guNo saMbhALI teno paNa tame zoka karo cho, jema kumArane te A vakhate jaMgalamAM rakhaDAve che tevI ja rIte tamArA vanavAsanuM paNa kAraNa e nathI ne ? sAcesAcuM kaho. vhena !'' vAraMvAra pUchyuM, ane bahu ja Agraha karyo eTale jarA hasI zaramAte mUkhe malayasuMdarI bolyA
Page #360
--------------------------------------------------------------------------
________________ 277 "alI ! pIcho lenArI ! have cUpa rahe. mAtra 'e komaLa kAyAvALA kumArane haju sudhI keTalAMka araNyamAM kaSTo veThavAnA haze ?' e vicA2e huM bolI zakatI nathI.'' tilakamaMjarI-'zA mATe e kaSTo sahana kare che ? AvIne tamArA ja maThamAM sthira thaI rahe, ane vidyAdharo dvArA potAnA mitranI zodha calAve to zuM khoTuM che !'' jarA roSapUrvaka pUchyuM. malayasuMdarI-'ali bhoLI ! e to badhuM tArA hAthamAM che. e kAMI vidyAdhara nathI, manuSya che. tethI ATale sudhI kevI rIte AvI zake ? thoDA e loka tamArI mAphaka AkAza mArge jaI zake che ?'' A sAMbhaLI dareka parijana tarapha sattAnI najare nahi paNa snehanI najare kAMI yAcanA karatA hoya tevI rIte joyuM te vakhate kAmadevanI sAthe ja padhArelA prasAda vepathu vagere bhAvone anubhava karatAM devIe mane kahyuM-'mAruM peluM sArAmAM sAruM vimAna che te laIne jA, ane kumArane jaMgalamAMthI piravAra sahita lAvIne ekazRMga pAsenA maThamAM utAraje, ane haMmeza tenI sevAmAM tatpara raheje.'' meM kahyuM-'"jI.'' turata ja taiyArI karI citramAyAne sAthe laI teNe batAvela raste ahIM Avyo chuM pelA pahADanI taLeTImAM paDAva nAMkhyo che. badhAne tyAM rokI utsukatAne lIdhe huM thoDA mANaso laI pahelo maLavA Avyo chuM.'' pachI mane ekasTraMga laI javA vAraMvAra Agraha karavA lAgyo.
Page #361
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5. divya vIMTI ane hAra huM mArA sainyamAM gayo. dareka vidyAdharo gaMdharvakanI chAvaNImAMthI praNAma karavA AvyA. teoe lAvelA vimAnamAM besI gaMdharvaka sAthe vinoda karato karato kSaNavAramAM pelA maTha pAse AvI pahoMcyo. tyAM adRSTapAra sarovarane kinAre chAvaNI nAkhI huM rahevA lAgyo, citramAya vagere vidyAdharo mArI jarUriyAto purI pADatA hatA, kAma paDyuM lohityanada pAsethI mArI chAvaNImAM paNa jaI AvI mAruM kAma karI ApatA hatA ane tamArI zodhamAM macyA rahetA hatA. devI tilakamaMjarI hamezAM adhika adhika prItithI kalpavRkSo pAsethI maLelA phaLanA raso, Asavo, puSpamALAo, attara, tAMbula, vastro, ratnAlaMkAro vagere vagere uttamottama cIjo mokalI mAro satkAra karatA hatA. koIka vakhate vicitra vicitra prakAranAM citro, patrachedya vagere vagerethI vismaya pamADatAM hatAM. koIka divase praznottara, prahelikAo, yamaka, citra, biMducyutakAdikavALA alaMkArIka kAvyono vinoda cAlatA hatA, koIka divase zaMkAonA samAdhAna karavA mokalelA moTA moTA kaLAcAryo sAthe vicAra samAlocanA calAvato hato, koI divase sakhIo dvArA potAnA bAgamAMnA uttama uttama phaLo mokalAvatA hatA, koIka vakhate zRMgAra, saMgIta, kathAvALI sUktio AgrahapUrvaka maMgAvatA hatA. koIka vakhate adRSTapAramAM nhAvA utaratAM tyAre sakhIo sAthe hAsya gammata karatA karatA pANI chAlako peThe kaTAkSa taraMgothI dUra rahelA mane chAMTatA hatA. parvane divase bhagavAna
Page #362
--------------------------------------------------------------------------
________________ 279 pUrANamuni AdinAthanI sanmukha besI vistRta tInamUchanAvALuM zrAvako peThe lagolaga AvI AvIne beThelA mRgovaDe AnaMdAzruthI ubharAtI cakSue saMbhaLAtuM madhura saMgIta saMbhaLAvatA hatA. chatAM tamArI zodhamAM niraMtara lAgelA meM, vidyAdharonA aneka aneka prayatnothI paNa tamAro patto nahIM lAgatAM darzanotsuka thaI keTalAka divaso te maThamAM gALyA. eka divase jamIne palaMga para beThelo hato tevAmAM sainyamAMthI zaMkhapANI nAmanA bhaMDArIe praNAma karI mane kahyuM kumAra ! eka vijJapti che. Apa jyAre pravAse nIkaLyA tyAre deve (meghavAhana rAjAe) A hAra ane vIMTI mane ApyA che. ane kahyuM hatuM ke koI kaSTa prasaMge kumArane paherAvavA. hAra vaimAnika deve Apelo che ane vIMTI lakSmIdevIe Apela che. ATalA divasa meM sAcavI rAkhyA hatA, lo A." ema kahI maNInA dAbhaDAmAMthI vIMTI ane hAra bahAra kADhyA. AkAzamAM kesarAo prasarI rahI, vana jANe ekI sAthe puSpathI khIlyuM, jagata jANe amRtathI lIMpAI gayuM, pavana jANe kadaMbanI kesarAnA parAgathI vyApta thayo hoya. AzcaryAnaMda sAthe hAthamAM laI chAtIe lagADyA, jANe pUrvabhavamAM joyA hoya, vAparyA hoya, tema prItipUrvaka thoDIvAra joI rahyo. pachI hasIne gaMdharvakane kahyuM "saumya ! AkhI pRthvI joI vaLyo chuM tethI kahuM chuM ke tilakamaMjarInI chAtI sivAya A hAralAyaka bIjuM koI sthAna ja nathI. mATe jA, jaIne Ane tyAM ja sthApana kara. ahIM karaMDIyAmAM gucaLuM vALIne nakAmo rAkhI mukavAthI zuM ? ane A
Page #363
--------------------------------------------------------------------------
________________ 28) vIMTI malayasuMdarInI AMgaLI zobhAve tema kara" ema kahI tene ravAnA karyo. bIje divase savAramAM agAzI para caDI gaMdharvakanI rAha joto hato tevAmAM caturikAne gabharAtI gabharAtI AvatI joI. "kema A ekalI malayasuMdarI vinA AvI haze ?" ema vicAra karato hato, tevAmAM te najIka AvI meM jarA hasIne bolAvI. eTale praNAma karI pAse beThI, thoDI vAre AjubAju joI dhIme rahI bolI- "kumAra ! jyArathI Apane ane malayasuMdarIne tilakamaMjarI potAne ghera teDI gayA hatA, tyAranI temanA caraNonI paricaryA karatI huM tyAMja rahI hatI. Aje temanI AjJAthI A tarapha AvatI hatI tevAmAM mane ekAMtamAM bolAvI AMsuthI ubharAtAM nayane devI tilakamaMjarIe A pramANe AjJA karI. "bhadra ! tuM jyAM jAya che, tyAM kumAra harivahana rahe che, tene A Apaje." ema kahI eka patranuM parabIDIyuM mane ApyuM." caturikAe te mArA tarapha pheMkyuM. turata mArI DAbI AMkha pharakI, thoDIvAra rahI meM te hAthamAM lIdhuM kholI temAMno patra vAMcavA lAgyo "svasti, ekazRMga pAse rahetA mahArAja putra zrI harivahanane mastaka namAvI atyanta du:khanA bhArathI dabAyelI tilakamaMjarI vijJapti kare che kehaiye dharelA motI hAre kaMTha mhAro bheTIne1. AzliSya kaNumaptuma guktarahAreNa hRdi niviSTena / saruSeva vArito me tvadurAparirambhaNArambhaH // 1 //
Page #364
--------------------------------------------------------------------------
________________ taiyArI tyArI bheTanI 281 nivArI mhArI kopIne. 1 to paNa mAruM jIvana tamAre AdhIna hovAthI ahIM houM ke dezAMtara gaI houM, paNa Apa mane bhUlazo nahIM.'' vAMcatAMnI sAthe ja AkhuM zarIra dhrUjavA lAgyuM, zvAsa cAlavA lAgyo, AMkho AMsUnA pUrathI bharAI gaI, hRdaya paDI javA lAgyuM, DhIlI hatheLImAMthI kAgaLa koNa jANe kyAre sarI gayo, tenI to mane khabara ja na rahI. "huM koNa chuM ? kyAM Avyo chuM ? zA mATe Avyo chuM? huM zuM karuM chuM ? rAta che ke divasa ? kayo vakhata che ? A duHkho ke sukho ? jIvana ke maraNa ? mUrchA ke cetanA ? sAcuM ke iMdrajALa ? svadeza ke videza ? ItyAdi kaMI paNa jANI zakato nahIM, mAnasika du:khathI dabAyelo mahAmahenate caturikAne ravAne karI nIce utaryo. jANe aMgArAmAMthI saLagatuM hoya tevuM e sthaLa, parijana, sainya, badhuM choDIne ekalo chupI rIte gIca jhADIne raste thaI bhRgu parathI paDI maravAno nirNaya karI vaitADhya parvatanA uMcAmAM uMcA zikhara para caDyo. koI tIrthasthaLanI tapAsamAM pharato hato tevAmAM jhADa nIce eka rAjakumArane eka paMdara varSanI strI vastrano cheDo pakaDI rokavAno prayatna karatI hatI. be hAtha pahoLA karI tenI pIThane paribhramaNa ApatI hatI, ati karUNa rUdana karatI hatI, ane vAraMvAra tene page paDI samajAvatI hatI, vinaMtI karatI hatI. A TIMkhaLa joI mane ulaTo vadhAre udvega thayo, tenI pAse gayo, ane dhImedhIme samajAvaTathI kahyuM-
Page #365
--------------------------------------------------------------------------
________________ 282 "aho ! suvadana ! jarA zAMta thA, tane kaMIka pUchavuM che. araNyamAM AvelI ekalI AjIjI karatI A bALAne zA mATe taje che ? kyAM javA Icche che ?'' zaramathI nIcuM joI tene javAba Apyo--"A huM badhuM Apane kahI saMbhaLAvuM chuM, te dhyAna daI sAMbhaLazo. Aja parvata para caMDagahvara nAmanuM vidyAsiddha karavAnuM zikhara che, tenI samIpe kALarAtrInA peTa jevI khINavALuM saMhAra nAmanuM prapAta zikhara (paDI maravAne) che. tyAMthI paDI maravA mATe anaMgati nAme vidyAdhara huM jAuM chuM, kAraNa ke mArI bAlyAvasthAne lIdhe mArA zatruoe mAruM rAjya paDAvI lIdhuM che, tethI manamAM kaMTALo AvavAthI A kAma karavuM paDe che. A mArI strI paNa mArI sAthe AvI che, ghaNI vArI chatAM mArI pahelAM maravA taiyAra thaI che, huM tenA maraNanuM du:kha dekhI zakuM tema nahIM hovAthI, tene rokIne huM maravA prayatna karuM chuM, ane mane rokIne e prayatna kare che. ne mane A rIte vighna kare che." dayAne lIdhe huM mAruM potAnuM du:kha to bhUlI ja gayo. meM kahyuM-chokarA ! zA mATe niSkAraNa A tArI nAnI umaramAM tAro potAno ane komalAMgIno nAza karavA taiyAra thayo cho ? jo tane rAjyasukhanI IcchA hoya to jA mAruM potAnuM ja le, ane A kAma javA de.'' te bolyo-Arya ! sarva prANIo upara upakAra karanAruM tamAruM rAjya tame ja bhogavo, jo mArA para kharekharI dayA ja AvatI hoya to A pramANe karo, jagatanuM rAjya apAvo,
Page #366
--------------------------------------------------------------------------
________________ 283 mArI pAse guru vaMzaparaMparAthI maLelA maMtro che. te maMtro siddha karo ane tenA prabhAva vaDe mAruM rAjya mane pAchuM apAvo.'' te vAta meM kabula karI, badhA maMtro meM mUrkha zIkhI lIdhA, tenI jApa vidhi samajI lIdhI, pachI eka sAMkaDI, bhayaMkara ane gADha aMdhArAvALI parvatanI guphAmAM peTho. tenI aMdara paNa nIce pattharanA bAraNAvALuM eka bhoMyarUM hatuM. temAM mana sthira karI huM beTho. bAraNAmAM anaMgarita rahyo. te phUla, dhUpa vagere Adhye jato hato, ane mArA uttara sAdhaka tarIke kAma karato hato, huM koI vastu joto nahIM, gaMdha suMghato nahi, zabda sAMbhaLato nahIM, sparza sukha bhogavato nahIM, phaLonA rasano AsvAda leto nahIM, maravA paDelA mArA AtmAne nakAmI dhAraNA karatI hoya tevI vhera mArI gayelI IMdriyovALA deha vaDe AdipurUSoe pratiSThita karelI vidyAdevIonI pratimAone praNAma karI sanmukha beTho. padmAsana lagAvyuM, jamaNA hAthamAM mALA lIdhI, ane maMtra sAdhavA beTho. maMtrAkSaro vaDe jANe kaMTALI gayA hoya, khIjavAI gayA hoya tema rAkSaso mane dhyAnamAMthI calita karavA aneka prakAranA prayatno karavA lAgyA. keTalAka kutuhaLI dharmiSTha vidyAdharonuM rUpa laI vidyAdevIonI mUrti AgaLa gAnatAna karavA lAgyA, keTalAka oLakhItA mANasanuM rUpa laI 'amane mahArAjA meghavAhane Apane teDavA mokalyA che.'' ema kahI lakhelo patra AgaLa pheMkatA hatA. keTalAka khuzI khuzI thayA. kumAra ! vadhAmaNI vadhAmaNI, kumAra samaraketu
Page #367
--------------------------------------------------------------------------
________________ 284 amArA jovAmAM AvyA che." ema kahI citramaya vagere vidyAdharonuM rUpa laI doDI AvatA hatA. keTalAka "are nirdaya ! kema nAzI gayo ! tAre mATe tilakamaMjarI keTalI herAna thAya che ? mAlUma che ?" Avo malayasuMdarIno saMdezo ApavA AvelI caturikAnuM rUpa batAvatA hatA. ATalA prayatnothI paNa jyAre huM calAyamAna na thayo. eTale krodhathI jANe dhamadhamI gayA hoya tema kaDAkA karavA lAgyA. mArI tarapha jANe pahADane dava lAgyo hoya tema bhaDabhaDa saLagato dekhADavA lAgyA. kAna phUTI jAya tevuM aTTahAsya karavA lAgyA, bhRkuTI caDAvIne moTAmoTA subhaTonA rUpamAM sAme AvI raNajaMga macAvavA siMhanAda karavA lAgyA. Ama aneka rIte mane nAsIpAsa karavA teoe prayatno karyA paNa huM calAyamAna thayo ja nahIM, ane mAruM kAma karyuM ja gayo. emane ema cha mAsa vItI gayA. tyAre thoDo jApa bAkI hato tevAmAM vijaLInA camakArA jevo ekAeka prakAza AkhA bhoMyarAmAM phelAI gayo. temAMthI eka divyAkRti mArI sAme AvI, ne teNe nIce pramANe bolavuM zarU karyuM. mahAbhAga ! AThe dizA tarapha juvo, tArA satvathI kheMcAIne pAtALa svargamAMthI AvelI prajJapti-rohiNI vagere ATha vidyAdevIo tane pUche che ke-"tamArA para prasanna thayelI amAre tamane zo vara Apavo ?" meM hAtha joDI kahyuM-"bhagavatI ! jagadvibhUSaNa mitrathI viyoga paDyo ane niraMtara rAgiNI prANabhUta priyAe kAraNa vinA to che. mAre jagatmAM kaMIpaNa ISTa che ja nahi. to
Page #368
--------------------------------------------------------------------------
________________ 285 huM zuM mAgu ? mane je ISTa che te have huM mArI meLe ja sAdhI laIza (maraNa), te bAbata kaMI mAre pUchavAnuM nathI ja paNa jene mATe A maMtrasAdhana karavAnuM meM mAthe lIdhuM che, te A bAraNAmAM beThelA anaMgarati vidyAdharane pUcho ke tene zuM priya che ?' vismaya pAmI teNe kahyuM-"aho ! mahAsatva cUDAmaNI! priyanA viyogathI thayeluM mananuM du:kha dabAvI bIjA para upakAra karatAM tamAruM sucaritra amane ghaNo ja AnaMda Ape che. tamArA vinA bIjo kayo mANasa bIjA mATe ATaluM badhuM niSphaLa duHkha sahana kare ?'' vaLI potAnuM ja rAjya bIjA game tene ApI de tevo tamArA vinA koNa che ? jo ke ApanuM vacana amAre atyanta AdarathI mAnavuM ja joIe, paraMtu AcAra (rIti) evo che ke- je mahAsatvazALI vidhithI devatAonuM ArAdhana kare ane jenA guNothI devIonuM mana vazIbhUta thAya tene ja te siddha thAya che. paNa ekanA AgrahathI bIjAne siddha thAya nahIM. temaja A anaMgatine paNa va2 meLavavAnI IcchA nathI ja. jo ke teNe svArtha khAtara prArthanA karI hoya tema jaNAya che, paNa kharI rIte paramArtha mATe ja teno prayatna hato. sAMbhaLo, pahelAMnI vAta jANavA jevI che. teNe kahyuM- A vaitADhya parvata upara uttarazreNImAM gaganavallabha nAmanuM nagara che. tyAM vikramabAhu nAmano cakravartI rAjA hato. dohA "nAThI zobhA kamaLataNI, bhamarA bhame gabharAI rove cakavA, sAme tIra-priyA enI, AMkhe nIra." 1
Page #369
--------------------------------------------------------------------------
________________ 286 cAraNa taNI vANI suNI-sAMjasame guNakhANa anitya jANI sarvabhAvo kare moja-zokhanI hANa. 2 evI rIte vairAgI thayo ane mokSa mATe sarvajJa sUcita kalyAma mArga svIkAryo. tenI gAdIe besADavA koI yogya rAjakumAra nahIM maLavAthI zAkyabuddhi nAmanA pradhAne anaMgarati nAmanA potAnA bhatrIjAne kahyuM- "anaMga ! bIjuM kAma choDIne ekasTraMga nAmanA parvata tarapha jA. tyAM sainya sahIta aSTaTapAra sarovarane kinAre mitranI zodha karavA paDAva nAMkhIne rahelA rAjA meghavAhananA hiravAhana nAmanA kumArane koIpaNa prakAre samajAvIne vidyA ArAdhana karavA Ajane Aja taiyAra kara. e pahelAnA puNyane lIdhe mahAsAtvIka che ane prArthanAno bhaMga to koI rIte kare tema nathI ja. vaLI Aje aSTApada parvata upara padhArelA muni mahArAjA pAsethI tenA ja pUrvabhavanI vAta sAMbhaLIne virasena vagere vidyAdharo AvyA che. teo pAsethI teno vRttAnta sAMbhaLI meM nizcaya karyo che ke e vidyAo siddha karI le, eTale e ja mahAsAttvikane mahArAja vikramabAhunI gAdIe besADuM "jevo maMtrIrAjano hukama.'' ema kahI te tyAMthI nIkaLyo. parvata para ja ekalA, udveiga, ADe mArge cAlatAM Apane joyA ane upAya vicArI paraspara prema joDAnAM maraNane bAne tamane vidyA sAdhavAmAM joDyA.'' mATe . A paropakAranI vAta javA do, tamArA uparanI prItithI ane sAhasathI vaza thayela A badhI vidyAono svIkAra karo. mahAmaMtrI zAkyabuddhino parizrama saphala karo. ane vidyAdharo
Page #370
--------------------------------------------------------------------------
________________ 287 sahita uttara zreNInuM rAjya karo. chevaTe-pRthvImAM eka apUrva cakravartI thAo. svAmI vinA AkuLa vyAkuLa thayelI prajAne have AzvAsana Apo. rAjya svIkArI anaMgaratine paNa khuza karo. maravAnA nakAmA vicAro paNa choDI do. vidyAo sahAyamAM hovAthI praNayanI ane mitrano viraha have thoDA vakhatamAM ja nAza pAmaze. kemake 1 "huThA uge jhADanAM, vaLI vadhe kSINa caMda evuM jANI saMtajana, bALe na du:khamAM mana." 1 ema kahI devI aMrtadhyAna thaI gayA. evAmAM AkAzane phoDI nAMkhe tevo eka jabarajasta divya bherIno gaDagaDATa saMbhaLAyo. te avAja sAMbhaLIne cAre taraphathI vidyAdhara patio ekaThA thaI gayA. vAjIMtra vagADatAM vagADatAM dareka vidyAdharo stuti karavA lAgyA. te guphAmAM AvIne, javAnuM mana na chatAM mane tyAMthI vinayapUrvaka vimAnamAM besADI caMDagahlara nAmanA vaitADhya parvatanA zikhara para laI gayA. tyAM siMhAsana para besADI abhiSeka karI dareke praNAma karyA. vikramabAhunA siMhAsana para beThA pachI upara chatra dharAyuM. be cAmaro vIMjAvA lAgyA. badhI abhiSeka sAmagrI pUrI thayA pachI maMtrIonI sUcanAthI purUdaMza nAmanA nimittiAge nagaramAM praveza karavA vijJapti karI. 1. 'kSuLopi rohati taru: kSIno'vyupIyate punazcandra:' / iti vimRzantaH santaH saMtapyate na vidhureSu // 1 //
Page #371
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvAdaza pariccheda 1. aSTApada parvata - mAruM citta tilakamaMjarInA virahathI vyAkuLa hatuM, chatAM teNe batAveluM zubha muhUrta dhyAnamAM laI bIjI tarapha sabhAmAM beThelAmAMnA eka purUSane meM pUchyuM "are hAlamAM koI cakrasenavidyAdharanA rAjakuTuMbanA samAcAra jANe che ?" te vAra pachI praNAma karI pradhAna dvArapAle vijJapti karI"mahArAja ! hamaNAM ja dakSiNa zreNImAMthI Apane maLavA mATe ghaNo ja utsuka ane ghaNo ja suMdara eka yuvAna Avelo che, te "bhalA mANaso ! mane nakAmo zA mATe pakaDo cho ? choDI gho" ema bolato dareka dvArapAlanI prArthanA karato bAraNe ubho che, kadAca te jANato hoya." koNa e Avyo haze !" ema vicAra karI jaldI aMdara lAvavA hukama Apyo. jene teo bolAvI lAvyA te gaMdharvaka hato. mAtra kAnamAM eka kaDI ja paherelI hatI, tAMbUla ghaNo vakhata thayA lIdhuM hoya tevuM jaNAtuM nahIM mAthAnA vALane tela dhUpa vagerethI samAryA nahotA, junAM phATyAM TuTayAM kapaDAM paheryA hatAM, zarIre aMgarAga lagAvela nahoto, zarIranuM teja uDI gayuM hatuM, atyanta durbaLa zarIre, plAna vadane DhIlA gAtre, DhIlA page
Page #372
--------------------------------------------------------------------------
________________ 289 mArI sAme cAlyo Avato hato tene jotAM ja tilakamaMjarInI svasthatAno nirNaya thatAM mane jarA nirAMta vaLI. mArI A jAhojalAlI joI te ekadama aMjAI gayo, ane vismayamAM paDyo. mArI AMkhamAM harSanAM AMsu AvyA, "Ava, Ava,' kahI ne bolAvyo eTale ekadama doDI AvI teNe nIcA vaLI bhoMya para mastaka lagAvI mane praNAma karyo. vidyAdhara sabhA AzcaryathI joI rahI, te to mane paga para mAthuM TekavI DusakAM bharato bharato AMsunI dhArathI jANe mArA caraNa pakhALato hoya tema dhIme dhIme ghaNI vakhata sudhI royo. meM prema ane dayAthI pITha para hAtha pheravI kAMDu jhAlI ubho karyo, eTale kapaDAnA cheDAthI moM sApha karI sAme bhoMyataLIe nIcuM moM rAkhI beTho. jayAre jarA zAMta thayo eTale gadgad thaI meM pUchyuM "bhAI gaMdharvaka ! tane jovAthI tenA jIvananuM anumAna thavA chatAM kaMIka vahema AvavAthI devI tilakamaMjarInA samAcAra huM pUchI zakato nathI. tuM ja tArI meLe "je banyuM hoya, ane hAla je banatuM hoya te kahe, jyAM e hoya, je kAma e karatA hoya, ane divaso gALatA hoya, te badhuM, ane tuM ahIM zA mATe Avyo che ? e paNa kahe." najara nIce DhALI teNe kahevA mAMDyuM - "mahArAja ! sAMbhaLo te divase adRSTapAra sarovarethI nIkaLI Ape Apela pelA banne divya AbhUSaNo laI huM zaheramAM gayo. tyAM jaI Ape
Page #373
--------------------------------------------------------------------------
________________ 290 kahyA pramANe banne AbharaNo bannene ApyA ane kahyuM jaMgalamAMthI AvelA kumAranI kuzaLatAthI A nizAnI." e sAMbhaLI harSabhera malayasuMdarIe mArA hAthamAMthI vIMTI laI paherI lIdhI. paheratAnI sAthe ja jANe pUrvajanma yAda Avyo hoya tema ekadama zoka nimagna thaI gayA ane tenI AMkhomAM AMsu bharAI gayA. devI tilakamaMjarIe paNa harSapUrvaka AzcaryathI pelo hAra putramAphaka laI chAtIe lagADyo, (paheryo) cAre tarapha tenA kiraNo phelAvA lAgyA ane tethI te pUrNimAnI rAtrI peThe zobhavA lAgyA. thoDI vAramAM to tenuM mUkha paDI gayuM ane jANe oLakhatI hoya tema joIne mane gadgad kaMThe pUchyuM saumya ! A hAra manuSyalokamAM kevI rIte Avyo ? ane kumArane kyAMthI maLyo? e kaMI jANe che ?" meM javAba Apyo-"AgaLa ayodhyA nagarImAM zakrAvatAra tIrthamAM prabhu RSabha devanA darzana karavA jatAM meghavAhana rAjAne khuzI thayelA javalanaprabha nAmanA deve A hAra Apyo hato. ATaluM sAMbhaLatAM ja bAkInA mArA zabdo sAMbhalyA vinA ja AMkho mIMcI palaMga para mUcha khAI DhaLI paDyA. mUrchA vaLI eTale sakhIoe kAraNa pUchyuM paNa javAba na Apyo, lAMbA nisAsA mukI duHkhamAM ne du:khamAM AkhI rAta gALI. savAramAM vAta sAMbhaLI vaDilo jovA AvyA hatA, teone ane jatAM aTakAvanAra AkhA kuTuMbanI vAta sAMbhaLyA vinA tIrthayAtrA nimitte vaitADhya parvatanI najIka AvelA aSTApada
Page #374
--------------------------------------------------------------------------
________________ 291 parvatapara gayA, jeno mahimA svayaM bhagavAna nAbhinaMdane ja potAnA nirvANathI vadhAryo hato. tyAM jaI RSabhadeva prabhunI ane bhaviSyamAM thanArA bIjA trevIsa tIrthakaronI varNa, AkRti, uMcAI vageremAM barobara je pramANe che te pramANe bharata mahArAjAe bharAvelI pratimAothI zobhatAM caityone ThekaThekANe vaMdana karavA jatAM eka cAraNa munine joyA. te koI bIjA dvipamAMthI hamaNAM ja AvelA hatA. koI siddhAyatananA oTalAnI vizALa zilA para beThA hatA. thoDA vakhata pahelAM ja temane kevaLajJAna thayuM hoya ema jaNAtuM hatuM. sAme siddho, vidyAdharo, beThA hatA, devatAo AdarapUrvaka puSpavRSTi karatA hatA. tenA guNa stotro gAtAM hatAM, te muniharSa ane viSAdarahita jaNAtA hatA. teozrIne joI nirveda utpanna thatAM pAse jaI praNAma karyo, ane sakhImaMDaLa sAthe bAjumAM najIka ja beThI. loko pUchatA hatA tene bhagavAna tenA pUrvabhavanI kathA kahetA hatA, du:khapUrvaka sAMbhaLatI tIlakamaMjarInI AMkhamAM AMsu bharAtA hatA ane eka citte sAMbhaLatI, tene joI vIrasena nAmanA vidyAdhare dayA lAvI pUchyuM bhagavAna ! dakSiNa zreNInA rAjA cakrasenanI putrI tilakamaMjarI bALA chatAM vRddhAnI peThe ane yauvanamAM rahelI chatAM vanamAM rahelInI peThe janmathI ja kema purUSadraSiNI thaI haze ? zarIra sAruM chatAM gaI kAle tene ekAeka mUcha kema AvI gaI haze ? viSayopabhoga choDIne sakhImaMDaLa sAthe ekadama gherathI kema nIkaLI AvI ? badhAM alaMkArono tyAga karI mAtra eka A
Page #375
--------------------------------------------------------------------------
________________ 292 hAra ja zAstra peThe kaMThamAM kema dhAryo che? Apa jaNAvo, mane moTuM Azcarya thAya che. AvuM to meM kyAMya joyuM nathI." | muni-"mahAtman ! A jagatamAM pote karelA zubhAzubha karmodayane anusarIne saMsAracakramAM jema kuzaLa kuMbhAre cAka para caDAvelo mATIno pIMDo ghaTa sthAsaka vagere bhinna prakAranA bhinna rUpo pAme che tema aneka jAtanI avasthAo A jIva pAme che. juo, deva paNa vakhate nAraka thAya che. tiryaMca manuSya bane che, rAjA cAkara bane che. dAsa paNa rAjA bane che. duHkhI sukha pAme che, sukhI duHkha pAme che. sabaLa nirbaLa thAya che, dAnI kRpaNanI peThe eka koDI paNa Apato nathI, kRpaNa dAnI bane che. vedavid brAhmaNa paNa nIcakuLamAM janma le che. mAtaMga paNa brAhmaNapaNuM pAmIne sarvatra pavana mAphaka jaI AvI zake che. rUpALo kadarUpo bane che, kadarUpo chatAM tejomaya kAyAvALo bane che. vaLI, zabdanI peThe saMskRta hoya chatAM prAkRtarUpa pAme che. puliMgavALo chatAM napusaka jevo vyavahAra kare che. strIliMga chatAM parArthe (paropakAramAM) purUSapaNuM meLave che. tethI sAmAnyataH anitya ane parivartita svabhAvavALA padArthonA parivartanamAM kUtuhala jevuM kaMI ja nathI, emane ema pratikSaNe cAlyA ja kare che. ThIka, have e vAta javA do, tamArA praznanA javAba upara AvIe.
Page #376
--------------------------------------------------------------------------
________________ (2. pUrvabhava) saudharma devalokamAM lIlAvataMsa nAmanA vimAnamAM parama samyagdaSTi sAmAnika deva (Idra jevI samRddhivALo) jvalanaprabha nAme Idrano sanyAdhipati hato. teNe aneka asurone jItI ghaNo yaza prApta karyo hato. emane apsarAo sAthe vilAsa karatAM aneka koTikalpo vItI gayA. keTalIka nizAnIothI divyAyuganI pUrNatAno nizcaya karI avirata samyaka dRSTi devane bIjI koI rIte janmAntaramA durlabhabodhi lAbha maLato nathI evuM jANI ucca prakAranI viveka buddhine lIdhe vimAnavAsa choDI sabaMdhIone potAnI kAvasthA jaNAvyA vinA ja keTalAka deva sAthe svargamAMthI nIkaLI gayo. jatAMnI sAthe ja tenI strI priyaMgasuMdarI devI kadI viyoga sahana nahi karela hovAthI ekadama virahAkulA svarganAM sukho choDIne zokagrasta cahere keTalAka deva sAthe priyanA samAcAra jANavA jaMbudvipamAM AvI. javalanaprabha devano mitra sumAli paNa priyavadA nAmanI patnIne svargamAM mUkI naMdizvara vagere dvipomAM vihAra karavA gayo hato, te paNa potAnA patinA samAcAra jANavA jaMbUdvipamAM AvI, banne sakhIo ekaThI maLI mahAvideha kSetromAM puSkarAvatI vijayanAM viharamAna sUrAsUrasevitacaraNa sarvajJa bhagavAna jayaMtasvAmI pAse jaI pUchyuM - bhagavAna ! huM ane A mArI sakhI patinA viyogane lIdhe devaloka choDI ahIM Avela chIe. kaho, svAmI ! amane
Page #377
--------------------------------------------------------------------------
________________ 294 amArA nAtha kyAre maLaze ? ane manuSyalokamAM avataryA pachI dharmaprApti kyAre thaze ?'' akarmaka bhagavAna bolyA-'kalyANabhAginI ! A jaMbudvipamAM bharatakSetramAM eka, ane ratnakUTa nAme be parvato che. tyAM tamArA priyanA meLApa tamane bannene kramavAra thaze. eTale tamane ekazUMge ane priyaMvadAne ratnakUTa parvate meLApa thaze. ane dharma prApti to divyahAra ane vIMTI jovAthI jAti smaraNa jJAna thatAM thaze.'' A vAta sAMbhaLI priyaMgusuMdarI vaitADhya parvatanI dakSiNa dizAe ekazRMga parvata para AvI. tyAM manorama nAmano moTo divya zaktithI bAga karI temAM eka jInamaMdira karAvyuM ane tyAM mAtra hAthamAM maMgaLa nimitte ratnavalaya ja paherI rAkhI patinI rAha jotI rahevA lAgI. priyaMvadA paNa lavaNa samudra vacce AvelA ratnakUTa parvata para jinamaMdira karAvIne rahelA lAgI. eka divase taiyAra thayelA adRSTapAra sarovaramAM varasAdanuM pANI bharAtuM hatuM te keTalIka devIo sAthe jotI priyaMgusuMdarI kinAre beThI hatI tevAmAM saparivAra lakSmIdevIne dakSiNa dizAmAMthI sanmukha AvatAM joyA. te naMdIzvara vagere dviomAM vihAra karI AvatA hatA. javAnI utAvaLa hovAthI vAhano dUra rokyA. AgaLa cAlanArAo AgaLa cAlyA gayA chatAM tene rokavAno hUkama nahIM maLelo jANI harSa chupAvI priyaMgusuMdarI e jarA roSamAM kahyuM. "kamale ! (lakSmI) kema utaratA nathI ?' priyaMgasuMdarIno vaibhava kSINa thavA Avyo che." evuM tame paNa jANI lIdhuM ke?''
Page #378
--------------------------------------------------------------------------
________________ 295 lakSmIe hasIne kahyuM-'sakhI ! huM to jaIza, gherathI nIkaLyA bahu divaso thaI gayA che tethI have mane vadhAre Agraha karIza nahi, jarA dhyAna ApIne ahIM rahyA rahyA ja mAre ahIM AvavAnuM kAraNa sAMbhaLI le. Aja savAramAM sUryodaya veLAe dhAtakI khaMDamAMthI huM cAlI AvatI hatI tevAmAM ratnakUTa parvata upara tArI priya sakhI priyaMvadAne ane tenA parijanane udvegamAM joI. teNe tane saMdezo kahevaDAvyo che-"bahena ! mArA bhAgyadoSathI bhagavAnanuM paNa vacana apramANa thayuM, ATalo vakhata thayAM ahIM rAha jotI beThI chuM chatAM tamArA patinA mitrano mane haju sudhI meLApa thayo ja nahi. mAruM AyuSya have pUrNa thavA AvyuM che. bhavAntaramAM houM to paNa vhena ! koIka divase yAda karaje, ane meM baMdhAvelA A jinamaMdiranI rakSA karaje.'' A zabdo sAMbhaLI AMkhamAM AMsu AvI gayA, vasrAMcaLathI mukha sApha karI bolI-'sakhI ! zabdo sAMbhaLyA. haju priyaMvadA mArI pAse potAnA maMdiranI rakSA karAvavA Icche che. paNa jANatI nathI ke thoDA ja divaso pachI mArA maMdiranI rakSA koNa karaze ? huM kone bhaLAvuM ? devo mAre Adhina hatA, e vakhata to have gayo che.'' eTaluM kahI nIcuM joI eka nisAso nAMkhyo. lakSmIne paNa dayA AvI ane bolI-sakhI ! zA mATe nakAmo kheda kare che ? uddhata cora jevA yamarAje prerelI vipattio kyAM kyAM potAnuM sthAna jamAvatI nathI ? have kheda javA de. tAro saMdezo huM ja saMbhALI lauM chuM.'' ema kahI mahodara nAmanA pratihArIne AdarapUrvaka hukama karyo- 'mahodara! priyaMvadA ane priyaMguNasuMdarInA maMdironI rakSA barAbara sAvadhAna rahIne
Page #379
--------------------------------------------------------------------------
________________ 296 karaje ane koIpaNa jAtanI AzAtanA thavA na pAme tene mATe khAsa kAjaLI rAkhaje.' lakSmIdevI potAnA mUkAma bhaNI cAlyA gayA. priyaMguNasuMdarIne pati samAgama na thayo chatAM jarA paNa akaLAI nahIM, gabharAI nahIM. ulaTI priyaMvadAnI ciMtA karavA lAgI ke "sarvajJanA vacanamAM sTeja saMdeha karyo, ane udvigna thaI. tethI bicArIne bIjA bhavamAM thoDo vakhata kaSTa bhogavavuM paDaze." zubha pariNAma divase divase vadhato jato hato tethI ghaNuM ja pUNya upArjana karI thoDA ja divasomAM divya zarIra choDI cakrasena vidyAdharanI putrI tilakamaMjarI rUpe avatarI, te ja A. ghaNuM ja upArjana karela hovAthI atyanta rUpa, lAvaNya pAmI bAlyAvastAmAM ja samasta kaLAomAM praviNa thaI, janmAntaranI sakhI lakSmIdevInI sahAyathI bIjI kanyAo karatAM ghaNI ja prabhutAvALI thaI che. potAnA patimAM ja prema lAgelo hovAthI bIjA koIpaNa purUSa tarapha tenuM mana vaLatuM ja nahIM, tethI Aja sudhI zAntapaNe besI rahI hatI. gaIkAle divyahAra jovAthI jAtismaraNa jJAna thatAM te devabhavananuM sukha joI zakI che. potAnA pati sAthe ghaNo kALa sukha bhogavyuM hatuM te tAjuM hoya tevuM ja yAda AvavAthI najara AgaLa tarI vaLavAthI atyaMta duHkhanI mArI mUcha khAI DhaLI paDI hatI. savAramAM paNa duHkhane lIdhe gharamAM na rahI zakavAthI tIrthayAtrA karavAne bahAne gharethI nIkaLI."gupacupa cAlyA gayelA patie mArA kaMThamAMthI utArI pote paherelo A hAra che." ema premathI mohita thaI mAtra A hAra paherI rAkhyo che."
Page #380
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3. pUrvabhava (cAlu)) muni vAta kahI cupa thayA. bahumAna utpanna thavAthI dareka devo manuSyo, siddho, vidyAdharo premapUrvaka devI sAme jovA lAgyA ane pUchyuM-"bhagavAna ! A puNyabhAgAno pUrvabhava sAMbhaLyo paNa pelA javalanaprabha deva devalokamAMthI nIkaLIne kyAM gayA ? zuM karyuM ? zuM anubhavyuM ? chevaTe enuM zuM thayuM?" maharSi-"e paNa devalokamAMthI nIkaLI prathama bharatakSetramAM AvyA zakrAvatAra tIrthane vaMdana karavA ayodhyAmAM utaryA. tyAMnA meghavAhana rAjAne premathI caMdrApa hAra ApIne naMdIzvara dvipa tarapha cAlyA gayA. tyAM sumAlI nAmano temaja pUrvabhavano teno parama mitra Idriyone paravaza thaI kriDAmAM lubdha hato, pramAda, nidrA vagerene lIdhe tenI tattvadarzI AMtaracakSuo baMdha thaI gayA hatA. tenI pAse jaI jinamatAnusAriNI mIThI vANIthI tene jIvAdi navatattvonuM svarUpa samajAvyuM, karmanA baMdhodayanI sthiti varNavI batAvI. viSayabhogonI nirasatA barAbara ThasAvI, dharmaprApti vinA deva, manuSya, nAraka ane tiryaMca- e cAre gatimAM kevAM kevAM duHkho bhogavavA paDe che, teno tAdeza citAra raju karyo. manuSyapaNuM prApta karI sarvaguNo prApta karyA chatAM bodhi (samakita) prApta karavuM mahAmuzkela che, te nakkI karI batAvyuM. A adaSTapAra saMsArasAgaramAM kadI paNa na maLeluM mokSarUpI kalpavRkSanuM jJAnadarzana cAritrarUpI bIja vavaDAvyuM. mitronI ciMtAthI chuTo thaI, potAne mATe pharIthI manuSyalokamAM bharata airavata mahAvideha vagere sthaLe jaI ullAsapUrvaka ekaso sittera (170) viharamAna jInezvarone bhAva bhaktithI kalpavAsI devanA kalpa pramANe pUjyA, stavyA himavana
Page #381
--------------------------------------------------------------------------
________________ 298 vagere varSaghara parvato para, hemavata harivarSa vagere kSetromAM, kSetronI madhye AvelA somavata vidyutaprabha vagere parvato para ane te sivAya bIjAM paNa parvatonA zikhara para jaI tyAM AvelA zAzvata siddhAyatAnomAM birAjamAna pratimAonA darzana karyA. ane bIjI paNa aneka zubha karaNIo karI vidyAdhara saMpatti prApta karyAnuM pUNya ane seMkaDo bhavomAM paNa prApta na karI zakAya tethI caramadeha prApti upArjana karI. te vakhate mArA upadezathI ayodhyAnA rAjA meghavAhane zrI devInuM ArAdhana karI vara prApta karyo hato. devabhavanuM AyuSya pUrNa karI tene tyAM caMdrAtapane pharIthI jovA AvyA hoya tema harivahana kumArarUpe avatAra lIdho." A pramANe javanalaprabhanI hakIkata kahI maharSie mauna dhAraNa karyuM. malayasuMdarI valkalano cheDo kheMcI zaramathI mukha DhAMkatI hatI tene harSa pAmelI tilakamaMjarIe sumAlIdevanI hakIkata pUchavA vAraMvAra Agraha karyo. bItAM bItAM AgaLa AvI pUchavAno prayatna karatI hatI tevAmAM maharSIe ja vAta zarU karI. "kalyANIni! kema bIve che? sAMbhaLa, te tArI bhavAntarano praNayI mitranA upadezathI sAdhana prApta karI zubha pariNAmathI maraNa pAmI yazakIrti nAma karma upArjana karI siMhalapinA rAjA caMdraketune tyAM samaraketu rUpe janmyo che." basa, eTaluM kahI muni ekadama ubhA thayA. dareka loko paNa ubhA thayA, ane saMvegane lIdhe saMsAranI asAratAno vicAra karavA lAgyA, ne ghaNA kALa sudhI bhogavI zakAya tevA divyapukhone paNa anitya mAnI te meLavavAnI abhilASAo zithila karavA lagyA. 1. je A zarIra dhAraNa karyuM che. te chellAmAM chelluM che. eTale A harIvAhananA ja bhavamAM teno mokSa thavAno.
Page #382
--------------------------------------------------------------------------
________________ 4. chello divasa tilakamaMjarI paNa kaMIka khuzI ane kaMIka kacavATathI te siddhAyatana maMDapathI nIkaLI cAkaroe tANelA taMbUmAM gayA. tyAM jaI tIrthavAsI, pavitra ane mahAtapasvI munivargane anna pAnAdithI pratibhAbhI parijana sAthe bhojana karyuM. pachI eka sAdaDI para beThelA devI pAse, madhyAhna kRtyathI paravArI phaLono AhAra karI malayasuMdarI AvyA ane bolyA tilakamaMjarI ! tAre have zuM karavuM che ? A parvata para rahIne ja tIrthayAtrA karI divaso gALavA che ? ke bIjA tIrthasthaLoe javuM che ? zo vicAra che ?" tilakamaMjarI-"hena ! mane to kaMI sUja paDatI nathI. mAruM citta atyanta gabharAya che. manamAM udvega thayA kare che. mIThI vAto paNa kaMTALo upajAve che. vilepana kareluM caMdana paNa zarIre duHkha Ape che. kaMI bhayaMkaratA jotI hoya tema jamaNI AMkha pharake che. acAnaka pheraphAranuM kAraNa kaMI samajAtuM nathI. mAre viyoge tAta araNyamAM javA IcchatA haze ? mAtuzrIe mAruM mukha na juve tyAM sudhI anna-pANI harAma karyuM haze ? athavA to mAre duHkhe duHkhI koI manuSyanuM aniSTa thavA beThuM haze ? zuM haze ? kaMI samajAtuM nathI." vetradhArIe praveza karyo vetradhArI-"bA ! jatI veLA Ape kahyuM hatuM ke- "vitramAya | ! jaIne harivAhanakumArane temanA potAnA sainyamAM mUkI Ava."
Page #383
--------------------------------------------------------------------------
________________ 300 ema kahI ravAne karyo hato, te citramAya hAla ja Avela che. ane bAraNe ubho che." sAbhaLatAM ja bhayane lIdhe jANe nirjIva hoya tema tenA mhoMmAMthI eka zabda paNa na nIkaLI zakyo. mAtra unA zvAsane lIdhe baLatA hoThane ThaMDA karavA banne AMkhomAMthI azrujaLanI dhAra choDI. pachI malayasuMdarIe bolAvyo eTale te aMdara Avyo ane praNAma karI bolyo, bA ! Apano hukama thatAMnI sAthe ja ekazRMge jaI kumAra harIvAhananI zodha karI-puSkaLa zodha karI. paNa kyAMya patto lAgyo nahIM. to paNa patto lagADavA vidyAdharone mokalI dIdhA che. te samAcAra ApavA huM ahIM doDI Avyo chuM." devInuM hRdaya bharAI gayuM, hRdayamAM zokAgni ekAeka saLagI uThyo, temAMthI jANe dhUmADo nIkaLI mAM para chavAI gayo hoya tema mukha zyAma thaI gayuM. mAtra dayAmaNI najare malayasuMdarI sAme joyuM. te saMtapta hatA to paNa"svecchAcAriNI ! A badhAM vAMnAM tArA ja che. tenA anarthanuM kAraNa tuM ja cho. have uTha, tIrthayAtrA hAla rahevA de. kumAra dUra na nIkaLI jAya teTalAmAM jAte jaIne tapAsa kara. mArA manamAM kaMI kaMI zaMkAo thAya che. tArA gherathI nIkaLI javAnI vAta sAMbhaLIne koNa jANe te zuM ye karaze ?" turata ja vimAna lAvavAmAM AvyuM, temAM besI rastAmAM
Page #384
--------------------------------------------------------------------------
________________ 301 cAre tarapha zodhatAM zodhatAM sAMje pelA maThamAM AvyA. vimAnamAMthI utarI maThamAM gayA to tenA AMgaNAmAM Akho divasa zodha calAvI thAkelA ApanA mANasonuM ToLuM beThuM hatuM. darekanA mukha para udvignatA chavAI gaI hatI. devIe joI ubhA thaI zaramane lIdhe moM ane naja2 nIce rAkhI praNAma karyA. devIe paNa dUra rahyA paramadevane namaskAra karyA. pachI malayasuMdarI sAthe upale mALe gayA. tyAM jaI bhoMyataLIe pAtharelI pAtaLI jAjama para beThA. khoLAmAM paga laI paricArikA paga cAMpavA beThI. dAhajvaranI garamI nahIM sahana karI zakatA hoya evuM jaNAvAthI hAthanI saMjJAthI sakhIoe parijanone gaDabaDa karatAM vAryA. rAtrInuM pramANa jANavA vAraMvAra caMdra sAmuM joyAM karyuM. rAtamAM AMsu varasAve tyAre pAsenI valkalanI pathArImAMthI uThI uThI du:khI bicArA malayasuMdarI AzvAsana ApatA hatA. Apa viSe kaMIkaMI asaMbaddha zaMkAo lAvatA hatA. nayana kamaLa AkhI rAta mIMcAyA nahIM. kaMI kaMI utkaMThAo gabharAvI nAMkhatI hatI. chevaTe mahAmuzkelIe rAta to gALI. savAramAM uThI Avazyaka vidhithI paravArI, AMgaNAmAM oTalA 52 besI maLavA AvatA mANasone pUchatA hatA ke- "gaIkAlanI kumAranI hakIkata koI jANo cho ? koI ?'' tevAmAM utarI gayela cahere saMdIpana nAmanA vidyAdhare dhIme dhIme pAse AvI vinavyuM-"devI ! citramAye mane zodhavA mATe kAle mokalyo hato. khUba zodha calAvI. chevaTe caMDALo pAsethI ATalA mAtra samAcAra maLyA che-"kumA2 ekalA
Page #385
--------------------------------------------------------------------------
________________ 302 sarvakAmika nAmanA prapAta zikhara para caDyA hatA. pachI zuM thayuM te ame jANatA nathI.'' vAta karatAM karatAM AMkha mIMcI, jANe AkhA jagatanuM du:kha ekIsAthe tenA ja upara AvI paDyuM hoya tema ekadama mUrchA khAI pAse beThelA malayasuMdarInA khoLAmAM DhaLI paDyA. dAsIo ane sakhIonA AkraMde kAnamAM jaI jAgRta karyA. AkAra chupAvI svasthahRdayA hoya tema uThI pUjA karavA AyatanamAM javA darekane hukama ApI dIdho. pote paNa snAna karyuM. puSpa, dhUpa, vilepana, paTavAsa (atara) vagerethI bharelI rakAbI (athavA khumaco) laI gabhArAmAM praveza karyo. sugaMdhI jaLanA kaLazo vatI potAne hAthe nhavaNa karyuM ane atyanta bhaktithI pUjA karI praNAma karI hAtha joDyA ne nIce pramANe vAraMvAra bhagavAna nAbhinaMdananI stuti karI. 'he ! praNatavatsala ! sakaLa lokAlokagocara jJAnaprakAza! bhavya lokonA zokane dUra karanAra ! dayA ane damane batAvanAra uttama prakArano dharmamArga batAvI durgatinA duHkhonuM bAraNuM baMdha karanAra ! prabho ! kartavya buddhirahita thayelI, anurakta vaDe tajAyelI, vajra karatAM paNa atyanta kaThora hRdayavALI, mUrkha, duHsaha duHkhothI dabAyelI mane janmAntaramAM Apa ja zaraNa cho.'' ema kahI AMkhamAM AMsu lAvI darekanI rajA lIdhI. rUdanane lIdhe AMkha phUlI gaI hatI. potapotAnuM kuTuMba choDIne malayasuMdarI vagere sakhIvarga tenI sAthe sAthe cAlyo. temaja bIjA paNa aneka premI bAhyaparijana tenI pAchaLa pAchaLa cAlyA. maraNanA
Page #386
--------------------------------------------------------------------------
________________ 303 sAdhano laI ghaNI ghaNI AjIjI karI chatAM koInuM kahyuM sAMbhaLyA vinA ja sidyAyatananA raMgamaMDapamAMthI bahAra nIkaLyA. jaLapraveza karI maravAno nizcaya karI aSTapAra sarovarano rasto lIdho. evAmAM parijana pAsethI putrImaraNanA samAcAra sAMbhaLI vidyAdharapati cakrasena rAjAe mokalelo prakarSana nAmano vRddha pratihArI potAnA mANaso sAthe Avyo hato. te AgaLa AvI TuMkamAM kahevA lAgyo mane ApanA pitAe saMdezo kahevA mokalyo che. ane kahevaDAve che ke-"beTA! tilaka ! tAruM A kAma sarvathA prazaMsApAtra che. jethI te vinAzanI vAta sAMbhaLI svadeha tyAga mATe taiyAra thaI cho. kaI kuLavadhU sAmAnya patinA paNa du:khada samAcAra sAMbhaLI jIvI zake che ? to pachI pUrvabhavanA sabaMdhI, sarvaguNanidhi, apUrva premasaMpattizALI patinA du:khada samAcAra sAMbhaLI tArA jevIno A prayatna sarvathA ucita ja che. paraMtu gaIkAlanI du:khada hakIkata sAMbhaLI chatAM keTalAka zubhanimittothI kahI zakuM chuM ke haju kumAra kSemakuzaLa che. ane te dUra nathI ja. ATalAmAM ja kyAMka potAnA kAmamAM guMthAyela hoya, ke game tema hoya. evuM dhArI cha mAsanI avadhie dareka vidyAdharone copAsa tapAsa mATe mokalI dIdhA che. teo dareka gAma, nagara, araNya, parvata vagere TheTha mAnuSottara parvata sudhI tapAsa karI jyAM sudhI pachI pAchA na Ave tyAM sudhI beTA ! tAre rAha jovI." guruonI AjJAthI AgaLa cAlavuM ekadama aTakI gayuM. tethI jANe AghAta thayo hoya tema AMkhamAMthI AMsunI dhAra
Page #387
--------------------------------------------------------------------------
________________ 304 cAlI, zaramathI mastaka nIcuM rAkhI mukha para pAlavano cheDo DhAMkI potAnI nIcatA ane ApanI udAratA saMbhArI saMbhArI chuTe kaMThe khuba rUdana karyuM. kula vRddhAoe samajAvI moM dhovaDAvyuM, pachI malayasuMdarI mukAma para hAtha jhAlI laI gayA. nItize e bahu samajAvyA chatAM te divase anna lIdhuM ja nahIM, bIje divase vagaDAu annathI malayasuMdarI sAthe pAraNuM karyuM. pachI jarA hasI malayasuMdarIne kahyuM-"tamArI sAthe mArI kharI mitratA to Aje ja e pAtramAM eka ja jAtanuM bhojana levAthI thaI che" ema kahI zaramade cahere thoDIvAra besI rahyA. te divasathI vanavAsa aMgIkAra karI kamalinI peThe rAtrimAM paNa nidrA letA nathI, sthaLa kamaLa peThe sthaDilamAM (sApha bhoMyataLIe) suve che. bhilaDI peThe phaLa mULathI AhAra kare che. ziyALAnI rAtri peThe haMmeza zarIre dubaLA thatA jAya che. unALAnA divaso peThe tApa vaDe kamaLo paNa sukavI nAkhe che. "pitAzrIe kumArane zodhavA cAre tarapha vidyAdharo mokalyA che." evI AzAmAM ne AzAmAM mAtra zarIra dhArI rAkhyuM che. koIka divase jenA para jhADonI jhADIno chAyaDo haMmeza patharAI rahe che, tevA ekazRMganA jharaNAovALA sthaLamAM, koIka divase adepAra sarovarane kAMThe phUvArAvALA mAMDavAmAM kamaLanI dAMDalIonI pathArImAM beThI, parijane taiyAra karelA ziziropacAra anubhavatA pAMca mAsa to vItyA. - sakhIoe bhIMto para tilaka karI divasono hisAba rAkhyo hato. te uparathI Aje chaThThA mAsano chello divasa hovAthI sahacarI loka paNa zoka sahana na karI zakavAthI maravA mATe
Page #388
--------------------------------------------------------------------------
________________ 305 taiyAra thayo. A kaSTamaya, pralayakALanA divasa jevA banAvo joI zakavA azakta huM prathamathI ja maraNa pAmavA A sArvakAmika nAmanA prabhAta bhRgu para caDyo. caDyo evAmAM to rakSA mATe nImelA vidyAdharoe upADI ApanA caraNakamaLamAM raju karyo." gaMdharvaka hAra joyA pachInI tilakamaMjarInI badhI hakIkata kahI. mane vimAnavAsa yAda Avyo. (jAtismaraNa jJAna thayuM) thoDIvAra mUrchA jevuM jaNAyuM. paNa tilakamaMjarInA hRdaya valovI nAkhe tevA samAcAra ekAeka yAda AvyA. badho zaNagAra gaMdharvakane ApI dIdho. bIjuM badhuM kAma choDI, dhoDo dhoDo' bolato ekadama siMhAsana parathI uThyo. ghoDe savAra thayo. vidyAdhara kumAro ane sAmaMto potapotAnA vAhano para savAra thaI mArI pAchaLa pAchaLa sAthe AvyA, chevaTe ame adRSTapAra sarovarane kinAre jInAyatanavALA bAgamAM pahoMcI gayA. maMdiramAM jaI bhagavAna Adi jinane praNAma karyA. priyaMgasuMdarInA snehane lIdhe raMgamaMDapa vAraMvAra joyo. phATika zilAmAM divyalipithI kotarelI prazasti joI temAM devalokamAM anubhavelA vilAsone lagatAM divya kavioe racelAM subhASito paNa kadI koIe nahIM vAMcelA paNa meM te vakhate vAMcyA. malayasuMdarIne maLI mArA AvyAnA samAcAra ApavA gaMdharvakane mokalyo. parivAra sAthe bagIcAnI vacce gayo. tyAM ghaNA jhADonA jhuMDa vacce keLanA maMDapamAM rahelala, zokagrasta sakhIothI vIMTA yelA, mAtra lAvaNyanI chaTAthI ja jenA gaLI gayelA avayavo jaNAtA hatA. parijane vAraMvAra karelA ThaMDakanA prayogo anubhavatA dUrathI ja devI tilakamaMjarIne dIThA.
Page #389
--------------------------------------------------------------------------
________________ 306 AgaLa cAlanArA loko pAsethI rAjyAbhiSekanI vAta sAMbhaLI vadhAmaNI khAvA doDelI pratihArIo pAsethI 'devI ! vadhAmaNI. uttarazreNInuM rAjya prApta karI deva hiravAhana bAraNe AvyA.' AvA zubha samAcArano kolAhala sAMbhaLI ekAeka gabharAyelA, chAtI parathI jarA khasI gayeluM. haricaMdananA rasathI bhIMjaveluM kapaDuM pAchuM stano para rAkhI uThavAno prayatna karatA, Amatema capaLa nayano pheMkatA, kusumabANanI jANe dhanurlatA, devI tilakamaMjarIne joI meM kahyuM devI ? basa karo, basa. utAvaLA na thAo. lAvaNya mAtrathI oLakhAtA tamArA A zarIre ja hInabhAgIne durlabha evI tamArI maherabAnI spaSTa rItyA batAvI che. to pachI upacAranI kaMI jarUra nathI. mApha karo. pathArImAM ja raho.' ema kahI parijane ApelA maNipITha para beTho. tevAmAM gaMdharvaka sAthe tuM Avyo.
Page #390
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5. lagnamahotsava A rIte hAthI upADI gayA pachIthI mAMDI samaraketue pUchelI vitAThya parvata para badhI vAta kahI hari vAhana cUpa rahyo. badhA vidyAdharo Azcaryacakita thayA ane ghaNA ja khuzI khuzI thayA. mAtra samaraketu sivAya. teNe kaMI joyuM nahIM, kaMI bolyo nahIM, kaMI sAMbhaLyuM nahIM, koIne javAba Apyo nahi. mAtra chetarAyo hoya, chaLI gayo hoya, corAI gayo hoya, gabharAI gayo hoya, tema kSaNavAra nisAsA nAkhavA lAgyo. mUcha anubhavavA lAgyo, kSaNavAra svastha thavA prayatna karavA lAgyo, paNa kaMI bolyA cAlyA vinA ja mauna besI rahyo. tenI A avasthA joI harivahana vicAramAM paDyo. cokkasa Ane jAtismaraNa jJAna thayuM jaNAya che, tethI devalokanA sukho yAda AvavAthI du:khano mAryo potAnuM bhAna bhUlI gayo che." ema nizcaya karI tenA duHkhe duHkhI chatAM svastha jevo thaI madhyastha banI, suzabdomAM sArI rIte tene kahyuM yuvarAja ! samaraketu ! tamAruM AcaraNa sAmAnya mANasa jevuM kema ? anarthanuM mULa ane zetruMjanI bAjI jevA devalokanA sukho hajI saMbhAro cho ? emAM zuM saMbhAro cho ? saMbhAravA besIe to eka eka divasanA banAvo paNa saMbhArIne thAkIe. to pachI asaMkhya varSo sudhI devavimAnamAM, bharata vagere kSetromAM, merU vagere parvato para, padma vagere kuMDomAM, naMdana vagere udyAnomAM,
Page #391
--------------------------------------------------------------------------
________________ 308 gaMgA vagere saritAomAM, puSkara, kSIrasAgara vagere samudromAM, naMdIzvara vagere dvipomAM, ane bIjA paNa ramya ramya sthaLomAM sevako sAthe svataMtrapaNe mANelA hAsya, vinoda ne gammata vagerenA sukho to kevI rIte saMbhArI zakAya ja ? svapna jevAM te sukho | saMbhAravAthI paNa zuM vaLavAnuM che ? ulaTuM temAM to nukazAna che-saMbhAravAthI avana samaye karamAyelI phUlanI mALA, gaLI gayelA gAtro, saMkocAtI cakSuo, hukama karavAmAM bhUla thApa, devapaNAnI hAnI, garbhamAM avataravAnA bhAvi duHkhathI muMjAtuM mana, vilApa karato parijana, svayaMprabhA vagere pAse rahelI apsarAono AkaMda, vagere yAda AvavAthI, kadI paNa calita na thayeluM ane IdrasabhAmAM devoe harSabhera vakhANeluM satva gumAvavAno vakhata Ave che. mATe gaI vAta na saMbhAra, dhIraja rAkha. ane cAla suratamAM upayogI ane karavA jevuM hoya te kara, uTha, ghaNA vakhatathI utkaMThita malayasuMdarIne maLa. e be janmathI tArI praNayanI che, jAtismaraNa thayA pachI to saMtapta che, vIMTI paheryA pachI vAraMvAra muccha pAme che, ane vanavAsa thayA pachI herAna herAna thaI gayelI bicArI kSaNe kSaNe maraNathI paNa atyaMta vedanA sahana kare che. ane zokamAMne zokamAM rahI che." zaramathI aMgAvipa samaraketue kahyuM - "kumAra ! mane zuM kaho cho ? jo mane AzvAsana ApavuM hoya to mArA samAcAra kahevA tamArA koI sevakane mokalo. priyaMvadA paNe paNa meM ene duHkhI karelI hovAthI zaramano mAryo mUkha batAvI zakuM tema nathI." A vAtacIta cAlatI hatI tevAmAM pratihArIe aMdara AvI praNAma karI kahyuM
Page #392
--------------------------------------------------------------------------
________________ 309 "Apa jarA ekAMta karavAnI maherabAnI karazo. kemake vidyAdharapati vicitravIryano vahAlo putra kalyANaka kaMIka zubha samAcAra ApavA Avela che. te bAraNe ubho che." A vAta sAMbhaLI samaraketu vagere potapotAnI meLe khasI gayA, pachI pratihArI kalyANakane mAnabhera aMdara lAvI, teNe praNAma karI kumAranI AgaLa eka kAgaLa mukI sevake ApelA Asana para beTho eTale kumAre patra vAMcavA mAMDyo svasti, trikUTAcaLathI lI. rAjA vicitravIrya, svarga sAthe tulanA karanAra uttarazreNInuM rAjaya prApta karanAra azaraNa zaraNa, asAdhAraNa guNadhAra, mahArAja putra zrIharivAhanane pRthvIjaya karavAnI AziSa ApI potAnA kuzaLa samAcArathI sukhI kare tamArA bhAI (mitra) samaraketu sAthe vatsA malayasuMdarIno lagnamahotsava ghaNA ja harSathI Aje zarU karyo che. gaIkAle ja vanamAMthI AyuSmatIne mAre ghera lAvyA chIe, haju teNe tApasavo to nathI. sagAM vahAlAM ane mitrone AmaMtraNa ApyuM che. lagna muhUrta nakkI karyuM che. bIjI paNa mArI alpa buddhi anusAra je je taiyArI karavAnI hatI te badhI karelI che. mATe TuMkI buddhivALA kuTuMbIo mArA A prayatnane na hase tema karavA vijJapti che." patrano tatparyArtha samajI laI, harivAhane kalyANakane pUchavuM - "somya ! dUra dezamAMthI ahIM AvelA samaraketunI AvyAnI tAtane kyAMthI mAlUpa ? temaja bIjA aneka potAnA svadezI vidyAdhara kumArone choDI mAtra bhUgocara rAjakumArane jamAI
Page #393
--------------------------------------------------------------------------
________________ 310 banAvavAnuM zuM kAraNa ? ane konI sammatithI ekAeka A sAhasa kheDyuM ?' teNe javAba Apyo-"mahArAja ! badhuM kahuM chuM, sAMbhaLo. gaIkAle manorama bAgamAMthI nIkaLI Apa A tarapha padhAryA. devI tilakamaMjarI khuzI thaI potAne mUkAme pahoMcyA. tyAre vidyAdharapati cakrasene harSamahotsava AraMbhyo. cAre tarapha vAjA vAgyAM, ghera ghera nAca raMga jAmyo, nagara nArIoe mAMgalika gANAM gAyAM, premanI nizAnI tarIke phUla, pAna, attara hAthohAtha paraspara apAyAM, gulAla uraDAyo, bhATa cAraNoe jaya dhvanI karyo, kSaNavAramAM aMtaHpura AnaMdasAgaramAM DubI gayuM. mRgAMkalekhA nAmanI tilakamaMjarInI priyasakhI doDatI doDatI AvI, occhava, vadhAmaNAM karavA AvelI vidyAdhara nArIo vaDe praNAma karAtA devI patralekhA AMgaNAmAM beThA hatA, tyAM jaI praNAma karI vadhAmaNI ApI-"devI ! sAthe sAthe malayasuMdarInA vara samaraketunA AvavAnI bIjI vadhAmaNI !!" ema kahI prathama meLApa vakhate tilakamaMjarIne malayasuMdarInA vara tarIke Ape samaraketune oLakhAvyA hatAM, te badhI vAta kahI saMbhaLAvI. devIe harSapUrvaka pAse beThelI citralekhAne kahyuM- "sakhI ! kalyANAnubaMdhI kalyANano lAbha te A (AnaMda upara AnaMda). uTha, jhaTa kara, jA, mAMgalika vastrAbhUSaNo paherAvI malayasuMdarIne ekazRMgathI ahIM teDI lAva. banne bahenonA sAthe lagnano lhAvo laIe." citralekhAe pramodapUrvaka kahyuM, "gaMdharvadattA ahIM hAjara na hovAthI jo ke A kAma tamAruM ja che. paNa "A kAma devA
Page #394
--------------------------------------------------------------------------
________________ 311 vicitravIryane karavAnuM che.'" e pramANe trikAlajJa munie pharamAvyuM che. jo hukama Apo to hAlane hAla trikUTa jAuM, ane mahArAjane yAda devaDAvI lagna mATe taiyArI karAvuM.' "ThIka jA, ema kara.'' hukama sAMbhaLI tyAM gaI, ane badhuM te pramANe karyuM. basa, Ape pharamAvyuM te jaNAvyuM. je have karavAnuM hoya te pha2mAvazo, ne samaraketu jamAIne prayANa karAvo (mokalo). joSIe ApeluM mUhurta najIka che. kAMcIthI AvelA kusumazekhara vagere rAjaloka vamUkha jovAnI rAha juve che, vivAha darzanotkaMThitA putrI pitAnA khoLAmAM beThI che. sAsU gaMdharvadattAnI AMkhomAMthI vAraMvAra harSAzru vahe che. mahelanI agAzI para caDI baMdhusuMdarI vagere sakhIvarga mArgAvalokana kare che. gaMdharvakanI rAha jotI ne vanavAsanA duHkhothI dubaLI paDI gayelI taraMgalekhAne prazAMtavaira tapovanamAMthI lAvyA chIe, ane nimaMtrelA vidyAdharo paNa AvI gayA che.' harivAhane harSabhera samaraketune bolAvyo, kAgaLa Apyo, kalyANake kahelI gaIkAlanA banAvonI vAta kahI, pachI hAtha joDI kahyuM-caMpAdhipa ! haju zuM vicAro cho ? uTho, gurvAzA mAnya karo. sagAM vahAlAMoe kahyA chatAM dRDha nizcayavALI malayasuMdarIe haju vanavalkalo tajyAM nathI.'' suvela (trikUTa) tarapha javAnI taiyArI karI samaraketune tyAM 1. caMpA aMga dezanI rAjadhAnI aMga deza rAjA meghavAhane samaraketune khAnagI kharca peTe varSAsanamAM Apyo che. te vAMcakone yAda haze. pariccheda bIjuM juo.
Page #395
--------------------------------------------------------------------------
________________ 31 ra mokalyo. kumAra harivahana sAMje ghera Avyo. savAre sabhAmAM gayo. tyAM tilakamaMjarInA AvyAthI utsava zarU karI abhiSekamAM mAMgalika karavA mATe rAjA cakrasene mokalelA pradhAnoe divya vastra, vilepana, alaMkAro vagere bheTa mUkI pUjA karI. thoDo vakhata tyAM rahI harivAhane satkArelA pAchA gayA. dehArogya pUchavA vAraMvAra mokalelA mANaso dvArA sneha batAvatA rAjA cakrasenane maLavA eka divase saparivAra dakSiNa zreNImAM gayo. rAjA sAme gayA. utAro Apyo ane baporanuM bhojana karAvyuM. bapora pachI javAnI rajA mAgI, paNa cakrasena rAjAe keTalAka divasa tyAM ja rahevA Agraha karyo. paropacAramAM parADagamUkha chatAM tilakamaMjarInA premapAze pAdha(pAMca)ro karelA (prAdhvaMta:) teNe rAjAnuM vacana mAnya karyuM. eka divase zubhamUrta tilakamaMjarI sAthe mahotsavapUrvaka lagna thayuM. kanyApakSanA sagAone AnaMda ApavA pUrve anubhavelA devalokanA sukho bhUlAve tevA avanavA AnaMdamaya keTalAka divaso tyAM rahyA. sva ke para, arthI ke anarthI, ne guNI ke nirguNIno vibhAga karyA vinA dakSiNa zreNInA vAcakone puSkaLa dAna ApyuM. pachI citralekhAe zaNagArelI tilakamaMjarIne AgaLanA bhAgamAM besADI potAnA jayahAthI para ArUDha thayo. mastaka para dhAraNa karAyelA zveta chatra vaDe sUryacaMdranA tejane phIkuM pADyuM. banne tarapha be cAmaro vIMjAvA lAgyA. AgaLa cAraNo yaza, pratApa, dAna vagere guNonA varNanAtmaka stotro gAvA lAgyA. chevaTe prayANa karI gaganavallabha nAmanA nagaramAM AvyA. praveza
Page #396
--------------------------------------------------------------------------
________________ 313 mahotsava prasaMge nagara nArIo jharUkhAomAM, agAzIomAM, ne bArIe ubhI rahI varavadhunI joDI jovAmAM lIna thaI. chevaTe IdranI peThe potAnA AvAsamAM praveza karyo. priyA mukhAraviMda para animeSa nayano sthApI haMmezA navavadhU sAthe avanavA nidhuvanono AnaMda anubhavatA tyAM ja sukhe rahevA lAgyA. - have vicitravIrya rAjAe sAme jaI, utAro ApI, mahotsava zarU karI malayasuMdarI sAthe samaraketunuM lagna karyuM. svargamAM paNa nahIM anubhavelA daza divaso sudhI jJAtiloka, kuTuMbIo vagere taraphathI satkAra pAmato tyAM rahyo. tene bolAvavA harivAhane keTalAka pradhAno keTalAka divaso pachI mokalyA. teo sAthe gaMdharvadattA sAsu vagerenI rajA laI malayasuMdarI sAthe tyAMthI vidAya thayo. vaitADhya parvata oLaMgI gaganavallabha nagaramAM Avyo. AvatAnI sAthe ja premathI harivAhane uttara zreNInA rAjyanI tamAma bojo sarvAdhikAra sAthe tenA para nAMkhyo.
Page #397
--------------------------------------------------------------------------
________________ upasaMhAra meghavAhana nRpa dikSA pharavA nIkaLelA vidyAdharo hiravAhananA lokottara guNonI stuti karatA hatA tethI dhIme dhIme jagatamAM teno yaza phelAyo, tethI vismaya pAmI rAjA meghavAhane samaraketu, kamaLagupta vagere sahita tene teDAvI zAstravidhipUrvaka potAnA rAjyAsana para besADyo ane putranI sAthe spardhA karAvA moTo kSamAdhara (rAjAmuni) thaI pote paraloka sAdhana karavA taiyAra thayo ane madirAvatI sAthe vanamAM gayo. harivAhane nimakahalAla bALapaNanA nokarone aneka dezo ApyAM, hamezAM InAma ApI khuzI rAkhelA kamaLagupta vagere rAjaputro tenI pAse ja rahyA. sakaLa prANIone abhayadAna ApavA abhayaghoSaNA paDaha vagADyo. dareka matavALAnA maMdiromAM rAjya taraphathI pUjAno prabaMdha karI Apyo. samabhAva rAkhI dArzanikonuM parasparanuM vaira zAMta karAvyuM. puSkaLa dAna ApI dezamAM koI daridrI na rahevA dIdho. mUtsadI rAjyAdhikA2Io dvArA karo ochA karAvyA chatAM AvatA anagaLa dhanathI bharelA dhanabhaMDAro dAna ApI khAlI karavAno rIvAja pADyo. sAme thatA rAjAone padabhraSTa karI namra thayA pachI tenI gAdI pAchI soMpI aneka rAjyAbhiSeko karAvyA. gAme gAma satrazALAo
Page #398
--------------------------------------------------------------------------
________________ 315 sthApI. zahe2e zahere daravAjA bahAra zAMta sthaLe devamaMdiro baMdhAvyA. A rIte pUrvabhavanA puNyAnubaMdhI puNyathI maLeluM ekachatra rAjya pALavA lAgyo. A dareka kAmomAM samaraketune dareka sthaLe sAthe ja rAkhato hato. ghaNA vidyAdhara rAjAoe kanyAonA zrIphaLa mokalAvyA, paraMtu tilakamaMjarI sivAya bIjI strIno vicAra ja mAMDI vALyo. bIjuM badhuM tRNavatlakhI. koI divasa pUtranA vaibhavathI khuzI thayelA caMdraketu rAjA pAse siMhaladvipamAM, koI divasa baMdhusuMdarIe banAvelA samaraketu-malayasuMdarInA prathama meLApa sthaLamAM, koI divasa jamAIne joI khuzI thavA kusumazekhara ane gaMdharvadattAnA teDAvavAthI kAMcInA bagIcAomAM, koI divasa jemAM malayasuMdarIe vanavAsanuM du:kha bhogavyuM hatuM. te malaya parvata paranA prazAMtathaira tApasAzramamAM, ane koI divasa priyaMvadAnA snehathI mohita samaraketu ane tilakamaMjarInA AgrahathI ratnakUTa parvata 52, koI divasa samUdramAM paDatI joI dayA AvavAthI mahodare potapotAne ghera mUkelI rAjakanyAoe samaraketu sivAya bIjA sAthe lagna nahIM karavAno nizcaya karelo hovAthI malayasuMdarInI sammati laI teonA lagna samaraketu sAthe karavAmAM rokAto hato. koI divasa tilakamaMjarIne ardha Asana para besADI vimAna dvArA prasiddha siddhAyatanovALA jinamaMdironI yAtrA karato hato, ne koI divasa sUragira 5ra devatAoe karelo jinajanmotsava joto hato ane vaso gALato hato. - tilakamaMjarI ane priyAsahita samaraketu sAthe kadI viyoga
Page #399
--------------------------------------------------------------------------
________________ 316 nahIM paDavAthI atyanta ramya samudra kinArA para, kULa parvato para, pUrvA para videhanI vijayomAM, varSadhara giriguphAmAM moTAM moTAM hado ane moTI moTI nadionA kinArAnA sthaLo para, svarga jevAM zobhItAM nagarovALA dvipomAM ane bIjA paNa aneka ramya sthaLomAM maNIvimAnamAM besI AkAzamArge vIharato hato. ane divase divase purUSArtha vaDe pratApa ane kIrti vadhatA jatAM hatAM. ne sAthe sAthe vadhIne TheTha chevaTanI hada sudhI pahoMcyo hato teno AnaMda
Page #400
--------------------------------------------------------------------------
________________ athaH prazasti (zArdUlavikrIDitam) pAdAGgaSThasucAlitAmaragiri-hastAstadevasmayaH jihvAkhaNDitazakrasaMzayacayo, vaangnsstthaalaahlH| sarvAGgINamahopasargadakRpA-netrAmbudattAJjali: dADhAdAritadivyayutsamavatAt-zrI vardhamAno jinH||1|| (vasaMtatilakA) zrIvIra-gautama-sudharmagaNeza-jambUsvAmyAdipaTTadharasUrigaNaH punAtu / zrI hemacandrayaticandrajagatsucandrazrIhIrasUriyazasazca zivaM dizantu // 2 // etanmaharSizucipaTTaparaMparAjAnAnandasUrikamalAbhidhasUripAdAn / saMvijJasaMtatisadIzapAdAn praNamya zrIvIradAnacaraNAMzca gurun staviSye // 3 // zrIdAnasUrivaraziSyamatallikA sa zrIpremasUriraniziM zamamagnayogI siddhAntavArivaravArinidhiH punAtu cArItracandanasugandhizarIrazAlI // 4 // (zArdUlavikrIDitam) pratyagratrizatarSisantatisarit-sraSTA kSamAbhRdmahAn gItArthapravaro varazrutayutaH sarvAgamAnAM gRham tarke tarkavizuddhabuddhivibhavaH, so'bhUt svakIye'pyaho gacche saMyamazuddhitatparamatiH, prajJAvatAmagraNIH // 5 // -
Page #401
--------------------------------------------------------------------------
________________ tatkAlInakaragrahagrahavidhAvabde hyabhUd vaikrame / tithyArAdhanakAraNena karuNo bhedastapAgacchajaH / kAruNyaikarasena tena guruNA satpaTTakAhyAdAtmano bahvaDazena nivAritaH khakarakho-SThe'bde'pavAdadhvanA // 6 // (vasantatilakA) tatpaTTake buvanabhAnvabhidhazca sUriH zrIvardhamAnasutaponidhikIrtidhAma / nyAye vizArada itIha jagatpasiddho jAto'tivAkpatimati-matimaccharaNyaH // 7 // tasyAdyaziSyalaghubandhurathAbjabandhutejAstapaHzrutasamarpaNatejasA saH / paMnyAsapadmavijayo gaNirAT zriye'stu ...kSAntyesAyakavidIrNamahopasargaH // 8 // ziSyo'sya dhIjaladhibodhanabaddhakakSaH vairAgyadezanavidhau paripUrNadakSaH sImandharaprabhukRpAparapAtramastu zrI hemacandrabhagavAn satataM prasannaH // 9 // kAruNyakamrAlayAnAM mahanIyamukhyAnAM mahomAlinAM lokopakAracaturANAM vairAgyadezanAdakSAcAryadevazrImadvijayahemacandrasUrIzvarANAM sadupadezena zrI-jinazAsana-ArAdhanA-TrasTa vihite zrutasamuddhArakAryAnvaye prakAzitamidaM grantharatnaM zrutabhaktitaH // vi. saM. 2061 -
Page #402
--------------------------------------------------------------------------
________________ - tilakamaMjI BHARAT GRAPHICS - Ahmedabad-1. Ph. : 079-22134176, M : 9925020106