Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ { : (50) + 12 7 aMka : 1 . tA. 16-1-2001 zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanuM mAsika mukhapatra che. prabuddha (29) Licence to post without prepayment No. 271 * Regd. No. TECH / 47 - 890 / MBI / 2000 prabuddha jIvana pAkSika 1939thI 1989 : 50 varSa 0 0 0 vArSika lavAjama rU|.100/taMtrI : ramaNalAla cI. zAha ApaNI Azrama-pravRtti zrImad rAjacaMdra AdhyAtmika sAdhanA kendra, kobA taraphathI enI nAne 25 varSa pUrAM thayAM e nimitte pAMca divasano rajata jayaMtI sApana samAroha kobA (ji. gAMdhInagara) khAte tA. 15mI DisembarathI 9mI Disembara 2000 sudhI ujavavAmAM Avyo. A prasaMge bhakti, pAdhyAya, dhyAna, yogAsano, lokasaMgIta, mahAnubhAvonAM vaktavyo ityAdi huM ke vaividhyapUrNa kAryakramonuM Ayojana karavAmAM AvyuM hatuM ane zrotAonI, ; konI hAjarI paNa sArI saMkhyAmAM rahI hatI. bhojana-utArAnI cA anya prakAranI vyavasthA paNa draSTipUrvaka karavAmAM AvI hatI. nAzramanA praNetA pU. zrI AtmAnaMdajInI satata upasthiti utsAhapreraka DI hatI. obAnA A rAjacaMdra Azrama mATe jagyA levAI ane tyAM bhUmipUjana * hatuM tyAre sva. zrI durlabhajI khetANI ane sva. zrI cImanalAla mAI sAthe mAre paNa upasthita rahevAnuM banyuM hatuM enuM smaraNa thayuM. ke vizALa khullI jagyAmAM Azrame AkAra lIdho ane uttarottara vikAsa " tAM jaI rajata jayaMtInI ujavaNI sudhI gauravapUrvaka pahoMcyo emAM & zrI AtmAnaMdajInuM ja mukhya yogadAna rahyuM che. emanA tathA AzramanA samArohamAM menejiMga TrasTI ane mArA mitra zrI jayaMtabhAI zAhanA nimaMtraNathI bhAga levAnI mane taka maLI e mAruM sadabhAgya che. dareka AzramanI potAnI eka AgavI mudrA hoya che. darekanA vikAsanI nerALI rekhA hoya che. koipaNa be Azrama bilakula sarakhesarakhA na hoI zake. AzramanA nakazA ane makAna-maMdiranI AkRtio, raMga porTa kadAca eka sarakhA mApanAM karavAmAM AvyAM hoya to paNa emAM vasatA sAdhako ane enA sUtradhAra anusAra dareka AzramanuM potAnuM AgavuM vyaktitva ghaDAya che. phakta parama kRpALu deva zrImad rAjacaMdrajInA gA AzramonI chabI najara samakSa khaDI karIe to paNa emAM ghaNuM -dhya jovA maLaze. vaividhya e jIvaMtatAnI nizAnI che. kRtrima ekatA anukaraNathI saMsthA thoDA vakhatamAM ja niSprabha banI jAya che. Ama dareka saMsthAnI caDatIpaDatIno krama to rahyA ja kare che. nAratamAM nadI kinAre ane parvatomAM aneka Azramo vakhatovakhata * rahyA che. parvatomAM guphAo kotarIne paNa Azramo karavAmAM AvyA . prakRtinuM ramya sthaLa hoya to bhAratIya mAAsane tyAM devAlaya , tIrthabhUmi banAvavAnuM, Azrama sthApavAnuM sUjhaze. ekalapeTA na * potAnA AnaMdamAM bIjAne sahabhAgI banAvavAnuM udAra baMdhukRtya - rahelu che. gurukuLo, tapovano, maTha, gAdI, brahmaniketano, yogAzramo, DAo, vRddhAzramo, paramArthaniketano, sAdhanAzramo ityAdi prakAranI ! bhAratIya jIvanaparaMparAmAM atyaMta prAcIna kALathI jovA maLe che. jIvananAM varSonuM vibhAjana paNa brahmacaryAzrama, gRhasthAzrama, vAnaprasthAzrama ane saMnyAsAzrama-e prakAre karavAmAM AvyuM che. tenI aMdara aucitya ane gorava rahelAM che. vAnaprasthAzrama ane saMnyAsAzramamAM to ghara choDIne anyatra rahevAnI bhalAmaNa che. vidyArthIo paNa ghare rahIne abhyAsa kare enA karatAM gurukuLamAM rahIne abhyAsa kare to enI buddhipratibhAno vikAsa vadhu thAya che. enAmAM khaDatalapaNuM, vaDIlo pratye vinaya, sahakAra, svAzraya ityAdi prakAranA guNo khIle che ane enA vyaktitvano sarvAMgINa vikAsa thAya che. gharamAM ekalA rahevuM ane samudAyanI vacce rahevuM e be vacce ghaNo taphAvata che. samudAyamAM rahevAthI mANasanA abhigamano sAro vikAsa thAya che ane vyaktitvamAM raheluM kharabacaDApaNuM nIkaLI jAya che. AvA AzramonuM gaurava rAjAo paNa samajatA ane jALavatA. kava RSinA AzramamAM duSkRta rAjA jAya che tyAre teo rAjA tarIke nathI jatA. rathamAMthI utarI, zastro utArIne te jAya che. vinIta vezathI AzramamAM pravezI zakAya ema te kahe che. rAjAe pA AzramanA badhAM niyamo pALavA joIe evo UMco Adarza bhAratIya paraMparAmAM rahyo che. bhAratamAM bahu prAcIna kALathI cAlI AvatI AzramanI praNAlikA dvArA samaye samaye hajAro mANasonAM jIvana sukhAnta banyAM che. ApaNAM ghaNAM kharAM prAcIna tIrthomAM Azramo che. vaLI vakhatovakhata aneka mahAtmAonI preraNA dvArA Azramo sthapAyA che ane sthapAtA rahyA che. bhAratamAM eka kALe vallabhIpuramAM jaina, bauddha ane hiMdu dharmanA maLIne traNasothI vadhu Azramo hatA. vallabhIpura vidyAnuM moTuM kendra hatuM. devarkiMgarAnI AgamavAcanA ahIM thaI hatI. Azrama ane hoTela-hosTela vacce ghaNo pharaka che. hoTela-hosTelamAM kevaLa upabhoktAvAda hoya che. temAM mAtra bhautika sagavaDomAM ja rAcavAnuM hoya che. AzramomAM sAdAI, saMyama ane saMtoSane prAdhAnya apAya che. AzramomAM samUhajIvananI eka anokhI paddhati hoya che. Azrama e vyAvasAyika dhoraNe kamANI karavA mATenI koI saMsthA nathI, paraMtu aneka dAtAonA dAnanA pravAhathI cAlatI-nabhatI saMsthA che. vividha prakAranA AzramomAM vRddhAzramonI ane sAdhanAzramonI upayogitA vadhu che. videzomAM vRddho mATe manoraMjana kendro banAvavAmAM AvyAM che ke jyAM mANAsa savArathI sAMja sudhI potAnI jAtane rokAyelI rAkhI zake ane divasa AnaMdamAM pasAra thAya. paraMtu evAM kendronA rAjasI AnaMda karatAM AdhyAtmika Azramono sAttvika AnaMda vadhu caDiyAto che. AvA AzramomAM jIvananuM parama, ucca lakSya raheluM che. jagyAnI vizALatA, khulluM AkAza ane hariyALAM vRkSo e koIpaNa
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabuddha jIvana AzramanI mahattvanI AvazyakatA che ane zobhA che. AzramomAM sAtvika AhAra, nirmaLa havApANI, naisargika paryAvaraNa ane AzramavAsIo vacce prema ane maitrIbharyuM prasanna vAtAvaraNA-A badhAne lIdhe aMtevAsIonuM Arogya paNa sAruM rahe che. emAM paNa yogAsano ane dhyAnanI pravRtti niyamita patI hoya tyAre nirAmaya dIrghAyuSya sAMpaDe che. mananI vyagatA ochI rahe che athavA rahetI nathI ane samatA dvArA zAnti sadhAya che. eTale ghara choDIne AvyA hovA chatAM jIvana bharyuMbharyuM lAge che. divasa kyAM pUro thaI jAya che enI khabara paDatI nathI. keTalAkane to vAra ane tithi-tArIkhanI paNa khabara rahetI nathI. AzramamAM enA mULa sUtradhAra jo sAka, pratibhAvaMta, tejasvI hoya to AzramanuM saMcAlana susaMvAdI, suvyavasthita, preraka ane protsAhaka bane che. aneka loko potAnA jIvanano samaga ke doSa kALa tyAM hatIte karavA Icche che. sArA Azramo tarapha aneka loko AkarSAya che. gAMdhIjI ane vinobAjIe AzramajIvana pasaMda karyuM hatuM. svAmI rAmakRSNa paramahaMsa, svAmI rAmatIrtha, zrI ramaNa maharSi, svAmI zivAnaMda sarasvatI, zrI araviMda, zrI rAdhAsvAmI, zrI amara muni, zrI saMtabAlajI, zrI kRSNamUrti, zrI cinmayAnaMda, zrI maheza yogI, zrI rajanIza vagerenA Azramo maMjUra che. A to thoDAMka ja nAma che, bhAratamAM vartamAna samayamAM jaina-jainettara dharmanA seMkaDo Apyo che. haradvAra, RSikeza, uttarakAzI ane alakanaMdA bhagIrathanA kinAre kinAre ane gujarAtamAM narmadA vagerenA kinAre keTalAye Azramo che. pAmAnya DhabanI Adhunika sagavaDothI sajja evA keTalAye Azramo paNa have sthapAyA che. keTalAka Azramo AMtararASTrIya khyAti dharAve che ane keTalAya AzramonI deza videzamAM zAkhAo paNa che. Azrama eTale nivRttikSetra athavA nivRttakALanuM pravRttiyaMtra keTalAka mANasone ekAMta game che, paNa ekalavAyuM jIvana gamatuM nathI. AzramamAM ekAnta maLe che ane samuhavana paNa maLe che. AdhyAtmika sAdhanAnA dhyeyathI ane tevI yogyatA prApta karIne jo koI mANasa kalAko sudhI gharamAM baMgha bAraze ekAMtamAM besI japa, dhyAna, svAdhyAya ItyAdi karra to ethI ene uttarottara Atma-vizuddhinA AnaMdano anubhava thaze. enI prasannatA vadhaze. ene jIvananI kRtArthatA lAgaze. enuM mana satata emAM ja lAgeluM raheze. paraMtu koI sAmAnya vyaktine pharajiyAta gharamAM roje roja kalAko sudhI ekalA rahevAnuM bane to ene khAlIpAno anubhava thaze. citta vicAronA cakaDoLe caDaze. kyAreka bhayanI ke lAcArInI graMthi satAvaze. ema karatAM cittanI samatulA khoravAze. videzomAM moTAM moTAM sagavaDapradhAna gharomAM zrImaMta paNa sAva ekalAM rahetAM strI-puruSo Diprezana anubhave che. sUnamUna banI jAya che. davAnI goLIo levI paDe che ane pachI davAnI ADaasaro thavA lAge che. enI sarakhAmaNImAM AvA Azramo mANasanA vAnaprasthajIvanane sAdhanA ane pravRttionA ullAsa sAthe sabhara banAvI de che. tA. 16-1-2001 Arthika prauDhAvasthA ke vRddhAvasthAmAM keTalAMye gharomAM vRddho gharathI chUTavA IcchatA hoya che ane gharavALA vRddhathI chUTavA Icche che. bIjI bAju sthiti evI nathI hotI ke juduM ghara vasAvIne rahI zakAya. AvA saMjogomAM Azrama temane mATe AzIrvAdarUpa banI rahe che. keTalIka vAra alaga rahevAmAM sAmAjika pratiSThAno bhava hoya ane sAthe rahevAmAM saMgharSano bhaya hoya tyAre AzramamAM rahevAthI baMne pakSane zAMti maLe che. nabaLI Arthika sthitivALA vidhura ke vidhavAnuM jIvana AzramamAM jAya che. Azrama Azraya banI rahe che. mAvAsa vyAvasAyika pravRttiomAMthI nivRtta thaIne AzramamAM Ave che. ahIM ane have AjIvikA mATe koI pravRtti karavAnI hotI nathI. Ama chatAM rahevA-khAvA-pIvAnA nibhAtanuM kharca thAya che, enI vyavasthA ubhayapakSe vicArAyelI hoya che. eTale sAdhaka vyAvasAyika nivRttine kAraNe ane nibhAvanI vyavasthAne kAraNe nizciMta bane che, zAMti anubhave che ane sAdhanA mATe pUro samaya phALavI zake che. jo e sAcA dilathI AtmasAdhanA kare to thoDAMka varSamAM ja ghaNI pragati karI zake che. AdhyAtmika AzramonI sAmAjika upayogitA paNa ghaNI badhI che. vRddhAvasthAmAM keTalAMka mAAsanA svabhAvamAM parivartana Ave adhIrAI, cIDiyApaNuM, AhIra, vahemIpaNu, ekanI eka vAtanuM punaruccAraza, khAvA-pIvAmAM cIkAza, mAMdagI ke mRtyuno bhaya AvAM badhAM lakSaNone kAraNe vaDho gharamAM apriya thaI paDe che. paraMtu kAmamAM potAnAM samakakSa mANaso sAthe rahevAne lIdhe emanI keTalIka vicitratAo kudaratI rIte zAnta paDI jAya che. keTalAka mANaso AzramamAM ja viravAsa karI le che. AganI divAlanI bahAra teo jIvananA aMta sudhI paga mUkatA nathI. AvA sathamI sAdhakone samAdhimaraNA sAMpaDe che. emanuM jIvana kArya thaI jAya che. AdhyAtmika Azramono kaeNTalAya jIvonA samAdhimarAmAM sArca hisso rahelo che. sAdhakane AvA AzramamAM potAnA jIvananI kRtAryA anubhavavA maLe che AzramanuM Ayojana jo vyavasthita ane dIrghadraSTivALuM hoya to enuM AyuSya laMbAya che. ApaNI najara samakSa keTalAye Azramo baMdha paDI gayA ke jhAMkhA thaI gayelA jovA maLaze. enAM kAraNomAM mULa preraka praNetA mahAtmAnI ciravidAya to kharI ja paNa enA AyojakomAM sRSTino abhAve paNa kharo. keTalAka Azrama, vadhu paDatA kaDaka niyamono kAraNe ujjaDa banI jAya che. niyamo sacavAya che, paNa Azramano prANa uDI jAya che. keTalAka Azramone nibhAva kharca vadhI jatAM ane AvakanuM pramANa ghaTatAM baMdha karavAno vakhata Ave che. bhArata jevA vikAsazIla dezamAM jIvananirvAhanuM dhorA uttarottara vadhatuM javAnuM, kAraNa ke vikAsa mATe sarakArane prati varSa navA navA karaverA nAkhavA paDavAnA. e saMgomAM AzramanuM kAyamI bhaMDoLa samaya jatAM ochuM paDavAnuM. paMdarapacIsa varSe Azramane navI kAyamanI Avaka UbhI thAya enI vicAraNA karIne te mATe prabaMdha karI levo joIe. je loko gharasaMsAra choDI AzramamAM jAya che teNe AzramamAM jaIne bIjo saMsAra Ubho na ka2vo joIe. keTalAMka mANasonI prakRtti ja evI hoya che ke AzramamAM paNa emanI khaNakhodanI pravRtti cAlavA lAge che. be khoTA mANasa samagra AzramanA vAtAvaraNAne bagADI zake che. keTalAka AmamAM sattA mATenI pakSApakSInA ke sAMpradAyika saMvardhana rAjakAraNathI khadabade che tyAre sAdhakajIvana DahoLAya che ane vagovAyela AzramanuM mAtra mALakhuM rahe che. badhA ja Azramo Adarza patithI dIrdhakALa sudhI cAlI na zake. emAM paNa prasaMgopAta truTio udbhave che. e truTionA nivArAnA upAyo vicArI zakAya. paraMtu AzramajIvananI mahattAnuM mUlya ochuM na AMkI zakAya. jeoe ghoDo vakhata paNa sArA AzramamAM rahevAno anubhava lIdho haze temane bhAratIya Azrama paraMparAnuM mUlya samajAvavAnI jarUra nahi rahe . 7 ramaNalAla cI. zA
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5, 16-1-ra001 prabuddha jIvana icchA-zrama-zraddhA-buddhi ane puruSArtha sva. paMDita panAlAla jagajIvanadAsa gAMdhI he jIva ! tAro puruSArtha niSphaLa jAya tyAre nirAza thaine zoka thAka paNa lAge ane kaMTALo paNa Ave. karIza nahi, paraMtu paramAtmA kevaLI bhagavaMte emanA kevaLajJAnanA thAka ane kaMTALo e du:kha vedana che, jyAre tAruM mULa svarUpa che upayogamAM bhAvi joyuM hoya, je. jema nirmANa thavA sarjita hoya, te tema, jIva ! pUrNAnaMda vedana rUpa che, eTale ke tuM pUrNakAma cho ! saMtRpta cho! 'te pramANo ja bane-bhavitavyatA hoya te pramANe ja ghaTe ema vicAraje. nirIha-icchArahita cho ! tArA e mULa svarUpamAM tAre koI icchA eTaluM ja nahi paNa sAthe sAthe e paNa vicAraje, ke zeya ane jJAnano karavAnI jarUra nathI balle te tArA mULa svarUpamAM icchAne koI avakAza kevaLajJAna sAthe Avo saMbaMdha hovA chatAM e ja kevaLI bhagavaMte "pote nathI. mATe vartamAnakALamAM tane uddbhavatI icchA e tArA pUrNakAma rUpa jevuM jANe che evuM ja ghaTe che', e satya hovA chatAM ya upadeza kema sukhavedananI vikRti che. Apyo ? paramAtmA kevaLI bhagavaMta kevaLajJAnamAM badhuM jotAM-jANatAM he jIva ! tArA mULa svarUpanI, je A cAra vikRti che, ke jenAthI hovA chatAM ya upadeza Ape che, kAraNa ke saMsArI chabastha jIvanI dazA vartamAnano tAro jIvanavyavahAra cAlI rahyo che, e cAra vikRtine sakriya che.. prakRtimAM lAvavA mATe je kAMI karavuM paDe, te dharma ane mokSa puruSArtha che, jyAM sakriyatA hoya tyAM, kaMika ne kaMika thayA kare, athavA to kartA teno ja bhagavAne tane upadeza Apyo che. kaMika ne kaMika karyA kare. he jIva ! tuM anAdikALathI kartA cho ane tuM sakriya tattva aneka bhede hoI zake che. mATe kriyAno kartA jo icchA, zrama, zraddhA ane buddhi e cAra tattvono banela che. A cAre ya sadupayoga karavAmAM sAvadhAnI nahi rAkhe to durupayoga thayA vinA rahe tattva sakriya che. kartAnI sakriyatAno niyama evo che, ke jo te tenI nahi. eno durupayoga, te ja duHkha dariyo. svarUpathI to jIva tuM sakriya avasthAno sadghapayoga nahi kare to, teno durupayoga thayA vinA sukhasAgara cho ! nahi ke du:khadariyo ! rahe nahi. anAdikALathI A cAra tattvano bahulatAe jIve durupayoga mULa svarUpanI cAra vikRtiono thato durupayoga paNa zramakriyA ane ja karyo che. chatAM kevaLI bhagavaMte emanA kevaLajJAnamAM tAro mokSa joyo ughamarUpa ja che. paraMtu tenA sadupayogane puruSArtha kahevAya che. puruSArtha che ane te mokSanI prApti, tane A cAra ttatvonA sadupayoga vaDe thaze eTale puruSa-AtmAne arthe puruSArtha, eTale anaMtazaktimAna, anaMtababI, ane te cAra tattvano sadupayoga karanAra kartAnA pAtramAM paNa tane joyela sarvazaktimAna tuM jevo cho, tevuM tuM tArA mATe kare, tenuM nAma puruSArtha. che. tethI karIne ja paramAtmA kevaLI bhagavaMte A cAra tattvono sadupayoga AnA sivAya bAkI badhI karaNI, bIjI kriyA e zrama. majUrI-veTha ane karavAno upadeza Apyo. mATe bhagavAnanA upadeza sAthe saMbaMdha jArI parAdhInatA che. emAM tArI icchA pramANe kAMI bane nahi ane icchAnI rAkhI cAre tattvano sadupayoga kara ! kevaLI bhagavaMte, je pramANe joyuM apUrti-niSphaLatA e mahAduHkhanuM kAraNa che. ema thAya che ane te paNa sakriya hovAthI kAMika ne kAMika karato rahe to he jIva! have AdhyAtmamArge-mokSamArge puruSArtha AdarI tArI che, tethI bhagavaMtanA upadezane vaLagI rahI ughama kara ! puruSArtha karato buddhine samyagu jJAnamAM pariNAmAvI, tArI zraddhAne samyagu darzanamAM ja rahe ! bhagavAna pAse tAruM badhuM taiyAra che je tane maLI raheze. pariNAmAvI, tArA zramane samyaguM cAritramAM pariNAmAvI, virakta rahI, chevartamAnakALamAM tArI pAse rahelAM icchA, zrama, zraddhA ane buddhi e vairAgI banI, vItarAgatAne pAmI pUrNa jJAna arthAt buddhatAne, pUrNa cAra tattvothI tuM tAruM jIvana jIve che. e tArA mULa svarUpa bhAvonA darzana arthAt zradhdhayatA-ezvaryatAne, pUrNa cAritra arthAta yathAkhyAta che vikRti che. tAruM mULa svarUpa to akriya ane advaita che. te mULa svarUpa, cAritra-parama sthiratA-vizrAma-akriyatAne prApta karI pUrNa kAma-pUrNasukhano vikArathI sakriya ane dvaita banela che, je tArA potAnA svarUpathI viruddha svAmI bane ! majUra maTI mAlika thA ! nokara maTI zeTha bana ! dazA che, je tane du:kharUpa che. tAruM mULa svarUpa buddha che, prabuddhatA-buddhatA che. arthAta sarvajJatA che e tArI prabuddhatAno-sarvajJatAno vikAra che, te buddhi che. sarvajJatA, asthi sAravAra kendra alpajJatAmAM pariNamela che. mULamAM, je buddha che, te buddha banela che, ke bahu bahu to buddhizALI thayela che. saMghanA upakrame hADakAnAM niSNAta DaoN. jamazeda pIThAvAlA dvArA tAruM mULa svarUpa alokika che. tAruM e mULa alokika svarUpa, evuM hADakAnAM dardIone maphata sAravAra dara ravivAre savAranA 10-30thI alokika ane zraddheya arthAtu vizvasanIya che ke sAruM ya vizva tArAmAM T1-30 sudhI saMghanA kAryAlayamAM (385, saradAra vI. pI. roDa, vizvAsa rAkhe-zraddhA rAkhe-tArA svayaMnA zraddheya svarUpanI he jIva ! teM | prArthanA samAja, muMbaI-4, phona : 3820296) apAya che. hADakAnAM vikRti e karI ke teM para vijAtIya evAM pudgala dravyamAM bhogavRtti ane dardIone teno lAbha levA vinaMtI che. sukhabuddhinI zraddhA karI. jayAbena vIrA nirubena esa. zAha he jIva! tuM tArA svarUpathI pUrNa cho ! sthira cho ! akriya cho ! saMyojaka ' DaoN. dhanavaMta TI. zAha tAre kAMI karavAnuM rahetuM nathI, tethI tane pUrNa vizrAma che. e ja mAnad maMtrIo vizrAmanI vikRti tane zramakriyA ane pravRtti rUpa banI che, jemAM tane
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabuddha jIvana - tA. 16-1-2001 mohanIyanI mAyAjALa 1 rDo. bipinacaMdra hIrAlAla kApaDiyA anAdi anaMtakALathI, anaMtAnaMta pudgala-parAvartakALathI paribhramaNA gujarAtImAM zrI jinavijayajI mahArAje tathA zrI yaza:somasUrie racelAM karI rahelA jIvono be kAraNothI beDo pAra paDato nathI. dravyAdi kriyAo TabbA mojuda che. zrI caMdrarSimahattarakata paMcasaMgraha nAmano graMtha ullekhanIya bhavya tathA abhavya jIvoe ghaNI karI jethI teo navaraiveyaka sudhI pahoMcI che. taduparAMta zrI vijayalakSmaNasUrIzvarajI mahArAje Atmatattva vicAra zakyA; temaja cauda pUrvonuM jJAna paNa saMpAdana karyuM. chatAM paNa be kAraNothI bhAga 1-2 tathA vijaya bhuvanabhAnu gaNivara racita dhyAna zataka bhAga 1-- bhavono aMta na lAvI zakyA, te be kAraNo che: mithyAtvamohanIyakarmano 2 ane te uparAMta karmaviSayaka vipula sAhitya upalabdha che. kSaya thai zakyo nathI ane tene lIdhe AtmAnA yathArtha svarUpanuM jJAna A anAdianaMta saMsAramAM mukhyata: be tattvo che jevAM ke jIva (AtmA) karAvanAra samyagdarzana prApta thaI zakyuM nathI. samyagdarzana kaho ke yathArthadarzana ane karma, karma jaDa hovA chatAM paNa teno saMbaMdha AtmA sAthe thaI zake che. kaho, ke Atmadarzana kaho, ke tattvapratIti kaho ke mokSa mArganuM darzana kaho tIrthakaronA jIvane paNa nigodamAMthI pasAra thavuM paDe ke samakita kaho te mokSa mATenuM pradhAna) kAraNa che. AnA vagara saMsArabhramaNa jema jema kSINa ke ya thato jAya tema tema teo prathama mithyAtva guNasthAnakethI jema jema lIga avirata cAlu ja rahevAnuM che. upara ne upara caDhatAM kSIprAya: karmanI sthiti ayoga caudamuM guNasthAnaka mokSaprApti mATe karmathI baddha AtmAne nirbaddha karavo joie, svasvarUpamAM prApta karI sadAne mATe avyAbAdha sukhAdinA svAmI banI niraMjana, nirAkArAdi karmabaddha AtmAne sthira karavo joie, tenI vikRtione naSTa karavI sthitine pAme che tathA sarvakarmothI mukta thaI siddhazilAnI Toce kAyama mATe joie, AtmAnuM suvizuddha svarUpe pragaTa karavA mATe samyagdarzanane sthira accatadazAmAM rahe che. karavuM joie, naSTa na thAya te mATeno prayatna thato rahe, tene nirmaLa karyA jaina darzanamAM ATha karmo jJAnAvaraNAdi svIkAravAmAM AvyAM che. temAMthI karavuM joie. AcarelA dharmane sArthaka banAvavo hoya to samyagdarzananuM cAra karmo ghAtI che ane cAra adhAtI che. AtmAnA mULa guNadharmAdino je pragaTIkaraNa atyaMta Avazyaka ane anivArya che. ghAta kare te ghAtI ane tema na kare te aghAtI tarIke oLakhAya che. A cAra mohanIyakarmane mithyAtva vizeSaNa lagADavAthI te mithyAtva mohanIya ghAtI karmomAM prabaLa karma te mohanIya karma che. samyakatvanuM pratipakSI, pratilaMkI bane che. aDhAra pApasthAnakomAM te bhale chelluM gaNAvyuM hoya chatAM paNa tenA te mithyAtva che. samyakatvanI prApti thatAM ja mithyAtva haThe. tethI samyakatvanI vagara bAkInAM sattara pApasthAnako nirjIva, nAkAmayAba, zakti vihIna thaI gati mATe mamaoe prayatnazIla prApti mATe mumukSuoe, prayatnazIla rahevAnuM che. logassa sUtramAM tethI, jAya che. tethI ja tene badhAM pApono bApa kahyo che. A mithyAtvanA pAMca rUza bolAbhanI mAgaNI karAI che ane Aya eTale prakAro che jevA ke AbhigrAhika, anAbhigrAhika, abhinivezika, sAMzayika bhAvaArogya ane boliAbha eTale samyakatva, ane anAbhogika che. A pAMcamAMthI game te eka dvArA samyakatvanuM vamana yuddhamAM be pakSonI laDAImAM sarasenApatine harAvatAM te pratipakSanA rAjAne thaI zake che. zaraNe jAya che tevI rIte sarasenApatinA sthAne mohanIya karmanA upara. sAmAyika ke pratikramaNa karatAM muhapattinuM paDilehaNa karavAnuM che. tyAM vijaya meLavatAM eTale ke tenI prabaLatA naSTa thatAM bAkInAM badhAM karmo A pramANe bolavAmAM Ave che: samyakatva mohanIya, mizramohanIya, mithyAtva ApoApa zaraNa svIkAre che; tethI 8 karmomAM jaTila evA mohanIya karmane mohanIya pariharuM. A traNe prakAranA mohanIyane pariharavAnAM che. vaLI vaza karAtAM badhAM karmo vaza thaI jAya che. rAipratikramaNa karatAM zrI sImaMdhara svAmInA stavanamAM bolIe chIe ke A ATha karmo te jJAnAvaraNIya, darzanAvaraNIya, vedanIya, mohanIya, mahA moharAya kara phasio chuM suNo caMdAjI ! sImaMdhara paramAtama pAse AyuSya, nAma, gotra ane aMtarAya che. jAjo.' ahIM paNa mohanIyanA parivAranI vAta karI che. je karmane lIdhe jIva mohagrasta banI saMsAramAM aTavAI jAya tene AjanI paribhASAmAM A pramANe te aMge samajaNa ApavI hoya to mohanIya karma kahevAya che. A karma madirApAna jevuM che. madirApAna kahI zakAya ke vItarAga devanI AI beMkamAMthI samyakatvarUpI AMkha besADI temAM jJAnarUpa lensa besADavAthI mithyAtvarUpI aMdhakAra naSTa thatAM mohanIya karavAthI jema manuSyamAM jJAna, bhAna, zAna ThekANe rahetA nathI; tema A karmane lIdhe manuSyanI vivekabuddhi tathA vartana ThekAro rahetAM nathI. AtmAne vilIna thatAM mana-maMdiramAM tattvazraddhArUpI prakAza prakAza patharAI jAya che. saMsArI banAvavAmAM; temAM jakaDI rAkhavAmAM mohanIyano bahu moTo hiraso zAstrakAra bhagavaMtoe jeTaluM varNana AtmasvarUpanuM karyuM che, teTaluM che. jyAM sudhI rAjA jevuM A karma jorAvara hoya tyAM sudhI badhAM karmo varNana karmasvarUpanuM paNa karyuM che. jaina AgamomAM aneka sthaLe karmanuM varNana ja kema vIja jorAvara rahe. te DhIluM paDatAM badhAM karmo DhIlA paDe. Ave che. cauda pUrvomAM karmapravAda (kampsa vAya) eka khAsa pUrva paNa hatuM. mohanIya karmanI utkRSTa sthiti 70 kroDa kroDa sAgaropamanI che. temanI AgrAyaNIya (aSNanIyapuva)mAM karmasaMbaMdhI ghaNuM vivecana hatuM. temAMthI sArarUpe zrI zivazarmasUrie prAkRta gAthAbaddha 'karmaprakRtti' nAmanuM mahattvanuM - jadhanya sthiti antarmuhUrtanI che. prakaraNa racyuM. zrI malayagiri mahArAje tathA zrI yazovijaya upAdhyAye mohanIya karmanA be vibhAgo che : (1) darzanamohanIya ane (ra) saMskRta bhASAmAM suMdara TIkAo tenA para racI. prAcIna kALamAM tadaviSayaka cAra mahinAthI cha graMtho hatA; je cha karmagraMtho tarIke oLakhAtA hatA. zrI devendrasUrie jarA judo muddo tapAsIe. AtmAnA jJAnAdi guNono ghAta kare te karmo tenA parathI pAMca navIna karmagraMthanI racanA karI. zrI caMdra mahattarAcArye ghAtI ane saMsAramAM pakaDI rAkhanArA karmo te aghAtI athavA bhavopagrAhI. saptatikA nAmano chaThTho navIna karmagraMtha racyo. pAMca navIna karmagraMtha upara AvAM karmo navAM navAM baMdhAya che ane junAM jUnAM bhogavatAM vibhAvadazA ke
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA. 16-1-2001 prabuddha jIvana saMsAradazA UbhI thAya che. TUMkamAM karmonA saMsarge saMsAra ane karmonA pratyAkhyAnIya ane saMjavalana. krodha, mAna, mAyA ane lobha. darekanA A viyoge mokSa. cAra prakAro vaDe 484=16 thAya. A cAra kaSAyonI vAta thaI. kaSAyone upara ApaNo joyuM ke mohanIya karmanA be vibhAgo che. darzanamohanIya sahAdhya kare, tene udIpana kare te nokaSAya. hAsya, rati, arati, zoka, ane cAritramohanIya. darzanamohanIyamAM mithyAtva mohanIya karma ke je bhaya, durgachA (jugupsA), puruSaveda, strIveda, napuMsaka veda A nava te atattvanI rUci ane tattvano dveSa karAve che. tenuM zubha adhyavasAya dvArA nokaSAya. uparanA 16+9=25 prakRti thaI. taduparAMta mohanIyakarmanI traNa saMzodhana karI tenA traNa puMja karavAmAM Ave che : (1) pUrNa zuddha puMja te prakRti jevI ke mithyAtvamohanIya, mizramohanIya, samyakatva mohanIya maLI rAmakita mohanIya, (2) ardhazaddha puMja te mizra mohanIya ane (3) azuddha kula 28 prakRtio thaI. lagnanI je corI 2cAya che temAM 744-28 mAMja te mithyAtva mohanIya. sayopazamanI prakriyAmAM zuddha evA samakita mATalIo goThavAya che. te corImAM vara-kanyA hastameLApa mATe bese che. tohanIyano udaya thavAthI samyagdarzana guNa pragaTe che. mithyAtvakarmano vidhi karAvanAra gora temane udezI sAvadhAna, sAvadhAna ema dhoSaNA kare sadaMtara upazama karAya, viziSTa adhyavasAyanA baLe aMtarmuhUrta kALanA e che, kArA saMsAra bhayaMkara patananuM kAraNa che. te tarapha AMkha ADA kAna karmane AgaLa pAchaLa udayavaza karI teTalo kALa mithyAtvano sarvathA udaya karI lagnotsuka yugala vidhi patAvI de che. lagna eka pavitra baMdhana hovA vinAno karI devAya, tyAre upazama samyakatva pamAya che-mithyAtvakarmanA chatAM paNa mokSa-pratiddhitI pratipakSI che. lagna eka rIte lakkaDanA lADu che, daLiyAnuM saMzodhana karI azuddha ane ardhazaddha daLiyAne rokI zuddha daLiyAno je khAya te paNa pastAya ane na khAya te paNa pastAya. AvuM hovA chatAM udaya bhogavAya tyAre sAyopazama samyakatva pamAya che. samasta zuddha-ardhazuddha- pA saMsAra Aja dina sudhI cAlyo che ane cAlato raheze. azuddha mithyAtvakarma pudgalono, anaMtAnubaMdhI kaSAyono nAzapUrvaka nAza zubha ane azubha ema be prakAranA karmone vaheMcI zakAya. tevI ja rIte karAya tyAre zAyika samakita pamAya che. A traNomAM zraddhA to jinavacana para te karmo sAnubaMdha ane niranubaMdha evI rIte paNa vibhAjita karI zakAya. ja hoya che; jinokta nava tattva, mokSamArga, arihaMta deva, nigraMtha muni, vaLI kayopazama sAnubaMdha ane niranubaMdha ema be jAtanA hoya che. sAnubaMdhavALo guru tathA jinokta dharma para ja ekamAtra zraddhA thAya che. jIva koI rIte kSayopazama karI le to paNa te lAMbo cAlato nathI. karmano traNA puMjanI rasaprada carcA mATe be vibhinna mato che: (1) kArmagraMthika, udaya cittane bagADI nAMkhatAM thayopazama tUTI jAya che, aTakI jAya che, (2) saiddhAttika. TUMkamAM kahevAnuM tAtparya Ama che ke kArmagraMthika mata pramANa dhArA AgaLa na cAlI tethI te niranubaMdha che. koI munine kAusagnamAM anAdi mithyAtvI jIva anivRttikaraNanA kALa daramyAna A rItanA traNa zubha ciMtanathI avadhi jJAnAvaraNIya karmano kSayopazama thayo, avadhijJAna puMja banAve che; jyAre saiddhAntika mata pramANe anAdi mithyASTi jIvo pragaTuM, prathama devaloka sAkSAt joyo. tyAM indraindrANIne manAvato joI kSAyopathamika samyakatvane pAmanArA hoya che te jIvo apUrvakaraNa kALamAM ja muni hasyA ane tarata layopazama cAlyo gayo. A niranubaMdha layopazama. apUrvakaraNathI jema graMthino bheda kare che tema traNa puMja paNa apUrvakaraNanA ahIM mohanIya karmanA udaye citta kaluSita thayuM, layopazama rada thaI gayo, kALamAM ja kare che. jIva potAnA apUrvakara dvArA sattAmAM rahelA gurAghAta karyo, AgaLa guNa aTakyo, vadhyo nahIM. sArAMza eTalo che ke mithyAtvamohanIyanA daLiyAnA traNa puMja banAvI de che. karmabaMdha sAnubaMdha nahi thavA devo joie ane kSayopazama sAnubaMdha karavo pramAda mohanIyakarmanA udayathI thAya che. te karmanuM baLa eTaluM hoya che joIe. samyakatva pAmelo jIva anAdinI rAga-deSanI kaThaNa gAMTha toDI ke te sAme dhIkato purapArtha karavo paDe che. keTalAMka nikAcita karmo evAM graMthibheda kare che tethI te evA ati saMkilaSTa, ati sAnubaMdha phalezavALo baLavAna hoya che ke sArA nimitto maLavA chatAM paNa teno udaya cAlu rahe banato nathI ke jethI mArga prApti aTakI jAya. graMthibheda karanArano kSayopazama che che. jemake maMdira muni mahA tapasyA, rasa-tyAga, ucca udAttacAritra sAnubaMdha hovAthI anivRttikaraNanI prakriyA mAMDe che tethI niranubaMdha kSayopazama sAdhanAdi karavA chatAM paNa mohano vikAra temane pIDato rahyo. AthI ulTa karatAM judo paDe che. : guNAsAgara lagnanA maMDapamAM corImAM lagna karavA taiyArI chatAM paNa kAmanA gurAsthAnonuM vibhAgIkaraNa mukhyatayA mohanIyakarmanI viralatA, upazama, dharamAM rahIne kAmavijayI banI mohane mArI haThAvI kevaLajJAna prApta karI ke kSayanA AdhAre karavAmAM AvyuM che. tenA be prakAromAMthI darzanamohanIyanuM lIdhuM. tevI ja rIte rAjasiMhAsana para birAjelA pRthvIcaMdra kevaLajJAnanA kArya AtmAnA samyakatva guNane AvRtta karavAnuM che; jethI AtmAmAM tAtvika adhikArI banI gayA. ruci ke satyadarzana thavA pAmatuM nathI. jyAM sudhI darzanamohanIyanI viralatA kSapakazreNi eTale AtmAmAM sthAnApanna mohanIyanA vividha karmono kSaya ke kSaya na thAya tyAM sudhI cAritramohanIyanuM baLa dhaTatuM nathI. mATe prathamAnAM thavAnI yAtrA. picakArImAMthI kevI rIte pANInI dhAra vahI jAya, tevI rIte cAra gurAThANAM darzanamohanIyanI viralatA, upazama ke kSayanI mukhyatAe zukaladhyAnayukta sAmarmayoganA baLe AtmAmAMthI dhArAbaddha karma vahI jAya. che. tyArapachInA guNaThANAM cAritra mohanIyanI viralatA ke upazama ke te evA vahI jAya ke pharI navAM karma have kadI AtmAmAM baMdhAze nahIM. layanI mukhyatayA che. jemake 5 thI 7mAM gurAThANA cAritramohanIyanA zreNiAno bIjo artha sopAna paMkti (nisaraNI). lapakazreNie caDhelo AtmA kSayopazamane AdhAre che. 8mAM, 9mA ane 10mA gAThAza cAritramohanIyanA adhikAdhika karmono kSaya karato ja jAya che. A zreSimAM dharmavyApAra e kevaLa upazama ke kSayanI mukhyatayA che. 11muM gurAThANAM cAritramohanIyanA sAmarmayoga che. mAtra upazamanI apekSAe che; jyAre 11 thI uparanA guNaThANAMo mohanIyAdi mithyAvAdi hetu dvArA jIva vaDe je vasta karAya te karma, karmabaMdhanA pAMca kSayane AdhIna che. A kAraNathI guNaThANAnuM vibhAgIkaraNa mohanIyakarmanA hetuo mithyAtva, avirati, kaSAya, pramAda ane yoga che. mohanIya dvArA taratamabhAvane AdhAre karavAmAM AvyuM che. A aMge atre pratyeka guThArAmAM azubha karmo ja baMdhAya. tenA be prakAro darzanamohanIya ane cAritramohanIya. mithyAtva ke mohanIyanI taratamatA vagerenI carcA lAMbI thaI zake. mohanIya karmanI kula 28 prakRtio thAya. anaMtAnubaMdhI, apratyAkhyAnIya, tIrthaMkaro vItadveSa nahi paNa vItarAga kahevAya che. daiSa karatAM rAga vadhu
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________ * waa - prabuddha jIvana tA. 16-1-2001 bhayaMkara che. navasmarAmAM keTalAMka moha saMdarbhamAM joie. cothA smaraNa parathI UThI gaI ane pariNAma svarUpa samakitI banI gayA, samakitanI tijayapahattamAM tityayarA gayohA (10), vigaya mohaM (11) che. ajitazAMti prApti thaI. ApaNo upara traNa puMjanI vAta karI. zAstra kahe che ke smaraNamAM vigatamA, vigayarayA (13) rAgadosabhaya mohavajhie (25) aMtarakaraNanuM muhUrta pUruM thatAMnI sAthe ja traNamAMthI koI eka puMjanA daLiyA jiamohaM (27) 9mAM kalyANAmaMdiramAM mohakSayAdanubhavatrapi (4)mAM moha udayamAM Ave che. darzanamohanIyanI sAta prakRtine kSINa karI aTakI janAra viSe nirdeza karyo che. temaja 37mAM nUna na mohatimirAvRtalocane pUrva khaMDakSapakazreNi prApta kare che ane te ardhapudgala parAvartakALamAM mokSa vibho ! sadapi pravilokitoDasi! pAme che. - mohanIyakarmanI jALane kevI rIte toDavI ? kevI rIte naSTa karavI ? samyagdarzananI prAptinA kramano thoDo vicAra karIe. AtmA kevI rIte nestanAbuda karavI te jarA tapAsIe. ATha karmomAM mohanIyano anAdikarmasaMtAna saMvedita che. samyakatva durlabha che. tene sulabha banAvyA sauthI vadhu kALa 70 kroDa kroDI sAgaropamano che. teno abAdhAkALa sAta vagara cAle tema paNa nathI. dharmanA kharekharA svarUpane samajapUrvaka pAmyA hajAra varSano che. temAM supuruSArthane avakAza che. mohanIyane naSTa karavA vinA koipaNa jIva moTAne pAmI zakato nathI. mohanIyakarmanI jALane samyagdarzana pAmavuM joie. te mATe sau prathama zuddha yathApravRttikaraNa joie. toDavA sau prathama kALanI apekSA rahe che. te kALa che caramAvartakALa ke jyAM te mATe saMcAra kharAba che, tenA parathI AMkha UThavI joie. tenA vagara jIva ekavAra AvyA pachI acaramAvartakALamAM javAno nathI. bIjuM te zuddha yathApravRttikaraNa Ave nahi. graMthideze Avelo jIva zuddha yathApravRttikaraNa apunabaMdhaka dazA pAmelo che eTale ke have te kyAre paNa sAta karmonI pAmI zake, paNa pAme ja evo niyama nahi. graMthideze jIva yathApravRttikaraNa utkRSTa sthitine pAmavAno nathI. have teno svabhAva bhavyatvano che. pachI dvArA ja Ave. evA anAdi yathApravRttikararAthI nadIdholapASANA nyAye bhavitavyatA, pachI kALanI ane tyArabAda karma ane puruSArthanI che. ahIM jIva jyAre AyuSyakarma sivAyanA sAta karmonI sthiti aMta:koTAkoTi kare, dhyAnamAM rahe ke jo bhavyatva svabhAva na hoya to bhavitavyatA vazathI jIva tyAre te jIva graMthideze Avelo gaNAya. pharI DUbavuM na joIe. vyavahAra rAzimAM Ave to paNa te kadI kALanI anukULatA pAme nahi. cauda pUrvadhara zrutakevalI zrI bhadrabAhasvAmI pharamAve che ke: caramAvartakALamAM utkRSTa karmasthitino hrAsa karIne kalpavRkSa jevuM zuddha dharmasvarUpa saMsAra sAgarAo ubuDo mA puNo nibuhijjA ! tenA bIjanI prApti thAya, karmonI utkRSTa sthitino kSaya abhavyo temaja durbhavyone paNa prApta thaI zake. bhavyone paNa te thAya che. A jIva carakaraNa vikhahIzo buDaI subahupi jANato // acaramAvartakALamAM jato na hovA chatAM paNa karmonI utkRSTa sthitino kSaya paraMtu graMthideze AvelA jIvanI AMkha saMsAranA sukha upara coMTelI ne thayA bAda paNa te utkRSTa sthitino baMdha to vAraMvAra, anaMtivAra thaI zake coMTelI hoya che. abhavyo ane durbhavyo paNa graMthideze AvI zake che. tethI che. tethI jIve azubha pariNAma pragaTe nahi, jo pragaTe to tIvratara bane saMsAra uparathI dRSTi bagADavI joie. kema ke te abhavyo ane durbhavyo nahi tenI kALajI rAkhavI temaja zubha ane zuddha pariNAma banyA rahe taLI sAdhupaNAnI ane zrAvakanI kriyA karatA hoya, A loka ke paralokanA sukha te khUba tIvra banatA rahe tevo prayatna karatA rahevuM joie. mohanIya karma khAtara bhavAbhinaMdI tarIke navagreveyaka ke pUrvonuM jJAna paNa hoya paNa eka 70 kroDAkroDi sAgaropamanuM atyaMta baLavattara che tethI Ama karatA rahevuM mithyAtvanA astitvathI badhuM nirarthaka nIvaDe che. A ke paralokanA sukhanI nitAMta Avazyaka tathA phaLadAyI che. tethI karmanI sthiti nyUnataranI je vAMchA che. kriyA kare che; paNa te saMmUrNima rIte pariNati vagaranI hoya che, vyAkhyA che te thatAM karmalAghava sthitie pahoMcI rAga-dveSanI kaThaNa tIvra badhuM barabAda thaI jAya che. tethI graMthidezathI AgaLa vadhavA mATe AMkha gAMThane toDatA graMthibheda thaI zake che je abhavyo, durbhavyo kyAre paNa karI 'UThavI joie, te vagara vistAra nathI, vadhu ne vadhu te sukhamAM khUMpI javuM na zakavAnA nathI. bhalene teoe karmalaghutA hAMsala karI hoya! abhavyo ane ' joie. saMsAra sukhanI je jarUra paDe te nabaLAI che evuM lAge to durbhavyo graMthideze AvI yathApravRttikaraNamAM vartatA, adhikAdhika karmanirjarA. zuddhayathApravRttikaraNa Ave. karatA navaraiveyaka sudhI pahoMce paNa zuddhabhAvanI khAmIne lIdhe moTA hastagata te mATe traNa vastu pragaTavI joie. (1) tIvrabhAve pApa na kare (2) nathI karI zakatA. navaraiveyake rAga-dveSane lIdhe gADha pariNAma vaza azubha nirveda yAne saMvega ane (3) aucitya. vaLI kahevAyuM che ke karmo upArje che. Ama abhavyAdine graMthidezanI prApti, dravyazrata tathA jiNAvayaNe aNurattA jiNAvayaNe je karyuM ti bhAveNa 1 dvavacAritranI prApti thavA chatAM paNa saMsAranAza teo mATe zakya nathI, amalA asaMkSiNA te haMti parittasaMsArI II * kAraNa ke apUrvakaraNa pAmavAnI lAyakAta teomAM hotI nathI. abhavyo tethI have zuddha yathApravRttikaraNathI apUrvakaraNa tyArabAda anivRttikaraNa svabhAve graMthidezAdi pAme paNa apUrvakaraNanI lAyakAta hotI nathI. durbhavyone thatAM samyakatva guNa pragaTe. eka vAra paNa jo sakhyatvano sparza thaI jAya kALanI aparipakvatA naDe che. bhavyo che tyAre ja pAme ke jyAre bhAvitavAdinI to ardhapudagala parAvartakALathI nyUna samayamAM bhavano aMta Ave ane mokSa sAnukULatA hoya. graMthideze Avelo jIva asaMkhyAtA kALa sudhI TakI zake, lakSmI varamALA paherAve. tyAra pachI te AgaLa vadhe ane na vadhe to pAcho haThI paNa jAya ! parirasaMsArI thavA mATe jinezvaranA vacanomAM atUTa zraddhA, bhAvapUrvaka mANa mohanIya karmanI kevI viDaMbanA ! tethI munipuMgava bhadrabAhuvAmIe Takora. karI che ke kinAre Avelo pAcho sarI na paDIza! jo jIva graMthideze pAcho jinezvaranA vacanonuM anusaraNa tathA pAlana. amalA eTale ke mala eTale mithyAtvAdi doSo, saMkaleza eTale rAga ane Tepane lIdhe thato jIvano paDe to te vadhu karmasthiti upAjaeN. jAtibhavyone mokSecchA thaI zake paNa te pariNAma. ATaluM thatAM jIvano saMsAra kALa paribhramaNa mATeno maryAdita te mADhanA vAgya sAmagrI ja maLavAnA nathI. tethI pariNAmanI zuddhi mATe parittasaMsArI ke alpasaMsArI kahevAya che. saMsAranI nitAnuM bhAna ane dharmazravacchAdinI jarUriyAta che. anAthamuni ane tenA saMsarga dvArA zreNika mahArAjAnI AMkha saMsAra (kramaza:)
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA. 16-1-2001 prabuddha jIvana ' ANAe dhammo (AjJA eja dharma) 1 rasikalAla bhogIlAla zAha parama tAraka, anaMta upakArI, anaMta karuNAnA sAgara, vItarAga, tene dvAdazAMgIrUpe sUtrabaddha kare che. prabhu vAsopavRSTi karavA rUpe gaNadhara sarvajJa jinezvara bhagavaMta AjJA kavarAnA adhikArI che. AjJA karavI racita dvAdazAMgI upara saMmatinI mahora-chApa mAre che. pariNAme te . eTale Adeza Apavo, hukama karavo, sUcanA karavI, pharamAna karavuM. gaNadhara racita dvAdazAMgI paramAtmAnA upadezarUpa zAstrarUpa ja che, jene * AjJA karanAra evI sarvocca. sarvajJattAdhIza, mahAsattA hovI joie sAdhaka sAdhanAmArge AtmotkarSa sAdhavA siddhi prApti mATe thaine prabhu che ke ene mAthe koI AjJA karanAra hoya nahi. sAco ghaNI e che ke ene AjJA-jinAjJA gaNI zirSAvaMdha kare che, jevI rIte gurujananI, vaDilajananI * mAthe koI dhaNI-uparI hoya nahi. arthAt evo dhaNI hoya ke eno icchA, sUcanane vinIta ziSyo, Azratio AjJArUpa gaNIne icchita koI dhaNI hoya nahi. e ja kharo dhaNI kahevAya. vaLI e evI sUcita kArya karatAM hoya che. ' mahAsattA hoya ke enI AjJA kadI koithI uthApI zakAya nahi. sarvane paramAtmAe saMsAranuM je vAstavika svarUpa varNavyuM che evAM e duHkharUpa, e AjJAnuM pAlana karyuM ja chUTako thAya. AjJA karanArA tene ja kahevAya du:khaphalaka ane du:kha paraMparAvALA du:khamaya saMsAranA sarva du:khanI ke jenI AjJA kadI koithI uthApI zakAya nahi. enI avajJA-- sarvathA sarvakALa mATe kema mukta thavAya ane kaI rIte sarvathA saMpUrNa, avahelanA karI zakAya nahi. e AjJAne niSphaLa karI zakAya nahi. svAdhIna, sarvocca, leza mAtra paNa du:khanI chAMTa vinAnuM zuddha nitAMta balake AjJAMkita thaI saharSa svIkAra kare, A ja AjJA karanAra zAzvata sukha prApta thAya ane paramAnaMda, saccidAnaMda, svarUpAnaMda, AjJAdatAno kharo artha che. sahajAnaMdanI prApti thAya evo trikAlAbAdhita akA saLaMga akhaMDa vItarAga zrI jinezvara bhagavaMta prAya: koine AjJA karatA nathI. je mArga batAvyo che e mokSamArga che. paramAtmA vItarAga sarvajJa bhagavaMta sivAya ke te vyaktinuM tathA prakAranuM tathAbhavyatva hoya. jinezvara bhagavaMta hovAthI temanI vANI pramANabhUta satya che, je pUrvApara susaMgata ane vItarAga che ane vItarAga hovAthI bhagavaMta koine Adeza ke AjJA vadatovyAdhAta rahita che. paramAtmAe batADelo mArga bhavya jIvo mATe ApatA nathI. paNa mAtra upadeza Ape che. bAkI to jinezvara bhagavaMta ekAnta hitakArI AtmakalyANano dharmamArga, mokSamArga che. jinezvara jene AjJA kare te vyaktinA to bhAgye ja khUlI jAya.jinezvara bhagavaMta paramAtma bhagavaMtanA upadezane, temanA vacanane AjJA svarUpe lekhIne to vItarAga sarvadarzI sarvajJa tIrthaMkara paramAtma bhagavaMta che eTale teo bhavya jIvo muktimArganI sAdhanA kare che. bhavyajIvo mATe to paramAtma dhanavaMtarI vaidya jevAM che. eTale emanI pAse cokkasa nidAna che, cokkasa bhagavaMtano upadeza ane emanA vacanoggAra ja AjJArUpa che, jema cikitsA che ane cokkasa auSadha che, jethI rogInA roga sahaja ja dUra gurujana, vaDIlajana, upakArIjana, mAlika, senApatinA vacanane AjJArUpa thaI jai zake; pachI te deharoga hoya ke Atmaroga-bhavaroga hoya. lekhI amala karAto hoya che.. emanI AjJA pALavI eTale AtmanistAra sAdhavo. e saMdarbhamAM ja paramAtmA heya, zeya, upAdeyanuM jJAna Ape che. zuM choDavA jevuM che ? kAyotsarga logassa sUtramAM 'ArU borilAbha samAvira muttamaMdiMtu'nI ane zuM meLavavA jevuM che ? enuM vivekajJAna paramAtmA pAsethI maLe che. paMktithI dravya ane bhAva ArogyanI prAptinI prArthanA thaI che. suda somavyADuM pasaMda pasaMjJA : sAmAnya rIte ApaNA vyavahAramAM AjJAne ApaNe hukama OrdenA parihara parijimannAduM sAtha ArialvADuM . arthamAM laie chIe, ke je arthamAM mAlika enA sevakane AjJA karatAM (sAMbhaLavA yogya sAMbhaLavuM, vakhANavA yogya vakhANavuM, tyAga karavA hoya che. evA arthamAM tIrthakara bhagavaMte AjJA karela nathI. paraMtu yogya tyAgavuM ane AcaravA yogya AcaravuM.) vItarAga sarvajJa jinezvara bhagavaMte upadezanA rUpamAM Atmonnatino mokSamArga zrI jinAjJA cAra prakAre che. prarUpela che je mArge upadeza anusAra cAlavAthI AtmAno avazya mokSa (1) sAMbhaLavA yogya sAMbhaLavuM : thAya che. sAMbhaLavA yogya zrI jinezvaradevanAM vacano-jinavANI che. vItarAganA AjJA zabdanI vyutpatti karIe to....AjJA AjJA= samantas vacanone sAMbhaLanAra je jIvonI bhavasthitino paripAka thayo hoya to te jJAyanta pAthaf: yathA sa ta AjJA | viSaya jenA vaDe pUrNarUpe jAya che jIvo taddabhava mokSagAmI bane che, jyAre jemano saMsAra bAkI hoya evAM tene AjJA kahevAya. tIrthaMkara paramAtmA vItarAga, sarvadarzI, sarvajJa subAhukumAra, zrIpALa, mayaNA AdinI jema deva manuSya gatinAM sukho hovAthI viSaya emane saLaMga ane akhaMDa dekhAya che, jaNAya che. bhogavI prAyaH pAMcathI ekavIsa bhavamAM mokSa pAmI siddhazilA sthita viSayanuM paripUrNa darzana hoya che, thAya che. have ahIM prastha e thAya ke jina-AjJA eTale zuM ? tIrthaMkara (2) vakhANavA yogya vakhANavuM : paramAtmA kevaLajJAna pAmyA pachI tIrthanI eTale ke mokSamArganI sthApanA parama tAraka zrI jinezvaradevanAM vacano vakhANavA yogya che. e kare che. gaNAdhara bhagavaMto tIrthakara bhagavAna pAse dIkSita thayA pachI vacanAnusAra samyagu darzana, samyaga jJAna, samyagu cAritrarUpa ratnatrayI prabhune traNa vAra pradakSiNA daI vinayapUrvaka pUche che "patharva viM tad ?' ane deva, gurU tathA dharmarUpa tattvatrayInI karAtI ArAdhanA vakhANavA bhagavaMta tattva zuM che ? uttaramAM bhagavaMta tripadInuM pradAna kare che ke... yogya che. emanA prati aMta:skurita thayela bhakti, ArAdhaka ane tenI 35 vA, virAme trA, juve trA. utpAda, vyaya ane dhruva (nitya)nA ArAdhanAnI karAyelI anumaMdanA karmanirjarAnuM kAraNa bane che.. niyamathI A jagata svayaM saMcAlita che. tripadI pAmIne gaNadhara bhagavaMto (3) tyAga karavA yogya tyAgavuM:
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabuddha jIvana zrI jirnAdevInI AzA che ke mithyAtva Adi aDhAra pApavAno avazya tyAga karavA yogya che. e ja pramANe mithyAtva, avirati, kaSAya ane e cAra karmabaMdhanA mukhya kAraNo che jene Azrava kahevAya che tene paNa kramaza: ghaTADatA jaI te Azravono sarvathA tyAga karavo. joie, tene nirmULa karavA joiai, (4) AcaravA yogya AcaravuM : zrI jinAra devIe samyag darzana, samyanuM jJAna ane sa cArjiMtra e ratnatrayInI ArAdhanA batAvavA pUrvakano paMcAcAra pAlanArUpa dharma sanADhyo che. e paMcAcAra pAlanANI ane ratnatrayInI ArAdhanAthI AtmAnA durgatinA pherA TaLe che ane jo koI prakAranI laukika AzA AkAMkSA vinA mokSanA lakSe ArAdhanA thAya to evI ArAdhanA avazya mokSane ApanAra thAya che. AzAnusArI jIvana arthAt AjJA pramAonuM AcaraNA e ja sAcI jinapUjA che, jinabhakti che. A saMdarbhamAM anya darzananA jJAnIe kahyuM che ke...je izvarane mAne che paNa izvaranA kAnUnane mAnato nathI ke pALatI nathI te kharekhara izvarane mAnato ja nathI. jyAre je imArane mAnato nathI paNa izvaranA kAnUnane mAne che ane te mujabanuM jIvana jIve che e kharekhara izvarane mAne che. AjJA sApekSa jIvana e ja sAcuM prabhumaya ArAdhaka jIvana che, jyAre ALA niravera jIvana, AzA nirapekSa-ArAdhanA e sAcI ArAdhanA ja nathI. emAM to svamati ane svacchaMda poSAtAM te ArAdhanAnuM svarUpa nahi rahetAM virAdhanArUpe pariNamatuM hoya che. pariNAme tenu svarUpa ane phaLathI tAraka va evuM te zA rAmanuM hetu svarUpathI vighna banI jaI bhavapramAne vadhAravAmAM kAraNabhUta bane che. jinAjJA ja, svartha paramAtmA na pachI tyAM sudhI gatimAM paDatAM bacAvanAra che ane sadagatinI paraMparA sarjanAra che. tevI na AlaMbanarUpa che. mATe jinAjJA ja dIvo che. jinAjJA ja pApA che, jinAjJA ja trANa che. jinAjJA ja eka zaraNa che, jinAjJA ja gati che,' jinAjJA ja mati che, jinAjJA ja sthiti che, evAM evAM sUtroSI jinAjJAnA guNagAna gAyAM che ane 'ANNAe dhammo-AjJA eja dharma' jinaANNA amRta samI, karmajhera kSayakAra; jinazA naukA samI, utAre bhavapAra karmora nAdane, rakhaDAve saMsAra; jina AzA amRta maLe, kSaNamAM muktidvAra. jinAjJAne sarvasva, arvopari ane ekAnta hitakArI kalyANakArI evuM sAdhanA kSetra athavA evI sAdhanA maMtra sAdhakane ApavAmAM Avyo che. kema kahI ? upamiti bhavaprapaMcA kathA' nAmanA mahAna graMthamAM tenA AThamA prastAvamAM te graMthanA racayitA zrI siharSi gaNi jinAnA viSe vidhAna kare che ke... 'te bhagavAnanI AjJA siddha che, nizcala che ane sArI rIte pratiSThAne pAmelI che. mATe te AjJA jagatanA sarva jIvone haMmezA AcAravAne yogya che.' (200) AtmAne enA svabhAvathI bhraSTa karanAra je je tattvo, je je vRttio ane pravRttio che teno trividhe tyAga karavo kemake te tyAjya eTale ke heya che. keTalAMka tattvo jevAM ke codarAjalokanuM varNana, pugala (a)nuM svarUpa jANavA jevuM che ene jANavuM joie kemake tenI jANa sAdhanAmAM sahAyaka bane che. sahAyaka bane che. e ja pramANe je je tattvo, je je vRtti ane pravRtti AbhAne svabhAvamAM sthira karanAra che. teno trividha ati bahumAnapUrvaka Adara svIkAra karavo. kemake te upAdeya che. Aja ekAo dinakArI zakArI jinAjJAno niSkarSa che. jJAnI kavie gAyuM che ke... jinavacana-jinavANIne Apo jinAjJA kahIe chIe. e jinavANI konI che ? to kahe che ke e jinavANI anaMta upakArI, anaMta karuNAnA sAgara, parama tAraka tIrthaMka2 jinezvara bhagavaMtanI che ke jeo vItarAga che, sarvadarzI che ane sarvajJa che. vItarAga hovAthI koI hetu, prayojana, irAdo, matalaba ke svArtha nathI, sarvajJa, sarvadarzI hovAthI jagata samasta sacarAcara sRSTi emane emanA jJAnamAM jevI che tevI dekhAya che ane jaNAya che. mATe ja e jinavANI-jinavacana. jinnAzA pramANabhUta che, trikAlAbAdhita satya che je ekAnte hitakArI ane kalyAAkArI ja hoya. kemake e tIrthaMka2 nAmakarmanA mULamAM 'sarvi jIva karuM zAsanarasI'nI sarvajIvanA kalyANanI, vizva samastanA maMgaLanI bhAvanA rahelI che. AvAM A jinezvara bhagavaMtanAM vacana e ja AjJA che kemake te paramAtmAnAM vacana che-AptapuruSanAM vacana che ane kahyuM che ke 'purUpa vizvAsa vagarana vizvAsa.' je puruSo vizvAsa karyo e puruSanAM vacanomAM pariparNa vizvAsa hoya che. arthAna emanA vacana Apaze mATe to emanI AzA ja banI rahe. tA. 16-1-2001 dravyAnuyoga, cAkarazAnuyoga, dharmakathAnuyoga, gAviyAnuyoga, paMcamahAvrata pAlanA, paMcAcAra pAlanA, SaDajIvananikAsa rakSA, cAra prakArano tyAgadharma. be prakArano dezavirati ane sarva viratidharma, ATha prakAranAM karma, bAra prakArano tapa e saghaLAM jinavacana-jinAjJA che. A saghaLuMya AtmavijJAna che je AtmAnA sAcA svarUpane samajAve che, enuM lakSa karAve che ane AtmAnA vartamAna virUpanuM-vibhAvanuM bhAna karAvI vibhAgamAMthI bhAvamAM javAno ane svapane AtmAne paramAtmA banAvavAna saLaMga akhaMDa mokSamArga batADe che. jinavacana e jina-AjJA ! to have e jinavacana-jinAjJA zuM che te samajIe. jinezvara bhagavaMte je trikAlAbAdhita akATya AtmavijJAnasvarUpavijJAna-trakAdika tattvo samajAvyAM che e nava tattva, cauda guNAsthAnaka, aDhAra pAparavAnaka, paDakSAnaka, paMcAstikAya, dva guNA-paryAya. arthAt 'paramAtmAnA sevakoe pujana vaDe, pAna varka, stavana varDa ane vrata, sAcA vaDe temanI A AjJAne ja barobara pALavI joie' (85) je AcaraNano niSedha karavAmAM Avyo che te karavAthI AzAno bhaMga thAya che, je AjJAnI virAdhanA che. e mahArAjAe kahela bAra aMgonI saghaLIe vAtono sAra A AjJAmAM AvI jAya che' (86) 'upara jaNAvelI AjJAne, tenuM svarUpa nahi jANanArA evA paNa jIvI jeTalA aMze anusare che teTalA aMze te jo sukha meLavI zake che evuM e AjJAnuM mahAtmya che.' (87) 'je jIvo temanI AjJAnuM ullaMdhana kare che, AjJAthI viparIta rIte vartana kare che. te jIvo AjJA tathA AjJA karanAranuM svarUpa jANatA hoya to paNa du:khanA bhAjana bane che. (288) mohane vaza thaine je jIva jeTale aMze e AjJAnuM ullekhana kare che. roTale aMze te prANI duHkhI thAya che. ane tevI ja rIte jeTale aMze e AjJAnuM pAlana kare che teTale aMze sukhI thAya che.' (29)
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA. 16-1-2001 e ja pramANe 'zrI saMbodha sittari' nAmanA graMthamAM enA racayitA AcArya bhagavaMtathI ratnazekharasUrIzvarajI vijhA viSe vidhAna kare che ke 'ANAyukta eka sAdhu, eka sAdhvI, eka zrAvaka ane eka zrAvikA te saMpa che. bAkIno (AjJA bahArano samudAya asthino samUha che.' (37) *kotarInuM khaMDana, zabano mAra ane zunya ayamAM rRdana jema niSphaLa che tema AjJA vinAnuM anuSThAna phaLa jAA' (39) prabuddha jIvana evuM paNa bane. paramAtmAnI pUjA karanAra pUjA karIne tare paNa kharo ane DUbe evuM ya bane. e bedhArI talavAra che. paraMtu AjJA jinAjJAno ArAdhaka AtmA to avazya ekAnte tare ja che. muktine meLave ja che. mATe ja zrAvake kapALe tilaka karavAnI je praNAlikA che te pratIkAtmaka che ke...jinayarabhagavaMtanI AjJA mastiSkamAM dhAraNa karuM chuM-zivA karuM chuM arthAt jinAnA eja mArI mati jo ne jinAjJAnusArI ja gati hajo. jinAjJA e mAro Azraya hajo ! 'AjJA mujaba tapa, AjJA mujaba saMyama tathA AjJA mujaba dAna zobhe che, AzA vinAnA dharmanI zobhA guNAnA samUha jevI che.' (40) 'AjJAnuM khaMDana karanAra AtmA zrI vItarAga devanuM mahAna vibhUtio vaDe trikALa pUjana kare to paNa tenI te badhI kriyA nirarthaka che.' (41) 'lokamAM rAjAnI AjJAnA bhaMgathI eka ja vAra daMDa thAya che. sarvajJadevanI AjJAnA bhaMgathI anaMtavAra daMDa thAya che.' (42) jaima avidhithI kareluM bhojana vinAza kare che ane vidhithI kareluM bhojana jIvana Ape che tema avidhithI karela dharma saMsAra ane vidhithI karela dharma mAla Ape che.' (43) mahAmahopAdhyAya zrI yazovijhana gariAvarSathI zrI sImaMdharasvAmI vinaMtirU5 350 gAthAnA stavananI dazamI gAthAmAM kahe che ke... bhadrabAhu guru vadaLa vacana e, AvazyakamAM lahie; ANA zuddha mahAjana jANI, tehanA saMge rahiye. (10) pU. bahubAhu svAmI mahArAjAe potAnA mukhathI ja kahela vacana Avazyaka sUtramAM maLe che. emAM lakhyuM che ke 'AjJAzuddha hoya te ja mahAjana che. e jANIne tevAM mahAjananA ja paricayamAM, saMgamAM evuM ahIM spaSTa thAya che ke bhagavAna jinezvaradevanI AjJAne AdhIna evo je saMgha che te ja mahAjana che. Ama sAcI ArAdhanA AjJApAlanamAM che. 'zrI mannaha jiNANuM'nI sajjhAya ke je 'zrAvaka nitya kRtya svAdhyAya' tarIke paNa oLakhAya che emAM jJAnI bhagavaMte zrAvakanA chatrIsa nitya kono nirdesa karela che. e sUtramAM sau prathama to mana jillAAmAM kahevA pUrvaka zrI jinezvara bhagavaMtanI jinAjJAne mAno evuM saMbodhana karyuM che. e sajjhAyonA zrAvakanA chatrIya komamAM pradhAnatA jinAjJAnI che. jinAjJA sApekSa ja chatrIsa koMdhI karavAnAM che tema bIjA paNa karavA yogya kRtyo jinAjJA sApekSa ja karavAnA che. mATe ja kahyuM che ke jihmAe kahIta, sarvAM nita kAraNuM | saMdIpa buddhie sarva kamanibaMdhoM / / dAna, zazaza, tapa, bhAva, cAritrapAlana, deva-gurU bhakti, vinaya bodha anuSThAno nivA, mokSanuM dvArakA bane che. bAkI to ApI buDhie sAruM lAgatuM hoya te paNa jo jinAjJA nira hoya to tene karmabaMdhanuM, saMsAravRdvinuM kAraNabhUta jANAvuM. kavikAlasarvajJa AcArya bhagavaMtazrI kendvAyArya mahArAjazrI 'vItarAga stotra'mAM paramAtma bhagavaMtanI stavanA karatAM jaNAve che ke... vItarAga saparyAyA stavAjJA pAlanaM param / AjJArAddhA virAddhA ca zivAya ca bhavAya ca // (A jagatamAM stavanA ka2vA lAyaka jo koI hoya to eka mAtra vItarAga paramAtmA che. e vItarAga paramAtmAnI AjJAnuM ArAdhana mokSane ApanAra thAya che jyAre AjJAnI virAdhanA saMsAra-bhavabhramaNanuM kAraNa bane che.) dvAdazAgIne dharanAra dvAdazAMgIne sahAre tare evuM paNa bane ane DUbe 9 jinezvara bhagavaMta eTale arihaMta paramAtmA. e arihaMta zabdanA traNa pAvAthI svarUpo che je viSe ciMtana, manana, anuotrA karatAM rahasyodghATanathAyache ke... arihaMtanI AjJA: anAdikALathI anya AtmAo prati sevelA zatrubhAvano nAza kare che. ahatanI AjJA : pUjavA yogya puruSavizeSamAM rahelI pUratA ke je jIvane anAdithI akala, agamya, adRSTa, alakSya (alakha) rahelI che. evI AryatatA, pUjjatA, pUjyanA svarUpane arthAt sva svarUpI darzAvanAra che-oLakhAvanAra-samajAvanAra che. ahatanI AjJA : janma-maraNAnI paraMparAnI aMta lAvanArI, bhavabIjane bALI, nAMkhanArI ApanA batADanArI che. AzravasyAt saM mokSa kAraNamitIyamAItImuSTiranyadasthApanam // (Azravo bhavano hetu che ane saMvara mokSanuM kAraNa che. mATe Azravo sarvathA oya che ane evara sarvathA upAdeya che. zrI arihaMta paramAtmAnI AjJAnuM saMkSepamAM A parama rahasya che. bAkI bIjo badho Ano ja vistAra che.) mitva, avirati, krakhAya ane yoga e cAra Arava che jenA pratipakSe samyaktva, virati, niSkapAyabhAva-apramattatA ane samitiguptarUpa-pogathI e cAra saMvara che. mithyAtve AtmAnA sat-samyag svarUpane Avare che, viratie AtmAnA pUrNa svarUpane Avarela che, sAthe AtmAnA prAMta svarUpane Avarela che ane yogathI AtmAnuM arUpIpaNuM AvarAyela che, je AvRta svarUpane anAvRta karavA mATe thaine jinezvara bhagavaMtanI AjJA che ke AzravathI chUTavuM ane saMvaramAM rahevuM jethI sva svarUpane pamAya. AvI A jinAjJAno virAdhaka zikSAne pAtra bane che, jyAre jinAjJA ArAdhaka AvarohaNa karI svarUpanI bhaThanA thAya che. paramasukhanI svAmI bane che, ane mukAme pahoMce nahi arthAta mokSa pAme nahi tyAM sudhI jinAjJAnA zastrAmAM nirbhaya rahI AtmonnatinAM sopAna sara karato rahe che. jinAjJA saMdarbhamAM ja jainadarzananuM eka AgavuM maMtrAtmaka, sAmUilAka sutra che ke... tameva sacca nissaMkaM jaM jiporTi paiyaM / te ja niHzaMka sAcuM che je jinezvara bhagavaMte prarUpela-prakAzala chekarela che. A sUtramAM bhAvita thatI avihaDa dRDha zraddhA zrI jinavANImAM thavI joie. emAM zaMkAne, tarkane koI sthAna avakAza ja nathI, hA ! e vANIne yathArtha samajavAno yathAzakti suyogya prayatna karavAno ja che ane e vANI jema jema samajAtI jaze, jema jema viSayamAM UMDA ne UMDA UtaratA jaizuM tema nAbhimAMthI ja, hRdayamAMthI ja udgAro UThaze ke 'A ja satya che, A ja tattva che je jinezvare kahyuM che ane tyAre
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________ 10 prabuddha jIvana tA. 16-1-2001 aMtaramAM niHzaMkatAnA AnaMdanA phUvArA chUTaze. pachI AjJApAlana sahaja kAraNarUpa che. e zakya che ke jinAjJAnusAranI ArAdhanA yathArtha nahi ja thaze. koI prayatna karavAnI jarUra raheze nahi. vaLI je AjJApAlana karI zakAtI hoya paraMtu jinAjJAno Adara to pUrepUro, bhArobhAra hovo thaze te yathArtha ja thaze. paNa jyAM sudhI jJAnaprakAza nathI tyAM sudhI jene ja joie ane AjJApAlanamAM rahetI avidhi, truTi, khAmI-UNapano jJAnaprakAza thayo che evAM jJAnInA jJAnaprakAsamAM rahI enA doravAyA DaMkha, eTale ke dilamAM du:kha-zalya to hovuM ja joie. jinAjJA pAlana doravAvAnuM che kemake Torca emanA hAthamAM che ane aMdhArAmAMthI mArga e ja jinapUjA che. kharekhara to ApaNe ja ApaNA svarUpanA kartA-bhaluM kADhavAno che. mATe to gurune dIvo kahI saMbodhyA ane zAstrane zAstracakSu ke bhUMDuM karanArA chIe. bAhyamAM to kevaLa AlaMbana, nimitta che. sAcI kahyAM che ke je cakSuthI adhyAtmamArga mokSamArge rasto dekhavAno che. kiMmata upAdAnanI khilavaNI, keLavaNInI che. zrI jinAjJAnuM paripUrNa pAlana to sarvaviratidhara-sAdhujIvanamAM ja AjJAnI sAcI samajaNa mATe tattvatrathI je deva, guru ane dharma che ke zakya banI zake che ke je saMpUrNa nirdoSa, svAvalaMbI, svAdhIna jIvanacaryA jenI pAsethI jinAjJAnI samaja levAnI che tenuM sAcuM svarUpa zuM che ? che. ethI UtaratI kakSAmAM sarvaviratinA loko jIvAtuM dezaviratidhara kayA deva ane dayA gurU tathA kayo dharma rAdhya che jenI pAsethI ja sAcI zrAvakanuM jIvana che, jemAM jinAjJAnuM dezathI eTale ke AMzika pAlana yathArtha samaja maLe ? temanI pAtratA samajavI joize. che. dezaviratinA aneka bhAMgA che, ethIya pachInI nIcenI kakSAmAM je aDhAra doSathI rahita, vItarAga, sarvadarzI, sarvajJa, svayaM ta che avirati samaktInuM jIvana hoya che ke je jIvanamAM AjJAnusArI jIvanacaryA ane jagatanA jIvone karmamukta thavAno mArga batADanArA che e ja nathI hotI, AjJAne anurUpa AcaraNa nathI hotuM paNa AjJA pAlana e paramArAdhya deva che, je vAstavika to devAdhideva evAM paramAtmA ja che ja dharma che evI dRDha mAnyatA-maMtavya to hoya ja che. tenA jIvanamAM ruci paraMtu anya darzanIya deva tattvanI tulanAmAM teonI viziSTatA aMge ane Adara to jinAjJA-pAlana pratye ja hoya che ke jIvana kartavya emane sudeva kahela che. jinAjJA-pAlana ja che. jinAjJA-pAlana nahi thavAno ane saMtApa- jeo paramAtmA prarUpita mokSamArga mokSaprAptinA lakSya svayaM cAlanArA valopAta hoya che ane jIvanano eka AjJApAlana pratino ja hoya che che ane anyane e mokSamArga calAvanArA che tevAM paMcamahAvratadhArI, tema jinAjJA-pAlana karanAra prati bahumAna-Adara hoya che je aMte samiti guptinA dhAraka, paMcAcAra, pAlaka, khaDakAyarakSaka, nirgatha, tyAgI jinAjJA-pAlana pUrvakanA jIvana vyavahAramAM pariNamatuM hoya che. tyArapachInI sAdhumuni mahAtmAo paramAtmAno mokSamArga, jinAjJAne samajAvanArA nikRSTa kakSAmAM Ave che apunabaMdhaka avasthAe pahoMcela jIvo jeo sAcA mArgadarzaka-rAhabara-guru che. jemane anyagurunI apekSAe suvidha samyagudaSTi ke samaktI viratidhara zrAvaka ke sAdhu nathI hotA tema temane sanmArgane samajAvatA hovAthI suguru kahela che. eo paramAtmAnA AjJA zuM che teno spaSTa boda na hovAthI jinAjJA pratye Adara nathI cAhaka che ane paramAtmatvanA vAhaka che. hoto, ema jinAjJA prati anAdara paNa nathI hoto. AvA apunabaMdhaka je mArga muktino che ane e mArge cAlatA sarvathA rAgadveSanI rahita avasthAe pahoMcela jIvo dharmopadezanA adhikArI hoya che ane dharmapuruSArtha evAM vItarAgI, karmamukta, sarvadarzI, sarvajJa, paramAtmA svayaM banI tathA mokSapuruSArthane pAtra hoya che. ethI ya heThe nimnakakSAe rahelAM svarUpAnaMda-sahajAnaMdanA svAmI banI zakAya che te mArga mokSamArga, jIvonuM mithyAtva gADha hovAnA kAraNe AjJAnI samajaNa paNa nathI dharmamArga che ane te ja sAco dharma che jene anya dharmanI apekSAe sudharma hotI. eTaluM ja nahi paNa jinAjJAne samajavAnI koI taiyArI ke kahela che. anyathA to je koI aDhAradoSamAMthI ekAda doSathI paNa darakAra paNa nathI hotI. AvAM jIvo saMsArarasiyA, bhavAbhinaMdI, duSita che, rAgadveSathI mukta nathI, e deva nathI, tyAgI, vairAgI, pulAbhinaMdI hoya che. e jIvonI upasthiti evI nathI banI ke mokSanA lakSya vinAnA, je graMthithI yukta che, paMcamahavratane, paMcAcArane jethI temanAmAM dharmaruci jAge, dharmAbhimukha thAya. jene Atmahita sAdhavuM pALanArA nathI, samiti guptinA dhAraka nathI, tema paDakAyarakSA karanArA che-AtmakalyANa karavuM che temaNe jinAjJA prati ruci, Adara, bahumAna nathI e guru banAvavAne yogya nathI. tema je mArge mukta thavAtuM nathI, je keLavavAM ja joie ane te pramANenI jIvanavyavasthA, jIvanavyavahAra mArga jinezvaaNita nathI ane je mArge sarvathA karmarahita thavA heya, goThavavAno yathAzakya suyogya prayatna satsaMga karI karavo ja joie zeya, upAdayano viveka nathI evo mArga sAco dharmamArga, mokSamArga jethI mArge caDhAya, kAraNa ke jinAjJA ArAdhana e mokSamArga che jyAre nathI. virAdhanA e bhavabhramaNAnuM kAraNa che. bAkI to upadeza rahasyanI gAthA ra01no zloka jinAjJAnI sAcI zrI jinezvara bhagavaMtanI pratimAjInI pUjA-arcanA-bhakti karatAM oLakha karAvI ApanAra che ke... hoie paraMtu jo te parama tAraka jinezvara paramAtmAnI AjJAnI avahelanA- *i vaghu 6 gada gada joSA naMdu vinirmAtA anAdara-avagaNanA karato hoya to te pUjA-arcanA-bhakti karatAM hoie taha taha paya TTiyavva esA ANA jiNidANam // paraMtu jo te parama tAraka jinezvara paramAtmAnI AjJAnI avahelanA . (mahAmahopAdhyAyajI yazovijayajI) anAdara-avagaNanA karato hoya to te pUjA-arcanA-bhakti nathI paraMtu vadhu to zuM kahevuM paNa eka ja kasoTI che ke je je AjJAthI e karAtI bhakti saMsArathI vibhakta karanAra nathI thatI paNa bhautika rAgadveSaghaTatAM jaI rAgadveSa rahita vItarAga banAve che te AjJAne jinAjJA kAmanApUrti mATe karAtI viSa ke garala anuSThAna prakAranI kriyA hoya che mAnavI. je bhavabhramaNa vadhAranArI hoya che. mokSamArganI apekSAe vicArIe to jinAjJAnI ATalI mahattA jANyA, samajyA bAda sAthe sAthe e tevI bhakti e vAstavika ArAdhanA nathI paNa virAdhanA che. eka paNa jANI levuM paNa jarUrI che ke je jinAjJA pALavAnI che te mAtra kriyAtmaka jinezvara bhagavaMtanI jinAjJAnI virAdanA e anaMtA jinezvara bhagavaMtonI na rahetAM emAM e kriyAne anurUpabhAva paNa bhaLavo joize. kriyA AjJAnI virAdhanA samAna che je mahA durgatinuM kAraNa che-bhavabhramaNanA jJAnapUrvakanI jinAjJA saMmata hovI joize ane jJAna paNa jinAjJA
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA. 16-1-2001 prabuddha jIvana saMmata kriyArAhatanuM hovuM joize. jJAna ApavAnuM mozana kahe che. kripA bAvADIna, mokSanA purvakanI nahi ho to jinAjJA prabhAvanI kriyA hovA chatAM enAthI mokSa nahi maLaze paNa mAtra puNyakarma baMdhAze je purUSa karma hovAthI krarmayukta dazA ja raheze ane kayukta na thavA ahi AbhA padmA kiyA zAstrasaMta jinAjJAnusAra karatAM hoya che paNa hRdaya-aMtara bhAvathI bhAvita karatAM nathI, mokSanA kApUrvanI kriyA karatA nathI to teo vItarAga sarvajJa thaI mukta thatA nathI, siddha banatA nathI ane bhavabhramaNa cAlu rahe che. emAM dravyakriyAnA phaLarUpa saddati devagatino mAtra visAmo maLe che, paNA mukAme svadhAme pahoMyAtA nathI. kriyA ochI vattI, AghI pAchI haze paNa emAM jo lakSya ane bhAva barAbara ane purepurA haze to 'mA tuSa'nuM eka pada paNa barobara yAda na karI zakanArA mAtuSa muninI jema bhAva bharapUra lakSyapUrvakanI ulaTa rAkhIne karAtI nAnI paNa kriyAnA pariNAmarUpe mokSaphaLa prApti thatI hoya che. bhAvasahitanI ane bhAvarahitanI kriyA vacce Abha anetive ane vidheyAtmaka Positive ema ubhaya prakAre hoya che. tyAga ane gAma jeTaluM, sUrya ane AziSa jeTaluM aMtara che. avi ane dUbhavane jinAjJAnuM jJAna ane samajaNa vipula pramANamAM sADAnava pUrvathI kaMika nyUna jJAna sudhInuM hovA chatAMya bhAvazUnyatA, mokSalakSItanA kAro emanI kriyA mokSAda banI zakatI nathI. kahevAnuM tAtparya eTaluM ja che ke je kAMI nAnI moTI, AchI pAtaLI kriyA karo e jinAjJA pramonI ja kriyA, jinavacanAnusAranA poyogya bhAvapUrvaka pUrNa nIrmollAsapUrvaka, hRdayathI rUpisahita pUrepUrA pUrNa AdabhAva sahita kAze to e kriyAthI ane te kriyAne anurUpe mata bhAvathI maLavuM joize te avazya maLaze ja. paMcatra graMthamAM jJAnI bhagata pharamAve che ke..... 'jo maM mantrai so guru mannai' paramatAraka jinezvara paramAtmya bhagavaMtanAM vacano sArvatrika che. enI sAcI samajaNa, eno marma, eno sAco artha, zabdArthanI pele pAranI lakSyArtha, hArda to gItArtha jJAnI gurubhagavaMtanA hRdayamAM ja hoya che. zrI jinezvara tIrthaMkara paramAtma bhAMta, kevaLajJAnI viSenI bhAvatona viztakALamAM sUtranA artha, pArtha-hArda gItArtha jJAnI guru bhagavaMtano caraNo sevIne ja pamAto hoya che. devane-jinezvarane ane jinAjJAne oLakhAvanArA guru ja hoya che je sadguru pratyakSa che jyAre deva parokSa e guru svayaM taranArA che ane Azritavargane tAranArA che. dravya-kSetrakALa-bhAvanA saMyogonA jJAtA che jene susaMgata jinAjJA zAstranAM tattvo, rahasyo, maryo, lakSyone uddhArita karI jarUrI sAmA, vAGA, cIpavA, paDiyoyaNA karIne paNa utsarga mArga yogya lAge to te mArge ane apavAdamArga yogya lAge to apavAdamArge Azritone mokSamArge laI jAya che ane moTo pahoMcADe che. chatAM Atma utthAnano pAyo' e nAmanA graMthamAM pUjyapAda panyAsa kavarathI bharavijayajI gaNivarya pAve che ke... 11 'AIQ gho'no sAmAnya artha dharmazAstrathI baMdhAyelo arthAt zAstrAjavAthI baMdhAyelo sAdhaka evo thAya che ane vizeSa artha dharma aMtarAtmAnI AjJAthI baMdhAyelo che evo thAya che. A vidhAna e apekSAe karAyela che ke zAstra to mArga batADavAnuM, dizA sUcananuM kAma kare che. dizAnI pasaMdagI to sAdhaka AtmAe pote ja potAnI svabuddhievivekabuDhie-zuddha buddhie karavAnI che. jo eTalo vikAsa so hoya ane svabuddhi saddabuddhi thaI jAya to sva sadbuddhie thato dharma AtmasvIkRta bane che ane AtmasAta thAya che, je samyaktvanA pariNAma rUpa thAya che. ethI karAtI sarva dharmakriyA tahetu anuSThAna, amRtAna bane che kAraNa ke samyaktva sahitanI kriyA hoya che. ArAdhanAmAM aMtaramAMthI UgatI AvI ghaddhi, ApadRddhi, vAddhi, vicArazudine lAvavA mATeno prAthamika kakSAmAM rahela sAdhakone Agamika upAya tarIke to 'AjJapradhAna' jIvana ja jaNAvela che. jinAjJA niSedhAtmaka Nega vairAgya e niSedhAtmaka dharma che to svarUpanuM jJAna ane dhyAna e vidheyAtmaka dharmarUpa jinAjJA che, jeno mana, vacana, kAyAnA trAyoga ane karaNa, karavA, anumodanA e traNa karavAthI thato amala e jinAjJApAlana che. Ama jinazAparUpa karAto dharma e to svabhAvanA varSa sadbhAvathI bhAvita karanArI ane svarUpanA lakSya jinAzAsanathI zAsita karanArI suMdara jIvanavyavasthA che jeno krama rAjyazAsana, dharmazAsana, jinazAsana ane svarUpazAsana- AtmAnuzAsana che. rANAsana Alokane vyavasthita karanAra che. dharmazAsana Aloka paraloka ubhyane bhAranAra che, jinazAsana Aloka, paralokane sudhAravA sahita paralokamAM sadgatinI paraMparA sarjI, mokSamArge rUpazAsana-Atma-anuzAsana sudhI pahoMcADanAra che. jyAre svarUpazAsana sAdhakane svathI zAsana karanAruM kArya-mALe pahoMcADanAra siddha paramAtmA banAvanAra AtmAnuzAsana che jemAM sAdhaka svayaM sva svarUpathI zAti thAya che eTale ke kSepakazreNIe ADha thaI sarva ghAtikarmono kSaya karI pUrNajJAnaprakAza-kevaLajJAnanI prApti kare che. sahu koI bhaktajana kahe che ke bhagavAne joyuM hoya ema thAya. paraMtu sAco bhakata-sAco sApaka to ema vicAraze ke bhagavAne je joyuM haze e joyuM haze, paNa huM to mArA bhagavAne je kahyuM che e karavA mAMDuM to taruM ane svayaM bhagavAna banuM. Avo bhagavAne kahyA mujaba cAlavAno, jinAjJA pAlanano bhAva Avaze, kriyA te pramANe thaze to mokSa nikaTamAM thaze. bAkI bhavyajIvo kALathI to mokSa tarapha ja AgaLa ane AgaLa gati karI A che, paNa e lAmAM rAkhavA jevuM che ke kALa anaMto che jenI gaNanA ApaNI pahoMcanI bahAra che. jyAre guNathI jo mokSa prati AgaLa vadhatAM hoizuM to samajavuM ke mokSa nikaTa che. ahIM guNa eTale bhagavAne karyA mujabanA bhAva. kriyA-puruSArtha. jinAnI pAvanatA, pAIpatA, ekane hitakArItA gurUgamathI ja yathArtha samajAya che. gItArthagurunI AjJA jinAjJA sApekSa ja hoya mATe gItArtha sadagurunI AjJA jinAjJA ya gaNI nahatI karI AjJAno amala karanAra vinIta anuyAyInuM AtmakalyANa thayA vinA rahetuM nathI. lAbha e thAya che ke manamAnI karavA upara arthAt svachaMdatA upara kuvA Ave che ane gunA jJAna, anubhava, labdhino lAbha maLavAthI phaLaprApti-vikAsa sahaja balke anAyAse thAya che. ANarihe siA paDivatile simA niraiArapArage sima || hai jinezvara bhagavaMta ! he gurubhagavaMta ! huM ApanI sevAne yogya banuM, huM ApanI AjJApAlana karavAmAM samartha banuM, huM ApanI AjJAne svIkAranAro thAuM, huM ApanI AjJAne niraticAra pALanAro thAuM | ke jinAmanuM sAdara dhvArtha pAlana karavArUpa ApI saha bhaLavI Atmadharma-svarUpadharmane pragaTa karI paramasukhanA svAmI evA paramAtmA banIe ! evI abhyarthanA . aMte paMcasUtranA prathamasUtranI prArthanA karIe ke... patte eaisu ahaM sevAri siA
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________ " tA. 16-1-2001 AdhyAtmika puruSArthano Adarza pro. cI. nA. paTela bhArata sarakAranA prakAzana vibhAga aMtargata dha kalekaTeDa varkasa oNvu ahiMsAbhAvanAe mane AkarSelo evI mane kaMIka jhAMkhI smRti che. mahAtmA gAMdhI' nAmano prakalpa (project) 1956nA varSamAM zarU karavAmAM rAmAyaNa', 'jayA-jayaMta" ane "sarasvatIcaMdra' e traNa kRtiomAM te te Avyo hato. e prakalpanI yojanA pramANe gAMdhIjInAM mULa gujarAtI lakhANo, kRtinA sarjake strIpuruSanA mAnasika aDhatanI je bhAvanA kalpI che te mane eTale ke patro, 'navajIvana' ane 'harijanabaMdhu' sAptAhikomAM pragaTa thayelA manoramya lAgI che. hanumAne azokavATikAmAM joyuM ke temanA lekho, mahAdeva desAInI rojanIzIomAM sacavAyelA temanA vArtAlApo macya sevyA janamitasya jANa pratiSThitam ityAdi gujarAtI sAmagrIno aMgrejImAM anuvAda karavAno hato. "dha kalekTaDa ane e darzane rAmanA e parama bhakta dhanya thaI gayA. jayA-jayaMta'mAM varkasa'nA mukhya saMpAdakazrIne evA gujarAtInI jarUra hatI je dilhImAM rahIne hAnAlAle strIpuruSanA mAnasika atanA paryAya jevI 'Atmalagna'nI bhAvanAnuM uparokta gujarAtI sAmagrIno aMgrejImAM anuvAda kare. A paristhitimAM be sUkSma gaurava karyuM che to govardhanarAme sarasvatIcaMdra'mAM lokalyANa arthe karAyelA vaDIloe mukhya saMpAdakazrIne mAruM nAma sUcavyuM. e bemAMthI eka suratanI svArthatyAgano mahimA karyo che. sasvatIcaMdra sAthe saumanasya guphAmAM karelA kaoNlejanA AcArya kAlidAsa desAI ane bIjA pAMDuraMga gaNeza dezapAMDe, svapnavihAramAM pote sarasvatIcaMdra sAthe anubhavelA mAnasika advaitathI tRpta gAMdhIjInA akSaradehanA saMpAdanamAM meM 1961nA sapTembaranI ra6mIthI thaine kumuda sarasvatIcaMdra karavA dhArelA dezasevAnA yajJamAM sahakAra ApavA 1985nA mArcanI 31mI sudhI yathAmati yathAzakti phALo Apyo. tatpara thAya che ane sarasvatIcaMdrane uddezIne kahe che: sAhitya pratyeno mAro abhigama pahelethI ja jIvanalakSI rahyo che ane meM 'mahAruM sarva AyuSya ApanI prItithI tRpta thaze ne sthUla prItinA cUlA lagabhaga 23 varSa sudhI karelA gAMdhI sAhityanA satata parizIlane mArA e bhogonI vAsanAne ApanA AzrayathI huM dUra rAkhI zakIza...saMsAra kaheze te abhigamane daDha karyo che. mArA A abhigamanAM udAharaNa jevA mArA be sAMbhaLI rahIza, pitAmAtAnAM du:kha joI rahIza. hAro dharma to A dekhuM chuM lekho-"sAhitya ane jIvanamUlyo' ane 'kaLAnI sArthakatA" 1975mAM thayelA te ja pALIza. o mahArA prANAnAtha ! Apa have hArA sarva vicArano tyAga mArA "abhikrama" nAmaka pustakamAM graMthastha thayA che. karI kevaLa lokakalyANAnA ja vicAra karo. ApanA hRdayamAM je deza ane loka gAMdhIjInA mate 'ApaNAmAM je sArI bhAvanAo sUtelI hoya tene jAgrata vasI rahyA che temanI sapatnI nahIM thad-paNa e deza ane lokonI sevAne karavAnI zakti je dharAve te kavi che.' to aMgreja mahAkavi milTanano arthe Apa je yajJa mAMDazo temAM huM ApanI sahadharmacAriNI thaiza." abhiprAya juo. e mahAkavinA mate A good book is the precious ahIM kumudanA pAtra dvArA govardhanarAme izopaniSadanA pahelA maMtramAM life-blood of a master spirit, emblamed and treasured up on jeno ullekha che te tenA cahena puSIthaT: nI bhAvanAnuM eka evuM nidarzana pUruM purpose to a life beyond life. pADazuM, jeNo 'sarasvatIcaMdra'mAM aneka vAcakonI tyAgabhAvanAne poSI haze. to vaLI zreSTha gItakavi gaNAtA raMgadarzI aMgrejI kavi zelino abhiprAya che kavitAviSayaka jeno mata meM TAMkaDyo che ne kavi zeli paNa koI strI sAthe ke Poetry is the record of the best and happiest moments of the mAnasika advaita anubhavavAnI abhilASA rAkhato hato. eka yuvatIne uddezIne happiest and best minds ane zelinA samakAlIna kavi kITsanA mate- lakhelA kAvyamAM te kahe che : The great end We shall become the same, we shall be Of poetry, that it should be a friend One spirit within two frames... To soothe the cares and lift the thoughts of man. One passion in twin-hearts... A traNa avataraNo sAhitya pratyenA mArA jIvanalakSI abhigamanuM samarthana One hope within two wills, one will beneath kare che e spaSTa che. milTananA matano bhAvArtha e che ke sAruM pustaka koI Two overshadowing minds, one immortality, pratibhAsaMpanna vyaktinA jIvananA uttama aMzono bhaviSyanI peDhIonA lAbhArthe One heaven, one hell sugaMdhI dravya vaDe sAcavI rAkhavAmAM Avelo nicoDa che. zelino mata spaSTa And one annihilation. che ke kavitA eTale zreSTha mananI zreSTha ane sauthI sukhapUrNa anubhavakSaNonI vAstavadarzIone AvI abhilASA taraMgI ja lAgavAnI. zeli pote paNa abhivyakti. to kIsano asaMdigdha abhiprAya che ke kavitAno uddeza, koI joI zakyo hato ke pote icchato hato evuM mAnasika advaita zakya nathI. te mitra kare tema ApaNI ciMtAonuM zamana karavAno che. 18raranA jUnanI 18mIe eka mitrane lakhe che: gAMdhIjIne abhipreta "kavi' zabdanA arthamAM ApaNA Adikavi vAlmIkine I think one is always in love with something or other, the kaviziromaNi lekhI zakAya, e kAraNe ke temanI je kRti vize brahmAe error-and confess it is not easy for spirits cased in flesh and bhaviSya bhAkhyuM hatuM ke jyAM sudhI A pRthvI upara parvato sthira raheze ane blood to avoid it-consists in seeking in a mortal image the saritAo samadra prati vahetI raheze tyAM sudhI tame racelI kathA lokomAM jIvatI likeness of what is perhaps eternal. raheze. te 'rAmAyaNa'mAM kavinI kalame AlekhAyelAM rAma, sItA, bharata, 'e khare che ke ApaNA Adarzo ane vAstavikatAo vacce na oLaMgI lakSmaNa ane hanumAna jevAM bhAvanAzIla pAtro ApaNI prajAnA alpazikSita zakAya evI UMDI khAI hoya che, paNa gAMdhIjI kahetA tema e UMDI khAI varganI paNa kalpanAmAM sadIothI ramI rahyAM che ane temanAM cittamAM suSupta oLaMgavAno satata prayatna karatA rahevAmAM ja sAco puruSArtha rahelo che. A rahelA zubha saMskArone poSatAM AvyAM che. sadInA eka khyAtanAma aMgreja tattvaciMtakano abhiprAya che ke je saMskRtine sAhityakRtiomAM mAro pakSapAta evI kRtio pratye che jemAM bhAvanAzIla AdhyAtmika puruSArthano koI Adarza nathI hoto te saMskRtinuM aMte adha:patana strIpuruSonAM pAtronAM hRdayaMgama citro hoya ane jemAM umadA bhAvanAonAM thAya che. nidarzano hoya. AvI kRtiomAM cAra mane savizeSa pasaMda paDI che: vAlmIkinI ApaNA sArasvatoe, ApaNA saMskAravidhAyakoe ane gAMdhIjI jevA amara kRti, govardhanarAmanI mahAnavala 'sarasvatIcaMdra', hAnAlAlanI nATyakRti lokanetAoe ApaNane evA AdhyAtmika puruSArthanA Adarza pratye varSo sudhI 'jayA-jayaMta' ane ramaNalAla desAinI navalakathA "divyacakSu'. A chellI abhimukha karavAno je prayatna karyo che te vyartha nahIM nIvaDe evI ApaNe sarve kati meM 1933nA varSamAM vAMcelI ane temAM nAyaka aruNAnI gAMdhIsaMskAranI zraddhA rAkhIe. mAlika : zrI muMbaI jaina yuvaka saMgha mudraka prakAzaka : nirubahena subodhabhAI zAha prakAzana sthaLa : 385, saradAra vI. pI. roDa, muMbaI-400 004. phana : 3820296, mudrasthAna : phakharI prinTiMga vakarsa, 312A, bhAyakhalA sarvisa InDasTrIyala esTeTa, dAdAjI koMDadeva krosa roDa, bhAyakhalA muMbaI-400 027.
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________ gu. rrill wegistrar or wewspapers or mula No. K. IN, 1, 6067/5/ 0 varSa : (50) + 120 aMka : 2 7 tA. 16-2-20017 Licence to post without prepayment No. 271 Regd. No. TECH / 47-890/xBI / 200{ zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanuM mAsika mukhapatra 70 prabuddha prabuddha jIvana pAkSika 1939thI 1989 : 50 varSa 0 0 * vArSika lavAjama rUA.100/- taMtrI : ramaNalAla cI. zAha JCI gujarAtamAM bhUkaMpa . vizvamAM moTA dharatIkaMpo vakhatovakhata thatA rahe che. jApAna, cIna, tAivAna, aphaghAnistAna, irAna, irAka, turkastAna, ArmeniyA, meksiko, gvATemAlA, cilI, alAskA vagere dezomAM moTA bhayAnaka dharatIkaMpo thayA che. sAmAnya rIte vicara skela para cAra-pAMca poinTa sudhInA AMcakA bhAre gaNAtA nathI. 6 poinTathI uparanA dharatIkaMpa moTuM nukasAna kare che. sAta poinTathI uparanA dharatIkaMpanI so koIne khabara paDe che. raste cAlato mANasa paNa samatulA jALavI zakato nathI. vAhano paNa Dagumagu thaI jAya che. makAno tUTI paDe che. ATha ane nava poinTanA dharatIkaMpo samudramAM moTAM rAkSasI mojAM utpanna kare che. bhUkaMpa eTale pRthvInA goLAne thatI peTanI garabaDa, e jyAre vadhu tIvra bane che tyAre enAM aMga Mgo dhrUjavA lAge che, e vAyu choDe che ane kyAreka lAvArasanuM vamana paNa kare che. vaijJAniko reDiyo kArbana TesTa ane anya cakAsaNI dvArA evA anumAna para Ave che ke ApaNI pRthvIno goLo ochAmAM ocho Azare pAMca abaja varSa jUno hovo joie. ATalA dIrgha kALamAM A goLAe keTalA badhA bhUkaMpo anubhavyA haze ! mANasane enI sarerAza AyumaryAdAmAM pAMca-paMdara vakhata to bhUkaMpanI vAta jovA-sAMbhaLavA maLe ja che. A eka evo prakRtino prakopa che ke jenA upara mAnavI haju vijaya meLavI zakyo nathI. dharatI jyAre rUThe che tyAre kALo kera vartAve che. ekavIsamI sadInI zarUAta ane 26mI jAnyuArIno utsavabharyo prajAsattAka dina gujarAta mATe durdina banI gayo. gujarAte Avo bhayaMka2 divasa chellA keTalAka saikAomAM paNa nahi joyo hoya. chappaniyA dukALa vakhate bhUkhe TaLavaLatA mANAso moTI saMkhyAmAM mRtyu pAmyAM hatAM ane te paNa thoDA mahinAomAM, plega ke kolerAnA upadravamAM ke vAvAjhoDAmAM aneka mANaso mAryA gayA che, paraMtu e badhAmAM mAlamilakatane nukasAna thayuM hoya to paNa te nahi jevuM. A bhUkaMpamAM to thoDI miniTomAM ja eka sAthe ghaNA moTA pradezavistAramAM asaMkhya makAno dharAzAyI thaI gayAM ane hajAro mANAso mRtyunA mukhamAM dhakelAI gayAM. prakRtinuM tAMDava jyAre thAya che tyAre manuSya keTalo x badho lAcAra banI jAya che e najare jovA maLyuM che. gujarAtano dharatIkaMpa bahu moTA phalaka upara, ricara skela para 7.9thI 8.1 jeTalI atizaya tIvratAvALo hato. sarakArI AMkaDA pramANe gujarAtanA vIsa jillAonAM sADA ATha hajArathI vadhu gAmone eno AMcako lAgyo hato. nAnAM moTAM maLIne Azare aDhI lAkha makAno jamInadosta thaI gayAM che ane bIjAM cAra lAkha makAnone nukasAna pahoMcyuM che. lagabhaga pacAsa hajAra mANaso mRtyu pAmyA che ane sittera hajAra mANaso ghAyala thayA che. vaLI paMda2 hajAra jeTalAM pazuo paNa mRtyu pAmyAM che. mAlamilakatane thayeluM nukasAna Azare ekavIsa hajAra karoDa rUpiyA jeTaluM aMdAjavAmAM Ave che. A AMkaDAomAM haju paNa vRddhi thavAno saMbhava che. A dharatIkaMpamAM sauthI vadhu honArata kacchamAM thaI che. bhUja, aMjAra, rApara, bhacAu vagere zahero bharakhAI gayAM che. mAnavamRtyunI saMkhyA paNa tyAM paMdara hajArano AMkaDo vaTAvI gaI che, emAMye bhUja to khaMDiyera jevuM banI gayuM che. keTalAMye kuTuMbo nAmazeSa thaI gayAM che. chApAMomAM pragaTa thatA phoTA ane TI.vI. para jovA maLatAM dazyo hRdayadrAvaka che. duniyAbharamAMthI sahAyano pravAha tarata ja vaheto thaI gayo che. tema chatAM bedhara banelA lokonA punarvasananuM kArya pUruM thatAM ThIka ThIka samaya lAgaze. dharatIkaMpa eka evI durghaTanA che ke jemAM vaijJAnika paddhatinI AgAhI thaI zakatI nathI. anumAna ke vartArA thAya che. dharatIkaMpa thavAno hoya enA keTalAka kalAka pahelAM UMdaro, kUtarAM, ghoDA vagere pazu-pakSIo bebAkaLA banI doDAdoDa karavA lAge che evI mAnyatA che, paNa te paNa pUrepUrI sAcI nathI. dharatIkaMpanI koI pUrva eMdhANI na hovAthI mANaso agAnaka ja jhaDapAI jAya che. dharatIkaMpano AMcako anubhavAya ke tarata rastA para khullAmAM cAlyA javAnI salAha apAya che ane te sAcI che, paNa UMcAM UMcAM makAnomAMthI nIce UtaratAM ja jyAM vAra lAge tyAM e upAya zI rIte ajamAvAya ? alabatta rAte dharatIkaMpa thAya to dharomAM sUtelA mANasono khuvArIno AMkaDo jabaradasta rahe. gujarAtamAM divase dharatIkaMpa thayo eTale gharabahAra nIkaLelA, rastA para avarajavara karanArA ghaNA mANaso bacI gayA. dharatIkaMpanI tIvratAnI sAthe e pradezamAM vasatI keTalI gIca che, imArato keTalI nabaLI che enA upara khuvArIno AdhAra rahe che. aphATa raNapradezamAM bhAre dharatIkaMpa thAya to bhaugolika pheraphAro thAya, paNa khuvArInI tyAM zakyatA nathI. paraMtu gIca vasatIvALA pradezamAM dharatIkaMpa thAya to jAnamAlane bhAre nukasAna pahoMce che. cInamAM tAMgazAna zahe2mAM 7.8nI tIvratAvALo dharatIkaMpa thatAM Azare aDhI lAkha mANaso mAryA gayA hatA, jyAre cIlImAM 8.6no dharatIkaMpa thatAM Azare vIsa hajAranAM mRtyu thayAM hatAM. bhArata gIca vasatIvALo ane jUnAM jarjarita makAnovALo deza che. eTale jyAre paNa bhAratamAM moTI tIvratAvALo dharatIkaMpa thAya tyAre khuvArIno AMkaDo moTo ja rahevAno. sAmAnya mAnyatA evI che ke parvatIya kSetromAM dharatIkaMpa vadhu thAya che ane te paNa ziyALAmAM. sapATa pradezomAM enuM pramANa ochuM che. jApAna vagere keTalAka dezomAM sAdhAraNa kakSAnA dharatIkaMpo varasamAM hajArathI paNa vadhu thayA kare che. keTalAka to eTalA haLavA hoya che ke lokone enI khabara paNa paDatI nathI. mAtra sismogrAphamAM te noMdhAya che.. gujarAtamAM sapATa pradezamAM
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabuddha ajA pramANamAM ochA dharatIkaMpa thayA che, paraMtu bhAratamAM pazcima kinAre thayelA A sarakArI nokaro dvArA AghIpAchI karI devAya che. keTalAka pIDita loko paNa vakhatanA dharatIkaMpe potAnI bhayAnakatAnuM svarUpa batAvI ApyuM che. potAnI jarUriyAta karatAM ghaNuM vadhAre paDAvavAnI vRtti dharAve che. keTalAka nI teno saMgraha karIne pachI eno nA upajAve che. AvuM banavuM svAbhAvika che. AvI keTalIka gerarItio thatI hovA chatAM dAtAoe dAna ApatAM aTakavuM na joie. lokonI Arthika sArI sthiti sArI thAya ane nIti-sadAcAranuM yogya zikSaNa apAya to ja A dUSaNa ochuM thAya. durghaTanAnA sthaLa ane ApaNI vacce sthaLa ane kALanuM jema aMtara vadhAre tema te mATenI saMvedanA ochI evI eka mAnyatA che, sivAya ke ApaNAM koI svajano eno bhoga banyAM hoya. koike kahyuM che ke Our Sympathy is cold to the relation of distant misery koriyA, sAibiriyA, AisalenDa ke alAskAmAM koI bhayaMka2 durghaTanA bane to e pratye ApaNI saMvedanA tIvra na hoya, jeTalI ApaNA ghara AMgaNe banatI durdhaTanA pratye hoya. gujarAtanA dharatIkaMpa mATe ApaNane, gujarAta bahAra vasatA sau gujarAtIone lAgaNI thAya teTalI itarane na thAya ema sAmAnyapaNe manAya, paraMtu vartamAna jagatamAM TI.vI.mAM dazyo joI aneka lokone anukaMpA thAya che. Ave vakhate yathAzakti sahAya ka2vA sau koI utsuka bane che. mAnavatAnI tyAre kaparI kasoTI thAya che. duzmananuM hRdaya paNa tyAre pIgaLe che. vartamAna samayamAM duniyAnA dezo paraspara dhaNA najIka AvatA gayA che. ethI sahAnubhUtinI lAgaNI vadhAre vyApaka banI che. sahAyanuM pramANa paNa vadhyuM che. dhakaMpanI ghaTanA tvarita ane moTA prAdezika vistAramAM bane che. mAAsonA mRtyu sahita makAno dharAzAyI thAya che. aneka loko thoDI miniTomAM gharabAra vagaranA thaI jAya che. daTAyelI lAzo kADhavAmAM samaya nIkaLI jAya che. lAzonI durgaMdhathI rogacALo na phelAya enI sAvacetI rAkhavAnI hoya che. gharabAra vagaranA mANasone kAmacalAu Azraya ane khorAka, davA, kapaDAM vagere pahoMcADavAnAM hoya che. ghAyala loko mATe tabIbI sevAnI vyavavasthA ka2vAnI rahe che. eTale bhUkaMpa vakhate sarakAranI vividha prakAranI javAbadArI ekadama vadhI jAya che. vastuta: Adhunika samayamAM dareka deze kudaratI Apatti vakhate yuddhanA dhoraNe kAma kema karavuM e mATe kAyamI sakSama tAlImabaddha niSNAta mAAsonuM vahIvaTI taMtra UbhuM karavAnI AvazyakatA che. duniyAmAM ghaNA dezo have bhUkaMpanI bAbatamAM sabhAna thavA lAgyA che. jamInamAM UMDe sudhI pAiliMga karIne bahumALI makAno bhUkaMpano sAmano karI zake che. jApAnamAM vAMravAra bhUkaMpa thatA hovA chatAM moTAM makAnone AMca nathI AvatI. gaI sadI sudhI jApAnamAM UMcAM makAno bAMdhavAno rivAja nahoto. lAkaDAnAM beThA ghATanAM makAno baMdhAtAM ke jethI tUTe to paNa ijA ochI thAya. bhAratamAM ATha lAkha gAmaDAMomAM makAno jUnAM ane jarjarita dazAmAM che. moTAM zaheromAM bahumALI makAno thAya che, paNa emAM paNa jyAM yogya sAvacetI levAmAM AvatI nathI tyAM jokhama to rahe ja che. nabaLAM makAno bAMdhI vadhu kamAI levAnI vRtti bhAratamAM sarvatra che. lokhaMDa, simenTa vagere halakA prakAranAM, ochAM vAparI, lAMca ApI sarakArI amaladAro pAse plAna maMjUra karAvI levAnA kissA dhaNA bane che. amadAvAda ane bIjAM zaheromAM keTalAMka bahumALI makAno AvA kAraNe ja dharAzAyI thayAM che. jyAM sudhI sarakArI vahIvaTItaMtra bhraSTAcArathI khadabadatuM rahevAnuM tyAM sudhI AvI durdhaTanAonuM pramANa paNa vadhu rahevAnuM. ApaNA dezamAM nAnI nAnI ghaTanAomAM paNa salAmatInI vyavasthA rUpe sAvacetInAM pagalAM bahu levAtAM nathI. e bAbatamAM sarakArI ane prajAkIya vyavasthAtaMtra ghaNuM nabaLuM che. dRSTi ane sUjhano abhAva che. darakAra nahi jevI che. eTale Thera Thera akasmAto thatA ja rahe che. loko paNa enAthI TevAI gayA che. mAnavajIvananI kazI kiMmata nathI evuM kyAreka bhAse che. eka ke abajanI vasatImAM thoDA loko ochA thayA to zuM thayuM evA vicAravALA koika rIDhA mANAso paNa maLaze. paraMtu have samaya AvI pahoMcyo che jyAre sarva kSetre salAmatInI vyavasthA vadhu sudRDha, sakSama banAvavAnI raheze. ema nahi thAya to akasmAtonI, jAnahAninI paraMparA kALu raheze. e mATe prajAne yogya zikSaNa ane tAlIma ApavI joize. ApaNA dezamAM moTA moTA khADA, khullI gaTaro, tUTelAM pagathiyA hoya to paNa sAvacetInI nizAnI cUkAI nathI. keTalAka dezomAM pherasa para potuM karyuM hoya ane lapasI paDavAnI dhAstI hoya athavA UMcAnIcA pagathiyAmAM Thesa lAgavAnI zakyatA hoya tyAM 'Watch Your Step'nuM pATiyuM lAgyuM ja hoya. jyAre koI koI durghaTanA tha.1 athavA kudaratI Apatti AvI paDe che tyAre keTalAMka aniSTa tattvo sakriya banI jAya che. Arthika dRSTie pachAta evA dezomAM e vizeSa bane che. garIbI ane lobha-lAlaca nabaLA mananA mANasone lAcAra banAvI de che. koI vimAna tUTI paDayuM hoya to AsapAsa rahetA mAAso pravAsIono sAmAna ke kiMmatI cIjavastuo upADI jAya che. pUra ke vAvAjhoDuM AvyuM hoya ke Aga lAgI hoya ane loko ghara udhADAM mUkIne bhAgyA hoya tyAre AvA duSTa mANaso gharamAM ghUsIne vastuo uThAvI jAya che. AvuM. ja dharatIkaMpa vakhate paNa thAya che. gujarAtamAM paNa evA keTalAka kissA banyA che. vaLI lokoe rAhata mATe ApelI sAmagrI vacamAMnA mANaso dvArA ke kudaratanI AvI saMhAralIlA joine bhinnabhinna mANasane bhinnabhinna vicA2 Avaze. paryAvaraNavAdIo kaheze ke mAAsa prakRtinI saMbhALa leto nathI mATe prakRti mANasanI saMbhALa letI nathI. mANase prakRti upara keTalo badho atyAcAra karyo che ! jaMgalanAM vRkSo bephAmapaNe kApyAM che. potAnAM sukhasagavaDa mATe rojanuM lAkho Tana tela dharatImAMthI e kADhato rahyo che. kArakhAnAMonA malina kacarAthI nadI-sAgaranAM jalane jherI banAvI rahyo che ke jethI rojeroja lAkho karoDo jalacaro akALe mRtyu pAme che. pRthvInuM uSNatAmAna vadhI gayuM che. AvuM jyAM thAya tyAM kudarata kema na rUThe ? prakRtivAdIo kaheze ke sarjana ane saMhAranI lIlA prakRtimAM anAdi kALathI cAlI AvI che. tame mAtra saMhAralIlA ja kema juo cho ? enI sarjanalIlA paNa nihALo ! e lIlA AgaLa saMhAralIlA to kaMi ja nathI. vaLI saMhAralIlA navI sarjanalIlA mATe ja che. vaijJAniko kaheze ke kAraNa vagara koI kArya banatuM nathI. kAraNa ApaNane na jaDatuM hoya to te zodhavAno puruSArtha karavo joie. kudaratamAM kAraNa vagara ApameLe acAnaka kazuM banatuM nathI. dareka ghaTanAmAM vaijJAnika niyamo rahelA che. samAjazAstrIo kaheze ke AvI ghaTanAo bane che tyAre mANasamAM sahelI sAmAjika cetanA vistAra pAme che. keTalAka puraGAvAdIo kaheze ke rahelI sAmAjika cetanA vistAra pAme che. keTalAka purAAvAdIo kaheze ke adhogatie pahoMcaze ane kaLiyugane aMte samagra sRSTino pralaya thaze. AvI ghaTanAo e kaLiyuganI nizAnI che. mAnavajIvana haju paNa vadhu IzvaravAdIo kaheze ke AvA karUNA banAvI e to izvare mAnavajAtane enAM pApo mATe karelI sajA che. bhavitavyatAvAdI athavA prArabdhavAdI kaheze ke je kALe je banavAnuM hoya te bane ja che. emAM koI anyathA karI zakatuM nathI, je banyuM te svIkArI lo. keTalAka tattvavettAo kaheze ke A to moTAM sAmudAyika azubha karmano bhAre udaya che--e je hoya te, paNa eTaluM nizcita che ke kasoTInA AvA kaparA prasaMge varNa, jAti, bhASA, dharma, pradeza, rASTra ityAdinA bhedo bhuMsAI jAya che ane manuSyamAM rahelI mAnavatA mahorI UThe che. ApaNe ApaNAmAM rahelI mAnavatAnI vATane saMkorIne enI jyotane ujjavaLa banAvavI joie. ApaNe aMtarmukha banIne ApaNI jAtane prazna karavo joie ke 'A sevAyajJamAM mArI Ahuti keTalI ? manuSya tarIkenuM mAruM kartavya meM barAbara bajAvyuM che ?' D ramaNalAla cI. zAha
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA. 16-2-2001 prabuddha jIvana mohanIyanI mAyAjALa DaoN. bipinacaMdra hIrAlAla kApaDiyA ane atyaMta UMcI zubha kAmanI evI hazubha ajI. pUrvanA anaMtakALa paryama (gatAMkathI saMpUrNa) - anivRttikaraNa dvArA samyagdarzana gurAne pAme che. vAstavamAM koipaNa have apUrvakaraNa tarapha vaLIe. zuddha yathApravRttikaraNa puruSArthanI jIva apUrvakaraNa ane anivRttikaraNa pAmyA vinA zuddha dharmasvarUpa *apekSA seve che. te dvArA jIva apUrvakaraNa pragaTAvI zake che. apUrvakaraNa samyakatvane pAmato nathI. paraMtu e apUrvakaraNa pAme che te niyamo ane karmagraMthi baMne AtmapariNAma svarUpa che. pariNAma dvArA ja pariNAma samyagdarzana pAme che. bhedavAno che. karaNa zabda yathApravRttikaraNa, apUrvakaraNA ane AthI apUrvakarAnI ghaNI mahattA che. te vagara graMthi bhedAya nahIM, *anivRttikaraNa ema traNa ThekANo Ave che. karaNa eTale adhyavasAya, graMthi bhedAyA vinA anivRttikaraNa pragaTe nahIM ane te vinA samyakatvanI mananI atyaMta UMcI zubha uttuMga avasthA. pUrva eTale pahelAM. apUrva prApti thAya nahIM. AthI zuddha dharmarUpa samyakatva pAmavA mATe apUrvakaraNa eTale pahelAM nahi. apUrvakaraNa eTale mananI evI uttuMga zubha avasthA mATe mahenata karavI joie. anAdikALathI anAdi mithyAdRSTi jIvane ke adhyavasAyo ke je jIvane saMsAranI musApharImAM kyAre paNa thayAM nathI. pUrvanA anaMtakALa parvatamAM paNa suMdara pariNAmanI prApti thaI nathI tevA tethI A apUrvakaraNa rUpI hathiyAra vaDe pragaTa thayelI karmagraMthine bhedavAnI viziSTa koTinA suMdara pariNAmane apUrvakaraNa kahevAya che. AtmAno che. te AnI dvArA bhedAyA pachI samyakatvasUryano udaya thAya che. jethI A pariNAma keTalo suMdara hovo joie ! apUrvakaraNA pAmyo te jIva jIvano saMsArakALa parira, maryAdita thaI jAya che. te ardhapagalaparAvartathI samyakatva pAmyA vinA pAcho haTe nahIM, paraMtu te tarata ja samyakatva pAme nyUna paNa hoI zake. A apUrvakaraNa dvArA ja viSayakaSAyanI anukULatAno tevuM na paNa bane. haju mithyAtva mohanIyano vipAkodaya ane pradezodaya rAga ane pratikuLatAno dveSa tajavAno bhAva hoya ja. kaSa eTale saMsAra jyAM sudhI cAlu hoya, tyAM sudhI samyakatvano pariNAma pragaTato nathI. ane Aya eTale prApti. kaSAya eTale jenAthI saMsAranI prApti thAya. jo te daramyAna vipAkodaya cAlu rahe to te jIvano samyakatvano adhyavasAya Ama A apUrvakaraNa viSaya tathA kaSAyano banelo je saMsAravRkSa tene cAlI jAya. jaDathI ukheDI nAMkhe che. mohanIyakarma je jaTila ane bhayaMkara che tene rAgadveSanA pariNAma svarUpa karmagraMthine bhedI nAMkhavA sajja banelo mATenuM A suMdara hathiyAra have hAthavaguM thayuM. caramAvartakALa je aMtima AtmA anivRttikaraNa dvArA evI sthiti pedA kare ke jyAM mithyAtva pudgalAvartamAM Ave tenAthI A badhuM zakya bane tema che. mohanIyano sarvathA udaya ja na hoya, athavA vipAkodaya na hoya; apUrvakaraNAthI karmagraMthi bhedAya che ane anivRttikaraNAthI samyagdarzana apUrvakaraNanuM kArya thai gayA pachI jIvamAM je zubha pariNAma pragaTe tene pamAya che, je bhavya jIvo yathApravRttikaraNane pAme che temanAmAM jyAM sudhI anivRttikaraNa kahe che. anivRttikaraNA e ja samyakatva rUpa apUrvakaraNa pragaTe nahi tyAM sudhI yathApravRttikaraNAmAM ja rahe che. samyakatva- AtmapariNAma. karmagraMthanA abhiprAya pramANe te anivRttikaraNanA kALa rUpa zuddha dharmAdinuM bIja yathApravRttikaraNathI thAya. jIva graMthidezane daramyAna mithyAtva mohanIyanA daLiyAnA traNa puMja banAve che. yathApravRttikaraNathI pAme che. dravyazruta tathA dravyacAritra paNa yathApravRtti- jyAre mithyAtvamohanIyanAM daLikono pradezodaya ke vipAkodaya na karAthI pAme che. caramAvartane pAmelo jIva zuddha dharmAdinA bIjane paNa hoya tyAre anaMtAnubaMdhI krodha, mAna, mAyA, lobhano paNa pradeza ke yathA pravRttikaraNathI pAme che, tethI yathApravRttikaraNA e eka citravicitra vipAkodaya na hoya tevI taiyArI jIva evA aMtarmuhUrtamAM karI le ane prakAranuM karaNa che. mAtra bhavyAtmAo yathApravRttikaraNa dvArA graMthideze tarata ja anaMtAnubaMdhI mithyAtva-mohanIyanA daLikonA udayarahita AvI bhavitavyAdinA suyoge puruSArthazALI banI apUrvakaraNa pAme che; aMtarmuhUrtane pAme che, jenuM nAma opazamika samyakatvanI prApti kahevAya. jyAre abhavyo, durbhavyo ane apUrvakaraNA nahi pAmelA jIvone mAtra apUrvakaraNa thayA pachI jIvane je pariNAma pedA thAya te anivRttikaraNa yathApravRttikaraNathI AgaLa kazuM hotuM nathI. tethI traNa prakAranA pariNAmo kahevAya. kAraNa ke e pariNAma pAmelo jIva samyakatvanA pariNAmane (karaNo) niyamAM bhavyAtmAone upalabdha thAya che. je AtmAno pAmyA vinA nivRtta thato nathI, pAcho haThato nathI, te pAme che. pAme ja. saMsArabhramaNakALa eka pudgalaparAvartakALathI adhika nathI tene ja ApaNe ATalI carcAnA niSkarSa rUpe kahevAya ke: samyakatvane pAmelA bhavya tarIke oLakhIe chIe. AvA AtmAo graMthideze AvyA pachI puNyAtmAoe samyakatvanI rakSA mATe kALajI sAthe samyakatva dina bhavitavyatAdinI sAnukULatAe, bIjAdithI kramika pragatizIla thaI pratidina zuddha banatuM jAya, thAya na pAme tevo puruSArtha karavo rahyo. apUrvakaraNa dvArA rAga-dveSarUpI gADha pariNAmarUpa karmagraMthine bhedI tyArabAda viSayakaSAyanI anUkULatAno rAga temaja pratikuLatAno dveSa ja AtmAnI anivRttikaraNa dvArA samyakatvane pAme che. tyAre temano saMsArakALa khAnAkharAbI karI nAMkhI che. ahIM viSayakaSAyanI anukULatAno rAga mohanIyAdi maMdatama thayela hovAthI vadhumAM vadhu ardhapudgalaparAvartakALathI tathA pratikULatAno dveSa e sukhanuM kAraNa che, tenA AdhAre anusaravuM, kaMika nyUna hoya che. ahIM eka vAta dhyAnamAM rAkhavAnI che ke vartavuM e ja ghAtI karmone sudaDha banAvavAnuM, joradAra banAvavAnuM pradhAna yathApravRttikaraNa dvArA graMthideze AvyA pachI jIva apUrvakaraNa pAme ja kAraNa che. tevo niyama nathI. kemake te graMthideze Ave chatAMya apUrvakaraNa na pAme. AtmavikAsanI kharI zarUAta cothA guNasthAnake thAya. ahIM mithyAtva paraMtu apUrvakaraNa ane anivRttikaraNa mATe tevuM nathI. je jIva graMthideze jAya ne samyakatva Ave, pAMcame aviratino amuka bhAga jAya dezavirati AvyA pachI apUrvakaraNa pAme te jIva te karaNa dvArA niyamAM graMthine Ave, chaThTha avirati pUrepUrI dUra thatAM sarvavirati Ave; sAtamA guNasthAnake bheda, graMthine bhedI te jIva niyama anivRttikaraNa pAme ja; vaLI te pramAdano parihAra thAya ne AtmajAgRti jhaLahaLe. AThamAM guNasthAnake dvArA niyamo samyakatvane paNa pAme. adhigamathI ane nisargathI samyagdarzana apUrvakaraNa thAya. navamAM guNasthAne nivRtti eTale ke adhyavasAyonI guNane pAmanArA jIvo Ama ja apUrvaka raNa pAmI, graMthi bhedI bhinnatA hotI nathI tethI anivRtti vizeSa lagADeluM che. A guNasthAne
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________ * prabuddha jIvana samakALe AvelA sarva jIvonA adhyavasAya paraspara sarakhA hoya che. e pragaTaro dareka samartha anukarma anaMtaNNA vizuddha adhyavasAyo sarakhA ja hoya che; paraMtu dazAmA guz2AsthAnanI apekSA kaSAyo bAdara hoya che. tethI anivRtti pachI bAdara vizeSa lagADeluM che. A guNAsthAne upazamazreNi ke kSapakazreNinuM kArya AgaLa vadhe che. tethI mohanIyakarmanI 20 prakRtiono upazama ke kSaya thAya che. AgaLa sAta prakRtino kSaya ke upazama thayelo ja che eTale ahIM eka saMjavalana lobha ja avaziSTa rahe che. samyakatva guNAne pAmyA pachI nikAcita karmonA hRda5thI duSkarmono udaya thatAM prApta samyakatva gumAvI devAya chatAM paNa te jIvo ardhapudgala parAvartakALathI ochA samayamAM mokSa pAmI. A javoe tIrthaMkara bhagavaMtonI azAtanA ka2I hoya che. tethI samyakatva guNa pAmyA vagara koipaNa jIvanI kyAreya paNa mukti thAya nahIM. tA. 16-2-2001 aNu jeTaluM banAvI zakAya che. miAdaSTi je pApa Acare tenAthI tene jeTalo pApano baMdha thAya teTalo pApano baMdha te ja pApa AyaranArA samaSTi jIvane thato nathI. tenuM kAraNA zrI vAsunI A gaLAmAM che. zadika jIvo javi ha pAve samAcare ci abhyAsi hoI baMdho' jeNa na nidraMsamAM kAi. krUratApUrvaka, rasapUrvaka te na Acarato hovAthI pApabaMdha ocho thAya che. samyagdaSTi jIva vastuta: pApano rAgI nathI hoto, paraMtu pApanA tyAgano rAgI hoya che. karmodayajanita saMjogavazAt te pApa kare che, paNa tenA pratye aAgamo hoI zake samyagdaSTi saMsAramAM rahI tethI viSayopabhoga kare paNa temAM tene rAga ke Asakti nathI hotI. viSayanA bhogano rAga ane te dvArA tenuM viSa-jhera nIcovAI gayuM che jyAre viSTi mohanIyakarmanA jALAM te tIvra Asakti, rAga tathA kAmanAsaha bhogave che tethI tenuM baMdhana atyaMta gADha hoI zake che. samyagdaSTi jIva jasthita kramAnI jema nirdoSa he che. jyAre jillA STi temAM kathana thaI jAya che. mahAvIrasvAmI potAnA chellA bhavamAM tIrthaMkaranA bhavamAM paraNyA, putrI paNa prApta thaI, 30 varSa saMsAramAM kamaLavat rahyA ane chelle teno tyAga karI tIrthaMkara banyA. ki mahArAjA ke jene eka vakhate 23 patnI hatI ane 23 putro hatA te samakita thatAM AvatI covIsImAM prathama tIrthaMka2 padmanAbha thaze. tethI kahI zakAya ke zuddha sAkitI AtmAne viSayanuM viSa caDhatuM nathI kAraNa te AtmAomAM viSayo-kaSAyo viSatulya che. A viveka moTuM kAraNA che. teonI dRDha mAnyatA hoya che ke mukti sivAyanuM sukha ke dU:kha tenA mizraNa vinAnuM hotuM nathI. te du:khamaya, duHkhaDaka ane duHkhaparaMparaka che. paMgasUtramAM temaja kahyuM che. dUHkharUpe, dukhaze, : khALa baMdhi (paMcasUtra), uparanA pAtrIe bAra bhAvanAomAMthI eka ke ekathI vadhu bhAvanA sadabhAvanApUrvaka bhAvatA kevaLajJAnanA adhikArI thai zakyA che. darzanamohanadhanA kAmanI sAthe cAritrodhano udaya hoya ane te joradAra hoya to AtmA saMsAranA sukhadu:khamAM tiarati anubhave teTalA mAtrathI tenAmAM samyagdarzana nathI tema kahI na zakAya, eTale ke te niSpAdaSTi che; evo nirNaya na karI darzanamohanIyano kSayopazama tAttvika rIte AtmAne tAttvika dRSTie dekhato karI de che. jJAnIonA kahyA pramAdI taiyarna taiya ane upAyane upAdeya ja mAne e darzanamohanIyanA kSayopazamathI zakya bane. paraMtu heyano tyAga karavAno joradAra ullAsa ane upAdeyano svIkAra karavAno joradAra ullAsa paidA thavA mATe cAritra mohanIyanI jarUra paDe che. darzanamohanISanA zrIpALanA pratApe mokAnI. ane zuddha mokSamArganI vi pragaTe parA tene AcaravA mATe je samyakacAritra che tenA lopAma vagara pamAya nahIM samyakatvanI A carcAnAM pariNAma rUpe ema samajavAnuM nathI ke tenI sAthe ratnatraya eTale jJAna, darzana, cAritranI upekSA sevavAnI che. tethI ja dharmane dharma rUpe karavAnI zarUAta prathama guvAhothI thAya che. Ama mithyAtvAdinI patAnI apekSAe kahI zakAya, sthAninI hAjarI mAtrathI jJAna sabhyajJAna bane che, cAritra sakzAritra bane che ane tapa samyak taSa bane che, A mATe zraddhALu AtmAoe deva, gurU ane dharmanA viSayamAM bahu cakora banavuM joie. A traNA tattvatrayImAM amuka apekSAe gurunuM sthAna bahu mahattvanuM che. devatattva ane dharmatattvanI pIchANa sadguru dvArA thAya che. zrI vItarAga ane sarvajJa devanA virahakALamAM moTo AdhAra gurutattva upara che. jo gurutattva bagaDe to devatattva pratyenI buddhi viSarthAMsa pAme. mATe te AtmA samyadRSTi kahevAya ke je AtmAe mokSanA AzayathI kudeva, kruguru tathA kudharmano tyAga karavA pUrvaka sudeva, suguru ane sudharmano svIkAra karyo hoya. samyagdarzananA abhAvamAM jJAna ajJAna che, cAritra mithyAcAritra che ane tapa te mAtra kAya-kaleza che. tethI 'samyagadarzanAAnacaritrArthita madhyamArga:' ema kahevAyuM che. ahIM samyagdarzana paheluM mUkavAnuM kAraNa e che ke samyagdarzananA abhAvamAM je jJAna hoya che te ka hotuM nathI, ane samyagdarzananA abhAvamAM je cAritra hoya te samparka hotuM nathI. upara joyuM te pramANe jJAna te mithyAjJAna che, cAritra je hoya te kAyakaSTa che; athavA to saMsAramAM rajhaLAvanAruM biA gArita che. A cAritramAM saghaLI satkarIno samAveza thaI jAya che. AyaMbilanI oLImAM siddhacakranI je ArAdhanA karAya che. temAM darzana, jJAna, cAritra ane tapa e kramamAM upAsanA karAya che. mera jeTalA satane rasanA abhAvAdinI jema aA jeTaluM banAvI zakAya che. meru jeTalA duSkRtyane rasanA abhAvAdithI aNu jeTaluM banAvI zakAya che tema tenAthI viparIta koTinA rasanA sadbhAvathI meru jeTalAne mohanIyAkarma ane tenA sattara sAgaritonuM sainya aauhiNI sainya jevuM bahiSka, garviSTha ane pAdhiSTha che. tenA pratikAra mATe pratitI, pratipathI mAtra daDha sainya te samyagdarzana yA samakita yA sakatva che. modIpakarmanI prabaLatAne lIdhe anaMtAnaM puddA parAkaLathI karmasaMtAna saMveSTita kALacakro jIvAtmAno anaMtAnaMta vAre pasAra thAya to paNa samyakatvanI sthiti para AvI zakato nathI, tenA utkRSTa kriyAkalAo dravya ja rahe che, bhAvasthiti pAmatA nathI; kAraNa ke te kriyAnA mIMDA AgaLa samakitano ekaDo Avato nathI. samakitanI mahattA A pramANe pradarzita karI zakAya. tene darzana, muktibIja, samyakatva, tattvasAdhana, tattvavedana, du: khAMtakRta, sukhAraMbha kahevAya che. tenuM gaurava batAvavA mATe zAstra tarapha vaLIe pUjya AcArya bhagavaMta zrI haribhadrasUrIzvarajI mahArAjA zrI zAstravArtA zamukhya nAmanA graMtharatnamAM tenI upara mujaba mAMsA karI che. AtmAnA yathAsthita svarUpane samajavA mATe atiupayogI hovAthI te darzana kahevAya che. kAraNa ke tameva sacce niHzake je jirnaH prarUpitanuM. tethI te tavariya che. tethI ardhapudgalaparAvartathI vadhAre sAravALA sabhyadarzana pAmI zakatA ja nathI ane mohanIyanA sakaMjAmAM vAraMvAra phasAyA kare che. vaLI hitopadeza mAvA 16-17mAM tene vRikSanA mULa tarIke dharmanagaranA pravezadvAra tarIke, dharmarUpa prAsAdanI pITha tarIke, dharmarUpa jagatanA AdhAra tarIke, upazama rasanA bhAjana tarIke ane guNaratnanA nidhAna tarIke varNavyuM che. cheDo chene mohanIpakarmanA 19 zauharatI jeTalA vizALa gIto parAjita karavA zikasta ApavA samyagdarzananA sainya tarapha paNa ApaNe
Page #17
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA. 16-2-2001 AMkha AgaLa kAna dharavA na joie. sauprathama jinezvaranA vacanamAM atUTa zraddhA, anuraktanA, jinezvaranA vacanone bhAvapUrvaka kriyAnvita karavAM. rAga-dveSa rUpI je maLa AtmapradezomAM coMTI gayo che tene dUra karavo. saMkaleza na dharavo. jinezvaroe je pratipAdana karyuM che te ja satya che, temAM koI prakAranI zaMkA na sevavI. dhArmika anuSThAnAdi karavAM. temAM hArdika ullAsa, tamannA, taravaLATa ane nirAzaMsabhAva rAkhavAM. "carAkaraNa vagaranuM sthULa jJAna saMsArasAgaramAM DubADI de tema che jANI pudgalAnaMdI ke bhavAbhinaMdI na thavuM. karmonI saMvara dvArA nirjarA pratye ja dhyAna kendrita karavuM. dharmano marma e aMtaranI pariNati che tema mana samakSa - sadaiva rAkhavuM. kriyA karatAM pariNati pratye lakSa rAkhavuM. mahAvairAgya, mahAvirata ane viratibhAvamAM magna rahevuM, upakAma, saMvara ane viveka keLavavA. azubha bhAvo tathA azubhalezyA tyajI zubha bhAvo tathA zubha lezyAnuM sevana, vrato ane karAnI jayA. puNAnubaMdhI puNya meLavavA pApano prabaLa saMtApa, bahu madada dize, dharmArAdhanA ane temAM nirAzabhAva. AnA phaLasvarUpe ahobhAva, ga, dila, apUrva harpItyAsa ane roga pragaTavA joie. jinadarzana ke jinastavana karatAM ekAgratA tathA anuprekSA, dharmano marma samajI sAmAyika, pratikramaNAdi anuSThAno karatA pariNati thavI joie.AgaLa ne AgaLa vadhavuM joie, aMtara pariNata thavuM joie, mArgAnusAranA, mArgAsana, mArgonmukha thavuM joie, bhavanirveda, saMvega, saMvara tathA nirjarA dvArA puNyAnubaMdhI puNyanI prApti, mokSa meLavavAnI adamya dyAlasA, vinaya, vive, vaiyAvAda AtmatikAraka guonI bharabhAra, AhArAdidaza senAno jaya, pApa ane pApI jIvanano tIvra saMtApa, samAdhi ane samatAdi guNonI bharabhArathI Atmonnati tathA AtmavikAsathI siddhitapanI prApti sura bane. A paMktithI AnI puSTi kara prabuddha jIvana jANanAra mRgAvatIjI, zItalAcArya, tathA tenA ja bhANejo, caMdrAAcArya, nadI pAra karanAra guru arNIkAputra tenA ziSyA puSpasUlA ane je tene pratidina yogyamAtrAmAM AhAra ApanAra lalitAMga muni tathA nAstika asaMmata, lagnanI corImAM kAmano saMhAra karanAra guNAsAgara, rAjasiMhAsana para bIrAjelA rAjA pRthvIcaMdra, lagna karavA mATe utsuka na hovA chatAM lagna karavA taiyA2 thayelA jaMbUsvAmI ane tene tyAM corI karavA AvelAM prabhava tathA 500 cora tathA ATha kanyA tathA teonA mAtApitA ema para7 kevaLIo, mAMga svIkArAyA pachI AkhuM rAjya mAMgIne temAMthI pAchA pharanAra kapila kevalI, nirvastra rAjImatI tathA tenA upadeza dvArA nemi, cha mahinA upasarga sahana karanAra daDhamahArI, puSpapujAmAM pAvelA sarpadaMzavALA nAgaketu, jhAMjhayAmuni, tathA tene zikSA karAvanArA rAjA, mastaka para lIlI vAdharI vIMTALI che jene te metArya muni, ilAcIkumAra tathA tenuM nRtya jonArA rAjA tathA rANI, prasarcata rAjarSi, rAjarSi kIrtidhara ane teno putra sUtrala, 125 muni, saMdAcAryanA pa o vagere devaLI thayA. samyagadarzana e nadIpaka hoI gaNadhara bhagavaMta zrI gItamasvAmI jI mahArAja te ratnadIpane manamaMdiramAM sadAne mATe dharavAno, sabhyajJAnane zIkhavAnI, samyakcAritranuM paripAlana karavAno tathA sApane AcaravAno upadeza Ape che. te tAraka pharamAve che ke bhAve bhAvanA bhAvie, bhAve dIje dAna. bhAve jInavara pUMjIe, bhAve kevaLajJAna. bAra bhAvanAo che. temAMthI eka ke vadhu dvArA A rahI kevaLajJAnadhArAnI keTalI hoja mAtA devI, nAnAgAramAM vIMTI pADanArA bharacakavartI, bhAine mAravA muThThI ugAmanAra bAhubalI, prabhu pratyenI Asakti, rAga, mohamAyAne tyajanAra cAra jJAnanA dhAraka prathama gAdhara gautamasvAmI, mastaka upara aMgArA sahana karanAra gajasukumAla, bhikSAmAM potAnI labdhi vagara maLelA lADuno cUro karanAra yAkumAra, gurUzIno Thapako na sahana karanAra paTTadhara mahAvIraprabhunI sAdhvIomAM ziramora caMdanabALA, kevaLInI AzAtanA karI che ema bhUkaMpa rAhata phaMDa gujarAtamAM ane temAM paNa vizeSata: kacchamAM bhayAnaka bhUkaMpathI vyApakapaNe je tArAjI thaI che ane mAnavasaMhAra thayo che te to najare nihALanArane vadhu sArI rIte samajAya ema che. paristhiti atyaMta hRdayadrAvaka che. sarakAra ane anya saMsthAo rAhatakAryamAM lAgI gaI che. zrI muMbaI jaina yuvaka saMghe paNa bhUkaMpa rAhata phaMDa ekatra karavAnuM TharAvyuM che. emAM yathAkrAnti sahAya karavI e ApaNuM kartavya che. Apa paNa emAM sahayoga Apazo evI AzA ane zraddhA che. eka 'zrI muMbaI jaina yuvaka seva'nA nAmano lakhavA vinaMtI che. nirubahena esa. zAha DaoN. dhanavaMta TI. zAha C maMtrIo he bhavya jIvo, tame sadA mATe tamArA manarUpa bhavanamAM zrI sarvajJa paramAtmAothI prIta karAyelAM aMgomAM pragaTa karelA tavarUpa arthonI saharUpa zraddhAne eTale ke sadarzanarUpa pradIparna sthApana karI !' joI zakAya che gaNadhara bhagavaMte sarvajJa paramAtmAoe kahela AgamomAM pragaTa karela tattvarUpa arthonI zraddhAne ratnadIpanI upamA ApIne tene sadA mATe manarUpa maMdiramAM prasthApana karavAno upadeza Apyo che. te dvArA samajavAnuM ke e naMdIpakanA abhAvamAM koipaNa jAtano prakAro vastuta: prakAza ja nathI. tethI zraDhatA, samyagdarzana, samati ke samyakatvano jaya jayakAra thato rahe. A sAdhana vaDe prabaLatama evA mohanIya karma tathA tenA rasamAM sAgaritone zikasta apAya te have nika ane nirvivAda vAta rahevI joie. aMtamAM kahyAAranA 41mAM zlokathI pUruM karuM: devendrabaMdha ! viditAkhilavanuM Ara ! saMsAratAraka ! vibho ! gAyasya deva ! karuNDAhRdaya ! mAM punIhi, sIdantamagha pAnAnurA ko | //// sva. dhIrajalAla dhanajIbhAI zAha pAritoSika 'prabuddhe jIvana'mAM varSa daramiyAna pragaTa thayelA lakhANomAM zreSTha yogadAna ApanAra lekhakane sva. dhIrajalAla dhanajIbhAI zAha pAritoSita apAya che. amane jaNAvatAM AnaMda thAya che ke 2000nA varSa mATenuM pAritoSika DaoN. bipinacaMdra kApaDiyAne emanA lekho mATe ApavAnuM niyika samitie nakkI kareluM che. ame DaoN. bipinacaMdra kApaDiyAne abhinaMdana ApIe chIe ane nirNAyaka tarIke sevA ApanAra DaoN. ramaNalAla cI. zAha, zrI ghanazyAmabhAI desAI ane zrI dIpakabhAI dozIno AbhAra mAnIe chIe. nirubahena esa. zAha DaoN. dhanavaMta TI. zAha . maMtrIo
Page #18
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabuddha jIvana tA. 16-2-2001 bhAvanagaramAM pI. ena. Ara. sosAyaTIne saMgha dvArA sahAyatA-nidhi arpaNano kAryakrama tArAbahena ramaNalAla zAha zrI muMbaI jaina yuvaka saMgha taraphathI chellAM paMdareka varSathI prativarSa paryuSaNa ane tatvaciMtaka zrI baTukabhAI mahetA paNa atithivizeSa tarIke upasthita parvanI vyAkhyAnamALA daramyAna muMbainI bahAra, vizeSata: gujarAtamAM garIba rahyA hatA. saMsthAnA padAdhikArIo zrI dIpacaMdabhAI gADa, zrI kAMtilAla ane pachAta lokonI sevA karatI koI eka saMsthAne Arthika sahAya karavAno ena. zAha, zrI zazibhAI vAdhara, zrI ramezabhAI zAha vagere paNa upasthita projekTa hAtha dharavAmAM Ave che. vyAkhyAnamALAmAM e mATe zrotAone dAna rahyA hatA. ApavA apIla karavAmAM Ave che. e rIte ekatra thayela rakama te saMsthAne saMsthAnAM prAMgaNamAM karavAmAM AvelA suzobhita maMDapamAM kAryakramano prAraMbha ApavAmAM Ave che. gata paryuSaNa vyAkhyAnamALA daramyAna bhAvanagaranI pI. prajJAcakSu bALakonA prArthanA-saMgItathI thayo hato. zrI morArIbApunA haste ena. Ara. sosAyaTIne sahAya karavA mATe rUpiyA ekavIsa lAkhathI vadhu jena yuvaka saMghanA hoddedAro ane anya mahAnubhAvonuM puSpaguccha ane zAlathI rakamano nidhi ekatra karavAmAM Avyo hato. A saMsthA mATe dAnavIra zreSThI abhivAdana karavAmAM AvyuM hatuM. mAnad maMtrI zrI anaMtabhAI zAhe mu. zrI maphatakAkA tathA bhAvanagaranA agraNI zrI manubhAI zeThanI savizeSa (bAbAbhAie) saMsthAno paricaya Apyo hato ane eka chatra nIce vividha bhalAmaNa hatI. prakAranAM vikalAMgone kevI sAravAra ane tAlIma apAya che tathA saMsthAnI pI. ena. Ara. sosAyaTIne ekavIsa lAkhano ceka arpaNa karavAno suvAsa deza-videzamAM kevI prasarI che teno khyAla Apyo hato. saMsthAnA TrasTI kAryakrama ravivAra, tA. 14mI jAnyuArI, ra001nA roja bhAvanagaramAM ane jaina samAjanA agragaNya sevAbhAvI karmaTha kAryakartA zrI manubhAI zeThe yojavAmAM Avyo hato. ekavIsa lAkhanI rakama mATe potAnI khuzAlI vyakta karavA sAthe jAherAta A kAryakrama mATe zrI muMbaI jaina yuvaka saMgha dvArA pravAsa-tIrthayAtrAnuM karI hatI ke mu, zrI maphatakAkAnA eka lAkha ane zrI dIpacaMdabhAI gArDana Ayojana karavAmAM AvyuM hatuM. saMghanA hoddedAro, samitinA sabhyo, dAtAo, savAlAkhanI rakamanA dAna uparAMta A prasaMge zrI surezabhAI pethANI, zrI anya sabhyo vagere ame Azare pitAlIsa bhAi-baheno muMbaithI tA. 11mI zazibhAI vAdhara, zrI caMdrakAnta dI. zAha vagere taraphathI maLelI bIjI skamo jAnyuArIe rAtre nIkaLI tA. 1ramIe savAre vaDodarA pahoMcyAM hatAM. tyAMthI sahita sahAyanI rakamano AMkaDo have rUpiyA pacIsa lAkhathI vadhu thAya che. spezyala basa dvArA ame cikhodarA javA ravAnA thayAM hatAM. cikhodarAnI emanI A jAherAtane saue harSathI vadhAvI lIdhI hatI. AMkhanI hospiTalanA atithigRhamAM snAnAdithI paravArI, cA-nAsto laI A prasaMge saMghanA bhUtapUrva pramukha DaoN. ramaNalAla zAhe saMdhanI pravRttiono. ame sau AgaLa cAlyA hatA. amane jaNAvatA AnaMda thAya che ke cikhodarA paricaya Apyo hato ane jaNAvyuM hatuM ke "prabuddha jIvana" tathA paryuSaNa hospiTalanA sevAbhAvI DaoN. zrI ramaNIkalAla dozI (mu. zrI dozIkAkA) paNa vyAkhyAnamALA uparAMta chellAM paMdara varSathI saMghe lokasevAnI vividha pravRttio amArI sAthe bhAvanagara AvavA joDAyA hatA. rastAmAM kalikuMDa tIrthamAM upADI lIdhI che. tyArapachI saMghanA pramukha zrI rasikalAla zAha, upapramukha zrI (dhoLakAmAM) darzana-pUjA, bhojana vagere mATe lokasevaka zrI kumArapALa vi. caMdrakAntabhAI dI. zAha, maMtrIo zrImatI nirUbahena zAha tathA zrI dhanavaMtabhAI zAhe amAre mATe vyavasthA karAvI hatI. zAha tathA zrI tArAbahena 2. zAhe prAsaMgika vaktavyo rajU karyA hatAM. | kalikaMThathI sAMje ame bhAvanagara pI.ena.Ara. sosAyaTImAM pahoMcyAM upapramukha zrI caMdrakAntabhAI TI. zAha ane emanI patnI nirmaLAbahene hatAM. tyAM zrI anaMtabhAI mahetA, zrI manubhAI zeTha vageree amAruM bhAvabhInuM potAnI svargastha putrI ci. smitAnI yAdagIrImAM vadhArAnuM rUpiyA pacIsa svAgata karyuM hatuM. tyAra pachI teoe amane saMsthAnI vividha pravRttio hajAranuM dAna jAhera karyuM hatuM. nihALavA judA judA vibhAgamAM pheravyA hatA. pI. ena. Ara. sosAyaTI kAryakrama daramiyAna saMghanA hoddedArone haste vikalAMgone sAdhana-sahAyanuM dvArA baherA mUMgA, aMdha, ane maMdabuddhinA bALako mATe sAravAra tathA vitaraNa karavAmAM AvyuM hatuM tathA sva. kamaLAbahena maphatalAla mahetAnA tAlImanI sarasa Adhunika vyavasthA che. taduparAMta poliyonA dardIone oparezana smaraNArthe poliyo hospiTalamAM liphaTanuM udghATana zrI morArIbApunA haste karI ApavAmAM Ave che. vikalAMgo mATe kRtrima ane anya prakAranAM sAdhano karavAmAM AvyuM hatuM. banAvavAmAM Ave che. prabhA kUTanI emanI siddhi khyAtanAma banI che. A A prasaMge zrI morArIbApue zrI muMbaI jaina yuvaka saMgha sAthenAM potAnAM badhA vibhAgomAM niSNAta, sevAbhAvI vyaktionI sevA prApta thAya che. aMdha saMsmaraNo tAjAM karyAM hatAM ane saMgha koI paNa jAti, jJAti, saMpradAya ane tathA baherA-muMgA kizora tathA kizorIne vyavasAye lagADavAmAM Ave che, prAMtanA bhedabhAva vagara lokasevAnuM je kArya kare che tenI prazaMsA karI hatI. saMsthAnuM svacchatAnuM, ramaNIyatAnuM dhoraNa paNa bahu prazaMsanIya rahyuM che. temaNo sabhAne preraka uddhodhana karyuM hatuM. mu. zrI maphatakAkA, DaoN. zrI ramaNIkalAla saMsthAnI mulAkAta daramiyAna tarata najare paDe evI eka mahattvanI vAta dozI, zrI dIpacaMdabhAI gArDa, zrI baTukabhAI mahetA vageree paNa prasaMgocita e hatI ke poliyonA oparezana, sAravAra tathA sAdhano mATe TheTha paMjAbathI vaktavyo rajU karyA hatAM. aneka zIkha kuTuMbo A saMsthAmAM AvatAM rahe che ane sAravArathI saMtoSa A kAryakramamAM sthAnika AgevAnomAM zrI ramezabhAI pArekha, veNIkAkA, anubhave che. gujarAtanuM paMjAba sAthenuM A bhAvAtmaka joDANa jonArane ramezabhAI zAha, vinubhAI parIkha, guNavaMtabhAI vaDodariyA, maNibhAI bhAvavibhora banAve ema che. gAMdhI, jayaMtabhAI vanANI, pratApabhAI zAha, caMdrakAnta trivedI, anaMtabhAI saMsthAnI mulAkAta laI, bhojana pachI rAtre ame pAlItANA pahoMcyAM rAvaLa, bhAskarabhAI bhAvasAra, ke. ela. mahetA vagere upasthita rahyA hatA. hatAM. tyAM ozavALa yAtrika bhavanamAM enA TrasTI zrI somacaMdabhAI gosarANIe A kAryakramanuM saMcAlana zrI sUryakAnta cAvaDAe karyuM hatuM ane AbhAravidhi amArA mATe utAro ane bhojananI vyavasthA karI hatI. zrI zazibhAI vAdhare karI hatI. bIjo divasa eTale ke tA. 13mI jAnyuArIno divasa zrI zatruMjaya tA. 14mIe bapore bhojana lIdhA pachI saMghanA sau sabhyo dhodhA tIrthanI mahAtIrthanI yAtrA mATe rAkhavAmAM Avyo. sau sabhyoe potapotAnI anukuLatA yAtrAe gayo hato. bIje divase tA. 15mI jAnyuArIe savAre tho-nArato. pramANe DuMgara upara, taLeTImAM, haritagirimAM, Dema paranA derAsaramAM darzana karI bhAvanagarathI nIkaLI, baporanuM bhojana tagaDI naMdanavane tIrthamAM laI, pUjAdi karyA hatAM. sAMje ame sau cikhodarA pahoMcyAM hatAM. cikhodarAmAM sAMjanuM vALu laI, - tA. 14mI jAnyuArIe, makara saMkrAntinA pavitra parvanA divase savAre vaDodarAthI rAtre TrenamAM nIkaLI ame sau muMbaI AvyA hatA. cA-nAsto laine ame pAlItANAthI bhAvanagaramAM pI.ena.Ara. sosAyaTInA A rIte bhAvanagaranI pI.ena.Ara.sosAyaTIne rUpiyA pacIsa lAkhanI prAMgaNamAM AvyA hatA. pU. morArIbApunA sAMnnidhyamAM, mu. zrI maphatalAla mo. rakama apAI e jaina yuvaka saMghanA itihAsamAM vikramarUpa ghaTanA banI gaI mahetA (mu. maphatakAkA)nA pramukhapade sahAyatAnidhi arpaNano kAryakrama yojavAmAM che. bhAvanagara-zatruMjaya tIrthanI yAtrAno amAro pravAsa amAre mATe eka Avyo hato. cikhodarAnI AMkhanI hospiTalanA DaoN. ramaNIkalAla dozI yAdagAra kAryakrama banI gayo che. atithivizeSa tarIke padhAryA hatA. gujarAta hAikorTanA nivRtta nyAyAdhIza
Page #19
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA. 16-2-2001 prabuddha jIvana nirdeza yAtrA ane LE VOYAGE D DaoN. raNajita paTela "anAmI' 'niruddeza yAtrA' e kavivara ravIndranAtha TAgoranuM romAnTikatA- tAruM nIrava hAsya huM jovA nahi pAmuM.' raMgadarzitAnA-raMge raMgAyeluM parama rahasyanA tattvane adazya avaguMThanamAM 'nirdeza yAtrA'no A to gadyamAM karelo bhAvAnuvAda che. mULa baMgALI gopita karatuM eka ajoDa kAvya che, to 'li vaoNyeja' bIjA eka samartha phrenca bhASAnuM kavitva ane lAlitya to ora ja che. kavi-enTI-romAnTika kavi-bodaleyaranuM vAstavikatAneya ati kRSNA raMge bhAva, bhASA ane bhaMginI dRSTie phrenca kavi bodaleyara paNa kama raMgavAnA udezavALuM yAtrA-kAvya che. kavivara ravIndranAthe mULa biMbane suvarNa nathI. enI vizva-yAtrAnuM-enA zabdomAM Eternal Balance-Sheet of the raMge raMgI pratibiMbita karyuM che, to kavivara bodaleyare vAstavika biMbane entire globe' kevuM che ? eno gujarAtI anuvAda juo : 'nirveda ane jugupsAne raMge raMgI, biMba karatAM pratibiMbane ghaniSTha ne vistRta zodhavAno prayatna karyA vagara ja e kAramI sIDI upara mAthAthI te paga karyuM che. A baMneya kAvyone tulanAvI tenuM vivaraNa-vivecana karatAM pahelAM sudhI sarvatra amane mRtyuhIna pApanuM kaMTALAjanaka dRzya ja jovA maLyuM. pelI e be kAvyone mANIe. adhama gulAmaDI strI, ghamaMDI ane bevakUpha; e gaMbhIratApUrvaka potAne sAja prathama kavivara ravIndranAthanuM 'niruddeza yAtrA' joie: "he suMdarI, hajI sajAve che ane jugupsA vagara potAnI jAtane vahAla kare che. pelo lobhI tuM mane keTale dUra laI jaIza ? bola, kaye kinAre tArI sonAnI naukA Apakhuda puruSa, laMpaTa, nirdaya ane lAlacu, gulAmaDIno gulAma, maLanI lAMgaraze ? he videzinI ! jyAre jyAre huM pUchuM chuM tyAre tyAre he gaTarano phAMTo, pIDanamAM ja rAcanAro, DUsakAM bharato zahIda ; lohIthI madhurahAsinI ! tuM mAtra hase che-samajI nathI zakato tArA manamAM koNa svAdiSTa ane suvAsita mejabAnI, sattAnA viSathI akaLAI Ulo sattAdhIza; jANo zuM che ? mUMgI mUMgI AMgaLI UMcI karIne tuM batAve che, phUlahIna potAne mUDha banAvI denArA cAbakhA pAchaLa gAMDA banelA lokonuM svarganI samudra Akula banI jAya che, dUra pazcimamAM sUrya gagananA khUNAmAM DUbe che. sIDI samAM ApaNA dharma jevA ja keTalAka dharmo; nakha vadhAravAmAM ane tyAM zuM che ? zAnI zodhamAM ApaNo jaIe chIe ? kharabacaDAM kapaDAM paheravAmAM (kAyA kalezamAM) ja AnaMdapulaka anubhavanArA he aparicitA ! mane kahe jouM, tane pUchuM chuM; paNa jyAM saMdhyAne pIMchAnI pathArInI hUMphamAM ArAmathI sUtelA daradI jevA saMto. potAnI ja kinAre divasanI citA saLage che, tarala agninA jevuM jala jhaLahaLa thAya caturAInA nazAthI bakabakATa karatI, pahelAMnA ja jevI gAMDI ane potAnI che, AkAza pIgaLIne paDe che, divadhUnI AMkho jANe azrujalathI chalachala gAMDapaNabharI vedanAthI Izvarane uddezIne 'o mArA samarUpa, mArA prabhu, huM thAya che, tyAM Urmi-mukhara sAgaranI pAra, meghacuMbita astAcaLane caraze tane zApa ApuM chuM' ema kahIne cIsa pADatI mAnavajAta; ane sauthI tAruM ghara che ? tuM zabda paNa bolyA vagara moM sAme joIne mAtra hase che. ochA bevakUpha evA pelA pAgalapaNAnA akatobhaya premIo; jeo vidhie vAyu duhu karIne satata dIrdha nizvAsa nAkhe che. jalano Ubharo aMdha saMrakSelA ToLAmAMthI bhAgIne aphInI zAzvatImAM zaraNuM le che. AkhI AvegathI garjanA kare che. gADha nIla nIra saMzayamaya che. koI paNa dizAmAM pRthvInuM A zAzvata saravaiyuM che.' (li vaoNyeja) jotAM kAMTho dekhAto nathI, jANe AkhA jagatane DubADIne asIma rozana bodaleyara kahe che tema : "AkhI pRthvInuM A zAzvata saraveyuM che'..."AkhI jhUlI rahyuM che. tenA upara hiraNyamayI naukA tare che, tenA upara saMdhyAkiraNa pRthvI' 'zAzvata' ane 'saravaiyuM'no vicAra kavivara TAgoranA "nirdeza paDe che temAM besIne A nIrava hAsya zA mATe hase che ? mane to samajAtuM kAvyane mANayA pachI vigate karIzuM. nathI ke tAro Avo vilAsa zA mATe che ? "nirdeza kAvyanI paMktimAM bese evuM kavivara TAgoranuM eka "sonAra jyAre te pahelAM bUma mArI hatI: 'kone sAthe AvavuM che ?'-tyAre tarI'-sonAnI hoDI nAme bIjuM kAvya che jemAM teo kahe che: "gIta gAto, navIna prabhAte meM saheja vAra tArI AMkhamAM joyuM hatuM. sAme hAtha phelAvIne hoDI calAvato koNa kinAre AvI rahyo che ? joIne jANo manamAM thAya che teM pazcima tarapha apAra sAgara batAvyo, jaLa upara AzAnA jevo caMcala ke ene oLakhuM chuM...are o tuM kyAM jAya che, kayA videze ? ekavAra prakAza kApato hato. pachI hoDImAM caDIne meM pUchyuM: tyAM navIna jIvana che kinAre AvI hoDI lagADa, jyAM javA cAhe tyAM jaje, khuzImAM Ave tene zuM ? tyAM AzAnA svapnone sonAnA phaLa Ave che zuM ?" zabda paNa bolyA deje, mAtra kSaNabhara hasI, kAMThe AvIne mAruM sonAnuM dhAna laI jA. jeTaluM vagara moM tarapha joIne tuM kevaLa hasI. cAhe teTaluM hoDI para laI le...e nAnI hoDI mArA sonAnA dhAnathI tyAra pachI koIka vAra vAdaLAM caDavAM che to koI vAra sUrya, koIvAra bharAI gaI che...zrAvaNanA gaganane gherIne gADha vAdaLo phare che. sUnI sAgara kSubdha thayo che to koI vAra zAMta rahyo che, 'divasa vahI jAya che.' nadIne kAMThe huM paDI rahyo. je kAMI hatuM te sonAnI hoDI laI gaI.' saDhamAM pavana bharAya che, sonAnI naukA kyAMya cAlI jAya che. pazcimamAM rahasyavAdI kavinI jema temaNe jIvanadevatA ane karmadevatAne anulakSIne jouM chuM to sUrya astAcaLa para Utare che. have ekavAra tane pUchuM chuM ke tyAM A kAvya lakhyuM che to nirdeza kAvyamAM paNa "sonAra tarI'nA videzInI snigdha maraNa che ? timira taLe zAMti che, supti che ? tuM zabda paNa bolyA jema ahIM 'suMdarI', 'videzinI', "madhurahAsinI', "aparicitA' evI vagara AMkha UMcI karIne hase che. mRtyarUpI nAvika-nAyikAne udbodhana thayuM che. baMnemAM sonAnI hoDI che ne hamaNAM aMdhArI rAta pAMkha phelAvIne Avaze, saMdhyAkAzamAM sonerI gantavyasthAna mohaka paNa aparicita che ne AkarSaNa paNa durdamya che. hajI prakAza DhaMkAI jaze, mAtra tArA dehano sorabha UDe che, mAtra jalano kalarava sudhI mRtyunuM ne mRtyu pachInI jIvanI gatinuM rahasya koI samajI zakyuM kAne paDe che, vAyuthI tAro kezarAzi zarIra upara UDIne paDe che. vikala nathI. hRdaya ane vivaza zarIravALo huM tane bUma pADIne adhIra banIne kahIza: "dUra pazcimamAM sUrya gagananA khUNAmAM DUbe che', "are o kyAM che ? pAse AvIne sparza kara." tuM zabda paNa nahi bole. "saMdhyAne kinAre divasanI citA saLage che".
Page #20
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabuddha jIvana ravIndranAtha TAgora kalAsikala ane romAnTikatAnI kavitA-vINAnA tArajhaMkRta karanAra kavi che. 'astAcaLane caraNe tAruM ghara che ?' 'koIpaNa dizAmAM jotAM kAMTho dekhAto nathI,' 'tyAM navIna jIvana che ?' 'tyAM AzAnAM svapnone sonAnAM phaLa Ave che ?' 'pazcimamAM jouM chuM to sUrya astAcaLa upara Utare che', have ekavAra tane pUchuM chuM ke tyAM snigdhamaraNa che ?' 'timirataLe zAMti che, siro che. ' ho yArI rAta pAMkha phelAvIne Avaze. saMdhyAkArAmAM sonerI prakAza DhaMkAI jaze', 'tuM zabda paNa nahi bole, tAruM nIrava hAsya huM jovA nahIM pAmuM'...A badhA saMketo rahasyamaya mRtyu paNa devatAne tAke che. jIvana-devatAnI jema mRtyu paNa devatA che. e baMnenA caraNa thakI mAnavabAla gati kare che...yAtrA kare che. paNa e yAtrA 'niruddeza' nathI hotI. enI a-kaLa pragatine koI pAmI zakyuM nathI paNa vizvaghaTanAmAM jIvananI jema mRtyune paNa enuM maMgalamaya sthAna che. kavitAne mATe kahevAya che ke `Poetry is best understood, when it is half-understood.' are ! khUda sarjaka-kavino enA kAvya mATeno radiyo paNa sarvathA zraddheya nathI hoto ! AInsTAInanA sApekSavAda ane jainonA anekAntavAdanI jema kavitAnA artho paNa adhikArI sahRdaya bhAvakonI sajjatA ne vyutpatti anusAra asyasphoTanuM udghATana karatA rahe che. 'nirudeza yAtrA'no artha paNa sImita vartuLamAM baddha karI zakAya ema huM mAnato nathI. 'li vaoNyeja'mAM evo koI dhvani-sphoTa varatAya che ? kAvyamAM aMtima koTinAM sAmAnyIkaraNa jeTalAM svalpa, teTalI kAvyasaMpadAnI rasamRddhi, raMgadarzI (Romantic) ane rahasyadarzI (ystic) kavivara ravIndranAthanI tulanAe phrenca kavi bodaleyara 'enTI-romAnTIka' ane vadhu paDatA 'rIyAlisTika' emanI 'li vaoNyeja' kavitAmAM lAge che. 'adhama gulAmaDI strI', 'lobhI-laMpaTa puruSa', 'seDIsTa' evo 'zahIda', sattA viSe akaLAI UThela sattAdhIza, 'cAbakhA pAchaLa gAMDA banela loko', 'svarganI sIDI samo dharma', kAyA-kalezamAM rAcanAra dardI jevA saMto, caturAI-nazAthI cIsamizrita AzA'nI kavitA che, jyAre 'li vaoNyeja' bIbhatsamAMthI be-paravA 'li vaoNyeja' kAvyanA cha parvamAM, samagra duniyAnuM 'ITaranala buleTIna' rajU karyuM che. temAM varNaveluM jagata, kavinA ekarAra pramANe vAstavika jagata nathI paNa emanA taraMgI manamAMthI, emanI virala kalpanAmAMthI janmeluM jagata che. keTalAka vivecako 'li vaoNja' ne 'lokattara paramAnaMda-loka taraphanI yAtrAnuM kAvya' kahe che paNa emA to moTebhAge 'ghAvApRthivI pratyenI dhRNA bharelI che'. 'niruddeza yAtrA' e kavivara TAgoranI 'saMzaya ta pADatI gAMDI ne 'cIsa pADatI samagra mAnavajAta', 'sauthI ochA bevakUpha premIo jemaNe aphINanI zAzvatImAM zaraNuM zodhyuM che'-kAlidAsa kalpita nirUpita mISa-manya pRthvInuM khodazeparane sAthe zuM A saravaiyuM' che ? ati vAstavavAdanA AmahIne pachA zuM e vAstavika lAgavAnuM ? boleyaranI bhASA mati che, vizeSaNono viniyoga prabhAvaka che, enuM nirIkSaNa-parIkSA ekaMdare ekAMgI che ane aMtima koTinuM paNa huM kavi jANe Symbol of lorbidity na hoya ! enI tulanAe kavivara ravIndranAthanI Poetlc Health spRhaNIya ne ramaNIya lAge che. phrenca kavimAM je mukharatA che, vAsyArthanI sacoTatA che tenA pramANamAM ravIndranAthanA kAvyanI sUcakatA, kAvyamayatA vadhu kalpanApradhAna ane hRdayasparzI che. bodaleyare je bhAva aneka paMktiomAM vyakta karyo che tene kavivara ThAkure . kalAlAdhavathI kevaLa traNa ja lITIomAM samAviSTa karyo che : dA. ta. gADha nIla nIra saMzasamaya che. koIpaNa dizAmAM jotAM kAMTho dekhAto nathI, jANNa AkhA jagatane DubADIne asIma rodana jhUlI rahyuM che. tenA upara hiraNyamayI naukA tare che, tenA upara saMdhyAkaraNa paDe che,' romAnTika ane enTIromAnTika kavionI A zailI-vizeSatA ane abhivyakti-prayukti gAvI ? 'zodhavAno prayatna karyA vagara ja e kAramI sIDI upara mAthAthI te paga sudhI (nAkha) amane mRtyuhIMna pApanuM kaMTALAjanaka dAya jovA maLyuM ane jo prayatna karyo hota to ? ApaNe evuM samajavuM ke gADhatama aniSTane bodaleyare gADhatara rIte AlekhyuM che ? AsthA na bese evo A muddo che. baMne kavionA AvA abhimanuM asya zuM bhinna dezakAla, paristhiti, paravejhA ane taktitvanA ghaDataramAM zodhavuM ? "suspaSTa anubhUtinI sudakSa abhivyakti' e ja jo kavitA hoya to kahevuM joIe ke bodaleyaramAM 'sudakSa abhivyakti' enI parAkASThAe pahoMcelI che paNa 'suspaSTa anubhUtinI' bAbatamAM sahRdaya bhAvakone zaMkA jAge tema che. zuM jugupsA ane amaMgala sivAya A vizva-prakRtimAM hradayane pulakita kare ne AtmAnuM urvIkaraNa kare evuM bIjuM kazuM nathI ? kavitAmAM AdhunikatAnI keDI pADanAra bodaleyara prathama kAunTara-romAnTika kavi che jyAre kavivara tA. 16-2-2001 thaIne bhAgI javAnI kavitA che. dA.ta: 'O Death ! Old navigator; the hour has come, Let us weigh anchor ! O Death, we are weary of this land, let us spread sail', eno Akho aMgrejI utAro Apato nathI, kevaLa anuvAda ja joIe. "o mRtyu ! purANaLa nAvika ! ghaDI AvI pahoMcI che ! cAlo cAlo, laMgara upADIne ! o mRtyu ke ame A pRthvIthI kaMTALI gayA chIe. cAlo, ApI saDha phelAvIe ! tArI amu ane AkAza zAhI jevA kALAM hoya, toya tuM barAbara jANe che tema amAro aMtara prakAzanAM kiothI bharelAM che. amArA sAMtvana mATe tuM amane haLAhaLa reDI Apa; amArAM magaja AtazathI evAM to baLe che ke ame UMDA akhAtamAM ane-pachI e svarga hoya ke naraka enI zI ciMtA--ajJAtanA UMDANamAM kaMIka navInanI zodhamAM DUbakI mAravAne talasIe chIe,' 'svarga hoya ke naraka enI zI ciMtA'-ene ja zuM ApaNe 'parama suMdaranI tRSNA' kahIzuM ? A te yAtrA ke palAyana ? AnI tulanAe ravIndranI kavitA 'parama suMdara'nI dizAmAM vizvAsa ane saMzayane jhole maDhelA mane hoDI calAvavAnI kavitA che. enI sukAnI 'pura sinI' che. ne 'parama suMdaranI amadUta che te mRtyune pele pArathI', Avela che. adhyApaka jagadIza bhaTTAcArye e videzinIne mRtyu pahelAMnI kavivaranI patnI kAdambarI kahI che, e to spaSTa ja che ke raMgadarzI (romenTika) kavione jema saMdarano pakSapAta hato tema enTI-romAnTika kavione kutsita mATe Asakti hatI. enTI-romAnTika kavione Adhunika kavio jyAre 14ktinA vinaMgavAno dAvo kare che tyAre temano samartha pratipAda karatAM kavivara TAgora kahe che : 'emanI dRSTi bilakula binaMgata che ja nahi, kutsita pratye temane rItasaranI Asakti che, ane vizva pratyeno A uddhata avizvAsa ane niMdAnI dRSTi e paNa Akasmika viplavamAMthI janmelo eka prakArano vyaktigata cittavikAra che.' mAlika : zrI muMbaI jaina yuvaka saMgha - mudraka prakAzaka : nirubahena subodhabhAI zAha prakAzana sthaLa : 385, saradAra vI. pI. roDa, muMbaI-400 004, phona : 3820296. mudrAsthAna : phakharI prinTiMga varksa, 312/A, bhAyakhalA sarvisa InDasTrIyala esTeTa, dAdAjI koMDadeva krosa roDa, bhAyakhalA muMbaI-400 027.
Page #21
--------------------------------------------------------------------------
________________ Regd. With Registrar of Newspapers for India No. R. N. I, 6067/57 0 varSa : (50) + 12 7 aMka: 3 7 tA. 16-3-2001 9 prabhuTTa 000 zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanuM mAsika mukhapatra Licence to post without prepayment No. 271 Regd. No. TECH / 47 - 890 / BI / 2001 jIvana prabuddha jIvana pAkSika 1939thI 1989 : 50 varSa 0 0 0 vArSika lavAjama rUA.100/- . taMtrI : ramaNalAla cI. zAha sva. pU. zrI kahaiyAlAlajI mahArAja sahakuTuMba gayo hato. upAdhyAya zrI kanheyAlAlajI mahArAjanI tabiyata, jyArathI peTanuM oparezana karAvyuM tyArathI naramagarama rahyA karatI hatI. zocAdi mATe naLI mUkI hatI to paNa emanI mAnasika svasthatA ane sphurti sArAM rahetAM hatAM. chellA keTalAka samayathI tabiyatane kAraNe emaNe AbumAM zrI vardhamAna mahAvIra kendramAM sthiravAsa karI lIdho hato. jIvananI uttarAvasthAmAM emanI icchAnusAra emanA anuyoganA cAre vibhAgonA daLadAra graMtho prakAzita thaI gayA hatA. jIvanabhara eka mizananI jema anuyoganuM kAma emaNe upADayuM hatuM. enuM lekhanakArya pUruM thayuM ane enuM prakAzanakArya paNa pUruM thayeluM pote joine saMtoSa pAmI zakayA hatA. 'kamala'nA upanAmathI suprasiddha AgamaratnAka2, anuyogapravartaka, sthAnakavAsI saMpradAyanA sthavira, zrutasevI, jJAnayogI, saraLa svabhAvanA vinamra mahAtmA pa. pU. upAdhyAya zrI kanheyAlAlajI mahArAja, somavAra, poSa vada 8 (gujarAtI mAgasara vada 8) tA. 18mI Disembara 2000nA roja Abu parvata 52, vardhamAna mahAvIra kendramAM 88 varSanI vaye kALadharma pAmyA. emanA kALadharmathI ApaNane eka tejasvI jJAnI mahAtmAnI bhAre khoTa paDI che. pU. kahaiyAlAlajI mahArAjane pahelI vAra maLavAnuM mAre 1982mAM devalAlImAM thayuM hatuM. tyAre temanuM cAturmAsa tyAM hatuM. devalAlImAM thoDA divasanA rokANa daramiyAna emanAM vyAkhyAnomAM huM niyamita jato. emanAM vyAkhyAnomAM mane vadhu rasa eTalA mATe paDelo ke teo dharmopadezanI vAtomAM vacce vacce keTalAka pAribhASika zabdonI vyutpatti samajAvIne te dRSTie paNa arthaprakAza pADatA hatA. keTalIka vyutpatti emanI maulika hatI. keTalIka laukika prakAranI vyutpatti hatI, bhASAvijJAnanI dRSTie je Popular Etymology tarIke oLakhAya che. vyAkhyAna pachI emanI pAse besavAnuM thatuM ane mane Agama sAhityamAM rasa che e jANIne temane bahu AnaMda thayo hato. pachI to emanI sAthe tathA emanA mukhya ziSya zrI vinayamunijI sAthe eka prakAranI AtmIyatA sadhAI gaI. pU. kanheyAlAlajI mahArAje emanuM eka pustaka 'jUnAgamanirdezikA' mane bheTa ApyuM ke jemAM 45 AgamomAMnA pratyeka AgamamAM kayA kayA viSayonI chaNAvaTa karavAmAM AvI che teno kramika nirdeza karavAmAM Avyo che. eka saMdarbha graMtha tarIke te ghaNo mUlyavAna che ane abhyAsIo-saMzodhakone koI eka viSaya vize AgamomAM kyAM kyAM ullekha che te jANavuM hoya to tarata kAma lAge evo sarasa te graMtha che. e cAturmAsa daramiyAna jyAre jyAre devalAlI mAre javAnuM thayuM tyAre huM pU. kanheyAlAlajI mahArAjane vaMdana karavA acUka jato. cAturmAsanA aMte nAsika roDamAM emanA dIkSAparyAyanI suvarNajayaMtI ujavAI tyAre paNa mane AmaMtraNa hatuM ane e sabhAmAM meM prAsaMgika vaktavya paNa ApyuM hatuM. tyAra pachI mahArAjazrIe rAjasthAna bAju vihAra karyo. emanI sAtheno saMparka patra dvArA satata raheto. dareka cAturmAsanI ane utsavonI patrikA AvatI. thoDAM varSa pahelAM mAunTa Abu jyAre javAnuM mAre thayuM hatuM tyAre zrI vardhamAna mahAvI2 kendramAM emane vaMdana karavA paNa huM pa. pU. mahArAjazrInuM have 88muM varSa cAlatuM hatuM. teo vayovRddha ane azakta thayA hatA. tA. 17mI Disembara 2000nA roja AbumAM vijaya muhUrte emaNe mAMgalika saMbhaLAvyuM hatuM. pArzvanAtha bhagavAnanA janmakalyANakanI ujavaNI AvI rahI hatI. paraMtu tyAM to tA. 17mI Disembare bapore savA traNa vAge emanI tabiyata ekadama bagaDI gaI. emanA ziSyo pU. zrI vinayamunijI tathA pU. zrI gautamamunijI pAse ja hatA. pU. zrI muktiprabhAzrIjI vagerene bolAvavAmAM AvyAM. mahArAjazrIne lAgyuM ke potAno aMtasamaya AvI gayo che. eTale tarata emaNe bapore savA traNa vAge saMthAro laI lIdho. emanA aMtima zvAsa cAlu thayA. navakAramaMtra, zaraNAM vagerenI dhUna cAlu thaI. bIje divase tA. 18mI Disembare vahelI savAre poNA cAra vAge, brAhmamuhUrte emaNe deha choDyo. emanA kALadharmanA samAcAra cAre bAju prasarI gayA. emanA aneka bhakto, anuyAyIo Abu AvI pahoMcyA. bIje divase tA. 19mI Disembare, pArzvakalyANakadine bapore emanA mRtadehane 'kamala-kahaiyA vihAra'mAM agnisaMskAra karavAmAM AvyA. te divase sAMje zraddhAMjali sabhAnuM Ayojana paNa thayuM ane emanA puNyAtmAne zraddhAMjali ApavAmAM AvI. A prasaMge ekatra thayelA bhaktoe pU. mahArAjanI smRti mATe tathA jIvadayA mATe lAkho rUpiyAnuM dAna jAhera karyuM. pU. kanheyAlAlajI mahArAja bhagavAna pArzvanAtha kalyANakanI ujavaNI thAya te prasaMge ja kALadharma pAmyA. AthI emanA mukhya ziSya pU. zrI vinayamunijIe jAhera karyuM ke pUjya mahArAjazrInI svargArohaNa tithi dara varSe bhagavAna pArzvanAtha kalyAAkadina sAthe joDI daI poSa vada (gujarAtI mAgazara vada) 8, 9 ane 10nA roja UjavavI ane te
Page #22
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA. 16-3-2001. prabuddha jIvana divase yathAzakti AyaMbila Adi tapazcaryA karavI. kizora kaheyAlAle A rIte badhuM maLIne agiyAra varSa abhyAsa pU. kanDeyAlAlajI mahArAjano janma jesalameramAM vi. saM. 1970nA karyo. tyAra pachI aDhAra varSanI vaye emane vi. saM. 1988mAM vaizAkha caitra suda 9nA roja eTale ke rAmanavamInA parva divase brAhmaNa kuLamAM suda 6nA roja sAMDerAva nagaramAM zrI phatehacaMdajI mahArAjanA haste thayo hato. emanA pitA zrI goviMdasiMhajI mAravADamAM AvelA jasavaMgara dIkSA ApavAmAM AvI hatI. e vakhate marudhara kezarIjI mahArAja, (kenkiMda) rAjyanA purohita hatA. emanI mAtAnuM nAma jamanAdevI hatuM. chaganalAlajI mahArAja, cAMdamalajI mahArAja, zArdUlasiMhajI mahArAja mahArAjazrI jyAre cAra varSanA hatA tyAre e vistAramAM plegano rogacALo vagere moTA moTA saMto upasthita rahyA hatA. phelAyo hato ane emanAM mAtApitA emAM mRtyu pAmyAM hatAM. AthI dIkSAne divase eka ciMtAjanaka ghaTanA banI hatI. sAMDerAva gAmamAM cAra varSanI umare teo anAtha thaI gayA hatA. temanA eka moTA bhAI dIkSAno varaghoDo nIkaLyo hato. hajAro mANasa emAM joDAyA hatA. ane moTI bahena ema traNa jaNA rahyAM hatAM. badhAM nAnI uMmaranAM hatAM. kanDeyAlAlajIne zaNagArIne eka ghoDA para besADavAmAM AvyA hatA. mAtApitAnA avasAna pachI emanA eka saMbaMdhI teone kenkiMda varaghoDAne aMte dIkSAnI vidhi hatI. have banyuM evuM ke je svayaMsevako (dhoDAvaDa) laI AvyA, kAraNa ke vaDIlonI jamInadArI tyAM hatI. A lokone AgaLa AvatA aTakAvavA mATe hAthamAM lAMbuM doraDuM rAkhatA rIte sagAMonAM Azraye teo sAta varSanI uMmara sudhI kenkiMdamAM rahyA. hatA e doraDAmAM ja ghoDAno paga phasAyo. ghoDo bhaDakyo. ane doDato e divasomAM bALaka kayAlAla tejasvI ane cabarAka jautAM gAma bahAra bhAgyo. upara beThelA kayAlAla gabharAyA. emaNe rastAmAM kusumazrIjI nAmanAM eka mahAsatIjIe e vize zrI pUnamacaMdajI khAbiyA AvatA eka jhADanI DALI pakaDI lIdhI ane laTakI paDyA. tyAM to DALa nAmanA zrAvakane bhalAmaNa karI ke bALakane zrI pratApacaMdajI mahArAja tUTI gaI. ghoDo AgaLa doDato nIkaLI gayo. kanDeyAlAlanA hAthapaga pAse laI javAmAM Ave. e pramANe vi. saM. 1978mAM zrI pUnamacaMdajI cholAyA. jAMghamAM eka pAtaLI DALI ghUsI gaI. hAthanI eka AMgaLInuM khAbiyA kaheyAlAlane choTI pAdu nAmanA gAme laI gayA. tyAM sthAnakavAsI hADakuM khasI gayuM. loko doDI AvyA. emane UMcakIne taLAvanA kinAre AcArya svAmIdAsanI paraMparAnA zrI phatehacaMdajI mahArAja tathA muni bhImanAthanA maMdiramAM laI AvyA ane tarata malamapaTTA vaDe sAravAra zrI pratApacaMdajI mahArAja e be gurubaMdhuo birAjamAna hatA. teo karavAmAM AvI. temane maLavA gayA. jaina muni mahArAjane jovAno kanDeyAlAlano A have prazna e Ubho thayo ke kaheyAlAlane dIkSA ApavI ke nahi? pahelo ja prasaMga hato. pratApacaMdajI mahArAjane ATha varSanA A bALaka eka mata evo paDyo ke AvI durghaTanA banI che to muhUrta sAruM nahi mATe pUrvanA koI RNAnubaMdhathI vizeSa lAgaNI thaI. bALakane potAnI hoya. mATe dIkSA na ApavI. bIjo mata evo paDayo ke muhUrta sAruM hatuM pAse rAkhavA ane adhyayana karAvavAnI darakhAsta mUkI. mATe to te jIvathI bacI gayA. nahi to AmAM mota nizcita AvI anAtha bALakanA adhyayana ane nirvAhanI javAbadArIno prazna jo jAya. mATe dIkSAnA samayamAM pheraphAra na karavo. A vivAdamAM dIkSArthInI Ama ukalI jato hoya to te vAta zrI pUnamacaMdajIne tathA anya sagAMone mata paNa levAnuM nakkI thayuM. dIkSArthIe paNa e mATe saMmati ApI. saMmata hatI. bALakane paNa muni mahArAja sAthe rahevAnuM, vihAra karavAnuM chevaTe e pramANe ja nirNaya levAyo ane muhUrta pramANe dIkSA ApavAmAM ane adhyayana karavAnuM gamI gayuM. kanDeyAlAle paha-thAMvalA nAmanA AvI. gAmamAM zikSaNa meLavavAnuM zarU karyuM. zarUAtamAM temane bArAkhaDI zIkhavavAmAM dIkSA mahotsava pachI tyAMthI vihAra karI teo sojata roDa AvyA. AvI. tyAra pachI temane mATe eka paMDitajI rAkhavAmAM AvyA. bihArIlAla dIkSA pachI sAtame divase kanDeyAlAlajIne vaDI dIkSA ApavAmAM AvI. jozI nAmanA e paMDitajIe vyAkaraNa zIkhavavAnuM zarU karyuM. vyAkaraNano zAhapurA pachI pU. zrI kaldayAlAlajI mahArAjazrIe khyAvaramAM paMDita abhyAsa cAlato hato tyAM paMDitajInuM acAnaka avasAna thayuM ane zobhAcaMdra bhArilla pAse abhyAsa karyo hato. te samaye emanI sAthe abhyAsa adhUro rahyo. tyAra pachI guru mahArAja zAhapurA nAmanA gAme madhukaramunijI, puSkaramunijI tathA lAlacaMdajI mahArAja paNa paMDitajI padhAryA. tyAM kizora kayAlAla mATe bIjA eka paMDita zrI harIzacaMdrajIne pAse abhyAsa karatA hatA. A samayagALAmAM temaNe kAvya, vyAkaraNa, rAkhavAmAM AvyA. mahArAjazrIe pAMca varSa zAhapurAmAM rahIne vyAkaraNa sAhityanA graMtho bhaNavA uparAMta tattvArthasUtra, syAdvAdamaMjarI, vagereno sAro abhyAsa karI lIdho. paMDitajIne tyAre mahine cAra rUpiyAno pramANanayatattAloka vagere graMthono abhyAsa karyo hato. abhyAsa pachI pagAra apAto hato ane saMgha enI vyavasthA karato hato. zAhapurAmAM temaNe vyAvaramAM parIkSA ApIne "nyAyatIrthanI DigrI meLavI hatI. tyAre zrAvakonAM savAso ghara hatAM. e divasomAM zAhapurA rAmasnehI teo temAM prathama naMbare pAsa thayA hatA. saMpradAyanuM mukhya kendra hatuM. vaLI tyAM AryasamAjIonAM ghaNAM ghara hatAM. tyAra pachI mahArAjazrIe pAlI nagaramAM paMDita becaradAsa dozI rAmasnehI saMpradAyanA ane AryasamAjanA sAdhusaMnyAsIo zAhapurAmAM pAse bhagavatIsUtra vagere AgamagraMthono TIkA sAthe abhyAsa karyo hato. AvatA ane pravacana ApatA. kizora kanDeyAlAlane tyAM javA AvavAnI evAmAM koI jarmana lekhakanA jaina Agamo vizenA lekhano hiMdI anuvAda chUTa hatI. guru mahArAja zrI pratApacaMdajI tathA emanA gurubaMdhu zrI emanA vAMcavAmAM Avyo. emane thayuM ke jo videzIo ApaNA phatehacaMdajI udAra mananA hatA. brAhmaNa kuLanA kizora kaheyAlAlanuM AgamagraMthomAM ATalo badho rasa letA hoya to ApaNe kema na levo ? mana pharI jAya evI dhAstI teone nahotI. vastutaH phatehacaMdajI mahArAja tyArathI emanI AgamaprIti ekadama vadhI gaI hatI. 28 varSanI uMmarathI pote paNa brAhmaNa kuLanA hatA. eTale teo ja temane badhe javA mATe te 88 varSanI umara sudhI temaNe AgamagraMthonA svAdhyAya ane saMpAdananuM bhalAmaNa karatA ane zikhAmaNa ApatA ke badhAnuM sAMbhaLavuM ane samajavA kArya karyA karyuM che. trIsa varSanI uMmare harapADA nagaramAM emaNe AgamaprayAsa karavo. anuyoganuM kArya upADavuM je jIvanabhara cAlyuM. jarA paNa samaya maLe ke
Page #23
--------------------------------------------------------------------------
________________ to, 16-3-2001 prabuddha jIvana tarata teo koika AgamagraMtha laine vAMcavA besI jatA. koi vAra to pAse paccakhANa lIdhuM. dasa paMdara mAilanA vihAra pachI paNa tarata Agamono svAdhyAya karavA 1979-1980mAM muMbainA be cAturmAsa daramiyAna mahArAjazrIne teo besI jatA, nAdurasta tabiyata hoya to paNa hAthamAM graMtha to hoya che tejasvI sAdhvIjIono paricaya thayo. e be te zrI muktiprabhAzrIjI ja. teo game teTalA thAkelA hoya to paNa divase kadI sUtA nahi ke ane zrI divyaprabhAzrIjI. e baMnene emanA pIeca.DI.nA viSayo-(1) dIvAlane aDhelIne besatA nahi. jaina yoga ane (2) arihaMta-mAM mahArAjazrIe ghaNuM sAruM mArgadarzana dIkSA pachI guru mahArAja zrI pratApacaMdajI mahArAja sAthe teo e ApyuM ane baMnene pIeca.DI.nI DigrI maLI. tyArathI A baMne pradezamAM vihAra karatA rahyA. daramiyAna zrI pratApacaMdajI mahArAjane mahAsatIjIoe potAnI ziSyAo sAthe AbumAM keTalAMka varSa rahIne madanagaMjanA cAturmAsamAM kamaLAno roga thayo. vilAyatI davA levAnI mahArAjazrIne emanA anuyoganA kAryamAM ghaNI madada karI hatI. zrI emaNe nA pADI. roga vadhI gayo ane chevaTe teo kALadharma pAmyA. have muktiprabhAzrIjI to mahArAjazrInA aMtakALa vakhate paNa pAseja hatAM. zrI phatehacaMdajI mahArAja ane kaheyAlAlajI mahArAja ema be rahyA. mahArAjazrIe ghI-tela, sAkara, mIThuM, dvidaLa vagereno tyAga karyo tyArapachI thoDA vakhatamAM zrI phatehacaMdajI mahArAjane patharIno roga hato. mahArAjazrIe ghI khAvAnuM choDI dIdhuM che e vigaI che eTalA thayo. ajameramAM oparezana karAvavuM paDyuM. tyAra pachI prosTeTanI takalIpha mATe ja mAtra nahi, paNa zuddha ghI vize zaMkA jatAM e kAyamanuM choDI thaI. pharI oparezana karAvavuM paDyuM. zarIra nabaLuM paDI gayuM. ethI dIdhuM. e vize emaNe pote ja kahyuM che ke eka vakhata teo AgarAmAM emaNe haramADA nAmanA nAnA thotramAM sthiravAsa karI lIdho. eTale zrI pU. kavi zrI amaramuni sAthe hatA. eka divasa teo rastAmAM jatA hatA kahaiyAlAlajI mahArAjane paNa tyAM ja rahevuM paDyuM. ethI svAdhyAyanI tyAre eka saradArajI eka hRSTapuSTa Dukkarane pakaDIne kheMcI jatA hatA. anukULatA rahI. emanA Agamono abhyAsa vadhato gayo. sAta varSa DukkaranI javAnI marajI nahotI eTale cIsAcIsa karatuM hatuM. mahArAjIzrIe teo tyAM rahyA ane potAnuM adhyayanuM cAlu rAkhyuM. dayAbhAvathI saradArajIne tema na karavA kahyuM ane kAraNa pUchyuM to guru mahArAja zrI phatehacaMdajI mahArAjanA kALadharma pachI zrI saradArajIe kahyuM ke pote Dukkarane mArIne enI carabI kADhavA mAge che. kayAlAlajI mahArAje dilhI tarapha vihAra karyo. tyAM "jainAgama carabInI zI jarUra che evo prazna thatAM saradArajIe kahyuM ke e carabI nirdezikA' graMtha taiyAra karyo. taduparAMta emaNe nizIzabhASya, sthAnAMga, pote ghImAM meLavavA mAge che jethI sArI kamANI thAya. ghImAM carabInI samavAyAMga vagere AgamagraMthonuM kArya karyuM tathA anuyoganA kAryanI vAsa na Ave? evA praznanA javAbamAM saradArajIe kahyuM ke pote emAM vizeSa taiyArI karI. paMDita dalasukhabhAI mAlavaNiyAno emane sArI zuddha ghInuM esensa bheLave che. ema kahI saradArajIe gharamAMthI ghI sahakAra sAMpaDyo hato.tyArapachI temaNe gujarAta, mahArASTra, karNATaka, lAvIne batAvyuM. e sUMghatAM koine ya zaMkA na jAya. mahArAjazrIne lAgyuM AMdhra pradezamAM vihAra karyo. Ama rAjasthAnanI bahAra vihAramAM ghaNAM ke AvuM carabIvALuM ghI to keTalAye gharomAM pahoMcI jatuM haze. kadAca varSo nIkaLI gayAM. potAnA khAvAmAM paNa AvI jAya. tarata ja emaNe saMkalpa karyo ke mahArAjazrInA mukhya ziSya zrI vinayamunijI (vAgIza) vi. saM. havethI ghI ke ghIvALI vAnagI vagere na khAvAM, na vahoravAM. " 2025mAM emanI pAse dIkSA lIdhI tyArathI jIvananA aMta sudhI emanI mahArAjazrI jivArasa para saMyama meLavavA, rasatyAga karavA icchatA ka sAthe rahyA. emaNe mahArAjazrInI anupama vaiyAvacca karI che ane hatA. eka vakhata emanA vAMcavAmAM AvyuM ke auraMgajebe zAhajahAMne lekhanakAryamAM paNa sahAya karI che. A prazna karyo ke "badhAM anAjamAM zreSTha kayuM?' zAhajahAMe kahyuM ke 'caNA, dakSiNa bhAratanA vihAra daramiyAna mahArAjazrIne AMtaraDAno roga kAraNa ke te sauthI vadhu svAdiSTa che, emAMthI mIThAIo paNa bane ane thayo. pIDA ghaNI vadhI gaI. oparezana sivAya bIjo koI rasto namakIna vastuo paNa bane. ghoDAne paNa cA bahu bhAve ane kAgaDAnahoto. be oparezana haidrAbAdamAM thayA, paNa maryuM nahi, tabiyata kabUtarane paNa bahu bhAve.' e vAMcIne mahArAjazrIne thayuM ke svAda upara ekadama gaMbhIra banI gaI. eTale emane vimAnamAM muMbaI lAvavAmAM jo saMyama meLavavo hoya to caNAno tyAga karavo joie. A rIte AvyA ane jaina klinikamAM oparezana karavAmAM AvyuM. oparezanathI emaNo caNA ke enI vAnagIono tyAga karyo. emane sAruM thaI gayuM, paNa zaucAdi mATe naLI mUkavI paDI ane tabiyata tyArapachI mahArAjazrIe dUdha ane dahIM, khAMDa ane mIThuM paNa saMbhALavAnI jarUra paDI. emaNo varSo sudhI cIvaTapUrvaka potAnI tabiyata choDavAM. tela choDyuM. dvidaLa choDavAM. bAphelA zAkabhAjI letA. AyaMbila sAcavI. eTale to teo 88 varSanI umara sudhI pahoMcI zakyA. jevuM khAtA. uNodarI karatA. madhyAhna pachI, bAra vAgyA pachI eka mahArAjazrImAM laghutAno ane vinamratAno guNa ghaNo moTo hato. vAra AhAra letA. sAMje ghaNuMkharuM AhAra letA nahi. A rIte emaNe muMbaimAM jena klinikamAM oparezana karAvavA mATe teo kAMdAvADInA jIvanaparyaMta rasatyAganI tapazcaryA karI hatI. upAzraye rahyA hatA. te vakhate tyAM dhanyamuni, kevaLadAsamuni vagere muMbaImAM oparezana pachI mahArAjazrIe 198ramAM devalAlImAM cAturmAsa birAjamAna hatA. teo kaheyAlAlajI mahArAja karatAM uMmaramAM, karyuM. tyAM emanI tabiyata sArI rahI. emanI preraNAthI vRddha sAdhudIkSAparyAyamAM, jJAnasAdhanAmAM nAnA hatA. to paNa oparezana vakhate sAdhvIonA sthiravAsa mATe 'vardhamAna mahAvIra sevA kendranI sthApanA temaNe kevaLadAsajI mahArAjane kahyuM ke mane sAgArI saMthArAnAM paccakhANA karavAmAM AvI jeno lAbha ghaNAM sAdhusAdhvIo A ja divasa sudhI letAM Apo'. ethI kevaLadAsajI mahArAjane Azcarya thayuM. emaNe kahyuM 'tame rahyAM che. devalAlI pachI mahArAjazrIe rAjasthAnamAM vihAra-cAturmAsa jJAnI cho. moTA cho. jAte ja paccakhANa laI zako ema cho.' to paNa jude jude sthaLe karyA, paraMtu vizeSa sthiratA to emanI preraNAthI sthapAyelI pU. kahaiyAlAlajI mahArAje Agraha rAkhyo ane zrI kevaLadAsajI mahArAja saMsthA "dhI vardhamAna maDhAvIra kendramAM ja jIvananA aMta sudhI rahI hatI.
Page #24
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabuddha jIvana tA. 16-3-2001 pU. mahArAjazrI mitabhASI hatA ane dara maMgaLavAre mauna pALatA. allA ane rAmane UThatAMnI sAthe yAda karo. moTara eTale mo+Ta+ra emane vaMdana karavA dUra dUrathI AvelA mANaso nirAza na thAya eTale arthAt mohathI TaLatA raho. pratyeka cAturmAsa agAu patrikA bahAra pADIne teo jaNAvI detA ke mahArAjazrInuM moTAmAM moTuM smAraka te emanI preraNAthI sthapAyelI potAne maMgaLavAre mauna hoya che mATe e divase bolaze nahi. vaLI saMsthA "Agama anuyoga TrasTa' dvArA prakAzita thayelA cha hajArathI vadhu rojeroja keTalA vAgyAthI keTalA vAgyA sudhI teo bhaktone maLaze te pAnAMnA emanA daLadAra anuyoga graMtho che. abhyAsIone te aneka paNa patrikAmAM jaNAvI detA. AthI bhaktone anukULatA rahetI ane rIte upayogI thAya ema che. dravyAnuyoga, gaNitAnuyoga, caraNAnuyoga mahArAjazrI pote paNa potAnA samayamAM niyamita svAdhyAya karI zakatA. ane dharmakathAnuyoga ema cAra anuyogamAM AgamasAhityanuM vargIkaraNa, AthI ja AgamagraMthonA saMzodhana-saMpAdananuM ane cAre anuyoganuM hajAro hiMdI anuvAda sAthe emaNe karyuM che. e mATe mAtra jaina samAja ja nahi, pAnAnuM lekhana ane hiMdI anuvAdanuM kArya teo karI zakyA hatA. tamAma sAhityarasika varga haMmezAM emano RNI raheze. mahArAjazrI sthAnakavAsI saMpradAyanA hatA. e saMpradAya pratye emanI ' 5. pU. zrInahaiyAlAlajI mahArAja (kamalamuni)nA svargavAsathI ApaNane niSThA pUrepUrI hatI, paraMtu pU. devendramuni zAstrIe lakhyuM che te pramANe eka bahuzruta jJAnI mahAtmAnI bhAre khoTa paDI che. kaheyAlAlajI mahArAja anya jaina saMpradAyanI ke anya dharmanI TIkA ke emanA divyAtmAne koTi koTi vaMdana ! niMdA jarA paNa karatA nahi. vAdavivAdamAM ke bIjAne khoTA TharAvavAmAM 1 ramaNalAla cI. zAha emane rasa nahoto. teo udAra matanA hatA ane kahetA ke satya haMmezAM saMpradAyAtIta hoya che. teo AgamasAhityanA prakhara abhyAsI saMghanA navAM prakAzano hatA ethI ja batrIsa Agamane na vaLagI rahetAM pistAlIsa Agamano saMgha taraphathI tAjetaramAM nIcenAM pustako prakAzita karavAmAM emaNe abhyAsa karyo hato. pU. devendramuni zAstrIe 'Agama eka AvyAM che ? anuzIlana'mAM mAtra batrIsa AgamanI vicAraNA na karatAM pistAlIsa kiMmata AgamanI vicAraNA karI che, tevI ja rIte pU. kaheyAlAlajI mahArAje [(1) jaina dharmanAM svAdhyAya-sumana jenAgama nirdezikAmAM pistAlIsa AgamonA viSayo lIdhA che. | DaoN. bipinacaMdra hIrAlAla kApaDiyAno lekha saMgraha 1oo/cAra anuyoga graMthomAM paNa emanI bhAvanA 45 Agamo levAnI T(2) jinatattva bhAga 5 (bIjI AvRtti) hatI ane e rIte ja taiyArI thaI hatI paraMtu sAMpradAyika bhAvanAvALA | le. DaoN. ramaNalAla cI. zAha 50/keTalAka zrAvakonA Agrahane lIdhe 32 AgamanA viSayo emane rAkhavA paDyA ema zrI vinayamunie dravyAnuyoganI prastAvanAmAM nirdeza karyo prabuddha jIvana pU. kahaiyAlAlajI mahArAja potAnA saMpradAyanI sAmAcArInuM barAbara (rajIsTrezana opha nyujha peparsa rulsa 1956 anvaye) niSThAthI pAlana karatA, paraMtu emanI pAse aitihAsika udAra daSTi (phorma naM. 4) hatI. eTale ja bIjAnI sAmAcArInI teo kyAreya TIkA karatA nahi. | 'prabuddha jIvana' saMbaMdhamAM nIcenI vigato pragaTa karavAmAM Ave che. ke te khoTI che evuM kahetA nahi. devalAlImAM eka vakhata huM emanI 1. prasiddhinuM sthaLa : rasadhArA ko. o. hA. sosAyaTI, 358, pAse beTho hato tyAre eka bhAI vaMdana karavA AvyA. thoDI vAre emaNe saradAra vI. pI. roDa, muMbaI-400 004, sIdho bedhaDaka prazna karyo, "mahArAjazrI, Apa mUrtipUjAmAM mAno cho ke 2. prasiddhino krama : dara mahinAnI 16mI tArIkhe nahi?' tyAre mahArAjazrIe saumyatAthI uttara Apyo ke "juo bhAI, ] 3. mudrakanuM nAma : zrImatI nirubahena subodhabhAI zAha meM sthAnakavAsI saMpradAyamAM dIkSA lIdhI che. mAro veza sthAnakavAsI kayA dezanA : bhAratIya sAdhuno che. mAre mArA vezanI maryAdA che. eTale A viSayamAM huM tamArI | saranAmuM : rasadhArA ko. o. hA. sosAyaTI, 358, sAthe kaMI carcA karI zakIza nahi'. emano e uttara bahu vyavasthita saradAra vI. pI. roDa, muMbaI-400 004. ane yogya hato. 4. taMtranuM nAma : DaoN. ramaNalAla cI. zAha pU. kayAlAlajI mahArAja saMskRta, prAkRta uparAMta aMgrejI zabdonI kayA dezanA : bhAratIya vyutpatti potAnI maulika dRSTithI karI batAvatA. emanI zabdonI jANakArI saranAmuM : rasadhArA ko. o. hA. sosAyaTI, 358, tathA emanI bahuzrutatA emAM jovA maLatI. temaNe aneka zabdonA artha saradAra vI. pI. roDa, muMbaI-400 004. potAnI rIte ghaTAvyA che. emAMthI udAharaNa tarIke thoDAka joie: | pa. mAlikanuM nAma : zrI muMbaI jaina yuvaka saMgha roga eTale roga arthAt rotAM rotAM je gati karAve athavA rotAM ane saranAmuM rasadhArA ko. o. hA. sosAyaTI, 358, rotAM jenI gati thAya che. guru eTale gu+ru arthAt gu eTale aMdhakAra saradAra vI. pI. roDa, muMbaI-400 004. (ajJAnarUpI) 2 eTale dUra karanAra, athavA gu eTale guNo ane 2 huM ramaNalAla cI. zAha AthI jAhera karuM chuM ke upara ApelI eTale ruci dharAvanAra. mokSa eTale mo+kSa arthAt mohano kSaya karanAra. vigato mArI jANa ane mAnyatA mujaba barAbara che. kSamA eTale kSamA arthAtu kSaya (karmakSaya)no mArga. sudhA eTale sudhA tA. 1-2-2001 ramaNalAla cI. zAha arthAta sArI dhAraNA. aMgrejI zabda elArmano artha teo karatA ke 1
Page #25
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA. 16-3-2001 prabuddha jIvana 'dravya-guNa-paryAyano rAsa' aMtargata nayavicAraNA 1 Do. jitendra bI. zAha dravya-guru-paryAyano rAsa' nAmaka kRtinA kartA nyAyAcArya, yazovijayajInI vANImAM kyAMya nayanI UNapa jovA maLatI nathI. tethI nyAyavizArada upAdhyAya zrI yazovijayajI che. AjathI 300 varSa pUrve temanA graMthomAM yatra tatra namonI carcA jovA maLe temAM koI navInatA na temano janma gujarAtamAM mahesANA jillAmAM Avela kanoDA gAmamAM gaNAya. upA. yazovijayajIe dravyAdi padArthonI carcAnI sAthe sAthe thayo hato. temanI smaraNazakti tIvra hatI. bAlyAvasthAmAM jaina dIkSA prastuta kRtimAM zvetAmbara paraMparA ane digambara paraMparA sammata * grahaNa karI AtmakalyANanI sAdhanA AdarI hatI. temanI tIvra jayasiddhAntanI tulanA karI che. smaraNazaktithI AkarSita thayela amadAvAdanA zreSThI dhanajI sUrAe guru sAmAnya rIte to zvetAmbara paraMparA ane digambara paraMparA sammata nayavijayajIne vinaMtI karIne yazovijayajIne abhyAsArthe vArANasI mokalyA nayasiddhAntamAM vizeSa koI ja bheda nathI. tema chatAM jaina darzananI hatA. zrI yazovijayajIe kAzI-AgrA jaI nabanyAya jevA jaTila prAcIna pracalita paraMparAthI bhinna evI eka paraMparAno ullekha devasena viSayane hastagata karyo hato. temanI prajJA sarvazAstrapAragAmI ane kRta nayacakramAM jovA maLe che. devasenAcArya kata nayacakramAM varNita nayonuM tArkikatA akATya hatI. sarvataMtra-svataMtra upAdhyAya zrI yazovijayajIe prastuta graMthamAM samavataraNa karI samAlocanA karI che. A aMge carcA aneka dArzanika graMtho ane uttama AdhyAtmika graMthonI racanA karI che. karatA pUrve ApaNe naya vize sAmAnya carcA karIzuM. jaina darzananAM tattvone navanyAyanI zailImAM DhALavAnI pahela karanAra teo nayonI saMkhyA :prathama jaina vidvAna hatA. temaNe kaThina zAstragraMthonI racanA karI che tevI jaina darzanamAM nayonI sAta saMkhyA prasiddha che. anuyogadvAra nAmaka ja rIte sAmAnya janane samaja paDe tevI gujarAtI bhASAmAM saraLa graMthonI AgamagraMthamAM paNa sAta mULa nayonI vAta karavAmAM AvI che. 'sara mUla racanA paNa karI che. aneka viSayomAM temanI prajJA sahaja rIte ja navA putratA' sAta mULa nayo jaNAvyA che. arthAt naigama, saMgraha, vyavahAra, viharatI hatI tethI temane kurcAlazArada, laghuharibhadra ane zrutakevalI RjusUtra, zabda, samabhirUDha, evaMbhUta e sAta mULa nAyo che. tadanusAra jevA upanAmothI biradAvavAmAM AvyA che. temaNe saMskRta, prAkRta ane Avazyaka niryukti vagere graMthomAM paNa sAta nayonI ja carcA karavAmAM gujarAtI bhASAmAM aneka kRtionI racanA karI che. temAMnI eka kRti AvI che. vAcaka umAsvAti pUrve Avazyaka niryukti-cUrNie pAMca mULa 'dravya-guNa-paryAyano rAsa' che. nayonI eka paraMparA noMdhI che. vAcaka varSa umAsvAti paNa pAMca mULa dravya-guNA-paryAyano rAsa gujarAtI bhASAmAM racAyela kRti che. tenA nayo gaNAve che. umAsvAtinA mate zabda, samabhirUDha ane evaMbhUta *upara svopa Tabo (stabaka)nI racanA paNa karavAmAM AvI che. te kALe nayo zabdanayamAM ja samAviSTa thAya che. AcArya siddhasena divAkara gujarAtI bhASAmAM racAyela dArzanika sAhityamAM A eka mAtra kRti nayonA cha bheda darzAve che. temanA mate naigama nayano samAveza saMgrahanaya hovAno saMbhava che. A graMthamAM jaina darzananA dravya-guNa-paryAya jevA ane vyavahAranayamAM thaI jato hovAthI tene bhinna naya svIkAravo ucita atyaMta jaTila tattvone gujarAtI bhASAmAM, sAmAnya janane samaja paDe nathI. yazovijayajI paNa mULa sAta nayonI pracalita paraMparAno svIkAra tevI saraLa zailImAM, rajU karavAmAM Avela che. mULa saMskRta ke prAkRta kare che, ane AdezAntare pAMca nayono ullekha kare che. A aMge teo bhASAmAM racAyela graMthonI gujarAtI bhASAmAM racAyela TIkAo ke bhAvAnuvAda tattvArthasUtrano havAlo ApatA jaNAve che ke jevA aneka graMtho jovA maLe che, paraMtu mULa gujarAtI bhASAmAM racAyela 'tattvArathi natha sAta chaiMjI, AdezAMtara paMca, (117) hoya ane tenA AdhAre saMskRta bhASAmAM racAyela graMtho atyalpa saMkhyAmAM stabaka :- tattvArthasUtrai 7 naya kahiyA chaI, anai AdezAMtara jovA maLe che. dravya-guNA-paryAyano rAsa temAMno eka graMtha che. A kahetAM matAMtara tehathI-5 naya kahiyA chaiM. 'tamUna nayA:, pacca graMthanA AdhAre bhojasAgare 'dravyAnuyogatakaNA' nAmanA graMthanI racanA ityApadezAntaram e sUtrai sAMprata samabhirUDha, evaMbhUta e-3 naiM . karI che. Ama A eka atyaMta mahattvapUrNa kRti che. " zabda eka nAmahaM saMgrahii, tivArai-prathama cAra sAthi kahiche' A graMthamAM dravya, guNa ane paryAyanI carcA karatAM upAdhyAya zrI A uparAMta eka eka nayanA 100-100 bhedono ullekha Avazyaka yazovijayajIe 58 jeTalA judA judA graMthonA sAkSIpATho rajU karyA che. niryuktimAM prApta thAya che. teno samAveza karatAM 700 ke 500 bhedo 33 judA judA matonI carcA karI che' graMthanAM nAma pramANo ja A graMthano paNa saMbhave. jo ke AvA bhedono vigate ke nAmollekha mAtranI gaNatarI mukhya viSaya dravya, guNa ane paryAyanI vizada samaja ApavAno hovA paNa kyAMya jovA ke jANavA maLatI nathI. tethI hAla to mAtra ema ja chatAM AnuSaMgika viSaya svarUpe DhALa-pAMca, cha, sAta, ane AThamAM mAnavuM rahyuM ke pUrve AvA prakAranI paNa bheda-prabhedanI paraMparA haze. nayonuM vistArapUrvaka varNana karyuM che. nayavAda e jaina darzananI bhAratIya zvetAmbara paraMparAmAM A. mallavAdIe dvAdAra nayacakramAM vidhi, niSedha, darzana zAstrane viziSTa dena che. nayanA AdhAre ja anekAntavAdane ubhaya AdinA saMyogathI 12 nayanI vigate carcA karI che. jaina darzanamAM samajavAnuM saraLa bane che. AthI kahyuM paNa che "yamUlo ane yaMtI' arthAt A prakAranI bhedonI carcA mAtra A graMthamAM ja jovA maLe che. anekAntanuM mULa naya che. vizeSAvazyaka bhASyamAM jinabhadragaNi kahe che digambara paraMparAmAM paNa mukhyatve sAta nayonI paraMparA ja pracalita ke jaina darzanamAM to koipaNa kathana naya rahita nathI arthAt je je kahyuM che. paraMtu devasena nayacakramAM eka judI ja rIte nayonA bhedono ullekha che te badhuM sApekSa che. zrI yazovijayajI nayavAdanA pAragAmI vidvAna kare che. temane mate nava nayo che. ane traNa upanayo che. adhyAtma mArge hatA. temanI vANI, zAstro ane graMtho nayathI bharelAM che. temanI vANI to be ja naya nilaya ane vyavahAra evA bhedo saMbhave che. nayonI sAthe 'vize kahevAyuM che ke vANI vAcaka jasa taNI koI naye na adhUrI re', upanayono ullekha AcArya samantabhadra sarvaprathama AptamImAMsAnI 107mI
Page #26
--------------------------------------------------------------------------
________________ 6 prabuddha jIvana tA. 16-3-2001 e dravya. 9, parajAtigrAhaka dravyA. naya:- jemake paradravya, parakSetra AdinI apekSAe e dravya nathI. athavA suvarNa rajata nathI; rajata dravye, rajata kSetre, rajata kALe ke rajata bhAve suvarNa rajata nathI. koi kALe, koI kSetre, koI dravya, koI bhAve suvarNa rajata nathI. athavA AtmA dravya (jIva) pudgaLa dravya (ajIva) nathI, cetana dravya jaDa dravya nathI. jaDanA dravyathI, ke jaDanA kSetrathI, ke jaDanA kALathI ke DanA bhAvathI cetana jaDa nathI. sarva kALe, sarva kSetre, sarvabhAve, sarvatI caitana te cetana ja che; acetana nathI, jaDa nathI. temaja jaDa te cetana nathI. baMne pragaTa bhinna che. baMne potapotAnA bhAve sthita che. jaDamAM cetana nathI bhaLI jatuM; cetanamAM jaDa nathI bhaLI jatuM. ekano svabhAva bIjAmAM na Ave, ane bIjAno pahelAmAM na Ave. dareka dravya niranirALA potapotAnA svabhAve sthita che. ityAdi. kArikAmAM karyo che. akalaMke temanI aSTazatImAM saMgraha Adine naya ane tenI zAkhA-prazAkhAo, bheda-prabhedone upanaya kahyA che. paraMtu upanayonA bhedonI koI carcA karI nathI. paraMtu devasenAcArye nayacakramAM nayonI nikaTavartIne upanaya kahyA che. tenA traNa bheda pADavA che. upanayanA traNa bhedanI carcA yA upanayonI carcA amRtacaMdranA graMthomAM pachA nathI. devacaMdra ane amRtacaMdra lagabhaga samakAlIna hatA. te pUrve upanayanI carcA nathI. paraMtu jayarsane TIkAomAM upanayonI carcA karela che. nayonI saMkhyA vizenI ukta sAmAnya carcAne AdhAre ApaNe e niSkarSa upara AvI zakIe ke mULa AgAmika paraMparA mujaba nayanI saMkhyA sAta hatI. tyArabAda nayanI sAthe upanayono ullekha jovA maLe che. paNa nayanI saMkhyA nava ane upanayonI saMkhyA 3 ema alaga bhedonI gaNAtarI mAtra devasena kRta nayacakramAM ja jovA maLe che. AnA koI prAcIna sAhityika ullekho prApta thatA na hovAthI A paraMparAne prAcIna paraMparA mAnI na zakAya. paraMtu devasena AcArye ja te navI UbhI karelI jaNAya che. upA. yazovijayajIe devasena kRta nava-naya tathA traNa upanayanI paraMparAne vizada rIte varNavI che ane tyArabAda tenI samAlocanA karI che. mULa saMskRta bhASAmAM racAyela nayacakra aparanAma AlApapatinAM sUtrone gujarAtI bhASAnA chaMdomAM suMdara rIte laI tenuM vivecana DhALa-5, 6, 7, 8mAM karela che. te nIce mujaba che. nayanI vyAkhyA : pratyakSAdi pramANathI nizcita karela anaMta dharmAtmaka vastunA nizcita karela aMza ke aMzone je grahaNa kare ane bAkInA aMzo aMge udAsIna rahe arthAt bAkInA aMzono niSedha na kare te naya che. ane bAkInA aMzono niSedha kare te durnaya che. 2. paryAyArthika nayanA cha bheda : 1. anAdi nitya paryAyArthika naya athavA anAMghanaMta paryAyArthika nama: jemake-pudagala paryAya nitya che. meru Adi, (prAya, e girizAzvato, athavA zAzvatI nija pratimA.) meru e pudgalano paryAya che. 2. sAdi nitya athavA sAdi anaMta paryA. naya:- jemake-siddha paryAya (kemake siddha e jIvano paryAya che.) nitya che. 3. (sattA gauNa karI) utpAda, vyaya grAhaka svabhAvavALo nitya azuddha paryA. naya:- jemake, paryAyo kSo kSaNe palaTe che. 4. sattA sApekSa nitya azuddha paryAya. naya:- jemake eka nayanA be prakAra : 1. nizcaya naya, dravyArthika. 2. vyavahAra naya, samaye traNa rUpavALo te paryAya. arthAt pUrve paryAyano nAza, uttara paryAyArthika, nayanA nava prakAra : 1. dravyArthika naya, 2. paryAyArthika naya, 3. negama naya, 4. saMgraha naya, 5. vyavahAra naya, 6. RjusUtra naya, 7. zabda naya, 8. samabhirUDha naya, 9. ervabhUta naya. paryAyano utpAda ane dravyo dhrauvya. 5. karmopAdhi nirapekSa nitya zuddha paryA. naya:- jemake-siddhanA paryAya jevA saMsArInA paryAya (jJAnAdi) ddha che. 6. kanaipAdhi sApekSa nitya azuddha paryA. natha: jemake-(saMsArI) jIvo upaje che ane mare che. upanaya eTale naya samIpa te upanaya; athavA nayanuM eka aMga grahaNa karI, aneka vikalpe karI kathana te upanaya. tenA traNa prakAra : 1. sabUta vyavahAra na, 2. asadabhUta vyavahAra natha, 3. upacarita asadbhUta vyavahAra naya. 6 dravyArthika nayanA deza bheda : paryAyArthikanA 6 bheda : 1. dravyArthika nayanA deza bheda : 1. karmopAdhi nirapA zuddha dravvArSika naya :- jemake saMsArI siddha jevo ja zuddhAtmA che. sarva jIva che siddha sA.' 2. utpAda, vyayane goNa karI kevaLa) sattAgrAhaka zudgha dravyA. naya:-yathA-dravya nitya che, jIva nitya che, paramANu nitya che. 3. bheda kalpanA nirapekSa zuddha dravyA. naya:-jemake, nija guNa paryAyathI dravya abhinna che. 4. karmopAdhi sApekSa azuddha vyA, nAH- jemake, krodhAdi karma ja nAva AtmA. 5. utpAda vyaya sApekSa azuddha dravyA. naya:- jemake eka ja samaye utpAda, vyaya, dhrauvya yukta te dravya. 6. bheda kalpanA sApekSa azuddha dravyA. naya:jemake, AtmAnA darzana, bAda guNo. zAna ane darzanAdi pote ja AtmA che, chatAM bheda kalpanA karI 'nA' vaDe judA pADavA. 7, anvaya dravyA. naya:- jemake, guNa-paryAya yukta te dravya. 8. svajAtigrAhaka athavA svadravyAdigrAhaka athavA svadravya, svakSetra, svakALa ane svabhAvagrAhaka dravyA. naya:- jemake-svadravya, svakSetra AdinI apekSAe 10. paramagrAhaka dravyA. naya athavA pAriAmika bhAva grAhaka dravyA. naya:- jemake-jJAnasvarUpa e AtmA. ahIMyAM ghaNA svabhAvamAMthI jJAna e parama svabhAva gayo. 3. naigama nayanA traNa bheda : 1. bhUta nagama (2) bhAva naMgama, (3) vartamAna nAma. temAM (12). bhUtane vize vartamAnanuM AropavuM e bhUta nagama. jemake Aja divALIne divase zrI vardhamAnavAmI mokSe padhAryA. (jo ke temane thaI gayA seMkaDo varasa thaI gayAM) 2. bhAvina vize bhUtanuM AropaNa e bhAvi nAma:- jemake-je jIvavAnuM che te thayuM gAvuM. arhatu te siddha, samakitI te mukta. AmAM ahaMtu e dehadhArI rUpe che, siddha thayA nathI; paNa ahetuM hovAthI dehamukta thaye niyamA siddha thaze; e nizcayane laI siddha thavA rUpa bhAvinuM siddha thayA rUpe AropaNa karyuM. temaja samakitI niyamo mukta thAya; hajI mukta thayela nathI, chatAM nizcayane laI mukta thavA rUpa bhAvinuM samakitIne vize AropaNa karyuM, ityAdi 3. karavA mAMDelI vastu thaI che, nathI thaI ane kahevuM ke thAya che. athavA thAya che ane kahevuM ke thaI te vartamAna naigama. jemake, cokhA DilImAM pAvA thI, raMdhApA nathI ane kahevuM ke raMdhAya che. athavA 'kaDemANe karDa' thAya che te thayuM. 4. saMgraha nayanA be bheda : 1. sAmAnya saMgraha :- jemake, dravyamAtra paraspara avirodhI che. 5. vyavahAra nayanA be bheda :- 42
Page #27
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA. 16-3-2001 Lprabuddha jIvana 1. sAmAnya saMgraha bhedaka vya :- jemake, dravya be : jIva ane jina-saMsArI prANio, siddha samovaDi gaNiAI re, sahajabhAva Agali ajIva. 2. vizeSa saMgraha bhedaka vya. - jemake, jIva be prakAranA : karI, bhava paryAya na gaNiI re. 64. siddha ane saMsArI. ' arthAtu saMsAranA bhava paryAyanI vivakSA na karI mAtra sahaja bhAvane " 6. RjusUtra nayanA be bheda : pradhAnarUpe gaNIe to badhA ja saMsArI jIvo siddha samAna che. AvA 1. sUkSma jusUtra : jemake, eka samaya ja jenI sthiti che te paryAya. bhAvane akarmopAdhi zuddha dravyArthika naya nAma ApavAmAM AvyuM che. , 2. sthULa 2 jusUtra : jemake, manuSyAdi paryAya AyukALa pramANa. vaLI devasena naya-cakramAM bIjo bheda jaNAvatA kahe che ke 7. zabda nayano eka bheda :- jemake, dArA, bhAryA, kalatra, athavA snAyatvenI sattA prAhif: zuddha zvyArthize, thathA dravya trim II jala, Apa:. utpAda ane vyayane gauNa karI sattA grAhaka zuddha dravyArthika naya-jema 8. samabhirUDha nayano eka bheda :- jemake, gAya e pazu che. ke dravya nitya che. A vAtane yazovijayajIe gujarAtI bhASAmAM suMdara ' 9. evaMbhUta nayano eka bheda - jemake, iMde te indra rIte avatarita karI che. Ama nayanA aThThAvIsa bheda thayA : dravyArthikanA 10, paryAyArthikanA utpAda vyaya gauNatA, sattA mukhya ja bIjaI re, 6, nagamanA 3, saMgrahanA 2, vyavahAranA 2, 2jusUtranA 2, zabdano bheda zuddha dravyArthi, dravya nitya jima lIjaI re-65 1, samabhirUDhano 1, evaMbhUtano 1,-kula 28. stabakamAM devasana kRta paMktinuM ja uddharaNa ApyuM che ke satpAtraya upanaya traNa ke tenA bheda pratibheda : gautvena sattA prAda: zuddha vyArthi: dravya nitya che. mAtra paryAyo palaTAya - 1. sadbhuta vyavahAra upanaya, te be prakAre : che. dravya to traNeya kALamAM avicala rahe che. pudgalAdi dravyanI sattA 1. zuddha sadbhUta vya. upanaya:- jemake, zuddhaguNA-zuddha guNI ane kadApi calita thatI nathI.Ama pUrve jaNAvela nayanA pratyeka bhedane suMdara zuddha paryAya-zuddha paryAyInA bhedanuM kahevuM te (siddha paryAya siddhajIva). 2. rIte sahaja zailImAM rajU karavAmAM Avela che. azuddha sadbhUta tha upanaya: jemake azuddha guphA, azuddha guNI ane AThamI DhALamAM zrI yazovijayajI jaNAve che ke naya ane upanayanA azuddha paryAya-azuddha paryAyInA bhedanuM kahevuM che. manuSya paryAya saMsArI bheda devasene nayacakramAM jaNAvela che. paraMtu temaNe jaNAvela paraMparAmAM jIva.) darzAvela bheda sAthe zvetAmbarono koI moTo viSaya-bheda nathI. tema chatAM, 2. asabhUta vyavahAra upanaya te traNa prakAre : UlaTI paribhASA dekhI kheda thAya che. stabakamAM A ja vAtane darzAvatA 1. svajAti asaddabhUta vya: jemake, paramANu bahupadezI. 2. vijAti eka subhASita prayukta karela che. asaddabhUta vya: jemake, matijJAna mUrti che, kemake mUrta dravyathI upajeluM che. vapina parvata hani: pavachIyA vati sAme lAm jJAna amUrta che, chatAM matijJAnane mUrta gaNyuM. kemake vijAti evAM mUrva masamo tu tu tathafpa vidyate ceta: . pudgalathI UpasyuM che. 3. svajAti vijAti asabhUta vya: jemake, arthAt parAI drAkSa khAtA gadheDAthI kAMI vizeSa hAni thatI nathI jJAnano viSaya hovAthI joya evA jIva ane ajIvane viSe jJAnanuM kathana chatAM paNa asaMgata paristhiti jovAthI manane kheda to thAya ja che. tevI rIte ahIM paNa UlaTI paribhASA joIne manane kheda utpanna thAya che. . 3. upacarita asaddabhUta vya. upanaya. traNa prakAre : viparIta paribhASA mATe zAstrapATho ApatA jaNAve che ke tattvArthapramukha 1. svajAti upacarita asadbhuta vya. - jemake, mArAM strI, putrAdi graMthomAM to sAta athavA pAMca bhedanI ja vAta karI che. arthAt (sajIva) 2.vijAti upacarita asad. . : jemake mArAM hATa, havelI, AgamapramANane AdhAre paNa sAta ja naya ghaTe che. tenA badale te ja ghara, vastrAdi (nirjIva) 2. svajAti vijAti upacarita asad. vya. sAta nayomAM AMtarabhAvita evA dravyArthika ane paryAyArthika nayone judA jemake, mArAM deza, rAjya, prajA, dhaNa, durgAdi (sajIva, nirjIva). tAravI teno yoga karI sAta nayonI jagyAe nava niyonI prarUpaNA karI . Ama upanayanA ATha bheda thayA, ane nayanA pUrve jaNAvela aThThAvIsa che, tevo prapaMca zA mATe ? bheda gaNAtAM kula chatrIza bheda thAya. - A. devasena dravyArthika naya ane paryAyArthika nayane sAta nayothI | devasenAcArge nayacakramAM uparokta bheda-prabheda karI tenI saMkSepamAM alaga mAnI sAtane badale nava naya jaNAve che. temanI samakSa upA. udAharaNa sahita carcA karI che. te ja bAbatonI rAsamAM gujarAtI yazovijaya eka navI ja Apatti upasthita karatAM kahe che ke jema tame bhASAmAM DhALomAM tathA stabakamAM suMdara rajuAta karavAmAM AvI che. dravyArthika ane paryAyArthikane alaga naya gaNo cho tevI ja rIte tulanAtmaka dRSTie A. devasena kRta mULa saMskRta paMkti ane upA. tattvArthAdhigama sUtramAM arpita ane anarpita evA be bheda pADavAmAM yazovijaya kRta gujarAtI kaDIo ane stabakano ahIM ullekha karavAmAM AvyA che tene paNa alaga naya gaNAvI nava nayane badale 11 naya kema AvI rahyo che. nathI gaNAvatA ? * devasena nayacakramAM jaNAve che ke-pAdhinirapekSa: zukavyArthio yathA A praznanA javAbamAM koI ema jaNAve ke arpita ane anarpita jIva: siddhasadak zuddhAtmA / / pR. 214 evA bhedanI alaga gaNatarI karavI jarUrI nathI kAraNa ke arpita kapAdhi nirapekSa-karmonI upAdhinI apekSA na karavAvALo zuddha eTale vizeSa ane anarpita eTale sAmAnya arthAtu arpitano vyavahAranayamAM dravyArthika naya-jemake saMsArI jIva siddhanI jema zuddha AtmA che. ane anarpitano saMgrahanayamAM samAveza thaI jato hovAthI arpita ane yazovijayajIe lakhyuM che: anarpita e be nayone alaga mAnavAnI ke gaNAvAnI jarUra jaNAtI zuddha akarmopAdhithI, dravyArthika dhuri ANo, ra-63. nathI. AvA khulAsA sAme yazovijayajI yuktipUrvaka jaNAve che ke jo
Page #28
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabuddha jIvana tame arpita-anarpita je zAstrokta che tene alaga na gAtAM anya nathomAM samAviSTa karo cho to pachI je zarUAtanA 4 nahI-nagama, saMgraha, vyavahAra ane RjusUtra dravyArthika nayanA bheda che ane zabda, samabhirUDha ane ervabhUta e paryAyArthika nayanA bheda che to te be nayone sAta nayomAM AMtarabhAvita karI sAta ja mULa nayo kema gAtA nathI? vaLI A sAta nayonI paddhati vadhu prAcIna ane zAstrasammata che . jinabhadra garA kSamAmA) vizeSAvazyaka bhASyamAM ane siddhasena divAkara sanmatinArka sUtramAM varNavI che. Ama dravyArthika naya ane paryAyArthika naya zAstrasammata nagama Adi sAta nayomAM AntarabhAvita thaI jAya che. to pachI teno alaga upadeza zA mATe Apo cho ? arthAt alaga naya zA mATe gaNAvo cho ? doSa Avato nathI. tevI yukti prayukta krazanArane povijayajI jaNAve che ke tamArI vAta kAMIka aMze satya che chatAM paNa prapradeza AdinI vivakSAe naigamanaya kAMIka bhinna che. arthAt te saMgraha ane vyavahAramAM samAviSTa thato nathI tethI temamanayanI alaga gAtarI karI che jyAre dravyArthika naya ane paryAyArthika naya naigamaAdi nayothI abhinna che. to pachI tene bhinna gaNIne nava bheda kevI rIte dekhADo cho ? tA. 16-3-2001 paryAya jeTaluM ja vyaktitva pradeza paNa dharAve che. mATe pradezArthika naya aa alaga mAnavo joIe. temaja nathanI samIpa hovAthI ane upacArathI gaNAtA traNa upanayo che ema mAnavuM paNa zAstrasammata nathI. sadbhUta vyavahAra Adi traNa bhedo paNa naigama ane vyavahAramAM samAviSTa thatA hovAthI alaga naya na ja mAnavA joIe. vaLI tattvArthAdhigama sUtra bhASyamAM vyavahAra nayanI vyAkhyA karatAM spaSTa jaNAvyuM che. ke laukikasama upacArAvo vistRtArtho vyavahAraH / ja AvA khulAsA sAme koI digambara vidvAnu ema kahI zake ke jevI rIte tattvArthasUtramAM pAMca naya varNavyA che tyArabAda temAM zabdanA traNa bheda karI sAta naya gaNAvyA che. tevI ja rIte ame paNa sAta nayamAM dravpArthika ane paryApArthika natha bheLavI kula 9 nava naya darzAvIe chIe temAM kI doSa ? A bAbate vizva jaNAve che ke tattvArthamAM aMtima traNa none eka sattAne sahI pAMca nathanI gaNatarI karAvI che. paNa te nayonA viSaya bhinna che. tethI mULa to sAta ja naya che. mATe mULa sAta nayonI paraMparAne svIkAravI ja ucita che. temaja A. devasene dravyArthika nayanA daza bhedo pradarzita karyA che te sarveno samAveza zuddhAzuddha saMgrahanayamAM thaI jAya che ane paryAyArthika nayanA 6 bhedono samAveza uparitAnuSamita vyavahAra naya to zuddhAyuddha sajuputramAM paI jato hovAthI alaga naya mAnavA ucita nathI. temaja govavid nyAye arthAt zabdabheda mAtrathI bheda gAvAmAM Ave to nayonI saMkhyA aAita thaI jaze. svAdathaiva, svAAdhava vagere saptabhaMgo ane temAM arpita anarpita, sattvagrAhake, sarvahaka vagere asaMkhkhabhe udbhavaze. digambarAcArya devasena sakhata natha vibhAjana yuktiyukta nathI tema ja zAstrasaMta padmA nathI chatAM covijayajIe naya viSayaka vistArapUrvakanI carcA zA mATe karI haze ? tevo prazna koInA manamAM UThe teno javAba ApatAM zrI dhAvijaya jAve che ke keTalAka bhAgane bodha pamADavA mATe A varNana karavAmAM AvyuM che. vAstavika nayonuM jJAna to negamano viSaya saMgraha ane vyavahAranayanI sAthe sAmya dharAve che. arthAnu nagamanA be bheda che : 1. sAmAnyagrAhI raMgama, 2. vizeSAvaitAmbara premIne AdhAre ja zakya che tema jaNAvI AThamI DhALanuM nagama. A banne bhedo to sAmAnya saMgraha nayamAM ane vyavahAra nayamAM AntarabhAvita thaI jatAM hovA chatAM tene alaga gaNI chanA badale sAta nayo gAvAmAM Ave che tevI ja rIte ahIM paNa dravyArthika ane paryAyArthika nayane bhinna gaNIne sAtane sthAne nava nayo gAvAmAM koI Ama chatAM tame AgrahapUrvaka be none bhinna mAno to vibhAgano vibhAga evA doSonI Apatti Avaze. temaja projana vagara bhedo pADavA nirarthaka che. mATe sAta ja mULa nayo mAnavA joIe. ukta bheda jo upalakSA (hevA mATe) mAtrathI ja karavAmAM Ave to kazo ja vAMdho nathI, paraMtu vAstaviktA siddha karavA AvA bhedo karavAmAM Ave to te ucita nathI. kAraNa ke AgamAM to aneka sthaLoe vanavA, pakSakayAr ratna pasaMdayA pATho maLe che. arthAt dravyArthapaNe, pradezArthapaNo ane drarmArthapradezArthapaNe. eTale ke dravya ane laukika samAna, ghaNuM karIne aupacArika rIte vistAra vALo vyavahAra naya che. AthI upacArathI manAtI hakIkato vyavahAra nayamAM samAviSTa thaI jatI hovAthI upacAra nayone alaga upanayo tarIke mAnavAnI jarU2 thI. Ama chatAM jo AcArya devasenano upanayo mAnavAno Agraha ja hoya to upA. yazovijayajI teonI samakSa eka prazna upasthita karatAM kahe che ke to pachI tame pramANanI jema upapramAAno svIkAra kema karatA nathI ? jema pramANanA bhedono samAveza pramANamAM ja karavAmAM Ave che. tevI ja rIte upanono samAveza nayomAM ja karava joIe pachA Alaga beThI upasthita na karavA joIe. ane vijaya rAve che ke be o niya ane vyavahAra che. temAM paNa nizcaya naya mukhya che ane vyavahAra naya gauNa che. tevI digambara mAnyatA yuktiyukta nathI kAraNa ke bannenA viSayo bhinna che. jeTaluM prAdhAnya nizcaya nayanuM che teTaluM ja prAdhAnya vyavahAra nayanuM che. eka mukhya hoya tyAre bIjo gochA hoya paNa eka sarvathA mukhya ane bIjo natha sarvathA goLA tema mAnavuM barobara nathI. samApana karatAM jaNAvyuM che ke dravyanuM zuddha svarUpa vicAravuM joIe. azuddhano tyAga karavo joIe temaja svasamaya ane parasamayanuM aMtara jANI paramArthajJAna pAmI hRdayane vize harSa dhAraNa karavo joIe. sastabaka dravya guNa paryAyanA rAsamAM upAdhyAya zrI yazovijayajI devasenAdhArtha kRta nathacakranA bhedInuM astira vivecana karI tenI samAlayanA karI che, konAra ane digambara paraMparAmAM nayanA bheda-prabhedanI carcA ane tulanA mATe A graMthanA ukta prakaraNo atyaMta upayogI ane caMdra mAhitI pUrI pADe che. tethI natha viSayaka mAhitI meLavavA mATe A graMtha eka agatyanuM sopAna che. netrayajJa saMghanA upakrame zrImatI nirubahena subodhabhAI zAhanA Arthika sahayogathI eka nepakSanuM Ayojana cikhodAnI ravizaMkara mahArAja AMkhanI hospiTala dvArA zanivAra, tA. 10mI phebruArI, 2001nA roja nAraMgAra (ji. bharUca) makAme karavAmAM AvyuM hatuM, jemAM onA padAdhikArIo ane samitinI keTalAka sabhyo upasthita rahyA hatA. D maMtrIo
Page #29
--------------------------------------------------------------------------
________________ chi tA. 16-3-2001 prabuddha jIvana kema Ave che dharatIkaMpa ? n DaoN. nemIcaMda sAmAnya rIte dharatInA peTALamAM AvelA khaDako ane jvALAmukhIomAM thatA pheraphArothI dharatIkaMpa thAya che. ene mATe paurASTika kalpanAo uparAMta bhautika dhAraNAo paNa che. 1856nI AsapAsa bhAratIya dharatIkaMpanA adhyayananI, saMzodhananI paraMparA zarU thaI. DablyU. TI. bleDaphorDa, phrAnsisa ThaMDana, ekapurNa svasa, ArkaDa bejara, TI. okSama temaja Ara. DI. dhamanuM A dezamAM apUrva yogadAna hatuM. kharekhara to dharatIkaMpanA AMcakAonAM adhyayane vaijJAnikone dharatInI AMtarika racanA samajavAmAM ghaNI madada karI. A AMcakAne prAthamika ane dvitIya ema be zreNIomAM vaheMcavAmAM AvyA ane vizvanA tamAma dharatIkaMpanuM sUkSmatAthI adhyayana ka2vAmAM AvyuM. paraMtu A satyane sAmAnya mANase joyuM na joyuM karyuM, kAraNa ke koIpaNa kArya ke prabhAvanuM mAtra eka ja kAraNa nathI hotuM, balke ghaNAM kAraNo hoya che. eTale eNe vaijJAnikonA mAtra bhautika niSkarSo mAnI lIdhA. bAkInA niSkarSo ke dhAraNAo enA sudhI pahoMcyAM nahIM ke pahoMcADavAmAM AvyAM nahIM. je 'pIDA-taraMga' mahAna vaijJAnika AlbarTa AinsTAinane nAme oLakhAya che, tenI ApaNe koI paNa rIte upekSA nahIM karI zakIe. AinsTAinanI pIDA duniyAnI pIDAnI sarvocca tIvratA che. te tyAre ja anubhavAya che jyAre koI paNa jIvanI kasAIkhAne katala thAya che. e dRSTie A traNe vaijJAnikonA 1995mAM lakhelA eka navA ja pustake, 'iTIolojI opha arthakveksa-e nyu eproca' dharatIkaMpa vijJAnanA kSetramAM eka navo ja adhyAya zarU karyo che. A mUlyavAna kRtimAM A vaijJAnikoe je kAMI kahyuM che tenI jo havemAM ka2vAmAM Ave athavA vANijyanA ke rAjakIya ke bIjA kAraNothI vizeSajJa mAraphata vastuniSTha parIkSaNa nahIM ka2vAmAM Ave to enuM je pariNAma Avaze ene mATe sa2kA2 javAbadAra Tharaze. dezanA keTalAka hindI-aMgrejI vartamAna patroe A niSkarSane rekhAMkita karyo che tyAre eka AvI yugAntarakArI niSpatti pratye koi paNa, khAsa karIne eka nAgarika kevI rIte udAsIna rahI zake ? dharatIkaMpanI paNa A ja sthiti che. dharatIkaMpa AvavAnuM eka ja kAraNa nathI. ane ApaNe jeTalAM kAraNo jANIe chIe eTalAM pUratAM nathI. enAM aneka kAraNo che. vijJAnanI e vizeSatA che ke te kyAreya koi paNa sthitimAM koi paNa adhyayana ke saMzodhanane aMtima nathI mAnatuM ane bhaviSyanI saMbhAvanAo mATe potAnAM dvAra kSaNekSaNa khullAM rAkhe che. jyAre ApaNe dharatIMkapanA adhyayananI kramabaddha samIkSA karIe chIe tyAre samajAya che ke te ekataraphI che. emAM mAtra pArthiva ane bhautika sthitino vicAra karavAmAM Ave che ane e sthitine aAdekhI karavAmAM Ave che. 1995mAM dilhI vizva vidyAlayanA traNa adhyApako (DaoN. madanamohana bajAja, ema.esa.ema. ibrAhIma ane vijarAjasiMha)e sUjaDala (raziyA)mAM khaDakomAM AvelA AMcakA para prayogazALAmAM prayogo karyA. emaNe duniyA sAme eka navI dhAraNAo rajU karI ke dharatIkaMpanuM kAraNa hiMsA, hatyA, krUratA, katalakhAnAM ane yuddho che. A badhuM jo baMdha karavAmAM Ave ke ochA karavAmAM Ave to AMcakAo sImita thaI jAya athavA to tenI tIvratA maMda paDI jAya. emano A tarka kAlpanika nathI. A traNe adhyApakoe karelA adhyayana pahelAM dharatIkaMpanI prakriyA tarapha satata jAgRta ane ciMtita rahetA e badhA vaijJAnikono paNa A ja niSkarSa che. 'dha sIkreTa lAIpha opha plAnTasa' (peMgvina, 1973)nA pRSTha 26 ane 86 paNa jovAM joie. emAM kramaza: vejJAnika bekasTara ane DaoN. jagadIzacaMdra bojhe brahmAMDano ekabIjA sAthenA gADha saMbaMdha (inTara kanekaTeDanesa)ne dRSTAMta ApIne samajAvyo che. DaoN. bojhe royala sosAyaTInA sara mAikela phosTarane jyAre kahyuM ke, 'mApha karo, A dhAtunA TinanI prakriyAno grApha che.' tyAre 9 teo stabdha banI gayA (me 1901), vaijJAnika bojhanI zodhe siddha karyuM che ke dharatIkaMpanA peTALamAM je kaMI che te saMvedanazIlatAthI bharapUra che.tethI e zakya ja nathI ke brahmAMDa (yunivarsa)mAM kyAMya paNa kaMI bane ane enI ekabIjA para asara na paDe ! vaLI e niSkarSa paNa barAbara nathI ke mAtra jA ke bItika paTanAo ja vizva ke brAiDa para asara kare che. A badhI ghaTanAo emAM rahetA badhAM ja jIvone paNa asara kare che. A sthitimAM e to kevI rIte zakya che ke vizvamAM karoDo jIvone prakRtidatta jIvana jIvavAno adhikAra che emAMthI akALe vaMcita ka2vAmAM Ave, ene nirdayatAthI mArI nAkhavAmAM Ave ane eno koI pratyAghAta na hoya ? zuM yuddho, katalakhAnAM, hatyAo ane bIjI hicakArI hiMsAonI vizva ke brahmAMDanA vaNATa para kaMI asara nathI paDatI; vadhAre paDe che. e vAta alaga che ke ApaNe eno anubhava nathI karI zakatA ke ApaNI pAse e rItano anubhava meLavavA mATenuM koI sAdhana nathI. brahmAMDano kaNa-kaNa saMvedanazIlatAthI anuprANita che tethI te 'pIDA-taraMgo'thI prabhAvita na thAya te azakya che. eka saravekSaNa (1989) pramANe bhAratamAM dara varSe kAyadesara rIte ke gerakAyade lagabhaga 15 karoDa pazuonI mAMsAhAra mATe katala karavAmAM Ave che. tame zuM mAno cho ke jyAre ATalA badhA pazuonI katala thatI hoya tyAre A deza ke vizvanI dharatIne asara na thAya ? vaLI e jarUrI nathI ke katala jyAM thaI hoya ke jyAM yuddha thayA tyAM ja asara thAya. e bIje kyAMya paNa thaI zake che. jabalapurano dharatIkaMpa (rara me, 1997) irAnanA dharatIkaMpane kAraNe thayo hato ema manAya che. jo ke ene koI puSTi maLI nathI. paraMtu vizvanA badhA ja dharatIkaMponI taTasthatAthI samIkSA karavAmAM Ave to uparanI hakIkatane puSTi maLaze. dhyAna rAkho : prakRtine potAnI vyavasthA che. jene barAbara samajavAnI jarUra che. jyAre ApaNe enI vyavasthAnuM ullaMdhana karIe chIe tyAre durghaTanAo thAya che. vAvAjhoDuM Ave che, tophAno thAya che ane mANasane vyApaka sarvanAzano sAmano karavo paDe che. prakRtinI svAbhAvika vyavasthAmAM katalakhAnAM ane yuddha mANasanI atyaMta kamanasIba dakhalagIrI che. jene kAraNe hAlanI peDhI zApita thaI che. jo A paraMparA cAlu ja rahI to AvatI peDhI para A badhAnI kALI chAyA avazya paDaze. jene 'bisathiyarI' kahevAmAM Ave che, te eka mahattvano siddhAMta che. enI vyAkhyA turaMta karavI joie. ene spaSTa zabdo ane saraLa bhASAmAM loko sudhI pahoMcADavI joie. jethI loko samajI zake ke kayA kAraNo ke kUTa nItivALI cAla che jene kAraNe emane ahiMsA, karuNA ane saha astitvane raste jatAM rokavAmAM Ave che, 'bisa siddhAMta' koI naitika ke sAMskRtika ke vANijyanuM koI abhiyAna ke AMdolana nathI. UlaTuM dharatIne bacAvavAno ane ene sukhI, samRddha karavAno eka siddhAMta che. A lekhano uddeza uttarakAzI (1991)mAM, lAtura (1993)mAM jabalapura (1997)mAM tathA gujarAta (2001)mAM je dharatIkaMpa AvyA che enAM kAraNo pratye lokone satarka ka2vAno che. loko jAte e sthitinI samIkSA kare ane eka ahiMsAmUlaka, mAnavIya saMvedanazIlatAthI bharI samAjaracanAmAM potAnI bhAgIdArI karIne deza ane duniyAnA paryAvaraNanuM rakSaNa kare, ene svaccha banAve. AzcaryanI vAta che ke briTana jevA deze vitelA dAyakAmAM potAnAM 25 TakA katalakhAnAMne tALAM mArI dIdhAM che. ApaNe zaheranAM katalakhAnAMne grAmINa katalakhAnAomAM rUpAMtarita karavAnI eka vyavasthita yojanA banAvIe chIe. jethI dezanI prAkRtika racanA chinnabhinna thaI jAya ane te pANIno dukALa, dharatIkaMpa, pUra, anAvRSTi vagere jevA khUnI sASTAsAmAM sapaDAI jAya, (sarvodaya presa sarvisa)
Page #30
--------------------------------------------------------------------------
________________ 10 (1) krodha prabuddha jIvana keTaluMka ciMtana E DaoN. raNajita paTela (anAmI) emanI sTenone dhola mArI dIdhelo, ne mahAtmA ina dha maiIMga' sthitimAM hatA tyAre, dhakko mArIne pU. kasturabAne bAraNA bahAra dhakelI dIdhelAM ! ahIM koSanuM kAraNa, potAnI svIkRta vicArasaraNIne anurUpa patnInuM calA-vartana nahotuM. .eTale emano krodha bhabhUkI UThelo, kavacita jaDabharata sthiti karatAM svalpa krodha iSTApatti samAna hoya che ! Apatti to che ja, paNa iSTa eTale sahya. jIvanamAM evI paNa keTalIka adhanya kSaNo Ave che jyAre RRSimahAtmAothI paNa ataMdrajApati rahI zakatI nathI...ne naLarAjAno eka mAtra aMgUTho snAnathI vaMcita rahI jatAM...e chidramAMthI kalipraveza thaI jato hoya che ; matalaba ke hAno amo pramAda paNa moTA anarthanuM ; mULa banI jAya che. kSarokSAnI jAgRti to keTalA jaNa rAkhI zakatA haze ? emAMya pAchA saMsArIo! virala sAponI vAta nirALI che. ApaNI chaTakaNI-bhaTakaNI vRttionI covIsa kalAkanI cokI e to moTuM tapa che. virala vibhUtio mATe e zakya che paNa kSaNokSAnI jAgrati, 'averanesa', pramAdano abhAva anivArya hoya che. krodha para vijaya meLavavAno rAjamArga aaudha che...verathI vaira zakatuM nathI, premathI vairanuM zamana thAya che. ATaluM satya samajAI jAya to koya para paNa krodhA karavAnI jarUra raheze nahIM. taTastha-bhAve vRttionuM aharniza nirIkSaNA parIkSaNa karavAnI sAdhanAthI, mAnavajAtinA mahAripu evA krodha para che,vijaya meLavI zakAya; paNa ene kAje joie ataMdra jAgrati ne niraMtara masTini. Ai, nidrA, ya, krodha ane maithuna: A pAMca vRttio mAnava ane pazumAM moTe bhAge samAna jovA maLe che. viveka e mAnavanuM bhedaka, vyAvartaka lakSaNa che. ati krodhIne ApaNe durvAsA kahIe chIe to A krodhanuM mULa kyAM rahyuM che? kAraNa vinA kArya saMbhave nahIM. ghaNI vAra kAraNa cittanA pAtALa taLiye paDyuM hoya ne ApaNI pahoMca ke pakaDamAM na Ave evuM sUkSma ne saMkula hoya, jenA phala-svarUpe krodha thaI jAya. evuM jovA maLe che ke ghaNIvAra, jUoA mANAso karatAM pramANamAM sAcA machAone, kAmAyika vyaktione vadhu krodha Avato hoya che. asatya ke banAvaTa e sahI zakatA nathI. eTale krodha emanI uzkerAyelI lAgaNInI abhivyaktinuM mAdhyama banI jAya che. badhA devomAM bhoLAdeva zaMka2 paNa emanI kamAna chaTake tyAre pArvatInuM lAya nahIM paNa tribhuvanane uthala pAthala karI nAkhe evuM tAMDava kare. Ama to kalyANanA e deva che, maMgalakArI che, ziva che paNa asatya hoya tyAM e rudra banI jAya: krodhanuM bIjuM kAraNA, jyAre Apo ApaNI nAnI moTI, zAtaajJAta azaktione prayatnapUrvaka atikramavAmAM (to overcome) niSphaLa nIvaDIe chIe tyAre jAta upara krodha karIe chIe. paurANUika draSTAMta joie to, tapasvI vizvAmitra apsarA menakAthI calitacitta thAya pariNAme emano tapabhaMga thAya che tyAre te apsarA para nahIM paNa AtmA para krodha kare che. ahIM krodha e tAmasika prakRti darzAve che. paNa emAMthI janmatAM AtmanirIkSaNa ane nirvedavRtti ujjavala bhAtinAM ghotaka banI rahe che. keTalIkavAra jIvanamAM AvI iSTa Apattio paNa AvatI hoya che to krodhanA AviSkAranuM eka kAraNo vadhu paData A kendrI (selpha-senTarsa) vyaktitvamAM paNA garbhita hoya che. dA. ta. durvAsAno zakuMtalA pratyenI krodha ne zApa. durvAsAmuni mULe korSI prakRtinA to che ja...temAM vaLI, AryasaMskRtinI eka mahAmaMtra: ji co vA enA AgrahI che. emano aham (Ego) ghavAya che. AtithyamAM zaMkutalA UNI UtarI eTale durvAsAnI kamAna chaTakI; paNa RSi samatApUrvaka, dhIrajapUrvaka A AtithyabhaMganA UMDANamAM gayA hota to krodha karavAnuM koI kAraNa na raheta. zaMkutalAno prema rIDho nahIM paNa ju-tAjo che. e premInA vicAromAM e talIna che. koNa AvyuM.. koNa gayuM.. enuM ene bhAna nathI, enI samakSa be pharajo ekI sAthe AvI paDI che. eka : anidhino satkAra karavI, bIjuM; pritamanuM ciMtana karavuM. A baMne pharajo pratyenI pradhAnoAvika e cUkI... varUpe RSinI zApa. be pharajo vacce 'belensa' jALavavuM e eka moTI sAdhanA che. e belensa jALavavAmAM moTA bhAganA loko gothuM khAI jAya che...ne pariNAme krodha thaI jAya che. mAnasazAstranI dRSTie krodha karavAthI ApaNI damita tAmasika prakRti vRttinuM virecana (kaMthArjisa) thaI jatuM hoya che e jamApakSe gaNAvuM joie... tA. 16-3-2001 bahu ochA loko jANe che paNa gItAmAM varNavelI sthitaprajJanI sthitie lagabhaga pahoMcelA yuvAna mahAtmA gAMdhIe paNa, bIDI pItI gItAe enI amaravANImAM krodhano AkharI aMjAma A rItano bhAkhI cheH viSayonA ti-namAMthI Asakita, AsaktimAMthI kAmanA, kAmanAmAMthI krodha pedA thAya che ane pachI to ane kobAda bhavati saMbaddha saMmohanuM smRti vizvama | smRti maMda budghinAzo buddhinAtu prAti / talaba ke -krodhathI mUDhatA, mUDhatAthI smRtilopa, smRtilopathI buddhinA buddhinAzathI ja prAzyati kahetAM prAyaHmRtyu'. krodhanI A che niyati! ke phalazruti? Anger is half madness amastuM kahyuM nathI. (2) dazaputrosama drumaH / eka saMskRta subhASitakAra kahe che ke daza vA mAnuM eka vAva che, daza vAva samAna eka sarovara che, dA sarovara samAna eka putra che. ane darza putra samAna eka vRkSa che.' A sabhASitanI prathama be vAto tarkasaMgata ane buddhigrAhya che-daza kUvA samAna eka vAva ane daza vAva samAna eka sarovara-pA daza sarovara samAna eka putra ane daza putra samAna eka vRkSanI vAta ekadama buDhiAra lAgatI nathI. koIne emAM aniyokti mArga athavA tulanAmAM taraMgIpaNuM lAge, Ame ya subhASitakArane jyAre enI iSTa vAta bhArapUrvaka samajAvavAnI hoya che tyAre atizayoktino Azraya jarUra le che ane koI vAtanI phalazruti
Page #31
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA. 16-3-2001 prabuddha jIvana darzAvavAmAM, to ghaNIvAra atizayokti aucityabuddhine paNa atikramI subhASita vAMcatAM AvA AvA vicAro AvI gayA ! jatI hoya che. koine A subhASitamAM evo AbhAsa thAya paNa kharo. aMte sevA, vinamratA ane titikSAnA pratIka jevA vRkSa-devatAnA A lekha lakhavA pAchaLanuM tAtkAlika prerakabaLa A pramANe che: mahimna-stotra samAna, bhaktakavi suradAsanA sarala madhura bodhaka A keTalAka vakhata pahelAM eka AdivAsI mahilA mArA nivAsanI sAme bhajanathI samApti karIe. AvelI eka ardha-sukAI gayela lIMbunA ThIkaThIka moTA choDanI DALIo vRkSanase mata le, mana tu vRkSanase mata le. kApI rahI che. sUkI DALIo kApatAM kAMTA na vAge tenI kALajI le che chatAMye vacce vacce hAthamAM vAgelAM kAMTAne kADhavA e rokAI jAya che. siMgata na karahi neha...mana tuM... ene be roTalA ghaDavA cUlo cetAvavo che. baLataNanA abhAve e khare dhUpa sahata apane zira upara, bapore enI zodhamAM jyAM tyAM bhaTakI rahI che. Aje to zaheramAM dUdha orako chaha kareta, maLe che paNa, dUdhamAM nAkhavA pANI maLatuM nathI...evI ja rIte roTalA jo vAhI ko paththara calAve maLe che paNa roTalA ghaDavA baLataNa maLatuM nathI. tAhIko phala deta...mana tu ATha-daza sAlanAM bAlaka-bAlikAone dinabhara baLataNa mATe dhanya dhanya ve para-upakArI havAtiyAM mAratAM huM jouM chuM tyAre mane, A subhASitakAre varNavelo vRthA manujakI deha atizayoktibharyo vRkSamahimA, supere samajAya che. jyAre A subhASita sUradAsa prabhu kahe lagibharanAM lakhAyuM haze tyAre kharekhara baLataNanI achata haze ? atyAranA jevAM harijana kI mata le...mana tuM paryAvaraNanA jaTIla kuTIla prazno haze ? vRkSone kAraNe havAnuM zuddhikaraNa thAya che evo vaijJAnika khyAla haze ? ke kevaLa prakRti ane mAnava (3) ' vacceno AtmIyabhAva ja haze ? kavIvara ravIndranAthe bhAratIya saMskRtine tapovananI saMskRti' tarIke oLakhAvI che. emAM ghaNuM badhuM tathya che. tamane so varSa jIvavuM game ? vananI sAthe tapa ane tapanI sAthe vana kevAM to avinAbhAve saMkaLAyelAM che ! "prabuddha jIvana'nA vAcakane huM A prazna pUchato nathI paNa mArA che kevaLa upayogitAnI daSTie vicArIe to paNa eka savakSano dAyakA-purANA parama suhRda pro. cI. nA paTele mane A prazna pUchayo che , keTalo badho mahimA che ? enI zItaLa chAyA nIce dhoma dhakhatA tatsaMbadha 'lAuDa thikiMga' karuM chuM. 'prabuddha jIvana'nA vAMcakone kAje tApamAM, mUka pazuo vizrAMti le che. enI DALIe paMkhIo kallola kare pro. paTelanuM nAma ajANyuM nathI ja. thoDA samaya pahelAM emane raNajitarAma che. zAkhAmRgonuM to e AzrayasthAna che. enA koTaramAM aneka kITa suvarNacaMdraka, 'gujarAta sAhityasabhA' taraphathI enAyata thayo. te prasaMge zvasI rahyAM hoya che. enAM puSpono parimala bhramaro ne anila bhogave 95 sAlanA vayovRddha sAkSara pU. ke. kA. zAstrIjIe caMdraka arpaNa che. madhumakSikAonA madhapuDA anyatra kyAM nihALavAnA ? enAM svAdiSTa karatAM pro. paTelane so sAla jIvavAnA AzIrvAda ApyA. mULe brAhmaNa, phaLonA mahimAnI to zI vAta karavI ? jIvate jIvata e anekanuM temAMya zIlavaMta sAkSara ane vatsala vaDIla. AzIrvAda ApavAno emano jIvana che ne sUkAI gayA bAda-marI gayA bAda paNa baLataNa rUpe ne anivArya adhikAra. paNa pro. paTele, emanI bhaMgAra zarIra saMpattino bAMdhakAmamAM e keTaluM badhuM upayogI che ? suvRkSo e to dharitrI janetAnAM khyAla ApI mane uparyukta prazna pUchayo: 'tamane so sAla jIvavuM gamaze? lADakAM saMtAno che. jIvatAM ke maratAM paNa enA pratyeka aMgathI e A e lAMbA patramAM teo lakhe che: "zAstrIjIe mane AzIrvAda ApyA jagatanA jIvone sukha ne zAMti Ape che. AvAM drumono mahimA gAvo kAraNa ke temaNe Alasa hakasbInI "After many asummer" nAmanI hoya to subhASitakAra enI tulanA konI sAthe kare ? mAnavIne pyArAmAM kRti nahIM vAMcI hoya. tamo aMdhakavi homaranI kRti iliyaDanI kathA pyArA evA putra sAthe ja kare ne ! jANo cho ne ? na jANatA ho to vAMco have. eka devI ane devanA traNeka dAyakA pUrve, mArA gharamAM, pAlanapuranuM eka jhaverI-kuTuMba lagna prasaMge, grIka nAradArANIne AmaMtraNa nahotuM eTale teNe lagna rahetuM devuM. vaDodarAnI ma.sa. yuni.mAM ema.e.mAM bhaNatI dIkarInI samAraMbhamAM upasthita mahemAno vacce sonAnuM eka sapharajana gabaDatuM sagavaDa sAcavavA mATe mAtA ne rasoI karanAra eka bAI-traNa jaNa mUkyuM je sapharajana upara "sauthI vadhu suMdarane' e zabda aMkita karavAmAM rahetAM hatAM. ekavAra e dIkarInI mAtAe mane vinaMtI karI ke emane AvyA hatA. A sapharajana mATe traNa umedavAro hatAM. eka grIka tyAM padhAranAra sAdhvIjIne huM mArA gharamAMthI praveza karavAnI anumati indrANI, bIjI grIka indranI putrI-arthAt mA ne dIkarI-ane trIjI Ape. emane tyAM jatAM vacce lIluM ghAsa, bagIcAnA choDa ne phAlelI grIka kAmadevanI patnI rati. e traNa gaI TroyanA rAjA prayamanA putra kalelI velIo AvatI hatI. sAdhvIjIne jatAM, e ghAsa, choDa ke perisa pAse. indrANIe perisane vacana ApyuM ke jo te sapharajane mATe velIne ijA na thAya e khyAlathI emaNo mane vinaMtI karelI. mArI kavi potAne pasaMda kare to pote tene eziyAno samrATa banAvaze. indrANInI jIva tyAre karuvanA tapovananI zakuMtalA ane daMDakAraNyanI sItAjImAM - putrIe tene vacana ApyuM ke jo te potAne pasaMda kare to pote tene yuddhamAM khovAI gayelo ! ahiMsAnI vibhAvanAne jainadharma enI caramasImAe yazasvI banAvaze ane ratie vacana ApyuM ke jo te potAne pasaMda kare pahoMcADI che. ADedhaDe vRkSa-chedana karatA AjanA yaMtra-yugamAM A to pote tene sauthI vadhu sadaryavatI strI apAvaze. have vizvAmitra jevA sAdhvIjInI kALajIthI huM bhAva-vibhora banI gayelo. mArA pitAjI, vizvAmitra menakAne joine lubdha thaI gayA hatA to bicArA perisano anivArya hoya to ja, vRkSanuM pAna ke DALa toDatA. 88 sAlanA AyuSyamAM zo doSa ke teNe sauthI vadhu sauMdaryavatI strI meLavavAnI AzAe pelA emaNe seMkaDo vRkSo vAvelAM ne enuM saMgopana kareluM. so sIlanA amArA eka AmravRkSe amArI caccAra peDhIne AmrarasanuM pAna karAveluM. uparyukta sonAnA sapharajana mATe ratine pasaMda karI. pariNAma, A bhAI perisa, menelosa nAmanA grIka rAjAnA mahemAna thaine gayA hatA tyAre temaNe
Page #32
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabuddha jIvana 12 e rAjAnI sauMdaryavatI patnI hInI joI, thayuM ! e helenInuM haraNa karIne perisa Troya laI gayo. pariNAma, prIka rAjAo ane TroyanA havIro vacce mahAbhAratanA yuddha jevuM yuddha ! A perisano moTo bhAI nAme Tidhonasa. e Tidhonasa evo dekhAvaDo hato ke grIka uSAdevI tenA premamAM paDI ane te grIka indradeva pAsethI TipInasa mATe varadAnane meLavyuM ke e amara rahe, paNa e bhUlakaNI devI Tiponasa cirayuvAna rahe evuM indradeva pAsethI varadAna mAgavAnuM bhUlI gaI. pariNAma phionasanI sthiti zaMkarAcAryanA jaLa vivat ityAdi zlokomAM ane narasiMha mahetAnA 'ghaDapaNA kevI mohyuM' kAvyamAM vRddhAvasthAnI sthitinuM je varNana karyuM che tenAthI ghaNI dayAjanaka sthiti thaI.' A pachI e bhAI aphasosa kare che enI keTalIka aMgrejI paMktio TAMkIne mane uddezIne AgaLa lakhe cheH 'rAjitabhAI ! ke. ke. jIe haskInI e kati nahIM vAMcI hoya...paNa maiM to e kRti 1940nA arasAmAM vAMcI hatI..to have tame ja kaho, ke.kA.jIe mane Apelo AzIrvAda kharekhara zApa nahIM to bIjuM zuM ? tamane potAne 100 varSa sudhI jIvatA rahevAnuM pasaMda paDe ? paNa zApa to zApa zAstrIjIe mArA pratye sadabhAvathI prerAine je AzIrvAda Apyo te mATe kRtajJatApUrvaka svIkAravo e ne? tA. 16-3-2001 eno aphasosa kevI ? ans-e enI phayuti vaN yanA vinA e spRhaNIya sahI, paNa evuM saddabhAgye keTalAne lalATe lakhAyuM hoya che ? dezakALa ane vyaktinI zArirIka, kauTuMbika ane Arthika paristhiti pramANe vRddhatvanI vibhAvanAmAM, enI samajaNamAM ane enA kacavATabharyA ke samatA-svasthatA-pUrvakanA svIkAratyAgamAM, thaze badho phera paDe che. dezakALanA prabhAvane kAraNe pazcimanA dezo karatAM pUrvanA dezomAM vRddhatvanI. nobata, tulanAe vahelI vAge che ! nivRtti pachI, 60 zrI 95 sAtanI seMkaDo nahIM paNa hajAro vyaktione huM maLyo che. emanA aMgata sukhada :khanI vAto samabhAvapUrvaka sAMbhaLI che ne tAraghA e kADhyuM che ke darekanA prazno aMgata ne AgavA ja che. ApavI e yAda rAkhavAnuM che ke nivRtti ane vRddhatvane kaI ja saMbaMdha nathI. keTalAka loko nivRttine vRddhatvano paryAya samaje che ane mAnasika te bhAMgI paDe che. 40-50nA pravRttirata karyA 65-75nA nivRtta vRddho (?) ghaNIvAra vadhu taravarATavALA ne kAryazIla hoya che-jo teoe, mAnasika rIte, vRddhatvano asvIkAra karyo hoya to. pUrNa AyojanapUrvakanI vyavasthita saddhara nivRtti vRddhatvane dUra rAkhe che. samagra prazna svastha mAnasika valaNa ne taMdU abhigamano che, vidheyAtmaka 'eTITyUDa'nache. pro, paTelanA lAMbA patrano TUMko sAra tAravIe to ATalI, dehadhArI koI amara rahenAra nathI. '1wn a heart' e sanAtana satya che. vRddhAvasthA anivArya che ja..! 'cirayuvAnI jhaMkhanA e jhaMkhanA che, nakkara bhAratavikatA nathI, vadhumAM vadhu rAkya sAtha ne ravRtIya sthiti to che, vIvara kAlidAsanA kahevA pramANe kurAnam garamA vinAnI sthiti jarmana mahAkavi ga-A-5 (garTa) ane kavIvara svIndranAtha TAgora jara vihIna vRddhAvasthA mANavA sadbhAgI thayA hatA. e baMnene 'simbola opha heltha' gaNI zakAya. vRddhAvasthAmAM 'simbola opha morbiDITI' nAmanA namUnA aneka maLaze Ama chatAMye mAnavane to zuM paNa kIDI mADIne pachA maravuM gamatuM nathI. nAnapaNAmAM Doso ane yamadevanI isapanI vAta vAMcI hatI. garIba kaThiyAro Doso, garIbAI ane vRddhAvasthAthI kaMTALI gayo hato. ekavAra unALAnA dhomadhakhatA tApamAM, tApathI te lAkaDAnA bhArAthI kaMTALI jaI lAkaDAno bhAro bhoMya para pachADI bolyo: 'have to yamadeva mane laI jAya to sAruM.' tAkaDe yamadeva tyAMthI pasAra thatA hatA...emane thayuM ke cAlane eka bhegAM be kAma pataze...yamadevane joI kaThiyAro gabharAI gayo ne pheravI toLyuM: 'yamadeva ! meM to tamane mAro A bhArI caDhAvavA bolAvyA hatA.' mAro caDhAvI yamadeva manamAM marakatA cAlyA gayA. meM e joyuM che ke vRddhAvasthAmAM achata karatAM chatanAM duHkho jhAjho hoya che. ane e duHkhamAM bhAtinI bhIti ane ritatAno ochApo e vAstavika duHkhone ati ghero banAvI mUke che. vRddhone putra-mitra kAtramAtra-milkatanI mAyA chUTatI nathI ne enA opAra nIce emano mIThThA pAsa rUMdhAya che-ghUMTAya che. parigahanA AThamAMthI chUTI, haLavA phUla banI jAya to, moTA bhAganA kAlpanika duHkhomAMthI ApoApa mukti maLe. jIvanasaMgrAma sTragala phora ekajhIsTansa) kaparo banyo che, AtmIyajano vadhu sva-kendrIya banyAM che. janarezana gepane kAraNe be peDhI vacce sorAba-rUstamanuM karuNa nATaka bhajavAya che, moDarna sensIbIlITIthI vRddho ekadama aLagA paDI gayA che e badhuM ja kharuM, paNa huM, e rIte vicAratA, jIvatA ne jIvatAM jIvatAM 6:khI thatAM vorna, vRddha hovAne nAte pUchuM chuM ke nirapekSa dRSTie vicArI, chAtI para hAtha mUkIne, zira para para rAkhI tamo tamArI jAtane javAba Apo ke tamo tamArAM vRddha mAtA pitAne samajavAmAM ne emanI sevA karavAmAM, emane lAgaNIthI bhIMjavI devAmAM ne emanA vAgoLAtA bhUtakALane samabhAvapUrvaka samajavAmAM ne sahI levAmAM keTalo samaya phALavelo ? have avibhakta kuTuMba rahyAM nathI, vyavasAyanI anivAryatA ane 'karIara'nI ciMtAmAM, vibhakta kuTuMbanA dUra nivAsane kAraNo pRthvInI upalA thaI haze, thaI che, kaya pazcimanA dezo karatAM, ochA Tekanikala vikAsane kAro hajI paNa tyAM paristhiti kaiMkeya rahya che. Ane Apo iSTApatti samajavI joie. ... jIvananI pratyeka avasthAne potAnuM AgavuM sauMdarya hoya che. bAlyakALanI nirdoSatA, sevelAM svapnane sAkAra karavA paDakAra pheMkatuM thanaganatuM yauvana, TharelA zaradanA nIra jevI prauDhAvasthA ane samRddha vividha anubhavanA saMbaMlathI ronakadAra vRddhAvasthAnuM sauMdarya samajI enuM ucita gaurava karIe. krAisTa, zaMkarAcArya ke vivekAnaMda mAMDa traNA cAra dAyakAnuM jIvana jIvI gayA paNa kAmagIrI zatAyuthI ya vizeSa karI gayA. so zarada nahIM parA so vasaMta jIvavAnI abhilASA spRhaNIya nathI zuM ? pAchI vRddhAvasthAne kArarI, keDacethI vAMkA vaLIne cAlatAM eka mAne koI juvAniyAe karaDAkImAM pUchyuM: 'mAjI ! zuM zodho cho ? koI AbhUSaNA paDI gayuM che ?' juvAniyAnI Takorane pAmI jaI, jamAnAnI khAdhela vRddhAe hradaya soMsaro UtarI jAya evI javAba Apyo: 'hA beTA ! AbhUdharAthI paNa adakeru AbhUSonuM paNa AbhUSaNa-evuM mAruM povana zodhuM chuM, muja vItI tuja vItI, dhIrI bApu" mRtyunA jevuM ja, vRddhatva paNa anivArya che. emAM koino, kazAno apavAda nathI. dina pratidina, rUpAntara pAmatA dehanI e eka avAntara avasthA che. mAlika : zrI muMbaI jaina yuvaka saMgha - mudraka prakAzaka : nirubahena subodhabhAI zAha* prakAzana sthaLa : 385, saradAra vI. pI. roDa, muMbaI-400 004. phona : 3820296. mudrAsthAna : phakharI prinTiMga varksa, 31/A, bhAyakhalA sarvisa InDasTrIyala esTeTa, dAdAjI koMDadeva krosa roDa, bhAyakhalA muMbaI-400 027.
Page #33
--------------------------------------------------------------------------
________________ Regd. With Registrar of Newspapers for India No. R. N. I. 6067/57 Licence to post without prepayment No. 271 0 varSa : (50) +12 aMka : 4 0 tA. 16 eprila, 2001 0 * Regd. No.TECH / 47-890/ BIT 2001 0 0 0 zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanuM mAsika mukhapatra 0 0 *** prabuddha jIvana pAkSika 1999thI 1989 : 50 varSa00 vArSika lavAjama rUA.100/ - taMtrI : ramaNalAla cI. zAha vao accei jovvaNaM ca / -bhagavAna mahAvIra [vaya ane yauvana cAlyAM jAya che] bhagavAna mahAvIra svAmInA janmakalyANaka nimitte emanAM bodhavacanomAMthI sekanDa. covIsa kalAkamAM ochAmAM ochA dasa lAkha mANaso mRtyu pAmatA - uparanA eka vacananuM smaraNa-ciMtana karIe. hoya to eka sekanDamAM-AMkhanA eka palakArA jeTalI vAramAM to A pRthvI AcArAMga sUtranA lokavijaya' nAmanA bIjA adhyayananA prathama uddezakamAM para ochAmAM ochA so mANasoe potAno deha choDyo che ema samajAze. kahyuM che: kyAreka durghaTanA bane to acAnaka aneka mANaso mRtyu pAme che. kudaratanA apaM ca khalu AuyaM i ihamegesiM / kopa AgaLa koinuM cAlatuM nathI.' mANavA...vo maLe nobaLa 2 | . gujarAtanA dharatIkaMpamAM ApaNe joyuM ke eka-doDha miniTamAM hajAro eTale ke keTalAka mANasonuM AyuSya alpa hoya che. tenI AMkha, nAka, sAjAsamAM, haratApharatA mANasoe potAnA prANa gumAvI dIdhA. "ghaDInA kAna, jIbha ane sparzendriyanI zakti kSINa thatI jAya che. yavana ghaDIkamAM (24 miniTanA) chaThThA bhAgamAM' jevI kahevatane paNa khoTI pADe eTalI pUruM thaI jAya che ane vRddhAvasthA AvatAM mANasa mUDha banI jAya che. te vRddha bAchApAramAM bhayaMkara dupaTanA banI gaI. AvA ghaTanA ApaNI AMkha bole mANasa hAsya, krIDA, vinoda ke vezabhUSA-zaNagArane lAyaka nathI raheto. cha. jIvana kaheluM badhu bhAra cha tanA matati karAve che. A AyuSya vItI jAya che. emAM bALapaNa, yauvana, vRddhAvasthA vagere badhuM ja manuSyanuM AyuSya so varSanuM gaNIne dasa dasa varSanA enA dasa vibhAga AvI jAya che. to pachI yauvanano judo ullekha karavAnI jarUra zI? vastutaH karavAmAM Ave che. kAga mA e yauvanane mATe ja A kahevAnuM jarUrI che, kAraNa ke bALapaNamAM to mANasa ApavAmAM AvyAM che: (1) bAlA, (2) krIDA, (3) maMdA, (4) balA, (5) ajJAna avasthAmAM hoya che. ene jIvanamaraNano khAsa kaI vicAra Avato prajJA, (6) hAyanI, (7) prapaMcI, (8) pracArA, (9) mumukhI ane (10) nathI. bAlakrIDAmAM bALaka ramUMpaDyuM rahe che. vRddhAvasthAmAM mANasane jIvana have pUruM thavAmAM che e vicAra satAve che. zarIra rogothI gherAI jAya che. eka rAjasthAnI lokokita pramANe mANasanA A dasa dasakA kevA hoya che AyuSya vItI rahyuM che e najara sAme ene dekhAya che. paraMtu yauvanamAM mAvAsa te batAvatA kahevAyuM che: pAse lAMbo bhaviSyakALa hoya che. eTale mRtyanI khabara ane samaja hovA ' dasAM dAvaDo, vIsa bAvaro, tIsAM tIkho, chatAM, jANo mRtyu kyAreya AvavAnuM nathI ema samajIne ja te beparavAIthI varte cAlIsAM phIko, paccAsAM pAko, sAThAM thAko, che. eTale ja AyuSyanI kSaNabhaMguratA vize vizeSa jAgRta thavAnuM hoya to te sattara (70) saDiyo, assI galiyo, nabe nAgo, sovAM bhAgo. yauvanamAM pravezatAM strIparaSoe ja che. jeo vanamAM saveLA jAgI jAya che. dasa varSa sudhIno chokaro dAvaDo, cAvaDAkAla bolanAro. akkala vagarano ane AyuSyanI kANAbhaMguratAne samajI-svIkArI le che teo zeSa AyuSyane gaNAya che. vIsa varSa thavA AvatAM, yuvAnI pravezatAM bahAvaro banI jAya che. sArthaka karI zake che. ene kaMI sUjha paDatI nathI. tIsanI uMmare zakti ubharAtAM tIkho svabhAvavALo, 'saMsAra pratikAra badalAyA kare che. jIvana ane mRtyunuM cakra niraMtara ghumA vAtavAtamAM cIDAI jato, rUAba karato thaI jAya che: cAlIsanI uMmare enA kare che. pagalika padArthomAM paNa sarjana ane saMhAranI prakriyA satata cAlatI zarIrane thoDo dhasAro zarU thaI jAya che. te thoDo phIko lAgavA mAMDe che. rahe che. jUnAM makAno tUTe che, navAM makAno baMdhAya che. jUnAM vRkSono nAza pacAsanI uMmare saMsAranA sArAmAThA anubhavothI ghaDAyelo pAko banI jAya thAya che ane navAM vRkSo Uge che. cIja vastuo thoDA vakhatamAM jarIpurANI, chesAThanI uMmare zaktio kSINa thatAM, have caDatuM lohI rahyuM na hovAthI nAkhI devA jevI thAya che. kALano prabhAva ghaNo moTo che. thAkavA lAge che. sittere mANasanA zarIramAM rogo ghara ghAle che ane zarIranAM che mAtra manuSyasRSTino ja vicAra karIe to rAtre sUine savAre UThIe koI koI aMga ke cAmaDI saDavA lAge che. eMsInI uMmare zarIra gaLavA lAge eTalI vAra to A pRthvI parathI lAkho mANase vidAya lai lIdhI hoya che che, vajana ghaTavA lAge che. nevuMnI umare zarIranI svasthatA jAya che. vismRti ane lAkho navAM bALako avataryA hoya che. eka kalAkanI 60 miniTa athavA Ave che. vastro vagerenuM bhAna paNa ochuM thAya che ane lajajA paNa ochI 360 sekanDa, bAra kalAkanI 4320 sekanDa ane covIsa kalAkanI 8640 thAya che. so varSa thatAM mAnasa ave jIvana para karI bhAge che.
Page #34
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1ad | , prabuddha jIvana, - - - eka apekSAe ema kahevAya che ke je samaye janma thayo te samayathI ja arjuna lUMTiyo, vohI dhanuSya, vohI bA ema eTalA mATe paNa kahevAya mRtyunI prakriyA paNa cAlu thaI jAya che. "je jAyuM te jAya' e nyAye lakhAyelI che. moTA moTA sarasenApatio yuddhamAM apratima tAkAtathI vijaya meLave che, AvaradA pUrI thavAnI ja che. paNa vRddhAvasthAmAM teo lAcAra banI jAya che. evaresTanuM zikhara sara karanAra uttarAdhyayananA 18mA adhyayanamAM kahyuM che ke nIvirya ne rU , tenasiMgane vRddhAvasthAmAM jyAre hRdayaroganI gaMbhIra bImArI thaI hatI tyAre vinusaMpAya saMvarta . arthAt jIvana ane rUpa vIjaLInA camakArA jevuM caMcala eka pagathiyuM caDavA mATe be bAju be jaNano Teko levo paDato hato. che. eTale jyAM sudhI zakti che, taravarATa ane tamannA che tyAM sudhI dharmakArya vRddhAvasthAmAM svajano jyAre viparIta thaI jAya che tyAre glAni, nirveda, karI levuM joie. ciMtA, tiraskAra, dhikkAra vagerenI lAgaNI teo pratye janme che. kyAreka to zrImad rAjacaMdre kahyuM che: vRddho pragaTa athavA manomana zApa paNa Ape che. vidyut lakSmI prabhutA pataMga, AyuSya e to jaLanA taraMga, vRddhAvasthAmAM mANasa jyAre potAnA pUrvakALane yAda kare che ane temAM paNa 'puraMdarI cApa anaMga raMga, zuM kahIe tyAM kSAno prasaMga. yauvananA divasone tAjA kare che tyAre ene thAya che ke "aho! keTalI AyuSya to vIjaLInA camakArAnI jema, pataMganA raMganI jema. megha dhananI jhaDapathI mArA yauvananA divaso vahI gayA. yauvana e to jANe sapanAnI jema jema, pavananA jhapATAnI jema, aMjalimAMnA pANInI jema, dariyAnAM bharatI- cAlyuM gayuM. keTakeTalI mananI manamAM rahI gaI.' oTanI jema, pANImAM patAsAnI jema kSaNika che, kSaNabhaMgura che. mAtra deha zA che mAtra che. game teTalI vaya thaI hoya to paNa jIvane to ema ja lAge che ke haju ma taTelA vaya thaI hoya to paNa ja nahi, saMpatti, saMbaMdho, sattA ityAdi paNa anitya ja che. potAne ghaNAM varSa jIvavAnuM che. mANasanI AzAne koI aMta nathI. zaMkarAcArya AyuSya palapala vItI rahyuM che, paraMtu enI vItavAnI prakriyA evI maMda che ke ke sAmAnya mANasane bhAgye ja lAge ke potAnuM AyuSya ghasAI rahyuM che. jyAre aMga galitaM muNDaM palitaM dazanavihINaM jAtaM tunnddN| vRddhAvasthAmAM ke roga-mAMdagImAM chellA divaso gaNAtA hoya ke chellA zvAsa vRddho yAti gRhitvA daNDam tadapi na muJcati AzApiMDam // ghUMTAtA hoya tyAre AyuSya pUruM thaI rahyuM che evo spaSTa aNasAra Ave che. aMga gaLI gayuM che, mAthe vALa dhoLA thaI gayA che, moTuM dAMta vagaranuM AnaMdadhanajIe potAnA eka padamAM gAyuM che ke : thaI gayuM che, vRddha lAkaDI laIne cAle che. to paNa bhaviSyanI AzAo IcchAone choDato nathI.] aMjali jala jayuM Ayu ghaTata che. vairAgyazataka'mAM paNa kahyuM che ke : hatheLImAM pANI lIdhuM hoya ane te sAcavavAno prayatna karIe, be AMgaLIo ajja karoM para parAriM purisA ciMtati asthasaMpattiM / vaccenI jagyAne paNa barAbara dabAvI rAkhIe to paNa emAMthI dhIre dhIre aMjaligayaM va toyaM galaMtamANaM na picchanti / pANI evI rIte sakatuM jAya che ke te najaramAM paNa AvatuM nathI. paraMtu piraSo arthanI prApti mATe Aje nahi to kAle ane kole nahi to hatheLImAM jyAre pANI khalAsa thaI jAya che tyAre khabara paDe che ke badhuM pANI parama divase, e rIte thAkyA vagara ciMtavyA kare che. paraMtuM potAnuM AyuSya dhIre dhIre cAlI gayuM. aMjali (khobA)mAM rahelA jaLanI jema niraMtara gaLatuM rahetuM hovA chatAM tene - sAmAnya rIte janmathI zarU karIne pAMtrIsa-cAlIsa varSa sudhI zarIra vRddhi joto nathI.]. pAmatuM rahe che, dehakAnti ujjavaLa rahe che, zarIranuM baLa vadhatuM rahe che. eTalA mATe, AvatI kAlano bharoso nathI ema samajIne mANase potAnA paraMtu cAlIsa-pistAlIsanI uMmara pachI zarIramAM rogo cAlu thaI jAya che. jIvanamAM vartamAnanI sarAno upayoga karI levo joIe. pratyeka kSaNe AyuSya pAcanazakti maMda paDavA lAge che. indriyonI zakti ghasAvA lAge che. tejasvitA ghaTatuM jAya che. gayelo samaya jiMdagImAM pAcho Avato nathI. mATe vartamAnane ochI thavA lAge che. sapheda vALa cAlu thAya che. AMkho jhINI thaI uDI bagADavo nahi. ehika ke dhArmika daSTie jIvanane saphaLa banAvI levuM Utare che. zarIre karacalIo paDavA lAge che. moTuM have DAcuM banI jAya che. joIe. jIvanano amUlya samaya veDaphI nAkhanArane pAchalI jiMdagImAM pastAvAno avAja kaka thAya che. dAMta paDavA lAge che. lAkaDIno Teko levo paDe che. vAro Ave che mATe pratyeka kSaNane viziSTa kSaNa banAvI devI jyAM sudhI deha sudaDha, sazakta hoya che tyAM sudhI svajanone ApaNe maya jIvanakALa maLyo che temAM vadhaghaTa thavAnI nathI, paraMtu tene mUlyavAna banAvI lAgIe chIe. jovAnI, sAMbhaLavAnI zakti kSINa thAya eTale potAne to zakAya che. bhagavAne kahyuM che ke go nAgAdi paMDitu | paMDita eTale keTalIka vAtamAM kaMTALo Ave, paNa svajanone paNa ApaNI sthitithI kaMTALo AtmajJAnI mANase pratyeka kANane jANAvI joIe. kahyuM che : Ave. vRddhAvasthAmAM cittanI zakti maMda paDI jAya. vAta tarata samajAya nahi. anityANi zarIrANi vibhavo naiva zAzvataH / bolatAM vAra lAge. yAda rahe nahi. AthI svajano, mitro vagara sAthenA nitya saMnidito mRtyu kartavyo saMvaya: | vyavahAramAMthI mIThAza ochI thatI jAya che. ekanI eka vAta vAraMvAra kanA eka vAta vAraMvAra zirIro anitya che, bhavo zAzvata nathI. mRtyu haMmezA pAse AvIne beThuM kahevA-pUchavAthI svajano paNa ciDAyA kare che. vRddhonA kAma mATe svajanone te mATe dharmasaMcaya karI levo ? svajano paNa ciDAyA kare che. dhInA kAma mA8i sthAna che mATe dharmasaMcaya karI levo joIe.]" : rokAI rahevuM paDe, samayano bhoga Apavo paDe tyAre AraMbhamo bhale teonuM deha jaDa che ane AtmA cetana che. jIvana eTale jaDa ane cetanano vartana sAruM hoya, to paNa krame krame svajano nArAja thavA lAge che. ochuM kAma saMyoga. paraMtu A saMyoga anAdi kALathI evo satata cAlato Avyo che ke kare che. vacce vacce bahAnuM batAvI chaTakI jAya che. emAM paNa vRddha mANasa jIvane deha e ja AtmA evo satata mithyAbhAsa rahyA kare che. jyAre pathArIvaza thaI jAya che, kapha nIkaLe che, jhADo pezAba acAnaka thaI anAdi kALathI jIva pudgalanA saMyoga vinA kyAreya rahyo nathI. pudgala jAya che tyAre to svajano ja Icche che ke Doso ke DosI jhaTa jAya to sAruM. sAthenI dostI atyaMta gADha banI gayelI che. eTale jIvane dehanA pudgala 'Doso marato nathI ane mAcI choDato nathI.' jevA tucchakAra vAcaka verA vinA potAno khyAla Avato nathI. huM te AtmA, A deha mAro nathI, huM to putravadhUo mAMhomAMhe uccAravA lAge che. ajara, amara dhruva evo AtmA chuM' evuM raTaNa karanArAno paNa jyAre gADha vRddhAvasthAmAM bhalabhalA mANaso zarIrathI lAcAra banI jAya che. "kAbe dehAdhyAsa joIe chIe tyAre Acarya thAya che ane lAge che ke mAtra
Page #35
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA. 16-4-2001 bolavAthI dehAdhyAsa chUTato nathI. eTale ja uttarAdhyayananA 'drumapatraka' nAmanA dasamA adhyayanamAM bhagavAna mahAvIre gotamasvAmIne je bodha Apyo che tenuM smaraNa jIve vAraMvAra ka2vA jevuM che. emAM kahyuM che ke : dumapattae paMDuyae jahA NivaDai rAigaNANa accae / evaM maNuANa jIvidaM samayaM govamaM mA samAya // jaima rAtri ane divasano kALa vItatAM jhADanA pILA paDI gayela padiDA kharI paDe che tevI rIte manuSyanuM jIvana-AyuSya paNa samApta thaI jAya che. mATe ke gautama, samaya mAtrano pramAda ka2 nahi.] * x X prabuddha jIvana ** sUpaDA jevA sajjano, cALaNI jevA durjano D pU. zrI vijayapUrNacaMdrasUrijI mahArAja A duniyA ekalA dunInI nathI, ema A saMsAra kyAreya ekalA sajjanono paNa nathI rahyo. saMsAramAM sajjano che, ema durjanoya che. sajjana durjananAM be pAsAM A saMsAranAM che. hAM, hajI evuM banI zake, kyAreka sajjanono sukALa hoya, to kyAreka durjanono sukALa hoya. paNa bannenuM astitva to sAthe sAthe cAlatuM ja rahevAnuM eka apekSAe ema pAke, kahI zakAya ke, bargane sAcA svarUpamAM oLakhavA mATe banne pUraka banI zake, evo tattvo che. durjananI jainatA anubhavIe, to sajjananI sajjatAmahAnatAno khyAla AvI zake, e ja rIte sajjananI sajjanatA anubhavI hoya, to durjananI durjanatA-alpatAno aMdAja bAMdhI zakAya. ATalI bhUmikAnI vAta karyA pachI ApaNe je vicAravuM che ne to vaLI bIjuM ja che. ApaNe e vicAravuM che ke, jenA dvArA sajjana-dUrjananI prakRtino kharekharo khyAla AvI zake, evI sacoTa upamA kaI? A vicAraNAnI vATe AgaLa vadhavA mATe eka subhASita khUba ja sahAyaka banI zake ema che. A subhASita sUpaDuM ane cALaNInuM pratIka ApaNI najara samakSa khaDuM karIne kahe che ke, sajjano rUpAnI jema doSane pheMkI daIne guNone ja grahaNa karanArA hoya che. durjano cALaNInI jema guNone pheMkI daine doSano ja saMgraha karanArA hoya che. sudhaThuM ane cALaNI: A banne bIjo anAjanI zuddhi mATe upayogI gaNAya che. sUpaDAthIya anAjanI saphAI thai zake che, cALaNIthIya anAja sApha karI zakAya che. paraMtu bannenI najaramAM AbhagAbha jevuM aMtara che. anAjanI saphAI mATeno banneno dAvo samAna hovA chatAM, dRSTikoNanI vacce rahelA aMtarane kAraNe ja sUpaDAnI kAyAmAM eka paNa chidra paDeluM jovA maLatuM nathI, jyAre gArIno saMpUrNa A chidrothI ekadama jarjarita banI gayelo jovA maLato hoya che. rUpaNuM guNAmayI dRSTi dvArA anAjanI sannaI karavAnI prakRti dharAve che, ethI e anAjane saMgrahI rAkhe che ane kAMkarA-kacarAne pheMkI de che. enI dRSTi guNagrAhI hovAthI eka paNa kAMkarAno svIkAra karyA vinA e anAjanI saphAI karavAmAM saphaLa siddha thAya che. ethI enI kAyA paNa akhaMDita rahe che. parijUra te sarIrayaM, kesA paMDurayA havaMti te / te savvale ca hAya, samayaM zevama mA pamAyae // supaDAnI jema cALaNI paNa anAjanI sahAI to kare che, paNa enI dRSTi doSagrAhI che. ethI kAMkarA-kacarAne saMgrahIne e anAjane pheMkI de che. enI dRSTi doSapAtI hovAthI eka parA dhAndhayAne saMyA vinA anAjanI saphAI karyAMno garva anubhave che. paNa anAjanI saphAinI siddhi karatAM karatAM to eno pUro deza jarjarita banI jato hoya che. e [he gautama, tAruM zarIra nirbaLa thatuM jAya che tathA tArA vALa dhoLA thatA jAya che. tAruM sarva baLa haNAI rahyuM che. mATe he gautama ! samaya mAtrano pramAda ka2 nahi!]. bhagavAne paMcAcAranA pAlanahAra guru gotamasvAmIne mATe je kahyuM te ApaNe mATe to akSaya hoya ja, parA 065ravuM te UtaravuM joIe. gharamaNalAla cI. zAha 3 gaLaNInA dehane maLelAM kAM-chidro be enI daSa-STino vipAka na gAya zuM? have A ja vAta sajjana-durjana mATe ghUMTAvIe. sajjano duniyAnA guNo jue che ane durjano doSo ja jue che. eka apekSAe kahI zakAya baMnenI A jAtanA nirIkSaNa pAchaLanuM mULa kAraNa to saMsAranI zuddhi karavAnuM ja che. paNa guNa ane doSahaNano dRSTikoNa hovAthI sajjana khuzIthI vadhu ne vadhu samRddha banavA dvArA duniyAne doSamukta banAvI zake che. jyAre durjana vadhu ne vadhu doSita banIne sAmAne sudhAravAno dAvo kare che, emAM sAmo sudharI jAya, e enI yogyatA sUcavI jAya che, e sudhArAno 1 durjananA zire abhiSekanA koI ja taiyAra thatuM nathI, darjana pote ja potAnA zire A pAno abhiSeka kare, to ene koza rokI zake ? sUpaDuM jema jema anAjanI saphAI kare, ema ema enI pAse anAjano Dhagalo vadhato jAya che. cALaNI jema jema vadhu anAjane sApha kare, ema ema enI pAse kAMkarA-kacarAno Dhagalo vadhato jAya che. guNagrAhI ane doSamAMhI daSTikorAno ja A prabhAva che. sUpa anAjane saDhI carna che, to kAMkarA ApoApa anAjathI dUra thaI jAya che. A rIte sajjana gurAtI baLe che. ethI prabhAvita banIne doSIne potAnA doSa dUra karavAnI je jAtanI svataMbU preraNA maLe che, e jAtanI preraNA doSamAhI durjana dvArA maLavI saMbhavita nathI. sajanInA prabhAve jema saMcAra sudhare che, ema sajjana padmA vadhu ne vadhu guNasamRddha bane che. durjana kadAca ema mAnato hoya ke doSo batAvI batAvIne huM sAmAne sudhArI zakuM chuM. AmAM sAmo sudhare ke na sudhare, paNa durjana vadhu ne vadhu bagaDato jato hoya che, e to dIvA jevI spaSTa hakIkA che. kAranI pyAlI ahI ja dUdhathI bharelI hoya, to ene pUrI karavAnI preraNA bharelA bhAganI prazaMsA karavA dvArA ya ApI zakAya che. ane adhUrA bhAga aMge TokavAthI ye ApI zakAya che. jo A baMne rIte e pyAlIne dUdhathI paripUrNa banAvI zakAtI hoya, to pachI kayo DAhyo mANasa evI hoya ke, je bujAmahI duSTikAne na apanAve ane doSamahI draSTikoNano ja puraskartA banI rahe? gArInuM gaLA to A duniyAmAM ghaNuM badhuM che, kema ke e to anAdithI avaLI cAle che. emAM have. parivartana lAvIe ane ApaNe sajjana banavA harapaLa sUDAne najara samakSa rAkhIe.
Page #36
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabuddha jIvana pApasthAnaka nagarIzabhAI tArAcaMda mahetA jIvanI vartamAna doSayukta dazA jIvanA svayaMnA doSa ja che jenuM pariNAma pAdhIvana che. sukha, puSpa, guNa jo joDiyA mitra che to du:kha, pApa, doSa e traNa joDiyA mitra che. duHkhanuM kAraNa pApa che to pAnuM kAraNA doSa che. doSa kahe ke pApa karyA e A viAmAM aDhAra prakAranA che. aDhAra prakAranA pApanI bahAra vizvanuM ekeya pApa nathI. jainadarzanamAM e aDhAra pApane aDhAra pApasthAnaka kahevAya che je nIce pramANe che. (1) prANAtipAta (2) mRSAvAda (3) adattAdAna (4) maithuna (5) parigraha (6) krodha (7) mAna (8) mAyA (9) lobha (10) rAga (11) Teja (12) kalaha (13) abhyAkhyAna (14) pAnya (15) rati-ati (16) paraparavAda (17) mAyAmRSAvAda (18) mithyAtvAya. prathama pAMca pApathI skUla bacavA mATe aNuvratadhArI banavuM jarUrI che. sthUla ane sukSma ubhaya prakAre bacavA mATe mahAnadhArI banavuM jarUrI che. prathama prANAtipAtanA pApathI bacavA jIvaviSayaka vicAra Avazyaka che je mATe sAta lAkha sUtrathI kayA kayA ane keTalA prakAranA jIvo che jenA prajAno nAza karavAthI bacavAnuM che tenI yAdI Apela che. A prathama pAMca pApa dehapradhAna vartana viSayaka pApa che, ke pachInA chaThTha krodhathI laI navame lobha e cAra mAnasika kAyAyika pApanuM ja pariNAma che. tyAra bAdanA be rAga ane dveSa e paNa mAnasika che, ane te sarva pApanuM mULa che. rAga ja mAyA ane lobha rUpe pariNamI mRSAvAda, adattAdAna, maithuna ane parimarUpe bAhya kAyika ceSTAthI dazyarUpa dhArA kare che. bArame kalahathI laI sattarame mAthASAvAda sudhInA ti ati sivAyanA pAMca vAcika che. ti ati e rAga-dveSanuM bhakta svarUpa hovAnA kAraNe, te apekSAe ene vAcika gaNAvI zakAya. ratimAM jIva harakhapaduDo thAya che ane atimAM jIva poka mUke che. chevaTanuM aDhAramuM pApa je sahu pApanI jaDa che te jIvanI viparIta avaLI dRSTirUpa mithyAvAya che, eTale ke svanI AtmAnI samaja nahi ane para evAM pudgalamAM sukhabuddhi ane bhogabuddhie dehAtmabuddhithI jIvavuM. A aDhAre pApathAnakamAM sauthI vadhu anarthakArI saLI pApanA janaka koI pApa hoya to te mAtra be pApa : cothuM maithuna eTale ke kAma arthAt sukhanI vAMchanA ane pAMcamuM parigraha eTale sukhanA sAdhana arthano saMta. artha ane kAmamAMthI ja bAkInA soLa pApa udbhave che. Ama to A artha ane kAma puruSArtha kahevAya che. puruSanA prayatnathI prApta thAya ene puruSArtha kahevAya che. te cAra puruSArtha che : (1) dharma (2) artha (3) kAma ane (4) mokSa. prathama sthAna dharmapuruSArthanuM che je mokSapuruSArthanuM kAraNa che ane e dharmapuruSArthanuM lakSya mojhapuruSArtha-mokSa che. dharma kArA che ane mokSa kArya che arthAna phaLa che. e mokSamAptinA AgAya-thathI sevAtA dharmane kAraNe mokSaprApti pUrve artha ane kAma eTale ke sukhanA sAdhana ane sukha labdhirUpe ke prasAdIrUpe prApta thAya che je ADa pedAza By product che paNa lakSya nathI. eno dharmamArge sadupayoga karI mumukSu jIva dharmamArge AgaLa vadhI mokSa meLavI le che. e to enA jevuM che ke khetInA vasAyamAM kheDUtane ma dhAntotpattinuM che jenI sAthe thAsa saroDA parA UgI nIkaLe che, jenuM nIMdAmaNa karI dhAnyotpattino mArga mokaLo banAve che ane nIlA pAsAdino dhAnyotpAdanamAM sahAyaka baLadAdanA tA. 16-4-2001 cArA tarIke sadupayoga kare che. sAthe e paNa eTaluM ja sAcuM che ke artha ane kAma anarthakArI hovA chatAMya e paNa prApta to dharmapuruSArtha-dharmAcaraNathI ja thAya che, pachI te dharmAcaraNA motanA lahe thatuM hoya ke pachI artha ane kAmanA varSa thatuM hoya ! artha ane kAmanA tathe karAto dharma vAstavika dharma che, kAraNa ke artha ane kAma kSaNika AbhAsI sukhanI jhalaka dekhADI duHkhanI gartAmAM haeNvI denArA saMsAra sAgaramAM DUbADanArA hovAthI anarthakArI chevinAzakArI che. khoTA vinAzI sukhane bhogavavAnI sajA du:kha che. sAcA sukha bhogavavAnuM phaLa kAyamI sadAnuM sukha-avinAzI mokSasuna che. arthakAma to bora ApI kalu paDAvI denArA lUMTArA che. dharmanuM kala to moThA che, mATe mokSaphaLa ApanAra na hoya to evA dharmane parma kema kahevAya? artha kAma mATe sevAno dharma e to prApta ciMtAmaNi ratnana kAcano kaTako samajI gheTAnA gaLe bAMdhavA jevI bharavADanI ajJAna mUrkha ceSTA che. artha ane kAma eTale ke parimaTha ane maithuna ja jIvana hiMsaka, jUTho, cora banAvI krodha, mAna, mAyA, lobha sevana karanAro anukULatAsukhano rAgI ane pratikULatA-du:khano DhathI banAve che. e mATe e kalaha-jhaghaDA karatAM, ALa caDhAvatAM, cugalIkhorI karatAM, paNa acakAto. nathI. emAM jo pAsA pobAra paDe che to harakhapaduDo thAya che ane niSphaLatA sAMpaDe che to mAthe hAtha daI poka mUke che, eTaluM ja nahi AgaLa vadhI jAtane moTI dekhADavA anyano niMdaka bane che, anyanA avarNavAda kare che ane chakapaTa karI mAthASAvAda seve che. A badhAmAM rAcanAro svAbhAvika ja vinAzImAM avinAzitA, vibhAvamAM svabhAva jonAro, vikRtimAM prakRtine mAnanAro, parane sva lekhanAro, evI cAle cAlanAro miththAnI ja hoya ane e ja cAla cAlato rahI mizrAvane gADha majabUta banAvato rahI aDhAre pApa sevavAnuM satata cAlu ja rAkhe che. mATe ja namaskAra mahAmaMtramAM 'savva puNyalAbhAAM' nahi kahetAM satva pApAso kahela che. kemake puNyathI maLatAM artha-kAmathI mukti nathI maLatI paNa sarva pApanA prakAzathI mukti maLe che. A aDhAra pApasthAnaka aMgenI suprasiddha sarasa majAnI zAstrIyakathA che je aDhAra hAthInA dRSTAMta tarIke oLakhAya che. eka rAjA hato. ene traNa rAjakuMvara hatAM. rAjAnuM avasAna thatAM baroya rAjakuMvarane rAjAnI rAjasaMpatti tenA Adeza vasiyatanAmA pramAo vaheMcI ApavAmAM AvI. chatAM chevaTe rAjakoSanI hAthIzALAonA sattara hAthInI vaheMcaNI bAkI rahI gaI. rAjAno Adeza hato ke moTA pATanI rAjakuMvarane aDadhA hAthI maLe, vacalA yuvarAjane eka tRtIrA hAthI maLe ane sauthI nAnA yuvarAjane eka navamAMza hAthI maLe. rAjAnA Adeza mujaba A rIte sattara hAthInA bhAga traNa kuMvarone DaeNma vadhI ApavA ? sahune mATe vikaTa samasyA thaI paDI ke A koyaDo kema karIne ukelavo? . rAjAnA dIvAna DahApaNanA sAgara ane buddhinA bhaMDAra hatA. samasyA laine rAjakuMvarI dIvAna pAse gayA. dIvAnajIe sara hAthIne laine nagaranA medAnamAM AvavAnuM rAjakuMvarone jaNAvyuM, bIjA divase rAjakuMvaroe
Page #37
--------------------------------------------------------------------------
________________ D tA. 16-4-2001 sattara hAthIone hArabaMdha medAnamAM khaDA karI dIdhA. dIvAnajI pote, potAne rAjA taraphathI rAjavyavahAra mATe ApavAmAM AvelA hAthIne hodde besI medAnamAM AvyA ane potAnA e aDhAramA hAthIne saMttara hAthInI 2LamAM Ubho karI dIdho. prabuddha jIvana 5 icchAtyAga ane niSparigrahatArUpa guNa banI kevaLajJAna-svarUpa prApti prati gamana karAve! dIvAnajIe aDhAra hAthInA aDadhA eTale ke nava hAthI pATavI kuMvarane laI levA jaNAvyuM. bAkI rahela hAthImAMthI aDhAra hInA eka tRtIyAMza eTale trIjA bhAganA hAthI je cha thAya te vacalA rAjakuMvarane soMpI dIdhA ane chelle sauthI nAnA AjakuMvarane aDhAra hArthInA navamAM bhAganA eTale ke be hAthI ApI daine rAjaAdeza mujaba sattare hAthInI nyAyI vaheMcaNI karI pote potAne rAjAe Apela rAjahAthInA hodde besI svasthAne gayA. jema rAjAnA ja Apela aDhAramA hAthI vaDe rAjAnA sUcavyA pramANe rAjAnA sattara hAthInI vaheMcaNIno ukela saraLa rIte upara mujaba thI tema AtmA-jIva je jAtane-AtmAne ja bhUlI gayo che, paraghera cAlI jaI para evAM pudgalano dehano thaI gayo che e jo buddhinA bhaMDAra ane jJAnanA sAgara evA gurune zaraNe jAya to visarAI gayela AtmA svaghera pAcho phare eTale ke parasaMgamAMthI satsaMga dvArA svasaMgamAM Ave arthAt mithyAtva jo satvamAM parivartita thAya to zeSa sarva sattara hAthI jevAM pApanA nikAlano saraLa ukela Ave. bAkI to mithyAtvane samyaktvamAM paloTyA sivAya jo pApane dabAvAze ke haTAvAze to te pAkA kyAre parI jaze te kahevAya nahi. sva (AtmA) je para (deza)no thaI gayo che. ene svapara lAvI sva banAvIe ane parathI hakIe to sattara pApano nikAla thai jaine svane vamAM sthira karI zakIe. pATavI-moTA rAjakuMvarane je nava hAthI ApavAmAM AvyA te prathamanA nava moTAM pApono nirdeza kare che. jyAre vacalA rAjakuMvarane je cha hAthI ApavAmAM AvyA te cha vAcika nAnAM pApone sUcave che, jenAM aMte rahI jatAM be pApa rAga ane dveSanI vaheMcaNIno to pachI prazna raheto ja nathI. kemake kaSAya gayA ane niSkaSAya thayAM eTale samajo ke vItarAga banyAM 'yati kilarevamukti'. have e pApasthAnakane guNAsthAnaka banAvavAnI sAcA dilathI prabhune hArdika prArthanA karIe : he ! bhagavAna! ApanI karuNArasadhAre mArA aDhAra pApasthAnaka, guNAsthAnaka banI mane mArA parama svarUpanI prApti karAve! he nAtha ! mAruM 'prANAtipAta' pApasthAnaka ApanI karuNArasadhArAe ahiMsAguNa banI, jIvarakSA bhAvathI jagatanA jIvone abhayadAna ApI, sarva jagatanA jIvo mArI jema paramAtmA svarUpa che evA brahmabhAve, svarUpa tarapha mAruM gamana karAve ! he devAdhideva ! mAruM 'mRSAvAda' pApasthAnaka ApanI karuNArasa dhArAe, satyavacanI gujA banI satya ja bolAve ke je satyapriyatA-satya Agraha, sat svarUpa tarapha mAruM gamana karAve ! hai paramAtmA! mAruM adattAdAna' pApAna ApanI kArasa dhArAe abhAvamAM sahanazIlatA, AvazyakatAmAM saMtoSa ane vipulatAmAM dAnabhAvanArUpa guNA banI, zuddha AtmasvarUpa nirIhitA tarapha mAruM gamana karAve! he vibhu mAruM 'maithuna' pApasthAnaka ApanI kaMvArasadhArAe dehAdhyAsa tyArtha svarUparirUpa guNa banI brAnaMda-paramAnaMda svarUpa tarapha mAruM gamana karAve! he prabhu! mAruM "parigaDha' pApasthAnaka ApanI kArasadhArAe he sarvezvara ! mAruM 'krodha' pApasthAnaka ApanI karuNArasadhArAe kSamA, samano, zAMtatA, udAratA, vizALatArUpa gujA banI mArA AtmAnA zuddha parama prakAza svarUpa prati mAruM gamana karAve! OM vizvezvara! mAruM mAna' pApasthAnaka ApanI karuNArasadhArAe ahamno tyAga karAvI, namratAno guNa dhAraNa karI, AtmAnA parama uMcca prakArabhAva prati mAruM gamana karAve ! he jagadIzvara ! mAruM 'mAthA' pApasthAnaka ApanI kadAsa dhArAe saralatA, niSkapaTatA, nikhAlasatArUpa guNa banI sva para prakAzakatA svarUpa prati mAruM gamana karAve! he jagannAtha ! mAruM 'lobha' pApasthAnaka ApanI karuNArasa dhArAe sarUpa puSTa banI asavRttithI choDAvI satuvRttimAM joDI AtmAnA zuddha sarva prakAzaka bhAva prati mAruM gamana karAve! he vItarAga paramAtmA ! mAruM 'rAga' pApasthAnaka ApanI karuNArasa dhArAe tyAga vairAga guNa banI AtmAnA zuddha vItarAgabhAva prati mAruM gamana karAve ! he sarvajJa bhagavaMta ! mAruM 'dveSa' pApasthAnaka ApanI karUNArasa dhArAe kSamA, samatA, sahanazIlatA, udAratA, vizAlatArUpa guNa banI mArA AtmAnA zuddha prazamabhAva prati mAruM gamana karAve! he jinezvara deva ! mAruM 'abhyAkhAna' pApasthAnaka ApanI karuoArasa pAcane vizvAsarUpa gurA banI jAtanA vI prati praudaguNa pAraNA karI, AtmAnA parama zuddha jJAtA-dRSTA svarUpa prati mAruM gamana karAve! he arihaMta bhagavaMta ! mAruM 'pazunya' pApasthAnaka ApanI kArasa dhArAe guNAnurAgarUpa guNa banI gurujano prati pUjyabhAva, pramodabhAva ane nAnAo pratye vAtsalyabhAva, pramodabhAva jagAvI AtmAnA parama zuddha jJAtA-deSTA bhAva prati mAruM gamana karAve! he siddha bhagavaMta ! mAruM 'ti-ati' pApasthAnaka ApanI karuNArasa dhArAe sthitaprajJatAguNa banI unmanI dazAe laI jaI AtmAnA vItarAga svarUpa tarapha mAruM gamana karAve! dhArAe guNAnurAgItArUpa guNa banI Apano anurAgI banAvI AtmAnA hai tIrthaMka2 bhagavaMta ! mAruM 'paraparivAda' pApasthAnaka ApanI karuNArasa svarUpaguNA tarapha mAruM gamana karAve! karuNArasa dhArAe niSkapaTatA-saraLatA-nikhAlasatArUpa guNa banI satyaruci che dInabaMdhu dInAnAtha! mAruM 'bASASAvAda' pApasthAna ApanI banAvI AtmAnA zuddha saraLa vItarAga svarUpa prati mAruM gamana karAve! he tarAtAraNahAra jinendra deva! mAruM 'mithyAtva zalya' pApasthAnaka satsvarUpa-samyag svarUpa tarapha mAruM gamana karAve! ApanI karuNArasa dhArAe prema, zraddhA, samarpaNarUpa guNa banI AtmAnA karmamukta thayela AtmA arUpI thayethI pharI krarmayukta thaI avatAra rUparUpIne coMTatuM nathI. jyAre rUpI rUpIne coTe che ane rUpI rUparUpIne dhAraNA karatI nathI kemake arUpI arUpIne coMTatuM nathI tema arUpI, rUpI paNa coMTe che paraMtu rUpI arUpIne coMTI zakatuM nathI. mATe ja svadoSanuM darzana karIe, enI pIDA anubhavIe, e doSane pApasthAnakone dUra ke karIe ane siddhine varIe ! bhApta karI mukAze pahoMce, kevadhya lAvIne vare ane sadAne mATe sarva vAtmAo nigodathI nirvArA sudhInI anaMtayAtrA zIprAtizIya muktidhAmamAM vase evI abhyarthanA! (saMkalanaH sUryavaMdana ThAkoradAsa verI
Page #38
--------------------------------------------------------------------------
________________ (*) -prabuddha jIvana keTaluMka ciMtana gha DaoN. raNajita paTela (anAmI) artha-ad-artha (1) sane 1932mAM huM aMgrejI dhoraNa pAMcamAAM bhaNato hato, tyAre paNa mArA priya kavio be: 'kAnta' ane nhAnAlAla. e jamAnAmAM 'kalApI'no jAdu gajabano hato 'kalApIno kekArava' meM vAMcelo paNa mAro vizeSa lagAva 'kAnta'nA 'pUrvAlApa' ane nhAnAlAlanAM nATako; 'jayAjayaMta' ane 'indukumAra' paratve hato. nhAnAlAlanAM badhAM ja nATako apadyAgadya-DolanazailImAM lakhAyelAM che. tyAre apavAda rUpe eka kavi pRthu zukala sivAya khAsa koIe DolanazailIno prayoga karyo nathI; alabatta parihAsa rUpe-'koyalaDIne' badale koI bheMsalaDIne' uddezIne pratikAvya lakhe! DolanazailI bhale kavinuM brahmAstra gaNAyuM hoya paNa meM to aMgrejI bIjA dhorAmAM hato tyArathI samajAya na samajAya to paNa DholanazailI Ape prasaMga pADelo. emanA eka nATakamAM ekapAtra, 'jindagI eTale zuM ?' enI mImAMsA kare che. bhAvAvezamAM taNAine e pAtra enA manogatane anurUpa vidhAno karye jAya che...pachI, Ubharo zamI jatAM cittanI svacchatA prApta thatAM, DhAlanI bIjI bAjuno ene khyAla Ave che ne samAdhAna rUpe khoTo che: prabho! e che ekapakSI !' have te kALe mane A ekapaLI zabda samajAya nahIM. eTale vicAruM ke A ekapakSI kayuM haze ? kavine abhipreta che one-sided thinking. vicAraNAnI-DhAlanI bIjI bAjuno tyAM nirdeza che, paNa mArI mUDhatAne kAraNe huM mUMjhAuM. mArA moTAbhAi, one bird nahIM paNa one sided kahI mane dvidhAmukta karyo. (2) have jyAre meM mArI 'mUDhatA'nI vAta karI to vicAra-sAhacaryane kAraNe mane mArI bIjI mUDhatA yAda Ave che. dhoraNa cothA-pAMcamAmAM hato tyAre vidyArthIo samakSa carcAsabhAmAM bolavAnI mane bhAre saLa UpaDe. sabhAkSobha to mane kyAreya hato ja nahIM; paNa koipaNa viSaya hoya toya huM A vAkya to dhruvapadanI mAphaka bolavAno ja: 'mArI evI mugdha mAnyatA che ke'...mArI A maryAdAne rozana karavA mArA eka zikSaka zrI DAhyAbhAI haragoviMdadAsa jAnIe mane kahyuM: "he mUDha meM tane khabara che ? 'mUrkha' dhAtu parathI 'mugdha' ne 'mUDha* zabdo phalita thAya che.' tuM zAnAthI 'moha' pAmyo che ? tArA adhakacarA vicArothI ? aAsamajaNamAM 'mugdha', 'mugdha' karyA kare che ? tuM mugdha nahIM paNa 'ajJa' che, mUrakha che...jethI zabdano artha samajyA vinA dIdhe rAkhe che ?' tyAre to 'mugdha'no artha huM 'suMdara", "ka", "soTa' ramato hato. paNa pachI jyAre 'kAnta'nA 'devayAnI' khaMDakAvyamAM kaca enI bAlasakhI devayAnIne upAlaMbha Ape che tyAre bole che:- . "avasthAbhedanuM, devI tane bhAna dise nahIM; mugdha! zuM samaje che tuM bAlabhAva badhA mahIM?' jANe ke mArA e marmajJa ne marmana guru mane kahetA na hoya :kAnanA bhedanuM muDha tane bhAna dise nahIM; mugdha ! zuM samaje che tuM zabdabrahma badhA mahIM? * koNa jANe phUTuM phUTuM thaI raheluM kizorInuM yauvana mane mugdha karatuM haze ? mugdhA, madhyA ne proDhAnA nAyikA-bheda to, paraNyA pachI jANyA paNa Aje 85 varSe paNa mArI e mugdha mAnyatA mane mUMjhave che ! (3) kavivara ravIndranAthanI zikSaNasaMsthA 'zAMtiniketana'mAM zikSA-dIkSA pAmelA, thAmaNAnA zrI umedabhAI Ara. paTela, dhoraNa pAMcamAmAM amane 'kAnta'nuM 'vasaMtavijaya' khaMDakAvya zikhave. vAnaprasthAzramamAM rAjA pAMDu, enI tA. 16-4-2001 baMne patnIo kuttA ne mAdrI sAthe girinA koI prAMtamAM nivase che. koI kAraNasara kuntA bahAra gayela ne mAdrI ekalI ja hatI...tyAre rAjA pAMDu ene kahe che: 'nathI zuM kuMtAjI ? nahi arara AMhI rahI zake priye, tuM ekAkI ? svajana vize vRtti kara bhaTake ?' have amArA zikSaka A paMkti jyAre bole : 'priye, tuM ekAkI' tyAre mane ekAkI-ekalIne badale 'priye, tuM yekAkI', 'e' ne badale 'ye' saMbhaLAya ne samajAya nahIM ke priyA kAkI zI rIte hoI zake ? chaMdanI dRSTie yatibhaMga thato hoya evuM lAge che. bolatAM 'ekAkI' ja saMbhaLAya. meM tane mArI 'ajJatA'ne kAraNe arthano Avo baphATa karyo paNa ghaNAM sujJa bhAviko kavi suMdaramanI A paMktino kevaLa mArSika artha kare che ! 'kavinI mULa prakhyAta paMkti che H 'huM mAnavI, mAnava thAuM, to ghaNuM', have, keTalAka anabhijJa ene A rIte samaje che H 'huM mA navI, mA nava thAuM to ghaNuM" mAnavI ane 'mAnava' zabdanI toDaphoDa karIne koI arvAcInAnA manogatane jANe ke vyakta karatA na hoya ane 'nava'no artha 'nA' ke 'navIna'ne badale saMkhyAvAcaka nava (Nine) karIe to ? rAjAnA darabAramAM eka nartakIe kavi sivAya sarvene pAnanAM bIDAM ApyAM. AthI apamAnita kavi uzkerAI jaI bolyA : koI na khAzo, eraMDAnAM pAna'... A pAna, asalI pAna nathI paNa eraMDo kahetAM dIvelanA pAna che...to khabaradAra koI khAtA nahIM...paNa kavi dalapate e paMktine A rIte dhvanita karI che : 'koI na khAzo e raMDAnAM pAna', koI kahI zake ema che ke 'suMdarama'nA samayamAM paNa dalapatarAma jIvaMta nathI ? pUrvAvasthAnA kavi 'kAnta' nAstika nahIMno ajJeyavAdI no kharA. emanAM paralakSI khaMDakAvyomAM e ajJeyavAdanI chAyA varatAya che. svIDanaborgIya vicAraNAnA svIkAra bAdanA 'kAnta' Astika lAge che. emanA suMdara-saphaLa khaMDakAvya 'kravAka mithuna'mAM, pUrvAvasthAnA ajJeyavAdI 'kAnta', eka paMktimAM, kevaLa eka ja akSaranA pheraphArathI uttarAvasthAnI Astika vicArasaraNIne vyakta karI che..koI virala citrakAra pIMchInA kevaLa eka ja lasarakAthI 'mugdhA'nI proDhA banAvI de e rIte. mULanI paMkti A pramANe che: 'kahiM ja cetana eka dise nahIM'...matalaba ke cakravAka-yugale, saMyoganI sthitine vadhu samaya mATe TakAvavA amita avakAzAmAM uge ne UMce uDDayana karyuM jethI sUryaprakAzadarzana zakya bane paNa kavi kahe che ke 'karNa jayi paNa cetanano, prakAzano aprasAra varatAyo nahIM...Astika banyA bAda emaNe pUrvokta paMktine A rIte pheravI: kyahiM acetana eka dise nahIM.' : matalaba ke kyAMya acetana...jaDatA jovA maLyAM nahIM ! sarvatra caitanyano sAgara chalakAto dITho. kevaLa 'ja' ane 'a'nA pheraphArathI mAnyatAmAM AmUla parivartana ! khaMDakAvyanA samagra 'spIrITa' sAthe A pheraphAra baMdhabesato nathI kalAnI dRSTie paNa ucita lAgato nathI. koI nAstika bole 'God is ne
Page #39
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA. 16-4-2001 prabuddha jIvana " . nowhere" ane pachI where ne Dabalyu, no sAthe joDI de to thAya 'God sAdhuo kAM to le-bhAgu haze yA misTara omana emane sAcA paeilamAM is now here'. nAstikamAMthI Astika! kavi kAne evuM ja karyuM che. samajI zakyA nahIM hoya ! maryAdita ne pUrvagrahathI mizrita anubhavanA pAyA yogya zabdono yogya sthaLe yogya upayoga nahIM karavAthI kevA goTALA para AvAM adakacarAM vidhAno thAya to navAI nahIM. . thAya che enA sAcA banelA be-traNa dAkhalA ApIza. godharAnI eka kolejamAMthI dvitIya ne tRtIya Azramo-gRhasthAzrama ne vAnaprasthAzrama karatAM prathama ane be prophesaro chUTA thayA. emanA vidAya-samAraMbha TANe eka prophesara sAheba cothA AzramonuM mUlya ghaNuM moTuM che. prathama saddhara pAyo che ne aMtima unnata bolyA: "DaoN. dave sAheba to vaDodarAnI ma.sa.yuni. jevA vizALa vidyAdhAmamAM zikhara. nakkara pAyAnI ne unnata zikharanI pAyAnI vAta misTara omanane kema * jAya che e khuzInI vAta che, paNa paTela sAheba svadhAmamAM jAya che. vastutaH samajAya? mithyAvAdI misTara omanane sAco ne sacoTa javAba kadAca paTela sAheba emanA vatana ANaMdamAM jatA hatA. svadhAma zabdanA anucita TAgoranuM A avataraNA ApI zake. "bhArata pathika rAmamohanarAyanAmanA prayogathI sabhAmAM hasAhasa thaI. mahArAjA sayAjIrAva gAyakavADa ekavAra caritra-lekhamAM TAgora lakhe che: "brahma AkhA jagatano Izvara che, paraMtu khAsa pATaNa gayelA. pATaNanA eka dAnavIre mahArAjA sAhebane biradAvatAM kahyuM; , karIne te bhArata varSano brahma che. bIjA koI dezanA loko tene brahma tarIke "mama mahArAjA sAheba pATAmAM padhAryA che e ApaNe mATe dhanya prasaMga oLakhatA nathI. brahma zabdathI te rUpe ne bhAve paradezIo Izvarane bIjA che.' zeThane 'mama' e paramaguNavAcaka vizeSaNa lAgyuM haze. amadAvAdamAM koIpaNa paradezI nAme, kadI paNa oLakhatA nathI. oLakhe ke na oLakhe paNa. kavivara hAnAlAlane sanmAnavA mATenI eka jAherasabhAmAM eka vaktAe "brahma' zabdathI ApaNA manamAM je bhAvano udaya thaze, te bhAvano udaya izvara kavi patnI mANekabA mATe 'gaMgAsvarU5 mANekabA' zabda-prayoga karelo ema mATe vaparAtA bIjA koIpaNa paradezI zabdathI ApaNA manamAM kadI thavAno samajIne ke 'gaMgAsvarUpa' e guNAvizeSaNa gaMgA-samovaDu pavitra haze ! nathI. brahma ApaNA pUrvajonI aneka sAdhanAnuM dhana che-AkhA saMsArano tyAga 'mArA parama sahada DaoN. bhogIlAla sAMDesarAe eka viSayanAM aneka 'inTaravyu' karI jIvana parvata, ekAnta arazyamAM dhyAnadhAraNa karIne ApaNAM RSioe. satvare patAvIne rIporTa adhikArIne ApI dIdho. prasanna thayelA adhikArI ApaNAM brahmanI prApti karI hatI. ApaNe temanI AdhyAtmika saMpattinA unAvA. ja. A rIDhA vidvAne emano ahevAla keTalI jhaDapathI ApI vArasa chIe, bIjI koI jAtie AvI sAdhanA karI nathI ke AvI paristhiti dIdho ?" "rIDhA' zabdathI emane abhipreta hatuM...pIDha-proDha-pAkaTa (mecyora) anubhavI nathI, eTale brahmanI prApti karI nathI. dareka jAti potapotAnI paNa moTe bhAge gunegAro mATe vaparAto zabda pIDha sAkSara mATe vAparI dIdho! viziSTa sAdhanA anusAra viziSTa phaLa prApta kare che, ane te phaLanuM bIjI mRtakanI puNyatithi nimitte vaparAtA saMvatsarI zabdanI paNa ghaNA avadazA jAtine dAna kare che. AvI rIte AkhI duniyA para upakAra thAya che. ApaNI karI nAkhatA hoya che-AnaMdaprada prasaMganA saMdarbhamAM prayojIne. eka gujarAkhyAta ATaATalI sAdhanAne kaLa zuM ApaNe jANI joIne beparavI banI phekI lekhaka mAre ghare padhAryAH kalAkeka gappA mAryA bAda chUTA paDatAM kahe: drA 1 misTara omanaApA cothA Azramane "saMsAra choDI jatA "anAmI ! have ApaNe kyAre marIzuM ?' carotaranA keTalAka loko 'La'ne rahevAno jaNAve che teno udAtta Azaya to Avo che. emAM kAyaratA, badale e '2 ja bole. emane abhipreta hatuM: 'when shall we meet hArAdazA ke bhAgeDuvRttine sthAna nathI. again?" paNa 'La'ne badale "2' bolatAM 'when shall we die? thAya. maLavAne ApaNA rASTrakavi kAlidAsanA mahAkAvya "raghuvaMza'mAM paNa ApaNA badale alavidA ! AcAra AzramonA AtmAnI abhivyakti A pramANe thayelI jovA maLe che. bhUmikAmAM teo kahe che: "jeo (raghuvaMzI rAjAo) janma sudhI zuddha rahetA, * avaLI gati-mati phulaprApti sudhI kArya karatA, samudra sudhI zuddha rahetA, phulaprApti sudhI kArya misTara je. sI. Amena, vIsamI sadInI zarUAtamAM lAhoranI sarakArI karatA, samudra sudhI jemanuM rAjya hatuM ane svarga sudhI jemanA rathano mArga . kaoNlejamAM necarala sAyansanA prophesara hatA. temaNe hiMdustAnamAM pharIne temaja hato, jeo yathAvidhi yajJamAM Ahuti ApatA, jeo mAgaNonI bhIDa yathAkAma keTaloka samaya himAlayamAM rahIno anubhavarUpe eka pustaka lakhyuM che jenuM TALatA, jeo aparAdha pramANe daMDa detA, ane yathAkAle jeo jAgatA, jeo ' nAma che: 'Ascetics and saints of India: hiMdustAnanA yogI-saMnyAsI ane tyAga mATe ja arthano saMcaya karatA, jeo satyane mATe mitabhASI hatA, jeo sAdhuo. A pustakamAM emaNe eka evuM vAhiyAta vidhAna karyuM che je A yaza mATe ja vijayanI icchA rAkhatA, ane saMtAna prApti mATe jeo dAragrahaNa pramANe che: "emanA (hiMdustAnanA) zAstrakAre cAra Azrama bAMdhyA emAM karatA; bALapaNAmAM jeo vidyAbhyAsa karatA, (brahmacaryAzrama) yauvanamAM jeo pahelo bhIkhano ane chello saMsAra choDI jatA rahevAno.' ApA cAra viSaya sevana karatA, (gRhasthAzrama) vRddhAvasthAmAM teo munivRtti dhAraNa karatA AzramonI pUrvabhUmikA, zAstrIyatA ane garimAne samajavA mATe misTara (vAnaprasthAzrama), ane yogathI jeo deha tyajatA-huM vAkyapadamAM daridra hovA omanane koI Arya sannArInI kUkhe janma levo paDe ! AjathI lagabhaga so chatAM evA raghurAjAonA vaMzanuM varNana karIza, kAraNa temanA guNoe mArA varSa pUrve ApaNA pahelA ne cothA brahmacaryAzrama ne saMnyastAzrama saMbaMdhe eka manamAM pesIne mane caMcala banAvI mUkyo che.' caMcala to misTara omana paNa videzI prophesaranI kevI samaja ne vibhAvanA hatI te jANIne ApaNane banI gayA che, kintu viparIta rIte ! Azvarya ne duHkhanI lAgaNI thAya che. emanA adhakacarA, samajaNa vinAnA Ama, lagabhaga cAra hajAra varSo purANI ApaNI A Azrama-balividhAna mATe dayA paNa Ave che. brahmacArI-baTukanI bhikSA-mAdhukarIne bhIkha paraMparAnA AtmAno dhabakAra aDhI hajAra varSo vItyA bAda paNa mahAkavi samajanAra ane dharmasAdhanA tathA brahmanI upAsanA kAje saMnyasta-svIkArane kAlidAsanA mahAkAvyamAM spaSTa saMbhaLAya che. kAlidAsa pachInAM doDha hajAra hArAdazA-palAyanavRtti samajanAranI samajaNa mATe ApaNe zuM samajavuM ? varSomAM ApaNI A AzramaprathA-paraMparAnI zI sthiti thaI che te ApaNe jIva-jIvana, jagata ane jagannAtha saMbaMdhe UMDA ane vistArI jeTalo sArI rIte jANIe chIe. hAthe kaMkaNa ne arIsAmAM zuM jovuM ? vicAra bhAratanA sAcA RSi-munioe karyo che teTalo kadAca vizvanA ' ItihAsamAM koIe karyo nahIM hoya. misTara omanane bheTelA yogI-saMnyAsI
Page #40
--------------------------------------------------------------------------
________________ .. prabuddha jIvana guNasthAnako ane temAM mithyAtva ane mohanIya karma ghaDaoN. bipinacaMdra hIrAlAla kApaDiyA saMzi paMcendriya jIvo Ave, guThThANAnakI 14 che. te kramika rIte upara ne upara caDhI zakAya tevI eka sIDI jevAM che. AtmAne AdhyAtmika vikAsakramamAM caDhavAnI bhUmikAo, kathAo te guzasthAno che. guNAsthAnaka guhAnI kezA. A sIDIne guNAsthAnaka, gucchvAsthAna, guNAThANa, ke guDDAyaThANuM tarIke oLakhavAmAM Ave che. ahIM rA eTale mithyAtvanI maMdatA, kAyaniha, samyaktva, cAritra, vIrya Adi AtmaguNo ane kakSA athavA sthAna eTale te guNonI Azika zuddhatAnI takramamAvavAthI avasthAo AtmAnA haja putrI vividha AvaraNothI saMsAradazAmAM AvRta thayelA che. A AvaraNonA hrAsa ke kSayanuM pramANa jeTaluM vizeSa, teTalI guNonI pragaTatA savizeSa, ane AvaraNono hrAsa ke kSayanuM pramANa jeTaluM ochuM, teTalI guNonI pragaTatA ochI. jIva jema jema guNAsthAnake AgaLa vadhe, tema tema pUrvokta karma-prakRtiono baMdha, udaya, saMkramAdimAM hAsa thato Ave che. gujArazAnInuM vibhAgIkarA mukhyatavA mohanIya karmanI viralanA okAza, uparAma ke ApanA AdhAre karavAmAM AvyuM che. mohanIya karmanI mukhya be prakRtio darzanamohanIya ane cAritrohanIya. emAM darzanamohanISanuM kArya AtmAnA samyakatvagnezane AvRta karavAnuM che, jethI AtmAmAM tAttvika ruci ke satyadarzana thavA pAmatuM nathI. jyAre cAritra-mohanIyanuM kArya AtmAnA cAritrapurAne DhAMkavAnuM che. jethI AtmAne tAntika ruci ke satyadarzana thayuM paNa hoya, chatAM paNA tadanusAra svarUpalAbha, sanmukha pravRtti, sAcI samajadArI thaI zakatI nathI. jyAM sudhI darzanamohanIyanI viralatA ke kSaya na thAya tyAM sudhI cAritramohanIyanuM baLa ghaTatuM nathI. tethI prathama cAra guNAThAmAM darzanamohanIyanI viralatA, upazama ke kSayane AdhAre che. tyAra pachInA guNasthAnako cAritramohanIyanI viralatA, upazama ke jayanI mukhyatayA che. jemake 5 thI 7mA guNAThAM cAritramohanIpanA popAmane AdhAre che. tamA, mA, 13mAM guThA cAritramohanIyanA kevaLa upazama ke kSayanI mukhyatAe che. 11muM guDDAThANuM cAritramohanISanA mAtra upazamanI apekSAe che. jyAre 11 thI uparanA guNaThANAM mohanIyAdinA kSayane AzrIne che. 11muM guAThANuM cAritramohanIyanA mAtra upazamanI apekSAe che. jyAre 11 thI uparanA guNAkArAo mohanIyAdinA thAyane AzrIne che. ApI ja gur3hAsthAnonuM vibhAgIkaraNa mohanIyakarmanA taratamabhAvane AdhAre karavAmAM AvyuM che. B 14 guNasthAnonAM nAma A pramANe che. 1. mithyAtva, 2. sAsvAdana, 3. mizra, 4. avirata samyagdaSTi, 5. dezavirati, 6. sarvavirati (pramata), 7. apramatta, da. apUrvakaraNa, 9. anivRttibAdara, 10. sUkSma saMparAya, 11. upaatoha, 12. mINAmo7, 3, sarvAgI devalI, 14, pogI kevI. mithyAtva e doSa rUpa hovA chatAM, 1. jIvanI nIcAmAM nIcI kakSA banAvavAnI apekSAe, 2. mithyAtva hrAsa pAmyuM hoya tyAre pragaTa thatAM prAthamika guNAnI apekSAe, atra mithyAtva avasthAne prathama guThThANAnaka tarIke kahevAyuM che. AmAM apekSA vizeSe badhA ja ekendriyathI mAMDI asaMjJi paMcendriya sudhInA jIvo, tathA bhavAbhinaMdI ke puddagalarasika .tA. 16-4-2001 sAsvAdana guNAsthAnaka prathama guNasthAnaka karatAM vikAsavALuM che ke temAM mithyAtvoSa uthamAM nathI, chatAM ahIM pahelA gurAsthAnathI caDhIne nathI avAtuM. paraMtu upazamasamyaktvI 4thA guNasthAnakethI paDatAM ahIM Ave che. jIva jayAre samyaktvAvasthAmAMthI DhIlo paDe ane anaMtAnubaMdhI kaSAyo udayamAM varte tyAre A kaSAyo samyaktvaghAtaka hovAthI samyaktvaguhA nAza pArma che. 40 miAva udayamAM nathI AvyuM tethI jIva cothathI paDato pahele guTho na jatAM khIje sAvAdana rATho Ave che. UlaTI karI nAkhavAnI jema samyakatvanuM kaMika leza AsvAdana kare che tethI Ane sAsvAdana kahe che. A avasthA vadhumAM vadhu 6 AvalikA Take che. kemake anaMtAnubaMdhI kaSAya mithyAtvane kheMcI lAve che tethI jIva paDIne pahelA guNasthAnake jato rahe che. pahelA guNAsthAnakavALo jIva mithyAtva ane anaMtAnubaMdhI kaSAya bIne roke ane mizra mohanInuM vedana kare tyAre trIjuM mitra guNAsthAna pAme che. cothA guvAvALI samyakatva gumAvIne mizrIta anubhave tyAre ahIM Ave che. jevI rIte nALayerI dvIpanA vAsIne bIjA ane para ci-aruci kAMI nahIM mAtra nALiyerano khorAka pasaMda paDe tema varna tattva para ruci-aruci kaMi nahIM, mithyAtva para paNa ruci nahi, kiMtu vacalo mizrabhAva hoya. avirata samyagdaSTi uparokta mithyAtva, anaMtAnubaMdhI tapA mizrAne roke, samyaktva guNa pAme, vrata nahi tyAre A guDDATho avAya che. * viziSTa zubha adhyavasAyanA baLe mithyAtvakarmano taddana upazama karAya aMtarmuhUrta kALa mATe. A karmane AgaLa pAchaLa udayavaza karIne teTalo kALa mithyAtvane sarvathA udayavihIna karI devAya tyAre upazama samyaktva pamAya. mithyAtvanA daLiyAnuM rokona karI ahna ane azuddha LiyAnA hRdayane rokI zaddha daLiyAno udhdha bhogavAya tyAre thayoparAma sabhyakatva pamAya. samasta zuddha-ardhazuddha-azuddha mithyAtvakarmanA pudgalono, anaMtAnubaMdhI kaSAyono nAza karAya tyAre sAyika samyaktva pamAya. ahiMsAdi pApakarmonA tyAganI pratijJA nathI, virati nathI mATe te avirata samyagdaSTi guNaThANuM che. teone jinokta navatattva, mokSamArga, ahita daiva, niyamuni, nita dharma para ja ekamAtra zraddhA hoya. samyaktva pAmyA pachI hiMsA-jUThAdi pAponI tyAjyatA samajI AMzika tyAganI pratijJA kare tyAre ozika pApI tyAjya che, pratijJApUrvaka tevuM karAya tyAre e aMze virati arthAt dezavirati zrAvakanuM pAMcamuM guNasthAnaka prApta thAya, je apratyAkhyAnIya kaSAyonA kSayopazamathI prApta thAya. chaThThuM pramatta (sarvavirati) guNAsthAnaka vairAgya bharapura thaI vIrSollAsa vikasano pratyAkhyAnIya kAryonA sopAnathI hiMsAdi pApono saoNrI sukSma rIte pratijJApUrvaka tyAga karAya tyAre sAdhunuM sarvavirati guNasthAnaka AvyuM gaNAya. hA jIvane bhrama, tasmRti, rAgAdi pramAda naDe che tethI pramatta avasthA hovAthI tene pramatta guNArasthAnaka kahe che. chaThThA guNAsthAnakathI jyAre pramAdano tyAga thAya tyAre jIva 7mA guA kAkI apramatta gukAThAze avAya che. motanIya samrATanA sAgarito jevAM ke bhrama, vismRti, pramAda, ALasAdino tyAga karAya tyAre A
Page #41
--------------------------------------------------------------------------
________________ - tA. 16-4-2001 " prabuddha jIvana pramAdo evA che ke prayatnathI TALavA chatAM paNa A nAjuka pramAdo game hatA te have sthira-zaileza-meru jevA banI jAya che jene zailezIkaraNa tyAre mAthuM UMcuM kare che. tethI A 7muM guNaThANe aMtarmuhUrtathI vadhu TakI kahevAya che. ahIM 14me a-i---vRe pAMca sva varanA uccAraNA na zake. kahethI 7me ane 7methI chaOM ema hiMcakAnI jema AmathI tema jeTalo kALe Take che. " ghUmyA ja kare. upara caDe, nIce paDe ema pramAdanI sAthe satata laDAI emAM samasta aghAtI karmono nAza karI, aMte sarva karmarahita banI laDavI rahI. jo apramatta banavAnuM baLa vikasatuM AgaLa vadhe ja jAya to zuddha, anaMta-jJAna-darzana-sukhamaya banI mokSe jIva sIdhAve che. eka ja paDavAne badale 8me caDhe che. samayamAM 14 rAjalokanA mathALe siddhazilAnI upara zAzvata kALa mATe mithyAtva, avirati, kaSAya ane pramAdanI cokaDInA udaya TALavAthI sthira thAya che. 7me avAyuM. have saMjavalana kaSAyano rasa maMda karAya ane pAMca apUrva A rIte 14 guNasthAnakanA krame caDI mokSa pAmelAne paraMparAgata jevAM ke apUrva sthitighAta, apUrva rasaghAta, apUrva asaMkhya guNAsaMkramaNathI kahevAya che. vyavahArathI zrAvikA ane zrAvako cothe-pAMcame guNasthAnake utkRSTa zubha adhyavasAya thakI guNazreNi, apUrva guNasaMkramaNa, ane gaNAya, ane sAdhu-sAdhvIo chaThThuM-sAtame guNasthAnake gaNAya; paraMtu apUrva sthitibaMdha e pAMca apUrva sadhAtA jIvanI pratyeka samaye adhyavasAyamAM haiyAmAM te te guNasthAnakonA pariNAmo na hoya ane mithyAtvano udaya taratamatA (nivRtti) rahevAthI ane nivRtti bAdaraguNasthAnaka paNa kahevAya cAlu raheto hoya to cotha, pAMcame, chaThTha, sAtame gaNAvA mAtrathI zuM che. ahIM 8me guphAthAnake khAsa karIne mohanIyakarmano upazama karanArI vaLe ? 14 guNasthAnakomAM niSkarSarUpe jaNAvavuM hoya to A pramANo upazama zreNi, athavA kSaya karanArI kSapakazrerie caDhAvanAra adbhuta kahI zakAya:- mithyAtva, mohanIya ane tenA sAgarito (jevAM ke kaSAya, dhyAnamAM lIna banAya che. nokaSAya, pramAda, avirati vagere) jenI upalabdhi cheka kSINamoha sudhI 8mAnA aMte sUkSma hAsya mohanIyAdi karmane sarvathA kSINA ke upazAnta pahoMcI che te maMdatama thAya tyAre gADI saDasaDATa pATA para gatizIla karI de che, zubha bhAvamAM AgaLa vadhatAM me anivRtti bAdara guNaThANe thaI zake. te mATe avatamAMthI vratamAM, pramAdamAMthI apramAda, pramattamAMthI avAya che. ahIM eka sAthe praveza karanAra aneka jIvonA AMtarika apramatta, indriya nigraha thakI kaSAyonI kamara tUTavAthI supuruSArtha karI bhAva AkhA guNaThANA kALamAM sarakhI kakSAe AgaLa vadhe che jethI haraNaphALe gatimAM AvI zakAze. te mATe aviratimAMthI virati, tyAMthI taphAvata ke taratamatA hotI nathI. AthI Ane anivRtti bAdara guNaThANuM sarvavirati, pachI pramattane tyajI apramatta ane tyArabAda apUrvakaraNa, kahevAya che. bAda2 e rIte ke ahIM sthULa kaSAya udayamAM hoya che. anivRttikaraNa. samakitI banatAM saMsAra ardhapudgala parAvarta jeTalo A bAdara kaSAyane sarvathA upazamAvI yA kSINa karI daine have avaziSTa rahe ne ? paraMtu sAMsArika Adhi-vyAdhi-upAdhino bhAra saMparAya eTale kaSAya te paNa mAtra lobha (rAga) sUkSma koTino udayamAM vahana kare tevo putra hovA chatAM paNa saMsAra choDavA jevo che tevuM na rahe che tyAre 10mA sUkSma saMparAya guNasthAnake avAya che. lAge, saMsAra mATenI Asakti jarA paNa ochI na thatI hoya to ' upazAMta moha guNasthAnake ukta sUkSma lobhane paNa taddana zAMta karI kalpanA karavI rahI ke joradAra mithyAtva ane anaMtAnubaMdhI vagere devAya tyAre vItarAgadazAnA A guNa sthAnake avAya che. mohanIyakarma kaSAyo hajI beThAM che. upazAMta karyA tethI tenA tatkAlIna udayane rokyo; paraMtu te mAtra 14 guNasthAnakanI sIDI caDhavA mATenAM keTalAMka pagathiyAM caDhIe. aMtarmuhUrta pUrato. te sIlakamAM paDelA ja che. tethI udayamAM AvatAM sau prathama mokSaruci hovI joie; kAraNa ke mithyAtvI jIvo evuM jJAna jIvane nIcenA guNAThANo ghasaDI jAya che. ahIM upazAMta thavAthI je dharAve, cAritra pALe, tapazcaryAdi kare jenA pratApe navaraiveyaka sudhI vItarAga dazA prApta thaI hatI ane yathAkhyAta cAritra maLyuM hatuM te lupta pahoMcI zake, paraMtu mithyAtvane lIdhe pUrvonuM jJAna chatAM AgaLa na vadhatAM thaI jAya che. paDe kemake bhavAbhinaMdI hovAthI sAMsArika kAmanA tathA svargIya sukhonI jemaNe mohanIya karmanI upazamatA karatA rahevAnuM karyuM te to 11muM vAMchanA seve che. kareluM dhULadhANI thaI jAya che. tethI AgaLa vadhavA mATe guThANuM pAme; paraMtu jemaNe prathamathI ja kSapaNA (kSaya) karavA mAMDI te saMvega, nirveda, mana-vacana-kAyAnA traNe yogomAM aucitya, je kaMI 10mAne aMte moha sarvathA kSaya thaI jatAM tarata ja 1rame AvI kSINAmoha ArAdhanAdi kare te nirAzasabhAve, hArdika ullAsapUrvaka tathA nirjarArthe vItarAga bane che. hajI ahIM jJAnAvaraNIya, darzanAvaraNIya-aMtarAya kare jenA phaLa rUpe samyakatva ke bodhinI AzA sevI zakAya. je kaMI nAmanA ghAtakarmo udayamAM varte che tethI sarvajJa nathI banI zakAyuM. karaNI kare te mAtra samakita, samakita prApta karavAnuM dhyeya rAkhe. jemake bAramAnA aMte samasta ghAtI karmono nAza kare tyAre jIva ahIM pUjA, vrata, paccakakhANa, upavAsa, sAmAyika, pratikramAdi mAtra samyakatva kevaLajJAna, kevaLadarzana pAme che. samasta traNe kALanA bhAvone jue che. meLavavA mATe ja hoya. kemake samyagdaSTi AtmAoe paNa kapAyAdithI ahIM hajI upadeza, vihAra, AhArAdi grahaNapadi pravRttio cAlu che. cetatA rahevuM joie, virAgamAM khAmI hovI na joie, viSayasukha pratye mana-vacana-kAyAnA traNa yogo (amuka paristhitimAM manayoga) hovAthI sUga, tyAga sAthe tapanuM AcaraNa, vaLI jJAnano ghamaMDa na rAkhavo kAraNa sayogI kevalI kahevAya che. 11-12-13me guNasthAnake yoga nAmano ke tyAgI, tapasvI samakuvInuM te dvArA patane zakya che. pahele guNasthAnake Azrava bAkI che. ahIM mAtra zAtAvedanIya karma bAMdhe che. mokSe javAnI sarva jIvone kaSAyo anaMtAnubaMdhI koTinA ja hoya; jemAM tIvratAnI taiyArI thatAM zukaladhyAnanA trIjA-cothA prakAra vaDe samasta bAdara ane ane maMdatAnI taratamatA hoya ja. jo te maMdatAne pAmelA na hoya to sUkSma mana-vacana-kAyAnA yogone paNa te aTakAve che. navAM saMcita thanArA jJAnAvaraNIyAdi karmo laghu sthitimAM bane ja kevI 14me guNasthAnake ayogI kevaLI guNaThANo Ave che. 13mAne aMte rIte? karmono je sthitibaMdha ane rasabaMdha che te thavAmAM kaSAyono yoga sarvayogone sarvathA aTakAvI de che tyAre Atma-pradeza je pUrve kaMpanazIla prAdhAnya bhogave che tethI zrI jinazAsane upadezelA zrutacAritradharmanI
Page #42
--------------------------------------------------------------------------
________________ 10 prabuddha jIvana tA. 19-4-2001 dravyathI amuka ArAdhanA karanArA eka koTAkoTi sAgaropamathI kaMika icchAthI e dharmAcaraNa karatI veLAe mithyAtvamohanIya karma gADha banatuM nyUne evI sthiti tathA tethI adhika sthitivALuM karma te jIvo upArjatA jAya che. nathI ema siddha thAya che. tethI sukhamAM paNa becenI, bhogavavAmAM paNa aMtarAya. AvAM jIvo uparyukta guNadharmono samudAya je dharmano marma AtmasAta kare te pAmI khuda bhagavAnAdi mahApuruSono yoga thaI jAya, tArakonI dezanA sAMbhaLe zake, paraMtu te kyAre ? je bhavya jIvono saMsArakALa eka paNa saMsArano rAga jAya nahi, mokSano caga pragaTe nahi. zrI tIrthaMkarAdinI pudgalaparAvartakALathI vadhu bAkI nathI eTale ke jIvo bhavya hoI caramAvartane Rddhi-siddhine pAmavAnuM mana thAya. tIrthaMkarAdike prarUpelAM dharmanAM anuSThAno pAmelA che ane tyAM paNa evI nabaMdhakAvasthAe pahoMcelA che te AnA utkaTapaNe Acare, tatpara bane paNa mokSa pAmavAnuM mana thAya ja nahi. bhAgIdAra thaI zake che. caramAvartakALane pAmelA jIvo be prakAranA che. mokSasAdhaka dharmane sevatAM, e dharmane sevavAnuM paugalika phaLa meLavavA 1. samyagdarzana guNAne pAmelA, 2. samyagdarzana guNane nahi pAmelA. mATe e jIvo mokSa pratyenA dveSane taje evuM bane, paraMtu teomAM mokSa ; caramAvartakALa pAmelA bhavya jIvono saMsArakALa ardhapudgalaparAvartathI pratye rAga to pragaTe ja nahi. mokSatatva ja rucikara nIvaDe nahi. jema adhika bAkI hoya teo paNa te pAmI zakatA nathI. tethI samyagdarzana koI rogI roganAzaka auSadhanuM sevana kare, sAthe sAthe kupaththonuM sevana pAmelA jIvo mithyAdaSTi hoya ke samyagdaSTi hoya teo chevaTe eka kare to roganAzaka auSadha paNa bImArI mATe rogane vikarALa banAvanAruM pudgalaparAvartakALamAM niyamAM siddhipadane eTale 14 guNasthAnakonA nIvaDe; tema dharmAcaraNathI baMdhAyelA zAtAvedanIyano emano bhogavaTo, chellA pagathiye pahoMce ja. mahA azAtAne pamADanArI sthitimAM e jIvone mUkI de, pariNAme sahasAvadhAnI AcAryadeva zrI munisuMdarasUrIzvarajI mahArAje jayAnaMda devalokamAM paNa vastutaH sukhAnubhava nahi ane pariNAme mahAduHkhane kevaLI cAritramAM pharamAvyuM che ke siddhapadane pamADanArI je sAmagrI che, pAme; kemake asaMtoSa ane irSA AdithI becenI anubhavyA kare. kevAM te pAmyA vinA bhavya jIvo paNa siddhapadane pAmI zakatA nathI. A che gADha mithyAtva mohanIya karmanA pariNAmo ! mohanIya karma je cAra sAmagrI kaI ? parama upakArI caritrakAra paramarSie pharamAvyuM che ke :- ghAtI karmomAM atyaMta baLavAna che, jenAthI AtmAnA zuddha svarUpane manuSyapaNuM, Aryadeza, zruti ane zraddhAdi sAmagrImAM dharmazraddhA je vizeSa DhAMkavAnI vadhumAM vadhu zakti che tethI mohanIya karmajanita pariNAma karIne sudumrApya che, ati durlabha che kAraNa ke manuSyapaNAthI mAMDI jJAnAvaraNIya, darzanAvaraNIya, aMtarAya traNa ghAtI karmonA sahAyabhAva dharmazraddhAnI prApti to atizaya durlabha che, kAraNa ke manuSyapaNauthI pAmelo che. ane tethI temanA sAhacaryavaza gADha rAga-dveSamaya karmagraMthI dharmazravaNa sudhInI sAmagrI to abhavya jIvo temaja durbhavyone paNa prApta bhedavAmAM bAdhAkAraka hovAthI apUrvakaraNa na thavA de ane tethI samyagdarzana thaI zake che; paraMtu dharmazraddhAnI prApti to mAtra bhavyAtmAone ja thai kadApi te jIva na pAmI zake. AgaLa vadhI ja na zake. mohanIya jakaDI zake che. ane te paNa tevA bhavyAtmAo ke jeono saMsArakALa eka rAkhe ne ? pudgalaparAvartana jeTalA kALathI adhika na ja hoya. vizeSamAM mokSarUci spaSTIkarA mATe jarA viSayAMtara karIe. apUrvakaraNa dvArA jIva ane mokSAbhilASa mAtra bhavya jIvomAM ja pragaTI zake che ke je bhavya dAna evA rAga-dveSanA pariNAmane bhedI nAMkhe che; paraMtu hajI jIvo chevaTamAM eka pudgala parAvartakALamAM to avazya mukti pAme ja. mithyAtvamohanIyano vipAkodaya cAlu che. te jyAM sudhI cAlu rahe tyAM te guNadharmonA abhAvamAM abhavya, durbhavya, jAtibhavyo ApoApa bAkAta sudhI samyakatvano pariNAma pragaTI na zake. te vagara mokSanI maMjIla dUra na thaI jAya che. rahe ne ? 14 guNasthAnakanI sIDInA pagathiyAM koNa, kema, kyAre caDI zake . jIva jyAre samyakatvanA adhyavasAyamAM hoya tyAre mithyAtva mohanIyano che te saMkSepamAM raju karavA prayatna karyo che. chelle ATaluM umerI dauM ke vipAkodaya hoya ja nahi, paraMtu jo koI kAraNe ene mithyAtva mohanIyano mokSarUci, mokSAbhilASa tathA mohAmArganI ArAdhanA e ja lakSyathI sIDI vipAkodaya thaI javA pAme to samyakatvano adhyavasAya cAlI gayA vinA saDasaDATa caDhI javAze. lakSyanuM aMtima biMdu mokSa, mokSa ja hovo ghaTe ne ? rahe nahi. tethI apUrvakaraNa dvArA rAga-dveSanA pariNAma svarUpa karmagraMthine 14 guNasthAnakomAM Toca para siddhazilA AvelI che. tyAM jIvo sarva bhedavA sajja banelo jIva, anivRttikaraNa dvArA evI avasthA pedA kare karmarahita avyAbAdha sukha, pUrNa jJAna, darzanAdinA svAmI hoya che. che, je avasthAmAM jIvane kAM to mithyAtvamohanIyano sarvathA udaya ja na tyAMthI UlaTuM prathama guNasthAne gADha karmo, ajJAna, mohAdinI bolabAlA hoya, kAM to mithyAtvamohanIyano vipAkodaya na hoya je avasthA jIvanI hoya che. prathama guNasthAne mithyAtva-mohanIya gADhathI mAMDI maMda kakSAnuM apUrvakaraNa dvArA pedA thaI zakatI ja nathI. jIvanI AvI avasthA hoi zake che. apUrvakaraNo potAnuM kArya karI lIdhA pachIthI ja, jIvamAM je zubha bhAva AvAM abhayAdi jIvo dharmAcaraNa kare che. puNya baMdha jarUra thAya che pragaTe, tenAthI ja pedA thaI zake; ane tethI e pariNAmane anivRttikaraNa paNa te vakhANavA jevo nathI kemake devalokanA sukho je upArja, teo tarIke oLakhavAmAM Ave che. tethI anivRttikaraNa e samyaktva rUpa devagatimAM IndrapaNAne pAme arthAtu navaraiveyaka sudhI pahoMcI zake che. AtmapariNAma pUrveno anaMtara evo karaNa eTale AtmapariNAma che. zrI jinazAsane upadezelA zrata-cAritrAtmaka dharmanA dravyAcaraNa mAtrathI karmagraMthi bhedAyA pachIthI ja je pariNAma pedA thAya te pariNAma devalokanA sukho vivekI jIvane AkarSI zakatA nathI. mokSa mATenA anivRttikaraNA kahevAya che; kAraNa ke e pariNAmane pAmelo jIva upadezelA e anuSThAnonuM ATalI hada sudhInuM AvaraNa hovA chatAM samyakatvanA pariNAmane pAmyA vinA pAcho haThato nathI. nivRtta eTale paNa tevAM jIvomAM mokSarUci ane mokSAbhilASa janme ja nahIM. je haThavuM. anivRtta eTale pAmyA vagara rahevuM nahi. A rIte prathama guNasthAnake mithyAtvamohanIyanA gADhapaNAno pratApa che, tathA saMsAranA sukhanI ja raheluM mithyAtvamohanIya karma kyAM sudhI kevI kevI bAdhA upajAvI zake che
Page #43
--------------------------------------------------------------------------
________________ A jIvo opa keTalAMka evI jIva paNa acakatane pAka tA. 16-4-2001 ' ' prabuddha jIvana te A uparathI jANI zakAya che. jIva anivRttikaraNa dvArA aMta:karaNa pedA kare che je pathamika - mithyAtvamohanIya karma ane apUrvakaraNa-anivRttikaraNamAM tenI samyakatvanA pariNAma rUpa che. aupazamika samyakatvanA pariNAma rUpa e karAmata. mithyAtvamohanIyanAM sattAgata daLiyAnuM zaddhikaraNa karatAM tenA aMta:karAnA paNa aMtarmuhUrta jeTalA kALamAM e jIva je traNa puMja. traNa puMja banAvAya che. eka zuddha puMja jene samyakatva mohanIyanAM banAve che jeno hamaNAM ja vicAra karyo che. tyArapachI e traNa puMjomAMthI daLiyAnAM puMja tarIke oLakhAya che. bIjo puMja ardhazuddha puMja jene mizra jo e jIvane samyakatva mohanIya rUpI puMjano udaya thAya to te jIva, mohanIyanAM daLiyAnA puMja tarIke oLakhAya che; ane trIjo azuddhapuMja cothA guNasthAnake TakI jAya che. paraMtu e traNA puMjomAMthI e jIvane = ke jene mithyAtva mohanIyanA puMja tarIke oLakhAya che. A traNa pujane mizramohanIya rUpI ardhazuddhano udaya thAya to te jIva trIjA mizraguNa udayamAM kevI rIte ane kayA guNasthAnake udayamAM lavAya che te aMge sthAnakane pAme che. e traNA puMjamAMthI jo mithyAtvamohanIya rUpI azuddha kArmagraMthika ane saiddhAttika be vibhinna mato che. kArmagraMthika abhiprAya puMjano udaya thatAM te jIva pahelA mithyAtva guNasthAnakane pAme che. Ama 6 amAro prathama aupazamika samyakatvanA pariNAmane ja pAme che; jyAre anAdi mithyAtvI jIva pahelAM pazamika samyakatvane ja pAme che ane saiddhAttika abhiprAya pramANo samyakatvanA pariNAmane pAmanArA anAdi te kALamAM traNa puMja kare ja tathA traNa puMja karIne e kAM to lAyopathamika mithyAdaSTi jIvo badhAM ja prathama pazamika samyakatva ja pAme evo samyakatva pAme, kAM to trIjA mizra guNasthAnakane pAme ane kAM to punaH niyama nathI. anAdi mithyAtvI jIvo opazamika samyakatvane pAmyA mithyAdaSTi banI prathama mithyAtvamohanIya guNasthAnake AvI paDe. evo vinA paNa lAyopazamika samyakatvane pAmI zake che. keTalAMka evAM jIvo karmagraMthika abhiprAya che. jyAre saiddhAntika mata pramANe anAdi mithyAtvI hoI zake che jeo aupazamika samyakatvane ja pAme. vaLI kArmagraMthika jIva pahelAM pathamika samyakatvane ja pAme evo niyama nathI. te jIva abhiprAye anivRttikaraNa kALa daramyAna anAdi mithyAtvI jIva AvuM opazamika samyakatvane pAmyA vinA sIdho ja kSAyopathamika samyakatvane ; traNa puMjomAM vibhakta karavAnuM kArya kare che. jyAre saiddhAttvika mata pAme. paraMtu je jIva pahelAM opazamika samyakatvane pAme te pathamika pramANo anAdi mithyAtvI jIvo kSAyopathamika samyakatvane pAmanArA samyakatvanA kALa rUpI aMta:karaNamAM samyakatvanA AsvAdane pAmIne hoya che te jIvo potAnA apUrvakaraNanA kALamAM ja apUrvakaraNAthI jema aMte e punaH mithyAtvanA udayane ja pAme eTale ke e jIva pathamika graMthibheda kare che, tema traNa puMja paNa apUrvakaraNanA kALamAM ja kare che. samyaktvanA kALamAM traNa puMja kare ja nahi.', tethI eka mate te kArya apUrvakaraNanA kALamAM nIpaje che; jyAre bIjA A rIte A carcAnA aMte mithyAtvamohanIya karma kevI kevI gulAMTa mate te anivRttikaraNanA kALamAM saMpanna thAya che. khavaDAve, kevI kevI kasarata karAve che ane 14mAM guNasthAnake pahoMcatA ' vaLI, kArmagraMthika abhiprAya evo che ke anAdi mithyAtvI jIva pahoMcatAM jIvane adhamuo karIne ja jaMpe ne ! tethI mithyAtvamohanIyane jyAre samyakatva pAme tyAre apUrvakaraNa dvArA karmagraMthi bhedhA pachI e badhAM pApono bApa kahIe to kazuM khoTuM nathI ne ? . kAra vize kavi zrI meghavijayajI DaoN. kavina zAha upAdhyAya kavi zrI meghavijayajI saMskRta bhASAnA prakAMDa paMDita hatA. sanAtana dharmavALA OMkArane brahmA, viSNu ane mahezanA pratIka pUjyazrIe "zrI ahad gItA' graMthanI racanA karI che. taduparAMta tarIke pUje che. 'devAnaMdAbhyadayakAvya', "meghadUta samayA', 'zAMtinAtha caritra', 'saptasaMdhAna zakti saMpradAyavALA OMkAranI sAthe hoMkAra joDIne prakRti ane mahAkAvya', "digavijaya mahAkAvya", "udayadIpikA', "mAtRkaprasAda', puruSa ema be tattvano AdhAra gaNo che. hiMdudharma OMne gaNapatinA "dharmamaMjUSA" vagere saMskRta graMthonI racanA karI che. stavana covIzI pratIka tarIke gaNIne brahmavAcaka mAne che. "zAsanadIpaka', "AhAra gaveSaNa', 'jaina dharma dIpaka' nAmanI sajhAya zeva matavALA jaLadhArI liMgAkRtinA arthamAM OMkArane mAne che. vijayadeva nirvANa rAsa' vagerenI gujarAtI racanA karI che. emano OMkAra maMtra-vyAkaraNamAM tejasa, bhakti, vinaya, prarAva, pradIpa, racanAkALa aDhAramI sadInA prathama tabakkAno hato. ' vAca, veda, kamala, agni, dhruva ane AkAza saMjJAthI prasiddha che. - zrI meghavijayajIe zrI ahaMdu gItAnI kRtimAM OMkAranA svarUpe taMtra zAstramAM mannAdya, paMcadeva, trika, sAvitrI, trizikha, triguNa, vize anokhI zailImAM avanavI kalpanAo dvArA vistRta mAhitI ApI vedasAra, vedabIja, paMcarami, trikaTa, gAyatrIbIja, prabhu, akSara, anAdi, che. e mAhitI saMkalita karIne ahIM ApavAmAM AvI che. advaita, mokSada vagere gUDhArtha yukta zabdothI DhaMkArane samajavAmAM Ave bhAratIya dArzanika vicAradhArAmAM maMtravidhAna gUDha ane rahasyamaya che. ' hovAnI sAthe camatkArapUrNa mAnavAmAM Ave che. maMtrazAstramAM %no vekAra eka akSarUpa, parama jyoti svarUpa che. bhagavadgItAnA bIja svarUpe sarva svIkAra thayo che. nAnA ke moTA maMtrono AraMbha thI 13mA adhyAyamAM OMkArane ekAkSara brahma kahevAmAM Avyo che. $ thAya che. bhAratamAM vividha dharmo ane mato pracalita hovAthI 3%no koI prarAva bIja che. zrI merUtuMgasUri viracita sUcimukhyamaMtrakalpamAM kahyuM che ke : eka ja artha che ema nizcita thaI zake tema nathI. dareka dharma-matavALA sarvatra stutyAtI kAva: 8 zagifg potAnA arthaghaTanane anusarIne maMtra temaja sAdhanAmAM teno vizeSa upayoga sarvatra stutinI AdimAM vaparanA kalyANa nimitte thatAM zAMtikarma kare che. ane tuSTikarmamAM praNavo hoya che. A uparathI teno prabhAva-mahimA jainadarzana kAramAM paMca namaskAra-arihaMta, siddha, AcArya, upAdhyAya jANI zakAya che. ane sAdhu-vAcaka mAnIne tenI upAsanA thAya che. A maMtrasAdhanAmAM 3OMkAranuM sthAna sarva prathama che. temAM paMca parameSThino
Page #44
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1ra . ' ' ' , tA. 16-4-2001 samAveza thAya che. eTale eno jApa avicaLa zraddhAthI avazya karavo mAtA che e vAta sarva loko jANe che. joie. 'makAra paramAtmA che. vizvabhara-viprakAza che. "3varNa upAdhione, - A rUtyardana zarIra: puna: sihosthita: mAtrAne nIce rAkhe che. tathA biMdu siddha gati samAna urdhvagAmI che. A gAvAI rUpAdhyAyaH 3:zaro muna: mRd: II II A uOMkAra svayaM zaktimAna che. teno vyAsa-jApa karavAthI brahmatejanI - (pA. ra30) anubhUti karIne svayaM AtmA divyatAne pAme che. OMkArano "e" ahaM che. ane "amAM azarIrI siddha paNa rahelo varNamALAnA adhyayanano prAraMbha karatAM 3OM nama: siddharnuM uccAraNa che. 'A' AcArya svarUpa che. "u" upAdhyAya ane mamuni svarUpa che. karavAmAM Ave che. sanAtana dharmavALA ema mAne che ke "OM" gaNeza eTale OMmAM pAMca parameSThino samAveza thAya che. svarUpa che. "OM"nI uparanI vartuLAkAra rekhA gaNezanI sUMDhano vilAsa OMkAranA ga-3 ane 5 mAM anukrame ahaMtu, guru ane munino darzAve che. bindu e temAM rahelA lADu samAna che. e samRddhi vAcaka che. samAveza thayo che. upara raheluM bindu siddhAtmA che. eTale sanAtana dharmanI A mAnyatA paNa arthaghaTananI dRSTie yogya vyAkaraNAcArya pANinie "aphaDa' nAmanuM sUtra sau prathama racyuM hatuM. lAge che. keTalAka loko ema jaNAve che ke vyAkaraNazAstranA udghoSa A traNenA saMyojanathI OMkAranI racanA thaI che te uparathI DhaMkAra karavAvALA "phaNA' ane nIce zeSa nAga che. tenA para rahelo "maNi' e siddha thAya che. - bindu che. zeSanAganI phaNAnI cAra rekhAo vAgdavInI parA, pazyatti, OMkAramAM trilokano saMdarbha che. "a" pAtAlAdiadholoka, "u" e madhyamAM, ane vaikharI, cAra avasthAonuM sUcana kare che. svargaloka-urvaloka, "ma" e mRtyuloka ema traNa lokano artha samajAya . kAra zabdoccArathI nirAkAra che. lipithI lakhatAM Akutiyukta bane che eTale sAkAra kahevAya che. akArathI ukAra sudhImAM OM bane che. te sAce ja gauravaprada che. kavi meghavijayajIe avanavI kalpanAo karIne OMkAranA svarUpano kAramAM apavarga mokSa che.ane tenA para raheluM bindu siddhasthAna vizada paricaya karAvyo che. mAnava sRSTimAM OMkAra sarvavyApI che. tene sUcaka che. pavitra mAnIne zraddhALu bhakto bhaktimAM bhAvavibhora bane che. yogIo 'thI AtmA, "thI AtmAnuM ciMtana ane "ja'thI kalyANakArI yogasAdhanAmAM Atmazakti-parama-divya tejanI anubhUti kare che. matalaba mokSapada; biMdu svarUpa nirAkAra sUcaka che. Avo OMkAra AtmasvarUpa ke AtmasAkSAtkAranI dizAmAM vikAsa sAdhe che. - OMnI uparokta vigato e sAkSAtparamezvara svarUpa che ema mAnIne ga" mAM sarvavyApakatA eTale viSNu hovAthI bhakti che. ukAramAM tenI paramezvara svarUpe ArAdhanA-saMkIrtana jApa-Adi karIne Atmazuddhi upalabdhi che. "mAM pAMca mahAvrata che. A traNenA joDANathI DhaMkAra ane muktinI dizAmAM puruSArtha Adaravo joie. OMkAranuM gUDha rahasya bane che. "ga'thI viSNu, '3'thI brahmA, "'thI ziva ema trisvarUpAtmaka jANyA pachI maMtrAlarono prabhAva ane zaktino paricaya thAya che. pariNAme 3OMkAra parama brahmasvarUpa manAya che. tenI viziSTa samajUtI nIce pramANe bhaktimArganI eka anokhI paddhatino prayoga saphaLatA apAve che. jha - gavatti kSati jAtara (dhrauvyo-viSNu 3-tpatti nanayati (utpA)-brahmA saMyukta aMka 5 - mArayati saMdarati (vya)-ziva prabuddha jIvanano me ane jUna 2001no aMka saMyukta aMka AtmA gatimAna (vyApaka) hovAthI akAra vAcaka che. temAM pAMcamo | tarIke jUnamAM pragaTa thaze tenI noMdha levA vAcakone vinaMtI. svara u joDavAthI 'A' bane che. "ma' mahAna AnaMdavAcaka che. bindu 1 taMtrI rUpe rahelI uparanI AkRti ziva svarUpa che. teno artha e che ke akAra rUpa AtmA pAMcamuM kevaLajJAna prApta kare che. te nirAkAra che ane mahA sva. maphatalAla bhIkhAcaMda zAha ' AnaMdamAM vicaraNa karAve che.+3+" nA saMyogathI banelo 'OM' sAkSAt saMghanA AjIvana sabhya, varSo sudhI saMghanI kAryavAhaka samitinA - ziva svarUpa che. ! "a" sUrya che. te sUrya "u" eTale prakAzapuMja che. sabhyapade rahelA, saMghanI vividha pravRttiomAM sakriya bhAga lenAra, teno 'makAra mahAvIra che. AvA biMdu samAna OMkAramAM muktAvasthA karmaTha kAryakartA, pATaNanA vatanI zrI maphatalAla bhIkhAcaMda zAhanuM siddhAvasthA vaMdana karavA yogya che. 3OMkAramAM tripadI che. eTale kAra 83 varSanI vaye, zanivAra, tA. 31mI mArca, 2001nA roja avasAna thayuM che enI noMdha letAM kheda anubhavIe chIe. samAjane paramezvara-svarUpa manAya che. A - varNamALAnI dRSTie vicArIe to akAra badhA varSomAM mukhya che. ]. eka saMniSTha kAryakartAnI khoTa paDI che. te nAbhimAMthI utpanna thAya che. tenI yoni pavana che. badhA varSomAM mukhya * sadgatanA AtmAnI zAMti mATe prArthIe chIe. ga" AdinAtha vAcaka che. emanA janmadAtA nAbhirAjA che ane marUdevI 1 taMtrI | mAlika : zrI muMbaI jena yuvaka saMgha * mudraka prakAzaka : nirubahena subodhabhAI zAha prakAzana sthaLa : 385, saradAra vI. pI. roDa, muMbaI-400 004. | dina : 3820296. mudrazAsthAna : phakharI prinTiMga varksa, 31A, bhAyakhalA sarvisa InDasTrIyala esTeTa, dAdAjI koMDadeva krosa roDe, bhAyakhalA muMbaI-400 027.
Page #45
--------------------------------------------------------------------------
________________ Regd. With Registrar of Newspapers for Indla No. R. N. I, 6067/57 7 varSa : (50) + 12 7 aMka : 6 0 tA: 16-jUna 2001 7 zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanuM mAsika mukhapatra che .. prabuddha jIvana prabuddha jIvana pAkSika 1939thI 1989 : 50 varSa 700 vArSika lavAjama rUA.100/taMtrI : ramaNalAla cI. zAha prANIono sAmudAyika saMhAra hoMgakoMgamAM InphluenjhAno rogacALo phATI nIkaLavAnI bIke thoDA vakhata pahelAM bIjI vAra tamAma maraghAMone mArI nAkhavAmAM AvyA. zaheramAM maraghAMonuM nAmanizAna na joIe ke jethI rogacALo phelAvAnI koI dahezata rahe, mArI nAkhavAmAM AvelAM A maraghAMonI saMkhyA keTalI ? adhadhadha. sADA bAra lAkha karatAM vadhu. TI.vI. para enAM dRzyo batAvavAmAM AvyAM hatAM. maraghAMone katalakhAne laI javAyA nathI. enAM vecANa kendromAM, polTrI phArma vageremAM ja mANaso moMDhe lUgaDuM bAMdhI, hAthamAM mojAM paherI eka pachI eka maraghAMne pAMjarAmAMthI kADhatA jAya ane pakaDIne, Doka maraDI nAkhIne kacarA mATenA plAsTikanA moTA kothaLAmAM pheMkatA jAya. kothaLAo baMdhAIne kacarAnI TrakamAM ThalavAtA jAya. potAnA vAro Ave tyAre maraghAM AghApAchA thavAno prayatna kare, cIsAcIsa kare evAM evAM dRzyo ApaNA jevA jonArane kamakamAM upajAve evAM hatAM, chatAM mAranAranA peTanuM pANI paNa hAlatuM na hatuM. A vakhate InphluenjhA cAlu thayo nahoto ke koI mANasanuM mRtyu thayuM nahotuM, paNa phluno vAya2sa dekhAyo hato ane e maraghAMo dvArA mANAsamAM prasarato hovathI sAvacetInA pagalAM tarIke ja taMdurasta nirdoSa maraghAMone mArI nAkhavAmAM AvyAM. Licence to post without prepayment No. 27/ - Regd. No. TECH / 47 - 890 / B1/200/ trA varSa pahelAM, 1997mAM hoMgakoMgamAM phluno A vAyarasa jyAre prasaryo hato tyAre cha mANaso phlumAM mRtyu pAmyA hatA te vakhate sAvacetIrUpe cauda lAkha maraghAMone mArI nAkhavAmAM AvyAM hatAM. maraghAMone mArI nAkhavAno hukama sarakAranA Arogya khAtA taraphathI nIkaLyo hato ane marAMnA mAlikone enuM vaLatara ApavAmAM AvyuM hatuM. Arthika ke ArogyanA prazna karatAM paNa prANIonA sAmudAyika saMhArano prazna ApaNe mATe vadhu gaMbhIra ane karuNa che. maleziyA, thAIlenDa, hoMgakoMga phlunA vistAra tarIke jANItA che. phlu bahu jhaDapathI prasare che ane AkhI duniyAmAM phelAI jAya che. gayA saikAmAM phluthI aneka mANaso mRtyu pAmyA hatA. paraMtu have navI davAo ane upacArone kAraNe maraNapramANa ghaTI gayuM che. to paNa mAnavajAta potAnI surakSA mATe pazupaMkhIone, are potAnAM pALelAM prANIone paNa mArI nAkhatAM acakAtI nathI. svArthanI sImAM kyAM sudhI pahoMce che ! thoDA vakhata pahelAM briTanamAM gAyone gAMDI banAvI de evo meDakAuno rogacALo prasaryo hato. katalakhAnAnA mAMsAhArI kacarAmAMthI banAvelI vAnagIo zAkAhArI gAyone khavaDAvavAne lIdhe gAyomAM gAMDapaNAnI A bImArI thaI hatI evuM paNa eka anumAna thAya che. e je hoya te. be cAra TakA gAyomAM A bImArI jaNAtAM, eno cepa mANasone na lAge mATe badhI ja gAyone eTale ke savA karoDa jeTalI gAyone briTanamAM tyAre thoDA divasamAM mArI nAkhavAmAM AvI hatI. evI ja rIte thoDA vakhata pahelAM yuropanA jarmanI tathA bIjA keTalAka dezomAM meDa-kAu jevI meDa-zIpanI bImArI keTalAMka gheMTAomAM jovA maLI hatI. e vakhate e pradezanA sarva gheTAMone-karoDo gheTAMone mArI nAkhavAmAM AvyAM hatAM. potAnA ArogyanI darakArane mATe manuSyane prANIsRSTi upara kevo bhayaMkara atyAcAra karavo paDe che. keTalAka rogo pazuone manuSya enA upara karelA prayogone pariNAme thAya che. pazuonA keTalAka rogo mANasane thAya che e sAcuM, paNa mAAsanA rogo pazuone paNa thAya che e paNa eTaluM ja sAcuM che. paraMtu koNa kone zikSA karI zake ? emAM eno cukAdo koNa ApI zake ? sRSTikramamAM baLavAnanuM astitva TakI rahe che. nirbaLane anyAya sahana karavAno vAro Ave che. A to ArogyanI vAta thaI. potAnA AhAra mATe vartamAna adyatana katalakhAnAMo dvArA mAnavajAta rojanA karoDo maraghI-maraghAM, gheTAMo, gAyo ityAdinI katala karI rahI che. bIjI bAju Arthika kAraNosara paNa prANIonI sAmudAyika hatyA karAya che. osTreliyA ane nyUjhIlenDa sArI kamANI karavA mATe da2 varSe karoDo gheTAMonI katala karIne enuM mAMsa bIjA dezone vece che. keTalAka vakhata pahelAM jarmanImAM dUdhanuM utpAdana vadhI gayuM hatuM ane bhAva nIcA UtarI gayA hatA. eTale bhAva TakAvI rAkhavA mATe, dUdhanuM utpAdana ghaTADavA mATe pistAlIsa lAkha gAyone mArI nAkhavAmAM AvI hatI. keTalAka dezomAM mojazokhanA padArtho banAvavA mATe rojanI karoDo mAchalIo mAravAmAM Ave che. thoDA vakhata pahelAM brAjhilanA rIo Di jAnero pAsenA samudramAM eka kArakhAnAnuM jherI pravAhI ThalavAtAM karoDo mAchalIo eka ja divasamAM samudra kinAre mRtyu pAmI hatI ane vAtAvaraNa gaMdhAI UThyuM hatuM. have prANIonA saMhAranA AMkaDA lAkho-karoDonA thaI gayA. mAnavajAtano pazusRSTi upara A bhayaMkara atyAcAra che. enI sAme koNa avAja uThAve ? sAme pakSe evI dalIla thAya che ke zuM pazupaMkhIone khAtara mANasone maravA devAya ? mAAsa maravAnuM pasaMda na kare e dekhItuM che. paraMtu AvI paristhitimAM evo rasto na nIkaLI zake ke mANaso mare nahi ane pazuono saMhAra paNa karavo na paDe ? bhaviSyamAM koI eka baLavAna prajA potAnA Arogya mATe bIjI nabaLI prajAno saMhAra kare to te vyAjabI TharAvIzuM ? bhaviSyamAM A viSayamAM ghaNI samasyAo UbhI thaI zake che. duniyAnI cAra abajathI vadhAre vasati che. emAM mAMsAhAra na
Page #46
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabuddha jIvana " tA. 16-6-2001 karanAra lokonI saMkhyA keTalI ? cArapAMca TakAthI vadhAre nahi hoya. e potAno sUra jAheramAM vyakta karavo joie. ahiMsaka zAMta sAmudAyika paNa mukhyatve bhAratamAM che. eTale zAkAhArIono ArtanAda arayarudana jAhera virodha, vividha rIte jo abhivyakta thAya ane te dezonA elacIkhAtA jevo ja banI rahevAno.. . . . samakSa rajUAta thAya to enI noMdha to jarUra levAya. teo jo jANe ke jema jema vaijJAnika sAdhano vadhatAM jAya che tema tema sRSTi upara duniyAmAM keTalAka samudAyo evA che ke je AvA sAmudAyika saMhAra pazupaMkhIonA saMhAranuM pramANa vadhatuM jAya che. paraMtu potAnA ArogyanI sAthe sahamata nathI ane emanI lAgaNI dubhAya che, to eTalI sabhAnatA sAcavaNI mATe pazuono saMhAra keTale aMze vyAjabI gaNAya? be cAra paNa bhaviSyamAM thoDuM sAruM pariNAma lAvI zake. alabatta eTaluM to ke pAMca paMdara mAMdA pazupaMkhIone kAraNe bIjAM lAkho nIrogI pazupaMkhIone nizcita che ke mAnavajAta potAnAM je kaMI apakRtyo dvArA prakRtimAM mAravAnuM aTakAvI na zakAya ? e dizAmAM ArogyaviSayaka saMzodhano khalela pahoMcADe cheenAM pariNAma ane prakArAntare paNa bhogavavAnAM na karavAM joie ? Ave ja che. samagra vizvaracanA evI che ke jemAM hisAba cUkate thAya ja che. mAMsAhArI dezonuM A valaNa bhAratamAM nahi ja Ave ema kahI hAla to ApaNI pAse e mUMgA, nirdoSa prANIo mATe aMtaramAM nahi zakAya. ekaMdare bhAratIya mANasonA hRdayamAM jIvadayAnI lAgaNI dayA ciMtavavA sivAya bIjo koI upAya nathI. rahelI che. paraMtu bhaviSyamAM videzono prabhAva bhArata upara nahi paDe saba ko sanmati de bhagavAna ! evuM nathI. eTalA mATe jIvadayApremIoe ane evI saMsthAoe - 1 ramaNalAla cI. zAha sva. pro. jayaMta koThArI I Do. raNajita paTela (manA TUMkA gALAmAM ja, ApaNA be mUrdhanya sAkSaro-DaoN. harivallabha bhAyANI pustaka: "saMzodhana ane parIkSaNa' A zabdomAM amane arpaNa karyuM. ne pro. jayaMtabhAI koThArI-avasAna pAmyA...kALadharmane pAmyA-e ApaNo "patromAM vaheto rahelo, mArA vighAkArya pratyeno jemano anurAga mane mATe temaja gujarAtI bhASAsAhitya mATe ati du:khada ghaTanA che. daseka ArTsa karato rahyo che. e saddagaMta kAMtilAla korA tathA DaoN. raNajita sAla pUrve, jalodarane kAraNo jayaMtabhAI jatAM jatAM rahI gayelA ne e paTela (anAmI)ne.' emanA hastAkSaramAM A pustaka bheTa-rUpe mokalatA pachI to emaNe ghaNuM badhuM nakkara pradAna karyuM jeno emane paNa parama tA. 9-2-98mAM teo lakhe che: "AdaraNIya zrI anAmI sAhebanesaMtoSa hato. Apane ja arpita che A mAro vighAyana.' amAro saMbaMdha uttarottara sAla to cokkasa khabara nathI paNa sADAcAra dAyakA pUrve jayaMtabhAine pragADha thato jato hato ne acAnaka "Akhara Ama viyoga thayo." prathamavAra pro. cI. na. paTelane ghare eka sAcA vidyAnA arthI tarIke pro. jayaMtabhAie emano eka vivecana-saMgraha nAme "vAMka dekhA joyA. e ne zrI naTubhAI rAjaparA, pro. cI. nA. paTelanI pAse pleTo- vivecano' mane bheTa mokalelo. kaoNlejakALanA mArA eka sahAdhyAyI erisToTalanA vivecananA siddhAMto saMbaMdhe adhyayana karI rahyA hatA. e (1938 thI 1944) zrI mahendra paMDayAe e vAMcyo ne pratibhAvarUpe pachI thoDAka samayamAM ja emanuM bhAratIya kAvya siddhAMta' pustaka pragaTa patra lakhyo. patra mane vaMcAvIne emaNo posTa karavAne badale phADI thayuM. e pachI to varSo vahI gayAM...ne bIjIvAra emanuM darzana-milana nAkhyo...ema kahIne ke "pANImAMthIya porA kADhanAra A vAMkadekhA ma.sa.yuni.nI phekalTI opha ArTasanA gujarAtI vibhAgamAM mArI ophisamAM vivecakabhAI mArA pratibhAvamAMya kaiM vAMka dekhADe." paMDita yugamAM thayuM. tyAre togujarAtI bhASA-sAhityanA UMDA abhyAsI, vidvAna sAkSarasattama zrI na. bho. dIveTiyAnI AvI dhAka hatI. rava. zrI saMpAdaka, prathama kakSAnA vivecaka ane saphaLa adhyApaka tarIke teo jeThAlAlabhAI trivedI, ane laMDananivAsI kavi-berIsTa2 zrI DAhyAbhAI gujarAta-khyAta thaI gayA hatA. ma.sa. yuni.mAM temaNe "rIDaranI jagyA paTele (kavi "dineza') Love Poems & lyricss from Gujarati' nAme mATe arajI karelI. "inTaravyu' paNa 'AlA grAnDa' thayelo paNa emanA eka graMtha pragaTa karelo. enuM avalokana karatAM jayaMtabhAIe, guNadarzananI ke yuni.nA durbhAgye e levAyA nahIM. lekacarara tarIke emane cAra pAMca sAthe doSadarzana paNa karAveluM. doSadarzanathI kavi nAkhuza hatA ne jayaMtabhAi inkrImenTanI ophara karI paNa jayaMtabhAIe kahyuM: "meM rIDarazIpa mATe mATe thoDoka abhAva thaI gayelo tyAre meM kavine kaheluM"kavi ! tamo arajI karI che, lekacararazIpa mATe nahIM." jayaMtabhAIne jo ma.sa.yuni.mAM eTaluM khyAlamAM rAkho ke jayaMtabhAi jevo durArAdhya vivecake tamArA levAyA hota to, DaoN. bhogIlAla sAMDesarAe cAlu karelI "prAcIna graMthanuM avalokana" kare che e ja moTI kadaradAnI che. guNadoSa darzana gUrjara graMthamAlA"nuM kAma vadhu dIpI UThyuM hota ema aMgata rIte huM mAnuM karAvyA bAda aMtamAM jayaMtabhAie A graMtha mATe lakheluM: 'pharIne kahyuM ke chuM. teo "inTarav' ApavA AvyA tyAre mArI oNphisamAM kalAkeka bhAvanApUrvaka ne niSThAthI koI saMsthA nathI karatI evuM kArya karavA A beThA...meM temane prAcIna gurjara graMthamAlA'nA badhA ja graMtho bheTarUpe be mitroe sAhasa karyuM che-te avazya abhinaMdanIya ghaTanA che. jevo che ApyA. mane lAge che ke tyAre amAro "hRdayameLa' sadhAyo-pachI to tevo A saMcaya ApaNA kavione vizvasAhityanA prAMgaNamAM to mokale "hRdayamAtra jANo che, prItiyoga paraspara' jevI sthiti thaI. ekabIjAne ja che ane jyAM sudhI AnAthI vadhAre sArAM saMpAdana na thAya (te kyAre ghare AvavAjavAno vyavahAra zarU thayo...ubhayapadI sarjanano le-deno thaze te koNa jANe) tyAM sudhI A saMcaya e kAma bajAvaze.' jayaMtabhAinA viniyoga zarU thayo...niyamita patravyavahAre amArA saMbaMdhane pragATha , avalokana-lekhanuM zIrSaka hatuM: 'vizvasAhityanA darabAramAM gujarAtI karyo...We live by love, hope & admiratlon rati,AzA ne kaMdaradAnI, kavitA." A pachI kavino abhAva, sadbhAvamAM palaTAi gayelo. vivecanAnI jIvananI saMjIvanI...aneka patromAM meM emanA sAhityika pradAnanI bAbatamAM jayaMtabhAino abhigamakavi akhA jevo AkhAbolo hato. sahRdayabhAvaka tarIke mUlavaNI karI, "pra. jI.' mAM temanA kArya saMbaMdhe be vaLI teo vivecana karatI vakhate kartA ne nahIM paNa kRtine mukhyatve lekha paNa lakhyA...ane emaNo paNa mArI pUrvasaMmati lIdhA vinA emanuM kendramAM rAkhatA hatA; AthI emanuM vivecana taTastha ne nirapekSadaSTivALuM
Page #47
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA. 16-6-2001 (aMka : 5-6) prabuddha jIvana banatuM. emanI sUkSma rasavRttine je sAruM lAge tene teo UmaLakApUrvaka ApaNane ApyuM che. . - poMkhatA ne je boduM lAge tene nirbheLa rIte ne nirbhayatApUrvaka chatuM karatAM. vivecaka tarIke temaNe 'upakrama', "anukrama", "vivecananuM vivecana', ghaNIvAra to e potAnI jAtane paNa haDapheTamAM letA. virala gaNAya. "anuSaMga', 'vyAsaMga', "sAhityika taonI mAvajata' ane 'vAMka dekhAM evI ghaTanA che. emaNe ma.sa.yuni.nA 'ravAdhyAya' pu. 31, aMka-3-4, vivecano' jevA abhyAsapUrNa ne virala pratibhA darzAvatA vivecanasaMgraho me-ogaSTa 1994mAM eka lekha lakhyo jenuM zIrSaka hatuM. 'vaka- ApyA che. emanA vivecananI eka vizeSatA ne viziSTatA e che ke samuccaya" ane "rAvapratApavana'. sane 1956mAM pragaTa thayela DaoN. pUrvanA ane pazcimanA vivecananA mULabhUta siddhAMtono teo kRtinA bhogIlAla sAMDesarA ne DaoN. ramaNalAla mahetAnuM e majhiyAruM saMpAdana vivecanamAM yathArtha viniyoga karI zake che, je gujarAtI sAhityanA che. saMpAdananI jamA bAjune yogya nyAya ApyA bAda zabdacarcAmAM eka gaNAtara vivecako karI zakyA che. AjathI cha sAla pUrve (pra. jI. 16zabdanI bAbatamAM teo saMpAdakothI judA paDe che ne emanA "madhyakAlIna 4-1995) meM emanA eka vivecana saMgrahanI samIkSA karatAM lakheluM: gujarAtI zabdakoza'mAM jAte ApelA arthane paNa mAnya rAkhatA nathI. je hAthI vajanadAra mobha upADe che te ja hAthI nAnakaDI TAMkaNIne paNa rAvapratApavanamAM zanizvaranI vAta Ave che. zanizcara eTale zanino sUMDha vatI upADI le che. jayaMtabhAimAM A baMne prakAranI zaktinuM graha..zanizvaranI pIThe paga daIne rAvaNa pArTa bese che...DholiyA para yugapada darzana thAya che...AdhAra vinA eka paNa akSara pADavo nahIM e caDe che ema kahevAyuM che...emAM "Dhola" zabda che teno artha saMpAdakoe ' Adarzane nakhazikha varelA, khaMDa nahIM paNa sAhityanA akhaMDa darzananA DhoLAva Apyo che. ane madhyakAlIna gujarAtI zabdakozamAM jayaMta koThArIe ArAdhaka, tulanAdhArA, etihAsika pariprekSyamAM vastunA hArdane satata sudhArIne 'opa mUkyo che...te aMge teo "svAdhyAyavALA lekhamAM kahe che ke te baMne artha khoTA che..ne paMtino artha kare che: "upadravakArI pAmavA mathatA, svastha, ne samatola vivecananA puraskartA jayaMtabhAinA. zani paNa rAvaNAthI caMpAyelo che.' kaviloka'mAMnA A kRtilakSI vivecano gujarAtI sAhityanA vivecana dha zAlibhadra-dhannA-carita'nuM saMpAdana arnesTa benDare karyuM che ne enuM satra A kSetre AgavI ne nokhI bhAta pADanAra nIvaDaze, emanA lagabhaga adhuM. prakAzana amerikana orienTala sosAyaTI, nyU hevana, kanekiTakaTa Dajhana vivecana saMgrahane mATe paNa mAro uparyukta abhiprAya yathAvatu che. karI chamAM thayuM che. A kaMpAdana che jayaMtabhAie e vII je bhagIratha kArya, koI vidyAsaMsthAnA aneka vidvAnonI maMDaLI karI samIkSAtmaka abhyAsa-lekha lakhyo che. jenuM zIrSaka che: "sArAsArano zake tevuM kArya sva. mohanalAla dalIcaMda desAI kRta 'jana gUrjara kavio'nA viveka karIe.' prathama 'uddeza' mAsikamAM (sapTe. 1996) A lekha daza bRhad khaMDonuM navasaMskaraNa jayaMtabhAie ekale hAthe karyuM che. evuM pragaTa thayelo ne sane 1998mAM emanA graMtha "saMzodhana ane parIkSAmAM ja emanuM bhagIratha ne yazodAyI kAma madhyakAlIna kRtionAM saMpAdanomAMthI pragaTa thayo che. vivecana hoya, saMpAdana hoya ke saMzodhana hoya...badhe ja sasaMdabha ane saMzodhanapUrvaka saMkalita karelo, Azare vIsa hajAra zabdono sArAsArano viveka to karavo ja paDe che. kATachAMTa, grAhya-varksa, pradhAna- koza-madhyakAlIna gujarAtI zabdakoza'-che. ahIM "gujarAtI sAhitya *gauNanA viveka vinA na cAle. arnesTa benDaranA saMpAdananA guNApakSane koza" (madhyakAlIna)no paNa ullekha karavo joie. virala vidvAno ja biradAvI emaNa muddAnI vAta karI che te AH "AvA koI paNa karI zake evAM A prakAzanothI jayaMtabhAinI vidvattA gujarAtanI sAMkaDI saMpAdanamAM kRtipATha ane kRtinI samaja e mULa vastu-pAyAnI vastu che. sarahadone atikramI gaI che. ApaNe tyAM eka ja viSayanI aneka e saddhara na hoya to bAkInuM saghaLuM-sarva vidvatAbharyo kriyAkAMDa-ekaDA madhyakAlIna kRtiono aitihAsika ne tulanAtmaka abhyAsa rajU karatAM vinAnAM mIMDAM samAna che. mULa vastune bhoge ke mULa vastu karatAM kriyAkAMDano keTalAMka saMpAdano thayAM che temAM zrI kIrtidAbahena joSI sAthe kareluM vizeSa mahimA karavo iSTa nathI.' enI maryAdAo darzAvatAM lakhe che: jayaMtabhAinuM saMpAdana 'ArAmazobhA rAsamALA'-saMpAdanano Adarza namUno paratakanI sAmagrIne dhyAnathI tapAsatAM ene saMpAdanakalAno utkRSTa che. jayaMtabhAine jeTalo rasa madhyakAlIna gujarAtI sAhityamAM ne jena namano gaNAvatAM acakAvuM paDe evuM che. enAM sarva nirUpaNo pUrepUrAM sAhityamAM che tethI raja mAtra ocho rasa arvAcIna ne aghatana sAhityamAM AdhArabhUta hovAnuM paNa pratIta thatuM nathI. vastuta: bhUmikA pAThavAcana nathI. "kaviloka'mAMnA 18 kavitAviSayaka lekho ane 'AsvAda aSTAdazI" ane pAThapasaMdagI, zabdArtha ane anuvAda, vyAkaraNa vizleSaNa-A vAMcatAM mArA vidhAnanI aSTa - vAMcatAM mArA vidhAnanI spaSTa pratIti thaze. "saMskRta kAvyazAstranI sarva viSayomAM gaMbhIra kahevAya evI kSatio eTalI badhI dekhAya che ke Adhunika kRti vivecanamAM prastutatA" e, muMbaI yunivarsiTImAM ApelA coMkI javAya che." * * Thakkara vasanajI mAdhavajI vyAkhyAno pragaTa thayAM che je jayaMtabhAinI ghaNAMbadhAM varSothI mArA manomukuramAM aMkita thayelI jayaMtabhAinI paripakva vivecanAnI pratIti karAve che. premAnaMda vizeno emano lekha chavi to, sAkSarasattama zrI go. mA. tripAThInA sAkSarajIvanamAM nirUpita paNa emanI vivecana dRSTi, saMzodhanazakti ane gadya-zailInI dRSTie nakhazikha sAkSaranI che. emanA abhyAsakhaMDano asabAba paNa paMDitayuganI vAMcavA jevo che. smRtine tAjI karAve tevo. emanI sAthenI carcAmAM ne emanAM lakhANamAM AvA prakAMDa vidvAna ane durArAdhya vivecaka, sva. pro. jayaMtabhAI paNa tarka ne nyAyanI mAtrA jhAjhI varatAya. zAstrIyatA ane zakya teTalI saMpUrNatAno emano Agraha ane abhigama gujarAta-khyAta. koThArInA avasAnathI gujarAtI sAhityane moTI khoTa paDI che. emane ene kAjeno emano avirata puruSArtha koI sAcA sArasvatane chAje.' hArdika zraddhAMjali arpe che. tevo. izvaradatta ne parapAI-prApta zakti-siddhino cokakhocaTa hisAba mArA svajanasamAM rava. pro. jayaMtabhAI koThArI mATe zraddhAMjali lekha ApavAmAM emaNe kazo pramAda sevyo nathI. . ' lakhavAnuM vicArato hato tyAM ja amArA baMnenA vaDIla nehI DaoN. samayane sArthaka karavAmAM, e ataMdra jAgrati dAkhavanAra karmaTha-vIra anAmI sAhebano lekha AvatAM hAla to mArI saMvedanAno sUra emAM hatA. Ane pratApe raLiyAta thaI javAya eTaluM badhuM a-kSa-ra-dhana emaNe purAvuM chuM. -taMtrI
Page #48
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabuddha jIvana - tA. 16-6-2001 - sva. pro. hIrAlAla rasikadAsa kApaDiyA - jIvana ane lekhana Do. ramaNalAla cI. zAha . rava. pro. hIrAlAla rasikadAsa kApaDiyA (I.sa. 1894-1979) trivedI, vijayarAya vaidya, mohanalAla pArvatIzaMkara dave, kavayitrI eTale jaina sAhitya-saMzodhananA kSetre vIsamI sadImAM thaI gayelI eka jyotsanAbahena zukla, pro. je. TI. parIkha naTavaralAla vImAvALA virala vibhUti. jemaNo kaoNleja ke yunivarsiTInI kakSAe prAkRta-ardhamAgadhIno (mALavI), DaoN. ratana mArzala, ganI dahIMvALA vagerene maLavA sAthe viSaya nahoto lIdho chatAM kaoNleja ane yunivarsiTInI kathAe e viSayanuM hIrAlAlabhAIne paNa maLyo hato. tyAra pachI 1960thI 1970nA * adhyApanakArya karyuM hatuM, jeo pote pIeca.DI. thayA nahotA chatAM gALAmAM sUrata aneka vAra javAnuM ane emane maLavAnuM thayuM. mArA eka pIeca.DI.nA vidyArthIonA mArgadarzaka banyA hatA ane Di.liTa.nI vaDIla mitra zrI bAbubhAI (hIrAcaMda) kesarIcaMdanI sAthe jeTalI vAra DigrI mATe nirNAyaka (repharI) banyA hatA, jemaNe sitterathI vadhu graMtho pravAse-tIrthayAtrAe nIkaLIe teTalI vAra amAro pahelA mukAma sUratanA ke ane eka hajArathI vadhu lekho lakhyA hatA, jeo raNajitarAma suvarNacaMdraka, gopIpurAmAM hoya. teo devacaMda lAlabhAI pustakoddhAra phaMDanA eka sAhitya pariSadanuM pramukhasthAna ke vibhAgIya pramukhasthAna ke orienTala makhya kAryakartA hatA ane mane e saMsthAnA prakAzanomAM rasa hato eTale kaoNnpharansanuM pramukhasthAna ke prAkRta-ardhamAgadhI vibhAganuM pramukhasthAna amArI vacce uMmaramAM ghaNo taphAvata hovA chatAM amArI maitrI sadhAI adhikArapUrvaka prApta karI zakyA hota, paraMtu mAna-satkAra ke evAM pado hatI. suratIonA khAnapAnanA zokhamAM bAbubhAIne savAramAM dUdhanI mATe haMmezAM ni:spRha ane alipta rahyA hatA, tathA e mATe kyAreya tAjI malAI khAvAno zokha paNa kharo. bAbubhAI sAthe sUratamAM hoIe AyAsa karyo nahoto ke AkAMkSA sevI nahotI, evA pro. hIrAlAlabhAIe tyAre savAranA UThIne tApIkinAre pharavA jaIe, pachI malAI khAvA potAnuM samagra jIvana satata Arthika saMgharSonI vacce vidyAvyAsaMgane mATe jaIe ane pachI emanI sAthe emanA samavayaska mitra hIrAlAlabhAIne saMpUrNapaNe samarpita karI dIdhuM hatuM. mAtra jaina sAhitya ja nahi, itara maLavA emanA ghare jaIe. tyArathI hIrAlAlabhAI sAthe mAro paricaya sAhityano ane sAhityetara viSayono emano abhyAsa ghaNo UMDo vadhyo hato. A paricaya vadhu gADha thayo 1963-64mAM, prAkRta hato. emanI pratibhA evI bahumukhI hatI ke koIpaNa viSayamAM emane kuvalayamALA' graMthanA nimitte. pa.pU. AnaMdasAgarasUrisAgarajI acUka rasa paDe ja ane evA viSaya para pote uccastarIya lekha lakhI , mahArAjaMnA eka ziSya pU. zrI hemasAgarasUrie udyotanasUrikRta prAkRta zake, emanuM sAhitya vAMcatAM Azcarya thAya ke aho, emaNe keTalA badhA kuvalayamALA'no gujarAtImAM anuvAda karyo hato. mULa gAthAo, vAkyo viSayonuM keTaluM badhuM vAMcyuM che ! pAne pAne emaNe saMdarbho ApyA ja pramANo anuvAda barAbara thayo che ke nahi tathA gujarAtI bhASA, vAkyaracanA hoya. ATaluM badhuM emaNe kyAre vAMcyuM haze ? evo prazra thAya. emanI vagerenI daSTie barAbara che ke nahi e saLaMga tapAsI ApavAnuM kAma sAthe koI paNa viSayanI vAta karIe to jANe mAhitIno sota vahevA lAge. emAM paNa emanI cIvaTa ane cokasAI eTalI badhI ke ApaNe emaNe mane soMpyuM hatuM. muMbaImAM teo hatA tyAre kAma cAluM kareluM, - pachI temanuM cAturmAsa sUratamAM hatuM. e vakhate tyAM gopIpurAmAM nemubhAInI e mATe emanA upara saMpUrNapaNe AdhAra rAkhI zakIe. mAruM e sadbhAgya rahyuM che ke emanA ghaniSTha saMparkamAM AvavAnI mane taka maLI che ane vADInA upAzraye cAturmAsa daramiyAna huM jato ane cArapAMca divasa emanI pAse mane pitAtulya vAtsalya anubhavavA maLyuM che. rokAto. A graMthanI prastAvanA lakhI ApavAnuM mahArAjazrIe hIrAlAlabhAInuM nAma pahelI vAra meM sAMbhaLyuM hatuM 1944mAM. e 1 ) hIrAlAlabhAIne soMpeluM, eTale huM jyAre jyAre sUrata jAuM tyAre tyAre varSe meTrikanI parIkSA ApIne muMbaInI seMTa jheviyarsa kaoNlejamAM vinayana hIrAlAlabhAIne rojeroja maLavAnuM thatuM. A graMthanA nimitte ane samAna zAkhAnA prathama varSamAM huM joDAyo hato ane rahevA mATe zrI mahAvIra rasamAM 0 rasane lIdhe amAro paraspara paricaya ghaNo gADha thayo hato. teo tyAre jaina vidyAlaya (govAliyA TeMka, muMbaI)mAM dAkhala thayo hato. vidyAlayamAM gopIpurAmAM kAyastha mahollAmAM rahetA hatA. mArI bAjunI rUmamAM bipinacaMdrabhAI nAmanA vidyArthI hatA. sarakhA hIrAlAlabhAIno janma 29mI julAI 1894nA roja (vi.saM. rasanA viSayone kAraNe emanI sAthe mAre maitrI thaI hatI. huM prathama 1950nA aSADha vada agiyAranA divase) sUratamAM thayo hato. emanA varSamAM hato ane teo ema.e. thayA pachI trasveda para pIeca.DI.no pitAnuM nAma rasikadAsa ane mAtAnuM nAma caMdAgaurI hatuM. teo sUratamAM abhyAsa karatA hatA. e vakhate teo mane makAnanI agAzImAM rAtane tyAre nANAvaTamAM rahetA hatAM. vakhate laI jaIne AkAzanA tArAnakSatronI oLakha karAvatA ane darekanI rasikadAsane pAMca saMtAno hatAM, traNa dIkarA ane be dIkarI. emAM khAsiyata samajAvatA. (emaNe ApelI nakSatronI jANakArI Aje paNa sauthI moTA te hIrAlAla. bIjA be dIkarA te maNilAla ane khuzamanabhAI. 'vismata thaI nathI). keTalAke tArAnakSatronAM darzana mATe ame aDadhI rAte be dIkarIo te nayanasukha ane zAntAbahena. rasikadAsanA pAMca saMtAno UThIne agAzImAM jatAM ke jyAre pUrvAkAzamAM eno udaya thavAno hoya. bahu tejavI hatAM. bipinacaMdrabhAI pArsathI tyAre jANavA maLeluM ke emanA pitAzrI hIrAlAla - sadbhAgye hIrAlAlabhAInI janmakuMDaLI emanAM svajano pAsethI kApaDiyA moTA lekhaka che ane suratanI ema.TI.bI. kaoNlejamAM maLI che. bhaviSyamAM koIne A kuMDaLInA AdhAre emanA jIvanano ardhamAgadhInA prophesara che. ' ' abhyAsa karavo hoya to te upayogI thaI zake e AzayathI eka hIrAlAlabhAIne pahelI vAra mAre maLavAnuM thayuM 1951mAM. tyAre huM dastAvejI mAhitI tarIke A kuMDaLI ahIM ApI che. hIrAlAlabhAIno mArA pArasI mitra mInu desAI sAthe surata gayo hato ane viSNuprasAda janma rohiNI nakSatramAM thayo hato.
Page #49
--------------------------------------------------------------------------
________________ X 2X 6 :X tA.16-6-2001 prabuddha jIvana jaina sAdhu mahArAjane pUchIne pachI e kahe tema karavuM ke jethI manamAM vahema na rahI jAya. bIje divase varadAsa pratimA laIne pAsenA upAzrayamAM eka jaina sAdhu bhagavaMta pAse gayA. vigata jANIne sAdhu mahArAje kahyuM ke "evuM anumAna thAya che ke tamArA makAnanA AgaLanA koIka mAlikomAMthI koIkane tyAM gharaderAsara haze ane teoe koIka sU. bu. ApattinA prasaMgamAM pratimAne jamInamAM bhaMDArI dIdhI haze. A akhaMDita pratimA naminAtha bhagavAnanI che. tamArA hAthe jamInamAMthI bahAra AvI che ane tame ene nadImAM be vakhata padharAvavA chatAM e tamArI pAchaLa AyaryakAraka rIte AvI che eTale emAM koI saMketa lAge che. pratimAne muM.rA. tamAruM ghara choDavuM nathI.' ghaNuM maMthana karyA pachI varadAse nirNaya karyo (A grahonA aMza A pramANe che : sUrya-12, caMdra-13, maMgaLa- ke potAnA makAnamAM gharaderAsara (gRhacaya) karAvavuM ane tyAM jinapratimAnI 20, budha-1, guru-2, zukra-9, zani-26, rAhu-11) vidhisara pratiSThA karAvavI. e pramANe nirNaya karIne emaNe jinapratimAnI rasikadAsanA pitA te varadAsa ane emanA pitA te dullabhadAsa. pratiSThA karAvI. temanA kuTuMbe jaina dharma aMgIkAra karyo. A ghaTanA pachI emanI peDhInAM nAma A pramANe maLe che : rasikadAsa-varajadAsane jema jema caDatI thatI gaI tema tema uttarottara jaina dharmamAM emanI zraddhA dullabhadAsaneharakizanadAsa>gulAbacaMda jhaverazAnekastarazA) daDha thatI gaI. emanA putra rasikadAsane to A jaina dharma janmathI ja lakhamIzA. vArasAmAM maLyo hato. teo niyamita jinamaMdire pUjA karavA jatA ane . | rasikadAsanA vaDavAo IsvIsananI aDhAramI sadImAM bhAvanagarathI gharaderAsaramAM paNa pUjAvidhi karatA. teo roja upAzraye jatA, vyAkhyAna sUrata vepArArthe AvIne vaselA. A vaDavAonA paNA vaDavAo mULa sAMbhaLatA, sAmAyika, pratikramaNa karatA. paMjAba kesarI zrI vijayavallabhasUri uttara gujarAtamAM pATaNanA vatanI hatA. teo vaiSNava dharma pALatA. sAthe emane gADha saMbaMdha rahyo hato. rasikadAsanA A dhArmika saMskAra hatA. teo sthaLAMtara karatA karatA kAThiyAvADamAM AvelA. tyAMthI keTalAka hIrAlAlabhAImAM AvyA hatA. teo pUjA karavA jatA, sAmAyika pratikramaNa sUrata AvIne vaselA. emanI jJAti dazA dizAvaLa hatI. A jJAtinA karatA, navakArazI-covihAra karatA. abhakSyano emaNe tyAga karyo hato. keTalAka sabhyo jena dharma pALatA ane keTalAka vaiSNava dharma. teo vacce vaLI teo to jaina zAstro ane siddhAntonA sArA jANakAra thaI gayA roTI-beTIno vyavahAra raheto. emanI jJAti pATaNa, bhAvanagara, sUrata, hatA. teo navapadajInuM dhyAna dharatA. uvasaggaharanA jApamAM emane muMbaI vagere zahero ane AsapAsanAM gAmomAM patharAyelI rahI che. akhUTa zraddhA hatI. dullabhadAse vepArArthe suratamAM AvIne nANAvaTamAM vasavATa cAlu karelo. rasikadAsanuM kuTuMba saMskArI ane dharmaparAyaNa hatuM. suratamAM emano | dullabhadAsanA putra varajadAsanA jIvanamAM eka ghaTanA evI banI ke kApaDano vepAra hato. nANAvaTamAM emanI kApaDanI dukAna hatI. kApaDanA jethI teo vaiSNava maTIne jaina banI gayA hatA. eka vakhata sUratanA emanA vepArane kAraNe emanI aTaka kApaDiyA thaI gaI hatI. enI potAnA gharanA vADAmAM khodakAma karatAM dhAtunI eka nAnI jinapratimA pahelAM emanI aTaka zI hatI te jANavA maLatuM nathI. paraMtu "zAha', , nIkaLI. pote vaiSNava hatA eTale A pratimAnuM zuM karavuM te vize vicAra. "mahetA' athavA 'paTaNI' aTaka hovAno saMbhava che ema emanAM kuTuMbIjano karatAM chevaTe evo nirNaya lIdho ke pratimAne tApI nadImAM padharAvI kahe che. aMgrejonA Agamana pUrve lokomAM aTakanuM bahu mahattva nahotuM. devI. teo pratimA laIne nadIe gayA. nadInA saheja UMDA pANImAM rasikadAsanI Arthika sthiti madhyama kakSAnI thaI gaI hatI. emano jaIne pratimA jAte padharAvavI joIe eTale kinAre eka joDa kapaDAM kApaDano vepAra jematema cAlato hato. AthI ja emaNe potAnA traNa mUkI teo nadImAM UtaryA. kamara sudhInA pANImAM jaIne temaNe prArthanA tejasvI dIkarAone potAnA kApaDanA vyavasAyamAM na joDatAM, muMbaI karIne pratimA padharAvI. tyAra pachI teo pAchA pharatA hatA tyAre lAgyuM mokalIne kaoNleja ane yunivarsiTInuM zikSaNa apAvIne tyAMnA zikSaNakSetramAM ke potAnA dhotiyAmAM koI patharo bharAI gayo che. emaNe e hAthamAM mokalyA hatA. emanI banne dIkarIo meTrika sudhI bhaNI hatI, je e laIne joyuM to pelI pratimA ja hatI. pratimA pote evI cIvaTapUrvaka jamAnAmAM asAdhAraNa ghaTanA gaNAtI. pANImAM padharAvI hatI ke dhotiyAmAM bharAI jAya evI koI zakyatA IsavIsananI ogaNIsamI sadInA uttarArdhamAM ane vIsamI sadInA nahotI. eTale emane A ghaTanAthI Azcarya thayuM. pratimA hAthamAM laI pUrvArdhamAM, samagra bhAratamAM keLavaNInI paddhati Aje jevI che tevI pharI teo UMDA pANImAM gayA ane pratimA cokkasAIpUrvaka Aghe ekasarakhI nahotI. aMgrejoe muMbaI, kalakattA ane madrAsamAM 1857mAM padharAvI. pachI pANImAM pAchA pharatA hatA tyAM pharIthI emane lAgyuM ke yunivarsiTIonI sthApanA karIne briTiza hakumatanA pradezamAM ekasarakhI dhotiyAno cheDo kheMcAya che. pratimA pAchI to nahi AvI hoya ne ? aMgrejI paddhatinI keLavaNI dAkhala karI, paNa te mukhyatve moTAM zahero pANImAM hAtha nAkhIne vastu bahAra kADhI to emanA Azcarya vacce e ja pUratI tyAre maryAdita rahI hatI. judAM judAM dezI rAjyomAM judI judI pratimA jovA maLI. be vakhata AvuM banyuM ethI varadAsa ekadama keLavaNInI paddhati hatI. gujarAtamAM tyAre be prakAranI zALAo hatI : vicAre caDhI gayA. have pratimA padharAvavI ke nahi tenI vimAsaNA thaI. gujarAtI varnAkyulara phAInalanA prakAranI ane hAIskUla tathA chevaTe ema nirNaya karyo ke koInI salAha laIne pachI pratimA padharAvavI. meTrikyulezananA prakAranI. gujarAtI cAra dhoraNa sudhInI zALA te prAthamika ghare AvIne emaNe badhAMne vAta karI. badhAMno evo mata paDyo ke koIka zALA hatI. dhorA'ne badale "copaDI' zabda tyAre vaparAto, jema ke
Page #50
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabuddha jIvana 6 pahelI copaDI' nI copaDI' utpAdi, kAraNa ke mukhya pAThapustaka para e rIte 'pahelI copaDI', 'bIjI copaDI' ema chapAtuM. cAra dhorA pachI je vidyArthIone hAIskUlamAM bhaNavA javuM hoya teo temAM dAkhala thatA. je vidyArthIone hAIskUlamAM jovA na javuM hoya ane AgaLa bhAvuM hoya teone mATe bIjAM traNa ke pAMca varSano abhyAsakrama raheto. temAM IMgliza bhASAno viSaya raheto nahi, evI zALAone gujarAtI varnAkyulara phAInala kahevAmAM AvatI. zIkhI chokarIo ane keTalAka chokarAo A phAInala sudhInI keLavaNI letAM. aMgrejI keLavaNI sAta dhoraNA sudhInI rahetI, sAtamuM potA ne maeNTrika. pahelAM dhrA poravAnI zALAo giDAla tarIke oLakhAtI. evI zALAo 'eMglo-varnAkyulara (e.vI. skUla)" tarIke oLakhAtI. zahero ane moTaTa gAmomAM evI e.vI. skUlo uttarottara vadhatI jatI hatI.. e jamAnAmAM meTrikanI parIkSA eTalI sahelI nahotI. vaLI badhAM zaheromAM meTrika sudhInuM zikSaNa ApavAnI vyavasthA nahotI. koI vidyArthI meTrika thAya eTale gAmamAM jAze moTI ItihArA rAto. meTrika thanAra vidyArthIonAM Thera Thera jAhera sanmAna thaI. potapotAnI jJAti taraphathI meLAvaDA thatA ane phemamAM maDhIne chApelAM sanmAnapatra apAto. hIrAlAlabhAI bhaNAvAmAM eTalA tejasvI hatA ke miDalaskUlamAM ane hAIskUlamAM emane ziSyavRtti maLI hatI. ema 1914mAM varnAkyulara phAInala ane meTriyuozananI ema baMne parIkSA sAthe ApI hatI. ane baMnemAM sArA mArksa sAthe teo uttIrNa thayAM hatA. e divasomAM karAMcIthI dhAravADa sudhIno vistAra muMbaI IlAkA tarIke oLakhAto. AkhA IlAkAmAM kaoNlejanuM zikSaNa traNa-cAra zaheromAM ja apAtuM ane temAM paNa mukhyatve muMbaImAM ja hatuM. AthI vidyArthIo muMbaImAM bhaNavA AvatA ane kaoNlejanI haoNsTelamAM ke sagAMne tyAM athavA rUma bhADe rAkhIne rahetA ane bhAtA. hIrAlAlabhAI 1910mAM muMbaImAM elphinsTana kaoNlejamAM dAkhala thayA hatA. tyAre kaoNlejano varSano abhyAsakrama hato : priviyasa, InTara, juniyara ane siniyarano InTa2 ArTasanI parIkSAmAM sArA mAkarsa maLatAM hIrAnAbhAIne ziSyavRtti maLI hatI. vaLI gaNitanA viSayamAM sauthI vadhu mArksa meLavavAne mATe emane 'kAmA prAIjha' maLyuM hatuM. A prAIjhane lIdhe ja teo gaNita jevI atyaMta kaThina viSaya bI.e.mAM pakSA levA prerAyA hatA. 1914mAM teo gahitanA viSaya sAthe parIkAnA baiThA ane bIM, onarsanI DigrI prApta karI. emAM paNa ghaNA sArA mArksa sAthe teo pAsa thayA ane AgaLa abhyAsa mATe ziSyavRtti maLI eTale ema.e.mAM paNa temaNe e ja viSaya rAkhyo hato. tyAre ema.e.no abhyAsa jAte karavo paDato. taiyArI thAya tyAre vidyArthIo agAuthI nAma noMdhAvIne parIkSA ApI zakatA. hIrAlAlabhAIne e taiyArI karatAM cAra varSa lAgyo. 1918mAM gitanA viSa sAthe hIrAvAlAbhAI muMbaI yunivarsiTImAMthI ema.e. thayA. gaNitano viSaya eTalo kaThina gaLAno ke bI.e.mAM ja bahu ochA vidyArthIo e viSaya letA ane ema.e.mAM to ethI pA ochA vidyArthIo rahetA. vaLI e viSayanA praznapatro eTalA agharA nIkaLatA ke keTalIkavAra to koI vidyArthI pAsa na thaI zake. hIrAlAlabhAI ema.e. thayA e varSe gaNitanA viSayamAM pAsa thanAra phakta teo ekalA ja hatA. tA. 16-6-2001 hIrAlAlabhAInA baMne bhAIo pada bAvAmAM tejasvI hatA. emanA bhAI mAilAlabhAI phijhiksano viSaya laI bI.esasI.mAM ane ema.esasI.mAM prathama vargamAM prathama naMbare AvyA hatA. tyAra pachI emaNe e viSayanA prAdhyApaka tarIke kolejamAM kArya karyuM hatuM. emaNe potAnA viSayamAM saMkhyAbaMdha saMzodhana lekho lakhyA hatAM. hIrAtabhAInA bIjA bhAI khumanabhAI kemisTrInA viSaya sAthe bI.esasI.mAM ane ema.esasI.mAM prathama vargamAM prathama naMbare AvyA hatA. emI muMbaInI raseMTa jheviyarsa kaoNlejamAM e viSayanA prAdhyApaka tarIke kArya karyuM hatuM. durbhAgye nAnI vaye teo avasAna pAmyA hatA. Ama kApaDanA vepArI kidAmanA baro tejasvI putroe muMbaImAM AvI zikSAnA kSetramAM kaoNlejanA prophesara tarIke kArya karyuM hatuM, hIrAlAlabhAI bI.e.nA chellA varSamAM abhyAsa karatA hatA tyAre ogaNIsa varSanI vaye, I.sa. 1913mAM (vi.saM. 1969mAM) vaizAkha vada terasanA roja emanAM lagna bhAvanagaranA, emanI dazA dizAvaLa jJAtinA zeTha zrI choTAlAla kalyANadAsanAM dIkarI IndirAbaDaeNna sAthe thayAM hatAM. IMdirAbahenanI upara tyAre paMda2 varSanI hatI, emano janma bhAvanagaramAM I.sa. 1898 (vi.saM. 1954mAM) mAha suda sAtamanA roja thayo hato. emanuM kuTuMba vaiSNava dharma pALatuM hatuM. IMdirAbahene nAnI vayamAM ja mAtApitA gumAvyAM hatAM. AthI emano uchera emanA moTA bhAI rAvasAhaeNba vRMdAvana choTAlAla jAdava ane emanAM patnI sanmukhagIrInI chatrachAyAmAM thayo hato, IMdirAbahena bhaNavAmAM tejasvI hatAM, zALAmAM teo prathama naMbare AvatAM. emaNe aMgrejI trIjA dhoraNa sudhIno abhyAsa karyo hato. tera varSanI vaye emaNe bhAvanagaranA dazA dizAvaLa keLavaNI maMDaLa taraphathI yojAyelI nibaMdha spardhAmAM bhAga lIdho hato. nibaMdhano viSaya hato 'mAbApanI chokarAo pratyenI pharaja ane chokarAMonI mAbApa pratyenI pharaja'. A spardhAmAM emano nibaMdha sarvapreSTha gaNyo hato ane emane prathama pArrioSika prApta pUryuM hatuM. zALAmAM trIjA dhoraNa sudhIno abhyAsa karyA pachI IMdirAbahene ghare 2hIne saMskRta bhASAno abhyAsa karyo hato. lagna pachI emaNe I.sa. 1917mAM potAnI jJAtinA e ja keLavaNI maMDaLa taraphathI yojAyelI nibaMdha spardhAmAM pote karelA khAsa pravAsanuM varNana' e vizvapa para nibaMdha lakhI prathama pAritoSika meLavyuM hatuM. 1918mAM ema.e. thayA pachI hIrAlAlabhAIne muMbaInI vilasana kaoNlejamAM gaNitanA prAdhyApaka tarIke nimaNUMka maLI hatI. e divasomAM zALA ane kaoNlejamAM adhyApaka tarIke nokarI karanAra mATe bI.TI. (AjanI bI.esa.)nI DimI pharajiyAta hatI. hIrAlAlabhAI pAse e DigrI nahotI. paraMtu arajI karanAra umedavAromAM temanA mArksa sauthI sArA hatA ane emano InTaravyU paNA evo sAro ApI hatI ke koleje yunivarsiTInI khAsa paravAnagI meLavIne bI.TI.nI DigrI vagara gaThThA prAdhyApaka tarIke emanI nimaNUMka karI hatI. kaoNlejamAM nokarI maLatAM teo IMdirAbahaina sAthe muMbaI rahevA AvyA hatA. bhUlezvaramAM bhagatavADImAM temaNe eka makAnamAM trIje mALe Dabala rUma bhADe rAkhI hatI. teo tyAMthI page cAlIne roja vilasana kaoNlejamAM jatA. e divasomAM teo koTa, penTa, TAI, buTa, mojAM vagere paheratA. gharamAM pahelA ane potiyuM paheratA. teo pArmika vRttinA hatA eTale
Page #51
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA. 16-6-2001 kaoNlejamAM jatAM pahelAM roja savAre nAhIne pAse AvelA ciMtAmaMdiza pArzvanAtha ke goDIjI pArzvanAthanA derAsare pUjA karavA jatA. savAranA zAka vagere lAvavAnuM kAma paNa jAte karatA. vilasana kaoNlejamAM bhaNAvyA pachI emavI dhobItaLAva para AvelI sekanDarI TIcarsa TreniMga kolejamAM pariAtanA prAdhyApaka tarIke kArya karyuM hatuM ane tyAra pachI be varSa e ja vistAramAM bAjumAM AvelI seMTa jheviyarsa kaoNlejamAM gar3hiAtanA prAdhyApaka * tarIke kAma karyuM hatuM. Ama 1968thI 1924 sudhI DhIlAlabhAI gaNitanA viSayanA prAdhyApaka rahyA hatA. At gaNitanA viSayamAMthI prAkRtanA viSaya tarapha hIrAlAlabhAI kevI rIte pA ne pachA eka mika ghaTanA che. teo gItano viSaya kaoNlejamAM bhaNAvatA hatA te daramiyAna kuTuMbanA dharmasaMskAra tathA sAdhubhagato sAthenA paricayathI emane jAvA maLyuM hatuM ke jaina zAdhomAM garvitAnuyoga nAmano vibhAga che. AthI e viSaSamAM pravezavAnI emane sahaja ruci thaI. paraMtu e badhuM sAhitya to ardhamAgadhI bhASAmAM hatuM. AthI emA nI ardhamAgadhI parA zIkhavA mAMDa. daramiyAna emane evo vicAra paNa Avyo ke jaina gItAnuyoganI keTalIka vAto jo aMgrejImAM mUkavAmAM Ave to paNa loko sudhI, khAsa to e viSayanA vidvAno sudhI pahoMce. AthI emaNe `Jain Mathematics' e viSaya para saMzodhana lekha taiyAra karavA mATe muMbaI yunivarsiTIne arajI karI. te maMjUra thaI ane emane risarca grAnTa maLI. AthI teo e viSayamAM pUrA manathI lAgI gayA ane thoDA vakhatamAM ja prAkRta bhASAnA rasiyA banI gayA. prabuddha jIvana emanI sajjatA vadhatI gaI. emanuM zabdajJAna paNa vadhatuM gayuM. prAkRta bhASAno emaNe koI zaikSa|ika saMsthAmAM vyavasthita abhyAsa karyo nahoto. e viSayamAM emaNe koI DigrI paNa meLavI nahotI. ema chatAM kuTuMbanA saMskAra, daDha manIbaLa, khaMta, utsAta, sUjha ne abhyAsathI emo prAkRta-ardhamAgadhI bhASA para, asAdhAraNa prabhutva meLavI lIdhuM hatuM. emAM pUnAnA hastapratonA kAme ghaNI sahAya karI. prAkRta bhASA mATe emanI prIti eTalI badhI vadhI gaI ke ene mATe saMskRta zabda 'prAkRta' bolavAne badI pAIpa zabda baukato ane lo emane vadhu gamato. pAIyamAM bovuM ke lakhyuM e emane mana ramata vAta thaI gaI. ema prAkRta bhASAnuM vyAkaraNA lakhyuM ane eno zabdakoza pachA taiyAra karIne chapAvyo. A rIte gati uparAMta vyAkaraNa ane zabdakoza paNa emanA rasanA viSayo banI gayA. AgaLa jatAM emI pAIpa (prAkRta) bhASA ane sAhitya e nAmano graMtha lakhyo. emAM eANe prAkRta bhASAnuM svarUpa, enA prakAro ane emAM lakhAyelA sAhityanI vigata paricaya AkAre aDhIso peTAzIrSaka heThaLa Apyo che. hIrAlAlabhAI kaoNlejamAM gAitano viSaya bhaNAvatA hatA, paraMtu bI.e. ane ema.e.mAM e viSaya lenAra vidyArthIonI saMkhyA ghaNI ja ochI rahetI hovAne kAraNe prAdhyApaka tarIkenI nokarInI anizcitatA rahetI. vilarAna kolejanA yuropiyana prinsipAla pote gitanA viSayanA prAdhyApaka hatA. eTale emane hIrAlAlabhAI pratye sadbhAva hato. teo hIrAlAlabhAIne nabhAvatA. paraMtu pachI e nokarI choDavAno vakhata Avyo. alabatta tyAra pachI emane tarata bIje nokarI maLI gaI. pA manamAM khAtarI thaI gaI ke AgaLa jatAM muzkelI Avaze. AthI emaNe potAnuM dhyAna prAkRta bhASA tarapha vaLyuM, evAmAM pUnAnA bAMDArakara prAcyavidyA saMzodhana maMdiranI jAherAta AvI. teone sarakAra taraphathI maLatI jaina dharmanI, ardhamAgadhImAM lakhAyelI hastapratonuM varNanAtmaka sUcIpatra taiyAra karAvavuM hatuM. e mATe hIrAlAlabhAIe arajI ane bI.e. tathA ema.e.mAM emanI ardhamAgapI viSaya na hovA chatAM emanI e viSayanI sajjatA joIne hastapratonA kAma mATe saMsthAe emanI nimaNUka karI hatI. bhAMDArakara prAcyavidyA saMzodhana maMdi2mAM 1930thI 1936nA gALA sudhImAM thoDI thoDI vakhata muMbaIthI pUnA jaIne ane tyAM rahIne emavI hastapratonuM kAma karavA mAMDayuM hatuM. e rIte teo badhuM maLIne sADA traNA varSa pUnAmAM A hatA. tyAM emaNe e saMsthAnI jaina dharmanI saMskRta, prApta ane gujarAtImAM lakhAyelI Azare sADAtraNa hajAra hastapratonuM rUcIpatra (Discriptive Ctalogue) taiyAra karI ApyuM, je e saMsthA taraphathI prakAzita thayeluM che. A rIte sADA traNa hajAra hastapratonAM pArnapAnA emanA hAthamAM pharI gayAM. haratapratonI vipi vAMcavAnuM kAma tuM mAreluM che. A kAma karavAthI, saMskRta ane prAkRta bhASAnI hIrAlAlabhAI ane IMdizartananuM dAmpatyajIvana keTaluM madhura hatuM. tenI pratIti to hIrAlAbhAIe emano aMgrejI pustaka 'The student's Englsh lxyn letionary"nI arpaNa patrikA vAMcatAM thAya che. A pustaka emo IMdirAbahenane arpavA karyuM che ane enI arpavApatrikA prAkRta bhASAmAM lakhI che, je nIce pramAo che : paNAmapattimA jIe majjha nANArAhaNammi sayayamaNegahA sugamattaNaM kaDaM tIe me dhammapadaNIe indirAe pani sandaM imo nimnaliasa pAhana soso dIrAlAlekha sara sivAya taLA vIrasaMvare 2467 me nALa paTTamId da<=navAre (4-11-4*} rasikadAsanA traNe dIkarAo muMbaI rahevA gayA hatA. bIjI bAju sUtamAM emanI tabiyata sArI rahetI nahotI ane dukAna pA barAbara cAlatI nahItI AthI teo patnI sAthe muMbaImAM hIrAlAlabhAI sAthe rahevA AvI gayA. A bAju pUnAnA bhAMDArakara prAcyavidyA saMzodhana maMdiranuM kArya pUruM thaI jatAM ane Avaka baMdha thatAM hIrAlAlabhAI mATe pharI pAcho kuTuMbanA nirvAhanI savAla gaMbhIra banI gayo hato. temAM mAtApitA sUktathI rahevA AvelAM. baMne nAnA bhAIo ane baMne bahenonAM lagnanA kharca thoDe thoDe vakhate AvelA. bIjA vyavahAro karavAnA AvatA. potAnA kIsAnone bhaLAvavAno kharca hatI. kamANI kaMI ja nahi ane kharca to vatA ja jatA hatA. mATe devuM thatuM jatuM hatuM. AvI naMga paristhitimAM kAmakAja vagaranA hIrAlAlabhAI vAraMvAra nirAza thaI jatA. ema karatAM karatAM tanAva ane tIvra hatAzAne lIdhe teo mAnasika rIte bhAMgI paDavA lAgyA. temane narvasa brekaDAuna jevuM thaI gayuM hatuM. AvI mAnasika dazAmAM emanA viSama divaso pasAra thatA hatA. evAmAM eka divasa ApaghAta karavAno vicAra emanA manamAM AvI gayo. teo makAnanA kaTheDA upara caDhI paDatuM mUkavA jatA hatA tyAM emanuM satata mAna rAkhanAra emanA patnI IMdirAbahene tarata pAse doDI jaI emanuM paherA kheMcIne nIce hato ane gharamAM laI AvyAM. tyAra pachI teo satata hIrAlAlabhAInI saMbhALa rAkhavA lAgyAM ane sAMtvana ApavA lAgyo. A mAnasika mAMdagI be varSa cAlI enI asara hIrAlAlabhAInA zIra uparAMta emanI buddhizakti ane ArAkti upara thaI.
Page #52
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabuddha jIvana kuTuMbIjanoe eka kuzaLa vaidyanA upacAra cAlu karyA, vaive eka auSadhi dUdhamAM palALIne roja savAranA khAvA mATe ApI hatI. ema karatAM dhIre... dhIre emanI mAnasika svasthatA vadhatI gaI ane smarAzakti paNa pAchI AvavA lAgI. be varSane aMte teo pahelAMnA jevA ja svastha thaI gayA. smRtizakti barAbara cArI thaI gaI. tyAra pachI teo potAnuM lekhanakArya pahelAnI jaima ja tAvasthita rIte karavA lAgyA hatA. hIrAlAlabhAInAM cAra saMtAno bhaNAvAmAM tejasvI hatA. emane bhAvavAno kharca vadhato jato hato, paraMtu potAne koI nokarI maLatI nahotI. saMzodhanakArya mATe yunivarsiTI taraphathI mukarara karelI sahAya maLatI, parA evI najIvI rakamamAMthI kuTuMbanuM bharaNapoSakA kyAMthI thAya? evAmAM sagAnI bhalAmaNathI suratanA eka mahilA vidyAlayamAM emane eka zikSaka tarIkenI nokarI maLI gaI eTale teo saparivAra sUrata AvIne rahyA. sUratamAM samaya maLato hovAthI emanI tathA IMdirAbahenanI lekhanapravRtti pharIthI cAlu thaI. IMdirAbahenanAM lekhanazakti to hatI, paNa lagna pachI saMyukta kuTuMbanuM jIvana, sUrata, muMbaI, pUnA ema jude jude sthaLe ghara vasAvavuM, gharakAma karavuM, saMtAnone ucheravAM ane pati hIrAlAlabhAInI sArasaMbhALa rAkhavI tathA emanAM lakhANonI nakala karI ApavI, graMthomAMthI saMdarbho kADhI ApavA vageremAM emano samaya vaparAI jato. AthI teo khAsa kazuM lakhI zakelI nahi, paraMtu sUrata AvavAnuM thayuM tyAra pachI emane * keTaloka samaya maLavA lAgyo. e vakhate emaNe 'prAcIna ane arvAcIna samayanI strIono paheraveza' e viSaya upara eka sacitra pustaka taiyAra karyuM je 1939mAM prakAzita thayuM che. A pustaka vAMcatAM pratIti thAya che ke ATalA eka nAnA viSayano keTalo badho UMDo abhyAsa enI karmo che | emAM keTalI badhI pAribhASika mAhitI amo ApI che, jemAMnI keTalIka to have kAlAta thaI gaI che. koI yunivarsiTInA pIeca.DI.nA zodhaMbaMdha jeTalI yogyatA A graMtha dharAve che. A graMtha pachI emanI lekhanapravRtti karI zAnta thaI gaI, kAraNa ke emaNo badho samaya hIrAlAlabhAInA lekhanakAryamAM saThAyarUpa thavAmAM ja samarpita karyo hato. mahilA vidyAlayanI nokarI ane lekhanakArya cAlatAM hatA te daramiyAna ema.TI.bI. kaoNlejanA prAdhyApaka ane AcArya zrI ena. ema. zAhe hIrAlAlabhAImAM aMgata rasa lIdho. prAkRta bhASAmAM hIrAlAlabhAIe je saMgIna kArya karyuM tene pariNAme emane sUratanI ema.TI.bI. kaoNlejamAM AcArya zrI ena. ema. zAhe prAkRta-ardhamAgadhI viSayamAM prAdhyApaka tarIke nimaNUMka apAvI. hIrAlAlabhAIe bI.e. ane ema.e.mAM prAkRtanI viSaya lIdhI nahotI ane yunivarsiTInA niyama mujaba to jemI bI.e. ane ema.e.mAM mAno viSama sIdho hoya te ja kaoNlejamAM e viSaya banAvI zake. paraMtu hIrAlAlabhaIe prAkRta bhASAnA viSyamAM je saMzodhana lekho lakhyA hatA ane pUnAmAM e vizvamAM je saMgIna kArya karyuM hatuM te jotAM, emanI sajjatA ane yogyatAnI pratIti thatAM muMbaI yunivarsiTIe e viSayamAM emanI prAdhyApaka tarIke nimaNUMka karavAnI avAdarUpe chUTa ema.TI.bI. kaoNlejane ApI hatI. A ghaTanA paNa e vAtanI khAtarI karAve che ke teo je viSayano abhyAsa karatA temAM ghaNA UMDA Utarana ane temAM lekhana-adhyayana karavAnI tathA adhyApana karAvavAnI yogyatA prApta karatA. ra hIrAlAlabhAIe pahelAM muMbaImAM gAitanA viSayanA ane pachInAM varSomAM suratamAM ema.TI.bI. kaoNlejamAM prAkRta-ardhamAgadhInA viSayanA prAdhyApaka tarIke kAma karyuM. A prAkRta bhASAno viSaya lenArA vidyArthIo tA. 16-6-2001 paNa harSa NAM ja okaoN A che, AthI Itara viSayonA prAdhyApakorna jeTaluM kAma rahe teTaluM gati ke prAkRtanA prAdhyApakone na rahe. AthI hIrAlAlabhAIne pahelethI ja lekhana-vAMcana mATe ghaNo avakAza rahyo ane emanI riga paNa e pramANe ghaDAtI ii hatI. teo graMtho vasAvatA ke jethI jyAre je epa jovI hoya te tarata gharamAM hAjara hoya. emano graMthamAM vizALa hato. teo savAre sADAnavathI dasa vAgyo zudhImAM jamI hotA ane pachI vAMcavA-lakhavA besI jatA. eka sAthe te / pustakonA saMdarbha jovAnA hoya eTale teo pataMgamAM IskotarI rAkhI tenA para lakhatA ane potAnI AjubAju jarUrI pustaka rahetAM. lekhanA viSaya pramANe pustako badalAtAM. emanAM patnI ane zatAno ka teo maMgAve te pustaka abharAI ke kabATamAMthI kADhI lAvatA. dvIcalAvabhAI sTIlanI TokavALA hotArathI, khaDiyAmAM te boLI bolIne te lakhatA. teo bajAramAMthI chAla, bhUrI, kALI zAhInI TIkaDIo lAvI hAthe zAhI banAvIne moTA khaDiyAmAM bharI letA. temI jiMdagIbhara holDarathI ja lakhyuM che. InDipenanI zodha thayA pachI paNa temaNe holDarathI ja lakhavAnuM cAluM rAkhyuM hatuM. lakhatI vakhate teo pAse cA-dALiyA rAkhatA. lakhatAM thAka lAge tyAre vacce te khAI letA. lakhavA mATe teo navA korA kAgaLa anivArya hoya tyAre ja vAparatA. ekaMdare to gAMdhIjInI karakasaranI bhAvanAthI prabhAvita thayelA eTale chApelA kAgaLonI pAchaLanI korI bAjumAM potAnA lekha lakhatA. keTalIka vAra teo TapAlamAM AvelI nimaMtrA patrikAo ItyAdinA korA hAMsiyAmAM muddA TapakAvI letA ane pIna bharAvIne rAkhatA. e jamAnAmAM ImAM lakhAyelA saMzodhanalekho prakAzita karavA mATe mAtra gujarAta ja nahi, samagra bhAratamAM khAsa koI sAdhiko nahotI. anuSA evA virbhAgya saMzodhana lekho yunivarsiTIonAM jarnalomAM chapAtA. yunivarsiTIono saMgIna dAna (Raesaruch Granth vyavasthA hatI. bhinna bhinna prakAranI ziSyavRttio paNa e mATe apAtI. prAkRta-ardhamAgadhI bhASA ane jaina sAhityanA viSayomAM aMgrejI bhASAmAM saMzodhana lekho lakhanAra vidvAno tyAre gujarAtamAM jUja hatA eTale e viSayamAM hIrAbhAIne muMbaI yunivarsiTImAMthI ziSyavRtti ke saMzodhana dAna maLatAM. e mATe teo vividha viSayo taiyAra ka. suratanI ema.TI.bI. kaoNlejamAM teo bhaNAvatA hatA te daramiyAna tathA e kaoNlejamAMthI nivRtta thayA te pachI emI keTaluMka lekhanakArya muMbaI yunivarsiTInA upakarma karyuM hatuM. hIrAlAlabhAIe saMzodhanadAnanI yojanA heThaLa bhinna bhinna sAthe nIce pramANo anamAM saMzodhanamaMI taiyAra karyA hatA, je yunivarsiTIe athavA anya koI saMsthAne prakAzita karyA hatA. Jain Systern of Education. (4) The Doctrine of Ahimsa in the Jain (1) The Jaln Mathematlcs. (2) Outlines of Paleography. (3) The Canon. (5) Reconstruction of Ardhanagadhi Grammar. (6) A His tory of the Canonical Literature of the Jainas. muMbaI yunivarsiTIe hIrAlAlabhAine vakhatovakhata AnadAna ApyuM hatuM. e darzAve che ke yunivarsiTInI e viSanI samitine emanA saMparyApanakAryathI pUrI zoSa thI hato. emanuM saMzodhanakArya abhyAsaniSTha, pramANabhUta, taTastha ane nAnI nAnI jANAvA jevI ghaNI badhI vigatothI sabhara hatuM. (kramaza:)
Page #53
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA. 16-6-2001 prabuddha jIvana " . itihAsanI ArasImAM jaina nagarI khaMbhAta ' : , ' ', ' ..! : 'T naTavaralAla esa. zAha ' , khaMbhAta nagarI purANaprasiddha che. e vidhavidha nAmathI prakhyAta che. hatI. vastupAle khaMbhAtamAM aneka lokopayogI kAryo karyA hatAM. tema kALakrame nAma-ThAma ane raheNIkaraNI badalAtI rahI che, paraMtu itihAsanI khaMbhAtamAM jinabhavano, zivabhavano, dharmazALAo ityAdinA nirmANanAM ArasImAM jaina nagarI khaMbhAtanuM nAma Aje paNa jANItuM che. bhale vartamAne aneka sukRtyo karyAM hatAM. temanA samaya daramyAna vi. saM. 1285mAM enA vepAravaNAjamAM oTa AvI gaI hoya ane eka kALe corAsI cauTe mahotsavapUrvaka vRddhagacchanuM nAma tapAgaccha pADavAmAM AvyuM. e samaye ane bAvana bajAre opatuM khaMbhAta khUNo paDI gayuM hoya ane eno dariyAI khaMbhAtamAM saMskAritAnuM dhoraNa khUba UMcuM hatuM. saMskRta nATakoparvanA divasoe, vepAra Thapa thaI gayo hoya, kaMtu enI dharmabhAvanA, ujjavaLa saMskAra ane ane utsavanA divase bhajavAtAM hatAM. prAcIna mahattA vIsarI zakAya tema nathI. . khaMbhAtamAM dhanADhya zrAvako rahetA hatA. temAM nIcenI vyaktino ullekha 1 khaMbhAtanI anya bAbatone aLagI rAkhIne jaina dharma-tenuM sAhitya, udAharaNa rUpe TAMkavAmAM Ave che: muni bhagavaMtonI kAryavAhI ane mahattA ityAdi saMbaMdhI atre vicArIzuM. zAha jesala (vi. saM. 1366), sAhaNa pAla (vi. saM. 1771) kavi RSabhadAsanuM nAma jena rAsAo-kavitAmAM khUba jANItuM che. khaMbhAtamAM aneka prabhAvazALI prAcIna pratimAo che, maholle maholle . 'vikramanA sattaramA saikAmAM thayela khaMbhAtanA A kavi jenA nAmathI vartamAna samanohara devaprAsAdo che. ahIM prativarSe sAdhusAdhvIo padhAre che. ahiMsA, kavi 20SabhadAsanI poLanuM nAmAbhidhAna karavAmAM AveluM che ane jeonI dayA ane paropakAra tathA dharmanA aneka prakAranAM kAryo thAya che. tIrthamALAonA sAhitya kRtio Aje paNa aneka jaina bhaMDAromAM mojUda che temaNe khaMbhAta racayitA paMDita vidvAnoe temanA pastakamAM saMbaMdhI jaNAvyuM che ke :- ' ' ' che isu anupama gAma, jehanAM bahu che nAma, khaMbhAtamAMthI sonI tejapAla, saMghavI udayakaraNa, somakara, vijayakaraNa traMbAvaTI piNa kahIe, khaMbhanagara piNa lahie temaja pArekha vajIyA rAjIyA tathA mAlajI savajI ityAdie saMghavAtsalya, bhogavatI piNa hoya, nagara lIlAvatI hoya, jinamaMdiranI pUjA temaja saMdha pAtrAomAM potAnuM dhana vAparyuM che. AjanI "karNAvatI piza jANuM, gaDha gaDha maMdira vakhANuM.'' peDhIe paNa tArAcaMda saMghavI, kezavalAla jecaMda kApaDiyA ityAdinA cha'rI stamabhatIrtha nAmaprayoga brAhmaNonA graMthomAM tathA jainonA graMthomAM ghaNA pALatA saMdho nihALyA che. chelle vikrama saMvata 2056mAM paNa khaMbhAtathI sthaLe vaparAyo che. hema vyAkaraNA sUtra nAme jaina pustaka stabha tIrthamAM zatruMjaya tIrthano cha'rI pAlato saMgha nIkaLyo hato.) saMvata 1293mAM lakhoyAno ullekha che. vi. saM. 1288nA giranAra uparanA Aje paNa saMghavInI poLa, mArokacoka, thIApoLa, khAravADo, coLAvADo, vastupAlanA zilAlekhomAM tathA vi. saM. 1361mAM racAyelA merUtuMganA "prabaMdha dUtAravADo, mANekacoka, cokasInI poLa ityAdimAM jenonI vastI sArA ciMtAmaNi" temaja "jagaDucaritra', "zatruMjaya tIrthodvAra prabaMdha', ' 'prAcIna pramANamAM che. daMtAravADo detAzA zeThanA nAmathI paDyo hovAnuM manAya che. tIrthamALA' vagere aneka graMthomAM "stamabhatIrtha' nAmanA ullekho maLe che. akabara bAdazAhanI sAthe jagadguru hIravijayasUrinuM nAma joDAyeluM jaina graMthomAM staSkana pArzvanAtha je bhavya ane prAcIna pratimAjInAM darzanArtha che. caMpA zrAvikAe cha mAsanA upavAsa karelA teno varaghoDo nihALI aneka jaina bhAibaheno dUra dUrathI Ave che tenA nAma uparathI 'stabhinapura' bAdazAhe gura hIravijayasUrine AgrA bolavelA, tyAre gurujI gaMdhAra ane ! nAma paDavAnI kathA che. hAla khaMbhAta nAmathI jANItuM khaMbhAta ke khaMbhAvata khaMbhAtanA saMdhanA AgevAnonI saMmati meLavI AgrA gayA hatA. te Akho nAma saMbaMdhI aneka vidvAnoe potAnI racanAmAM vigate jaNAveluM che. itikAsa vistArapUrvaka "samATa akabara ane gara hIravijayasari'' nAmaka khaMbhAta uparathI saMgIta kSetre khaMbhAtI rAganuM nAma paNa khUba jANItuM paNa jANItuM pustakamAMthI maLe che.. che. saMvata 1638mAM racAyelA zAlibhadra rAsanI eka pratamAM khaMbhAI ti ..akabara bAdazAha para jaina dharmano khUba prabhAva paDyo ane tenA pratApe ! (khaMbhAtI) rAganuM nAma ApeluM che. te ahiMsaka banyo. akabara bAdazAhe potAnA nAma uparathI khaMbhAtamAM - khaMbhAta gujarAtamAM purANakALathI viziSTa sthAna bhogavatuM AvyuM che. "akabara paDuM' vasAvyuM. A akabaraparAmAM kavi RSabhadAse lakhela khaMbhAtanI tenA para gujarAtanA rAjAonI sattA hatI. caityaparIpATI mujaba traNA derAsaro hatAM. tyAM upAzraya paNa hato. vaLI, - khaMbhAta maMtrI udayana, vastupAla tejapAla temaja kalikAla, sarvajJa hIravijayasUrinA paTTaziSya vijayasenasUri, jemanA hAthe ghaNI pratiSThAo hemacaMdrAcAryathI khuba vikhyAti pAmyuM. siddharAja ane kumArapAlanA samayamAM thayelI te akabarapurAnA upAzraye UtaryA hatA, jyAM te vi. saM. 167ranA khaMbhAtanI prajA khUba sukhI hatI. udayana maMtrInA samayamAM kumArapAla mATe jeTha vadI-11nA divase kALadharma pAmyA. e jagyAe stupa banAvavAmAM hemacaMdrAcArye je bhaviSyavANI bhAkhI hatI ane siddharAjanA bhayathI je Avyo hato. vartamAne A parAmAM badhuM nAmazeSa thaI gayuM che. pauSadhazALAmAM tene chUpI rIte rAkhavAmAM Avyo hato te jagA Aje paNa khaMbhAtamAM hastalikhita jana jJAnabhaMDAromAM kiMmatI ane mahattvanA graMtho vidyamAna che. A aMge kavi RSabhadAskRta 'kumArapAla rAsa'mAM jaNAvyuM maLI Ave che. muni puNyavijayajI mahArAje A jJAnabhaMDAro saMbaMdhI maMtavya - ' ' ', dAkhavyuM che ke "vaidika, boddha ane jaina paraMparAnA prAcIna tathA madhyayuganA "kumArapAlane vAlIojI bhamI bhurA mohi ; , ' , , , , , , zAstronA saMzodhanamAM jemane rasa che temane mATe A jJAnabhaMDAromAM aparimita : - 98 pustaka khaDakyAM bArajI, baiThA hemasUriMda , , , , sAmagrI ThasAThasa bharelI che.' vastupAla mahAamAtya padanI mudrA dhArA karyA pachI zatruMjaya giranAra , khaMbhAtanA jaina jJAnabhaMDAromAM bhoMyarAvADAmAM Avela zrI zAMtinAtha . AdinA saMdho. kADhayA hatA. khaMbhAtanI te samayanI jAhojalAlI anerI : tADapatrIya jJAnabhaMDAra e khaMbhAta ane gujarAtanuM alokika jJAnadhana che. ,
Page #54
--------------------------------------------------------------------------
________________ 10 prabuddha jIvana A uparAMta khaMbhAtamAM vijaya nemisUrijI mahArAjano bhaMDAra khAravADe jJAnazALAmAM che. zrI nItivijayajIno jJAnabhaMDAra paNa aneka graMtho dharAve che. A uparAMta bajAramAM eka kALe AtmakamaLa jaina pustakAlaya hatuM jeno lAbha sArA pramANamAM levAyo hato, paNa have to te baMdha che. vizeSamAM zrImad rAjacaMdranA parama bhaktajano taraphathI khaMbhAta lokAparImAM 'zrI subodhaka pustakAlaya' tathA vaDavA kSetramAM eka pustakAlaya che. e bAbata noMdhanIya che. * muslima komanA navAba zrI jALa aralIkhAna tarI vi. saM. 1967nA Aso vada 0))nA roja saMskRta pustakAlaya khulluM mUkavAmAM AvyuM hatuM, hAla A pustakAlaya sArI hAlatamAM nathI. mANaika vistAramAM AhAra bhagavAnuM derAsara AveluM che jemAM bhoMyarAmAM vizALa pratimA birAjamAna che. zatruMjaya parvata paranA AdIzvara khaMbhAtamAM eka kALe saMskRtanA mAtabara graMtho racAyA hatA. A saMbaMdhI bhagavAnanA kada jevI vizALa pratimA sahunuM dhyAna kheMce che. bAjumAM nIce pramANe ullekha maLe che. vinAza pAghanAnuM derAsara che jemAM tyAMnI bhUmimAMthI nIkala pratimAo prasthApita ka2vAmAM AvI che. A uparAMta azokavRkSa upara mahAvIra svAmI tathA paMcadhAtunuM samovasarA je jamInamAMthI nIkaLeluM te rAkhavAmAM AvyuM che. khaMbhAtanI jaina poLomAM khodakAma karatI veLAe aneka pratimAjIo nIkaLyAM che ane A mahAnagarInI prAcIna mahattAne kAraNe hajI keTalIka pratimAo jamInamAM rahI haze tevuM mAnI zakAya che. (1) zAMtinAtha ri-guru devacaMdrasUra. vi. sa. 167 (2) AdinAtha deza-varSadhAnAcArya. 1. saM. 1167 (A prAkRta bhASAmAM che. (3) javara parAjaya ane doratnAvali-jayaratnaga.i vi.saM. 1662 (4) upAsaka dazAMga-ravicaMdra. vi. saM. 1694 A uparAMta anya pustako paNa khaMbhAtamAM racAyAM che. saMskRta uparAMta aneka kRtio gujarAtImAM racAyelI che jenI yAdI khUba vistRta che. eka kALe khaMbhA vidvAnonI bhUmi tarIke paNa khUba jANInuM hatuM. anya dharmanA saMtoe ane vidvAnoe khaMbhAtamAM racela aneka pustakothI jANI zakAya che. tA. 16-6-2001 jevuM che. A derAsara pArekha rAjIyA ane vajIyAe vi. saM. 1644nI sAlamAM baMdhAvyuM hatuM. hAlamAM temAM khUba AkarSaka pheraphAra karavAmAM Avela che. derAsaranA bhoMyarAmAM zrI sthaMbhanna pArzvanAtha bhagavAna birAje che. kahevAya che ke ahIMthI eka bhoMyarA dvArA traNa daravAjA bahAra jumA masjIda sudhI javAtuM hatuM. hAlamAM A bhoMyarUM pUrI devAmAM AveluM che. A derAsaranI sAmenA bhAgamAM muni bhagavaMtonI pAdukAo tathA sAdhuonI pratimAo mUkavAmAM AvI che. A jinabhavana mIya ane nIrakhavA jevuM che. 'paMcyAsI jinanA prAsAda, dhvaja toraNa tihAM ghaMTAnAda' pistAlIsa jihAM popadhazALa ka2I vANa muni vAcAla.' khaMbhAtanA jAnabhaMDArone suvyavasthita karavAnuM mAna zrI puNyavijayajI mahArAjane jAya che. teozrIe jesalameranA jJAna-bhaMDArane vyavasthita ka2vA mATe paNa khUba jahemata uThAvI hatI. 'jaina sAhityano itihAsa'nA lekhaka sva. zrI mohanalAla dalIcaMda desAie khaMbhAtanA jJAnabhaMDAronI mulAkAta lIdhI hatI. vizeSamAM khaMbhAtanA saputa zrI mohanalAla dIpacaMda cokasI jeoe aneka pustako lakhyA che teoe paNa jJAnabhaMDAranI kAryavAhImAM rasa dAkhavyo hato. khaMbhAtamAM jamInomAMthI je pratimAo nIkaLI che temAMnI keTalIka mULanAyaka tarIke ananya spardhA bIrAje che. A prakAranI mUrtio muMbaI-jammu, ItyAdi spardhA prasthApita thayelo che. khaMbhAtanA jainoe anya sthaLoe paNA derAsaro kavie eka kAvyamAM jaina dahero ane upAzrayo saMbaMdhI nIce pramAze ullekha baMdhAvelo che jemAM kAvInA derAsarano ullekha karavI jarUrI bhAse che. karyo che. khaMbhAta sTezana najadIka traNeya covIsIyukta AkarSaka devANAvALAnuM derAsara temaja zakarapura kA Avela derAsaro jeno varNodvAra vijaya nemisUrizvarajI mahArAje karAvela te sthaLanI mulAkAta jIvane AnaMda arpanArI che. vartamAne paNa khaMbhAtanA bhAvika jaina mahinAmAM eka divasa zakarapura derAsara darzane jAya che. khaMbhAtanA jainoe stavana, pUjana arcana, vrata, upavAsa, dhArmika varadhoDA, tIrthayAtrA A saghaLI dharmanI saMskAritAne jIvanamAM utArI che. emAM khaMbhAtanA jaina devAlI saMskRtino amara vAraso che. temAM raheluM klAkozalyA vagere dharmabhAvanAnA pratyakSa namUnA che. khaMbhAtamAM hAla 72 jinAlayo vidyamAna che. emAMnA keTalAMkanI khyAti sArA bhAratamAM patharAyelI che. khAravADA madhye Avela staMbharA pArzvanAtha jinAlaya uparAMta chAlApADAmAM Avela zrI vANi pArzvanAtha devana AtyaMta AkarSaka ane rasauya che. A derAsaramAM kUla rara mUrtio che. pAMca zikhara che. mULa cha daherAsaromAM bIjA derAsaro maLI moTuM saMkula * banAvavAmAM AveluM che. tene ja maLe che. A gaganacuMbI zikharavALuM zaherane zobhAyamAna karanAruM bhavya jinAlaya darzanIya che. bajAramAM ciMtAmaNi pArma-nAmanuM derAsara bahAragAmathI nIrSapAtrAe nAvanAre acUka nivA ghaNAM jinamaMdironI divAlomAM zatruMjaya-giranAra-pAvApurI-sameta zikharajI Adi tIrthonA paTo aMkita karavAmAM AvelAM che. A paTanA darzana karavAthI yAtrA sthaLanA nitya darzana thAya che ane ucca bhAva pedA thAya che. ! noMdhanIya tavArIkho saM. 154nA mahA suda-14nA divase devacaMdrasUrie hemacaMdrAcAryane khaMbhAtamAM dIkSA ApI, jeno mahotsava udayana maMtrIe Ujavyo hato. saM. 1276-khaMbhAtanA mahAmAtya tarIke vastupAla niyukta thayA. sa. 181-vastupArI prabhAtamAM pauSadhazALA karAvI. 6.1287-Abu upara AvelA vADAnAM DerAmAM tA vADImAM paNa zrI neminAthanI pratimA sthApita karAI. A mUrti khaMbhAtamAM banAvelI. sa. 12492-napAi nagarAnA sUryamaMdirano jIrNoddhAra karAvo. 13669-ga jene aAnAthanuM maMdira ane poSavALA banAvI. saM. 1371-zreSThI sAhaNapAla khaMbhAtathI saMdha laI zatruMjaya gayA. saM. 1472-khaMbhAtanA moDha vaki parvate jainonA 11 mukhya AgamagraMtho lakhAvyA. sa. 1496-khaMbhAta dharaNA zAhe jesalameramAM caratAM pustako lakhAvI. saM. 1509-zANArAje Abu upara vimalanAtha prAsAda baMdhAvyo. saM. 1644-rAjIyA ane vajIyA nAme khaMbhAtanA dhanADhaya vepArIe bajAramAM (khaMbhAta) ciMtAmI pArzvanAthanuM hera baMdhAvyuM. sa. 1946-saunI najapAle mAryA cokamAM doruM baMdhAvyuM. tenI pratiSThA vijayarsa-nasUrie karAvI. sa. 1649-kaDavImAM sAsunA daherAM baMdhAvanAra gA~dhI kuMvarajI
Page #55
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA. 16-6-2001 - prabuddha jIvana - 11 thayA. akabara bAdazAhe khaMbhAtanA samudramAM eka varSa sudhI hiMsA na karavA mUrtinI pratiSThA thaI. phAgaNa suda-3nA divase zrI staMbharA pAnAthapharamAna karyuM. ' khAravADA derAsaranI pratiSThA divase dara varSe dhAmadhUmapUrvaka ujavaNI thAya saM. 1596mAM saMghavI udayakaraNe zatruMjaya upara AdIzvaranuM daheruM baMdhAvyuM. che je prasaMge bahAragAmathI khaMbhAtI jeno Ave che. A prasaMge dareka jainone saM. 167ramAM jainAcArya zrI vijayasenasUri khaMbhAtamAM kALadharma pAmyA. tyAM mIThAI vaheMcavAmAM Ave che. - saM. 1685mAM kavi RSabhadAse hIravijayasUri rAsa 2. sane 1960 thI khaMbhAtamAM kaoNlejono prAraMbha thayo. A kaoNlejonuM saMkula | DaoN. pITarsane khaMbhAtanA zAMtinAtha tADapatrIya jJAnabhaMDAranI mulAkAta khUba ja vizALa che. emAM jenono phALo paNa noMdhanIya che. hoTha kezavalAla * lIdhI ane teno savistara riporTa bahAra pADavo. pITarsana sAheba khaMbhAtanI bulAkhIdAsanA nAmathI komarsa tathA zrI cImanalAla vADIlAlanA nAmathI lo, mulAkAte ekathI vadhu veLA AvyA hatA. zrImad rAjacaMdra paNa ekathI vadhu kaoNleja cAlu karavAmAM AvI che. khaMbhAtanI janarala hospiTala tathA veLA khaMbhAta padhAryA hatA. pAMjarApoLamAM paNa jenono apUrva phALo che. janarala haoNspiTalamAM zrI ! huM soLamA saikAthI khaMbhAtano vepAra dhIme dhIme ocho thato gayo ane zAMtilAla ujamazIbhAI zrophe varSo sudhI sevA ApI hatI. sattaramAM saikAmAM ane aDhAramA saikAmAM tenI asara jaNAAvA lAgI. khaMbhAtanA khaMbhAta tAlukA sArvajanika keLavaNI maMDaLa taraphathI koleja saMkulamAM . udhogo narama paDatA eka ja kuTuMbanA badhA sabhyonA poSaNa thavAmAM chaThTho jene sAhitya samAroha yojAyo hato te sahune vidita che. muzkelI ubhI thavA lAgI. AthI kuTuMbamAMthI eka vyaktine paradeza mokalavI eka kALe khaMbhAtanI sAta vastuo vakhaNAtI hatI. kavi RSabhadAse paDe, e sthiti najIka AvI UbhI. AthI dhIme dhIme anya komo uparAMta A vastuo gaNAvI che. vahela, varaghoDo, vIMjhaNo, maMdira jAlI bhAta, jeno vageree muMbaI, amadAvAda, vaDodarA, surata, vagere sthaLoe javuM bhojana dALa ne cUDalo e sAte khaMbhAta. Aje to khaMbhAtanI halavAsana paDayuM. emAM sahuthI pahelAM muMbaine pasaMda karavAmAM AvyuM. ane sutarapheNazI dezavideze vakhaNAya che. - khaMbhAtanA jena amIcaMda sAkaracaMda muMbaI gayA ane tyAM vepAra zarU , khaMbhAtamAMthI aneka bhAIbahenoe dIkSA lIdhI che. emAMthI keTalAMka karyo. temanA dIkarA motIcaMda zeThe (zeTha motI zAha) vepAra vadhAryo ane khUba ja AgaLa vadhIne Atmonnati sAdhI gayA che. ahIMnA AcArya sAmAjika tathA dhArmika kAryo karyA. emaNo muMbaimAM saM. 1865mAM koTamAM mahArAja udayasUri (pU. nemisUrinA ziSya) temaja pU. premasUrinA samudAyanA zAMtinAthajInuM derAsara je emanA baMdhu nemIcaMde baMdhAvyuM temAM sArI madada vartamAna hemacaMdrasUrIjIne Ajano varga sArI rIte oLakhe che. ke karI. temaNo bhAyakhalAmAM paNa derAsara baMdhAvyuM. zatruMjaya tIrthamAM motIzA khaMbhAtanA jainomAM zvetAMbara, digaMbara, sthAnakavAsI e traNa mukhya zeThanI TaMka Aje paNa temanI udAratA ane dharmabhAvanAnI sAkSI pure che. saMpradAyo che. teo haLImaLIne potAnA saMpradAyanI mAnyatA anusAra kriyA muMbainI pAMjarApoLanI sthApanAmAM paNa temano prazaMsanIya phALo hato. ane anaThAno kare che. sthAnakavAsI saMpradAya marnipajAmAM mAnato nathI. - i. saM. 1901mAM khaMbhAta relave sTezana baMdhAyuM. te varSe 20mI jUnathI khaMbhAtamAM digaMbaranuM eka derAsara nAgaravADAmAM AveluM che. sthAnakavAsImAM relave zarU thaI. khaMbhAtI saMpradAyanuM AgavuM sthAna manAya che. zrImad rAjacaMdrane mAnanAro saM. 1963ne jeTha suda-6nA roja jIrAlApADAnA moTA derAsaranI varga vaDavA mukAmanI mulAkAte jarUrathI Ave che. ane dharmadhyAna-sAdhanApratiSThA thaI. prArthanA Adi kriyAo kare che. e mATenI jarUrI savalata A sthaLe saM. 1972nA Aso suda-15nA roja vaDavA-zrImad rAjacaMdra nijAbhyAsa upalabdha che. khaMbhAtamAM jainonI pAMca jJAti gaNAya che. vIzA zrImALI, maMDaLa zarU thayuM. 198ranA mAgasara suda-7nA roja vaDavA jina maMdiramAM dazA zrImALI, vIsA poravADa, dazA poravADa ne osavAla. RSabhadeva-caMdraprabhu tathA munisuvrata svAmInI mUrtionI pratiSThA thaI. khaMbhAtamAM sAdhusAdhvIjInA alaga upAzrayo vartamAne mojuda che. vizeSamAM - saM. 1984mAM khAravADAmAM staMbhana pArzvanAthanuM navuM derAsara baMdhAvavAmAM bahAragAmathI yAtrAe AvanAra jaino mATe daMtAravADAmAM mohanalAla vakhatacaMda AvyuM. jenI pratiSThA zAsana samrATa zrI nemisUrIzvarajInA haso thaI. dharmazALA tathA dhobI cakale yAtrika bhuvana (mahAvIra dhAma)mAM rahevA jamavAnI teozrIe kIrtizALA nAme upAzraya banAvaDAvyo che. sarasa sagavaDa che. 2 i. sa. 1937mAM yugavIra AcArya vijaya vallabhasUrIzvarajInI khaMbhAtamAM eka samaya kahevAnuM hatuM ke nagara traMbAvatI sAro du:khiyA nagarano. padharAmaNI thaI. mAMDavInI poLanA jinAlayanI bAjumAM zrI AtmArAmajI AdhAro, nijapura mUkI ahIM Ave, te ahIM bahu dhana pAve paNa khaMbhAtamAM (vijayAnaMda)nI pratimA vacamAM, jamaNI bAju vallabhasUrIzvarajI ma. ane vartamAne dhaMdhAmAM khUba ja oTa AvelI che. '' DAbI bAju harSavijayajInI pratimAo che. eka jamAnAmAM akIka, zetaraMjI, khaMbhAtI sADIo, hAthI dAMtanA i. sa. 194ramAM jainamuni punamacaMdajIe avadhAnanA prayogo karyA. cUDA, khaMbhAtI tALA, cAmaDAnA pagarakhAM ane anya sAmAna, tathA pAvaralUma bIjA varSe mANekacokamAM khaMbhAta jaina kanyAzALAnA navA makAnanI uddaghATana kApaDa ityAdino dhaMdho sArI rIte cAlato hato. kALakrame e badhuM ghasAtuM vidhi thaI. khaMbhAtanA vatanI para dIkSArthI thayA pachI AcArya padethI vibhUSita gayuM che. pariNAme tyAMnA vatanIo temaja khaMbhAtanA jeno moTA bhAge kIrticaMdrasUrie paNa ghaNI veLA jAheramAM avadhAnanA prayogo karyA hatA. khaMbhAta choDIne anya sthaLe moTA zaheromAM sthAyI thayA che. paraMtu teo ' i. sa. 1956mAM pahayavijayajI mahArAje zAMtinAtha tADapatrIya potAnA vatanane bhUlyA nathI ane tethI potAnI kamANIno sArA mArge bhaya ! jJAnabhaMDArano uddhAra karyo. karavA mATe potAnA vatana khaMbhAta paratve dhyAna Ape che. jAnyuArI 1954mAM khaMbhAtanA dariyA upara Avela imAratI lAkaDAMnI . jena nagarI khaMbhAtano bhUtakALa bhavya hato. eno vartamAna kALa badalAya : lAtImAM bhayaMkara Aga lAgI, jemAM jaina vepArIone paNa ghaNuM nukazAna ane bhAvi bhavya bane te mATe khaMbhAtanuM baMdara vikase, kalpasara jevI yojanA thayuM. amalamAM Ave ane vepAra dhaMdhA unnata bane te mATenI rAha jovAya che. - saM. 2011nA phAgaNa suda-3nA dine vaDavAkSetramAM zrImad rAjacaMdranI
Page #56
--------------------------------------------------------------------------
________________ 12 prabuddha jIvana tA. 16-6-2001 mRgajaLa jaLa nathI, saMsArasukha sukha nathI p pU. zrI vijayapUrNacaMdrasUrijI mahArAja koI mANasa kAcanA TukaDAne sAco hIro mAnIne tijorImAM sAcavI mathatA mAnavIo vacce ghaDAto hoya che. ethI kahevAtA A sukhane rAkhe, roje roja enI sArasaMbhALa laIne hIrApati tarIkenuM gaurava e meLavavA je du:kho sahavAM paDatAM hoya che eno hisAba mAMDIe ane anubhave ane varSo pachI koI hIrApArakhu ene kahI de ke, "pAgala ! pachI enI sAthe prApta sukhanI sarakhAmaNI karIe, to ema lAgyAM jene tuM hIrA tarIke kALajAnI koranI jema jALavI rahyo che, e hIro vinA na ja rahe ke, sukha che thoDuM ne duHkha che jhAjhuM evo A saMsAra che ! nathI paNa e to kAcano TukaDo che !' to A sAMbhaLIne pelo hIrApati ' aniyaSya jenA kapALe coMTeluM e eka kALuM kalaMka che, je pAchuM eka vAra jevo AghAta anubhave, evo ja AghAta ApanAruM eka bhayabharapUra ane bahukAMkSita che, evA A saMsAra-sukhanI bhayaMkaramAM subhASita sAMbhaLavA jevuM che. bhogonA bhogavaTAthI maLatA sukhane bhayaMkara kamanasIbI pAchI e che ke, e parAdhIna che. e sukhAnubhUtino : saMsArIjano sukha tarIke jALave-jANo che, kAcanA TukaDAne hIro mAnavA AbhAsa mANavA ya ghaNAghaNAnI dADhImAM hAtha nAMkhavo paDe che. ghaNAghaNAnI . jevA A bhrama upara ghaNAno eka joradAra ghA phaTakAratAM e subhASita gulAmI karavI paDe che ane ghaNAghaNAe ghare vecAI javuM paDatuM hoya che. kahe che : AvI parAdhInatAnI jaMjIrone nakhathI zIkha sudhI AbhUSaNonI jema ? "bhogathI thatI anubhUti sukha ja nathI, kema ke e anitya che, e hasate haiye svIkAryA pachI ja saMsAra-sukhonI thoDI ghaNI ya anubhUti bhayathI bharapUra che, e bahukAMkSita che ane e pAchI parAdhIna che ! zakya banatI hoya che. sAcI sukhAnubhUtimAM AvA apalakSaNA kyAre ya na ja hoI zake ! bhogasukhonI parAdhInatA to jagajAhera che ja ! thoDI buddhivALo saMsArIjanonA sukha-bhramane veraNa-cheraNA ane naSTa-bhraSTa karI detuM paNa e samajI zake ema che. bhojananA sukhanuM ja eka deta laIe. A subhASita khUba ja sAcI vAta kahI jAya che. jene sau sAcuM sukha mAtra bhUkhanuM duHkha ja bhojanathI dUra thAya che. A du:khAbhAvane ApaNo mAne che, e sukha ja nathI, A satyane sAbita karavA subhASite je sukha tarIke biradAvatA hoIe chIe. AvuM paNa sukha parAdhInatAnA akATya-muddAo AgaLa karyA che, ene kramasara vicArIe : keTakeTalA pahADa caDyA bAda anubhavAya che ? eno vicAra karavo hoya - sau prathama to saMsAra sukha anitya che. enuM jIvatara bahu ja TUMkuM che. to dANo vAvavAthI mAMDIne koLiyo moMmAM mUkavA sudhInI eka lAMbIlaca mAnavanI vAta to dUra rahI, paNa Indrane maLelA sukho ya 'anityatAnA' parAdhInatAnI hADamArIbharI musApharI AMkha sAme kalpavI ja rahI. ochAyAthI bacI zakatAM nathI. to pachI alpajIvI mAnavane maLelA kheDatanI mahenata, varSAnI vivakSA, vAvaNInI jALavaNI, laNaNI pachI tucchAtituccha sukho to kyAMthI nitya hoI zake ? saMsAra-sukhano sukha sarasAnI takedArI bajAramAMthI e dhAnanI kharIdI pachI A tarIke sAva ja cheda uDADI detuM Ama paheluM tattva enA panAre paDeluM parivartana ane rasoInI eka lAMbI prakriyA thayA bAda roTalI nAmanI aniyatva che. eka cIja taiyAra thAya, je ApaNI bhUkha bhAMge ! A AkhI prakriyAmAM aniyatAthI kharaDAyelAM saMsAra-sukho pAchA bhayathI bharapUra che. sama khAvA jevI ya svAdhInatA svane ya nihALavA maLe che kharI ? AvAM sukhono bhogavaTo jema jema vadhato jAya, ema ema roga Adino Ama dareka bhoga-sukha nitya nathI, nirbhaya nathI, mAMgIe ane bhaya paNa vadhato ja jato hoya che. A to saunA svAnubhavanI vAta che. maLI jAya evuM saraLa-sahaja nathI temaja svAdhIna paNa nathI. mATe ja mATe to bhoge rogabhayanuM sUtra ApaNe tyAM khUba pracalita che. A kahevAtuM e sakha sakha ja nathI ' jAtanA bhaya uparAMta bIjA-bIjA paNa bhayo saMsAranI sukha-sAmagrI sAthe saMkaLAyelA ja che. corIno bhaya, IrSAno bhaya, meLavavA ne paryuSaNa vyAkhyAnamALA sAcavavAno bhaya-AvA AvA to aneka bhayonI bhUtAvaLothI saMsAra- - sukha gherAyeluM che, eno to koNa InkAra karI zake ema che ? saMghanA upakrame A varSanI paryuSaNa vyAkhyAnamALA anitya ane bhayabharapUra saMsAra-sukho pAchA sahelAIthI meLavI | budhavAra, tA. 15mI ogasTa, 2001 thI budhavAra tA. zakAya evAM nathI. ene meLavavAnI manoratha-mALAnA ghaNA ghaNA maNakA | riramI ogasTa, 2001 sudhI, ema ATha divasa mATe pheravyA bAda thoDAM-ghaNAM saMsAra-sukha maLavAnI AzA baMdhAya che. jeTalI icchA karavAmAM Ave, enA pramANamAM je maLe che, e sukha to na maLyA pATakara haoNla (nyU marIna lAInsa)mAM yojavAmAM AvI barAbara ja gaNAya, eTaluM badhuM ochuM hoya che. A sivAya bIjo artha che. roja savAre 7:30 vAge bhakti-saMgIta tathA 8.30 tAravIe tosaMsAranAM sukhonI mAtrA to sImita ane parimita ja che thiI 10-15 sudhI be vyAkhyAnamALAno kAryakrama raheze. ane ene pacAvI pADavAnA manasUbA racanArA mAnavo aparimita che. vyAkhyAnamALAno savigata kAryakrama have pachInA aMkamAM e mAnavonI saMsAra-sukha meLavavAnI lAlasA to vaLI ethI ya vadhu aparimita che. hADakAno eka TukaDo meLavavA lUMTAlUMTa ane jhapAjhapI ApavAmAM Avaze. karatAM kUtarAo jevo ghATa, saMsAra sukhane tarApa mArIne potAnuM karavA I maMtrIo mAlika : zrI muMbaI jaina yuvaka saMgha chemudraka prakAzaka : nirubahena subodhabhAI zAhaprakAzana sthaLa : 385, saradAra vI. pI. roDa, muMbaI-400 004: phona : 3820296, mudrarAsthAna : phakharI prinTiMga varsa, 312A, bhAyakhalA sarvisa InDasTrIyala esTeTa, dAdAjI kaDadeva krosa roDa, bhAyakhalA muMbaI-400 027. 1
Page #57
--------------------------------------------------------------------------
________________ Regd. With Registrar of Newspapers for India No. R. N. 1.6067/57 Licence to post without prepayment No. 271 0 varSa : (50) + 120 aMka: 7 * tA. 16 julAI 20010 Regd. No. TECH / 47 -890 / MBI / 2001 0 0 zrI muMbaI jena yuvaka saMghanuM mAsika mukhapatra 0 - praC/ uJG6 * prabuddha jIvana pAkSika 1939thI 1989 : 50 varSa * vArSika lavAjama rU.100/ taMtrI ramaNalAla cI. zAha thovaM ladhuM na khisae / -bhagavAna mahAvIra thoDuM maLatAM kheda na karavo , bhagavAna mahAvIre sAdhuonI AcArasaMhitA evI vigatasabhara TIkA-niMdA na karavI joIe. mANasa bhUkhyo hoya ane udaratRpti na darzAvI che ke je sAdhuonA saMyama jIvanamAM ane emanI AdhyAtmika thAya to eno mijAja chaTake. paraMtu sAdhu mahArAja sAmAnya mAnavI sAdhanAmAM atyaMta upayogI bane che. kema besavuM, kema UThavuM, kema sUI nathI. emanA jIvanamAM samadarzitA hovI joIe. bhagavAne Ama to javuM, kevI rIte bolavuM, kevI rIte gocarI levA nIkaLavuM, gocarI sAdhuonI gocarInA saMdarbhamAM A vacana kahyuM che, paraMtu jIvananA vahoratI vakhate kevuM dhyAna rAkhavuM, gocarI kevI rIte vAparavI, vihAra sAmAjika ane AdhyAtmika evA sarva stare eno vyApaka artha ghaTAvI kevI rIte karavo vagere aneka bAbatomAM bahu dIrdhadaSTipUrvaka bhagavAna zakAya evuM che. mahAvIre sAdhuone bhalAmaNa karI che. saMsArano evo krama nathI ke dareka vakhate dareka manuSyane pUratA jaina sAdhuonI gocarInI prathA vilakSaNa ane advitIya che. nIrasa, pramANamAM badhuM sarakhuM maLI rahe. koine vadhu maLe ane koine ochuM maLe. lukhkhA AhAra upara tathA urodarI upara emAM ghaNo bhAra mUkavAmAM emAM mAnavavyavasthAnI truTi paNa hoI zake ane kudaratI kAraNo paNa Avyo che. bhagavAna mahAvIre dazavaikAlikasUtra'mAM kahyuM che : hoI zake. eka pradezamAM pANI, dhanadhAnya ityAdinI vipulatA hoya - taMtine avavane asthamAsI mAsa ane anya pradezomAM dukALa jevI sthiti hoya. eka pradezamAM kAma ghaNuM havijja uyare daMte thovaM ladhuM na khisae / hoya paNa kAma karanArA maLatA na hoya ane anya pradezamAM kAma [muni AvezamAM na bolanAra, caMcalatArahita, alpabhASI, mitabhoi, karavAnA la tabho karavAnI lAyakAta dharAvanAra ghaNA hoya, paNa moTA bhAganA bekAra udaranuM damana karanAra tathA thoDuM maLatAM kheda (athavA cIDa) na karanAra hoya. pRthvI upara dareka vAte sadAsarvadA samatulA hotI nathI, hoI . hoya.] zakatI nathI. AvI asamAna paristhitimAM vadhu ke ochAnI prAptino gocarI e sAdhu mahArAjonA cittanA adhyavasAyonI kasoTI karanArI pratha haMmezAM rahevAno. eTale potAnI dhAraNA karatAM ochuM maLavAnI pravRtti che. koika ghare sAro AhAra maLe, to koika ghare jevo tevo ghaTanAo paNa haMmezAM banatI rahevAnI. nIrasa AhAra maLe ; koI ghare vAnagIo sarasa hoya paNa vahorAvavAmAM vyavahAramAM mANasa ApavA-levAno krama barAbara sAcave che. bajArUM . vAva na hoya to koika ghare AvakAra maLe. koika ghare Adara bahamAna levaDadevaDamAM ochuM ApavAnI vRtti dekhAze, paNa ochuM levAnI nahi.. na maLe to vaLI koika vahorAvanAra vahorAvatAM vicAra paNa kare che jyAM sodAo nathI tyAM vadhaghaTanI ghaTanAo nabhAvI levAya che. ' "pachI gharanAne mATe zuM raheze ? koika vAnagI mATe pharIthI cUlo - mANasano jIvana pratyeno abhigama ja jyAre viparIta ane niSedhAtmaka saLagAvavo paDaze.' koI ghare vahorAvanArano bhAvollAsa enA caherA hoya che tyAre dareka viSayamAM ene truTi ja jaNAya che. cakora doSadRSTi para dekhAI Ave.. dharAvanArAnI chidro para najara tarata paDe che. na hoya tyAM paNa e chidro 'gocarImAM jyAre thoDuM maLe athavA gocarI vAparatI vakhate potAnI batAvI zake che athavA potAnA phaLadrupa bhejAMmAMthI te upajAvI zake che. icchA hoya enA karatAM guru mahArAja ochuM Ape tyAre cittanI saune gamI jAya evuM mUlyavAna vastra hoya chatAM raMga, bhAta, pota, prasannatA jALavI rAkhavI, adhyavasAyane jarA paNa vicalita na thavA devA kinAre, pAlava vagerenI kaMika khAmI pote na batAvIne potAnA astitvanuM . emAM sAdhu mahArAjanI ghaNI moTI parIkSA rahelI che. bIjAne bhAna na karAve tyAM sudhI evI koika mahilAone cena paDatuM.. thoDuM maLatAM kheda na karavo joIe. cIDa na caDavI joIe. ApanAranI nathI. rasoiyAe sArAmAM sArI rasoI karI hoya chatAM pote ene,
Page #58
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabuddha jIvana tA. 16-7-2001 becAra vAnagI mATe Toke nahi tyAM sudhI keTalAka sajjanone gaLe cheDo nathI. eka icchA paripUrNa thAya tyAM bIjI jAgI ja hoya. koLiyo Utarato nathI. vaibhavI rAjamahela jevuM utArA mATe sthaLa maLyuM mANasanI vRttio AvI hoya to, jyAre potAnI apekSA karatAM, hoya to paNa moMDhuM macakoDanArA sajjano jovA maLaze. adhikArapUrvaka maLavuM joie te karatAM ochuM maLyuM hoya tyAre mANasa keTalAka mANasonuM evuM maMtavya hoya che ke bIjAne enI apUrNatAnuM becena thayA vagara raheto nathI. bhAna na karAvIe to e sudharaze kyAre ? potAne ochuM maLyuM che e jeNe thoDAthI saMtoSa mAnavo hoya to potAnI icchAo upara pratye dhyAna kheMcIe to ja bIjI vAra e bhUla na kare. keTalAkathI potAne saMyama meLavavo joie. jyAre jyAre je je icchA thAya te saMtoSavAno ochuM maLyAno asaMtoSa jANatAM ajANatAM vyakta thayA vagara raheto prayatna karavA karatAM tenA upara kAbU meLavI, tevI icchAo krame krame nathI. koika tatkALa vyakta kare che, koika pachIthI; koika jAheramAM ochI karavAthI AtmabaLa khIle che. potAnI icchAo atRpta rahe che vyakta kare che, koika aMgata vartuLamAM. alpaprApti mANasane jyAre e prakAranI sabhAnatA ke e mATenuM du:kha ke kaSTa pachI nathI rahetuM. khaTake che tyAre enI pratikriyA cAlu thAya che. jeo vasUla karavAnI pote keTalA zaktimAna che ke AvI nAnI moTI icchAone svecchAe vRttivALA hoya che, potAnA dhana pramANe vastu barAbara meLavavAnA jatI karI zake che e prakAranI zraddhApUrvakanI prasannatA hovI joie. AgrahI hoya che emanI pratikriyA tarata cAlu thAya che. . ethI AgaLa jatAM to icchAo janme ja nahi e sthiti sudhI pahoMcI eka vakhata eka bALakI potAnA varganA bIjA eka vidyArthInA jaI zakAya che. vAraMvAra nispRha rahevAnA mahAvarAthI AvI sthiti janmadivase ene ghare yojAyelI pArTImAM gaI hatI. bIjAM bALako paNa prApta thAya. AvyAM hatAM. pArTImAM badhAMne nAstA pachI AiskrIma ApavAmAM Avyo. potAne ochuM maLyuM hoya tyAre vAstavikatAno saharSa, sasmita svIkAra pelI bALakIe paNa lIdho. tyAra pachI thoDIvAre badhAMne bIjI vAra e jIvana jIvavAnI eka zreSTha cAvI che. evI vyakti dvArA nirAzA, AiskrIma ApavAmAM Avyo. pelI bALakIe te levAnI nA pADI. visaMvAda ke saMgharSanAM AMdolano udbhavatAM nathI. yajamAna bahene Agraha karyo to paNa na lIdho, eTale bahene ene mANasa ema jo vicArato thaI jAya ke potAne je ochuM maLyuM che kAraNa pUchyuM. bALakIe kahyuM, "mArI mammIe mArI pAse promisa lIdhuM tenI pAchaLa koIka kAraNa to hovuM ja joie. mananI udAratA ane che ke huM bIjI vAra AiskrIma nahi mAguM. Apaze to paNa nahi lauM. tattvanI zraddhA vagara evuM kAraNa samajavAno prAmANika prayatna zakya meM mammIne promisa ApyuM che.' nathI. A jagatamAM je kaMI bane che ane banI rahyuM che temAM koika niyama yajamAna bahene kahyuM. "tArI mammIe AvuM promisa kema lIdhuM ?' rahelo che. vizvanA e niyamamAM potAne hastakSepa karavo nathI tathA karavo tyAre bALakI bolI, 'paNa mammIne thoDI khabara che ke ahIM pahelI e vyartha che evI tAttvika samajaNa prApta thAya ane potapotAnA karmAnusAra vAramAM ja keTalo ocho AiskrIma Apyo che." dareka jIva prApta kare che ane bhogave che tathA potAnA lAbhAntarAya nAnI bALakIe nirdoSatAthI vyakta karelo bhAva moTA mANaso paNa karmanA udaya vagara ochuM maLe nahi evI zraddhA rahe to ghaNI nirAzAmAMthI sabhAnapaNo vyakta karyA vagara rahI zakatA nathI. ' bacI javAya. ' bIjI bAju je mANasono abhigama je maLyuM te mANavAno hoya che thoDAmAM saMtoSa mAnavo eno artha e nathI ke mANase sarasatAno teo potAnA eTalA samayane sArthaka kare che. jIvana jIvavAnI e eka ane saMpUrNatAno Agraha na rAkhavo joie. vyavahArika jIvanamAM jyAM kaLA che. dareka paristhitimAM teo rAjI rAjI hoya che. hAsya, prasannatA, enI jarUra hoya tyAM mANasa jo evo Agraha na rAkhe to te puruSArthahIna AnaMda, ullAsa, utsAha, vinoda ityAdithI temanuM jIvana chalochala ane pramAdI banI javAno Dara rahe che. jyAM alpasaMtuSTa na thavAnuM hoya bhareluM rahe che. potAne ochuM maLyuM che evI sabhAnatA paNa teo rAkhatA tyAM alpasaMtuSTatA doSarUpa gaNAya. adhyAtmasAdhanAmAM paNa alpasaMtuSTanathI ane temane rahetI paNa nathI. potAnI yogyatA ke dhAraNA karatAM tAthI pragati na thAya. pUrNatA taraphano puruSArtha ja moTuM phaLa ApI zake. potAne ghaNuM badhuM maLyuM che evo AzAvAda emanA jIvanamAM vaNAI jeo adhyAtmanA mArge pragati karavAvALA che teo to icchA gayo hoya che. kyAMya phariyAda karavAnuM temane prayojana jaNAtuM nathI. uparanA saMyama ane icchAnirodhathI AgaLa vadhI nirIkatAnA tabakke potAne thoDuM maLyuM hoya, paNa potAnAM svajana, sAthIdAra ke Azritane pahoMcavAno puruSArtha kare che. sAmAjika kakSAe prApti ke alpaprApti kazuM ja na maLyuM hoya athavA vadhAre maLyuM hoya tyAre mANasanI kasoTI aMge game te abhigama hoya, AdhyAtmika kakSAe to bhagavAna mahAvIre thAya che. thoDAmAMthI paNa thoDuM bIjAne ApavAnI icchA mananI udAratA kahyuM che ke cheTuM nirakha 36 mo vanavuM icchAonA nirodhathI ja . ane tyAganI bhAvanA vagara saMbhavI na zake, anyane adhika maLyuM hoya arthAtu nirIkatAthI ja moTA prApta thAya che. tyAre irSyA, paDAvI levAnI vRtti ityAdi potAnAmAM janme che ke nahi 1 ramaNalAla cI. zAha tenA AdhAre tenA sattvanI kasoTI thAya che. Ama jovA jaie to mANasanI tRSNA, vAsanA, IcchAono koI ' saMyukta aMka aMta nathI. dhana, sattA, bhogopabhoganI sAmagrI, kIrti ityAdi mATenI prabuddha jIvana'no ogasTa, 2001 ane sapTembara, 2001no enI bhUkha sadeva satata pradIpta rahe che. game teTaluM maLe to paNa ochuM. 1 aMka saMyukta aMka tarIke 16mI sapTembare prakAzita thaze tenI noMdha: paDe. bhagavAna mahAvIre kahyuM che ke cchAgo mA //sasa sanaMti . levA vAcakone vinaMtI. icchAo AkAzanI jema anaMta che. AkAzano cheDo nathI tema icchAono | taMtrI|
Page #59
--------------------------------------------------------------------------
________________ N tA. 16-7-2001 prabuddha jIvana 'maMthana' saMsthAnI mulAkAta mathurAdAsa TAMka zrI muMbaI jaina yuvaka saMgha taraphathI paryuSA vyAkhyAnamALA daramiyAna koI eka sevAbhAvI saMsthAne Arthika sahAya karavAno kAryakrama hAtha dharavAmAM Ave che. A vakhate saMghanI kAryavAhaka samitie gujarAtamAM kola pAse hAjIpura nAmanA gAmamAM AvelI, apaMga ane maMdabuddhinI bALAo mATe sarasa krArya karatI 'mAna' nAmanI saMsthAne Arthika sahAya karavAnuM TharAvyuM che. saMnA niyamAnusAra je koI saMsthAne Arthika sahAya karavAnI hoya te saMsthAnI hoddedAro ane samitinA sabhyo pahelAM mulAkAta le che. 'maMthana' saMsthAnI mulAkAta ame be vakhata lIdhI hatI. pahelI vAra ame tA. 23, 24, 25 mArca-2001nA roja cikhodarA ane kapaDavaMja netrayajJa mATe gayA hatA tyAre tyAMthI kapaDavaMjathI moDAsAmahuDI thaine pAchA pharatI vakhate tA. 25mI mArcanA roja bapore ame hAjIpuramAM 'maMthana' saMsthAmAM pahoMcyA hatA. A mulAkAtamAM saMghanA bhUtapUrva pramukha DaoN. ramaNabhAI zAha ane emanAM dharmapatnI pro. tArAbahena zAha, saMghanA pramukha zrI rasikalAla laheracaMda zAha, maMtrI zrImatI nirubahena zAha, khajAnacI zrI bhUpendrabhAI jhaverI tathA sabhyo zrI pagomatIbahena zAha, zrI mInAbahena zAha tathA huM-ema ATha sabhyo joDAyA hatA. e mATe vAhananI vyavasthA cikhodarAnA DaoN. ramaNIkalAla dozI-mu. dozIkAkAe karI ApI hatI. maMthana' saMsthAmAM enAM mukhya sUtradhAra bahena zrI nirubahena rAvaLe tathA maMtrI ane eka mukhya TrasTI zrI girIzabhAI paTele amAruM bhAvabhInuM svAgata karyuM hatuM. saMsthAmAM pravezatAM ja apaMga bALAonA vizALa saMkulane joine ame prabhAvita thayA hatA. zrI nirubahena ane zrI girIzabhAie amane saMsthAnA judA judA vibhAgo batAvyA hatA. A saMsthAmAM mukhyatve bALa-poliyonI bImArIne kAraNe page ke hAthe ane page apaMga thai gayelI 180 thI vadhu bALAone rAkhavAmAM AvI che. AvI bALAo 7-8 varSathI 17-18 varSa sudhInI che. teone saMsthAmAM ja amU dhorA sudhInuM zikSaNa ApavAmAM Ave che ane tyAre pachI teone UMTagADImAM ke rIkSAmAM kaDI gAmanI hAiskUlamAM bhaNavA mokalavAmAM Ave che. savAre mahAvA jAya ane sAMje pAchI Ave. 'maMthana' saMsthAmAM maMdabuddhinI bALAone paNa rAkhavAmAM Ave che. evI cAlIsathI vadhu bALAo hoya tyAM che. teone rahevA mATe alaga surakSita raheThANanI vyavasthA che tathA teone bhaNAvavA mATe tathA ramADavA mATe paNa sarasa vyavasthA karavAmAM AvI che. bhoLI, nirdoSa paNa maMdabuddhinI keTalIka bALAo amane jotAM ja amArI pAse doDI AvI hatI. emanI AnaMda. emanA caherA para samAno na hato. bIjI keTalIka apaMga bALAone ame joI. teo beThI homa to khabara paNa na paDe ke teo apaMga che. keTalIka bahu tejasvI dekhAtI hatI. cAlavAmAM koine vadhAre to koine AvI takalIpha paDe. keTalIka bALAo to be hAtha ane be page vAMkI vaLIne cAlatI hatI. beya page apama evI keTalIka bALAo traNa paiDAnI sAthamAM hatI karatI hatI. keTalIkane ghoDIno upayoga karavo paDato hato. AnI badhI bALAone najare jotAM ApaNI AMkho sudhI ubharAya. zrI nirdhane A saMsthAnA nirdezano itihAsa amane kAryo. pote eka zALAnAM AcAryA hatAM temAMthI A sevAkArya tarapha pote kevI rIte vaLyo ane A pravRttine potAnA jIvananuM mizana banAvI dIdhuM tenI hRdayasparzI vAta kata karatAM temanuM haiyuM bharAI AvyuM hatuM. nirubDena pote apariNIta rahyAM ane vArasAmAM potAnA mAtuzrI menAbahena taraphathI je kaMI maLyuM te badhuM emaro A saMsthAne samarpita karI dIdhuM che. A saMsthAmAM rahetI bALAo moTI thatAM saMsthA choDIne jAya tyAre pagabhara thAya ane potAnI AjIvikA meLavI zake e mATe temane garaudyoga zIkhavavAmAM Ave che. keTalIka bALAno to eTalI hoziAra che ke emane kaoNmpyuTara nI tAlIma paNa ApavAmAM Ave che. A saMsthAnI bIjIvAra mulAkAta ame gata jUna mahinAmAM lIdhI hatI. A vakhate anya sabhyo uparAMta saMghanA upapramukha zrI caMdrakAntabhAI dIpacaMda zAha tathA samitinA sabhya zrImatI ramAbahena vorA paNa joDAyAM hatAM. bIjI vakhata saMsthAnuM avalokana vadhu vigate ka2vAnI amane taka maLI hatI. saMsthAnI bALAoe amArA mATe gIta, nRtya ityAdino je sAMskRtika kAryakrama rajU karyo te joI ame so Asavamugdha thaI gayA hatA. dhana' saMsthAnI e vistAramAM lokapriyatA eTalI badhI che ke uttarottara bALAonI saMkhyA vadhatI jAya che. paraMtu saMsthA pAse makAnonI che. eTale saMsthAne vikasAvavAnI tAtkAlika jarUra che. e mATe bAjunI agavaDa che. eka eka moTA oraDAmAM dasa-paMdara bALAo sAthe rahe vizALa jamIna thI raI che. nibhAva phaMDa mATe tathA tAlIma vargano sAdhano vasAvavA tathA zikSikAone rokavAmAM Arthika sahAyanI ghaNI jarUra che. hatA ane ene Arthika sahAya karavAnI ghaNI AvazyakatA che enI 'maMthana' saMsthAnI A bIjI mulAkAtathI ame sau vadhu prabhAvita thayA khAtarI thaI hatI. AthI ja A saMsthAne Arthika sahAya karavAno kAryakrama AgAmI parvA vyAkhyAnamALA daramyAna rAkhavAnuM saMdhe karAvyuM che. e mATe dAtAone udAra hAthe mAtabara rakrama ApavAnI apIla saMgha taraphathI karavAmAM Ave che. saMghanA prakAzano saMdha taraphathI nIcenAM pustako prakAzita karavAmAM AvyAM che : kiMmata rUA. 150-00 150-00 pAsaporTanI pAMkhe pAsaporTanI pALe -uttarAkhana (3) gurjara phAgusAhitya (4) ApaNA tIrthaMkaro (5) sUrato ullAsa (1) (2) (6) jaina dharmanAM svAdhyAya -sumana ramAlAla cI. zAha ramAlAla cI. zAha ramaNalAla cI. zAha tArAbahena 2. zAha zaila pAlanapurI mA koThArI) DaoN. bipinacaMdra hI.. kApaDiyAno lekha saMgraha 100-00 100-00 80-00 100-00
Page #60
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabuddha jIvana tA. 16-7-2001 svarUpaghAtaka karmano marma | | girIzabhAI tArAcaMda mahetA pudgalarUpI kArmarAvarga ane jIvAtmAno anAdi pravAha je jIva pratibaMdha ane pradezabaMdhanuM kAraNa yoga eTale ke mana, vacana ane kahetAM Atmapradeza ane pudgala kahetAM kArma vargAnuM mizraNa che, te kAyAno vyApAra che jyAre sthitibaMdha ane rasabaMdhanuM kAraNa asthAyIjIva dvArA yoga ane upayoga vaDe arthAt tana ane manathI karAtI asthira upayoga-eTale ke kaSAyabhAva che. rasa ane sthiti judA paDatA kriyAnA pariNAma svarUpa hovAthI karma tarIke oLakhAya che. e rUpI che. nathI tema pradeza ane prakRti judA paDatA nathI. evAM e karmanA marmane jANavAnI zruta-chaNAvaTa te jainadarzananuM karmasAhitya. modakanuM daSTAMta laI vicAratAM A cAra baMdhanI vAta suspaSTa thAya Agamika zAstragraMthomAM prApta karmasAhitya zrata che. Atmapradeza che. jema suMTha, jIruM ane pIpara vagere cIjo nAMkhI banAvela modaka vidyamAna karma je kevaLadarzanamAM dekhAya che ane kevaLajJAnamAM jaNAya che, potAnA svabhAvathI vAta, pitta ane kaphano nAza kare che; tema jJAnAvaraNIya ja te karmanuM pratyakSa darzana che, je daSTa che. jyAre chabastha saMsArIjIva je karma potAnA svabhAvathI jJAnano, darzanAvaraNIya karma darzanano, mohanIyakarma karmanA vipAkane anubhave che, te anubhUta che. apUrNa jIvo-saMsArI pAramArthika hitAhitanA vivekano nAza kare che mATe te pratibaMdha jANAvo. jIvo je karmasahita che ke karmayukta che emanA karmapravAhane jovA jANAvA koI modaka pakSa, mAsa ke tethI vadhAre kALa TakI zake che, tema jJAnAvaraNIya ane jaNAvavAnI sarva sattA te kevaLadarzana-kevaLajJAna. karmagraMthanA abhyAsathI karma utkRSTa trIsa koTAkoTI sAgaropama sudhI TakI zake che ityAdi te adhyavasAya sthAnakonA bheda samajAya che, kevA adhyavasAyo vartamAnamAM sthitibaMdha. jema modakamAM snigdha madhuratvAdi ghI goLAdi rasa hoya che, varte che ane e kevAM hovA joie te karmasAhityanA adhyayanathI samajAya che. tema karmamAM zubhAzubha tIvra-maMda phaLa ApanAra rasa hoya che, te rasabaMdha. karmano bhogavaTo eTale apUrNAvasthAnI cetakatA-vedakatAnI anubhUti. jema modakamAM vadhAre . ocho loTa hoya che, tema karmanA vadhAre ke karAtI zubhAzubha kAyika ane mAnasika kriyAnI jIvanA Atmapradeze ochA karmapradezo hoya te pradezabaMdha. ' upasatI bhAta-thatuM citrAmaNa te karma. TUMkamAM karma e AtmA dvArA karmathI AtmA baMdhAya che eTale karmabaMdha. baMdhAyela karma tatkALa paraco karAyela kriyAnI noMdha che. Ama karAtI kriyAnA pariNAma svarUpa AtmA batADatA nathI. paNa Atmapradeze jamA paDelAM rahe che, eTale ke baMdhAyelA enI potAnI ja kriyAnA karmathI baMdhAI jAya che. mATe ene karmabaMdha kahe karma bAdhA-asara pahoMcADyA vinA sattAmAM jamA paDyA rahe che. A che. A karmabaMdhanA cAra prakAranA bheda nIce pramANe che, baMdhAyela karmanI udayamAM AvI pariNAma ApavAnI arthAt paraco (1) pradezabaMdha : kArmahAvargAno jeTalo jaththo eTale ke pramANa- batADavAnI apekSAe pariNAmalakSI prakriyAnA pAchA cAra prakAra-bheda Quantity-kheMcyo ane Atmapradeze coMTADyo arthAt bAMdhyo te pradezabaMdha. paDe che, je che...(1) baMdha (2) sattA (3) udaya ane (4) udIraNA. (2) pratibaMdha : kAryAvarga-karmarajane kheMcIne Atmapradeze caTADatA karmaja Atmapradeza sAthe otaprota thaI javI te "baMdha." bAdhA je prakRtie tene karmarUpe pariNAmAvI te prakRtibaMdha. prakRtibaMdhanA ATha pahoMcADyA vinA abAdhAkALamAM Atmapradeza sAthe karmarajanuM saMlagna prakAra che jenA AdhAre karmanA prakAra ATha che. Ama to e AtmAnI rahevuM te abAdhAkALa "sattA." baMdhAyela karmanI asara thavI te karmano vikRti ja che paraMtu vipAkodaya samaye kArmahAvarga emAM siMcita thayela "udaya' je be prakAranA che. pradezodaya ane vipAkodaya. sattAmAM rahelA prakRti anusAra asara batADe che tethI prakRti kahela che-eTale ke Nature karmane vahelAM udayamAM lAvI svecchAe ke anicchAe sahajapaNe karma (3) sthitibaMdha : karmabaMdha samaye kamara keTalo kALa Audeze khapavA-kheravI nAMkhavA te "udIraNA.' sthita thaze-TakI raheze tenuM nirNAyaka baLa te sthitibaMdha-Time Limit. je nANA uchInA-udhAra levA te 'karmabaMdha." nANA jeTalo samaya udhAra , jaghanyathI 1 samaya ane utkRSTathI 70 koTAkoTI sAgaropama hoI zake. lIdhA hoya te udhArIno nakkI karelo samaya te abAdhAkALa-sattA." (4) rasabaMdha : karmabaMdha samaye karmarajane keTalo rasa reDIne eTale ke udhArIno samaya pUro thayethI leNadAranI ugharANI zarU thavI te "udaya. keTalA tIvrabhAvathI-vRttithI Intensity-Power thI Atmapradeze coMTADI udhArInI rakama samaya pUro thayA pahelAM ja parata cUkate karI devI te che ane udaya samaye kevuM tIvramaMda phaLa Apaze tenuM nirNAyakabaLa te "udIraNA." havAlA pADavA te uddvartanA, apavartanA, saMkramaNarUpa pheraphArI. rasabaMdha athavA anubhAgabaMdha. jevAM rase baMdhAya tevAM rase bhogavAya. e jevuM lIdhuM te ja ane tevuM ja parata karavuM te jAMghaDa che, je 11mA ane varamAM to evuM che ke karmane koI zarama nathI ane karmane koI bharama nathI. guNasthAnake chadmastha vItarAga bhagavaMtanI tathA 13mAM guNasthAnake sthita * maMda, tIvra, tIvrata, tIvratama arthAt eka sthAnaka-eka ThANiyo, sayogI kevali bhagavaMtonI dazA che, je mAtra yogaspaMdanathI baMdhAtA dvisthAnaka-be ThANiyo, tristhAnaka-traNa ThANiyo ane catuHsthAnaka- sthiti ane rasavihIna zAtAvedanIya airyApathakama che. cAra ThANiyo rasa. e rasabaMdhanA prakAra che. je bIjI rIte spaSTa, baddha, uparAMta AgaLa jaNAvyA mujaba karmabaMdhanA baMdhananI tIvratAnI apekSAe nighaTTa, nikAcita tathA saMjavalana, pratyAkhAnI, apratyAkhAnI ane paNa te karmabaMdhanA cAra bheda (1) spaSTa (2) baddha (3) nighaTTa ane (4) anaMtAnubaMdhI tarIke paNa oLakhAya che. ekamAM baMdhananI ghaTTatAnA nikAcita batADela che. je rasabaMdhanA bheda che.. 'AdhAre bheda che. jyAre bIjAmAM kALanI apekSAe bheda che. (1) RSTa karmabaMdha : e evo karmabaMdha che jevo bhegI thayelI soyo zAstramAM karmabaMdhanA kALabheda ane rasabhedathI 64 bheda batADyA che. ekabIjAne aDIne rahelI hoya che athavA to rajubaMdhathI baMdhAyelo TuMkamAM pradezabaMdha eTale kArmahAvargano samUha, pratibaMdha eTale baMdhI. ATha karmo. sthitibaMdha eTale karmanuM sattAmAM javuM-jame thavuM ane rasabaMdha (2) baddhakarmabaMdha : e evo karmabaMdha che jevo bhegI thayelI soyono eTale udayamAM Avela karmothI thato bhinna bhinna anubhava arthAt karmanI dorA vaDe parovAyelo baMdha hoya che athavA hAthakaDIthI baMdhAyelo baMdhI.. phaLa ApavAnI tAkAta. (3) nighaTTakarmabaMdha : e evo karmabaMdha che jevo bhegI thayelI
Page #61
--------------------------------------------------------------------------
________________ . tA. 16-7-2001 sodhono kATa khAIne thayelo baMdha hoya che athavA beDIbaMdha baMdhAyo baMdhI, prabuddha jIvana 5 che. baMdha samaye mithyAtvanI gerahAjarI mA hAjarIne anusAre rAma athavA azubha anubaMdha paDe che, pApane atyaMta hoya mAnIne thatI pravRttimAM azubha anubaMdha paDatA nathI. dharmane atyaMta upAdeya mAnIne thatI pravRttimAM zubha anubaMdha paDe che. anubaMdhano AdhAra manuSyanuM bhAva jagata che. baMdha karatAM anubaMdhathI cetavA jevuM che. kemake te karma paraMparA sarje che. pApa pravRttino anubaMdha paDe nahi ane te anaMtAnubaMdha thAya tenI kALajI rAkhavI. jyAre puNya pravRtti sAnubaMdha thAya tenI cIvaTa rAkhavI. karmarasane Atmapradeza vRtti ane pravRttithI kheMcI AkarSavI te 'Azrava'. karmaraja Atmapradeza zIranIra ke lohAnanI jema ekasa-ekarUpaotaprota thavI te karmabaMdha * Atmapradeze AkarSAI AvanI karmarAjane yama, niyama, ta, tArA, saMsthAdathI avarodhavI-aTakAvavI te sevara' ane kAryavalAnuM AtmapradezathI chUTA paDI javuM kharI paDavuMjhaDI javuM-khapI jevuM te 'karmanirjarA' che. (4) nikAcita karmabaMdha : e evo karmabaMdha che jevo bhegI thayelI soyono lohagoLe hoya che. athavA thAMbhalA sAthe khIlAthI jaDI devAyelo baMdhI. spaSTa ane yuddha karmabaMdha sahelAithI karmayoga ke bhaktiyogathI khapI jAya tevo krarmabaMdha che. jyAre niyara karmabaMdha to duSkara evo tapa, tyAga, pariSaha, upasargathI khapI zake ema hoya che ane nikAcita karmabaMdhathI to bhogavethI ja chUTako thAya che. e ja rIte kALanI dRSTie rasabaMdhanA cAra bheda che, je krodha, mAna, mAthA, lobha e cAra kaSAyanA bheda te (1) anaMtAnubaMdhI (2) apratyAkhyAnI (3) pratyAkhyAnI ane (4) saMjavalanA ane te dareka bhedanA paNa anaMtAnubaMdhI, apratyAkhyAna, pratyAkhyAnI ane saMjavalana rAkhene cAra cAra bheda paDe ema 64 bheda paDe che. (1) anaMtAnubaMdhI : anaMta saMsAranA kArAgRta havAthI anaMtAnubaMpI kahevAya che. anaMtAnubaMdhI kaSAya varSAdhika kALathI laI dhavajIva paryaMta he che. A upAyanA uMdarya mare, te narake jAya. A prakArano kAya samyaktvane pAmavA niha che, anaMtAnubaMdhI prakArano kropa paranI rekhA jevo hoya che. mAna paththaranA sthaMbha jevuM hoya che, mAyA vAMsamULa jevI hoya che ane lobha kRmiraMga jevo hoya che. anaMtAnubaMdhInA anaMtAnubaMdhI kaSAyanA udayamAM mare te narake jAya. (2) apratyAkhyAnI : apratyAkhyAnI krAya utttarathI varSa paryaMta rahe che. sAMvatsarika pratikramaNa kALe kSAmaNa karavAthI ke bIjI rIte nAza pAme tevo hoya che. A prakAranA kaSAyanA udayamAM mare te tiryaMca thAya. A prakArano kaSAya dezivaratine pAmavA nahi de. apratyAkhyAnI prakArano krodha pRthvIrekhA jevo, mAna asthi sthaMbha jevuM, mAthA gheTAnA jevI ane loba maLI-kIla jevo hoya che. anaMtAnubaMdhI AtmAnI bhRga kaSAyanA udayamAM mare te tiryaMcamAM jAya. (3) pratyAkhyAnI : pratyAkhyAnI kaSAya utkRSTathI cAra mAsa paryaMta rahe che. cAturmAsika pratikramaNa karatAM khamAvatA A prakArano kaSAya nAza pAme tevo hoya che. A prakAranA kaSAyanA udayamAM bhare te manuSya thAya che. A prakArano kaSAya sarvaviratine pAmavA nahi de. pratyAkhyAnI prakArano koMdha tIrekhA jevI, mAna kASTanA bhi jevuM. mAthA gaumutranI dhAra jevI ane lobha kAjaLa jevo hoya che. anaMtAnubaMdhI pratyAkhyAnI pAyanA udayamAM mare te manuSyayonimAM jAya. (4) saMjvalanA / saMjvalana kaSAyano udaya paMdara divasa sudhI rahe che. patnI pratikramaNa karatAM khamAvatA A prakArano pAya nAza pAme tevo hoya che. A prakAranA kaSAyanA udayamAM mare te devagatine pAme. A prakAranA kaSAyano udaya yathAkhyAta cAritrano ghAta kare che. saMjvalana prakArano krodha jalarekhA jevI, mAna netaranI soTI jevuM, mAthA vAMsanI chAla jevI ane lobha haLadara jevo hoya che. anaMtAnubaMdhI saMjvalanA kaSAyanA udayamAM mare te devayonimAM jAya. kaSAyonI tIvratA ane maMdatA batAvavA skUla vyavahAranaya AzrIne kALasthitino nirdeza karAyela che. kriyAe karIne karmabaMdha thAya che ane emAM hRdaya bhaLe che eTale anubaMdha paDe che. karAyela kriyA upara pratikriyA ke kevuM sarasa karyuM ! arara! mArAthI kharAba thaI gayuM! mAre Ama nahotuM karavuM joituM! ityAdi baMdha uparanA anubaMdha che. baMdhane anusarIne thatAM bhAva anubaMdha karmanirjarA be prakAre hoya che. sakAma ane akAma tathA deza ane sarvathI. sabhAnatAmAM saMkalparahita thatI karmanirjarA te 'sakAma nirdeza' ane abhAnatAmAM ajJAnI saMkalpIta karma bhogavaTAvI thatI karmanirjA te akAma nirjarA'. devAthI eTale zika nirjarA te zanirdeza' ane sarva karmanI sarvathA nirjarA thaI jaI krarmarahita niSkarmA thavuM te 'sarva nirjarA' eTale ke "mokSa-mukti'; arthAt karmabaMdhathI sarvathA chUTakArI, karmanI gulAmImAMthI AjhAdI, karmAdhIna maTI AtmAdhIna thavuM. karma pArataMgamAMthI chUTI AbhAnuM svAdhIna thavuM svataMtra thatuM. sparzI svamAM svAdhIna banI svarUpastha thavuM. karmanA viSayodaya sthAe karmane bhoktAbhAve vedavA nahi tenuM ja nAma saMvara che. saMvara ane nirjarA e puruSArtha che jyAre udaya e prArabdha che. "narmaLye vA piarejImA patetu jtAvana e gItAsUtra paNa A ja saMdarbhamAM che ke karma karatI vakhate, karma bAMdhatI vakhate karma upara tArI sattA che-tAro adhikAra che. kArya karyuM ane karma bAMdhyuM, pachI no udayamAM AvI tyAre jevAM bhAve jevuM karma bAMdhyuM haze tevo rasa e cakhADI-evI asara batADatI. arthAt karma bAMdhatI vakhate karma upara tArI sattA ane karma bhogavatI vakhate tArI upara karmanI sattA. jIva baMdhamAM kartA che jyAre udayamAM bhoktA che. abApAkALamAM dharma ane mokSa puruSArthathI pheraphArI karAya e vAta judI che. eTale ja to kahevAyuM che ke.. baMdha samaye citta cainIe udaya o saMtApa.' 'hasatA bAMpI rovatA nava re jIva karmabaMdhanathI be rIte baMdhAya che. eka to yogathI eTale ke dravya mana, vacana ane kAyAnA pravartanathI arthAt pravRttithI-yogakriyA-yogaspaMdanayogakaMpanathI ane bIjA upayogakaMpanathI eTale ke vi jJAna-darzanarUpa upayoga, bhAva, mana, bhAgI, Urma, aMta:karaNa-vRttithI arthAt mithyAtva, avirati ane kaSAyathI. khoTI-azata daSTi (viparyAsa), svanuM ajJAna ane paramAM svabuddhi. mithyAtva eTale ajJAna, moha, mUDhatA, mUrchA, bhrAmakatA, viparItaAtmasvarUpanuM ajJAna ane deta ja AtmA che. evI dehAtmabuddhi ja mithyAtva che. "kaSAya eTale krodha, mAna, mAyA, lobha, hAsya, rati, arati, bhaya, zoka, durgaMkA arthAt vyagratA, vyAkuLatA, AturatA, azAMtatA, caMcaLatA, avirati eTale ALasa-pramattatA, asAvadhAnI, ajAgarUkatA, anAcAra, durAcAra, asaMyama, bephAmapaNuM, amada bhogavilAsa avirati, kaSAya je satya samyag daSTi-pathArthadarzana-navazraddhA-samyakatva A mithyAtva, avirati, kRpAthI azubha karma baMdhAya, e nizcatva :
Page #62
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabuddha jIvana virAnA-vairAgya-virati-dhama-niyama-saMma-vrata-paccakhArA ane zAMtatA, sthiratA, samatAmAM parivartana thAya to e dazAmAM je karmabaMdha thAya te zubha karmabaMdha thAya. bharI, zubha vicAraNA, zubha AzarA, sadbhAvathI zubha karmabaMdha ane azubhakaraNI, azubha vicArA, azubha AcarA, durbhAvathI azubha karmabaMdha thAya. Ama karmane AvavAnA eTale ke karmabaMdha thavAnA cAra rastA che, jene AzravanA cAra dvAra kahevAya che. karmapravAhanuM AtmA tarapha vahevuM-zravavuM te Azrava. Azrava ane baMdha yugapad che. emAM Azrava kAraNa che ane baMdha kArya che. (5) mithyAtva (2) avirati (3) kaSAya ane (4) yogaganano arthAt milana-nikharaza, sAta niyata, vinAzitAno ane e cAra Azrava che. Ama karma kAryAvartaNA-pudgala paramANu ane AtmapradezanuM mizraNa che. ane evAM karmasahita Atmapradeza dharAvanAra AtmA, jIva saMsArI kahevAya che. pudgalano potAno ja guNa enA nAma pramANe pUraNa ane mithyAtva AtmAnA san-samyag svarUpane AvRta (DhAMke) kare che. avirati AtmAnA pUrNa svarUpane AvRtta kare che. kaSAya AtmAnA prazAMta svarUpane AvRta kare che ane yoga AtmAnA amUrta-arUpIpaNAne AvRta kare che. mithyAtva, avirati, kaSAyathI dehanuM yoganuM nirmANa thAya che. prApta yogathI bhoga bhogavavA vaDe karIne mithyAtva, avirati, kALanI paraMparA cAlu rAkhI cakarAve caDhAya che athavA to cakarAvo bhedI toDI samyaktva ane viratithI zAMta, upazAMta, prazAMta banAya che. je yoga nAmAbhidhAna sArthaka karanArI prApta yoga vaDe thatI yoga sAdhanA che arthAt AtmAne mokSa sAthe yojI (joDI) mokSa meLavI ApI yogAtIta, prazAMta, pUrNa ane sat-avinAzI banAvanAra che. jema karmano kartA yoga eTale ke pravRttithI ane upayoga eTale ke vRttithI ema be rIte karmane bAMdhe che, tema karma udayamAM AvethI karma vipAkodaya samaye karmanA bhoktAne karmano bhogavaTo paNa ubhaya rIte che. yogathI eTale ke tanathI ane upayoga eTale ke manathI, tanathI zAtA ke azAtA vedanIyakarma vedAya che ane manamAM rita ke ati, rAga OM prabhAva nipaje che. karmaraja eTale ke kArmavarganA jyAre karmarUpe pariNAme che te karma ATha prakArano che. baMdhAyela-coTela karmarasa jevA pratibaMdha karyo hoya te pramako (1) jJAnAvaraNIyakarma (2) darzanAvarayAkarma (3) vedanIya karma (4) mohanauyakarma (5) AyuSyakarma (6) nAmakarma (7) gautrakarma ane (8) aMtarAyakarma rUpe pariNAme che. A karma kramAMkanuM paNa nizcita vaijJAnika prayojana che. tA. 16-7-2001 sUcave che ke apUrNatAsUcaka che. jyAre kartAne kriyAe karIne baMdhAyela karma kartAnI azuddhinuM sUcaka che, je zuddhatA uparanuM AvaraNa che. AtmA enA mULa maulika svarUpamAM to purNa, akriya, avinAzI, niSkarmI, nirmaLa, nirAvaradhA che. mATe ja to apUrNa evo AtmA paNa enA mULane zodhato hoya ema jIvana vyavahAramAM sarvatra zuddhatA, pUrNatA, avinAzatAne icche che. A ATha karmImAMthI (1), (ra), (4) ane (8) kramAMkanA jJAnAvaraNIya, darzanAvaraNIya, mohanIya ane aMtarAya e cAra karmI AtmAnA muLa maulika svarUpano pAta karanAra hovAthI ghAtakarma kahevAya che. arthAt AtmAnA mULa zuddha svarUpo-jJAnadarzana upayogano mULa avinAzI gurA-paryAyano cheda (thAna) karanArA che mATe ghAtikarma kahevAya che. TUMkamAM AtmAnA upayoganI-rAparyAyanI avinAzitAnI yAta karanAra te pAnikarma, jyAre bAkInA (a), (pa), (6) ane (7) kramAMkanA vaidanIya, AyuSya, nAma ane gotrakarma AtmAnA abhapradezanA sthiratvano dhAta karI, pradezAbaMdhI AtmAne gati-sthitirUpa karanArA hoI te adhAnikarma kahevAya che. karma eTale AtmAnA AtmapradezathI saMbaMdhita thayela karmaraja athavA to Atmapradeze saMbaddha thayela kAryAvargaNA te karma. yite tat karAya te karma, eTale ja kahyuM che ke...'kriyAe karma, pariNAme baMdha ane upayoga dharma.' kriyA eTale vinItA. kriyA karavI paDe che te kartApaNuM. asthiratAno che. pudgala rUpI-mUrta che ane varNa, gaMdha, rasa, sparzanA gurAdharmo dharAve che. e rUpa rUpAMtaratA mUrta bhUtatAne pAmanAruM bahurUpI, mAyAvI, vinAzI ane asthira che. mATe ja pudgala parivartanazIla ane paribhramaNAzIla che. utpAda-vyaya, saMyoga-viyoga, sarjana-visarjana, saMkoca vistAra, kaMpana e to pudgalano svabhAva che-guNAdharma che. AtmAnA jJAnadarzana upayoga eTale ke AtmaguNa, bhAgabuddhi ane sukhabuddhithI pula paramANu-kAryavargIyAnA varga-gaMdha-sa-spardhA za upara dRSTi karIne Atmapradeza kAryaNavargaNAne karmarUpe pariNamAvela che. pudgala paramANumAM enA snigdha-rUkSa guNo karI kheMcAvAno svabhAva che ane AtmAmAM ene potAnA rAga-dveSa vaDe kheMcavAno guNa che. AtmAnA guNe svakSetre choDI parakSetre pudgalaparamANunA guNa upara bhogabuddhie, sukhabuddhie dRSTipAta karyo tethI khoTo daSTipAta karanAra AtmAnA guNano ghAta thayo. guNa bagaDyAM eTale guNa doSarUpa thayAM-vikArI thayAM. arthAt AtmAno avinAzI jJAna-darzana upayoga karmasaMyoge (pudgala saMyoge) vinAzI banyo. jJAnI evo ajJAnI-alpeza banyo. sarvadarzI evo alpadarzI thayo. divyadarzI indriyAdhIna parokSadarzI banyo. vItarAgI evo rAgI-dveSI thayo-akhaMDa ane pUrNa evo apUrNa adhUro banyo. guNa bagaDavA eTale AtmaguNane AdhAra ApanAra AtmadravyaAtmapradeza je sthira svabhAvI hatuM e asthira thayuM ane arUpI maTI rUpI banyuM. ' Atmapadezane bAMdhanAra daMDa (yoga) che jyAre upayogane bAMdhanAra moha (mana-icchA) che. eTale prathama bAramAM guNAsthAnaka mohamatavItarAga thaI teramA sthAnake saMkalpa vikalpa mukta evI upayogavaMta sayogI kevalIdazAnI prApti karAya che ane pachI codamA guNasthAnakanI ayogI kevalIdazAnA aMte dezamuta thaI yaugAtIta-dehAtIta-arUpIamUrta banAya che. Ama mukti tabakkAvAra traNa prakAre che. prathama moDamukti, dvitIya saMkalpa-vikalpa ke vicAramukti ane aMtima tRtIya Atmapradezamukti.. arthAt Atmapradezane bAMdhanAra deha eTale ke yoga che. cothe guNasthAnake sabhyatva AvethI upayoga zuddha thAya che. upayogane kaMpAyamAna karanAra moha che. bAramAM kArasthAnake pahelA samaye vItarAgatA AvethI upayoga nibaMdha thAya che. upayogane bAMdhanAra chadmasyapaNuM che. teramA guzasthAnakanA pahelA sarca kevAni, kevalajJAna pragaTa thayethI upayoga mukta thAya che, eTale ke upayoga sthAyI, sthira, atinAI bane che, jethI saMkalpamAMthI pA mukti maLe che. bAramA rANAsthAnake chAthaparza vidyamAna hovAthI rma.'tyAM pUrvagata zrutanA AdhAre zukaladhyAna che, mATe upayoga baMdhAyela che, eTale ke zakaya che ema kahela che. AgaLa uparanA caudamA sthAnakanI ayogI kevaLI guNasthAnakanA aMte Atmapradeza mukta thaI ahIM.
Page #63
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA. 16-7-2001 prabuddha jIvana arUpI, anAmI, amUrta, yogAtIta thAya che ane sAdi anaMta siddhAvasthAmAM uNAnA guNayukta thayo ane sukhI-du:khI banyo arthAt zAtA-azAtA siddhazilA sthita thAya che je nirAlaMba, nirvikalpa, niraMjana, nirAvaraNa, vedanAro thayo. zubhAzubha karmanA phaLa svarUpa zAtA-azAtAnuM vedana nirAkAra avasthA che. , karAvanAra ane sukhI ke du:khI banAvanAra karma te vedanIya karma. enI ghAtikarmono pradhAna saMbaMdha upayoga sAthe che, te karmono yathAsaMbhava utkRSTa kALasthiti 30 koTAkoTI sAgaropamanI hoya che ane kASAyika upazama, kSayopazama, kSaya karavo te dharmamokSa puruSArtha che. upazama eTale jaghanya sthiti 12 muhUtanI hoya che. doSa dabAvI guNAvikAsa sAdhavo. layopazama eTale doSa ochA karatA | (2) AyuSyakarma : sthira evAM, arUpI evAM Atmapradezane karmasaMyoge javuM ane guNa vadhAratA javuM. jyAre kSaya eTale doSano saMpUrNa nAza- piMDarUpa-deharUpa ApI gati-sthitirU5 bhavabhramaNa karAvI asthira kSaya karI svarUpaguNA-AtmaguNanuM pragaTIkaraNa, je guNAnaMda-guNavedana banAvanAra, akSarane sara karanAra, akSayane laya svarUpa banAvanAra, sthiti che. avinAzIne vinAzI banAvanAra, nityane anitya banAvanAra karma te adhAtikarmono pradhAna saMbaMdha yoga-deha sAthe che jemAM pradhAnatAe AyuSyakarma. mULamAM pudgala eTale ke kAzmaNavargaNA ja vinAzI, anityaprArabdha karma bhAga bhajave che. , asthira che. enI utkRSTa kALasthiti 33 sAgaropamanI hoya che ane ghAtikarma je upayoga pradhAna che tenA upayogamAM karmasaMyoge vinAzI jadhanya sthiti 1 aMtarmuhUrtanI hoya che. paryAyanA AvirbhAvanA cAra bheda paDe che. (3) nAmakarma : Atmapradeza je ekarUpa, nirAkAra, arUpI, anAmI, (1) jJAnAvaraNIya karma (2) darzanAvaraNIya karma (3) mohanIyakarma amUrta che, ene sAkAra, bahurUpI banAvI gati, jAti, zarIra, saMsthAnanA ane (4) aMtarAyakarma. A cAra ghAtakarma che. surUpa-rUpanA citrAmaNa karI anAmIne nAmI banAvanAra karma te nAmakarma. ; (1) jJAnAvaraNIya karma : jIvanA sva prakAzaka, para prakAzaka, sva- mULamAM kArmarAvargaNA-pudgala ja bahurUpI che. enI utkRSTa kALasthiti : para prakAzaka, sarva prakAzaka, sarvocca prakAzaka svarUpano ghAta karI sarvazane 20 koTAkoTI sAgaropamanI hoya che ane jaghanya sthiti 8 muhUtanI alpajJa, apUrNajJAnI banAvanAra, kevaLajJAnane AvaranAra karma te hoya che. jJAnAvaraNIyakarma. enI utkRSTa kALasthiti 30 koTAkoTI sAgaropamanI (4) gotrakarma : Atmapradezane karmasaMyoge dehapiMDarUpa ApI moTA hoya che ane jaghanya sthiti eka aMtarmuhUrta hoya che. nAnA, UMcA nIcAnA, uttama adhamanA pudgalanA guNArUpa gurulaghurUpa ka (2) darzanAvaraNIya karma : jIvanI svayaMnI svAdhIna darzanazakti te banAvanAra karma te gotrakarma. mULamAM kArmavargA-pudgala ja lohadivyadarzana-kevaLadarzana zaktino ghAta karI karmAdhIna, indriyone AdhIna, kanakanA bhedarUpa che tenuM e pariNAma che. enI utkRSTa kALasthiti 20 parAdhIna banAvanAra karma te darzanAvaraNIya karma. enI utkRSTa kALasthiti koTAkoTI sAgaropamanI hoya che ane jadhanya sthiti 8 muhUtanI hoya che. 30 koTAkoTI sAgaropamanI hoya che ane jaghanya sthiti eka aMtarmuhUrta A cAreya aghAtikarmanA kAraNe sUkSma tejasa kArma zarIra skUla hoya che. evAM vaikriya ke dArika zarIrarUpe dazyamAna thAya che, je sthirane (3) mohanIya karma : jIvanI samarUpatA, zAMtatA, upazAMtatA, asthira banAvanAra che, avinAzIne vinAzI banAvanAra che ane je prazAMtatA, premaLatA, prema svarUpa vItarAgatAno ghAta karI viSama, bhedasvarUpa, aguruladhu abheda svarUpa che ene bhedarUpa banAvanAra che. azAMta, asthira, vyagra, vyAkuLa, Atura, mUDha, muSThita, bhrAMta, mohaka, ghAtikarmanI asara upayopradhAna che, AtmaguNapradhAna che, svarUpapradhAna bhrAmaka, rAgI, dveSI, kASAyika banAvanAra karma te mohanIya karma. enI che, aMta:karaNa pradhAna che. jyAre aghAtikarmanI asara yogapradhAna che, utkRSTa kALasthiti sarva anya karmothI adhika evI 70 koTAkoTI dehapradhAna che je dvArA zAtA-azAtA vedanIyakarmanA vedanathI cetakatA sAgaropamanI hoya che ane jaghanya sthiti eka aMtarmuhUrta hoya che. vedakatA pradhAna che. (4) aMtarAyakarma : jIvanA pUrNAnaMda svarUpa, pUrNa jJAyakatA-sarvajJatA, karmasaMyoge abheda, akhaMDa, aparicchinna evo AtmA khaMDita thayo. pUrvAdarzanazakti-sarvadarzitA, jJAna-darzananA anaMta rasarUpa anaMta khaMDa khaMDa rUpa TUkaDe TUkaDAmAM vaheMcAI gayo, chinna vicchinna thaI bhedarUpa vIryazakti, pUrNA vIryazaktino ghAta karI anaMta zaktimAnane zaktihIna, banyo. vIryahIna, satvahIna, svattvavihoNo banAvanAra karma te aMtarAyakarma. jJAnAvaraNIyanA pAMca (5), darzanAvaraNIyanA nava (9), vedanIyanA enI utkRSTa kALasthiti 30 koTAkoTI sAgaropamanI hoya che ane be (2), mohanIyanA aThThAvIsa (28), AyuSyanA cAra (4), nAmakarmanA jaghanya sthiti eka aMtarmuharta hoya che. ' ' ekaso traNa (103), gotrakarmanA be (2) ane aMtarAyakarmanAM pAMca A cAra prakAranA ghAtikarmamAM mohanIyakarma e maLa che. aMtarAyakarma (5), ema pa+9+2+28+4+103+2+5 = 158 ekaso aThThAvana * e vikSepa che ane jJAnAvaraNIyakarma, darzanAvaraNIyakarma e AvaraNasaMskRta karmaprakRtinA bhedarUpa thayo. abheda ekarUpa evo AtmA bhedAyo, chedayo . che. AvaraNa e pudgaladravya-kArbAvargAnI ADe che arthAt karmapaDaLa ane bhedarUpa thaI bahurUpa banyo.' che. jyAre mohabhAva e vikAra che ane te caitanyano-AtmAno azuddha AtmasvabhAvanA haNAvAthI jIvano upayoga dehabhAvarUpa arthAtuMparyAya che. pudgalasvarUpa adhAtikarmanI eTale ke vedanIyanI be (2), AyuSyanI e ja pramANo aghAtikarma je yogapradhAna che tenA karmasaMyoge vinAzI cAra (4), nAmakarmanI ekaso traNa (103) ane gotranI be (2), ema paryAyanA AvirbhAvanA cAra bheda paDe che. 2+4+100+2 = 111 karmaprakRtirUpa bhedarUpa thayo. (1) vedanIyakarma (2) AyuSyakarma (3) nAmakarma ane (4) gotrakarma AvA A dehadRSTirUpa (paradRSTi-pudgaladaSTi) dehavALA jIvanA je cAra aghAtikarma che. te upayogamAMthI (1) hAsya (2) rati (3) arati (4) bhaya (5) zoka (1) vedanIyakarma pudgala paramANumAM bhogabuddhi sukhabuddhinI dRSTinA (6) jugupsA-durgachA (7) strIveda (8) puruSaveda ane (9) napuMsakaveda ' phaLa svarUpa karmasaMyoge AnaMda svarUpa evo AtmA pudgalanA zIta- evAM kaSAya niSpAdaka ane kaSAya protsAhaka nava nokaSAya nipaje che.
Page #64
--------------------------------------------------------------------------
________________ . prabuddha jIvana - A nava norkaSAya je sUkSma svarUpa che tenuM sthUla svarUpa krodha, mAna, mAyA, lobha e cAra kaSAya che. e cAra kaSAyanA pAchA anaMtAnubaMdhI, apratyAkhAnI, pratyAkhAnI ane saMjvalana arthAt sahune samajAya evI jADI bhASAmAM tIvratama-dIrgha dIrghakAlIna, tIvratara-dIrghakAlIna, tIvra akAlIna ane maMda-Nike kahI zakAya evAM cAra bhAgA-bheda pADatA soLa (16) kaSAyarUpa bane che. kaSAyanA e cAra bhAMgAne anulakSIne ja sAMvatsarika, cAturmAsika, pAkSika ane devarti tathA rAie pratikramaNanuM Ayojana che. mohanIyakarmanA be bheda paDe che. darzanamohanIyakarma ane cAritramohanIyakarma, soLa (16) kaSAya ane nava (9) nokaSAya je vartanA (caritra) svarUpa hovAthI cAritramohanIyakarma tarIke oLakhAya che ane mithyAtvamohanIya, mizramohanIya tathA samyaktvamohanIyakarma e dRSTi saMbaMdhita hovAthI darzananIya karma tarIke oLakhAya che. Ama ++ = 8 prakRti mohanIpakarSanI che. mohanIyakarmanI aThThAvIsa (28) prakRti jJAnAvaraNIyakarma, darzanA varaNIyakarma ane aMtarAyarmane sahacArI banAvI uparokta adhAtikarmanI 11 karmaprakRti upara daSTipAta kare che. A daSTipAtane kArako nava nokaSAya je sUkSmarUpe che tene upayogamAM krodha, mAna, mAyA, lobha e cAra kaSAyanuM rUpa ApI pradeza, prakRti, sthiti, rasabaMdhathI anaMtAnubaMdhI, apratyAkhAnI, pratyAkhAnI ke saMjvalana rUpe parizamAve che. eTaluM ja nahi paNa mohanIyakarma karIne matijJAna (buddhi) je vicAra svarUpa che te vikArI banI posela indriyelI abheda thaI lAmAMtaragharUpa, bhogotarArUpa, upabhogatarAyarUpa, dAnAMtarArUpa bane che. mohanIyakarma jyAre kAryAnvita bane che tyAre sAthe sAthe jJAnAvaraNIya karmane parA sahabhAgI banAve che ke sahacArI banAve che. eTale ke mohanIparma je meLavavA icchayuM che te ikitanI prApti mATe jJAnAvaraNIyakarma kAryazIla thAya che. arthAt mane mAMgyuM ane meLavavA mati pravRtta thaI. moha-icchA manamAM sphurita thAya che. enI pUrti karavAnuM kArya-Ayojana mati kare che ke je vicAra tattva che, mana mohita thayuM ane mati indriyonA mAdhyamathI gatimAna-kAryazIla thaI. Ama sUkSma evAM mana ane mati (buddhi) indriyI dvArA sthularUpa pArakA kare. che. aA mota rUpe vyakta thAya che. indriyo e darzanAvaraNIyakarma svarUpa che ane deha sApekSa che. mohita mana ane zramita matinA Adeza anusAra kAryazIla thayela indriyo ane deha, krArthanA mATe karAyelAM zramathI zramita thAya che ane vizrAma mArga che. e vizrAma-virAma te nidrArthInatA. A nidrAsvarUpa virAma e pAcho cAra ghAtikarmomAMnA eka darzanAvaraNIyakarmano ja eka bheda che. AgaLa mohanA mAryA dhakkAthI gatizIla banela mati-jJAnAvaraNIyakarma ane indriyo-darzanAvaraNIyakarma, mohanIyarse je icchayuM che ane jevuM ne jeTaluM icchayuM che te tevuM teTaluM meLave che. to te lAAMtarAyakarmano kSayopazama che paNa jo maLatuM nathI to e lAbhAMtarAyano udaya che. meLaveluM bhogavAya che arthAt prAptathI pUrti thAya che yA to prAptano pharI pharI bhogavaTArUpa upabhoga thAya che to e bhoLAMtarAya ane upabhogAMtarAyano thayopazama anukrame che, paraMtu jo maLeluM bhogapabhoga karyA vinA ja chInavAI jAya ke pachI maLyA chatAMya bhoga ke upabhoga karI zakAya nahi-evI sthiti hoya to e bhaugAMtarAya ane upabhogAMtarAyano udaya anukrame kahevAya che. maLelAMno sadupayoga thAya, sutamAM upayoga thAya, supAtranI bhaktimAM vaparAya ke pachI jarUratamaMdane tA. 16-7-2001 anukaMpAnA-dayA-karuNAnA bhAvapUrvaka dAna devAya athavA to jIvadayAnA kAmamAM levAya to te dAnAMtarAyano kSayopazama che. agara jo tema na thAya ane mAlikIbhAva dhAraNa karI mAlika banI maLelAMnA dhaNI thaIne besI javAya to e dAnAMtarAyano udaya che. A badhI prakriyAmAM ochIvattI zakti hovI te vItarAyano thopAya. je vuM ne jeTaluM icchayuM che, te tevuM ne teTaluM nahi maLatAM ochuMvattuM maLavuM, sArUMnarasuM maLavuM ke anyathA thavuM e sarva aMtarAyakarmano viSAkIya sUcavanAra che. TUMkamAM kahIe to mULa mohanIyakarma che jenuM phaLa vedanIyakarma che. Ama e spaSTa thAya che ke sarvanuM mULa motanIdharma che-moha che. icchA che. tethI ja sarvadharmano sAra nirmohI-nirIhI-icchArahita thavuMkAMI joie nahi arthAt vItarAga banavuM te che. mATe ja sAdhanA nItarAganAnI che. ane lakSya sarvazatA kevaLajJAna, parNaya avinAzI ne pradeza sthitva arthAna mukti-siddhapadanuM che, A mohanIyakarmanI vicitratA-khUbI to e che ke e pote to pAna karanAra evuM thAtikarma che paraMtu e vAtikarma evA mohanIyakarmanuM jya to cAreya athAtikarmInI puSpakRtio ja che. pUrve jagALyA mujaba dhAtikarmano daSTipAta athAtikarma upara che. jemake... zAtAvedanIyanI icchA (moha-rAga) ane azAtAvedanIyanI anicchA (aU. A yAti evAM monIpakarmano adhAti evAM vedanIthakarma uparano dRSTipAta che. jIvitanI icchA ane maraNanI anicchA. A ghAti evAM mohanIyakarmano aghAti evAM AyuSyakarma uparano daSTipAta che. nAmakarmanI sarva puSpAkRtionI (zubhanI) icchA ane sarva pApakRtionI (azubhanI) anicchA. A thAti evAM mohanIyakarmano avAti evAM nAmakarma uparano daSTipAta che. ugotra-U~cAparA-mAnanI IcchA ane nIcagotra-nIcapaNA halakApA-apamAna-avahelanAnI anicchA. A dhAti evAM mohanIdharmano adhAti evAM gotrakarma uparano dRSTipAta che. moha e sUkSma evuM ghAtikarma mohanIyakarma che jene ramavAnAM managamatAM ramakaDAM e sthUla evAM cAreya adhAtikarmo che. mitva mohanIyukarme AtmAnA sat-nitya-avinAzI svarUpane Ava ryuM che eTale ke DhAMkyuM che. pArtha AtmAnA zAMta-upAMta prazAMtanItarAga svarUpane AryuM che. aviratie AtmAnA sahaja, svAbhAvika, apratipakSI, abheda, Atmasukha ke je zAzvata, saMpUrNa, svAdhIna ane sarvocca sukha che te paramAnaMda-sahajAnaMda-svarUpAnaMdane AvRta karela che. jyAre yoganA kAraNe AtmAnuM parama sthira, arUpI, amUrta svarUpa AvarAyuM che. mithyAtva, avirati ane kapAya monIdharmanA bheda che. jyAre yoga ne avArtikarma che. A paNa sUcave che ke mohanIyakarma mULa che ane aghAtikarma phaLa che, khANamAM paDelAM suvarNanI jema AtmAnuM mULa zuddha sat svarUpa malinatAe karIne anAdikALathI karmapALathI DhaMkAyela che AvarAyela che. Ama anAdikALanA karma saMyoge kaSAya che, je kAmathI kaluSita (malina) evo jIvAtmA pharI pharI kaSAya karI, pharI pharI nivana karmapAzathI svAtmAne bAMdhato ja rahe che. pote ja potAnI jALamAM karoLiyAnI jema phasAto jAya che. karma cakrAvo cAlu ja rahe che. kUvAnI reMTa jevI sthitinuM nirmAza thAya che. avinAzI vinAzI bane che. amara evo AtmA de
Page #65
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA. 16-7-2001 prabuddha jIvana dhAraNa karavAnA eTale ke janma levAnA ane deha choDavAnA eTale ke maraNa pAmavAnA bhavabhramaNAnA vamaLamAM phasAya che. bhedAya che, chedAya che, chaMdAya che, kacaDAya che, janme che ane mare che. rajhaLe che rakhaDe che. vana-vana, bhava-bhava bhaTake che. coryAsInA cakkaramAM goLa goLa bhame che. bhoga le che. bhoga bhogave che ane bhogano pAcho svayaM pote ja. bhoga bane che. emAM parAdhInatA hovAthI muLa zuddha svabhAvathI svAdhIna evo ArthAta bane che, asthira thAya che. potAnA mULane zodhe che. jema jaza potAnI sapATIne zodhe che. paraMtu meLavavA mathe che te mArga khoTo che hovAne kArI maLatuM nathI. sAcI napti thatI nathI. AnaMdathI-AyA zApana AtmasukhathI vikhUTuM paDI LeluM jJAna-gati-buddhi AnaMdIbanI dara 42nI-bhava bhavanI Thokara khAto eka gatimAMthI bIjI gatimAM phaMgoLAyA kare che. bhavaJA kare che. bhAMtimAM-pAka basamAM bhramaNAmAM ja rahe che, ane bhrAmaka thaI bhramaNa karyA kare che. janma-maraNanI sukhadu:khanI paraMparA cAlu ne cAlu chuM rahe che, jemAM sukhanI alpatA ane duHkhanI bahulatAe moTe bhAge du:khI ja rahe che. sukhano no vIjaLInA jhabakArA jevo mAtra camakAro ja hoya che athavA to khabho badalavA jevuM zirSaka hoya che. bhAva, AvI bhAvanAthI nahi to bIjA bhAva-bIjI ` bhAvanAthI sukha maLaze. Ama ekeya prayatna karyA vinA jIva raheto nathI. badhAM ja prayatno-badhAM ja saMyogo drA-kSetra-kALa-bhAva ajamAvI jue che. svane svAdhIna evuM svamAMthI ja niSpanna thatuM sukha kastUrImRganI jema paramAMthI arthAta bahAra sukha zodhato bhaTake che. davAno mAryA pharI pharI kriyA kare ja jAya che. pariNAme te nirAza thAya che, zramita thAya che, thAkI te jAya che, tana ane mane ubhaya thAuM che, zaktihIna bane che, vAkta thAya che. anaMtanI, anetArzI, anaMtasukha, anaMtAktino svAmI ajJAne karI moDhavA, indriyAzIna, parAdhIna, dInaduHkhI, zaktihIna svAtmasukhane ja zodhatuM pharatuM rahe che. paraMtu AnaMda. jemAMthI ane jyAMthI : zodhe che-meLavavA mathe che te pudgala eTale ke paudgalika bhautika dunyavI padArtha AnaMda svarUpa nahi hovAthI, emAthI ene AnaMda maLato nathI. mArga che te maLatuM nathI. mana enuM mAnatu nathI, mana enuM tRpta saMtRpta thatuM nathI. mana khAlI ane khAlI ja rahe che. Aje nahi to kAle maLaze. ahIMthI nahi maLe to tyAMthI maLaze. A vastumAMthI A vyaktithI nahi maLe to pelI vastumAMthI bIjI vyaktithI sukha maLaze. A AvA (saMkalana: suryavadana ThAkodAsa jhaverI) / "jaina saMskRti" Isva. nhAnAlAla dalapatarAma kavi saMnyAsIo parivrAjaka che. ApaNo saMnyAsinI Azrama aspraMgamita jevo che. jainono saMnyAsinI Azrama sajIvana che, [paMDita yuganA suprasiddha kavivara sva. nAnAlAla dalapatarAma kavie muMbaImAM tA. 4-3-44nA roja suMdarabAI hozamAM 'zrI saMskRti kendra'-muMbaI nAmanI saMsthAnA upakrame 'gUrjara saMskRtinA raMgo' e viSaya para bAkhyAna ApeluM, emAM emaNe jaina saMskRti vize je lakheluM tenI bI.hogirivare guphAo kIratA; jeno girivare maMdiro bAMpatA baDhonAM thI, AkAAparAM kALIDhanAM mahAkAvyo che, jainonAM caMdranI eka nakala ema DaoN. rAjitabhAI paTela (anAmI)ne ApelI. pota ArasanAM mahAkAvyo che. ajaMTAnI jema jagate joDa nathI, tema varSe e nakala potAnA gharamAMthI maLI AvatAM DaoN. anAmI sAhebe mane moraiyAnI ke je ahIM prakApti karIe chIe. taMtrI) jaina-saMskRti vippAyo che, giranAre che, vRMdAvaLe che ane ethIne adhikI gujarAtane nagare nagare che. pAlItANAmAM che, jUnAgaDhamAM che, jAmanagaramAM che, vaDhavANAmAM che, mAMDalamAM che, pATAmAM che, amadAvAdamAM che, sumo che, muMbaImAM che, cokecoke che, zIzImAM che. bhAratavarSanI jaina rAjadhAnI Aje amadAvAdamAM che. tyAM che ANaMdajI kalyANajInI aSTamaMtrIonI maMbA peDhI. jainoe zikharone kALAgAmAM che, nagarone kAgAryAM che, sAhityane zAAvyuM che, ApaNI kavitAne zaragArI che. - bauddhasaMgha so jainono dhe che. caturviM saMga. jaina sAdhusAvIoe ApavA senAne ne vairAgyane zobhAvyo che. zrAvaka-zrAvikAoe ApA mahAjanone mAro cokane zobhAvyAM che. pATavAno jhaverIvADa, amadAvAdanI ratanapoLa, suratanuM gopIpara rUpe ne guNo te te nagarInA zAgAra che. hemAbhAI nagarazeTha ne harakuMvara zeThANI jainasaMghanAM gurjaramazio hatAM. amadAvAda jainapurI kahevAya che, vaDhavANa vardhamAnapurIno prathama pAda che; pAlItANA 'pAdaliptapurI'nuM apabhraMza che. ApaNA paramahaMsa parivrAjakAcAryoI Aja parivAjaka nathI rahyA. parika marI gayA. AjanA varALa, tIjaLI, vimAna yugamAM meM jaina arbuda zikharano vikbavahI ne vastupALavasahInI thai jagate joDa nathI. kaniMgahAma kahe che ke : 'They conceived like giants and excuted like jaweler' kalpanAthI kalpatA, ratnajaThiyAnI jhINavaTe koratA, jaDatA-kotaratA. 'siddhahema' ne 'DapAzraya' viSaLavI ne vastupALavasatI che. gujarAtano ciraMjIva jaina saMbhAraNA, sarvabhakSI kALa hajI to emanAthI hAryo che. zIlagurAsurIe vanarAjanA jatana karI zikharInA ne hemacaMdrAcArye kumArapALano jatana karI siddharAja jayasiMhanA rAjavADInI amaravezone jIvatI rAkhI che. jaina rAmAoe ne vardhamAnapurInA merunuMgAcAryanI prabaMdha ciMtAmaNie gurjara ItihAsane jIvato rAkhyo che. phArabase paNa jaina rAmAonAM mAna jALAM ane nijamahAgraMthane rAsAonI mALArAsamALA bhAkhI. hemacaMdrAcArye gurjara kumArapALane prabodhIne amAre ghaDo thayAnI. hIravijayasUrie dillIyAra akabarazAhane propIne amAre paryA vagaDAvyo. zIlaguAsUrInA, hemacaMdrAcAryanA, hIravijayasUrinA e che dharmavijayI. gujarAtane jaina saMskRtinA vAipaTatA pAkA raMgo caDelA che. jainonA dharmaTakAramAMno eka jaina guMjArava mArA vaNomAM akhaMDa guMjyA kare che ke 'devariyA munivara ! saMyamamAM jo'.
Page #66
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabuddha jIvana tA. 16-7-2001 sva. pro. hIrAlAla rasikadAsa kApaDiyA - jIvana ane lekhana DaoN. ramaNalAla cI. zAha (gatAMkathI saMpUrNa) saMyamI hatuM. emAM emanA patnI indirAbahenano uSmAbharyo sahakAra hIrAlAlabhAie A rIte 1939 thI 1949 sudhI ema.TI.bI. raheto. hIrAlAlabhAI kahetA ke "huM lakSmI (indirAno eka artha kaoNlejamAM prAdhyApaka tarIke kArya karyuM. temanI sajjatA evI hatI ke lakSmI) pati hovA chatAM mAre ane lakSmIne kAyama bAramo caMdramA rahyo yunivarsiTIe pachIthI emanI pIeca.DI.nA gAiDa tarIke nimaNUMka che, hIrAlAlabhAI hAthe dhoyelAM sUtarAu khAdInAM sapheda paheraNa, dhotiyuM karI hatI. taduparAMta sprinjara skolarazIpa'nA repharI tarIke emanI ane TopI paheratA. emano jIvanavyavahAra saMtoSapUrvaka cAlato. AvI nimaNUka karI hatI, je e divasomAM ghaNuM moTuM mAna gaNAtuM. yunivarsiTI nabaLI Arthika sthitimAM paNa emaNo dhana mATe kyAMya lolupatA ke prAkRta uparAMta saMskRta bhASAnA viSayamAM paNa ema.e.nI kakSAe parIkSaka lAcArI batAvI nathI. emanAM dIkarA-dIkarI sUrata bahAra nokarIe ke tarIke emanI nimaNUka karatI hatI. zikSaNa kSetre teo kevuM ucca sthAna lAgI gayAM hatAM. eTale emanI javAbadArI ke ciMtA potAne mAthe rahI dharAvatA hatA te A badhI vigato uparathI joI zakAya che. nahotI. AvA divasomAM paNa hIrAlAlabhAinI vidyAvyAsaMganI pravRtti hIrAlAlabhAI dharmazraddhAvALA hatA. teo eka mahArAjazrIe batAvyA yathAvat rahI hatI. sUratamAM emane ghare jyAre jyAre huM gayo chuM tyAre pramANe savArasAMja dhUpadIpa sAthe poNo kalAka anuSThAnapUrvaka maMtrajApa A meM najare nihALyuM che. je divase koI lekha taiyAra thaI jAya te divase karatA. teo jaina dharma vize sArI jANakArI dharAvatA hatA eTale ghaNo AnaMda AnaMda. roja savArathI teo lekhanakAryamAM lAgI gayA hoya. badhA AcArya bhagavaMto ane muni mahArAjonA nikaTanA saMparkamAM teo baporanA bhojana pachI paNa e cAlu hoya. sAMjanA cAra vAgyA pachI AvyA hatA. teo sUratamAM nANAvaTamAM, muMbaImAM ane pharI sUratamAM roja niyamita teo najIkanA koIka upAzraye jaine koika sAdhubhagavaMta gopIpurAmAM sAMkaDI zerImAM ane pachI kAyastha mahollAmAM rahyA hatA. sAthe jJAnagoSThI karatA athavA koI graMthAlayamAM jaI graMtho vAMcatA. A eTale tyAM tyAM cAturmAsa arthe padhArelA AcArya bhagavaMto vagerene rIte emano divasa pUro thato. teo rAtanA vahelA sUI jatA. ujAgara maLavAnuM thatuM. zoSakALamAM sUratamAMthI pasAra thatAM sAdhu-sAdhvIone paNa bhAgye ja karatA. nATaka-sinemA jotA nahi ane sagAsaMbaMdhIone tyAM vaMdana karavA teo jatA. yuvAnInA divasomAM jaina dharma vizenI jANakArI anivArya hoya to ja jatA. mATe athavA pote kaMI lakhyuM hoya to te batAvavA mATe paNa muMbaimAM hIrAlAlabhAine vidyAvyAsaMganI eTalI badhI badhI dhUna hatI ke sAdhusAdhvIo pAse jatA. emane yuvAna vaye muMbaimAM kAzIvALA keTalIka vAra to teo emAM ja khovAyelA rahetA. gaNitanA vidyArthI vijayadharmasUrIzvarajI sAthe gADha paricaya thayo hato. emanA be ziSyo te ane adhyApakane jyAM sudhI koI dAkhalAno javAba na jaDe tyAM sudhI e nyAyavizArada munizrI nyAyavijayajI tathA nyAyavizArada munizrI dAkhalo emanA manamAM ramyA ja karato hoya tevuM hIrAlAlabhAinA maMgalavijayajI pAse hIrAlAlabhAie jaina darzanano UMDo abhyAsa karyo jIvanamAM pahelAM gaNitamAM ane pachI sAhitya saMzodhananA viSayamAM hato. AthI hIrAlAlabhAI teone potAnA vidyAguru tarIke oLakhAvatA. paNa banatuM. teo khAtA hoya tyAre khabara na hoya ke bhANAmAM zuM A uparAMta zrI mohanalAlajI mahArAja, zrI dAnasUrijI mahArAja, zrI pIrasAyuM che. emane nahAvuM hoya to indirAbahena bAtharUmamAM pANI, premasUrijIdAdA, nemisUrijI mahArAja, zrI AnaMdasAgarasUrijI (sAgarajI sAbu, TuvAla, kapaDAM vagerenI badhI taiyArI karI Ape tyAre hIrAlAlabhAI mahArAja), zrI vijayarAmacaMdrasUrijI mahArAja, zrI lAvaNyasUrijI snAna kare. A rIte potAnA dhUnI lekhaka patinI ghaNI javAbadArI mahArAja, zrI kastUrasUrijI mahArAja vagere sAthe tathA teonA ziSyo- indirAbahene svecchApUrvaka hoMzathI upADI lIdhI hatI. lekhanakAryamAM praziSyo sAthe emane gADha saMbaMdha rahyo hato. vijayarAmacaMdrasUrijIe paNa indirAbahene pustako goThavavAM, lekhonI phAIlo rAkhavI vagere eka vAra emane kahyuM hatuM ke "tamArA jevA zAstrajJAtA to amArI pAse ghaNI madada jIvanabhara hIrAlAlabhAine karI hatI ane ochI Avaka pATa upara zobhe. tame jo dIkSA levA taiyAra thAva to tamArA kuTuMbanA thaI gaI tyAre paNa ghara sArI rIte saMbhALI lIdhuM hatuM. emaNe eka bharaNapoSaNanI javAbadArI saMgha pAse huM karAvI ApuM. e mATe eka bhAratIya sannArIno Adarza pUro pADayo hato. lAkha rUpiyAnI rakama pahelAM apAvuM." paraMtu cAritramohanIya karmanA nivRttinAM varSomAM Arthika saMjogone kAraNe hIrAlAlabhAImAM keTalIka udayane kAraNe hIrAlAlabhAI dIkSA laI zakyA nahotA. vyAvahArika spaSTatA AvI gaI hatI. eka vakhata huM mArA eka patrakAra ema.TI.bI. kaoNlejamAMthI nivRtta thayA pachI hIrAlAlabhAIe potAnA mitra sAthe suratamAM emane ghare maLavA gayo hato. meM mArA patrakAra jIvananAM ghaNAM varSa suratamAM rahIne svAdhyAya, saMzodhana, lekhana ityAdi mitrano paricaya karAvyo. pachI patrakAra mitre potAnA sAmayikanI eka prakAranA vidyAvyAsaMgamAM pasAra karyA hatAM. nokarI choDyA pachI AvakanuM nakala emane ApI. nakala joI lIdhA pachI emaNo e patrakAra mitrane koI sAdhana rahyuM nahotuM. lekhanamAMthI khAsa koI Avaka thatI nahi. pAchI ApI. patrakAre kahyuM, "Apa rAkho, Apane mATe e bheTanakala lekhono puraskAra ApavAnI prathA tyAre nahivat hatI. temAM vaLI AvA che.' hIrAlAlabhAie kahyuM, "bheTanakala paNa huM rAkhato nathI. mane evA saMzodhana lekho mATe puraskAranI apekSA rAkhavI ja vyartha hatI. e lekho anubhavo thayA che ke cAra cha mahinA sAmayika bheTa tarIke mokalyA pachI. kyAMka chapAya e ja enuM InAma hatuM. AthI hIrAlAlabhAI potAnI patrakAro taraphathI lavAjama bharavA mATenA uparAuparI kAgaLo AvatA nahi jevI bacatamAMthI potAno jIvanavyavahAra calAvatA. navA navA hoya che. kyAreka to kaDavo Thapako paNa ApatA hoya che. eTale meM graMtho kharIdIne vasAvavAno yuga have pUro thayo hato. potAnI pAsenA nakakI karyuM che ke koI sAmayikanI bheTanakala paNa na levI. TapAlamAM have binajarUrI thaelA graMtho pustakavikretAone ApIne badalAmAM navA AvatAM sAmiyako huM TapAlIne pAchAM ApI dauM chuM. taMtrI sAthe vAdavivAdamAM graMtho levAnuM cAlu thayuM hatuM. hIrAlAlabhAInuM jIvana ekadama sAduM ane UtaravAnuM mane na paravaDe. eTale tamAruM sAmayika pAchuM ApyuM che tethI
Page #67
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA. 16-7-2001 prabuddha jIvana zizuSka viSaya ane aruci thavA karato parimita banyA che. mAThuM na lagADazo. eka vakhata evo hato ke sAmayika bheTa Ave to jIvananAM chellAM varSomAM, nAjuka tabiyata ane anya pratikULatAone paNa huM enuM lavAjama bharato. have e vakhata gayo che.' kAraNo tathA saMtAno muMbai ane pUnAmAM hovAthI, hIrAlAlabhAI tathA hIrAlAlabhAinAM cha saMtAnamAMthI eka putra ane eka putrI, nAnI indirAbahena, potAnuM sUratanuM ghara kAyamane mATe baMdha karI daine 1972mAM umaramAM avasAna pAmyAM hatAM. bAkInAM cAra saMtAnomAM bipinacaMdrano potAnA putrane tyAM muMbaI rahevA AvI gayAM hatAM. have emanI svAdhyAya janma sUratamAM 1920mAM, manoramAbahenano janma 1924mAM muMbaimAM, ane lekhananI pravRtti maMda paDI gaI hatI, paraMtu baMdha paDI nahotI. vibodhacaMdrano janma 1927mAM muMbaimAM ane nalinacaMdrano janma 1929mAM temanA lekho prakAzita thavAmAM je gati hatI tenA karatAM lekhananI gati muMbaimAM thayo hato. (A cAra saMtAnomAMthI, manoramAbahena keTalAka vizeSa rahI hatI. eTale jyAre paNa emane pUchIe tyAre emanI pAse, vakhata pahelAM avasAna pAmyA che. bipinacaMdra, vibodhacaMdra ane nalinacaMdra keTalAka aprakAzita lekho to prakAzana mATe taiyAra hoya ja. vaLI enI hAla vidyamAna che ane nivRttimaya jIvana gALe che.) sAthe sAthe skUrelA navA navA viSayo mATe, teyAra karelI TAMcaNa-yAdI : hIrAlAlabhAinA jyeSTha putra, DaoN. bipinacaMdra muMbaI yunivarsiTImAMthI paNa hoya ja. bI.e. ane ema.e. thayA pachI, "svedamAM somarasa" e viSaya para hIrAlAlabhAIe sADA cha dAyakAnA lekhanakArya dvArA, vipula sAhityanuM zodhaprabaMdha lakhIne pIeca.DI.nI DigrI meLavI hatI. tyArapachI emaNa sarjana karyuM che. emAM vaividhya pAra vinAnuM che. teo pote ja "hIraka- ; vallabhavidyAnagaranI kaoNlejamAM ane saradAra paTela yunivarsiTImAM saMskRta sAhitya-vihAra' nAmanI potAnI pustikAmAM jaNAve che ke "gaNita ane ardhamAgadhI vibhAganA adhyakSa tarIke sevA ApI hatI. jarmana jevo zuSka viSaya paNa mane to khUba rasaprada jaNAyo che. eTale jJAnanI , bhASAnA paNa jANakAra DaoN. bipinacaMdra jena dharmanA vividha viSayo para koipaNa zAkhA pratye mane aruci thavA pAmI nathI. Ane lIdhe mAro lekho lakhyA che, je "jaina dharmanAM svAdhyAya-sumana'nA nAmathI graMthastha vidyAvyAsaMga koI eka ja dizA ke thotra pUrato parimita banyo nathI. thayelA che. AthI karIne huM Aje paNa jAtajAtanA viSaya para lekha lakhavA lalacAu chuM.' hIrAlAlabhAinA suputrI manoramAbahene ema.e. ane bI.TI. sudhIno hIrAlAlabhAIe potAnI lekhanapravRtti, 1920nA gALAmAM zarU abhyAsa karyA pachI, sUrata tathA muMbaimAM zikSikA tarIke kAma karyuM hatuM. karI dIdhI hatI. emaNe saMskRta, ardhamAgadhI, gujarAtI ane aMgrejI teo apariNIta rahyAM hatAM. emaNo AgamoddhAraka zrI AnaMdasAgarasUri ema cAra bhASAmAM, kAvyo, samazlokI padyAnuvAdo, gadyAnuvAdo, saMpAdana, (sAgarajI mahArAja)nuM jIvanacaritra lakhyuM hatuM tathA keTalAMka graMthAvalokana saMzodhana, jIvanacaritra, itihAsa, nibaMdha, kathA, sUcipatra ityAdi lakhyAM hatAM. prakAranuM puSkaLa lekhanakArya karyuM che. hIrAlAlabhAinA bIjA putra DaoN. vibodhacaMdranI zaikSaNika kArakirdI emaNe dharma, tattvajJAna, sAhitya, keLavaNI, lipizAstra, vyAkaraNa, paNa tejasvI hatI. meTrikanI parIkSAmAM, sUrata kendramAM gujarAtI viSayamAM koza, bhASAvijJAna, chandazAstra, kAvyazAstra, saMgIta, gaNita, jyotiSa, prathama AvI temaNe pAritoSika meLavyuM hatuM. emaNe muMbaI yunivarsiTImAMthI pAkazAstra, vaidaka, prANIzAstra, kRSizAstra, samAjaracanA, vastrAlaMkAra, bAyokemisTrInA viSayamAM saMzodhana karIne zodhaprabaMdha lakhIne ema.esasI.nI ramatagatama, rItarivAjo, parvo, pakSIo, lokasAhitya, itihAsa, bhUgoLa, ane tyAra pachI pUnAnI nezanala kemikala leboreTarImAM vanaspatizAstra sadAcAra vagere aneka viSayo upara potAnI kalama calAvI che ane eka (Naturai.Products) nA viSayamAM, saMzodhana karIne pIeca.DI.nI DigrI hajArathI vadhu lekho ApaNane ApyA che. emanA jamAnAmAM jherokSanI , prApta karI hatI ane nivRttivaya sudhI tyAM ja rahyA hatA. emaNa kareluM zodha nahotI thaI ane kArbana kopI karavAmAM vAra ghaNI lAgatI. eTale saMzodhana inTaranezanala jarnalomAM prakAzita thayuM che. potAnA lekho chApavA mATe mokalAvyA pachI, enI nakala potAnI pAse hIrAlAlabhAinA trIjA putra nalinacaMdra muMbaI yunivarsiTInI rahetI nahi, emanA keTalAye lekho chapAyA nathI ane pAchA AvyA bI.esasI.nI DigrI prApta karIne, vi.je.TI.Ai.mAM DAiMga ane , paNa nathI. emanA chapAelA lekhonI yAdI 'hIraka-sAhitya-vihAra'mAM blIcIMgano DiplomA meLavyo hato. muMbaimAM AI.sI.Ai.mAM kArya je chapAI che tenA upara najara pheravatAM ja khyAla Ave che ke hIrAlAlabhAI karyA pachI, temaNe svecchAe nivRtti svIkArI hatI. pAse keTakeTalA viSayo para adhikRta jANakArI hatI. vividha prakAranI khAnapAnanI cIvaTapUrvakanI niyamitatAnA kAraNe jIvanabhara mAhitIno teo jANe khajAno dharAvatA hatA. emanI sAthe koIpaNa ' hIrAlAlabhAinI tabiyata sArI rahI hatI. paNa lekhanavAMcananI satata viSayanI vAta karIe to kaMIka navuM ja jANavA maLe.' pravRttine lIdhe emanI AMkhone ghaNo zrama paDato. yuvAna vaye ja emane hIrAlAlabhAInA ghaNA lekho gujarAta mitra', "pratApa", "sAMja ! camAM AvI gayAM hatA. ema chatAM emanI vAMcanalekhananI pravRtti vartamAna', vagere denikomAM chapAyA che. taduparAMta jaina dharma-prakAza', ekadhArI ja rahyA karI hatI. dara thoDAM varSe, emanAM cazmAMno naMbara "jaina", "jaina-satya-prakAza', "AtmAnaMda prakAza', 'siddhacakra', phArbasa vadhato jato hato. kaoNlejanA adhyApana kAryamAMthI teo nivRtta thayA tyAre gujarAtI gaimAsika, gujarAtImAM ane keTalAMye sAmayikonA dIpotsavI emanAM cazmAno naMbara paMdara sudhI pahoMcI gayo hato. eTalA jADA aMkomAM chapAyA che. hIrAlAlabhAinI lekhanaprasAdIno prAraMbha, saMskRta kAcavALA cazmA paherIne paNa teo svAdhyAyamAM magna rahetA. vAMcavA bhASAmAM kAvyaracanAthI thayelo. vilasana kaoNlejamAM teo prAdhyApaka hatA mATe bilorI kAca rAkhatA. cazamAM emanA zarIranuM anivArya aMga banI tyAre 1920 thI 1923nA gALAmAM kaoNlejanA ardhavArSika mukhapatra gayuM hatuM. camAM vagara sarakhuM dekhAya nahi. pAMsaThanI uMmara pachI emane WilsonianmAM emanAM 'parIkSApatra', 'pado vaivirAmaityAdi nAmanAM AMkhe motiyo cAlu thayo hato. eTale to vaLI muzkelImAM vadhAro thayo. kAvyo saMskRtamAM chapAyelAM che. pacIsa varSanI uMmare, saMskRta bhASA para boMtera varSanI vaye baMne AMkhe motiyo pAkatAM, emaNe oparezana karAvI, teo kevuM sarasa prabhutva dharAvatA hatA tenI pratIti A kAvyo karAve che. motiyo utarAvyo hato. tyAra pachI paNa AMkhe kaMika ne kaMika takalIpha pAkata-ardhamAgadhI bhASA to jANo emanI bIjI mAtRbhASA hoya eTalI cAlatI rahetI. ema chatAM emanuM lekhanavAMcananuM kArya jIvananA aMta sarasa rIte teo temAM lakhI-bolI zakatA. pAiya (prAkRta) bhASA mATe sudhI cAlyuM hatuM. hIrAlAlabhAino prema ananya hato.
Page #68
--------------------------------------------------------------------------
________________ : 12 prabuddha jIvana hIrAlAlabhAie i. sa. 78mAM prakAzita karela potAnA pustaka 'pataMgapurANa yAne kanakavAnI kathanI' vAMcatAM AzcaryathI mugdha thaI javAya che. jaina zAstronA abhyAsI lekhaka pataMga jevA kSullaka viSaya para lakhavA bese to temAM paNa rasa laI keTalA badhA otaprota thaI zake che te A graMtha vAMcatAM jovA maLe che. eka nAno nibaMdha ke lekha lakhI zakAya evA viSaya para eka samartha saMzodhaka lakhavA pravRtta thAya to keTalI badhI nAnI nAnI vigatomAM keTalA UMDA UtarI zakAya che te A graMthamAM sAkSAt jovA maLe che. A graMthanA doDhasothI vadhu peTAzIrSako parathI ja khyAla AvI zake ke keTakeTalI mAhitI A graMthamAM samAvI levAmAM AvI che. aneka pAdanoMdho ane pariziSTo sahita lakhAelo A graMtha e viSayano eka zodhaprabaMdha banI rahe che. pataMga viSe potAne lakhavAnuM kema mana thayuM te vize graMthanI prastAvanAmAM temako noMdhyuM che : "huM AjathI 25 varSa upara esTina kaoNlejamAM gAna zIkhano hato tyAre kanakavAne lagatA keTalAka praznono gatizAstranI dRSTie vicAra karavAnuM mane mana thayuM.* lekhake jAtaanubhava parathI tathA anyane pUchIne puSkaLa mAhitI A graMthamAM ApI che. e mAhitI meLavavA mATe emaNe e viSayamAM ThIka ThIka vAMcI lIdhuM hatuM ane aneka lokone pUchIne paNa mAhitI ekatra karI hatI. emaNe prastAvanAmAM lakhyuM che ke 'mArA jUnA mahollAmAM nANAvaTamAM navalazAnA koThA AgaLa javAnuM thayuM ane mArA sadgata pitAnA eka bAlanahIM ane koMkavAnA zokhIna ane ustAdane maLavAnuM thayuM. emanuM nAma chaganalAla chabIladAsa. emanI pAsethI pataMga-mAMjo vagerenI navIna bAbatonI mAhitI maLI hatI. ! A graMtha sAcavavA jevo ane punarmudrita karavA jevo che. hIrAlAlabhAie Agamo ane AgamasAhitya vize gujarAtI ane aMgrejImAM vividha prakAranA lekho lakhyA che. emAM 1984mAM chapAelo emano 'AgamonuM digdarzana' nAmano graMtha mahattvano che. emAM pistAlIsa AgamasUtrono savigata paricaya ApavAmAM Avyo che tathA Agamo vize lakhAyelA vivaraNAtmaka sAhityano paNa paricaya ApavAmAM Avyo che. Agama sAhityanA vividha viSayo para emI aMgrejImAM jarA lekho lakhyA che. anuvAdarUpe ke okharUpe aMgrejI bhASAmAM emanuM yogadAna ghaNuM moTuM che. emanA jamAnAmAM koIe aMgrejImAM ATaluM badhuM lekhanakArya karyuM nathI. e pharIthI graMtha svarUpe prakAzita karavA jevuM che. hIrAlAlabhAIe varSodarAnI mahArAjA sayAjIrAva yunivarsiTInA saMgIta vibhAganA upakrame 1955mAM 'saMgIta, nRtya ane nAsaMbaMdhI jaina ullekho ane graMtho' e viSaya para vidvatApUrNa vyAkhyAna ApyuM hatuM. A vyAkhyAna pU. zrI povijayajI (hAla pU, yazodevasUri)nI preraNAthI graMtharUpe 1973mAM prakAzita thayuM che. emAM emaNe sAta svaro, enAM kuLa, enA devatA, nATya, geya ane abhineya alaMkAro, mUrcchanAo, rAsa, vAgho, rAga, gIta, nRtya, nATaka ityAdi vize jhAvaTabharI pAribhASika mAhitI AdhAra sAthe ApI che. A viSayamAM paNa hIrAlAlabhAinI sajjatA keTalI badhI hatI tenI khAtarI A pustaka vAMcatAM thAya che. hIrAlAlabhAie 'zrI haribhadrasUri', 'dohana' ane 'vinasora nAmanA traNa graMtho ApyA che, jemAM emaNe anukrame sUripuraMdara zrI iribhadrasUri, upAdhyAya zrI yazovijaya ane zrI vinayavijayA mahArAjanA jIvana ane kavanano savistara paricaya karAvyo che. 'zrI. haridrasUri' lagabhaga cAraso pAnAno graMtha che. 1964mAM te prA tA. 16-7-2001 vidyAmaMdira, vaDodarA taraphathI prakArpita thayo che. emAM zrI haribhadrasUrinA jIvana vize tathA emanI kRtio vize lagabhaga trAsothI vadhu peTAzIrSaka heThaLa mAhitI ApavAmAM AvI che. zrI haribhadrasUri vize ATalI badhI mAhitI anya koI eka ja graMthamAM haju sudhI jovA nathI maLI. 'yazodohana' graMtha emaNe vartamAnakALanA pU. zrI yazodevasUrinI preraNAthI lakhyo hato. emAM upAdhyAya zrI yazovijayajInA jIvana ane kavana vize puSkaLa mAhitI ApavAmAM AvI che. 'vinaya-saurabha' pramANamAM nAno graMtha che. emAM rAMderanA zrI vinayavijayajI mahArAjanA jIvanakavanano paricaya ApavAmAM Avyo che. hIrAlAlabhAie bhagavAna mahAvIra svAmI vize jude jude zamI keTalAka lekho lakhyA hatA. AvA keTalAka lekho, vArtAlApo, stutio ityAdino eka saMmata pU. zrI viSyakastUrasUrinA ziSya pU. zrI vijayacaMdrodayasUrinI prerakAthI jJAtaputra thayA bhagavAna mahAvIra'nA nAmathI 1969mAM prakAzita karavAmAM Avyo hato. A graMthamAM tIrthaMkaronAM lAMchano ane lakSaNo, ATha prAtihArya, mahAvIra svAmInA vividha bhavonAM sagAM, mahAvIra svAmInA pUrva bhavanA be vairIo, mahAvIrasvAmIno sAMsArika pakSa, vIra vardhamAnasvAmInA varSAvAsa, mahAvIra svAmInI sAdhanAnI parAkASThA, mahAvIra svAmInA jIvananI viziSTa ghaTanAo ityAdi pacIseka lekho tathA 'vIrathu'no gujarAtI bhAvAnuvAda ItyAdi ApavAmAM AvyAM che. A badhAmAMthI ghaNI badhI pAribhASika mAhitI AparAne sAMpaDe che ane lekhakanuM vAMcana keTaluM badhuM vizALa haze enI pratIti karAve che. hIMrAlAlabhAI jema samartha saMzodhaka che tema marmajJa kavi parA che. emanI sAhityika kArakirdI saMskRtamAM kALacanAthI thaI hatI. emaNe jude jude vakhate bhinna bhinna prakAranI kAvyaracanA karI hatI. emanI AgamonAM padyono anuvAda gujarAtI padyomAM karyo che. A uparAMta ema vividha prakAranAM kAvyo lakhyA che, jeno viSaya mukhyatve dhArmika rahyo che. emaNe savAsothI vadhu je kAvyo lakhyAM che temAM 36 kAvyo to hariyALInA prakAranAM che. A prakAranI kRtiomAM emanuM yogadAna mahattvanuM cyuM che. 'hariyALI-saMcaya' nAmano emano saMgraha 1969mAM prakAzita thayo che. hariyALIno prakAra ukhAvA jevI che. eTale kavitAnuM vivaraNa sAmAnya vAcaka mATe Avazyaka che. amo A hariyALIonA vivaraNa pA sAthe ApelI che. jaina sAhitya atyaMta vizALa che. jainonuM mukhya sAhitya ardhamAgadhImAM che, paraMtu saMskRta bhASAmAM lakhAyeluM jaina sAhitya paNa atyaMta vipula che. jyAM sudhI enI vyavasthita prakAzita mAhitI na sAMpaDe tyAM sudhI jaina-jaina carcamAM evo bhrama rahe ke jainoe saMskRta bhASAmAM bahu kheDANa karyuM nathI. AthI keTalAMka varSa, pUrve pU. zrI yazodevasUrie hIrAlAlabhAine 'jaina saMskRta sAhityano itihAsa' lakhI ApavAnuM sUcana karyuM hatuM ane te mujaba hIrAlAlabhAie te lakhI Apyo hato. e traNa bhAgamAM chapAyo che. emAM vyAkaraNa, koza, nAmamAlA, alaMkArazAstra, nATyazAstra, kAmazAstra, sthApatya, gaNita, nimitta, vaidaka, pAka, nItizAstra, darzanazAstra, nyAya, yoga, adhyAtma, maMtrazAstra, anuSThAnavidhi, dhyAna, kALa, stotra, mahAkALa, caMprakAvya, gAkRtinI ityAdi viSayanA aneka graMthono saMkSipta paricaya ApavAmAM Avyo che. A daLadAra itihAsano prathama bhAga 1956mAM ane chello bhAga 1970mAM chapAyo hato, kAraNa ke jema jema nANAMnI vyavasthA thatI gaI tema tema prakAzana kArya AgaLa cAlatuM thayuM hatuM.
Page #69
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3 tA. 16-7-2001 jIvananI uttarAvasthAmAM AMkho nabaLI hovA chatAM, itihAsanA A graMthalekhananuM ane mUka sudhAravAnuM kArya emI paMdara varSa sudhI karyuM hatuM. (A graMtha zuddhi-vRddhi sAthe navesarathI eka ja volyUmamAM koI saMsthAe chapAvavAnuM kArya upADI levA jevuM che) emanA hAthe A eka bamUlya sAhityasevA thaI che. jaina saMskRta sAhityano itihAsa lakhyA pachI hIrAlAlabhAIe jaina * gujarAtI sAhityano itihAsa lakhavAnuM cAlu karyuM hatuM. paraMtu e kArya pUruM thaI zakyuM nahi ane jeTaluM lakhAyuM te paNa kyAM kevI rIte lupta thaI gayuM tenI kazI khabara emanA avasAna pachI maLI nathI. teo 1976mAM punA potAnA putra viaudhacaMdrane tyAM gayA hatA. tyAre TrenamAM emanA lakhANo ane pustakonI eka bega guma thaI gaI hatI. taduparAMta emanA avasAna pachI emanA putra nalinacaMdra pAsethI eka jaina patrakAra aprasiddha lekhonI phAilo laI gayA hatA. paraMtu thoDA vakhatamAM ja e patrakAranuM avasAna thatAM e phAila pAchI maLI nahotI. prabuddha jIvana 17 mAhinI TapakAnI letA. te pachI badhA muddAone kramAnusAra goThavI lekha taiyAra karI letA. koIka muddA vize mAhitI na maLI hoya to pAdanoMdhamAM na eno ullekha karatA. emanuM lakhANa haMmezAM muddAvAra, muddAsara ane vyavasthita rahetuM. aneka viSayonuM rasapUrvaka vAMcana karyuM hovAne lIdhe tathA sADA traNA hajAra hastaprato vAMcI hovAne lIdhe ane potAnI smRti sateja hovAne kAraNe teo koIpaNA viSaya upara lekha ke graMtha lakhavA bese eTale te mATenI sAmagrI kama kAMthI upalabdha che enI jANakArI che emanI pAse hoya ja. Ama chatAM lekhanazrama ka2vAno utsAha na hoya to ATaluM badhuM kAma thAya nahi. eTale ja emaNe ekale hAthe je kArya karyuM che te joI saheje Amartha thAya ema che. ApaNe mATe duHkhanI vAta eTalI che ke emanI sAhityajagatamAM jeTalI kadara thavI joitI hatI! teTalI thaI nathI. hIrAlAlabhAie jIvanabhara anekavidha viSayo para vAMcana ane lekhana karyA karyuM hatuM. ghaNIkharI vAra lekhananA nimitte emanuM vAMcana thayuM che athavA kaMIka navuM vAMcavAmAM Ave to e vize vadhu mAhitI sAthe lakhavAnuM emane mana thayA karatuM. emane eka pachI eka viSayo satata sphuratA rahetA hatA. je viSaya para lakhavuM hoya te aMgenI mAhitI emanI pAse taiyAra hoya ja. emaNe kayAreya mAtra sapATI paranuM chIcharuM lakhannA karyuM nathI. dareka viSayanA UMDANAmAM teo UtaryA che. emanI pArIthI kaMIka vizeSa jApAkArI haMmezAM maLyA karI che. saMdarbho mATe emanI pAse sarasa graMthasaMgraha hato. eTale gharamAM beThAM beThAM ja teo pustako para najara pheravIne potAnA viSayanA saMdarbho meLavI letA. keTalIye mAhitI, zloka, gAthAo vagere emane kaMThastha hato. emanuM lakhANa paddhatisaranuM, cokkasAivALuM ane cIvaTapUrvakanuM rahetuM. eTale samagra ghaNAkharA graMthomAM emaNe saMketonI samajaNa ApI ja che, jethI bhASAno bahu vistAra karavo na paDe. hIrAlAlabhAinI lekhananI anokhI hatI. pote gaNitanA prAdhyApaka hatA. cokkasAinI Teva emanAmAM hoya e svAbhAvika hatuM. nirAdhAra kazuM lakhavuM nahi e emanI prakRti hatI. gaNitanA dAkhalAomAM eka pA AMkaDo vadhArAno hoya ke eka AMkaDo ocho hoya te na ja cAle. gaNitamAM badhu muddAsara ane kramAnusAra ja lakhavAnuM hoya. AvA mahAvarAne lIdhe hIrAlAlabhAI jyAre koI eka viSaya para lekha lakhavA bese tyAre badhA ja muddAo emI kramAnusAra AvarI lIdhA hoya. AthI ja koI eka muddAne emaNe bahu vikasAvyo hoya evuM khAsa javA na maLe. koipaNA viSaya para lakhavuM hoya to temaNe enA badhA muddAono pahelAM vicAra karI lIdho hoya. AthI ja emano koI lekha peTAzIrSako vagarano hoya nahi. bIjI bAju dareka muddA vize jo kaMI vadhArAnI prakIrNa mAhitI ApavAnI hoya ane te mULa lakhAvAmAM na levAnI hoya to te pAdanoMdhamAM teo ApatA. AthI ja emanAM lakhANyo pAdanoMdhothI sabhara che. kyAreka to tenA dareka pAne pAdanoMdha Iya. emaro pAdano eTalI badhI (sAla, AvRtti, pRSTha naMbara, tArIkha ityAdi sahita ApI hoya ke emanI mAhitIne koI paDakArI zake nahi. bI bAju e badhI pAdanoMdho vigato Amartha thAya ke ahIM! A lekhake kyAM, kyAMthI keTalI badhI mAhitI ekatra karI che ! hIrAbhAI koIpA navA viSaya para tarata presIne kramAnusAra lakhIne lekha pUro ka evuM bahu one banatuM. je viSaya para lekha lakhavo hoya tenA muddA taiyAra karatA ane judA judA kAgaLa para tenI jIvanamAM aMtima varSomAM hIrAlAlabhAi tathA inahena emanA sauthI nAnA putra natinacaMdranA ghare muDamAM varalI upara 'mahaMsa nAmanA bilDiMgamAM kAyama mATe rahevA AvI gayAM hatAM. tyAre haju hIrAlAbhAinI tabiyata sArI hatI ane roja be vAre cAra dAdara caDhatA-UtaratA. paraMtu pachI 85mA varSe emane azakti varatAvA lAgI. emano deha za thavA lAgyo. 1979nA mArca mahinAmAM teo pathArIvaza thaI gayA. tabIbI upacAro cAlu thayA paNa tabiyatamAM sudhAro thayo nahi, zocAdi kriyA patA yArImAM karAvavI paDatI. svajanoe hospiTalamAM dAkhala thavA mATe kahyuM. paraMtu tyAM javAnI emanI bilakUla icchA nahotI. ema karatAM be aThavADiyAM thaI gayuM. chevaTe jyAre DaoNkTaranI salAha anusAra haoNspiTalamAM laI javAno svajanono makkama nirNaya thayo e vakhate emaNe potAnA bahena zAMtAbahenane bolAvIne samajAvyAM ke 'ne cAra divasa pachI haoNspiTalamAM laI jAva, tyAM sudhI huM mArI ArAdhanA karI lauM." zAntAbahene badhAne samajAvyAM ane haoNspiTalamAM javAnuM cAra divasa pachI rAkhavAmAM AvyuM. hIrAlAbhAIe e divasathI anna, jaLa, auSadha vagereno paccakhkhApUrvaka tyAga karI dIdho. A vAtanI khabara paDatAM, muMbaimAM birAjamAna eka AcArya bhagavaMte ghare AvI mAMgalika saMbhaLAvyuM. pachI emaNe eka zAstrajJa zrAvakane hIrAlAlabhAi pAse mokalyA. teo roja AvIne hIrAlAlabhAine niryAmA karAvatA hatA. ema karatAM cothe divase eTale ke tA. 23mI mArca, 1979nA roja savAre poSAgAra vAgye brAhma muhUrta 85 varSanI vaye emaNe samAdhipUrvaka deha choDyo hato. haoNspiTalamAM na javAno potAno saMkalpa samAdhipUrvaka emaNe pAra pADavo hato. hIrAlAlabhAI ane indirAbahena sADA cha dAyakAnuM dAmpatyajIvana bhogavyuM. have indirAoNnanI tabiyata bagaDI hatI. ema karamI sapTembara 1982nA roja 84 varSanI vaye deha choDaco. yuvAna vaye hIrArAlabhAinI kArakirdInuM ghaDatara muMbaimAM thayuM. emanA dAmpatyajIvanano pUrvakALa muMbaimAM vItyo hato ane baMnee aMtima zvAsa paNa muMbaimAM lIdhA hatA. svecchAe cina rahI, sAdAI ane saraLatApUrvaka hIrAlAlabhAi geravatI devInI AjIvana avirata upAsanA anyabhAve karI hatI. A kRtopAsaka zrAvakanA haste jaina sAhityanA kSetre je lekhanakArya thayuM che te ajoDa che. emano yuga emanI kadara karI zakI nahi. paNA ma jaima emanuM sAhitya prakAzamAM AvI ane graMthastha thaze ane graMthInI punarAvRttio thaze tema tema bhAvi prajA emanI avazya yogya kadara kI jaina sAhityanA itihAsamAM emanuM nAma ane sthAna avismarIya raheze. //////
Page #70
--------------------------------------------------------------------------
________________ 14 prabuddha jIvana. jaina praznottara sAhitya ghaDaoN. kavina zAha jaina sAhityanI gakRtiomAM kathA, vyAkhyAna, vivecana, jIvanacaritra, lekha, nibaMdha vagereno samAveza thAya che. temAM praznottara prakAranI zaharacanA viziSTa prakAranI che. dharma viSayaka siddhAMto-vicAromAM aneka jAtanI zaMkAo thavAno saMbhava che. AvI zaMkAnA samAdhAna rUpe jaina sAhityamAM praznottara graMtho Agama kALathI prApta thAya che. uttarAdhyayana sUtranuM 27muM adhyayana kezI kAdhara ane gautamasvAmInA saMvAda praznottara rUpe che. udA. joie to kezIno prazna : meM gotA, A sAhasika, bhayaMkara ane duSTa ghoDo doDI rahyo che ke jenA upara Apa ArUDha thayA cho chatAM te ghoDo Apane unmArgamAM kema laI jato nathI? zrI gautama svAmIe uttara Apyo ke unmArga tarapha doDatA te ghoDAne huM AgamarUpI rajjuthI baMdhAyelo karuM chuM eTale ke AgamarUpI lagAnathI huM ghoDAne kabaje rAkhuM chuM. A thoDo bhale duSTa hoya to paNa te unmArge jato nathI. paraMtu mArge cAle che. dezI ghoDo te karA gautamasvAmI-'mana' e duSTa azva che. je mana rUpI duSTa azva doDI rahyo che tene dharma abhyAsa mATe kaMthakajAtivAna ghoDAnI mAphaka sArI rIte huM lagAmathI kAbumAM rAkhuM chuM. arthAt duSTa ghoDo paNa jo nigraha yogya hoya to jAtivAna azva jevo ja che. bhagavatI sUtramAM vividha prakAranA praznono saMcaya thayo che. temAM 41 vibhAga che. tene zataka kahevAmAM Ave che. zatakanA peTA vibhAgane uddezaka kahe che. A sUtranAM so karatAM paNa vadhu adhyayano che. daza hajAra uddezako, chatrIza hajAra prazno ane be lAkha iThacAsI hajAra pado hatAM paNa pU. devarSi gaNNi kSamAzramo Agamone pustakArUDha karyAM te viSayonI eka bIjA AgamomAM bhalAmaNa karavAne kAraNe Aje te vigato upara jaNAvyA pramANe prApta thatI nathI. A sUtramAM mukhya praznakAra gautama svAmI che ane uttaradAtA bhagavAna mahAvIra svAmI che. bhagavatI rAtra uparAMta gautamapRcchA nAmathI paNa A prazno graMtharUpe prApta thAya che. tenI mULa bhASA AgamanI prAkRta che. teno gujarAtImAM anuvAda A prazno sAMta pragaTa thayo che. prazna: kayA karmane kAraNe jIva narakamAM jAya? uttara: je jIva hiMsA kare che, jUThThuM bole che, corI kare che. parastrI gamana kare che, ghaNAM prakAranA pApa parigrahamAM Asakta hoya che, pAMca aNuvratone virArdha che, temaja atikrodhI, atimAnI, dhRSTa, mAyAvI raudra svabhAvI, pApI, cADI khAnAra, atilobhI, sAdhunI niMdA karanAra adharmI, asaMbaddha vacana bolanAra, duSTa buddhivALo kRtaghna hoya te jIva atyaMta du:kha ane zoka pAmIne narakagatimAM jAya che. 'gautama pRcchA' graMthamAM nagatinA AyuSyabaMdha mATe AThamA cakravartI sukhanuM daSTAMta ApavAmAM AvyuM che. praznottara sAhityano prAcIna saMdarbha A rIte prApta thAya che. tyArapachI je paNa sAdhuoe judA judA samaye keTalAka praznottara co racyA che temAM tattvajJAna viSayaka praznononA uttaro ApavAmAM AvyA che. darzana zAstranA guDha rahasyane AtmasAta karavAmAM A prazno ghaNAM upayogI che. tenAthI jJAnamArganI jaTilatA dUra thanAM zAnaprAptino mArga saraLa bane che ane dharma tathA jinavacana pratyenI zraddhA daDha bane che, tenuM aMtima pariNAma sAkitanI prAptine kADhimAM jovA maLe che. tA. 16-7-2001 Apo dvArA tyAnuM maMDana ane asatyanuM khaMDana thAya che. dhArakavAdI mugAone dUra bhagAvavA mATe A prakAranuM sAhitya siMhagarjanA mAna kArya kare che, pratipakSInI khoTI dalIlone toDI pADavAnuM sUtva pedA karavAnI zakti dharAve che. AtmAnuM utthAna, mukti, ArAdhanA, karmavAda, samakita, dezavirati, virati, Avazyaka kriyA jJAna, jevA viSayane sparzatA praznottara lokabhogya banAvavAmAM Ave che. praznottara sAhityathI jijJAsAvRpti thAya che. zaMkAnuM samAdhAna thAya che. jaina dazananA mULabhUta - vicAronuM jJAna maLe che. eTale zaMkA-samAdhAna sAthe jJAnaprApti mAhitIsabhara sAhitya che. kavi cidAnaMdajInI praznottara ratnamALAno pratyeka prazna eka graMtha samAna UMDA rahasyane pragaTa kare tevI kSamatA dharAve che, temAM 114 praznonA uttaro che. hindI-gujarAtI bhASAnA mizrAvALI A kRti jJAnaprAptinuM anokhuM sAdhana che. lAkha bAta kI eka bAta, prazna prazna saba jANa eka zata cauda prazna ko uttara kahuM vakhANa. praznottaranuM dRSTAMta nIce pramANe che. prazna: deva dharma arU guru kahAM sukha, du:kha jJAna ajJAna dhyAna dhyeya dhyAtA kahAM? kahIM mAna apamAna. uttara: 'devazrI arihaMta vItarAgI AjJAmUla dayAdharma zobhAgI hita upadezI guru susAdha je dharata guNa agama agAdha, udAsInatA sukha jagamAMhI janma maraNa sama duHkha kou nAhIM Atmabodha jJAna, hitakArI, prabaLa ajJAna bhramaNa saMsArI citta nirodha hai uttama dhyAna, dhyeya vItarAgI bhagavAna dhyAtA jeha mumukSu vakhANa, je mata tattvArtha jANa jahAM bhaLatA moTI mAna, jo abhavya tribhuvana apamAna.' mitAkSarI zailImAM 12 praznonA uttara ApIne emanI racanA rItino paricaya karAvyo che. 'tAttvika praznottara:' A graMthanA racayitA AgamoddhAraka AcAryadevazrI sAgarAnaMdasurIzvarajI che. mULa racanA saMskRtamAM che jemAM 77 prazno che. AcArya mAhAkya sAgarasUrie zabdArtha ane zAstranA AdhAra ApIne gujarAtI bhASAmAM anuvAda karyo che. udA. prazna: 9. Abhinibodhika jJAna ane zrutajJAna mAMho mAMhe samavyAptika che ke koI taphAvata che ? uttara : taphAvata che. jyAM Abhinibodhika jJAna che tyAM ja zruta che. ane jyAM zruta che tyAM Abhinibodhika jJAna che, e hetuthI ja kharI rItie Abhinibodhika vyApaka che. AcArAMga Adi zruta AbhinibodhivALAne ja hoya che. ane AcArAMga Adi zrutavALAne abhinibodhika che ja. e rIte sampati ane samyakSata A apekSAe saMgata ja che. graMthanA zIrSaka pramANe tAttvika praznono saMdarbha maLI rahe che. vi paMDita vIravijayajIe 'praznacitAmarA' graMtha saMskRta bhASAmAM zlokamAM karyo che. temAM kula 202 pro che. moTA bhAganA praznottara graMthI gujarAtImAM che jyAre nIravijayajIne saMskRta padyamAM racanA karI che ane teno anuvAda sarvajanasulabha banyo che. udA. joie to prazna 13 : eka graMthanuM nAma 'davidha cakravAla samAcArI' e pramANe
Page #71
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA. 16-7-2001 prabuddha jIvana * 15 hatI? che to emAM cakravAla zabdano artha zo? zrI praznottara ratnaciMtAmaNi-A graMthanI racanA bharUcabaMdaranivAsI uttara: e sthaLe cakravAla zabdano artha 'nityakarma' evo karavo. zrAvaka anupacaMda malakacaMde karI che. jenadharma viSayaka prAthamika ane prazra 31: carA ane karaNamAM zo bheda che? kaThina viSayonI mAhitI praznottara dvArA maLe che. prastAvanAmAM lekhake uttaraH nityAnuSThAna eTale nityanuM kartavya te caraNa kahevAya che. je jaNAvyuM che ke zrutajJAnanI vRddhi ane pArasamaNinA sparzano camatkAra prayojana AvatAM karavAmAM Ave te karaNa kahevAya che. sarjAya evo A graMtha che. ' ' A prazra 33: zarIranAM sarva aMgomAM dhyAna karavA lAyaka sthAno kayAM prazna: tIrthakara te koNa? uttara: sAdhu, sAdhvI, zrAvaka, zrAvika rUpa caturvidha saMghanI sthApanA uttaraH be netra, be kAna, mukha, nAka, lalATa, tAlu, mastaka, nAbhi, karI dharmatIrtha pravartAvI bhavya jIvone saMsAra samudrathI tAre te tIrthakara che. hRdaya ane bhrakuTI ATalAM dhyAna karavAnAM sthAno che. - labdhiprazra' bhA. 1ra jemAM 400 praznottarano saMcaya thayo che. tIrthakara, 2 prazra 93: jaya vIyarAyamAM aMte chaThaphala siddhi kahyuM che to te iSTa jinapUjA, devapUjA, devadravya, samavasarA, zAsanadeva-devI vagere viSayonA phaLa kayuM? pratho che. ' uttara: vaMdAravRtti vagerenA anusAre jaNAya che ke koipaNa prakAranA zrI praznottaramohanamALA'-temAM prathakAra zrI khAMtivijayagaNivarya ane vighna vinA dharmAnuSThAna karavAmAM kAraNabhUta ane A lokamAM nirvAha uttaradAtA A. mohanasUrijI che. taduparAMta anya munioe pUchelA karanAra dravya vagerenuM sukha ja ahIM mAgeluM che.. praznono paNa samAveza thayo che. dareka vibhAgamAM 108 pratho che. traNa nyAyAbhAnidhi pU. A. zrI AtmArAmajIe hindI bhASAmAM zrI vibhAganA kula 324 praznottara che. udA. joie tojaina dharma viSayaka praznottaranI racanA karI hatI. teno gujarAtImAM anuvAda kayA kayA tIrthakaro kayA kayA Asane mokSe gayA? muni amitayazavijaye karyo che. temAM bhagavAna mahAvIra svAmInA jIvana mAM zrI aSabhadeva, nemanAtha ane mahAvIra svAmI bhagavAna padmAsane ane jainadharma viSayaka 163 praznottara che. - mokSe gayA che. bAkInA ra1 tIrthaMkaro kAusagga dhyAne mokSe gayA che. e prazna pa6: accherAM kone kahevAya che?. . . . . . uparokata praznottara graMthonI saMkSipta mAhitI, udAharaNarUpa prazrone - je vastu anaMtakAla pachI AzcaryarUpa thAya tene accheruM kahe che. AdhAre evo niSkarSa tAravavAmAM Ave che ke dhArmika viSayanuM jJAna kemake koipaNa tIrthaMkaranI dezanA niSphaLa jatI nathI. ane zrI mahAvIra meLavavA mATe vAMcananI sAthe AvA praznottaronuM adhyayana satyano paricaya svAmIjInI prathama dezanA niSphaLa gaI che mATe ene accheruM kahe che. karAve che. jJAnamArgamAM vihAra karavA mATe amUlya khajAnArUpa A prazra 64: zrI mahAvIra svAmIe kevA prakAranA dharmanI prarUpaNA karI sAhitya che. prazno lAMbA ane TUMkA che to tenA uttaro paNa tevA ja che. keTalAka prazno dIrghakAya che ane tenA uttara mATe paNa paricchedano samyakatvapUrvaka sAdhunA dharma ane zrAvakanA dharmanI prarUpaNA karI Azraya levAyo che. uttaranA samarthana mATe keTalAka praznottara graMthamAM hatI. AgamazAstra ane pUrvAcAryonA graMthono saMdarbha ApIne satyanI mAvajata prazra 68: sAdhu ane zrAvakono dharma manuSyoe zA mATe karavo ne rakSaNa karavAmAM AvyuM che. hindI ane saMskRtamAM racAyelA praznono joie? gujarAtImAM anuvAda thayo che jethI A sAhitya sarva sAdhAraNa janatA - -uttara: janmamaraNAdirUpa svarUpa saMsAra bhramarUpI du:khathI chuTavA sudhI pahoMcI zake tema che. mATe sAdhu ane zrAvakano pUrvokta dharma karavo joie. gautamapRcchAnA prazno (ardha mAgadhI) prAkatamAM che teno anuvAda -. "jinavANI uttara lyo jANI'-muni jayaMtasenavijayajIe hindI upalabdha thAya che. A graMthanI vizeSatA e che ke temAM prathanI sAthe 'bhASAmAM samAdhAna kI ramiyAM nAmathI pragaTa karyuM hatuM teno gujarAtImAM dRSTAMtarUpa kathAno samAveza thayo che. tAttvika praznottara graMthamAM mULa pATha ! anuvAda karIne vidyAnukramapUrvaka 761 praznottara che. A prazno AcArazuddhi, ApIne vAcaka vargane satyapratIti karAvavAno pU. sAgarAnaMdajIe puruSArtha dharmaviSayakajJAna ane vyavahAramAM upayogI vigato sAthe saMbaMdha dharAve che. karyo che. anya praznottaromAM mAtra graMthano nAmollekha che, eTale praznottara prazna 199: tela buddhine maMda kare che? , zailInI A vizeSatA che. A zailIthI vicAra-vimarza zaMkA-samAdhAnano uttara: vAstavamAM dhRta jevA uttama padArthane choDIne buddhine ochI prazasya prayatna thayo che eTale zAstrajJAna saraLa ne sugrAhya bane che. vaLI karavAvALA telanuM khAvuM ucita nathI. samyakajJAna prAptinuM amogha sAdhana bane che. paMDita vIra vijayajIe praznaH 234; mana rUpI che ke arUpI? , , , zlokabaddha prazro racyA che ane teno anuvAda gujarAtImAM pragaTa thayo che uttara: pannavaNA sUtramAM dravya mana rUpI ane bhAva mana. arUpI tenAthI kavinI bhASAzakti, kavitvazakti ane pAMDityano khyAla Ave batAvyuM che. che. praznottara graMthonAM zIrSakamAM koipaNa rIte prazrano ullekha thayo che. to zrI praznottaramaMjarI bhA. 1ra-tenI racanA paM. zrI kesaramunie karI vaLI racayitAnA nAmathI zIrSaka prApta thAya che. sena, labdhiprazra, che. temAM mukhyatve tithi viSayaka praznottaro dvArA zubha kAryo kai tithie hIrAprazna, viSayalakSI zIrSakomAM tAttvika praznottara, zrI jainadharma viSayaka karavAM te aMgenAM zAstrIya pramANa ApyAM che. praznottara evo ullekha paNa thayo che. , praznottara bhAskara: paMDita prItivijayajI saMpAdita graMthamAM kula 111 praznottara sAhityanI sRSTi vizALa paTa para vistarelI che. ra1mI praznottarono samAveza thayo che. sadInA navayuvAno, vaDIlo ne vRddho sau koIne dharmanI zraddhA DagamagatI praznottaracavAritu zataka-pU. mahAmahopAdhyAya jayasomavijayagatie nAza pAmavA lAgI che tyAre AvA praznono abhyAsa jinavANInuM satya tapAgaccha ane kharataragacchanA bheda vizenA praznono ullekha karyo che. samajAvI jJAnano prakAza pAtharIne te prakAzamAM AtmaprakAzano anokho zAstrIya graMthonA AdhAre 140 praznonA uttaro ApyA che. anubhava karavA mATe samatArasano anubhavasiddha mArga darzAve che. '
Page #72
--------------------------------------------------------------------------
________________ ' prabuddha jIvana tA. 16-7-2001 i paryuSaNa vyAkhyAnamALA - 2001 - ' mArA ' para karo : : ]TI , Res; } - Arthika sahayoga : sevaMtIlAla kAntilAla TrasTa kAma kare che. DI . pI. sI . E k ST | zrI muMbaI jaina yuvaka saMgha taraphathI budhavAra, 15-8-2001thI budhavAra rara-8-2001 sudhI ema ATha divasanI vyAkhyAnasabhAo, pATakara hola, nyu marIna lAInsa, muMbaI-400 020 madhye yojavAmAM AvI che. A ATheya divasanI vyAkhyAnasabhAonuM pramukhasthAna DaoN. ramaNalAla cI. zAha zobhAvaze. dareka sabhAmAM prArthanA pachI savAre 8-30 thI 9-15 ane 9-30 thI 10-15 ema roja be vyAkhyAna raheze. vyAkhyAnamALAno vigatavAra kAryakrama nIce mujaba che : divasa tArIkha nAma ' viSaya . budhavAra 15-8-2001 samaNI zrI zIlaprajJAjI Ao, hama mahAvIra bne| zrI zazikAnta mahetA - sAMpratakALamAM jainonuM kartavya gurUvAra 16-8-2001 DaoN. ramaNalAla cI. zAha saptanaya zrI aruNAbhAI jhaverI lezyAdhyAna dvArA Atmazuddhi zukravAra 17-8-2001 zrImatI chAyA zAha abhayadayA zrI sudhIra desAI ' jehanA bhAgyamAM je same je lakhyuM zanivAra 18-8-2001 pa. pU. upA. zrI suradevasAgarajI uttama AkiMcanya paMDita zrI rAkezakumAra zAstrI pAMca samavAya ravivAra 19-8-2001 pro. tArAbahena zAha bhagavAna jhaSabhadeva pU. morArI bApu dasamo graha parigraha somavAra 20-8-2001 zrImatI kiraNa jaina, bhaktAmara bhAvAMjali-bhaktisaMgIta zrI haribhAI koThArI pramAda e ja mRtyu maMgaLavAra, 21-8-2001 zrImatI alpanA bhArillA sukha kA svarUpa DaoN. guNavaMta zAha smita jALavIne jIve te sAdhu budhavArarara-8-2001 zrImatI zailajA cetanabhAI zAha navakAramaMtrano mahimA paMDita zrI jatIzacaMdra zAstrI uttama kSamA vyAkhyAnanI zarUAtamAM dararoja savAre 7-30 thI 8-25 prArthanA ane bhajano raheze. te rajU karaze anukrame (1) ka. nehA jhaverI (2) ku. khyAti veDIyA (3) ku. hArdika sonI (4) zrImatI kanakabena sonI (5) zrImatI caMdrAbena koThArI (6) zrImatI AzAbena pArekha (7) zrI manasukhabhAI kAmadAra (8) zrI lalitabhAI damaNIyA A vyAkhyAnano lAbha levA saMghanA sarva zubhecchako ane mitrone bhAvabharyuM nimaMtraNa che.) Pra roka kap Vi/ | caMdrakAnta dIpacaMda zAha upapramukha bhUpendra DI. javerI koSAdhyakSa rasikalAla laheracaMda zAha pramukha nirubena esa. zAha dhanavaMta TI. zAha maMtrIo varSAbahena 2jubhAI zAha sahamaMtrI mAlika : zrI muMbaI jena yuvaka saMdha, mudraka prakAzaka : nirubahena subodhabhAI zAha prakAzana zthaLa : 385, saradAra vI. pI. roDa, muMbaI-400 004. | phona : 38ra0ra96. mudrazAsthAna : phakharI prinTiMga vakarsa, 31/A, bhAyakhalA sarvisa InDasTrIyala esTeTa, dAdAjI koMDadeva kosa roDa, bhAyakhalA muMbaI-400 027,
Page #73
--------------------------------------------------------------------------
________________ Regd. With Registrar of Newspapers for India No. R. N. 1. 6067/57 Licence to post without prepayment No. 271 0 varSa : (50) + 12 - aMka : 9 0 tA. 16 sapTembara 2001 0 0 Regd. No. TECH T 47-8967 MBI 72001 4 " , ; ; ; ; ; , , . 0 0 0 zrI muMbaI jena yuvaka saMghanuM mAsika mukhapatra 0 0 0 : ke ' - T paluM vaLI . . . 0 0 prabuddha jIvana pAkSika 1939thI 1989 : 50 varSa 0 0 vArSika lavAjama rU.100/-00 0. I !! ! ' , ' , ' 3:, {}' ! !!!. ''.:5 T : ': kI , 'chAya La , * * 4 tetrI : 2maNalAla cI. zAha ; . . . . --, : ' ! ' ' . . Arjava A saMskRta zabda che. eno artha thAya che saraLatA. saMskRta appear to be.' , " , , , , :. : sanuM zabda parathI te Avyo che. grAno navama ma ja ', saraLatA gRhasthomAM hoya ke na hoya, muniomAM to te avazya hovI eTale saraLa, Arjava eTale saraLatA, niSkapaTapaNa, avakratA, * joie. jeTale aMze munimAM saraLatAnI nyUnatA teTale aMze lakSmazA sAdhInI nikhAlasatA, nirmaLatA, nirdabhatA. Arjava eTale straight for - jema temanA munipazAmAM nyUnatA. dazavaikAlika sUtramAM bhagavAna mahAvIre wardness, honesty, sincerity, uprightness, simplicity, open kahyuM che : ; ; , ' ',' ' , ' ' - 11 - (1 che , "heartedness vagere. Arjava zabdanA A vyavahAru artha che. Arjavano : IvAsava pariNAma tiguttA saMnaya !.1+ ' ', ' ', - paramArtha dharma ane adhyAtmanA kSetre vadhu gahana ane vadhu mahattvano che. . paMra niraT dhIrA nirathA 3nuvaMsino | . - jaina darzanamAM dharmanAM daza lakSaNa athavA dezaprakAranA yatidharma je [pAMca athavone sArI rIte jArAnAra, traNA guptivALA; cha chavAyanA * batAvavAmAM AvyAM che temAM ArjavanuM sthAna trIjuM che."daMsa lakSaNI dharma A rakSaka, pAMca Indriyono nigraha karanAra, dhIra evA nigraMtha muni saraLa pramANa che. (1) kSamA (2) mArdava (3) Arjava, (4) zauca (5) satya, dRSTivALA hoya che.] " " ' ' . ',' ' ' (I saMyama(7) tapa. (8) tyAga, (9) ArkiMganya ane (10) brahmacarya. 1. 'kukundrAcArye 'bArasa avekakhA'mAM kahyuM che. ' " A dase lakSaNone AtmapuruSArtha dvArA enI uttama''koTie poMcADavAno , mogna DilakhAd forwta diye nahi no saMLo | che. samyagudarzana mATe e anivArya che. gRhasthajIvane "karatAM munipaNAmAM , 8ne to takSa mavari thimev I ' ' enI vizuddhi ane utkRSTatAne avakAza vadhu rahe che. eTale ja paryuSaNA ' .'. je pramaNA kaTila bhAvone choDIne nirmaLa hRdayathI cAritranuM pAlana kare paddha daramyAna A dasa lakSI dharmanI ArAdhanA upara vadhu bhAra mUkavAmAM che. eno niyamathI avazya Arjava nAmano trIjo dharma thAya che.] Avyo che. A dase lakSaNa paraspara saMkaLAyelo che ane ekabIjAne - Arjava eTale avakratA. vakratA eTale kuTilatA athavA mAyAgara. sahAyaka bane che. !!* . . . . : : - - - - manamAM kaMIka hovuM ane kahevuM kaMIka athavAM kaMravuM kaMIka te mAyAcAra.' che . pUjyapAdasvAmIe "sarvArthasiddhi'mAM ArjavanI vyAkhyA ApatAM kahyuM che, hyuM che, potAnA Azayone chupAvavA e moyAcAra. potAnI IcchA pAra pADavA vAdhyAvatImAnava athotu yAganA avakatA saraLatA) a Aja mATe, potAnuM kArya siddha karavA mATe mAyAcArI mANasa chaLakapaTano Azraya che. yoga traNa prakAranA che? manana, vacananAM ane kAyAnA. mana, vacana 'le che. moTA dagAbAja daMbhI mANasono mAyAkaSAya atyaMta tIvra hoya che. ane kAyAthI saraLapaNuM e Ajava che. manamAM hoya te ja pramANe vacanamAM keTalAka sArA gaNAtA saMtamahAtmAo paNa lokahitane lakSamAM rAkhI amuka | 2 Ave ane te ja pramANe kAyAthI AcaraNa thAya. * * * * * ! vAta gupta rAkhatA hoya che ane jarUra paDaye goLa goLa bolatA hoya che. " - AjIvanI anya vyAkhyAo A pramANe che: mArga mAyo nirda: ! e teono mAyAkaSAya che. alabatta e eTalo tIvra nathI hoto. mAyAkapAyanA mAyAnA udayano nigraha karavo te Arjava. manovanAyaHTTI- anaMtAnubaMdhI; apratyAkhyAnI, pratyAkhyAnI ane sarjavalana nAmanA cAra auTilyamArnava6 -eTale mana, vacana ane kAyAnA kAryomAM akuTilatA prakAra che. ' , , , , , , , , , , tenuM nAma Arjava. kahyuM che. '' . ' , AvI mAyAne je vaza nathI thatA te potAnA Arjava guNane pragaTa kare ' manameM hoya to vacana ucariye che. uttarAdhyayanasUtramAM bhagavAnane pUchavAmAM AvyuM che : vacana hoya to tanase kariye. .' . - mAyAvikapaNe aMte nI liMkra nAyaDU ? :: je manamAM hoya te pramANe vacana uccAravuM joie ane vacana ( [mAyA upara vijaya prApta karIne he bhagavAna ! jIva zuM utpanna kare che ?]. pramANe vartana hovuM joie. alabatta, e zubha hoya to ja Arjava bhagavAna kahe che : hA , ' kahevAya. duSTa vicAra pramANe duSTa vartana hoya to te Arjava na ; , mAyA vinA maMve nAyaDu , kahevAya. koika lekhake kahyuM che : 'sincerity is to speak as we [mAyA upara vijaya meLavIne jIva Arjava arthAt saraLa svabhAvane think, to do as we pretend and profess, to perform what Gruntas. We promise, and really to be what we would seem and utpanna kare che.]: ' !
Page #74
--------------------------------------------------------------------------
________________ - : , tA. 16-9-2001 1 - (aMka 8-9) maMvaya ja te 1 nI kiM gAya ? , Arjavane mahAna auSadhi tarIke oLakhAvyo che : terArnava mahIpaLA [bhagavAna ! ArjavathI jIva zuM utpanna kare che ?] na hetunA I" bhagavAna uttara Ape che . saraLatAne mRdutA sAthe saMbaMdha che. mRdutA hoya to saraLatA Ave. jemanA aMvAI chAdgya paviSNuvarya pAsuSuvavuM visaMvAyu nAyaDu ! jIvanamAM mRdutA na hoya temanA jIvanamAM saraLatA Ave nahi ane Ave to [ArjavathI arthAtu saraLa svabhAvathI jIva kAyA, bhAva (mana) ane Take nahi. jIvanamAMthI vakratAne kADhavA mATe mRdutA sahAyarUpa che. udAharaNa bhASA (vacana)nI avisaMvAditA (avakrapa) utpanna kare che.] ' ApavAmAM Ave che ke loDhAno saLiyo vAMko hoya ane tene sIdho karavA kArtikeyAnuprekSAmAM kahyuM che: mATe TIpavAmAM Ave to vAra lAge che, paNa ene garama karyA pachI eTale - no ciMte vaM nahi va pa naM 41 - ke mRdu karyA pachI TIpavAmAM Ave to vAra lAgatI nathI. Mva jovari Liyo maMva ghampo have taSNa | ' vaLI, sahiNAtA e saraLatAnI kasoTI che. mANasa jyAre je manathI vakra ciMtana nathI karatA, kaTilatAyukta vakra kArya nathI karatA, muzkelImAM mukAya che, potAnI pratiSThAno prazna Ubho thAya che. 2 vakra bolatA nathI tathA potAnA doSone gopavatA nathI e Arjava dharmane pAme potAnuM kharAba bolAze evI ciMtA thAya che, potAne moTo geralAbha * * thavAno bhaya upasthita thAya che tyAre saraLatA mUkI de che ane svabhAvanI saraLatA e AtmAno eka moTAmAM moTo ane mahattvano asatya, daMbha, mAyAcArano Azraya le che. gAMdhIjIe kahyuM che ke sadguNa che, paraMtu saMsAramAM jIvane bharamAvanArA mANaso ane tattvo hoya Self-suffering is the truest test of sincerity. saraLatAnA gurAvALI che. lucco mANasa phAvI gayAnuM najare jovA maLe che tyAre bhoLA jIvo vyakti sahana karavA mATe taiyAra hovI joIe. te sarva rIte nirbhaya vimAsaNamAM paDI jAya che. bIjA phAvI gayA ane ApaNe rahI gayA e hoya che, hovI joIe. prakAranA anubhavo ane avalokano jIvane pAko thavAnI preraNA kare che. manuSyanA manamAM jyAM sudhI rAga, Asakti, lobha ityAdi paDelAM che luccAI, pakkAI, beImAnI, anIti ityAdine hoMziyArImAM khapAvAya che tyAM sudhI uttama prakAranI saraLatA sudhI te pahoMcI zakato nathI. sAmAnya ane mA-bApa dvArA ja bALakane jyAre tenA pATha bhaNAvAya che tyAre prakAranI saraLatA dharAmAM jovA maLaze, paNa evI saraLatAne sAdhanA dvArA bALakano uchera paNa te rIte thAya che. jAte chetarAvuM nahi e eka vAta che vadhAre vizuddha pariNAmavALI banAvavI joie; banAvI zakAya che. Asakti ane bIjAne chetaravo nahi e bIjI vAta che. bIjAne chetarIne saphaLa ane temAM paNa sUkSma Asakti sahelAitI chUTatI nathI. skUla ane sUkSma thavAnI salAha kuTila mANaso taraphathI apAya che. AsaktinA paNa ghaNA prakAro che. emAM ekamAMthI chUTavAno prayatna kare vyavahAramAM, sAmAjika kAryomAM, vepAramAM, rAjakAraNamAM saraLatA- AM bIjI AsaktimAM mANasa sapaDAya che, Asaktione coranAM tuMbaDAM bhoLapaNane doSarUpa gaNAvAmAM Ave che. mUrNatva ane saraLatA vacce bheda " sAthe sarakhAvavAmAM Ave che, eka core koI khetaramAMthI dhaNAM tuMbaDAM corI che. paraMtu saraLatA paNa rAjakAraNamAM niSiddha manAya che. jUnA vakhatamAM lIdho, paNa e bhAgato hato tyAM kheDUtane khabara paDI. te pAchaLa paDayo. rAjAone yukti prayuktio zIkhavavAmAM AvatI. cANakyanIti saraLatAnI core taLAva jaI tuMbaDo saMtADavAno prayatna karyo, paNa taravAnA svabhAvavALuM virodhI che. dumana rAjA sAthe saraLatA na cAle. duSTa mArAso sAthe tuMbaDuM pANImAM nIce dabAvIne rAkhe tyAM bIjuM tuMbaDuM upara AvI jAya. saraLatAno vyavahAra na hoI zake, "cANakyanIti'mAM kahyuM che : Asaktio paNa evI che. eka dabAvo tyAM bIjI pragaTa thAya. enA - nAtyantartavya ratva vanasthalIm . upara vijaya meLavavA mATe bhAre mAnasika puruSArtha karavAno rahe che. chidyante saralAstava kubjAstiSThanti pAdapAH / / saraLatA emAM sahAyaka bane che. je mANasa saraLatA choDI mAyAcAra kare che [mAse atyaMta saraLa na thavuM joie. vanamAM jaine juo. tyAM sIdhAM te potAnuM hita sAdhI zakato nathI. upAdhyAya zrI yazovijayajIe kahyuM che: " saraLa vRkSo chedAya che. vAMkAM vRkSo UbhAM rahe che. eTale ke bacI jAya che.] ta nayana, vacana, AkAranuM, gopana mAyAvaMta; " ... mANasa jaMgalamAM lAkaDAM kApavA jAya to sIdhAM vRkSo, sIdhI DALIo jeTha kare asatI pare, te nahi hitakara taMta.. tarata kApavA lAge che. jemAM mahenata paDe ema hoya evAM vRkSone choDI saraLatA ane vakratA baMne ochAvattA pramANamAM keTalAkamAM hoya , devAmAM Ave che. che. koikamAM saraLatA vadhu ane vakratA. ochI hoya che, to koIkamAM ' , ' : - vAMkA mANasone koI satAvatuM nathI. sIdhI AMgaLIe nahi, vakratA vadhu ane saraLatA ochI hoya che. ene mATe cabhaMgI vAMkI AMgaLIe dhI nIkaLe che-evI evI lokoktio mANasane batAvavAmAM Ave che; saraLa, saraLavakra, vakrasaraLa ane vakra. vakratA vAMsanI ziMga jevI, gheTAnA ziMgaDA jevI, gomUtranI dhAra jevI kuTilatAnA pATha zIkhave che ane bhramita karI nAkhe che. paraMtu ane dAtaraDA jevI ema cAra prakAranI zAstrakAro batAve che. AvI nItirItinuM jyAre pariNAma Ave che ane moTI kiMmata emAM uttarottara vadhu vakratA jovA maLe che. vakratAne bIjanA caMdra cUkavavI paDe che tyAre mANasanI AMkha khUle che. kuTilatA thoDo . vakhata phAvI zake che, kAyama nahi. saraLatA haMmezAM saphaLatA apAve sAthe paNa sarakhAvavAmAM Ave che ane caMdra jema potAnI vakratA - roja ochI karato jAya che tema sAdhake vakratA dUra karI pUrNatA tarapha che. kuTilatA kAtaranuM ane saraLatA soyanuM kAma kare che. sanyane " pahoMcavAnuM che. sApanI gati vakra hoya che, paNa daramAM dAkhala thavA sattA sUvI, vAghelAya vartana / sIdhI lAkaDIno cAlavA mATe mATe sIdhA thavuM ja paDe che tema dharmanA kSetre saraLatAM anivArya che. ane vAMkI lAkaDIno baLataNa tarIke upayoga thAya che. eTale ja ya che. eTale ja pAyAtya philasUpha kAnTe kahyuM che : 'sincerity is the indispenSei : In character, in manners, in style, in all things, sable ground of all conscientiousness and by consequence ' ' the superme excellence is simplicity. hemacaMdrAcArye 'yogazAstramAM of all heartfelt religion."
Page #75
--------------------------------------------------------------------------
________________ C tA: 16-9-2001 manuSya svArthaparAyaNa prANI che. potAno svArtha saMtoSavA mATe e asatya ke ardhasatyano Azraya le che. kyAreka te IrAdApUrvaka mona seve che, goLa goLa bole che athavA hoya tenA karatAM bhinna rajUAta kare che. te atizayokti ke alpoktino upayoga, prayoga kare che. jyAM svArthaprerita kAryo ke vANI hoya tyAM saraLatA na hoya. potAnA svArthane khAtara mANasa hiMsA, corI ke evAM moTAM pApo karatAM paNa acakAto nathI. tevA mAAsothI saraLatA yojano dUra hoya che. mA jyAM manamAM svArtha nathI hoto ane jagatanA sarva jIvonA bhalAnI bhAvanA tI hoya che tyAM kazuM chupAvavAnuM hotuM nathI, eTale aMtara bAhya nikhAlasatA, prAmANikatA, pAradarzitA tyAM svayameva vilase che. tyAM saraLatA svAbhAvika svarUpe prakAze che. sAmAnya vyaktimAM saraLatA ane vakratAnA pramANamAM prasaMga ane paristhiti anusAra vadhaghaTa thatI rahe che. jyAM sudhI svArthano cittamAM udaya nathI thato tyAM sudhI saraLa rahevuM evuM nathI. svajano sArthanA bhavatAramAM saraLa rahenAra mANasa anya sAthenA bAramAM pAkA banI zake che, dhanasaMpattinI relamachela vakhatanI saraLatA Arthika muzkelImAM TakatI nathI. A badhAmAM apavAdarUpa banuo parA hoya che. sAdhusaMto ane gRhastha sAvako potAnI saraLatAne TakAvI rAkhe che ane saMvardhita kare che. pahelAM cittamAM phUTilatA hoya ane pachI saraLatA Ave ema jema bane che ema pahelAM saraLatA hoya ane pachI bIjA vicAre kuTilatA Ave evI ghaTanAo paNa bane che. jUnA vakhatanI eka DosI ane ghoDesavAranI vArtA jANItI tI che. jAgI jAtrAe gayelI DosI potAnA mAthe poTalAno bhAra lAgatAM pasAra thatAM ghoDesavArane kahe che ke 'bhAI, mAruM poTaluM jarA gAma sudhI ghoDA para mUkavA de. huM thAkI gaI chuM." ghoDesavAre nA pADI ane cAlato thI. prajA pachI enA manamAM kapaTa jAgyuM, ene thAya che ke DosInA poTalAmAM, paisA-dharaNAM haze. poTaluM laine DI doDAvI jaIza." ema vicArIne te pAcho DosI pAse AvI. A bAju DosI manamAM vicAra kare.. A che ke "sAruM thayuM mAruM poTaluM na ApyuM. laIne jo e bhAgI jAya to mArI paisA-dharaNAM badhuM jAya.' Dinara pAchA AvI DosI pAse poTaluM mAMgyuM tyAre enA moDhA paranA bhAva samajI laIne DosIe kahyuM, 'bhAI, have prabuddha jIvana paNa Aje mArgamAM eka naTaDInuM nRtya cAlatuM hatuM eTale te jovA ame UbhA rahyA hatAM." zramaMA samudAyamAM paNa ema manAya che ke bhagavAna RSabhadevanAM kALanA zramaNo jaDa ane saraLa hatA. ajitanAthathI pArzvanAtha bhagavAnanA kALanA zramaNo prAjJa ane saraLa hatA ane bhagavAna mahAvIra svAmInA kALathI zramaNomAM jaDatA ane vakratA AvI gaI hatI. 1 RSabhadevanA kALanA zramaNonI saraLatAnuM udAharaNa ApavAmAM Ave che. eka vakhata ya mATe gayelA zramadaDIne pAchA pharatAM vAra lAgI to guru mahArAje pUchyuM, 'kema ATalI badhI Dara lAgI ?' UMdhoe kahyuM, 'gurudeva! mArgamAM eka naTa nRtya karI rahyo hato te jovA ame UbhA rahyA eTale vAra lAgI.' guru mahArAje kahyuM, 'ApaNAthI naTanuM nRtya jovAya, mATe na UbhA rahevAya. tyAre emAM naTaDInA nRtyanI vAta AvI ja gaI hatI.' guru mahArAje samajAvatAM kahyuM, "bhAI, naTanuM nRtya jovAnI nA pADI ziSyoe tarata potAnI bhUla kabUla karI lIdhI. teo prAza nahotA, paNa saraLa hatA. keTalAka divasa pachI pharI ekavAra ziSyo moDA AvyA tyAre gurudeve kAraNa pUchyuM, ziSoe kahyuM, "Apa naTanuM ya javAnI nA pADI hatI evuM ja bIjuM eka dRSTAnta ApavAmAM Ave che. eka ziSya bhikSAmAM phakta eka ja vaDuM lAvyo ane guru mahArAjane batAvyuM. guru mahArAje pUchyuM: 'zuM AI biAmAM phakta eka ja tuM tane koIe ApyuM " ziSye kahyuM, 'nA mahArAja ! vaDAM to vadhu ApyAM hatAM, paNa mane thayuM ke emAMthI aDadhAM to Apa mane Apazo ja. eTale meM mArA bhAganAM garamAgarama varjhA khAI lIdhAM, pachI thayuM re ApanA bhAganAM vaDa paNa Apa ekalA to nahi khAo. ema samajIne emAMthI aDadhAM vaDAM vaLI pAchAM meM khAI lIMpI. tAmAM ema karyo karatAM chevaTe ApanA bhAganuM eka varDa rahyuM te jAhyo chuM.' rIte gurue kahyuM, 'mane mUkIne ATalAM badhAM vargo tAre gaLe UtI kenI ? L nathI ApavuM. je tane kahI gayo e mane paNa kahI gayo che.'upakAraka bane che. mATe pAramArthika saraLatA upAdeya che. Arjava jyAre 8 yAlayanA prasaMi. mANasanA manamAM buccAI pragaTatAM vAra nathI lAgatI. mArAsanuM phaLadrupa bhejuM svArthanI avanavI tarakIbo zopI kADhe che. eTale ja pralobhano sAme potAnI saraLatAne TakAvI rAkhavA mATe viziSTa manobaLa AtmabaLa joie. ', " enI uttama koTie pahoMce che tyAre te samyagdarzana marhina ja hoya che. che. saraLa jIva potAnA doSonuM avalokana kare che ane teno svIkAra karI bahu saraLatAthI udAratA, madhyasthatA, vizALatA ItyAdi guNo prApta thAya le che. te doSone dUra karavA mATe tathA potAnI bhUlonuM punarAvartana na thAya mATe satata jAgrata rahe che. te bIjAno prItipAtra bane che. asaraLa jIva potAnA doSono svIkAra karavAne badale bacAva kare che. bauddhika stare potAnA doSo samajAtA hovA chatAM tenA aMtaramAM tene mATe prIti rahe che. eTale ja te bIjAnI prIti phAve che. 12t te tattvanI dRSTie joie to Arjava arthAt saraLatA e AtmAno svabhava che, gurya che. AtmAno e guNa hovAthI nigodanA javAthI mAMDIne siddhagatinA jIvImAM erahelo che. nigodamAM e AvarAvelo che ane kevalI bhagavaMto tathA siddhagatinA jIvomAM pUrNapaNe prakAzita che. potAnA rahelA ArjavanA guvAne pUrvI prakAzita karavAnuM lakSya AMbA jIvonuM hovuM joie. ghaDaoN. ramaNalAla cI. zAha kahI saraLa ziSye kahyuM, 'batAvuM, guru mahArAja ? A rIte UtaryAM.' ema zikhe chelluM vaDuM paNa khAI lIdhuM. A to saraLatAnA bhAvane samajavA mATe mAtra kAlpanika dRSTAnto che. samajaNa vagaranI A saraLatA che. bALakonI, mUrkha mAsonI, bhoLA lokonI, sAmAnya samajAvALA lokonI tathA jJAnI puruSonI saraLatAmAM paNa vividha prakAro hoya che. AtmajJAnamAMthI pariNamatI ane AtmajJAna tarapha laI jatI saraLatAnuM ja mUlya mokSamArgamAM savizeSa che. .. AtmArthI, mumukSu jIvamAM saraLatA hovI Avazyaka ja nahi, anivArya che. saraLatAthI anya guNo pragaTa thAya che ane doSanuM nivAravA thAya che. moha kamanA arthAt saraLatAthI guDha thAya che. araLa jIva Atmahata jAdI ApI zakato nathI. saraLa pariNAmI jIva tattvanA tAtyAne tarata pAmI zake che. vyAvahArika bAhya saraLatA karatI netaramananI daudharIta pAramArthika saraLatA jIvane aMtarmukha thavAmAM ane Atmahita sAdhavAmAM
Page #76
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabuddha jIvana tA. 16-9-2001 maMthana"-hAjIpura apaMga kanyA sevA-saMkulane Arthika sahAya karavA mATe noMdhAyelI rakamanI yAdI (A paryuSaNa parvanI vyAkhyAnamALA daramiyAna dAtAone apIla karIne "maMthana' hAjIpura apaMga kanyA sevA-saMkulane Arthika sahAya karavAnuM TharAvavAmAM * AvyuM hatuM. amane jaNAvatAM atyaMta harSa thAya che ke te mATe Azare rUpiyA ogaNasi lAkha ekatra thayo.,., maMtrIo) 100000 me. pI. DI. koThArI enDa kuM., 11000 zrI aronI ceriTebala TrasTa 6000 zrI rasilAbahena jayasukhabhAI pArekha - haste zrI pIyUSabhAI ane caMdrAbahena 11000 zrI caMdrikAbahena mahendrabhAI vorA 6000 zrI mahetA baheno. koThArI 11000 zrI suzIlA dalapatalAla parIkha 6000 zrI ratilAla odhavajI gohila 100000 zrI ramAbahena narendrabhAI kApaDiyA ceriTebala TrasTa _ceriTebala TrasTa 100000 zrI divALIbena mohanalAla mahetA 11000 zrI vallabhajI khImajI sAvalA 0 zrI saMtokabA jeThAlAla dezAI ceriTebala TrasTa , 11000 zrI apUrva ela. saMghavI 11000 Aaa apUra ala savavI ceriTebala TrasTa , 100000. zrI kAMtilAla nAraNadAsa taLAjA- 11000 e. pI. zeTha ceriTebala TrasTa 6000 me. navA plAsTa inDasTrIjha prA.lI. vALA-ke. ena. zAha ceriTebala TrasTa 10000 zrI anaMta gIradharalAla zAha 6000 me. kusuma ilekaTrIkala enDa 100000 sva. lalitAbahena navalacaMda modI . 10000 zrI padama kula ceriTebala TrasTa ejIniyarIMga ko. 100000 zrI madhurIbena manasukhalAla vasA haste : nagInabhAI padamazI zeTha 6000 me. phAina lAina sarakITasa lI. pa7000 DaoN. rajU ena. zAha, varSA rajU 10000 zrI puSpAbahena bhAzALI ' 6000 me. yunivarsala InDasTrIala zAha, hetala ane aMkitA rajU 9000 DaoN. ramaNalAla cImanalAla zAha tathA koraporezana zAha tathA ramAbahena kAMtilAla prA. tArAbahena 2. zAha 5501 zrI zIleza zAha desAI '9000 zrI rasikalAla laheracaMda zAha ' 5000 zrI apaNa bhUpendrabhAI zAha 51000 me. konavesTa pablika ceriTebala TrasTa 9000 zrI caMdrakAMta dIpacaMda zAha - 1 (kolasAvALA) 30000 DaoN. bipinacaMdra hIrAlAla kApaDiyA 9000 zrI nirubahena ane zrI subodhabhAI 5000 eka bahena taraphathI tathA puSpAbahena bipinacaMdra kApaDiyA zAha ' 5000 zrI jJAnezvara mahAdeva C/o. 25000 me. amIcaMda Ara. zAha 9000 zrI bhUpendra DAhyAbhAI javerI : DI.ela.grupa 21000 zrI sevaMtIlAla kAMtilAla TrasTa 9000 zrI ramAbahena jayasukhalAla vorA 5000 zrI nInI vAya. koThArI 15000 zrI bhogIlAla laheracaMda phAunDezana 9000 zrI kusumabahena narendrabhAI bhAu pa000 zrI harSaraMjana ceriTebala TrasTa haste zrI pratApabhAI ' 9000 zrI yazomatIbahena zAha haste. harSadabhAI DI. zAha 15000 zrI divALIbena ane kAlIdAsa 9000 zrI zamIbahena pravINacaMdra bhaNazAlI 5000 zrI prakAza DI. zAha sAkaLacaMda dozI ceriTebala TrasTa 9000 zrI ramaNalAla nagInadAsa zAha ' 5000 zrI dIpikAbahena paMkajabhAI dozI 15000 zrI saumila zaileSa mahetA haste ceriTebala TrasTa ; ' 5000 DaoN. ramIlAbahena anaMtabhAI saMghavI kalAvatIbahena 6000 zrI vanitA jayaMta zAha | 5000 zrI mInAkSI motIzA 15000 zrI vasaMtalAla ke. zAha 9000 zrI jhaNIbAI TrasTa-pAlanapura 5000 me. je. ema. pI. sIkyoriTIjha - 15000 - me. sAnIna DAyamaMDa koraporezana 9000 zrI hasamukha jI. zAha . prA. lI. 15000 DioN. nItA parIkha 9000 zrI rameza e. mahetA HUF 5000 me. prabhAta TI. enDa TeksaTAilsa 15000. sva. zrImatI saralA zAMtilAla dozI 9000 zrI paMkajabhAI visarIyA | , kaMpanI limITeDa haste : prakAza esa. dozI ' 6000 zrI manasukhalAla sI. zAha 5000 zrI dhIrajalAla ela. ajamerA 12000 zrI zAMtilAla maMgaLajIbhAI mahetA 6000 zrI kAMtilAla maNilAla sonAvAlA 5oon "zrI sAkaralAla Ara. zAha - 11111 sva. rAkeza khuzAlacaMda gaDAnA ceriTebala TrasTa nA 5000 zrI nayanA e. zeTha smaraNArthe haste : khuzAlacaMda 6ooo zrI harSA vI. zAha 5000 zrI atula zeTha. " sopAra gaDA 6000 zrI anilAbahena zazikAnta tathA 5000 zrI vikTara pharnAnDIsa 11000 ci. rizInA bIjA janma prasaMge zazikAnta maNIlAla mahetA 5000 zrI indumatI ane harakizana udANI mallikA tathA saMjIva sAvalA taraphathI 6000 sva. zrImatI ramAbahena jayaMtIlAla ceriTebala TrasTa haste : mUlacaMdabhAI zAha haste ketana jayaMtabhAI zAha 5000 DaoN. jyotibahena jayaMtabhAI zAha 11000 zrI vakIla umedacaMda becaradAsa 6000 zrI mAtuzrI dhArIbahena bhagavAnajI 5000 zrI popaTalAla nyAlacaMda vorA haste: ceriTebala TrasTa koThArI DeTroiTa haste : nItina mahezabhAI 11000 zrI cirAga caMdrakAMta zAha ceriTebala koThArI 4000 , sva. devakuMvarabahenanA smaraNArthe TrasTa haste : caMdrakAMta zAha, 6000 zrI hIrAbahena mahetA (devalAlI) haste: jayaMtIlAla jesaMga rAMbhIyA 11000 zrI maMjulAbahena cInubhAI hiMmata- 6000 zrI dilIpabhAI mahetA (devalAlI) 3111 zrI je. ke. zAha 1. lAla zAha TrasTa 6000 zrI nIrAbahena mahetA (devalAlI) 3000 DaoN. dhanavaMta tilakarAya zAha
Page #77
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA. 16-9-2001 3000 zrI gAMgajI popaTalAla zeThiyA phemilI ceriTebala TrasTa 3000 zrI naTubhAI sI. paTela 3000. zrI tArAbahena mohanalAla zAha ceriTebala TrasTa haste : puSpAbahena parIkha 3000 zrI vasubahena caMdulAla bhAzAlI 3000. zrI uSAbahena je. mahetA 3000 zrI pravINabhAI ke. zaha 3000. zrI ke. pI. zAha ceriTebala TrasTa 3000 zrI mInAbahena ena. dharoDa 3000 zrI madhUsudana eca. zAha 3000 zrI niraMjana ha2oviMdadAsa bhaNazAlI 3000 DaoN. elIsa nozIra 3000 zrI puNya yAtrika jhaverI 3000 zrI suzIlA cImanalAla javerI 3000 zrI AziSa dilIpa kAkAbaLIyA 3000 zrI rAjendra amRtalAla 6.3000 zrI caMdrakAMta mohanalAla mahetA zrI aditi parIkhanA janma divasa nimitte 3000 3000 zrI rameza je. zAha 3000 zrI devAMgabhAI mukuMdabhAI nagarazeTha 3000 sva. maphatalAla bhIkhAcaMda zAhanA : smaraNArthe zrI maphatalAla bhIkhAcaMda phAunDezana taraphathI 3000 zrI bhAicaMda ema. mahetA ceriTebala TrasTa 3000 DaoN. kAMtilAla ke. 'sAvalA 3000 me. naMdu Dreparsa 3000 zrI sI. TI. ghaDIAlI 3000 zrI pravINA sI. ghaDIAlI 3000 zrI eca. sI. tunArA 3000 zrI kiraNabhAI eca. zAha 3000, zrI kumuda e. paTavA 3000 zrI phIrojhakhAna 3000 zrI vikrama zAha 3000. zrI caMdrakAMta DAhyAbhAI zAha 3000 zrI zAradAbahena bAbubhAI zAha 3000 zrI kriSNAlAla TI. modI ane parivAra 3000 zrI bAbubhAI caMpakalAla tolATa 3000 zrI nirmaLAbahena bAbubhAI tolATa 3000 me. eca. DI. inDasTrIjha 3000 me. jatIna enTaprAijha 3000 zrI lakSmIcaMda nAnajI visarIyA 3000 zrI zobhanA lakSmIcaMda visarIyA 3000 zrI divyeza rAjendra zAha prabuddha jIvana 3001 zrI harilAla tArAcaMda zAha kIlIpa vAlA 3000 zeTha zrI mayAbhAI TI. zAha dharmAdA TrasTa 3000 me. rIlAyebala jherokSa kaMpanI ' 3000 me. lAladAsa sIremIksa 3000 zrI samakti eDavaTAijhIMga haste : zazIkAMtabhAI 3000 me. mahAvIra ilekaTronIksa haste : pradIpabhAMI talasANiyA zrI kAnti karamazI vIkamazI zrI kezavalAla kIlAcaMda ceriTebala TrasTa 3000 zrI nagInadAsa nyAlacaMda dozI 3000 zrI bhagavatIbahena sonAvAlA . 3000 zrI kalpanA surendra zAha 3000 zrI padamAbahena bhagavAnadAsa zAha 3000 zrI je. ke. phAunDezana 3000 zrI caMdrakAMta yu. khaMDeriyA 3000 zrI mInAbahena kiraNabhAI gAMdhI 3000 zrI maMjulA nemacaMda cheDA3000 zrI sonala dozI tathA mAlavikA : zeTha 3000 3000 ' 3000 zrI rekhAbahena eca. kApaDiyA 3000. zrI pramodacaMdra somacaMda zAha ? 3000 zrI pramilA pramodacaMdra zAha 1 3000 zrIkAnta pramodacaMdra zAha 3000 zrI bindu zrIkAnta zAha 3000 zrI indubahena vArIA 3000 zrI nIlamabahena sI. zAha * 3000 zrI bhAratIbahena upendra zAha 3000 zrI ilA ANaMdalAla saMdhavI 3000 zrI siddhArtha alpeza deDhIyA 3000 DaoN. hemaMta eca. kuMvADiyA 3000 zrI hImIra vijaya dozI 3000 zrI kumudacaMda sI. cheDA 3000 zrI mAnabAinA smaraNArthe haste : DuMgarI velajI 30-00 zrI bhAnubahena navIna ka 3000 zrI bhAnubahena navIna zAha mAtuzrI ratanabahena je. mAladenA smaraNArthe 3000. zrI sI. ena. saMghavI serisebala TrasTa 3000 zrI jayaMtIlAla maNIlAla (HUF) ANaMda 3000 zrI jazavaMtalAla suMdaralAla phAunDezana 3000 zrI arcanA kirITa zAha 3000 zrI uSA dilIpa zAha 3000 DaoN. gItA zAhanI varSagAMTha nimitte parivAra taraphathI 3000 zrI anISa dilIpa zAha 3000 zrI je. sI. saMdhavI enDa vI. je. saMghavI ceriTebala TrasTa 3000 zrI vengArDa sTuDiyo 3000 me. zAradA koraporezana 3000 me. sI. e.saMghavI enDa adharsa 3000 me. amIta InTaranezanala limITeDa 3000 zrI nItinabhAI kuMvADiyA 3000 me, gulAbadAsa enDa kuM. 3000 DaoN. snehala ane smitA saMdhavI 3000 me. trizalA ilekaTronIksa 3000 sva. rasikalAla choTAlAla zaUha haste sarasvatI bahena 3000 sva. bAlubhAI choTAlAla zAha haste : haMsAbahena 3000 zrI bhogIlAla sukhalAla zAha haste :kalAbahena 3000 DaoN. dhIrUbhAI vI. zAha 3000 zrI sarojarAnI zAha ceriTebala TrasTa 3000 zrI jayAbahena surezabhAI koThArI 3000 zrI zilpA je. mahetA phAunDezana 3000 zrI sulocanAbahena prabodhacaMdra koThArI 3000 zrI guNAvaMtIbahena mahAsukhalAla - devaDAvALA 3000. zrI narmadAbahena ema. zeTha' 3000 zrIguravaMtIbahena cInubhAI cokasI 3000 zrI javalabahena rAmacaMdra zAha" 3000 zrI prabhAvatIbahena ramAlAla TrasTa 3000 zrI lInA vI. zAha 3000 zrI nItA ketana javerI 3000 zrI rAjeza epha. mahetA 3000 zrI lalitakumAra cImanalAla koThArI 3000 zrI rasikalAla je. kApaDiyA 3000 DaoN. sI. ke. parIkha pablika ceriTebala TrasTa 3000 zrI kumudabahena Ara. bhAzAlI 3000 zrI darzinI zAha 3000 DaoN. samIra je.. zAha 3000 zrI jasavaMtIbahena pravINacaMdra vorA ceriTebala TrasTa'' 3000 me. premacaMda DAhyAbhAI enDa kaMpanI 3000 zrI sonala praphula pArekha 3000 zrI phAlgunI saMghavI 3000 zrI mAtuzrI hAMsaIbahena hAthIbhAI gAlA-bhacAu 3000 zrI vasA ceriTebala TrasTa 3000 zrI pravINa jamanAdAsa zAha 3000 zrI rameza pI. daphatarI ceriTebala
Page #78
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabuddha jIvana tA. 16-9-2001 3000 zrI amaratalAla popaTalAla maNIyAra 3000 zrI kanubhAI rasIkalAla zAha (kolasAvALA) 3000 zrI ramezabhAI pI. zAha 3000 zrI guNavaMtabhAI zAha 3000 zrI rekhAbahena dhanezabhAI zAha (kolasAvALA) 3000 zrI cunIlAla eca. gaDA 3000 zrImatI phUlakuMvarabena jecaMda vasA . phemIlI ceriTebala TrasTa 3000 me. zAMtilAla enDa bradharsa (menyu. DIpA) haste : bhAIlAla tArAcaMda phoTha 3000 zrI maNIlAla talakacaMda ceriTebala TrasTa haste : rameza daphatarI 3000 zrI rameza pI.daphatarI ceriTebala TrasTa haste : amarIza Ara. daphatarI 3000 zrI ena. epha. zAha 3000 zrI vanalIlA naTavaralAla mahetA 3000 zrI khuzAlabhAI saMghavI 3000 zrI kuMtalA e. dalAla 3000 zrI Urmi Ara. phoTha . 3000 zrI sI. je. talasANIyA 3000 zrI naMditA atula zeTha 3000 zrI pI. pI. daphatarI 3000 zrI maMjulAbahena maNIlAla vorA 3000 zrI maNIlAla lakSmIcaMda vorA 3000 me. novela polI phiksa prA. lI. 3000 zrI vIjapAra sAmata nIsara 3000 zrI maNIbahena vIjapAra nIsara 3000 zrI praviNacaMdra pI. gAMdhI 3000 zrI mInAbahena ema. zAha 3000 zrI vinoda je. mahetA 3000 zrI varSAbahena dalAla 3000 zrI pramilAbahena Ara. dalAla 3000 DaoN. monA nirmala tejavAnI. nyUjarsI haste : nautama bI. bhogANI 3000 zrI maMjulAbahena 2. zAha 3000 zrI ramaNalAla sI. zAha 3000 zrI rAjendra amaratalAla HUFF : 3000 zrI cunIlAla eca. gaDA 3000 zrI surekhAbahena mahendrabhAI zAha . (kolasAvALA) 2000 zrI hasIta e. dAnI 1500 zrI puSpAbahena bhaNazAlI 1501 zrI prasanabhAI TolIyA 1500 zrI bhAratIbena dilIpa zAha 1111 zrI bhavara vAlacaMda mahetA 1100 zrI naMdubhAI vorA 1000 zrI tannA zAha 1000 zrI eka bhAI taraphathI 1000 zrI ramaNIkalAla salota 1000 zrI saMyuktAbahena pravINabhAI mahetA 1000 zrI bebI AMcala 1001 zrI narasiMgapurA caMdrakAMta basaMtalAla 1000 zrI vinodacaMdra harilAla mahetA 1001 zrI paMkaja maphatalAla dozI 1000 zrI lalitabhAI dhruva 1000 zrI eka bhAI taraphathI 1001 zrI Ara. e. saMdhavI 1000 zrI eka bahena taraphathI 1000 zrI nInAda yatIna zAha 1001 zrI henala ane nehala jagadIpa bhUpendra javerI 1002 zrI varSA bipina zropha 1000 zrI AzAbahena prakAzabhAI mahetA 1000 zrI taraMginI daphatarI 1000 me. ekame gheDa ku. prA. lI. 1000 me. marIna kArago sarvisIsa 1000 zrI mukuMdarAya cunIlAla vorA 8209 1000thI ochI rakamano saravALo TrasTa 3000 zrI lalitAbahena kAntilAla zAha 3000 zrI kamaleza bhUpatarAya zAha 3000 zrI prakAza esa. dozI 2500 zrI vijayAbahena ane durlabhajIbhAI parIkha haste : rameza parIkha 2501 zrI svAti phoTha 2500 zrI vasaMtabahena rasikalAla zAha 2500 zrI tanasukhabhAI kAmadAra 2500 zrI ramA desAI ane rAkeza desAI 2500 zrI sumanabhAI chabIladAsa zAha haste : indubahena 2500 zrI jayaMtIlAla esa. zAha HUF 2000 zrI eka bahena taraphathI ra000 zrI saMjanA Ara. zeTha paryuSaNa vyAkhyAnamALA daramiyAna saMghanI pravRttio mATe noMdhAyelI rakamanI yAdI 100000 zrI sevaMtIlAla kAMtilAla TrasTa ra000 zrI nIrubahena ane subodhabhAI zAha eMjIniyarIMga haste : gulAbacaMda ' taraphathI paryuSaNa vyAkhyAnamALA 2000 DaoN. dhanavaMta tilakarAya zAha karamacaMda zAha korpasa phaMDamAM. 2000 zrI varSAbahena rajUbhAI zAha 2000 zrI amaratalAla popaTalAla maNIyAra 25000 me. pI. DI. koThArI enDa ku. 2000 zrI bhUpendra DAhyAbhAI javerI 2000 zrI vinoda je. mahetA - haste : zrI pIyuSabhAI ane 2000 zrI gAMgajI popaTalAla zeThiyA 1500 zrI kAMtilAla maNIlAla sonAvAlA caMdrAbahena koThArI phemilI ceriTebala TrasTa ceriTebala TrasTa 20000 zrI ramAbahena ena. kApaDiyA 2000 zrI ramAbahena jayasukhalAla vorA 1500 zrI guNavaMtI cInubhAI cokasI 11000. e. esa. ema. zAha enDa kAM. 2000 zrI kusumabahena narendrabhAI bhAu 1000 zrI tArAbahena mohanalAla zAha 8000 zrI pravINa ke. zAha 2000 zrI yazomatIbahena esa. zAha ceriTebala TrasTa haste : puSpAbahena pa000 zrI sevaMtIlAla kAMtilAla TrasTa 2000 zrI uSAbahena je. mahetA parIkha 5000 zrI puSpAbahena bhaNazAlI 2000 zrI vasubahena caMdulAla bhaNazAlI 1000 me. trizalA ilekaTronIksa 3100 zrI dilIpa somacaMda zAha HUF 2000 me. lAladAsa sIremIksa 1000 zrI zAradAbahena bAbubhAI zAha 3000 zrI zAMtilAla maMgaLajIbhAI mahetA 2000 zrI prakAza DI. zAha 1000 zrI madhUsudana hIrAlAla zAha 2500 zrI prabhAvatI ramaNalAla TrasTa 2000 zrI mAnabAinA smaraNArthe haste : 1000 zrI nagInadAsa nyAlacaMda dozI 2000 DaoN. ramaNalAla cImanalAla zAha tathA DuMgarazI velajI 1000 zrI mInAbahena kiraNabhAI gAMdhI prA. tArAbahena 2. zAha 2000 zrI paMkajabhAI visarIyA ' , 1000 eka bahena taraphathI 2000 zrI rasikalAla laheracaMda zAha 2000 zrI sI. je. talasANIyA 1000 eka bahena taraphathI * 2000 zrI caMdrakAMta dIpacaMda zAha 2000 me. kusuma ilekaTrIkalsa enDa - 3 112 1000thI ochI rakamano saravALo
Page #79
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA. 16-9-2001 "prabuddha jIvana yogadaSTimAM mithyAtvamohanIya - t DaoN. bipinacaMdra hIrAlAla kApaDiyA che. bhAratIya traNe darzana jaina, bauddha ane hindu darzanamAM yogaviSayaka jIvo kema hoya te prazna thAya che, tyAre A daSTimAM rahelAM jIvono carcA thaI che. yoga zabda yun joDavuM, eka karavuM, pAmavuM, meLavavuM e unnatikrama-ghaNo vadhI gayelo hoya che. te samajevA oghadRSTinuM svarUpa arthano dyotaka che. jainadarzana pramANe mokSa sAthe je joDI Ape te yoga. samajIe. oghadaSTi eTale janasamUhanI sAmAnya dRSTi. gatAnugatika, maharSi paMtajali yoganI vyAkhyA karatAM kahe che ke yoga: cittavRttinirodha:. vaDIlonA dharmane anusaravuM, bahujanasaMmata pUjya dharmanA anuyAyI thavuM, temanI A vyAkhyA ekAMgI che, kAraNa ke citta sivAya vacana ane potAnI akkalano upayoga na karavo tenuM nAma oghadRSTi. bALajIvo ke kAyAnA paNa vyApAro hoya che. tethI manasA, vasA, kAna ema avivekI jIvanI dRSTithI thatuM sAdhyadarzana te oghadRSTinuM darzana. tevA trividha rIte vicAraNA karAI che. yogane tethI jainadarzanamAM mana, vacana jIvone sAdhyanuM darzana thatuM nathI, karatAM nathI, te mATe vicAratA paNa ane kAyAnI sarva pravRttio sAthe sAMkaLavAmAM Ave che. jenonA yogagraMtho nathI ane tevuM karavAnI sanmukha paNA jatA nathI, koI vicAre to tenuM paikI mukhya graMtho haribhadrasUrino yogadRSTi samuccaya, upAdhyAyajI zrImad darzana karmavicitratAne lIdhe AvaraNavALuM hovAthI atisvalpa ke aspaSTa yazovijayajInI dvAtrizat tAntrizikA, zrI hemacaMdrAcAryanuM yogazAstra, darzana hoya che. AvI oghadRSTithI judI pADavA ATha dRSTione yogadRSTi zrI zubhacaMdragAino jJAnArNava mukhya graMtho gaNAvI zakAya. kahevAya che. anAdikALathI bhamato jIva te dRSTi tyajI de tyAre unnatikramamAM ' yogano viSaya agamya nathI tema samakita jevo AtmaguNa prApta AgaLa vadhe che. anaMta saMsAracakramAM bhramaNa karatAM jyAre jIva sAdhyasamIpa karavo te bALakano khela nathI. AnaMdaghanajInA padomAM yogajJAna bhareluM Ave che; bhavasthiti paripakva thAya che tyAre te prathama dRSTi prApta kare che. sadguNa prApta karI cetananI utkrAnti mATe aneka guNo agatyanA che. jenA paribhASAmAM kahIe to chellAM pudgalaparAvartamAM A sthiti : che. anAdikarmasaMtAnasaMvedita AtmA nigodamAMthI upara caDhatAM avyavahAra prApta thAya che. oghadRSTinI apekSAe A jIva unnatikramamAM ghaNo rAzimAMthI vyavahAra rAzimAM thaI ekendriya, dviIndriya, triIndriya, AgaLa vadhelo hoya che. sazraddhAsaMgI bodharUpI daSTi mATe satsaMgano caturindriya, asaMzi paMcendriya, saMkSipaMcendriya thaI 14mA ayogI guNasthAne yoga A cAre dRSTimAM hoI zake che. mithyASTimAM eTale mithyAtva jaI kevaLajJAna saMpAdana karI siddha, buddha, mukta thato vicare che. A 14 naSTa na thayuM hovA chatAM paNa tevA jIvone yogadaSTivALA kahevAya che. sIDInA pagathiyAM dhaDadhaDATa caDhI zakatAM nathI. te mATe anaMtapudgala- tethI A cAre daSTivALA jIvono samAveza yogadRSTimAM karyo che. ATha parAvartA vyatIta thatA hoya che. A 14 guNasthAnakonI samakakSa yogadRSTinI dRSTimAMthI chellI cAra daSTivALA jIvone mokSa prApti mATenuM prayANa 8 daSTione kaMIka aMze sarakhAvI zakAya. A ATha dRSTinA nAmo A aTakatuM nathI, AgaLane AgaLa vadhe ja jAya che, tyAre prathamanI cAramAM pramANo che : mitrA, tArA, balA, damA, sthirA, katA, prabhA ane parA. patana zakya che. jevI rIte upazama zreNimAM jIva dazamAthI jyAre 11me vikAsakramamAM AtmAnA traNa sthaLo te bahirAtmA, aMtarAtmA ane jAya che tyAre paDe che ane te trIje, cothe, bIje, pahele mithyAtva sudhI paramAtmA che. bahirAtmAmAM vartatA jIvo zarIrane AtmA samaje che, pahoMcI jAya che. jyAre kSAyika zreNimAM 10me thI 11me na jatAM sIdho AtmAmAM AtmabuddhirUpI vikAsa pAmanArane aMtarAtmA kahI zakIe. 1rame thaI saDasaDATa 13, 14 sudhI pahoMcI sAdhya siddha karI siddhipadane aMtarAtmAmAM vartatA jIvo vikAsakramanA sopAno caDhatAM sAdhya sthAna pAme che. paramAtmadazA pAme che, jemAM nirlepa, niSkala, zuddha, niSpanna, nivRttA, ApaNo derAsara jaIe, caityavaMdana, pUjA, guru-devavaMdana, vrata, tapa, nirvikalpa dazA jIvanI hoya che. yogadRSTisamuccaya graMthamAM yoganuM japa, svAdhyAya, sAmAyika, pratikramaNA, AyaMbila, upavAsAdi anuSThAno varNana karatAM gAthA 11mImAM zrI haribhadrasUri mahArAjA kahe che ke : karIe chIe ane ema mAnIe ke ame 4the, pame, 6 guNasthAnake ke ayogane yogomAM utkRSTa yoga kahevAya che ane te mokSanI sAthe joDI kAntA daSTie pahoMcI gayA chIe. paraMtu AvAM jIvonAM anuSThAnAdi Ape che. sarvasaMnyAsa tenuM svarUpa che, yogadaSTisamuccaya gAthA 17mImAM jo phakta drakriyA hoya ane bhAvakriyAnI bAdabAkI hoya to bhAvabhinaMdI sazraddhAsaMgI bodhane daSTi kahI che. vicArapUrvaka zraddhA rAkhI nirNAya ke pudgalAbhinaMdI hoI sAMsArika ke svargIya manokAmanA dharAvatAM - karavo ane satya svarUpanuM jJAna karavuM te daSTi kahevAya. jema jema daSTi hovAthI mithyAtvamAM rAcatA hoI bhaTakavAnuM, ghUmavAnuM saMsAramAM cAlu ja ucca thatI jAya tema tema unnatikramamAM samyaka prakAranA bodhanI prApti raheze; kArA dUdhamAM meLavaNa nAMkhI te halAvyA ja karyuM tethI dahIM na thAya che. karmo kAMIka udayamAM AvI kharI gayAM hoya, kaMIka dabAI thayuM tema ahIM bhAvakriyAnI bAdabAkI hovAthI patana ane bhavapherA gayAM hoya, kAMIka kSaya pAmyAM hoya tema tema sAdhya darzana spaSTa thatuM jAya cAlu ja rahe che. tethI ApaNe paNa ApaNI sthitino kyAsa kADhI nidrA che, jIva AgaLa vadhato jAya che. A mATe jJAnI, samartha, cAritravAna, tyajI jAgRta thavuM rahyuM. tethI to bhagavAna mahAvIre cAra jJAnanA dhaNI, susAdhu pAsethI je bodha thAya tene daSTi kahI zakIe. unnatikrama mATe ane anekAneka labdhinA svAmIne vAraMvAra TokyA che ke "goyama mA ! A atyaMta Avazyaka che. ' ' pamAyae.' ' ATha daSTimAM pahelI mitro ane te pachInI traNa daSTio tArA, thoDAM varSo pUrve huM sAdhusamudAyanAM darzana vaMdanAdi mATe gayo hato balA ane dIpA mithyAdRSTi jIvane paNa saMbhave che. A jIvo unnatikramamAM tyAre pitAzrInA kAmakAja aMge jemane vAraMvAra maLavAnuM thatuM te bahu pachAta hoya che. temAM keTalAMka anaMtasaMsArI ane keTalAMka durbhavI kalAprabhasAgara sUrIzvarane maLyo ane eka prazna pUchavAnI vAta karI. ane abhavI paNa hoya che. AvAM jIvomAM mahAvizuddha cAra daSTivaMta teo te vakhate mane guruvarya guNasAgarajI pAse lai gayA. meM temane kahyuM
Page #80
--------------------------------------------------------------------------
________________ ' prabuddha jIvana ke nizALe jato bALaka ekaDAmAMthI bagaDo grahI AgaLa pragati sAthe che tema ApaNe manuSyajanma pAmI ekaDAmAMthI bagaDo karI zuM AtmakalyANa na karI zkIe ? teoe kahyuM ke tamo ane huM hajI ekaDo paNa ghUMTI zakyA nathI. ! kevI nirdoSatA tathA nikhAlasA ! tyArabAda teo thoDA samayane aMtare kALa karI gayA. teono bhAvArtha Ama hato ke bagaDo ke pAMcaDAnI vAta javA do hajI ApaNI ekaThI pachA ghUMTI zakyA nathI. eTale ke temano Azaya have samajAya che ke ApaNe hajI oghadraSTimAMthI mhAra nIkaLI zakyA nathI kemake Apajo kriyAkalApomAM bhAvanuM meLavA nAMkhI zakyA ja nathI ne ! sAjInI jema kApA karIe chIe prathama mithyAdaSTimAM yoganuM prathama aMga yama eTale ahiMsA, satya, asteya, maithunaniramA ane parihatA. suprasiddha pAMca thama ane prApta thAya che. jIva A dRSTimAM adveSathI AgaLa jAya che. mukti taraphano dveSa maMda thaI tattvajijJAsA utpanna thAya che. mokSa taraphanuM prayANa ahIM zarU thAya che. bIjuM ahIM pogAvacaka, kriyAvecaka ane phaLAvecaka traNe avaMcakabhAva A dRSTimAM prApta thAya che. jethI zubha saMjogo maLI rahe che. Avo jIva paNa uttama saMjogo hovA chatAM paNa prathama guNasthAnake ja che. ghaNAkharA jIvone ahIM UbhA rahevAnuM ja zakya nathI to pachI samyakatvanI prApti ke caturtha ke paMcama guNAsthAnakanI vAta ja kyAM rahI? tethI bhUlabharelI bhramaNAmAM rahI dAMbhika avasthA dhAraNA karavA karatA mUtra sthitine samajI caitanAtmAne uta karavA vicAra karavo hitAvaha che. te mATe satata samyaktva pAmavAnuM raTaNa cAlu karI devuM. pUjA, vrata, tapa, svAdhyAya, nIrthayAtrA, sAmAyikAdi anuSThAno za mATe, to satva meLavavA mATe ja to. DITaprabandhArtha samyakatvanI prAptinuM dhyeya hAMsala thaze ja. unnatimAM vadhAro, bhavasthiti bahu alpa, saMsArano cheDo najIka Ave tyAre A yoga STimAM avAya che. tA. 16-9-2001 mithyAjJAna hovA chatAM paNa te jIva samyag bodhanI samIpa thato rahe che. ahIM mepadoSa bIjAmAM lalacAI javuM te naSTa thAya che. sthiratA prApta thatAM zubha kArya karavAmAM je tvarA-utAvaLa hatI te vilIna thatAM zAMti saumyatA gocara thAya che. ahIM nAvIko kUvAmAMthI nIkaLatI pANInI zeranI jevI hoya che. tattvazravaNano lAbha jo na meLavI zake to zruSA gurAthI ja tenAM aneka karmono kSaya thAya che. AraMbhelAM zubhakAryo sArI rIte pUrNatA pAme che ane temAM vighno naDanAM nathI. aMtarAya thato ja nathI ane ja kadAca thAya to tenuM nivAravA karavAnuM kauzalya maLI rahe che, vighno lAbhamAM parivartita thaI jAya che, icchapratibaMdha thato nathI. sAvaghatyAgathI tathA icchapratibaMdhanA abhAvathI unnatikrama sArI pragatimAM cAve che. trIjI balAdRSTimAM sAdhyadarzana kaMIka vizeSa sudRDha thAya che. ahIM jIva graMthIbhedanI samIpa AvI jAya che. je vicAro bhramaNAkALa daramyAna na AvyA hoya, jevuM Atmika baLa pragaTeluM na anubhavyuM hoya tevA bhAvo spaSTa rIte mAlama paDe che. tRSNA je anekAneka duHkha tathA prapaMconuM kAraNA tathA uddAma che te ahIM vilIna thatI rahe che. aSa ane jijJAsA uparAMta have tene zuzruSA (zravaNa karavAnI mahecchA) tattvavarSAcchA ati suMdara utpanna thatI rahe che. zrI harimaMdrasUrIjIe paripUrNa sAmagrIvALA yuvAna sAthe tenI sarakhAmaNI karI che. AhIM bodha chANAnA agni karatAM vizeSa mAtrAmAM kASThAgni jevo hoya che. cothI dIprAdaSTimAM yoganA caturtha aMga prANAyAmano lAbha thAya che. bodha atra viziSTa prakArano thAya che, prazAMtavAhitAno lAbha thatA smRti sArI rahe che. unnati eTalI badhI thAya che ke prathama guNAsthAnakanI utkRSTa sthiti prApta thAya che. jIva viziSTa unnatinI samIpa pahoMcelo hovAthI utthAnadoSanA kSayanI najIka pahoMcI jAya che. ahIM zravA guNa prApta thatAM zuzruSA zravaNamAM rUpAMtarita thaI jAya che. bodha vadhu spaSTa vyakta thatAM dharmavRkSanA bIjanA aMkuro phaLarUpe sahaja UgavA mAMDe che, dharma para eTalI badhI sUci thAya che ke vyAvahArika kAryo mATe arAgamAM thAya che, aruci thAya che. dharma mATe prANa choDavAnI taiyArI hoya che. mithyAtva hajI kSINa thayuM. na hovAthI samyajJAna graMthIbhedapUrvakanuM hotuM nathI; sUkSma bodha nathI hoto. gurubhaktinA yogathI sAmarthyathI nIrthaMkaradarzana iSTa lAge che, tenI sAtti thatAM sAprAptinuM kAraNA bane che. ahIM avegha saMvedya pada hovAthI sUkSma bodha nathI hoto, je vedya saMveda padanI prApti pachI to hoya che; je AtmavIryanI sphuraNA thakI saMpanna thAya che. bIjI tArAdaSTimAM yoganuM bIjuM aMga niyama prApta thAya che. te A che : zAMcasaMtoSatapa: svAdhAre ra-prAzidhAnAni niyamA . ahIM jijJAsA guNAnI prApti thAya che. eTale ke tattvajJAna meLavavAnI lAlasA, abhilASA thAya che. zubha kAryo karavAmAM je anudvega, akheda hato te have vadhu dharmanA viSayamAM deva, gurU, dharma, karma, moda, ga vagere mATe anukAryaka tarka, kAMdi thatAM rahe che. cothI dRSTimAM evegharAvela pada para viSa karavo. prathamanI cAra dRSTimAM savedya saMvedyapadanuM lakSaNa zrI haribhadrasUrI spaSTa bane che. pratyeka AgavI draSTimAM AoguNo vadhu vadhu vikasitArA e yogadaSTimuAya ezamAM bahu vistArapUrvaka gaNuM che. kutarkathI thatAM jatAM mithyAtva dhImo dharma je gADha hatuM te have maMda, maMtara, tama thatuM jAya che. abhavI ane durbhAvyo moMDhAmAM AMgaLA nAkhI daie eTalo dharma, tapa vagere kare, sADA nava pUrvenuM jJAna prApta kare paNa gADha mithyAtva, mokSa pratye dveSa, tathA aihika-pAralIkrika hetu mATenI teonI sAdhanAdi vyartha jatI rahe che, bIjI dRSTimAM vartatA jIvone saMsAra pratye savizeSa kheda thAya che. teono utikrama eTalo vadhI jAya che ke potAnAmAM na hoya tevA guNo hovAno dekhAva kadI paNa katA nathI. cetana tattvayukta jIvane bodharoga, zamamAM apApa, zradvega, vidhyAmAnAdi bhAvazatruo astitva dharAve che. teno tyAga karavo urjita che kemake bhAvatAluo uttatine rokanAra che. vadhvaMsaMvAdamAM sarvenI zApradhAna cittabhakti karAtAM atIndriya viSayanuM sUkSma zAna thAya che. atyAra sudhI calI cAra daSTimAM ochAvattA aMze abhiniveza rahe che, kAM to potAnI mAnyatA satya mAnI cAle che, kAM to ziSTa puruSanI yogya parIkSA karyA vagara game tene anusarAya che, kAM to sUkSma bo vagara ekalA tarkathI anavasthA utpanna karAya che. AvA aveghasaMvedyapadamAM rahelA jIvanI bhavasthiti paripakva thAya tyAre sUkSma bodhathI veghasaMvedyapada pAme che. anAdi mithyAtvanI gAMThane chedavAMrUpa apUrvaka2A ane tyAra pachI anivRttikaraNa dvArA samyaktvanI prAptithI saMsAranI maryAdA baMdhAI jAya che, je prathama cAra dRSTimAM rahelA jIvane prApta thavAnI bhajanA che. AyuSya sivAyanA sAte karmonI sthiti eka kroDAkoDa sAgaropamathI kaMika nyUna thatAM pakSApravRttikarA sudhI pahoMcAya. je sthiti abhavI tathA durbhavI anekavAra prApta kare che paraMtu mithyAtvane lIdhe AgaLa vadhI
Page #81
--------------------------------------------------------------------------
________________ -e tA. 16-9-2001 zakatA ja nathI. jyAre jIva carama pudgalaparAvartamAM Ave che tyAre tene prathamanI cAra daSTi prApta thAya che ane graMthIbheda karI anivRttikarA thatAM ardhapulaparAvartakALanI aMdara jarUra mokSa pAmI zake che. prabuddha jIvana 9 prabhA jevo eka sarakho prakAza Ape che. joke te sUrya-caMdra jeTalo tejasvI nathI. tArAnA prakAza mATe zrI haribhadrasUri jaNAve che ke A dRSTimAM jIvanuM prakRtithI ja niraticAra cAritra hoya che, anuSThAna yuddha hoya che, pramAdarahita vartana hoya che. jIvano bha sAthe viniyoga thaya che, Apa udAra ane gaMbhIra thAya che. atre jIva sarvavirati prApta karatAM saptama guzasthAnaka sudhI pahoMcelI hoya che. ahIM prema-niyama sI hoya che jyAre prathama-dvitIya dRSTimAM te ya hatA. pagama daSTimAM te jJAnapUrvaka ane ativizuddha hatI, tethI sthUla paudgalika bAbatono te vicAra sarakho karato nathI, AdhyAtmaka bAbatone ja sthAna Ape che. bAhyAcAra ane kriyA zuddha thatAM sarvane priya bane che. dharmamAM ja ekAgra thavAthI tenA tarapha sau AkarSAya che, kAraNa ke te pAMcamI daSTi jene sthirAdaSTi kahevAya che te prApta thatAM cokkasa samyaktva prApta thAya che. tenAmAM UMcAmAM UMcA guNo nyAyasaMpanna vibhava dAkSiNya, dayA, vaDone sanmAna vagere prathamanI cAra daSTimAM ApI jAya che. mA~nusArI mAM janItinA UMcAmAM UMcA to tenAmAM AvI ja jAya che. turtha draSTine aMte Ayogano eka prakAra je dharmasabhAsa kahevAya te siddha thayelo hoya che. sAmAnya rIte navI dharmasaMnyAsa chaThThA guNasthAnakanI zarUAtamAM ane AThamA guNasthAnakanA kALamAM labdha thAya che. A dRSTimAM tattvabodha ratnaprabhA tulya hoya che. jeTalI noMdha thAya teTalo dIrghakALa TakI rahe che. prathamanI cAra daSTidharmanI athavA dharma saMbaMdhI vAtamAM khAla rahe che. bhogano tyAga sarvathA na thayelo hoya tyAre te caturtha ke paMcama suvAsthAnake zraddhAvasthAmAM paNa hoI zake che. samyagdarzana pAmelA tIrthaMkaro paNa pUrvanA trIjA bhave samakitI hovA chatAM paNA lagna tathA putra-putrAdi saMtati dharAve che, rAjyAdi bhogo bhogAvalikarmavazAt bhogave paraMtu te nirAsaktabhAve bhogavatA hoya che. tethI ahIM paNa sAdhyanI nirmaLatA hovAthI bogIvanamAM vRddhibhAva ke lolupatA nathI rahetI; jethI saMsAravRddhine avakAza nathI. puNyakarmanA udaye tenAM phaLa bhogave paNa te Asakti vagara, tenA jhera vagara ane tethI pragati cAlu ja rahe che. mithyAtvamohanIya karma je atyaMta maMdatama thayuM che te vagara Ama zakya nathI. ahIM bhoga bhogavavAnI zudgha dRSTine lIdhe prAkRta manuSyo navAM karma bAMdhe tyAre A jIva karmanI nirjarA kare che! zrutadharma para rAgane lIdhe bhoga, mAyA, mamatA para vijayanI zarUAta IvAthI AsaMga dazAmAM rahI zake che. ahIM kli karyAMpatti thatI nathI, agAunI naSTa thaI jAya che. karmanI Avaka ochI ane nAza vadhAre hovAthI saMsArasamudramAM tarIne upara AvI jAya che. karatAM ahIM bodha tuM sthira thAya che. jIvane sASpano sAkSAtkAra thAya che. atyAra sudhI tattvajJAna tathA sarvajJanI ziSTatAdimAM zaMkA rahetI hatI te virAma pAme che. jIvanI pravRtti indriyomAM pazutulya hatI, viSayamAM Asakti hatI, pudgalamAM lolupatA hatI te ghaTI jAya che. daivI prakRtino vijaya thAya che. viSayavikAramAM indriyona joDAvAthI pratyAhAra nAmanuM yogAMga prApta thAya che. jIva ahIM sUkSma bodha pAme che. caturtha dRSTi sudhI adveSa, jijJAsA, zuzruSA ane zravA thayuM hatuM te aMge sUkSma bodha thAya che. veghasaMvedya pada prApta thavAthI AvuM suMda2 pariNAma Ave che. tene aticAra-doSa bahu alpa lAge che. ahIM bhavavAsanA kSINa thavAthI aneka Rddhisiddhi maLI Ave che. te jANo che ke A sarva paudgati che, anAtmIya che, saMsAravRddhi karAvanAra che tethI bAhya bhAvo mugA athavA gaMdharvanagara jevA asthira aitajAlika che tethI Asakti vagara svAtmaguNo zodhe che. AvuM vivekzana upalabdha thavAthI suLa jIva pratyAhAramAM cittane parovI bApA karanAra bAbatono parityAga kare che. tenI unnata dazAthI jArI che ke dharmathI je bhogaprApti thAya che te saMsAravRddhinuM kAraNa che. e puSpa varka zekhavA jevuM che. temAM Asakta bane to te saMsAra vadhAranAra che, karmakSetrane vistRta kare che. tethI bhoganI icakA tyajI dhArmika kAryamAM phaLanI AzA rAkhato nahI. nizaMkabhAve kArya karavAthI zubha kAryo mahAnirjarAnuM kAraNa ane che. ahIM capaLatAno nAza thAya che, sthiratASA vikase che, zarIra rogarahita bane che, hRdayanI kaThoratA dUra thAya che, zarIranA maLamUtrAdi alpa thaI jAya che, zarIramAM sugaMdhI prasare che, bhavyatA dekhAya che, tenI bhavya prasanna mudrA AkarSaka bane che, svara suMdara thaI jethI janapriya thaI jAya che. ahIM TuMkANamAM yogIsulabha guNo prApta thayelA hoya che. caulI daSTi karato ahIM vikAsamAM moTo taphAvata spaSTa dekhAya che. caMpIno bheda thavAthI, zubha sAdhano maLelA hovAthI jIvanI pragatinI mArga sariyAma cIdhI che. cetanane vikasita rAkhe to chaThThI kAnA STi prApta kare che. - kAntAdaSTimAM jIvane yoganI siDhio maLI hoya che paraMtu te temAM Asakta na thatAM pragati kare che. ahIM yoganuM dhAraNAaMga prApta thAya che. cittanI sthiratAne pAraNA kahevAya che. mana je rakhaDatuM hatuM te ekAgra bane che je sAdhya mATe jarUrI che. kAyA karatAM manathI vadhAre karmo ekatrita thAya che. manonigraha jarUrI che. mImAMsA guNa prApta thavAthI tattvavarA dvArA bhavicAraghedika Avazyaka hoya che. ahIM bopa tArAnI saMtathI prabhAdaSTimAM baudha sUryanI prabhA jevo hoya che. ahIM je bodha thAya che te sthira hovAthI dhyAnanuM nimitta bane che. pAMca yamanI che suMdara pratiSThA thayelI hovAthI veravRttino abhAva, sauhAdaeNbhAva rAkhe che. saMkalpa vikalpano tyAga tathA prAmasukhanI svArthI bane che. dhyAna nAmanuM sAtamuM dhoganuM aMga te prApta kare che. mImAMsAdharma atre pratipatti eTale AdarUpa dhAraNa kare che. yogamAM vRddhi uparAMta sarvatpAdhino tyAga, bAhya ane AtyaMtara vyAdhi ke upAdhine avakAza ja raheto nathI. cittanI apUrva sthiratA eTale zAmasukha jenuM varNana karavuM azakya che, je anubhavagamya hovAthI svAnubhavano viSaya rahe che, aparimita AnaMda Ape che ane te dharmadhyAna ke zukala dhyAnanA prakAranuM gaNI zakAya. tene asaMga anuSThAna sulabha bane che. je sAtamI dRSTimAM sulabha bane che. asaMga anuSThAna sAMkhyanI prAtavAhitA, bauddhano visaMbhAgapariya, zaivano zivavartya ane yogIonA dhruvAlvA (dhruvamArga)ne maLatuM Ave che. AtmonnatimAM te bahu vikAsa darzAve che. sAdhya atyaMta najIka dekhAnuM hovAthI pahoMcI javAnI tamannA eTalI hoya che ke te sukhanI kalpanA AgaLa devalokanAM ke anuttaravimAnanAM sukha kiMmata vagaranA tuccha jaNAya che. A dRSTi UMcI unnata dazA prApta karela saMsAravita sarvaviratibhAva dhAraNa karelA apramattane ja zakya che. ahIM jarA samajI laie ke jIva anaMtapudgalaparAvartana karatI jyAre chellA pusa
Page #82
--------------------------------------------------------------------------
________________ 10 prabuddha jIvana parAvartanamAM eTale ke caramAvartamAM Ave, tyAre jIvanI oghadRSTi maTIne yogadaSTi prApta thatAM pAMca prakArano anuSThAnomAM tahetu anuSThAna prApta thAya che. AThamI parArdaSTimAM samAdhi nAmanuM yoganuM AThamuM aMga prApta thAya che. A pramANe ATha dRSTio sAthe yoganA ATha aMgonuM cAritva prasthApita karI zakAya che. jaina dRSTie samAdhi viSe vicArIe. zrImad yazovijayajI mahArAjA zAstravArtAsamuccayanI vRttimAM kahe che ke eka dravyamAM ekAgratA karavI tenuM nAma samAdhi che. dhyAnamAM vikSepa karanAra kAraNono abhibhava thAya che. ahIM teno sarvathA abhibhava thAya che. te tyAM sudhI ke pachI pUrva mArgamAM pAchI gati thatI nathI. je vikSepono kSayopazama thayo hoya che, zAMta thayA hoya che, kaMika aMdara gupta rahyA hoya teno sarvathA a,ibhava thAya che. A dRSTimAM caMdranI reDikA jevo sukSma bodha thAya che; satata cAlu rahe che, suryanI prabhA peThe AMkhane jI nAMkhe tevI nathI hoto. pravRtti guNA prApta thatAM AtmapurAmAM saMpUrNaparI parivartana thAya che. tethI jIva je kaMI kriyA kare che temAM dUSaNa lAganuM nathI. AimAM eTalo rasa Ave che ke je varNatAta hoI, bAhya kriyA upayoga zUnya banI aMtaraMga pravRtti cAlatI hovAthI bAhyAcAranI vicAraNA nirarthaka banI jAya che. jevI rIte upazamazreNijaya kSapakazreNi vagere para ArohaNa karAya che tema jIva atre eka prakAranI guNAzreNi para ArUDha thaI anekAneka AtmIya guNo saMpAdana kare che. jIva je je kriyA kare che temAM mAnasika dUkharA vAgatAM nathI. upazamazreSThi, kSapakazreNi vagere para jema ArohaNa karAya che tema atre paNa eka prakAranI Atmika guNonI uttarottara vikasita zreSThA para ArohA karAtuM jAya che. A dRSTimAM jIvanA vacanono vikAsa, zarIranI gaMdha, tenI badhI ja vartaNUMka caMdananI suvAsanI traima sarvatra sugaMdha vistAranAra ja thAya che. kSamAdika tenA guNo varNanAtIta hoya che, tenAmAM nirIhabhAva hovAthI sarva spRhA tathA AkAMkSAone Aijali ApelI hoya che. upara varNavelA pradAdi ATha dUSaNo paikI saMsAra paranI Asaktino chello doSa teno paNa aMta Ave che. tenA vartanamAM samiti, gupti, saMyamAdi muLa-uttara guo evAM pragaTa thayAM hoya che tathA AtmIya guptimAM evo apramatta ane tanmaya rahe che ke tethI tenI utkrAnti tvarita thaI jAya che. tA. 16-9-2001 mATe AtmAnaMdamAM niraMjana, nirAkAra, nirlepa, niHzalya banI pAMcamI pocca gatimAM sadAne mATe vizvare che. niSkarSa rUpe kahI zakAya ke oghadaSTi tyajI yogadRSTimAM jIva Ave te pahelAM to ane pudgalaparAvato karI nAMkhI jyAre te aMtima pudgalaparAvartamAM AvI pahoMce tyAre kroDAkoDathI nyUna ema sAte karmo kSINa thatAM apUnabaMdhaka banI zuddha paSApravRttikaraNa, graMthIbheda, apUrvaka, anivRttikaraNa, samakitI thaI ardhapudgalaparAvartamAM mokSapurIno mahemAna sadAne mATe banI jAya che. . tenI kriyAthI bhopamADI tathA sAMparAdhika karmono kSaya evo hato rahe che ke tene pharI saMsAra-bhramaNAmAMthI mukti maLI jAya che. prApta che thayelo dharmasaMnyAsa parAkASThAe pahoMce che, sarva dIdho thakA thaI jAya che, anekAneka labdhio prApta thAya che. vaLI A sthitie pahoMcyA pachI karmarAjA matanIya karma upara cAre taraphathI moTI ghero ghAlavAmAM Ave che jenA pariNAma svarUpe mohanIyakarma cArebAjuthI sIprAya thaI naSTa thaI jAya che. ghanaghAtI karmonA nAza pUrve aneka karmono cUro karI pogI guNAsthAnaka prApta karavA taiyAra thatAM, jJAnAvaraNAdi karmA naSTa thatAM, manoyoga paNa kSINa thatAM, ayogI banI te jIva AtmAnaMdamAM masta rahI svAbhAvika AnaMdanI parAkASThA anubhave che. A utkRSTa dAmAM AyuSya pahoMce tyAM sudhI hI pRthvItaLane pAvana karato manoyogAda tathA sarva karmonA upara vijaya meLavI zaizI avasthA meLavI bAkInAM cAra aSAnI karmA-vedanIya, nAma, gotra ane AyuSya po kSIprAya: thatAM ayogI avasthA prApta karI nivRttisthAnaka sAdhyasthAna meLavI sadA ATha dRSTimAM bahirAtmabhAva, aMtarAtmA ane paramAtmA samAviSTa thAya che. zarIra huM chuM te bahirAtmA, AtmA huM chuM te aMtarAtmA, parama caitanya huM chuM te athavA karmo kSINa thayelAM che te paramAtmA. viSaya-kaSAyono Aveza, tattvanI azraddhA, guNAdveSa (potAnAmAM to kuza na hoya, paraMtu guNIno pA hai), AtmatattvanuM ajJAna A badhA hirAtmAnA lakSaNo che. tattvavratA, AtmajJAna, mahAvratonuM dhAraNa, niraticAra tenuM pAlana, apramAda, AtmajAgRti, motano jaya (paramAtmAne teno kSaya hoya) A badhA aMtarAtmAnA lakSaNo che. dRSTinA vicAramAM moha kendrasthAne che. mohano udaya bahirAtmA 1-3 guNAsthAnaka, mohano aMtarAtmA 4 thI 1ra guNAsthAnaka, mohano kSaya, paramAtmA 13-14 guNasthAnaka+mukti. mitrAdi cAra dRSTimAM kramaza: bahirAtmabhAva ocho thato jAya che. saMpUrNa bahirAbhAtano nAza to pAMcamI dRSTimAM (4o guphAsthAnaka ja thAya. 4the mithyAtva jAya; pame avirati jAya, chaThTha saMpUrNapaNe avirati jAya, 7me pramAda jAya, rame kapAtha+mota jAya (aMtarA padazA), 13me ajhAna jAya, 14me yoga jApa (paramAtma dazA). sAdhanAno prAraMbha oghadraSTi vilIna thatAM 4thA guNAsthAnathI thAya eTale ke pAMcamI dRSTithI thAya. kAntASTi thatAM carmacakSu ughaDI hoya taraphanI gati tvarita thatI rahe. oSTi eTale doonuM prAzcarya, doSono anubaMdha eTale saMsAra. esAramAM aMdha ane Asakta thayelA ApaNI e doSa jovAnI draSTi naSTa thaI che. guNono anubaMdha eTale mokSa. jema jema eka pachI eka daSTi vikasita thatI jAya tema tema byuronA prArtha dvArA mokSa najadIka cAlyo Ave. che ... odha ane prathama dRSTimAM mokSanA mULIyAM viSaya-kaSAya para kezaoN che mATe tenA parano vairAgya prazna joie. tIvra moTha ane annAnanA kAraNe ja nigodanA jIvo tyAM paDelA che. tyAM hiMsAdimAMnuM dekhAtuM koI pApa nathI. mohanuM mULa mithyAtva che, teno jaya samyaktvathI thAya che. viSayakaSAya e saMsAranuM mULa che. tethI kahyuM che ke : kabAmukti kila mureiva. odhASTimAMthI yogadaSTimAM javA mATe uttarottara AtmaguNonI vRddhi mATe puruSArtha karI parAdaSTie pahoMcI mAlakSmIne varI lAvavAnI che. sujJa janono puruSArtha A dizAmAM thAya tevI abhilASA. saMyukta aMka "prabuddha jIvanano prastuta A eka ogasTa, 1 ane sapTembara, 21no eka yukta eka (Ta ane hare che tenI noMdha levA vAcakone vinaMtI. E taMtrI.
Page #83
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1 tA. 16-9-2001 ATaluM vicAraNIya tattva noMdhIe ke samyaktva ane jJAna jIvanI sAthe bhAMtaramAM sAthe Ave che nahIM. cAritra mohanIyanI sAta prakRtio jAya ke teno kSayopazama thAya tyAre ja AtmAnuM sAcuM svarUpa dekhAya; tathA temAM paNa paramakRpALunI kRpA hovI joie. mithyAtva guNasthAnaka sAcA arthamAM apunabaMdhaka (maMtrI daSTi)mAM ghaTe, gujAnuM sthAnaka te guNasthAnaka, aupathI miAtvaguNasthAnaka ekendriyane paNa che tema ApAne paNa hoya to zo pharaka paDyo ? graMthinI najIka lAvanAra cAra dRSTio te mitrA, tArA, balA, dIpA. sadarzananI pUrva bhUmikArUpe A cAra dRSTio che. prabuddha jIvana jema jema dRSTimAM vikAsa thato jAya tema tema samyagdarzananI najIka jatA javAya. jIvanane badalAvI de e ja sAcuM jJAna pravartaka zAna. mitrAdyaSTinuM prathama lakSaNa Ama che. 'jineSu kuzala cittam'. atyAra sudhI ke premano pravAha kaMcana ane kAminI pratye hato te have bhagavAna tarapha vahevA mAMDe che. prathama lakSA je upara batAvyuM te mana; 'namaskAra evaM ca-vacana: prazAda ca saMma kAmA, yogabIjamanamam' A mitrA daSTinA lAo che. yazovijayajI mahArAjAe gujarAtImAM ATha dRSTi viSayaka sajjhAya racI che. mohanI jeTalI prabaLatA vadhu teTalI bIjI badhI ja azubha prakRtio joradAra. ochI hoya te vadhu azubha bane, vadhu ghaTTa bane. arihaMtAdinI AzAtanAthI mohanIya karma baMdhAya. mohanIyanuM pApa hiMsAthI paNa vadhu che. AjJAbhaMganuM pApa sauthI moTuM. mohanuM krAma AzAbhaMga karAvavAnuM che. mithyAtva vinA AjJAbhaMga thaI na zake. sRSTi badalAtI nathI. daSTi badalAya che. dRSTi pUrNa bane, samyag bane tyAre jagata samyag dekhAya. dRSTi eTale zraddhAyukta jJAna, paDelI daSTithI saMsAranA viSayo viSThA jevA lAge. A prathama dRSTino guNa che. rasaprada vyutpattio n DaoN. maheravAna bhamagarA 'prabuddha jIvana'mAM pragaTa thayelo 'vardhamAna mahAvIra sevA kendra'nA preraNAdAyI sthApaka sva. pU. zrI kaheyAlAlajI mahArAja viSeno taMtrIlekha mananIya rahyo che. emanA keTaluM lAMbuM bhale na javAya, vizALa ane saraLa jIvAya to jIvyuM sArthaka ! bhASA-vijJAnanI dRSTie, zabdonI vyutpattimAM emanI mAlika-jene tame Popular Etymology kahI che, te viSe-rasaprada vAto jANAvA maLI. e kavijIva hatA eTale ja 'sudhA'nI su = sArI, ane dhA pArA, ke gurunI gu - guNo ane OM - rica dharAvanAra, evI kAlpanika vyutpattio emane sUkI hatI. mAre pA, saddanasIbe, evI vyutpattio avAranavAra dimAganAM phalakamAM camakAro karI jAya che. ta. guru te, je Aparado 'gu' = guMDha, ane 'OM' x cahero ke moharo batAve / jainamAM kavAna thAne sya-vAkya gurU enA ziSyane Ape, temAM 'tAro asalI cahero zodhI lAva', evuM paNa eka jANItuM kavAna (yAne AdhyAtmika khA) apAya che. badhA caherA, mahAra, nakAba paDI jAya. pachI je ke te ApaNI asaliyata 1 . dA. 11 prathama dRSTino jJAnaprakAza tAkhalAnA agni jevo che je saLagIne tarata ja zAMta thaI jAya, olavAI jAya. ahIM je Atmika AnaMdanI jhalaka kyAreka Ave te vadhu paDatI nathI, vIjaLI vege cAlI jAya paNa pharI te meLavavA adamya lAlasA mUkatI jAya che. mokSa taraphanuM prayANa vAstavika Dhabe ahIMthI zarU thAya che. bIjI daSTimAM bodha gomayanA agninA kaza jevo hoya che. chANAnA kAnI jema garamImAM vadhato jAya che, thoDo vakhata Take tevo bodha atre hoya che. trIjI balAdaSTimAM graMthIbhedanI najIka jIva AvI gayI hoya che. ahIM baudha kASTha agninA karA jevo che je kAro karatAM vizeSa hoya che. mithyAjJAna hovA chatAM paNa jIva samyag bodhanI najIka AvI jAya che. cothI dIA dRSTimAM bodha dIpa prabhA jevo hoya che. prathama traNamAM tRNa, gomaya, kASThAgni karatAM vizeSa bodha thAya che. unnati eTalI vizeSa thAya che ke prathama sthAnakanI utkRSTa sthiti prApta thAya che. pAMcamI sthirA daSTimAM tattvabodha ratnaprabhA tulya dIrdhakALa Take tevI hoya che. ratnamAM jema eba hoya che tema ekAMta zuddhi hotI nathI. sAdhano sAkAra thavAthI tattvajJAna ke sarvajJAdimAM zaMkAdi thatI nathI. noMdha samyak ane sUkSma hoya che. chaThThI kAntAdRSTimAM yoganI siddhi maLI hovA chatAM jIva temAM Asakta thato nathI. A dRSTimAM bodha tArAnI prabhA jevo eka sarakho hovAthI bodhano prakAza sthira hoya che. tRNaM, gomAMnI jema jhabaka jhabaka thato nathI. eka sarakho sthira prakAza cAlu rahe che. sAtamI pramAdraSTimAM bodha sUryanI prabhA jevo eka sarakho lAMbA samaya sudhI sthira paNa ekasarakhI rahe che. bodha mahAvAnuM kAraNa thAya che. AThamI parAESTimAM caMdranI caMdrikA jevo sUkSma satata cAlu rahe che. sUryanI krAMti jema khane te ja nAkhato nathI. T micchAmi dukkaDam ! jaTharadeva !' nAmanA mArA lekhamAM 'bhUkha' zabda viSe kalpanA karI hatI ke 'bhU' dhAne vRttimAMthI maLe te ja khAvuM; ane 'kha' yAne AkAza athavA avakAzano khyAla rAkhI, uzodarI vratta jaLavAya te rIte mitAhAra levo. zabdakoSa AvuM na kahe tethI zuM ? va emAMthI ja svairavihAra ane svacchaMdamAM rAcatAM, 'sukhanI vyutpatti karelI: 'su' = sAruM, ane 'kha' = AkAza. je aMdara tathA bahAranuM potAnuM avakAza sAcave te sukhI; ane je e avakAzane duSita kare te du:khI! te ja pramANe (ahIM 'teja' para Fun no thaI ja gayuM !) 'prakAza' zabdanA mULamAM 'prakaTa thayelI Aza' evo artha kalpI zakAya. vaLI 'sastA' to tenI ja sAcI gAvAnI. je sAthe Ave ! za' . 'Apa' ! A badhA ApI kAlpanika upajano phAla bhale garIIdhe, vAstavamAM paNa karo. zabdo atyaMta arthapUrNa havA chatAM, ene Apaze rojiMdA vaparAzamAM nIcI kakSAe utArI dIdhA che, te paNa vicAravA jevuM che. thoDAM daSTAMta tapAsIe. 'udyoga', 'uMghama', 'vyApAra'nI vyutpatti ? 'udyoga' zabda Avyo che yogamAMthI ! ApaNo udaya, yAne vikAsa thAya evo yoga te ja sAcI udyoga, kAma-dhaMdhavALA vepArIe to e khAsa ja sAdhavo rahyo; paraMtu anyo mATe paNa udyoga jarUrI kharo ja ! vidyArthI mATe pA, ane dhaMdhA-rojagAra viThThaSA yuddha mATe pA, udyogI
Page #84
--------------------------------------------------------------------------
________________ ! tA. 16-9-2001 I hovuM Avazyaka che. dhaMdhAnI dhAMdhala-dhamAlamAM paNa, ane e sivAya mokSa-sadhAtA rahe to ja ApaNo sAcA arthamAM baLavAna ke samartha banIe paNa, udyoga jIvananuM eka Avazyaka aMga che; yogadAna" vinAnuM e paNa noMdhanIya che. ApaNuM sAmartha 'sAma' yAne mIThI vAtomAM che, te jIvana na AvyuM bhaluM ! paNa na bhUlAya ! samatA khoravAya nahi, ke khovAya nahi, tevuM vartana ughama' zabdamAM paNa yoganI maheka Ave che. "udzyama', yAne ApaNane samarthanuM birUda arpe. ApaNo udaya thAya evo yame ! aSTAMga yoganA pAMce yama pALIe to prAkRtika cikitsAnI prekaTIsamAM ghaNI veLA khAnapAna aMge dardIo ja sAcA arthamAM ApaNo udyamI ! vepAramAM gerarIti apanAvI, dhaMdhAdArI sAthe vAtacIta karatAM majAkIyA vicAro svAbhAvika ja Ave. ghaNA uthala-pAthala karatA rahIe, paisA raLatA rahIe, e vyastatA kAMI gharonI khAnAkharAbI, e gharonAM khAnapAna-kharAbIne kAraNe thatI hoya udyama na kahevAya. yoganA pAMce yamanuM yathAzakti pAlana karAya, to ja che ema lAge ! nisargopacAromAM-enA upacAromAM yogya cAro bahu dhaMdhA-rojagArane udyama dvArA karAyelA udyoganI upamA ApI zakAya. mahattvano manAya che. yogya cAro e ja ApaNo prathama cAro hovo eka yama che "satya'. Ajano vepArI asatya vinA to dhaMdho ja na karI joie !" evuM koI kahe to samajAya nahi; sivAya ke koI samajAve - zake, evo mAhola sarakAra ane samAje banAvI dIdho che. bIjo ke "dhogya cAro" eTale "yogya khorAka" yA "sAttvika khAnapAna ane ahiMsAno yama; trIjo 'akAma'no yama; ane cotho "acorI'no yama ! prathama cAro' eTale prathama upAya !' hipokreTIsanI vAta yAda AveH A badhAnA artha vepArI bhASAmAM lAgu pADavAnA rahe. mAtra mAMsa "konIka takalIphono pramukha upacAra lAMbA gALAno AhAra-sudhAra !! vecavAvALo kasAI ja nahi, sigareTa ke guTakA vecavAvALo paNa hiMsaka AyurvedanA RSionAM "laMdhanam parama oSadham' pachInAM sUtro yAda padArthanuM vecANa kare che evuM enA khyAlamAM AvavuM joie. corI viSe Ave, je kahe che ke dardI padhya na pALe to ene auSadha kema kAragata vicAratAM, AI.esa.joharanI philma "hama saba cora henuM zIrSaka thAya ? ane pathyapALe to ene osaDiyAMnI jarUra zI rahe ?' sAce yathArtha lAge. nokariyAta varga kAmanI corI karatI hoya ! zeTha-sAhebo, ja, ApaNA Arogyano AdhAra ApaNe zuM ArogIe chIe, tenA udyoga-pati kahevAtA-jo ke koIne paNa yoga-pati' to ApaNe kahetA para che. (joyuM ! pAchuM Pun banI gayuM !) eka veLA eka vaidyarAjane nathI, to "udyoga-pati' paNa kema kahevAya, e prazna karI zakAya ! maLyA, je "sva-curaNa nAmanI phAkI vecatA. ame emane bhUlamAM pUchyuM vepArIo, okaTroya, selsa TekSa, kasTamsa DayUTI, Inkama-TekSa vageremAM : "A cUraNanA paracuraNamAM keTalA cUkavavAnA ?' e nArAja thayA te corI AcaratA hoya che. * . kAje amAre mAphI mAMgavI paDelI. " pAMcamo yama "aparigraha' pALanAra to bhAgye ja jovA maLe. Aje kerInI Rtu besI gaI che. divAne Ama ke to hama bhI hai, dosta! to darekane karoDapati thavAthI ochuM kAMI khapatuM nathI. lakSmInuM sulakSaNe (?) zakti cIkI ke AMbalA pracAraka DaoN. dhanajIbhAI ko hama kahate haiM. ATaluM UMcuM hoya, tyAM yama, niyama ke saMyama tarapha durlakSa sevAya emAM 'Arma lA ! bhAI ! Ama lA !' aura vaha mitra hameM AMvalA ke navAI nathI. . . murabbe kI navAjhIza karate rahate haiM! hamAre nasIba hI phUTe hai! "vepAra' zabda paNa UMcI kakSAnA vyApAra' zabdamAMthI banyo che. zikAyata kare to bhI kIsa ko? ' ' vepArI phakta dukAnadAra nathI; mAla ApI paisA gallAmAM nAkhanAra eka mahilA marIjhane apanI nAkAmayAba mahobbata kI kahAnI sAmAnya mAnavI mAtra nathI, evo bhAva vyApAra zabdamAM abhipreta che. sUnAte huve kahA thA "rAjha to AzIkAnA he!' hama kucha UMcA sunate jenA jIvanamAM sAttvika vyApa, phelAva, vistAra ke vikAsa che, te sAco haiM, so galata sUnA ke "rAjha to A, zIkhAnA hai !" vaha hama se khaphA vyApArI. mAtra vepalo karavAthI vyApArI banAtuM nathI. ho gaI ! kasura na usakA thA, na hamArA ! InsAna haiM, so galataphahemI nA ApaNI bhASAonA sAmAnya zabdo paNa keTalA garbhita, artha- kabhI ho jAtI che. eka Alkoholika marIjha ko hama gusse se samajhA sabhara hoya che te ahIM samajAya che. vyAja' zabda paNa "vi+Ajana", rahe the ke zarAba to vaha Aba hai jo sara para caDha jAtA hai, aura Apa jevA be saMskRta zabdomAMthI banyo che, ane eno mULa artha 'navuM ko pAgala pAgala banA detA he, phIra bhI kyAM pote ho? rAta usakI janmAvavuM" evo thato! gAya vyAyI eTale vAcharaDAne janma Apyo evuM behozI meM gaI thI, para hamAre saphAkhAne para to vaha bilakula hoza meM ApaNe bolatA hoie chIe, te ja "bAvAnI vAta' 'bAja' zabdamAM thA!" usane "jyomeTrI' vAlA javAba dedIyA: E.& D.E.!! samAI che. peso paisAne svayaMmAMthI janma Ape, te vyAja ! paNa e ame paNa pAThakane bhUlacUka levI devI' kahIne vidAya laie chIe. Arthika pedAzaM phakta arthopArjane, yAne phakta dhana-dolata kamAvA sudhI ja maryAdita rAkhavAno khyAla tyAre na hato ! paraMtu potAnA sarvAgI vikAsa sAdhavA tarapha aMgulinirdezana hatuM! Aje to yoganI vAta netrayajJa. ja visarAI gaI che; udyoga phakta saMpatti pAchaLanI AMdhaLI doDa, ke | sva. jyotsanAbahena bhUpendra javerInA smaraNArthe saMghanA upakrame dhamapachADA, ke udhAmA svarUpe ja jovA maLe che. "bIjhanesamena' tarIke ane cikhodarAnI AMkhanI haoNspiTalanA sahayogathI netrayajJanuM game teTalA bIjhI' yAne vyasta rahetAM hoIe, ane InDasTrIAlisTa' Ayojana ravivAra, tA. 5mI ogasTa, 2001nA roja ThAsarA tarIke game eTalA "inDasTrIasa'; yAne mahenatu dekhAtA hoie, mukAme karavAmAM AvyuM hatuM, je prasaMge saMghanA hoddedAro ane samitinA udyogapati hovAnI vAta ja jUdI che, kAraNa e AdhyAtmika kakSAnI keTalAka sabhyo upasthita rahyA hatA. . vAta che. . maMtrIo vaLI jIvananA cAre AzramomAM, cAre puruSArtho-dharma-artha, kAma ane
Page #85
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA: 16-9-2001 prabuddha jIvana hiMda svarAja'-sAMprata saMdarbhamAM {{{soN. rAjita paTela (anAmI) 5 che . Ama to mane pu, bApunuM badhuM ja sAhitya vAMcavuM game che, paNa emano traNa pustako mATe mane vizeSa AkarSaNa che. (1) dAi AphrikA satyAgrahano itihAsa, (2) satyanA prayogo athavA AtmakathA, ane (3) hiMda svarAja. AjathI lagabhaga 92 sAla pUrve lakhAyela (i.sa.1908) ane tA. 22-11-1909 eTale ke 91 sAla pUrve pragaTa thayela 'hiMda svarAja' pustakanuM sAMprata saMdarbhamAM zuM mUlya che te aMge kaiMka lakhavA mAguM chuM. ke zivA AphrikAmAMthI hiMda AvIne pU. bApue hiMda svarAja mATe je je nAnI moTI satyAgrahanI caLavaLo calAvI tenAM bIja'dakSiNa AphrikAno satyAgrahano itihAsa'mAM paDelAM cheH ane AtmakathAmAM satyanA karelA prayogonuM yathArtha darzana che, jyAre 'hiMda svarAjamAM Adhunika sudhArAnI sakhata jhATakaNI' kADhI che ane 'uddeza mAtra dezanI sevA karavAno ne satya zodhavAno ne te pramI vartavAno che.' 1909mAM lakhAyelI prastAvanA pU. bApu A pustaka saMbaMdhe lakhe che : 'jyAre mArAthI nathI hevAyuM tyAre ja meM lakhyuM che.' lagabhaga 145 pRSThonuM A pustake vIsa prakaraNomAM vibhAjita thayuM che ane 'vAcakra' ane 'avipati' vaccenI praznottarI rUpe enI chaNAvaTa ne lakhAvaTa che. pU. bApunA eka mitre A pustaka aMge abhiprAya ApatAM lakheluM: 'A mUrakha mAdAsanI kRti che." 'hiMda svarAja'mAM eka prakAra vIlInA dhaMdhA viruddhanuM che-pote berIsTa hovA chatAM teo lakhe che: teono dhaMdho teone anaMta zikhavanAro che...vI hiMdustAnane gulAmI apAvI che...vakIlano svArtha kajiyo vadhAravAmAM rahelo che. mArI jANAnI vAta che ke vakIlo pote jyAre kajiyA thAya tyAre rAjI thAya che...aMgrejoe adAlatonI mAraphate ApaNI upara dAba besADyo che. te adAlato, Apo vIza na paDI to cAlI ja na zake. 4, vakIla, sipAI ame ja hota na na to aMgrejo mAtra aMgrejo upara ja rAja karata...aMgrejI sattAnI eka ja mukhya cAvI teonI adAlata che ne adAlatanI cAvI vakIlo che. jo vakIlo vakIyAna choDI de ne te dhaMdho vaizyAnA jevI nIya gaNAya to aMgrejI nA eka divasamAM paDI mAMdI vagere vagere. vyavasAya-viSayaka Arthika vyavahAramAM eka gujarAtI kahevatamAM vaidha vakIla ane mane eka sAthe gALyo che. 'hiMdavarAjanA dAtaro viSenA eka prakAmAM chuM. gAMdhIjI lakhe che. ispitAlo e pApanI jaDa che. enAthI mALAso zarIranuM jatana ochuM kare che ane anIti vadhAre kare che...dAkatarI ApavAne dharmaSTa kare che. teonI ghaNIkharI davAmAM carabI athavA dArU hoya che. A bannemAMthI ekapaNa vastu hindu musalamAnane khape tevI nathI. pazcimanA sudhArako pote mArA karatAM vadhAre sakhata zabdomAM lakhI gayA che. teoe vakIla-dAktarone bahu vakhoDyA che. temAMnA eka lekhake eka jherI jhADa banAvyuM che. tenI DALa vakIla dAktara vagere nakAmA dhaMdhAdArIonI karI che ane te jhADanA thaDanI upara nItipakSmarUpI kUhADI haMgAmI che. anItine te badhA dhaMdhAnuM khuba rUpa ApyuM che. vaula-dAktarI pachI hiMdustAnanI avadazA karavAmAM Aveoe bhajavelA bhAganI vAta karatAM kahe che : "hiMdustAnane AvI, vakIloe 13 dAktaroe kaMgAla banAvyuM che. te dazA evI che ke jo Apo veLAsara nahi jAgIe to comerathI gherAI jaizuM. tamane UgI Avaze ke relave na hoya to aMgrejono kAbU hiMdustAna upara che teTalo to na ja rahe.relavethI marakI phelAI che. relavethI 6 dukALa vadhyA che...relavethI duSTatA vadhe che...kharAba mANaso potAno kharAbo jhapATAthI phelAvI zake che. hiMdustAnamAM je pavitra sthAna hatAM te apavitra thayAM che. tamane aMgreje zIkhavyuM che ke tame eka prajA na hatA (relavee phAyado karyo che)., A vAta taddana pAyA vagaranI che. jyAre aMgrejo hiMdustAnamAMna hatA tyAre ApaNe eka-prajA hatA...ApaNA vicAro eka hatA, ApI raheNI-karaNI eka hatI. tyAre to teoe eka-rAjya sthApyuM. bheda to pachI temaNe ja pAmyA. je dIrdhadagI puruSoe setubaMdha, rAmezvara, jALAtha ane haradvAranI jAtrA karAvI teono zo vicAra hato ema tamo mAno cho?...teoe vicAryuM ke hindustAna kUdarate eka-mulaka banAvyo che, tene eka-prajAno hovo joie.' vagere vagere. ---'hiMdustAnanI dazA' (prakaraNa-10)mAM hiMdu-musalamAnano prazna carcamAM teo kahe che: 'duniyAnA koIpalA bhAgamAM eka-prajAno artha eka-dharma ema thayo nathI, hiMdustAnamAM hato nahi...ApaNe gulAma banI gayA chIe tethI ja ApaNA kajiyA trIje ThekANe laI jaIe chIe...ApaNane hiMdu-musalamAna kAcA haiyAnA hoizuM to temAM aMgrejano vAMka kADhavAno nahi rahe. kAcI thI eka kAMkarethI nahi to bIjethI phUTI, tene bacAvavAno rasto ghaDAne kAMkarAthI dUra rAkhavo e nathI pachA tene pA karavo ke jethI kAMkarAno bhaya ja na rahe...banne koma vacce avizvAsa che, tethI musalamAna lorDa morlenI pAsethI amuka haka mArga che. je mAAsa bIjAnI upara vizvAsa besADI zakyo che teNe Aja lagI kazuM khoTuM nathI...huM ema kahevA nathI mAgato ke hindu-musalamAna koI dahADo vaDI ja nahi. be bhAI bhegA rahe tyAre takarAra thAya che...paNa Avo tevI takarAra padmA moTI vakIlAta DahoLIne aMgrejonI AdatamAM nati laI jaIe sacAkAma maMtrono virodha kAM teo kahe che naitika hInatA yaMtramAM nahi, paNa teno durupayoga karanAra mANasamAM rahelI che. mAro vAMdhI yaMtro sAme nahi, parA yaMtronI iMkA sAme che. Aje to jene zramano bacAva karanArAM haitrI kahevAmAM Ave che tenI lokone dhaMvALA lAgI che. samaya ane zramano bacAva huM paNa icchuM chuM. paraMtu te amuka varganI nahi, AkhI manuSya jAtino thavo joie. Aje to thoDA huM te mANasone karoDonI kropa upara caDI besavAmAM yaMtro madadagAra thaI rahyA che. maMtronA upayoganI pAchaLa preraka kAranA zramanA bacAvanuM nathI, paNa dhananA lobhanuM che. atyAranI A cAlu 'artha-vyavasthA' sAme mArI tamAma zakti kharcIne huM yuddha calAvI rahyo chuM....ApaNe je kAMI karIe temAM pradhAna vicAra mAnavahitano hovo ie... eTalA mATe huM yaMtrono viveka karuM. mAre to e joie che ke majUronI sthitimAM sudhAro thAya, dhana pAchaLa AjanI gAMDI daiTa aTakavI joie...lobhane sthAne premane sthApo, eTale e rUDI vAno thaze. ma kudhArAnAM phala-svarUpa zahero saMbaMdhe pU. bApu lakhe che : 'teoe ApaNA dIrghadaSTivaMtA pUrvajoe vicAryuM ke moTAM zaherI sthApavAM te
Page #86
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabuddha jIvana tA. 16-9-2001 paMca ane lavAdamAM emane zraddhA hatI je AjanI lokaadAlatI kAmagIrI to e ke arthanItine sAcI dizAmAM dore ne gati de. mAnavInI bajAvI rahI che. AjanA saMdarbhamAM, jevI che tevI paNa ApaNI jarUriyAto (Necessities), sukha-sagavaDo (Comforts) ane ezaArAma * jyuDisiyarI' kaeNka, aMze svataMtra ne niSpakSapAtapaNo vartI rahI che evuM (Luxuries)...A trividha vikalpomAMthI gAMdhIjIne pAchalI be to lAge che. Aje deza samakSanA paDakAro paNa jevA tevA nathI. aneka karatAM prathamamAM vadhu ne sAco rasa hato. kaubhAMDonI bharamAre bhalabhalAne bhramita karyA che. sthira, vivekapUrNa, pAkistAna ne bAMgalAdeza thayAM chatAMye hiMdustAnamAM hiMdu-muslimanA nirbhIka nyAyataMtranI kyAreya jarUra nahotI teTalI Ave che. sAmAjika prazno patI gayA che ema mAnI zakAya nahIM. aspRzyatAnivAraNa ane nyAya ane taMdurasta lokazAhInI rakhevALI karavAnI javAbadArI Aje hindu-muslima aikya kAje gAMdhIjI jiMdagIbhara jhajhUmyA. teo mAnatA : , ene zire che. ' ' ' ' , '' , ' . ' ' ' hatA ke ghaNAkharA hiMdu-muslimanA bApadAdA eka hatA. A dezane [, : hiMdanI avadazA karavAmAM relavee moTo bhAga bhajavyo che ema mulaka banAvIne je koI vasyA te ekadezI, ekamulakI-mulakIbhAI ' gAMdhIjI mAne che. enAthI cepI rogone maTakI phelAI che, dukALa vaMdhyA gaNAya. ApaNe gulAma banI gayA chIe tethI ja ApaNA kajiyA trIje - che, duSTatA phelAI che, pavitra sthAno apavitra thayAM che; dhUtArA vadhyA ThekANe lai jaie chIe. ' ' ' che vagere vagere.' ' ' . ' ' ' ke ' , ': ' A aitihAsika pustaka lakhyA bAda gAMdhIjI cAra dAyakA jIvyA ne '. je loko ema mAne che ke relavenA AgamanathI hiMdustAnamAM eka- "hiMda svarAja'mAM darzAvelA vicArone vyaktigata jIvanamAM utAravAne prajAno jusso vadhyo che te lokoe samajavuM joie ke jyAre aMgrejo samagra prajAne tadanusAra taiyAra karavA ataMdra jAgrati dAkhavI aharnizakarmamAM hiMdustAnamAM na hatA tyAre ApaNo eka-prajA hatA. be aMgreja eka racyApacyA rahyA. bhagavAna buddha ne bhagavAna mahAvIranA jeTaluM ja nathI teTalA eka ApaNo hindI hatA.' '' '' '' 1 ' lagabhaga AyuSya bhogavI, e mahAna vibhUtionI jema samagra dezamAM 4e vAta sAcI che ke ApaNane eka-prajA banAvavA mATe nahIM paNa vicArano pracAra karyo. buddhanI karuNA, mahAvIranI ahiMsA ane - hiMdustAnano vahIvaTa sugamatAthI calAvavA mATe aMgrejoe relaveno izukhristano prema-e gAMdhInAM divya astro hatAM. teo lakhe che, "A kamaratoDa boja hiMdIone mAthe nAkhyo. paNa Aje to ApaNAM svataMtra pustakamAM AlekhelA kAryakramanA eka ja aMzano atyAre amala thaI rahyo thayA chIe eTale jo prajAhita ne dezakalyANanI zubha bhAvanAthI eno che ne te ahiMsAno jo eno bhAvanApUrvaka amala thato hoya to vahIvaTa prAmANikapaNone pUrNa kSamatAthI cAle to eka prajAnI bhAvanAtmaka hiMdustAna eka ja divasamAM ja svarAja meLavIne besI jAya.' tA. 2-2* ekatA keLavavAmAM te samartha sAdhana banI rahe !' '. * ?' ' , ' , 1938nI aMgrejI AvRttinI prastAvanAmAM zrI mahAdevabhAI desAI . . "saMco e Adhunika sudhArAnI mukhya nizAnI che ne te mahApApa lakhe che. paNa emAM AlekhelA svarAjane mATe hiMdustAna taiyAra hoya ke che ema huM to cokhkhuM joI zakuM chuM." saMcAkAma-milo vagere na hoya, paNa hiMdIo A bIjarUpa graMthano abhyAsa kare e uttama che. ' nItino nAza kare che. anItithI thayelA paisAdAra hiMdustAna kumArI rethabone 'hiMda svarAja'ne "pracaMDa prabhAvavALuM pustaka' gayuM che. karatAM garIba nItivAna hiMdustAna gAMdhIjIne vadhu pasaMda che. pU. bApue to 1921nA jAnyuArInA 'yaMga inDiyAmAM lakhyuM che. paiso ane viSaya mANasane rAMka banAve che. yaMtro-sAMcA nahotA "mArA abhiprAya pramANe A copaDI evI che je bALakanA hAthamAM paNa tyAre hiMda bhUkhe marato nahoto. gAMdhIjI ghera ghera jUnA, proDha, mUkI zakAya. te dveSadharmanI jagAe premadharma zIkhave che. hiMsAne sthAne pavitra reTiyA sthApavAnI himAyata kare che. vizeSamAM kahe che: Apabhogane mUke che, pazubaLanI sAme Takkara jhIlavA AtmabaLane khaDuM "saMco e to rAphaDo che, temAM eka sarpa na hoya paNa seMkaDo, kare che. enI aneka AvRttio thaI che, ane jemane e vAMcavAnI ekanI pAchaLa bIjA, ema lAgeluM ja che...saMcAno guNa to darakAra hoya temane huM khasUsa vAMcavAnI bhalAmaNa karuM chuM.' - mane eke yAda nathI Avato. avaguNAthI to copaDI cItarI zakuM chuM.' e vAta sAcI che ke naitikahInatA yaMtramAM nahi paNa J, " . saMghanAM prakAzano teno durapayoga karanAra mANasamAM rahelI che. yaMtrono viniyogamAM | saMgha taraphathI nIcenAM pustako prakAzita karavAmAM AvyAM che ? | viveka ne mAnavatA bhaLe to, saMbhava che ke vyaktigata daSTie : ' !' '' kiMmata rUA. ' 'uccamAM ucca koTie pahoMcela gAMdhIjIno yaMtro mATeno Akroza |(1) pAsaporTanI pAMkhe ramaNalAla cI. zAha 150-00 ' ne puNyaprakopa kaika haLavo thatAM sahya bane ! "hiMda svarAja' [(2) pAsaporTanI pAMkhe ramaNalAla cI. zAha 150-00 lakhAyA pachI tereka sAla bAda 1921mAM 'hiMda svarAja'nA hiMdI [. -uttarAlekhana '' * * anuvAdanI prastAvanAmAM teo lakhe che : "milonA saMbaMdhamAM |(3) gurjara phAgusAhitya ramaNalAla cI. zAha 100-00 mArA vicAromAM ATaluM parivartana thayeluM che ke hiMdustAnanI ](4) ApaNA tIrthaMkaro tArAbahene 2. zAha - 100-00 cAluM hAlatamAM mAncesTaranA kApaDa karatAM hindanI milone uttejana (5) jhUrato ullAsa zaila pAlanapurI ' 80-00 ApIne paNa ApaNuM kApaDa ApaNA ja dezamAM pedA karI levuM ! * ; ' ' (zaileza koThArI) : joie.' Ama chatAM temanI dRDha mAnyatA kharI ja ke 'Right |(6) jaina dharmanAM svAdhyAya DaoN. bipinacaMdra hI. 100-00 Economics and Life's Social Values are indivisible'. 2u21-IN -sumana : kApaDiyAno lekha saMgraha mAlika : zrI muMbaI jena yuvaka saMgha 0 mudraka prakAzaka : nirubahena subodhabhAI zAha prakAzana sthaLa : 385, saradAra vI. pI. roDa, muMbaI-400 004. phona : 3820296, mudrazAsthAna : phakharI prinTiMga varksa, 31A, bhAyakhalA sarvisa InDasTrIyala esTeTa, dAdAjI koMDadeva krosa roMDa, bhAyakhalA muMbaI-400 027.
Page #87
--------------------------------------------------------------------------
________________ Regd. With Registrar of Newspapers for India No. R. N. 1. 6067757 Licence to post without prepayment No. 271 0 varSa : (50) + 12 - aMka : 11 0 navembara, 2001 * Regd. No. TECH/ 47-890 MBIT 2001 0 0 0 zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanuM mAsika mukhapatra * * * * praH WO6I 00 prabuddha jIvana pAkSika 1939thI 1989 : 50 varSa000 vArSika lavAjama rU.100/ ke taMtrI : ramaNalAla cI. zAha - baDe bAbA jaina tIrthomAM baDe bAbA'nA nAmathI pracalita koI tIrtha hoya to te paDI gayA che ane kAdavavALA thaI gayA che eTale javA AvavAmAM madhyapradezamAM AveluM kuMDalapura-kuMDalagiri tIrtha che. A digaMbara tIrtha tamane samaya vadhu lAgaze ane thAka paNa vadhu lAgaze. eTale mArA buMdelakhaMDanA "tIrtharAja' tarIke sthAna dharAve che. tIrthasthaLamAM nIce taLeTImAM abhiprAya pramANe tamArA mATe kaMDalapura javAnuM yogya nathI. javuM hoya gAma te kuMDalapura kahevAya che ane pAse Avelo pahADa te kaMDalagiri to pAse doharIbaMdha tIrthanAM darzana karI Avo.' tarIke oLakhAya che. (bihAramAM bhagavAna mahAvIra svAmInI janmabhUmi rasto kharAba hovAthI na chUTake ame badhAMe A darakhAsta svIkArI kuMDalapurathI A tIrtha bhinna che. nAmasAmyane kAraNe gerasamaja na thavI lIdhI. paraMtu bIje divase mane vicAra Avyo ke muMbaIthI saMkalpa karIne joie.). , nIkaLyA chIe, vaLI ATale dUra jabalapura sudhI AvavAnuM have pAchuM jaina tIrthomAM A eka tIrthanI evI lAkSaNikatA che ke DuMgara uparanA jaladI thAya ke nahi. eTale jo zakya hoya to kaMDalagirinI yAtrA karI : mukhya maMdiramAM vizALakAya pratimA te RSabhadeva bhagavAnanI che ane AvIe. AvI bAbatamAM haMmezAM sAtha ApavAvALA mArA mitra ramezabhAIne loko saikAothI Aja divasa sudhI A pratimAne bhagavAna mahAvIra meM pUchyuM to emaNe e mATe saharSa tatparatA batAvI. jagadIzabhAI svAmI tarIke pUjatA ane bhajatA AvyA che. vastutaH loko to emane ane bipinabhAIne Avo kharabacaDo pravAsa zarIranI pratikULatAne lIdhe baDe bAbA' tarIke ja pUje che, pachI bhale e RSabhadeva bhagavAna hoya mAphaka Ave tema nahoto. ame narezadAdA AgaLa prastAva mUkyo ke ke mahAvIra svAmI hoya, prathama tIrthaMkara hoya ke carama tIrthaMkara hoya. kuMDalapura rAta na rokAie ane dhAro ke savAre jaIne sAMje pAchA AvI lokonI baDe bAbA mATenI zraddhA ananya che. ' ' javuM hoya to zakyatA kevI che ? 'emaNe kahyuM ke "jarUra jaIAvI jaino ane ajeno-sarva komanA loko A tIrthanI yAtrAe Ave che, zakAya." ane kahyuM ke "saDakamAM khADA ghaNA che. thAka lAgaze, paNa bhaktibhAvapUrvaka-pUjA kare che ane mAnatA paNa mAne che. baDe bAbAno tamane AMcakA ochA lAge evI sArI gADInI vyavasthA karI ApIza. 1 camatkAra ghaNo moTo che. vastutaH sAmAnya lokoe ja bhagavAnanuM nAma paNa tamAre savAre vaheluM nIkaLI javuM joie. jabalapurathI damoha thaIne baDe bAbA' pADI dIdhuM che. chellA traNa saikAthI A ja nAma pracalita javAya che. Azare 150 kilomITara che. paNa rasto kharAba hovAthI che. RSabhadeva bhagavAna hoya ke mahAvIra svAmI, tIrthaMkara svarUpa to sADA cAra-pAMca kalAka pahoMcatAM lAge che. pAchA pharatAM rastAmAM aMdhAruM ekasarakhuM ja che. eTale ja lokamAnyatAmAM pheraphAra karavAnA koI thaI jAya to vaLI vadhu samaya lAge." * prayAsanI AvazyakatA jaNAI nathI. ramezabhAI ane mAro kaMDalapura javAno makakama nirdhAra joIne baDe bAbAnAM darzana karavAnI bhAvanA to mArA manamAM ghaNA vakhatathI narezadAdAe amArA mATe sarasa gADInI vyavasthA karI ApI. ' hatI. jabalapura ane damoha javAnuM to traNeka vakhata thayuM, paNa kaMDalapura * bIje divase savAre sADA sAta vAge ame baMne kaMDalapura javA mATe, javAyuM nahotuM. eTale ja mArA mitro zrI jagadIzabhAI khokhArI, zrI nIkaLyA. gADI navI, moTI ane sArI hatI. DrAivara paNa hoMziyAra ramezabhAI zAha ane zrI bipinabhAI goDA sAthe jyAre bIjI okTobara- ane A rastAno anubhavI hato. varasAda paDato hato, paNA zaramAto 2001nA roja jabalapura AcArya zrI vidyAsAgarajInAM darzana-vaMdana zaramAto. mATe javAnuM nizcita thayuM tyAre ja ame saMkalpa karyo hato ke eka-be jabalapura zaheranA rastA ja eTalA badhA khADAvALA hatA ke zaheranI divasa tyAM vadhu rokAine vacce eka divasa kuMDalagiri jaIne baDe bahAra nIkaLI damohanI saDaka pakaDatAM aDadho kalAka thaI gayo. damohano bAbAnAM darzana karI AvavAM. paraMtu ame jabalapura pahoMcyA tyAre paristhiti rasto to ethI paNa vadhu kharAba hato. pacIsa kilomITaranuM aMtara judI hatI. tyAre tyAM bhAre varasAda paDI gayo hato ane haju paNa cAlu kApatAM to eka kalAka jeTalo samaya thaI gayo. jo TheTha sudhI Avo ja ' hato. amArA yajamAna, jabalapuranA digaMbara samAjanA eka AgevAna rasto hoya to kaMDalapura kyAre pahoMcAze ? kyAre pAchA AvIzuM ? kAryakartA zrI narezadAdAe kahyuM ke "kaMDalapura javA ane tyAM rAta rokAvA darzana mATe pUrato samaya raheze ke nahi ? vagere tarka amArA manamAM mATe tamArI badhI vyavasthA thaI gaI che. paraMtu varasAda ghaNo paDyo che. UThyA. eka miniTa mATe bhagavAnanA mukhanuM darzana karavA jo maLaze to madhyapradezanA rastA Ama paNa kharAba che. temAM varasAdathI vadhu khADA paNa uThAvelo A zrama sArthaka che evo amAro daDha saMkalpa na hota to
Page #88
--------------------------------------------------------------------------
________________ . prabuddha jIvana 2 (beMka 10-11) saDakanI vAstavikatAe amane jabalapura pAchA mokalI dIyA hota. jabalapurathI Azare pacAseka kilomITara sigAmapura gAma sudhIno pratimAjInA baMne kAna lAMbA ane khabhAne aDelA che. (ziyano dAkhala e jarUrI paNa che.) baMne kAnanI pAse vALanI laTa che, je joI zakAya A rAto dhIrajanI kasoTI kare evo hato. paNa pachI sAdhArA sAro rasto che. bhAratamAM pahANamAMthI karelI parata jaina pratimAona sauthI moTI che. AvI. gADInI jhaDapa vadhArI zakAI. A sAdhAraNa rasto jo pahelethI maLyo hota to artha enI kadara nahi paNa niMdA karI hIta, paraMtu AraMbhanAM rastAne pote zaramAvI zake eTalo e sAro hato ethI enI ame kadara karI. eNe amArA utsAhamAM umero karyo. jo ke vacce vacce e paNa moDhuM bagADato. paNa ema karatAM ame damoha sudhI pahoMcI jaTA athavA vALanI laTa tathA nIce gaumukha ane cakrezvarI devInI AkRti uparathI A RSabhadeva bhagavAnanI pratimA che e sunizcita che. gayA. A pratimAnI baMne bAju khaDgAsanamAM pArzvanAtha bhagavAnanI, sarpanI phaNA sAthe sADA agiyAra phUTa UMcI eka eka digaMbara pratimA che. je rIte ahIM parvatanA paththaramAMthI pratimA kaMDArelI che te jotAM bhUtakALamAM A koI guphAmaMdira haze evo saMbhava che. garbhagRhanI divAlomAM bhinna bhinna nAnI nAnI pratimAo je kaMDArelI che, te enI nIcenA lAMchana parathI oLakhI zakAya che. A pratimA RSabhadeva bhagavAnanI che e nirvivAda che. paraMtu mahAvIra svAmInI pratibhA tarIke paNa e pUjAtI AvI che. jUnA vakhatathI sAmAnya mAAso mahAvIra svAmI tarIke ja ene pUjatA AvyA che. ahIM nagaranuM nAma kuMDalapura che ane mahAvIra svAmInuM janmasthAna kuMDalapura hatuM eTale nAma sAmyane kAraNe kadAca ema banyuM haze ? mULa nAyakanI baMne bAju pArzvanAtha bhagavAna che, eTale vacce mahAvIra svAmI ja hovA joie evo khyAla paNa haze. e je hoya te, paNa eTaluM nizcita che ke chellAM traNeka saikAthI lokomAM e mahAvIra svAmI tarIke pUjAtA AvyA che. have damohathI kuMDalapuranI 38 kilomiTaranI saDaka eka gADI jAya. eTalI nAnI sAMkaDI hatI. paNa tenI hAlata ghaNI sArI hatI. vaLI varasAda rahI gayo hato ane taDako nIkaLyo hato. baMne bAju AMbAnAM ghaTAdAra vRkSo AvatAM hatAM. AsapAsanuM prAkRtika dRzya ramaNIya hatuM ane vAtAvaraNamAM zItaLatA hatI. ekI amArA thAkane utArI nAkhyo. lagabhaga sADA bAra vAge ame kuMDalapura pahoMcI gayA. sAme pahADa upara maMdiro ane nIce taLeTImAM paNa maMdiro joIne koI bhavya tIrthasthaLe AvyA hoIe evo anubhava A sthaLe pravezatAM ja thayo. kuMDalapura ane kuMDalagirinuM AgavuM naisargika dRzya ja vilakSaNa ane cittapaTa para aMkita thaI jAya evuM che. kuMDaliMgTara pahADa lagabhaga goLAkAra jevo che. nIce taLeTImAM vizALa taLAva che. pahADano AkAra kuMDala jevo vartuLAkAra hovAthI prAcIna samayamAM ja enuM nAma kuMDalagiri paDI gayuM haze ema manAya che. ame maMdiranA saMkulamAM pravezyA. nIce taLeTImAM ja maMdiro, dharmazALA, kAryAlaya sahita A vizALa saMkula che. gADI pArka karIne ame pahADa upara caDavAno vicAra karatA hatA, paNa kAryAlayamAM tapAsa karatAM jANAvA maLyuM ke pahADa upara gADImAM javA mATe kAco rasto banAvyo che ane TheTha baDe bAbAnA maMdira sudhI javAya che. eTale zrama ane samaya baMne bacAvavA ame gADImAM ja upara pahoMcI gayA. kaMDalagirinA A tIrthakSetramAM pahADa upara ane beTImAM maLIne tresaTha maMdiro che. emAM mukhya maMdira te A baDe bAbAnuM che. ane garbhagRha nAnuM ane nIcAkAmAM che. maMdiramAM pravezI, pagathiyAM UtarI ame garbhagRhamAM dAkhala thayA. ApaNI najara bharI de evA baDe bAbAnAM darzana karI ame dhanyatA anubhavI. amAruM svapna phaLIbhUta thayuM. baDe bAbAnI mUrti phoTAmAM joie ane pratyakSa joie e bemAM ghaNo pharka che. pratyakSa darzanathI ja viziSTa anubhUti thAya che. A mUrtinI vizALatA, samapramANAtA, surekhatA, bhavyatA, caherA paranI zAnta prasannatA ityAdi cittAkarSaka tattvothI AtyaMta prabhAvita thaI javAyuM, amArI najara tyAMthI jaladI khasatI nahatI ' 'baDe bAbA' evuM nAma A pratimAnI vizALatAne kAraNe ja paDI gayuM che. A padmAsanastha pratimA Azare sADA bAra phUTa jeTalI UMcI che ane nIce traNa phUTanuM siMhAsana che. A pratimAjInI viziSTatA e che ke bahArathI lAvIne te ahIM padharAvelI nathI, paraMtu paptAhanA paththaramAMthI tyAM ja kaMDArelI che. pahADanA sAdhAraNa ratAzavALA kALA bhUkharA raMganA nakkara pASANamAMthI te kaMDAravAmAM AvI che. pratimAjI AgaLa pAchaLa saMpUrNa kaMDArelI nathI. pIThano bhAga, mastaka ane kamara sahita paththaranI divAla sAthe te ekarUpa che. klAkRti tarIke paNa te eka uttama namUnArUpa che. paththaranI divAlamAM ja parikaranI racanA karavAmAM AvI che emAM mastaka upara chatra che ane baMne bAju devadevI che. A ame maMdiramAM besI bhAvapUrvaka caityavaMdana karyuM. tyAra pachI pharI eka vAra mULa nAyaka ane anya pratimAonuM jhINavaTapUrvaka avalokana karyuM. darzana-caityavaMdana karI ame bahAra nIkaLyA. A maMdiramAM bahAranA bhAgamAM saMskRtamAM eka zilAlekha che. te mujaba vi. saM. 1757mAM, eTale AjathI barAbara trAso varSa pUrve, maMdirano jIrNoddhAra thayo hato. maLatI mAhitI pramANe e divasomAM maMdira naSTaprAyaH thaI gayuM hatuM, bhagnAvazeSa maMdiranI aMdara pratimAjI akhaMDita rahyAM hatAM. darzanapUjA baMdha thaI gayAM hatAM. jenonI vasati rahI nahatI. e divasomAM digaMbara AcArya 108 zrI surendrakIrti potAnA ziSyo sAthe A vistAramAM vicaratA hatA. te vakhate AyArthIe evo abhigraha dhAraNa karelo hato ke kyAMka jinapratimAnAM darzana karIne pachI AhAra levo. paNa A vistAramAM emane jinapratimAnAM darzana ka2vA maLyAM nahi, eTaDo upavAsa upara upavAsa thatA jatA hatA. ema vicaratAM vicaratAM teo hinDoriyA gAme padhAryA tyAre, gAmokoe kahyuM ke te dUra pahADa upara khaMDiyeo jinapratimA che. teo pahADa upara pahoMcyA. tyAM AsapAsanA patharAo khaseDyA ane bhagnAvazeSa maMdiranA garbhagRhamAM pravezyA tyAre AdinAtha bhagavAnanI bhavya vizALa pratimA emaNe nihALI. teo gadAda thaI gayA. temano abhigraha pUro thayo. emaNe te kSaNe ja A pratimAnI pharIthI prANapratiSThA karAvavAno dRDha saMkalpa karyo. e mATe zreSThIone ane rAjAne vAta karI. DuMgara para hovAthI kArya ghaNuM ja vikaTa hatuM ane kharcAya hatuM. paraMtu emanA ziSya muni candrakIrti ane cArI nemisAgarajIe A kAryanI javAbadArI upADI lIdhI ane vakhata jatAM kArya pUrNa karyuM. maMdirano jarNodrAra thayo temAM eka mahattvanI maTanA banI. A pradezanA mahArAjA chatrasAlano hIrAnI khAvA mATe prakhyAta evA pannAno pradeza duzmana rAjavIe paDAvI lIdho hato. ethI chatrasAla bahu khinna ane udAsIna rahetA hatA. evAmAM A baDe bAbAnI mUrti camatkArI
Page #89
--------------------------------------------------------------------------
________________ Iche navembara 2001 prabuddha jIvana che evI vAta emanA kAne AvI. temaNe ahIM AvI RSabhadeva nahi. eTale e grAmavAsIone bolAvI lAvyo. teo badhAe khodakAma bhagavAnanAM darzana karyA. teo pratimAthI prabhAvita thaI gayA. emaNe te karyuM paNa chevaTe thAkI gayA, paNa paththara nIkaLyo nahi ke jarA paNa ja vakhate mAnatA mAnI ke jo potAno patrAno pradeza pAcho jItavA maLe hAlyo nahi. evAmAM eka rAtre te vepArIne svapnamAM eka deve darzana to pote maMdirano jIrNoddhAra karAvaze. pachI to jANo camatkAra ja thayo ApyAM ane kahyuM ke e paththara nathI paNa jinezvara bhagavAnanI mUrti che. hoya tema bahu thoDA samayamAM ja chatrasAla rAjAe patrAno potAno pradeza bahAra nIkaLelo paththara e emanuM chatra che. tuM pratimAne lAvIne tArA pAcho jItI lIdho. AthI emanI zraddhA ekadama vadhI gaI. potAnI gAmamAM pratiSThA karAva. tuM tAruM gADuM laine DuMgara para jaje. mUrti mAnatA pUrI karavA mATe emaNo maMdirano jIrNoddhAra karAvyo. pratiSThA svayameva emAM birAjamAna thaI jaze. pachI tuM ene vAjate gAjate tArA prasaMge mahArAjA chatrasAla pote kuMDalapura padhAryA hatA. emaNo maMdira gAme laI Avaje. paNa yAda rAkhaje gAmamAM Ave tyAM sudhI pAchuM mATe pittaLano be maNa vajanano ghaMTa karAvI Apyo. vaLI chatra, cAmara vALIne tuM joto nahi. joyuM to mUrti tyAM ja sthira thaI jaze." vepArI e tathA anya upakaraNo sonA-cAMdInAM karAvIne bheTa ApyAM. taduparAMta pramANo gADuM laine gayo. mUrti jamInamAMthI nIkaLIne potAnI meLe emaNo DuMgara para caDavA mATe paththaranAM pagathiyAM baMdhAvI ApyAM ane gADAmAM birAjamAna thaI gaI. vepArI mUrti laIne Avato hato te nIce je suMdara taLAva che, temAM bAre mAsa nirmaLa nIra rahe e mATe ene vakhate deva-devAMganAnAM nRtya-saMgItano eTalo madhura avAja AvavA pharatI paththaranI pAkI moTI, kalAtmaka pALI baMdhAvI ApI ane evuM lAgyo ke vepArIthI rahevAyuM nahi. eNo pAchuM vaLIne joyuM. eTalI vardhamAna sAgara' nAma rAkhavAmAM AvyuM. AthI maMdiranI ramaNIyatA vAramAM devo-devAMganAo adRzya thaI gayAM. gADuM tyAM ja UbhuM rahI atyaMta vadhI gaI. atyAre je svarUpe A tIrtha dekhAya che teno yaza gayuM ane mUrti tyAM ja sthira thaI gaI. ba bAbAnI mUrti jyAM hatI tyAM traNaso varSa pahelAM thaI gayelA chatrasAla rAjAne jAya che. maMdiranA ja rahI gaI. . zilAlekhamAM A ghaTanAno nirdeza che. tyArathI dara varSe mahA mahinAmAM A maMdira ane mUrti mATe bIjI eka daMtakathA evI che ke dharmajhanUnI, ane divALImAM ahIM meLo bharAya che ane utsava thAya che. je maMdiramAM mUrtibhaMjaka mogala bAdazAha auraMgajheba madhya bhAratamAM gayo ane Thera ane enA bhagavAnamAM rAjAne zraddhA hoya temAM AmaprajAne paNa hoya Thera hiMdu ane jaina mUrtio bhagna karAvato karAvato eka divasa A e svAbhAvika che. eTale ja baDe bAbA saunA deva che. badhI komanA vistAramAM Avyo. tyAM baDe bAbAnA prazasti sAMbhaLIne e toDAvavAno loko ahIM darzana karavA Ave che ane zraddhApUrvaka mAnatA mAne che. eNe saMkalpa karyo. baDe bAbAnI mUrti toDavA mATe eNo senikone hukama' baDe bAbAnI pratimA keTalI prAcIna che e vize koI pramANabhUta karyo. sainikoe mUrti toDavAM mATe eka jagyAe jorathI hathoDo mAryo. nizcita mata nathI. keTalAka vidvAnonA mata pramANe A maMdira isvIsananI mUrtimAMthI eka nAnI karaca UDI ane auraMgajhebanA paga AgaLa paDI. AThamIthI navamI zatAbdI jeTaluM eTale ke lagabhaga bAraso varSa prAcIna auraMgajhebe ethI DaghAI gayo. e vakhate mUrtinA paganA nakhamAMthI che. zilpazailInI dRSTie keTalAka vidvAno ene dasamIthI bAramI zatAbdI dUdhanI dhArA vahevA lAgI. e joI auraMgajheba Amaryacakti thaI vaccenA kALanuM mAne che. bIjI bAju pAMcamI zatAbdImAM thaI gayelA gayo. teNe mUrtinI pAse javA mATe paga UpADyA ke tarata asaMkhya pUjyapAda svAmIe "nirvANabhakti' nAmanI saMskRtamAM je kRtinI racanA madhamAkhIo UDI ane oraMgajhebane tathA enA sainikone DaMkha devA karI che temAM "kuMDala" nAmanA sthaLano temaNe nirdeza karyo che. e sthaLa lAgI. badhA cIsAcIsa karatA doDavA lAgyA. sainiko sahita auraMgajheba jo -ja hoya ane pUjyapAda svAmIno kALa pAMcamI zatAbdIno hoya bhAgI gayo. ene thayuM ke A mUrtinuM khaMDana karavAnuM jokhama vahoravA to A maMdira paMdaraso varSa jeTaluM prAcIna che ema manAya. game tema; jevuM nathI. eTale mUrti akhaMDita rahI gaI. 'paNa A maMdira bArasothI paMdaraso varSa prAcIna che. vacamAM ghaNAM kALa , baDe bAbAno camatkArika mahimA che. aneka lokone evA anubhavo sudhI te bhagna hAlatamAM daTAyeluM, apUja rahyuM haze, paNa RSabhadeva thayA che. bhagavAnanAM pratimAjI akhaMDita rahyAM che. musalamAnonA AkramaNa vakhate maMdiramAM darzana karI ame AsapAsa pharyA. pahADa uparathI nIce A vistAramAM ghaNAM hiMdu ane jaina maMdira khaMDita karavAmAM AvyAM. paNa vihaMgAvalokana karavAthI samagra tIrthakSetrano vadhu sarasa khyAla Ave che. sadbhAgye A maMdira bacI gayuM che. A parvata kaMDalAkAra che ane nIce jaLAzaya che ethI enI ramaNIyatAno kaMDalagirinuM A tIrtha atizaya kSetra tarIke manAtuM hatuM. paraMtu tyAre vAstavika anubhava thAya che: pahADa upara AvIe tyAre ja samajAya che pachI thayelAM saMzodhana mujaba bhagavAna mahAvIra svAmInA aMtima kALanA ke uparathI nihALyA vagara tIrtharzana adhUruM rahe che. eka munivara zrIdhara kevaLI A pradezamAM vicaryA hatA ane A sthaLe kaMDalapuramAM pahADa upara barDa bAbAnA mukhya maMdira sahita chUTAM - nirvANa pAmyA hatA eTale ke siddhagatine varyA hatA. eTale A tIrtha chavAyAM nAnAM moTAM kula mAM maMdiro che. tathA guptakAlIna aMbikA siddhakSetra tarIke paNa prasiddha che. ahIM baDe bAbAnA maMdiranA prAMgaNamAM maTha, rukmiNI maMTha vagere che. TAdAra vRdhdha ane vanarAjivAbo A - zrIdhara kevaLInI caraMpAdukAnI sthApanA thayelI che . A hariyALo pahADa zveta raMganAM maMdirone lIdhe anokhuM saundarya dhAraNa kare baDe bAbAnA maMdira mATe eka daMtakathA evI che ke pAsenA paTerA che. vaLI taLeTImAM AvelA keTalAMka maMdironuM vardhamAnasAgaramAM je surekha : gAmamAM eka vepArI raheto hato. te roja potAno mAlasAmAna khabhe pratibiMba paDe che te eka evI anokhI lAkSaNikatA dhAraNa kare che ke. UMcakI pahADa oLaMgI bIjI bAju AvelA gAmomAM vecavA jato. e jANakAra mANaso e dazya jotAM ja kahI Ape ke, A kuMDalagirinuM pahADa upara jamInamAM eka paththara kaMika evo thoDo bahAra nIkaLelo dazya che. evI ja rIte 'baDe bAbA'nI pratimA paNa advitIya avismaraNIya hato ke jatAM AvatAM mANasane Thokara vAge. A vepArIne paNa keTalIka che. e jotAM ja mana kahI Ape ke A kaMDalagirinA "baDe bAbA' che. vAra evI rIte Thokara lAgelI. AthI eNe eka divasa nirNaya karyo ke, chellAM keTalAka varSathI kaMDalapura-kaMDalagiri tIrtha vadhu prakAzamAM AvyuM e paththara khodAvI nAkhavo. eNe pote prayatno karyA paNa paththara nIkaLyo che. vIsamI sadInA mahAna digaMbara AcArya, cAritra: cakravartI zrI ke
Page #90
--------------------------------------------------------------------------
________________ 4 prabuddha jIvana zAntisAgarajI mahArAjanI paraMparA thayelA AcArya zrI jJAnasAgarajInA paTTa zidhdha vartamAna AcArye zrI vidyAsAgara mahArAje i. sa. 1976mAM A kuMDiidaramAM prathama cAturmAsa karyuM ane tyAra pachI paNA emaNe keTalAMka cAturmAsa A tIrtha bhUmimAM karyA. tyArathI A tIrthakSetra vadhu vikAsa pAmyuM che. ahIM vividha prakAranA nirmArA kAryo thayAM che ane tu bAbA'nuM nUtana bhavya jinAlaya bAMdhavAnI yojanA pachI cAlu thaI. gata che. AcArya zrI vidyAsAgarajInA eka ziSya munizrI uttamasAgarajI mahArAje baDe bAbAnA cAlIsA, aSTaprahArI pUjA, paMcakalpAka pUjA AratI, jayamAlA vagerenI racanA karI che. A tIrthanA badhAM ja maMdironAM darzana karavA jeTalo samaya amArI pAse nahIto. alabatta, gheTInAM AvelAM badhAM ja maMdiromAM ame darzana karyAM. keTalAMka maMdiro nAnAM nAnAM che. pahADa upara jatAM AvatAM vacce AvelAM keTalAka maMdiro baporano samaya hovAthI baMdha hatAM. eka baDe bhaviSyadarzI koI goLI, kAca, Adhano ke darparA hoya, to Apako ene keTalo badho AvakAra ApIe ? e jo gharaAMgaNe ApoApa AvI gayela hoya, to to ApaNe ene vadhAvI lIdhA vinA rahIe ja nahi, paNa jo bajAramAM ya e maLato hoya, to paisA kharcIne paNa ene laI AvavAmAM ApaNe ALasa karIe kharA ? nahi ja ne ? to pachI gharaAMgaNe AvelA bhikhArIne ApaNe jAkAro kaI rIte ApI zakIe ? A praznanI sAme AzcaryathI bharapUra evo eka pratiprazna jAgyA vinA nahi ja oM ke, bhatipadarzaka goLAnI A vAtane ane bhikhArInA Agamanane vaLI zo saMbaMdha che ? jethI AvI sarakhAmaNIbharyo sAco savAla karavo kaI rIte vAjabI gaNAya ? bhikhArI : eka bhaviSya-darzaka Ayano E AcArya vijayapUrNacandrasUrijI mahArAja bhaviSyadarzaka goLI ane agI AvelA bhikhArI vacce eka dRSTie sAcI samAnatA rahelI ja che. e samAnatAnuM pratyakSa darzana karAvatAM eka subhASita kahe che ke, ro upasthita bhikhArI majA levA nahi, baudha devA Ave che. bhikSA mAMgavAne bahAne e evo bodha Apato hoya che ke 'bhAIo ! tame sadA ApatA raho, pUrva bhavamAM ame na ApyuM, enuM pApa atyAre kaI rIte chUTI nIkaLyuM che, e to tame amArI dedAra joIne ja kalpI zako cho. tamAre AvuM bhAvi sarajAvA na devuM hoya to have dAnavIra banI jAva !' navembara 2001 bAbAnAM darzana karyA eTale badhuM ja AvI gayuM. tIrthasaMkulanI bahAra eka jaina bhojanAlayamAM bhojana karI artha jabalapura pAchA javA nIkaLyA. taDako nIkaLyo hato, parA vAtAvaraNAmAM ThaMDaka hatI. saDaka sAdhAraNA sArI hovAne lIdhe aDadho rasto to sArI A rIte kapAI gayI. pachIthI khADAvALo rasa cAlu thayo. vAhananI gati maMda paDI. padmA have ghare ja pahoMcavAnuM hatuM eTale mota vahetuM thavAnI ciMtA nahonI. ATalI vAta parathI have bhikhArI ane bhaviSyadarzaka goLA vaccenI samAnatAnI thoDIka jhAMkhI to thavA pAmI ja haze ? e jhAMkhIne have jarA vadhu spaSTa svarUpamAM nihALIe. bhAvidarzaka goLAmAM jema Apo Apa bhaviSya joI zakIe chIe, ema bhikhArI ya ApaNA bhAvino darzaka banI zake ema ja che. jo Apo chatI lakSmIe kaparA ja e ane karoDapati garIbanuM jIvana tIe, to ApaNI Aja pachInI AvatIkAla kevI haze ? e sAme upasthita bhikhArInA dedAra uparathI ApaNe sArI rIte kalpI zakIe ema chIe. gata bhavomAM AvI kRpAtA apanAvyAnA pariNAmasvarUpe vipAka tarIke to bhikhArIne A bhavamAM cappaNiyuM pakaDavAno avasara Avyo, to ApaNe paNa jo A vAM AvI kuMparAtAnI cUMgAlamAMthI chUTIne dAtA na banI zakIe, to AvA vipAkamAMthI ApaNe ya kaI rIte chaTakI zakavAnA ? ame veLAsara jabalapura pahoMcI gayA. je tIrthayAtrA mATe saMjogo nahivat hatA te tIthaiyAtrA AnaMdollAsa sAthe saMpanna thaI emAM jAro bare bAbAnA hukama kAma karyuM hoya evI kRtajJatAnI lAgaNI ane anubhavI. baDe bAbAnAM darzana e amArA mATe jIvananuM eka saMbhAraNuM banI gayuM. 1 ramaNalAla cI. zAha ethI kRpA-adAtA tarIkenuM ApaNuM jIvana ApaNI AvatIkAlanuM darzana bhikhArInuM jIvana bhaviSyadarzaka goLo banIne sArI rIte karAvI zake che. bhikhArI kadAca ApaNI pAsethI baTakuM roTalo laI jato haze, paNa AnA badalAmAM keTalo kiMmatI bodha e ApaNane ApI jAya che ! potAnA jIvananI kaMgALatA chatI karavA dvArA e evo bodha Ape che ke, gayA bhavamAM ame kRpA ja rahyA, to AvI kaMgALatA Aje pAmyA. mATe AvI kaMgALatA jo tamane pasaMda na hoya, to have dilanA dariyAva banIne AMgaNe AvelAne hetathI hUMpha ApatA rahejo ! . A bodha ApaNe jo grahaNa karI laIe, to ApaNI AvatIkAla bhikhArI karatAM sAva ja viparIta hovAnI, eca ApI bhikhArInA mAdhyame kalpI zakIe ema chIe. jo A subhApitano saMdeza ApAne gamI jAya, to to Aja pachInI AvatIkAla thoDA varSo bAda kadAca evI. Uge ke, bhikhArIne zodhavA mATe hArDa sUrajano prakAza laIne ApaNane nIkaLavuM paDe ane to ye kadAca bhikhArInI zodha niSphaLa ja rahe, kema ke zrImaMtonI Alama jo bhikhArIne bhaviSyadarzaka goLAnI jema aMtarathI apanAvavA ne AvakAravA mAMDe, to dhIme dhIme bhikhArInI mAMgaNavRtti ja khatama thaI jAya, saMtoSathI enuM jIvana chalakAI UThe ane DilathI kadAca e bhikhArI jevo jaNAya, paNa dilathI to e amIrano ya amIra banI gayo hoya ! AvI amIrAta jyAM vyApaka banavA mAMDe, tyAM pachI bhikhArIne zodhavA nIkaLavuM paDe, e Arya na gaNAya, pibArI tarIkenI AvatI kAzane ApaNA jIvanamAM kyAreya ugavA na devI hoya ane bhikhArI tarIkenI zamI nI tArAja-Ajane kAyama mATe dezavaTo apAvIne tyAM nava Ajano rya ugADavI hoya, che. subhAAinA A saMdezane vahelI ane pahelI take sau koIe jIvanamAM jIvI jANavA saMkalpa-baddha banavuM ja rahyuM. saMyukta aMka prabuddha jIvanano A eka okTobara, 2001 ane navembara, 2001no eka saMyukta aMka (1 ane tare che tenI noMdha levA vAcakone vinaMtI ... ] taMtrI 1
Page #91
--------------------------------------------------------------------------
________________ navembara 2001 'prabuddha jIvana , ke kAkA nI vAta che , ; ; . . " . . . . , , : 1 pro. jazavaMta zekhaDIvALA.. , , - "sAhitya'no artha 'lalita sAhitya' karI, ahIM sAhityamAM nItivAda ghaNA, bhinnabhinna ane aneka to paraspara virodhI paNa che ! eka bAju, vize carcA-vicAraNA karavAno mAro upakrama che :- lalita sAhityamAM mAnavatAvAdI-mAnavIya sanAtana naitika niyamo (satya, prema, karuNA, mukhyata: kavitA, nATaka, navalakathA ane TUMkIvArtAnAM svarUpono samAveza paropakAritA, udAratA, svArpaNAzIlatA, sahiSNutA, samAnatAM, baMdhutA, * thAya che. '' : ' , ' svataMtratAmAMnI mAnyatA ane tene anulakSI ghaDAyela niyamo) che; bIjI ' lekhaka yA kavi tenI anubhUti ane kalpanAmAMthI sAhityakRtinuM bAju, sthaLa-kALa-jAti-koma vizeSane anulakSI ghaDAyela sAmAjika sarjana kare che. temAM tenAM anubhava, darzana, zravaNa, vAcana, saMskAra, dhArmika-sAMpradAyika-komI (dA. ta. mRta pati pAchaLa citA para caDI * zikSaNA, vicAra, Adarza-bhAvanAno yoga thAya che. ati saMvedanazIla strIe "satI' thavuM, mastakapUjA, strI mAtrathI dUratA, tana-mana-dhana yA ati baddhika, ruDhicusta ke pragatizIla, zraddhALu ke zaMkAzIla, uparAMta patnIne gurune samarpita karI devAnI ananya gurubhakti, manaAdarzavAdI ke yathArthavAdI svabhAvanA sarjakanI viziSTa jIvanadaSTi vacana-karmathI AtyaMtika ahiMsA pAlana, nirAmiSAhAra, pazuonAM tenI kRtimAM, pratyakSa ke parokSa rIte, AchA yA gherA rUpamAM avazya balidAna dvArA prabhupUjA, dharmane nAme anyadharmInI karAtI katalayA AkArita thAya che. te rIte, nIti-sadAcAravAdI lekhakanA naitika vahorAtI zahIdI, strInAMlAja-maryAdA-gaurava jALavavAnI dhArmika pharajane manovalaNanuM pratibiMba tenI kRtimAM paDe, e svAbhAvika che. ' nimitte tene gharUpI piMjaramAM ke burakhAmAM pUrI rAkhavAnI vRtti-pravRtti gujarAtImAM, bhAratanI anya bhASAomAM temaja yuropIya bhASA- vagere) naitika niyamo che. lekhake tenI kRtimAM jyAM naitika niyamonuM sAhityamAM, lekhakanI amuka naitika mAnyatAo yA zraddhAnuM pratibiMba nirUpaNa karavAnuM che ? kayA naitika niyamonA anusaraNathI vyakti ane jhIlatI, nItivAdI ahityakatio lakhAI che. tevI kRtiono puraskAra samAjano utkarSa sAdhI zakAze ? " karanAra pleTo, methu ArnolDa, AnaMdazaMkara dhruva vagere jevA aneka A bAbata paratve bIjA paNa aneka prazno jAge che kyAM nItiniyama pratiSTha vivecako paNa nIkaLyA che, tema chatAM gujarAtamAM, dezamAM ke iSTa ane utkarSasAdhaka temaja kyAM aniSTa ane hAnikara, te zI rIte videzomAM kyAMya sAhityakSetre koI nItivAdI AMdolana jANyuM nathI ke nakkI karavuM? teno mApadaMDa kayo ? jyAM aneka mApadaMDa hoya, ane te nItivAdI sAhityano koI yugavizeSa pravaryo nathI. paraMtu nItivAdI baMdhA ja temanA samarthako dvArA uttama ane anusaravAjoga gaNAtA hoya, kahevAya tevI sAhityakRtio to sarvatra prasaMgopAtta maLatI rahI che. tyAM yAnI pasaMdagI zI rIte karavI ? sthaLa-kALa-paristhiti-dharma sAhityamAM nItivAda vize carcA karatAM pahelAM "nItivAda' zuM, te saMpradAya-jAti-koma anusAra ghaNA nItiniyamo bhinna hoya che, te samajI levuM Avazyaka che. nItivAda zabda "nIti' ane 'vAda' zabdonA badalAtA paNa rahe che, parivartana pAmela saMjogomAM temAMnA aneka yogathI sarjAyo che. nIti saMskRta tatsama zabda che. te "laI javuM' hAnikara paNa banyA hoya che. (dA. ta. mRta pati pAchaLa strInuM "satI' doravuM' evA arthanA dyotaka nIya dhAtu parathI vyutpanna thayo che. tethI, thavuM, mastaka pUjA, gurucaraNe strI sahita tana-mana-dhana saghaLuM samarpita teno vyutpattimUlaka artha thAya: je dorI jAya che, je AgaLa laI jAya che. karI devAnI gurubhakti, AjIvana brahmacaryavratapAlana vagere), topaNa arthAt jIvanane je sanmArge dorI jAya, jIvanano je utkarSa kare te temanuM anusaraNa karavuM? koI kALe naitikatAno ucca Adarza lekhAtA nIti'. nItino Avo siddhAMta te nItivAda', paNa atyAre kevaLa nukasAnakAraka banI gayelA nIti-niyamono puraskAra 8 paraMtu nIti saMjJAno A eka ja artha nathI. gujarAtI, hindI, ke pratiSThA jarUrI kharI ? dhArmika-sAmAjika nItimattA ane mAnavatAvAdI saMskRta, aMgrejI, zabdArthakozomAM "nIti'nA bIjA paNa aneka artha mAnavIya nItimattA zuM eka che ? temanI vacce virodha hoya tyAM konI apAyA che, jevA ke-sadAcAra, cAlacalagata, dharma pramANenuM AcaraNa, pasaMdagI karavI ? lekhakoe kevuM lakSya rAkhI, sAhityakRtimAM kevI AcarAnA dhArmika niyama, AcArapaddhati, vyavahAranI nIti, mArgadarzaka nItimattAnuM kathA-pAtramAM nirUpaNa karavuM, te zuM nItizAstrIoe nakkI niyama, sad-asad viSayaka niyama, sArA jIvana mATe jarUrI vidhi- karavAnuM ?...AvA aneka vikaTa prazna, nIti ane sAhityaviSayaka niSedhonuM nirUpaNa karatA niyama, cAritrya-vartaNUka-kArya vagerene anulakSI vicAraNA daramiyAna, UbhA thAya che. A sad-asat ane kharA-khoTAno karAto viveka vagere. A badhA arthone gujarAtamAM, dezamAM ane duniyAmAM A bAbata paratve dIrdhakALathI anulakSI, "nIti' saMjJAno Avo sarvasAmAnya artha karI zakAya: "vyakti prasaMgopAtta carcAo thatI rahI che. pazcimamAM AvI carcA lagabhaga aDhI ane samAjanA utkarSa mATenA vidhi-niSedhamUlaka sAmAjika, vyAvahArika, hajAra varSathI, cheka pleTo (i.sa.pU. 428-i.pU.347)nA samayathI, AcArika, dhArmika, rAjanaitika niyamo.' AvA nIti-niyamonuM zAstra, cAlatI AvI che. pAkAtya vivecana paraMparAmAM prathama vivecaka lekhAto te nItizAstra. aMgrejImAM tene Ethics thA Moral Philosophy kahe che. pleTo dArzanika hovAnI sAthe nItivAdI (Moralist) paNa hato. tero : nItivAdI vivecako-lekhakone mate AvA nIti-niyamonuM Alekhana nItizAstra vize koI svataMtra pustaka lakhyuM nathI, paraMtu tenI ghaNI sAhityakRtimAM nirUpita mAnavajIvananI kathAmAM ane manuSyonAM caritromAM kRtiomAM-"AIona' (lon), "tilasa' (cratylus), 'gorjiyAsa' thavuM joie. nItinuM nirUpaNa karatI kRti prazaMsanIya ane puraskArapAtra; (Gorias), 'phidrasa' (Phaedrus), 'simpojhiyama' (symposium), anItinuM citraNa karatI kRti niMdanIya ane tiraskArapAtra. paraMtu ahIM 'ripablika' (Republic) vageremAM-tenA nItiviSayaka vicAro vAraMvAra, eka bAbata bahu mUMjhave tevI che: konA kayA nItiniyamonuM yA naitikatA rajU thayA che. temAM 'ripablika' pustakamAM rajU thayela, sAhityasarjaka' vizenA khyAlonuM kutimAM nirUpaNa karavuM joie ? nItiniyamo to sarjana-sAhityakRti viSayaka, tenA vicAro ghaNA carcAspada banyA che.
Page #92
--------------------------------------------------------------------------
________________ uparAMta, pratya gaDAkhora, kamI AlekhI prere che tAo ane dharma tarapha A prabuddha jIvana navembara 2001 tenA mate sAhityamAM satya ane ziva tattvanI pratiSThA mukhya che, saundaryanI (vAstavikatA)ne bhoge to na ja thAya. paraMtu nIti' vizeno bahumAnya pratiSThA gorA che. te parama satya evA "pratyaya jagata' (World of khyAla ane vyAvahArika anubhava ghaNuMkharuM, pratyakSa ke pracchanna svarUpamAM, Ideas)nA svastha buddhijanya sAcA nirUpaNAne badale tenA dUranA pratibiMba koika dharma-saMpradAya-saMsthA-varga-jAti prerita, svArthagarbha, saMkucitatAevA bhautika jagatanuM, iMdriyo dvArA Akalana karI, potAnI kavitAmAM anudAratA-rUDhigrastatAnA rUpamAM thAya che. ('satI' thavuM, mastaka bali lAgaNIjanya a-satya nirUpaNa karatA kavione potAnA Adarza rAjyamAMthI pUjA, aMdha gurubhakti, mana-vacana-karmanI AtyaMtika ahiMsA, hadapAra karavAnI icchA pragaTa kare che-jo ke teno virodha kavionA nirAmiSAhAra, prabhubhakti mATe pazubali, dharmane nAme vidharmInI katala katigata asatya nirUpaNa karatAM tenA anaitika nirUpaNa prati savizeSa yA zahIdI vagere AvA sAmAjika-dhArmika nItiniyamanAM udAharaNa . che. homara jevo kavi tenA iliyaDa' ane 'oDisI' jevAM mahAkAvyomAM che. uparAMta, pratyakSa jIvana ane jagatamAM sarvatra sarvadA mAnavIya deva-devIone dUra, lobhI, irSALu, veravAMchu, jhaghaDAkhora, kAmI AlekhI nItimattA pravartatI hoya, yA tenA pAlana mATe Agraha rakhAto hoya, bhAvakomAM devatAo ane dharma tarapha AzaMkA, azraddhA ane aNagamo tevuM bhAgye ja jovA maLe che. tethI ghaNA sarjako-vivecako-bhAvako prere che; bhoga-vilAsayukta utsavonuM mohaka nirUpaNa karI temanAmAM sAhityamAMnI tenI sIdhI upasthiti aMge sAzaMka rahe che, aNagamo seve bhoga-vilAsa mATenI aniSTa lAlasA jagAve che. TrejeDI nATakonA che; ane tenA Adhipatyano ugra virodha kare che. lekhako temanI kRtiomAM kalaha, hatyA, verabhAvanA, kUDakapaTa, rokakaLa AvA sarjako-vivecakonA eka pratinidhirUpa sureza jozI jevA Adhunika vagerenuM nirUpaNa kare che, jenuM darzana karI loko (vIra, dhIra, sAhasika vidvAna te vize, temanA eka lekha-sAhitya ane suruci' (arayarudana)mAM, thavAne badale) bhIru, rotela, kAyara bane che. komeDInATako vidrupatA, kahe che ke sAhitya ruci mATe hoya, te ThIka che; paraMtu te "suruci" mATe abhadratA, aziSTa TIkhaLathI yukta hoya che; lokomAM te nikRSTa bhAvo, hovuM joie-evo Agraha akaLAvanAro lAge che. "suruci nItino ja kuruci, anuzAsanahInatA prere che. lAgaNInA uddekamAMthI sarjAyela kAvyo paryAya hoya evo vahema jAya che. "rucino rasAsvAda sAthe saMbaMdha che, bhAvakanI hIna lAgaNIone utteje che; temanI buddhine zithila ane nItino sAmAjika vyavahAra sAthe. bannenAM lakSya judAM che. sAhityamAM jhAMkhI karI de che; tethI, jIvananA parama carama lakSya evA satya ane rucinI hInatA hoI zake, paraMtu te "rasano apakarSa" karanAra tattvanI ziva tattvanuM samyaka jJAna temane thaI zakatuM nathI. arthAt kAvya ane hoya che; te "anivAryatA naitika adhamatA ke hInatA ja nathI hotI." nATakanI potAnI kRtio dvArA kavio-lekhako lokone lAgaNIveDA, "rasano apakarSa karanAra tattva keTalIvAra sarjakano naitika Agraha ke rotalatA, bhIrutA, strAtA, vilAsitA, uzRMkhalatA, abhadratA, bhAvakano naitika abhigraha paNa hoI zake." sAhityakRtimAM AvI saMyamazithilatA, anuzAsana hInatA vageremAM prasta karI samAjane ghaNI nIti yA naitikatAnuM thatuM sabhAna, sAyAsa ane spaSTa saMyojana tene hAni pahoMcADe che. tethI, temane rAjyamAMthI hadapAra karavA joie. nIrasa banAvI de. ka. mA. munazIe, AvAM kAraNosara, nItine pleTomAM rahela nItizAstrI sAhitya, sarjako, nIti vize AvA vicAra sAhityakRtinA saMdarbhamAM "viSakanyA' kahI hatI. pragaTa kare che. te AnaMdane nahi paNa upadezane sAhityamAM prAthamikatA gujarAtImAM madhyakALa daramiyAna AvuM nItivAdI sAhitya ThIka ThIka Ape che. sAhityanuM mUlyAMkana yA avamUlyAMkana te upayogitAne dhoraNo pramANamAM sarjAyuM hatuM. tatkAlIna bahusaMkhya dharmakendrI kAvyakRtio nItivAdI kare che. . kahevAya tevI che. paraMtu temAM mAnavatAvAdI naitikatAno bodha alpa ane, pleTo pachIno bIjo prasiddha nItivAdI vivecaka methya ArnolDa dhArmika-sAmAjika nIti-saMdAcArano bodha savizeSa pramANamAM tema pragaTa (i.sa.18rara-1889) paNa jIvana mATe kalA'no puraskartA ane pracAraka rUpamAM ane vistArapUrvaka rajU thayo che. jaina sUrio dvArA racAyela che. tenA matAnusAra-sAhitya jIvananI samIkSA' che. kAvyanuM lakSya ghaNAMkharAM rAsA ane phAgumAvyo tenAM udAharaNa che. nIti-bodhanA mAnavajIvananI pUrNatAno bodha karAvavAnuM, mAnavaAtmAno vikAsa karavAnuM, bhAro temAM kAvyatvane anekavAra hAni pahoMcADI che. jenetara kaviomAM samAjano utkarSa sAdhavAnuM che. kAvyamAM mahAna kAryonuM, samucita zailImAM, mAMDaNa prabodhanabatrIsI'mAM ane akhAe vizeSataH tenA chappAmAM, suspaSTa nirUpaNa thavuM joie. lokakalyANa ane saMskRtivikAsamAM vyaktigata temaja sAmAjika utkarSa mATe, nIti-bodhanuM nirUpaNa karyuM sAhityakRtinuM kevuM keTaluM yogadAna che, tene anulakSI tenuM nirIkSaNa, che. nAkara, viSNudAsa, premAnaMda, zAmaLa vagerenI kRtiomAM paNa, parIkSaNa ane mUlyAMkana thavuM joie. kRtimAM naitikatAnuM nirUpaNa hovuM kavinA potAnA saMpradAyanA saMskArothI raMgAyela, nIti-bodhanuM saMyojana joie. nItivirodhI sAhitya eTale jIvanavirodhI sAhitya; teno prasaMgopAta joI zakAya che. puraskAra na thAya vagere... paraMtu methya ArnolDa evI spaSTatA kare che ke arvAcInakALamAM sudhArA yugamAM, nItivAdI dalapatarAma pAsethI nIti' eTale dharmano upadeza nahi, paNa ucca-udAtta-zubhaMkara-vyApaka nIti-bodhayukta aneka kAvyo ane mithyAbhimAna' nATaka maLyAM che. vicAro. alabatta, ucca-udAtta vicAro aMgeno teno khyAla khristI DAhyAbhAI dhoLazAjI jevAnAM, raMgabhUmi para bhajavavA mATe lakhAyelAM dharma-darzanathI ghaNo prabhAvita, ane tethI saMkucita che. udAtta vicAro ane bhajavAyelAM, nATakomAM paNa nItiniyamonuM nirUpaNa kathAvastu ane " vinAnuM sAhitya nItivirodhI hoya-jIvanavirodhI hoya-sAhitya tarIke pAtromAM thayeluM joI zakAya che. paMDita yugamAM govardhanarAma tripAThIe hIna koTinuM hoya, evI tenI samaja che, je ucita nathI. artha-kAma-dharma-mokSanI prAptimAM mArgadarzaka banI rahe tevo nIti-bodha, nIti' eTale vyApaka mAnavIya nItimattA (satya, prema, karuNA, anurUpa caritracitraNA ane kathAvastu dvArA, "sarasvatIcaMdra'mAM nirUpyo paropakAritA, sahiSNutA, samAnatA, baMdhutA, svataMtratA vagere guNonuM che. ramaNabhAI nIkalaMThe "rAIno parvata' nATakamAM temane iSTa evI anusaraNa karavA prere tevA nItiniyamo)-evo jo teno artha hoya ane naitikatAno Adarza rajU karyo che. hAnAlAle 'jayAjayaMta" ane IMdukumAra" sAhityamAM tevI nItimattAnA yoga mATe Agraha rakhAya, to temAM bhAgye jevAM nATakomAM amuka ucca Adarzo ane bhAvanAonI sAthe ja koino kazo vAMdho ke virodha hoI zake. paraMtu te paNa satya (svAmInArAyaNa sAMpradAyika) nIti-sadAcAranuM paNa Alekhana karyuM che.
Page #93
--------------------------------------------------------------------------
________________ navembara 2001 gAMdhIyugamAM 2. va. desAI ane sopAne temanI keTalIka navalakathAomAM (bhArelo agni, divya, mAmI; jAgatA rejo-mAM] jAherajIvanamAM paDela vibhUtio mATe Avaka nItimattA para bhAra mUkatuM nirUpaNa karyuM che. vartamAnakALamAM darzaka jevA nItiparAyaNa lekhake naitikatAnAM ucca Adarzo-bhAvanAone pUrNa karatAM manuSyonAM citra nirUpatI-jheranI pIdhAM che jANI jANI, sokreTIsa jevI navalakathAo lakhI che. jhaveracaMda meghANI, pannAlAla paTela jevA lekhako-nI-soraTha tArAM vahetAM pANI maLelA jIva, mAnavInI bhavAI jevI- navalakathAomAM nirUpita pradhAna pAtro paNa temanI amuka ucca nItimattAne, game tevI vikaTa-viSama paristhitimAM parA, aMta sudhI vaLagI rahetAM darzAvAyAM che. gAMdhIvAdI nItimattAnuM ochuMvattuM nirUpaNa gAMdhIyugInA aneka kAvyo-vArtAo navalakathAo-nATakomAM jovA maLe che. prabuddha jIvana hRdayaMgama citrA mATe anivArya hoya tevuM teTaluM ja naitikatAnuM nirUpA, sahaja-svAbhAvika lAge te rIte, kRtimAM thaI zake. kRtimAM nItimattA ane naitika samasyAonuM nirUpaNa vastugata sUcaka sUkSma-sTreTa ghaTanAomAM ane pAtrImAM temanA manomayana, svapna, bhrama viSama, nA, ugArI, svagatoktio, saMvAdo, kAryomAM thavuM joie. lekhake pote tevuM nirUpaNA svIpa varNano TIkA TippaNo-vicArakarzikAo asaMbadra carcAo dvArA na karavuM joie. kRtinA kathA-pAtra-kArya para lekhaka dvArA nItimattA ladAvI na joie. kalAkRtimAM nItimattAnuM ane naitika praznonuM nirUpaNa sAdhana tarIke Ave, sAdhya tarIke nahIM, kRtimAM temanI upasthiti, kulamAMnI vAsanI jema, anubhavAya kharI. pachI dekhAya nahIM. rUDhijanma dhArmika-sAmAjika hAnikAraka nItinuM nirUpaNa tenA hrAsa yA nAza mATe ja sAhitya kRtimAM thAya te iSTa kRtimAM tevI nItino puraskAra yA pratiSThA na thAya. prazasya lekhAtI kharA vyavahAramAM vinAzaka a-nIti banI gayelA kAla nItinI jo lekhaka tenI kRtimAM puraskAra karavA jAya, to kRti acUka vaghAsI jAya. mAnavatAvAdI nItinuM kalAtmaka nirUpaNa karatI kRti sthaLa-kALanI sImA oLaMgI sarvatra AvakAra pAme, lokapriya ane ciraMjIva bane. sImita ane saMkucita dhArmika sAmAjika nItimatAnuM nirUpaNA karatI kRtino pracAra prasAra sImita sthaLa-kALamAM thAya ane te alpAyuSI bane. sAhityakRtiomAM, Ama, nItimattAnuM ane naitika samasyAonuM eka yA bIjA rUpamAM, haMmezAM Alekhana thatuM rahyuM che. vizvasAhityanI uttama kalAkRtiomAM mAnavatAvAdI mAnavIya naitika samasyAonuM sUkSma, saMkula, utkaTa, mArmika, vAstavika, kalAtmaka nirUpA thayeluM joI zakAya che. kRgita vastu pAtra-paristhiti vAtAva2NA-sUma sphuTa kArya vagerenI jIvaMta mArmika nirmitimAM AvI naitika samasyAonA kalAtmaka nirUpaNAno bahu moTo phALo hoya che. paraMtu kathAvastu ane pAtranA jIvaMta vedhaka raudramAMthI ramya tarapha... i DaoN. gItAbahena parIkha loko ja mAMDa-mAMDa pAmatAM hoya tyAM amAre zuM bhAga paDAvavo ? ame nA' ja kahI; bAkI atithi-satkAranA bhAratIya saMskAra A paristhitimAM paNa jovA maLatAM khUba Azcarya ane AnaMda thayA. ahIM AghAtamAMthI mAMDa UbhI thayelI bahenonI vAto kevI duHkhada ! eka bahena kahe che kacchanA bhUkaMpa aMge manamAM aneka jAtanAM citro upasatAM hatAM. chApAMomAM phoTAo AvatA te chatAM sAcI paristhitino spaSTa khyAla nahoto Avato. te daramyAna gujarAtanI 'senITezana'mAM kAma karatI 'nAsA phAunDezana'nI TukaDI bhacAu javAnI hatI, tenI sAthe mAre paNa bhacAu javAnuM thayuM; ane narI uMghADI AMkhe ane vaDA mane bacAInI tArAjInI sthiti joI, tyAre manamAM aneka vicAro ekapachI eka AvatA gayA ke A bhIkhA tArAjImAMthI loko kevI rIte beThA thaze ? temanAM gharo kyAre bAMdhaze ? navesarathI eka ghara bAMdhavuM saheluM hoya che, paraMtu bhaMgAramAM pahelA dharamAMthI sArI vastuo pIdhIne temAMthI navuM para karavuM te ghaNI zikta, sa4 tathA samaya mAgI le che. chatAM je thayuM enI saMvedanA sAthe nIcenI vAto jIvaDAvuM chuM." mAre to te dahADe AkhuM ghara paDI gayuM. are, A zuM thayuM e samajuMnA samajuM tyAM to mArI cAra ja varSanI dIkarI para gharano kATamALa paDyo, ane e tyAM ja mArI AMkha sAme ja cagadAI gaI.' enI AMkhanA AMsue vadhu bolavA na dIdhI. bIjAM eka bahena kahe ke 'A phaLiyAmAM traNacAra ghara hatAM. bhUkaMpe e badhAne bhoMyabhegAM karyAM, ame amArI jAva mAMDa mAMDa bacAvIne je hAtha AvyuM te laine bhAgyAM. sIdhAM mAre piyara gayAM, paNa are, pA tyAM paNa badhuM evuM ja hatuM. eTale ame pAchA ahIM ja AvyA. pachI badhAe maLIne kATamALa khaseDIne A nAnakaDI oraDI ubhI karI che. koI madada maLI nathI.' kacchamAM bhUkaMpano 'bha' ane bhacAuno 'bha' evA najIka che ke bhUkaMpe bhacAune pUrI bhIMsamAM lIdhuM. keTalAka samaya pahelA huM bhacAu gaI hatI tyAre gayA jAnyuArImAM thayelAM bhUkaMpanI saMhArazaktinuM vinAzakArI dRzya barobara najare joyuM hatuM. eno paMjo bhalabhalAM makAnoA badhuM ame jAte ja hAtha halAvIne karyuM che. emAM sarakAranI ke bIjI para evo karelo ke eka parA para hevAlAyaka bacyuM nahotuM. keTalAMka aDadho tUTelAM makAnonI tIrADomAM enI kaDurA liSi vaMcAtI hatI. eno bhAMgI paDelo kATamALa evo hato ke ene khaseDavI muzkela thAya, ane e pachI ja tyAM navuM ghara bAMdhI zakAya ne ? rastAnI bAju para nAnA-moTAM taMbuo nAMkhalA, evAmAM 'unnati' 'kacchI jaina samAja cAmaDA' vagere zirAo hatakArya karI rahelI bI vinAzanA viSAdanI gherI chAyA patharAI gayelI. evI sthitimAM paNa eka moTA taMbumAM kAma-calAu rasoDuM, bIjAmAM davAkhAnuM tathA hospiTala paNa karyAM hatAM. evA eka rasoDe amane jamavAnuM paNa kahevAmAM AvyuM. pA e A bahenanA avAjamAM duHkha sAthe paNa khumArI jotAM mArA manamAM AzA jAgI. tyAMnI kAmacalAu hospiTala najIka eka narsabahena maLyA. enI phariyAda hatI ke 'ahIM to ghaNI madada Ave che, paNa ApaNA sarakArI oNphisaro ene mana phAve tema laI jAya che, zuM karavuM ? vADa ja cImAM gaI tyAM phariyAda paNa kone karavI ka vaLI bIjA eka bhAInI karuNa ApavItI kevI che ! e kahe, 'A amArA AMgaNAmAM ja traNa mANAso marI gayA. are, be-traNa divasa sudhI emanI lAza tyAM ne tyAM ja paDI rahI, parA koI kharaDavA mATe *
Page #94
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabuddha jIvana 8 pazu AvyuM nahIM. aMte ene ame ahIMyA ja baLI dIdhI. e dazya yAda karatAM emanI AMkhe kamakamAM AvI jatAM hatA, AvI kAramI ghaTanAonI vAto karatAM hatA. e daramyAna eka sAmAnya paNa mahattvanI samasyA UbhI thaI. amArAmAMnA eka bahenane kudaratI hAjate javAnI jarUra paDI. badhe joyuM, paNa kyAMya e mATe sarakhI vyavasthA nahotI. mAtra eka moTuM khokhuM jema tema UbhuM hatuM. enI eka bAjuno paDado to UMdho karato hato. e bahene A pI pakaDI rAkhIne jema tema badhuM patAvyuM, tyAre khabara paDI ke ahIM eka paNa jAjaruM ke bAtharUma nahotAM. loko khullAmAM ja 'jaI AvatAM" ne baheno bane tyAM sudhI aMdhArAmAM ja jatI hatI. Avo najIvo paNa Arogya ne svacchatAnI draSTie atyaMta mahattvano prazna paNa ukelavAno bAkI ja hato. loko kahe che ke 'bhAMgyuM toya bharuca', ene badale ApaNe kahIe 'mAMgyuM toSa bhacAuM. AvI bhAMgI tUTI jIvana-vyavasthAmAM eka rAta paNa rahevuM muzkela hatuM. emAM paNa varasAda ke vAvAjhoDAmAM A raheThANo keTalI Takkara jhIlI zake ? A jaryA pachI doDha-be mahine juna-ra001mAM amAre pAchuM bhADuM javAnuM thayuM. have ahIM nAnI nAnI hATaDIo thaI che. raheThANo thoDAM thoDAM sudharyA che, ane eka moTuM patarAnuM saMkula-bAtharUma-jAjaru tarIke baMdhAvyuM che. nAsA hAunDezana' nAmanI saMsthA vatI sUryakAnta parIkha ane emanA sAthIoe A zauca snAna suvidhA saMkula' taiyAra karAyuM che. e mukhya basa-sTezana pAse ja che. mAtra doDha mahinAmAM taiyAra thayelA A saMkulamAM baheno mATe 9 jAjaru ne eka bAtharUma karyA che. bIjI bAju A ja rIte bhAIo mATe bAMdhelAM che. Ama...badhuM thaIne ra jAjaru, bAtharUma che, eno upayoga badhAM mATe maphata che. pArInI chUTa paTTA sArI che. pariNAme A badhuM paNuM svaccha che. ane enI sAphasuphI divasamAM traNavAra karanArA mATe be oraDIo paNa karI che. emAM atyAre be yugalo bALaka sAthe rahe che. emane 'Care takers' kahevAya che. emane rahevA uparAMta rasoInI sAdhanasAmagrI paNa ApavAmAM AvI che. e loko tyAM ne badhuM Agave che. jana-Arogya mATe rahIne AvI goThavaNI jarUrI nathI ? Ama bhAMgelA bhacAuM mATe ApaDI avagaNAyelI chatAM evA ja mahattvanI sagavaDa UbhI thaI che-'zauca snAna saMkula' dvArA tyAre ame e saMkulanA udghATana nimitte bhacAu gayAM hatAM. tyAM 60-65 loko ekaThA thayelAM. emAM baheno ane bALako paNa hatAM. udghATananI koI khAsa vidhi rAkhI nahotI, paraMtu tyAMnA DepyUTI kalekTara e mATe AvavAnA hatA. e pahelAM badhAM dhIme avAje vAto karatAM hatAM tyAre meM phAlgunIne kahyuM ke 'A bALakone gIto gavaDAvIe to kevuM ?' ane phAlgunIe zaru karyuM. nAnAM amathAM Aja ame, paNa kAle moTAM thANuM, ame gIta gagananAM gAzuM, ame gIta gulAbI gAzuM.' ane amArA Azcarya vacce e bALakoe e suMdara rIte jhIlyuM. pachI bIjuM gIta zaru karatAM pahelAM meM kahyuM, 'ame to gAyuM, paNa tamAruM kaika gAone' ane bALako to taiyAra ! nAnakaDo IkabAla Ubho thayo. eNe e (muslimo)nA rivAja pramANe mAthe kapaDuM bAMdhyuM. sAthe enI nAnI bahena rukhasAnA pA UbhI thaI. rukhasAnA kAdavamAM UgelA kamaLa jevI svaccha ne suMdara hatI. beue emanI namAja paDhatI vakhatanI prArthanA zarU karI. bIjo kizora kabIra paNa emAM joDAyo. eno kaMTha ghaNo mITho ne ghaDAyelo hato. A badhAM nAmo batAve che ke tyAMnI vastImAM muslimo paNa hatA. tyAM e be komanI mizra vasatI hatI. ba haLI maLIne A maMDapamAM goThavAyA hatA. tyAM AvI pahoMcyA-bhacAunA DepyuTI kalekTara ma. jhAlA e uparAMta unnati saMsthAnA pramukha binauya parI ane 'grAmazilpI'nA lInabhAI paNa AvyA hatA. e badhAMno A kAmamAM nAsA phAunDezanane sakriya sAthe tathA Arthika Teko pajA maLelo. zarUAtamAM mi. jhakkAe kIvI pragaTAvelI. mane tathA phAlgunIne paNa eka eka vATa saLagAvavAnuM kahevAmAM AvyuM, pachI ame badhAMe nAnakaDI prArthanA 'OM tatsat' karI, ane AvelAM mahAnubhAvoe TUMkAmAM sArI vAta karI. A nAnI udghATana vidhi pUrI thatAM 'nAsA' taraphathI badhAne ThaMDA pIcho ApavAmAM AvyA. bALakIne to A chellI 'vidhi' sauthI vadhu gamI. (gama ja ne ?) Ama koI madhura AnaMda sAthe e ja ne samAraMbha purI thayo. AvA prasanna vAtAvaraNamAM bALakoe gayeluM 'gIta gulAbI' raNakatuM hatuM. AvuM gIta ane e gAnAra gulAbI bALakonA caherA para kaMIka navuM pAmyAno utsAha chavAyelo hato. A sAta ja kavizrI zetAne navajIvananI ramyatA tarapha laI jaze ! navembara 2001 'maMthana'-hAjIpura apaMga kanyA sevA saMkula mATe vadhu Avela rakamanI yAdI 100000 zrI pATaNa nivAsI, hAla-muMbaI 5000 sva. AsItabhAI tathA sva. ramIlAbahena ramezabhAI jhaverInA smaraNArthe sva. lIlAvatIbahena hIrAlAla jhaverI parivAra taraphathI 15000 zrI AzitA ane kAMtilAla kezavalAla zeTha ceriTebala TrasTa 10000 zrI jayaMtIlAla esa. zAha 9000 zrI kamaLAbena zazikAMta patrAvALA 000 zrI.tIbahena gulAbanA sIrI 5000 zrI puSpAbahena vI. dhallA zrI bebI avaMtikA zAhanA janma nimitte temanA dAdImA zilpA zAha taraphathI 3000 3000 zrI manaha2lAla jagamohanadAsa zeTha zrI amaratalAla cunIlAla zAha zrI caMpAbahena amaratalAla zAha zrI ramAbhAI pI. mahetA udavADa 3000 zrI jhalaka rAkeza zeTha 3000 3000 3000 zrI alkeza bhadrakumAra memoriyala TrasTa 3000 me. ajanTA pepara senTa2 3000 zrI nagInadAsa uttamacaMda zAha haste DaoN. amula zAha 3000 me. vI. e. parIkha enDa kahyuM. 3000 zrI modI phAunDezana TrasTa 3000 zrI saMdipa ke. mahetA 3000 me, ema. mArTa (madurAI) 3000 me. pakIna bradharsa hasta-mAlAla DuMgarazIbhAI zAsa 1000 me. gIva enDa TeIka (inDiyA) ////
Page #95
--------------------------------------------------------------------------
________________ nIvaDyuM. mArA moTAbhAi zAlI hatI. dezamAM mArA navembara 2001 prabuddha jIvana keTaluMka ciMtana 1 . raNajita paTela (nAnI) (1) abhaNa dAdInI anabhavavANI guMdara vINAvA ke baLatA mATe bApa bAvaLiye kAMTA khAto hato ne mArA dAdI-gaMgAmA-sAva abhaNa hatAM paNa ajJAnI nahotAM. khAssAM mAthAnA vADa DADAnA pAnaphUla na phaLa, vANaII khAtA hatA enA 96 varSa jIvyo. mArA pitAjI 88 sAla jIvyA paNa mAtA ke putre daki nA lADa kalAka jalA dIkarA ghoDe caDhayA-phuleke pharyA e ochA gajabanI vAta gaNAya ! ! elopathInI eka pAInI paNa davA khAdhI nathI. DozImAnuM gharagaththu vaidu che , paradezamAM Aje carotaranA cha gAmanA pATIdAronI kanyAo vesTa | ja AjIvana akasIra nIvaDyuM. mArA moTAbhAie paNa 80 sAla sadhI inDijha ke mekasIko-vAsIone paraNe che paNa taLa carotaranI kanyA AyurvedanuM zaraNuM zodheluM. e lokonI jIvana jIvavAnI evI zailI hatI dazamAM vAkaLa ke uttara gujarAtamAM paraNo to "jAyate varNasaMkara ! varSo ke khataro emanAthI dUra rahe ! AhAra, vihAra, nihAranA custa ka ' tA . pUrve, gAma ke mosALanA ThAmaThekAra vinAnA varakanyA paraNatA to ! pAlanathI badhuM samusUtaru Utare. gaMgAmAM kahetA: "mA mULo ne bApa gAjara." "garaja sarI eTale vaidya abhaNa dAdI pAsethI anabhavanA arka jevI lokavANI ke loka varA' ke 'nANAM vinAno nAthiyo, nArI nAthAlAla." kahevato to sarvatrI kahevato sAMbhaLI che tevI cAra bhAionI patnIo, putravadhUo ke pracalita ' 0o pato te pracalita hatI. khoTAM lADamAM mA-bApa dIkarAne phaTave eTale kahe: ' pautravadhUo pAsethI mane kyAreya sAMbhaLavA maLI nathI. putravadhUo ane sonAnI kaTArI peTamAM na posAya. koIpaNa jAtanI javAbadArI patravadhao to badhI ja grejyueTa Debala grejyueTa paNa kahevatonA vinAnA, -8karI ujjaDa gAradhArI mATe kahe: 'e to AgaLa viniyoganI bAbatamAM koipaNA dAdIne AMbI zake nahIM. mArAM dAdI ulALa nathI ke pAchaLa dharAra nathI.' sane ra000nA 'pravAsI'nA dIpotsava ja zA mATe. mane lAge che ke sAta-ATha dAyakA parvenAM dAdA-dAdIo akamAM pragaTa thayelI mArI eka kavitA laine mArI eka grejyueTa jeTalI kahevatono yogya upayoga karI zakatAM teTalo zikSita dAdA pautravadhU mArI pAse AvIne kahe: "dAdAjI ! tamArI A kavitA mane dAdIo karI zakatAM nathI. tyAre abhaNonI bhASAmAM paNa kahevatonA samajAtA nathI. kavitAnI zarUAta A pramANonI hatI: " yogya viniyogathI abhivyaktimAM je sacoTatA AvatI hatI te zikSitomAM ' 'goLA bhegI ame gophA gumAvI ne Aje jovA maLatI nathI. ghaNI badhI kahevato to paraMparAthI cAlI ghelAM thayAM re AkhA gAmamAM.' AvatI paNa ene enA yogya saMdarbhamAM prayojI emane jIvaMta rAkhavI ne AgaLa ulALa nahIM, pAchaLa dharAra nahIM potAno vyavahAra nibhAvavo enuM mahattva ochuM AMkavA jevuM nathI. tArane, sAMdhyA ame tAramAM.' - amArI paDozamAM eka kAzI DozI rahe. bicArAM AMdhaLAM. dIkarAnI ' AmAM ene 'gophaNa', 'ulALa" ne dharAra' zabdo samajAtA nahotA. vahu AMdhaLI sAsune sArI peThe sAcave...eTale gaMgAmAM vahune kahe : - "mArAM gaMgA dAdIne e zabdo ne kahevato sahaja hatAM !' mArA eka ! "vahu beTA ! Tharazo to Tharazo." - vaDavAe trIseka rUpiyA vyAje lIdhA haze. samaya jatAM traNaso rUpiyA gaMgAmAnA hAthe bhUta paNa dharAya. cA-nAstAthI patAvavA jevAone vyAjanA bharyA. dAdI kahe: 'bAjane to ghoDAMya na pahoMce.' phaLiyAmAM paNa premathI jamADe...pachI kahe: "gharano roTalo bahAra.' matalaba ke che ke koI nAhakano jhaghaDo kare to kahe: "kUtarI to sArAne ya bhase ne ApaNe ghare koine jamADIzuM to ApaNane paNa bahAra jamavA maLaze. narasAne 5 bhase !" athavA "bhUgaLa vinAnI bhavAI' thAya che. khetInA kAma mATe bAre mAsano udhaDiyo rAkhavAno hoya tyAre pitAjI amArA gharamAM valoNAne divase bAjarI-maga, tuvera, juvAra ke ghauMnA ekadama rAkhI le paNa gaMgAmAnI saMmati na maLe: e to ene cAra-pAMca 'ToThA' kare. bAjarI-juvAra ke ghauMnA "ToThA'mAM ghI-goLa hoya eTale divasa Agraha karI karIne jamADe...jo barAbara jhApaTe to gaMgAmAnI bhAve, paNa maga, tuvera bhAve nahIM..eTale gaMgAmAM maga saMbaMdhe be ; parIkSAmAM pAsa. pachI kahe: 'khAya te dhAya.' je peTa bharIne khAya te mana kahevAto saMbhaLAve. 'maga calAve pagake 'maga kare Dhaga'...matalaba ke : mUkIne kAma kare. AvI emanI samajaNa., amo cAre bhAio amAruM maga khAnAra vadhu cAlI zake ne enAthI jhADo jhAjho thAya. putranAM lezana' karIe. dAdImA bole: "garatha gAMThe ne vighA pAThe." amArI lakSaNa pAraNAmAMthI ne vahunAM lakSaNa bAraNAmAMthIathavA "so dahADA ! paDozamAM bhAio bhAio vacce jhaghaDo thAya eTale gaMgAmA kahe: sAsunA to eka dA'Do vahuno' kahevato to sarvatra pracalita. gAmamAM "ema kaMI badhe mAryA pANI jadAM na paDe' koI oramAnamAtA enA abhaNAnI vastI jhAjhI. paTalANIo dudha bhare...keTalA loTA dadha dIdhuM ; zokyanA saMtAnane saMtApe eTale dAdI kahe: "oramAna ne verAna baMneya tenA loTA bhAta kara ena mATe kahe 'sAmAM bhAta hisAba.' hisAbamAM sarakhA" athavA "AMgaLIthI nakha vegaLA te vegaLA." be zokyonA dveSa thonA Ta bhalIvAra na hoya to kahe: 'rAte lugaDe rAMDa pAzera laI gaI khAMDa.' ' mATe kahe: "eka vaLagIe be zokyonA sADalA paNa laDe." ziyALAnI koI chokarA-chokarIthI dhAryuM kAma thAya nahIM tyAre kahe: 'hasato hALI kaDakA letI ThaMDImAM kapAsanI karAMThInuM tApaNuM karI tApatA lokone ne raDatI rAMDa, enAM kAmamAM zo bhalIvAra ?' ke "hIro ghoghe jaI : kahe: "cAlo have, tApyuM ne ApyuM keTalA di' nabhe?' vyavahAramAM koI AvyA. 0 Avo." mArA moTA bhAbhI sAthe moTAbhAI vadhu paDato udAra vyavahAra Ubho thaI jaI lugaDAM khaMkherI nAkhe to kahyuM: 'nAgo hAya zuM ne rAkha eTale gaLAmAM kahe: 'vahune to eka okhe hasAvIra nIcove zuM ?" garIba-gurabAM koipaNa prakAre kamANI karI uphAMda kare AMkha 2DAvA-nahItara dhaNIne paI jAya." paI jAya eTale pI jAya, ne dhotiyAmAM samAya nahIM tyAre kahe: ' gAMThe nahI. A uparAMta, kukaDIne bolya vahANuM vAya nahIM, "dIyara 'bApa caDhato bAvaLiye ne mA vINatI DoDI upara dIkarI jarUrI nathI', "ajANyAne AMdhaLA barAbara', 'akkaramIno enA dIkarA ghoDe caDhayA e vAta kaMI thoDI ? " za . . paDiyo kANo', "bhalAnuM bhaluM thAya'; "Apa bhalA to jaga bhalA', kahevato kadI samajAta, gyA tyAre pAMca 'ToThA : dharamAM valoka 12 "bhagava
Page #96
--------------------------------------------------------------------------
________________ 10 prabuddha jIvana AvI maLavA, besADI daLavA', 'paLe baheruM kUTAya', 'udhAranI mAne kUtarA parI", "khetI eTale phajetI', 'khoTo toSa gAMThano rUpiyo', 'gAmane moDhe garaNuM baMdhAya nahIM', 'mA te mA, bIjA badhA vagaDAnA vA', 'gharanA bhUvA ne gharanA jhaghaDiyA', 'cetatA nara sadA sukhI', chAzamAM mAkhA jAya ne vahu phuvaDa kahevAya', 'jara, jamIna ne joru, kajiyAnA chorU', 'juvAnInuM rahyuM, rAtanuM daLyuM, ThoTha nizALiyAne vataramAM jhAjhAM', 'dIvA pAchaLa aMdhAruM', 'duHkhanuM osaDa dA'DA', 'dharama karatAM dhADa thaI', dhULano ya khapa paDe, 'na bolyAmAM nava guDDA', 'nAno to paNA'rAino dANo', 'paMca tyAM paramezvara', 'pILuM eTaluM sonuM nahIM', 'pUchatA nara paMDita', 'sobata tevI asara', 'sonAM karatAM ghaDAmA moMdhuM', 'sAsare samAya nahIM, piyaramAM mAya nahIM', 'sUkA bheguM lIluMya baLe', 'dhIrajanAM phaLa mIThAM', 'sama khAya te sadAya juTho', 'vADa vinA velo caDhe nahIM', 'lADI-pADI nivaDe vakhArA', 'rAta thoDI ne veza jhADA mA pUche AvatI, bAyaDI pUrNa lAvatI', 'lAlo lAbha vinA loTe nahIM", 'mukhamaiM rAma, bagalaneM charI', 'mana gaMgA to paroTamAM gaMgA', 'mAgyA vinA mA paNa nA pIrase', 'bApa tevA beTA, vaDa tevA TeTA', 'bole tenAM bora vecAya, peTa karAve teM', 'na bokSAmAM nava kA', 'naLano gADI neLamAM na e-navI AvI aneka kahevato, de juda prasaMge, judA judA saMdarbhamAM, dAdImA pAsethI huM mAMDa bAreka sAlano hato tyAre sAMbhaLavA maLatI. vaLI, amuka prakAranI strIo mATenA emanA khAsa zabdo hatA. dA. ta. : phuvaDa, nakaTI, naphA vinAnI, dAdhAraMgI, chapparapagI, bhalIvAra ke vetA vinAnI vagere vagere. Aje 85me varSe, smRtine teja karIne e badhI kahevato yAda karuM chuM ne aMgUThA chApa mAro gaMgA dAdIne manomana vaMdana karuM chuM. sAcuM kahuM to mArA bhASA-guru be: eka gaMgA dAdI ne bIjA motI phoI, mArI bhASAmAM je kaMI taLapaduM tattva che tenuM zreya dAdI ane phoI khAte jamA ane saMskRta pracura tatsama zabdovALI praziSTa bhASAnuM zreya, gujarAtI-saMskRtanA mArA guruone AbhArI che. emanI bhASA, emanA anubhava-vizvanI jANo ke ArasI na hoya ! ane emAM paraMparAnuM pratibiMba paNa kyAM oluM che ? navembara 2001 jaIe to mAnavacittamAM A prakAranI bhAvanAno AvirbhAva thavo te sAva svAbhAvika parA che kema je pratyeka jIvAtmA zivano ja aMza che. bIjI rIte joie to bhAvanAnA nAnA moTA aneka artho thatA hoya che. dA.ta.: kalpanA, dhAraNA, AsthA, abhilASA, kAmanA, lAgaNI, paTa, puTa, anuzIlana, dhyAna, ciMtana vagere...A badhA zabdo bhAvanAnA paryAyavAcaka na gaNAya, pAnaddaSTinA ghaDataramAM bhAvanAnuM zuM sthAna che tenA sUcaka to te zabdo che ja. pratyeka jIvAtmA A saMsAramAM janme che te paramAtmAnA amuka saMdeza ke saMketane caritArtha karavA mATe, dhamAnI jema ghasIne zamI javA mATe nahIM. jAgrata jIvo potAnuM jIvana-kartavya samayasara samajI jatA hoya che jyAre pramAdI jIvone DhaMDhoLavAnI jarUra paDe che. janma-mRtyunA ghaTanAyakamAM, coryAsI lAkha yoninI vAta kAlpanika hoya ke vAstavika-e bahu mahattvanI vAta nathI paNA vIjaLIne kSaNika camakAre, A sImita mAnavajIvanamAM ISTa bhAvanAsidinA mIki parIvI jIvanamALA racavAnI vAta ati agatyanI che. bhAvanAnA keTalAka paryAyamAM AsthA-abhilASAno paNa samAsa karyo che; to e, AsthAabhilASA zemAM hoI zake tAbaMdha paMcataMtra'mAM eka zloka che. dA. .- matramAM, tIrthamAM, brAhmaNamAM, devamAM, jyotiSImAM, vaidyamAM ane gurumAM jenI jevI bhAvanAM hoya che tene tevI siddhi thAya che, 'OM namo zivAya' ke 'zrI kRSNa zaraNama mama' ke jainono navakAra maMtra ke bauddhonI buddha dha ke dharmane dharo javAnI vAta...A sarvemAM sAdhakane saMpUrNa zraddhA-AsthA hoya to te niSphaLa jatI nathI. 'rAma' maMtra niraMtara raTatA TAM 'marA marA' thaI gayuM.deha para rADo jAmI gayo ne lUMTane ravADe caDela vAlmIki parama manIdhi banI gayA ! e ja bhAvanAne ave devaTe rAmacaraNA paNa pakhALyA ne zabarIe rAmadarzana karyuM...are! zalyAnI paNa ahalyA banI gaI ! jaina dharmamAM 24 tIrthaMkaro thaI gayA. tIrthano artha thAya che Aro ke ovAro...nadIne pAra karavAnuM sthAna-e nadI te saMsArarUpI nadI.. je koI saMsArarUpI sAgarane pAra karAve te tIrtha ke tIrthaMkara. janma bAbarA nahIM paNa ziIla ane jJAnane pratApe je satana vikAsa pAmI brahmane pAme che tevA brAhmAmAM sevelI bhAvanA phaLatI hoya che e ja rIte deva kahetAM je prakAzanuM dAna kare che...nimiramAM pA prakAze che te deva. jyotiSazAstra sAcuM hoya ke khoTuM paNa zraddhAvAnane te phaLatuM haze. bAkI gurubhAvanA bhakti pratApe bhIlakumAra ekalavya parokSapaNe droNAcArya guru dvArA dhanurvidyA vizArada banyo ane ema.e. thayelo pUrvAvasthAno narendra eka abhaNa guru rAmakRSNa paramahaMsane pratApe svAmI vivekAnaMda banyA. matalaba ke bhAvanA, zraddhA, AsthA ja baLavAna che ne te phaLyA vinA rahetI nathI. zarata eTalI ke e bhAvanA zuddha ne unnata hovI joie ne ene siddha karavAno saMkalpa daDha hovo joie. 'AtmAnuMsaguNa svarUpanuM varNana satyakAma, satyasaMkalpa ja che.'' (3) Atma-pratAraNA partArAno sIdhosAdo artha thAya che chetarapiMDI, paNa eno vyApa para jeTalo sarvavyApI ane anaMta che. mAAsanI potAnI jAta sAthenI be-vaphAI sAthe ja Atma-pratAraNAnA zrIgIzAya nama: thAya che. vyakti vyaktinA saMbaMdho sahaja rahetA nathI ne temAM lobhanuM tattva praveza pAme che eTale makAsa aMtarAtmAno ToTo pIsIne paNA ma manArA kare che. sapA rIte ema kahI zakAya ke je prajA vAriyapradhAna hoya che temAM Atma-pratAraNA chetarapiMDInI mAtrA jhAjhI hoya (2) jevI bhAvanA tevI siddhi 'yAdI bhAvanA tAdazI siddhi-e saMskRta sUtranuM A gujarAtI bhASAntara : 'jevI bhAvanA tevI siddhi'-Ama to suMvALA mIThA zIrAnI jema lIlA gaLe utarI jAya evuM lAge che paNA iSTa bhAvanA sevanathI mAMDIne te- siddhine zikhare pahoMcavA sudhIno vacagALAno sAdhanAkrama ati duSkara che. garbhajogI zukadeva ke sAMkhyamatanA praNetA kapila muni jeo janmanI sAthe ja janetAne upadeza ApavA lAge che, mAMDa ATha varSanI vaye vedAbhyAsa pUrNa karanAra Adi zaMkarAcArya ke mAMDa agiyAranI vaye jJAnezvarI gItA lakhanAra saMta jJAnadevanI bhAvanAsiddhinI vAto nirALI che, kema je AvA apavAdarUpa kissAomAM emanA pUrvajanma karmanA saMskAronA saMkramaNanuM rahasya gahana rIte kAryarata hoya che; paNa sAmAnya buddhi kaLA saMsArIonI bhAvanAsidrimAM to pUrvajanma karma saMskAra saMkramaNA uparAMta avirata puruSArthanI paNA anivAryatA hoya che. amIbAthI mAMDI AThama sudhIno mAnavajAtino utkrAntikrama kevo to, romaharSaNa che ane emAMya te e AmanA cittamAM, 'tanmAna ziva saMkalpamastu' e bhAvanAno AvirbhAva thavo e to, mAnavasaMskRtinA utkrAntinA itihAsanuM carama ne parama zikhara che. eka rIte jovA
Page #97
--------------------------------------------------------------------------
________________ navembara 2001 che. kema je tenI gIdhadRSTi vadhumAM vadhu naphA upara maMDAyelI hoya che; ne naphAnA lobhane koI thIma hoto nathI. ane lobhI mAvAsa kahuM pApa ke kUkarma karato nathI? prAcInakALamAM 'Dita' nAmanI eka jAti hatI. jeno mukhya vyavasAya ja coryakarmano hato. kevaLa corIno dhaMdho karanAra A jAtivAcaka zabda-kirAta jAtivAcaka zabda-samaya jatAM, 'chetarapiMDI karanAra vazika'no arthavAcaka banI gayo evuM kalAta 'rAjataraMgiNI' uparathI jaNAya che. 'paMcataMtra'mAM paNa A ja matalabano eka zloka che jemAM kahyuM che ke oivanAM mApa bharIne paricitajanone nitya chetaramAM tathA mAnI khoTI kiMmata kahetI e kirAtono athavA luccA vepArIono nijadharma che. kirAtono to A nijadharma hatI, nityadharma hato paNa pahelAMnA samayamAM ya te keTalAka zaTha vepArIo be pAMcazerIo rAkhatA. baMne ya kahevAya pAMcazerI paNa grAhakane mAla ApavAnI pAMcazerI sADA cAra zeranI hoya ane grAhaka pAsethI mAla kharIdavAnI pAMca zerI sADA pAMcA zeranI hoya. Aje pavA, koipaNA zaheranA koIpaNa bajAramAM jAva to junA jamAnAnI chetarapiMDI navA jamAnAmAM paNa sAIpUrvaka cAvatI ja hoya che; paNa AjakAla to AtmapratAraNAnI AvRtti ja kevaLa vepAravizva pUratI ja sImita rahI nathI. vANijya-vizva karatAM paNA rAjakAraNAmAM eno mULa dhaDAM UMDo karyA che. ayArAmaparAmanI nItie, zuM dhArAsabhA-vidhAnasabhA ke zuM lokasabhA ke zuM rAjasabhAsarvane dUSita karela che. kanyAvikraya ane varavikrayanI jema emanA 5 lAkhkhone lekhe sauThA thatA hoya che. Ama khUba sevAnuM pavitra-kSetra pevA ne malAinI beAma lUMTAlUMTanuM ja nArakI-kSetra banI gayuM che ! ke ya meM zarUmAM ja kahyuM ke vyaktinI potAnI jAta sAthenI be-vaphAI sAthe ja AtmapratAraNAnA zrIgaNeza maMDAyA. Aje ApaNA deza samakSa jo moTAmAM moTo paDakAra hoya to te khuda-vakAino che. AtmapratAAmukta koI vyakti nijane vaphAdAra che? aMtarmukha banIne khUba ja taTasthabhAve jo e nijanuM 62 pRthakkaraNa karI to ene samajAze ke enA vyaktitvamAM keTalo badho visaMvAda che ! enA aMtarAtmAnuM khUna karIne e dharma ane rtavya virUddhano vyavahAra AcarI rahyo che. e kAmacora banyo che. enI e daSTiniA svArtha sAdhanA puratI ja sImita thaI gaI che. jIvananA pratyeka kSetramAM e hrasva banato jAya che, AtmakendrI banato jAya che. samAja ke rASTra paratvenI bhUmAdaSTine e satata bhUlatI jAya che. samAja ke ke rASTranuM je thavAnuM hoya te thAya-enI ene khAsa paDI nathI. be-vaphAI Atma-pratAraNA karIne rAmAyaNakALanA mArIce mAyAvI suvarNamRganuM AcarIne paNa e enI gIdhavRttine saMtoSI rahyo che ne AtmaratimAM ja rUpa dhAraNa karyuM ne satI sItAnI strI sahaja kutUhalavRttino geralAbha garakAva thaI gayo che ! enI A vyaktigata adhogati padmA e pichAnI ukALo to e ja rIte racavI paNa AtmapratAraNA karIne satI sItAnuMzakato nathI e enuM ne dezanuM durbhAgya che. parataMtra bhAratamAM keTalI apaharaNa karyuM. A prakAranI mArIcI-vRtti ne rAvaNanI graMthi nAnA ke khUMdavaphAI hatI eTalI svataMtra bhAratamAM jovA maLatI nathI, balke khUdamoTA lobhI mAnava-mAnasamAM garbhita hoya che ja. phararAja dhRtarASTranI vAinI tulanAe Atma-pratAraNAnI mAtrA dina pratidina vadhatI jAya 'mAmakAvRtti' ane dharmavIra yudhiSThiranI naro vA kuMjaronIti paNa che e paNa kevaDI moTI vidhinI vakratA che ! yAda rahe ke 'pratAraNA tArI ApatAzAnA ja sUkSma svArtha-mUlaka AvirbhAvI che, AviSkAro che. zake na koine. prabuddha jIvana 11 Ama to ApaNo 'tatvamasi'nA tattvajJAna sudhI pahoMcI gayelI prasiddha prAcIna prajA chIe paNa enA asatI artha prabhAonA 'aAputro' ApaNe chIe? ApaNe amRtanA putro chIe ke anRtanA aMtarmukha banIne enuM AtmanirIkSaNa karavAnI Aje khAsa jarUra che. gAMdhIjI kahetA : 'satya mAre mATe svabhAvagata che.' mane lAge che ke. AjanA yuganA mAnavIne mATe asatya ja svabhAvagata che! zuM pratAraNA ke zuM AtmapratAraNA-koIne paNa kyAreya tArI ke uddhArI zake nahIM. kRtaka prAmANikatAnI nakAba pA kyAM sudhI TakavAno ? nakhavAno? satyanuM mukhya karoDo Tana survAthI pachA DhAMkavuM DhaMkAvAnuM rahevAnuM nathI. Akhare to, satyameva jayate, nAnRtapu-e sanAtana sUtrano saMnya sUtrano ja jayajayakAra thavAno. saMpUrNa zArIrika tapAsa zA mATe jarUrI ? E DaoN. jayazekhara jhaverI zaheramAM rahetA sAmAnya nAgarikanuM Arogya sAdhArA rIte saMtoSakAraka hetu nathI. moTAM zaheromAM ati mahattvanI vyaktio temanA divaso ane AdhI rAto temanA vepAradhaMdhA ane sAmAjika darajajAne sparzanA mahattvanA nirdoSo levAmAM pasAra kare che. paraMtu temanA potAnA Arogya mATe teo bhAgye ja vicAratA hoya che. agatyanAM kAmo aMge vadhu paDatI kArDaDI, niyata samayamAM kAmo pUrAM karavAnI vRtti, spardhAo, kaTanI AmadAnI ne tenA kharcanI bAbato, karmacArIo ane kAmadAranA prazno, zaherano vAhana-vyavahAra, ghoMghATa, havAnuM pradUSaNa, AhAranI aniyamita Tevo, dhUmrapAna, zarAbanI mijabAnI, moDI rAta sudhInA ujAgarA, zArIrika kasaratano abhAva-A badhIye vastuo dhImA jheranI garaja sAre che. temanA Arogya ane khAsa karIne temanA hRdaya upara te vadhu pAtI tArA lAve che. zarUAtamAM AnI mAThI asara dekhAtI nathI. paraMtu dhIme dhIme zaiganAM lAzo chatAM thavA mAMDe che. teo tabIbI sahAya levAnuM zarU kare te samaya sudhImAM mukhya rogoe tI para pAMlI dIdhuM hoya che. jo teoe tabIbI tapAsa (ceka-apa) karAvI lIdhI hota to teo A paristhiti TALI zakyA hota. ApaNI vastuonI kALajI rAkhavI e Avazyaka che. ane A badhAmAM Arogya sauthI kiMmatI vastu che. ApaNA kudaratI Arogya para avaLI asara karatAM kAraNone laine zarIramAM roga pariNAma che. rogane maTADavI tenA karatAM tene aTakAvavA e uttama mArga che ema sau kabUla kare che. paraMtu AzcaryanI vAta e che ke zarIranI saMpUrNa tapAsa (ceka-apa) rogane aTakAvavA mATenuM prathama pagaluM che e satya thoDIka vyaktio samaje che. duniyAbharanA zarIranI tapAsa (ceka-apa)nA niSNAtoe zarIranI saMpUrNa tapAsanI paddhati vaDe hajAronI jiMdagIo ugArI lIdhI che. ane eTalA mATe ja Arogyamaya lAMbuM AyuSya bhogavavAnAM uttama sAdhanomAM vakhatovakhata kArIya tapAsa (ceka-apa)nA sAdhanane svIkAravAmAM AvyuM che.
Page #98
--------------------------------------------------------------------------
________________ ra prabuddha jIvana navembara 2001 A paddhati dvArA karavAmAM AvelA zarIra tapAsa (ceka-apa)mAM eka Arogya aMge koI phariyAda karavAnI mAre rahetI nathI. mAruM vajana thoDuM evA aMdAjamAM 13 thI 15 TakA jeTalI gaMbhIra sthitinA keso temAMthI vadhu paDatuM che. paraMtu tabIbI ceka-apa mATe mAre doDI javAnI mane jarUra maLI AvyA che. jo A vyaktioe samayasara cetIne zarIra tapAsa lAgatI nathI." AvA prasaMgoe huM sAmAnya rIte mauna jALavuM chuM. jo ke karAvI hota to tenuM pariNAma saMtoSakAraka AvyuM hota. evAM dardo paNa keTalIkavAra mane temane kahevAnuM to mana thaI jAya che ke bhAI, vadhu emAM zodhI kADhavAmAM Ave che ane jo samayasara e dardInI sAravAra paDatI vAta nA kara. zArIrika tapAsa (ceka-apa karAvI lo ane levAmAM Ave to tenuM ghaNuM sAruM pariNAma Ave che. zArIrika tapAsa tamArA zarIramAM je kaMI che te jANIne tamane navAI upajaze.' (ceka-apa) mAraphate keTalAka rogo UgatA pArakhI zakAya che. udAharaNa sAruM Arogya roganI gerahAjarI karatAM paNa kaMIka vadhu che. dara tarIke madhuprameha (DAyAbITIsa), lohInuM UMcuM dabANa (hAI blaDapresara) varase karavAmAM AvatI zArIrika tapAsa (ceka-apa)thI pratyeka zArIrika A rogo tenA zarUAtanA tabakkAmAM hoya to paNa zodhI zakAya che. takalIpha samayasara zodhI ja zakAze evo dAvo DaoNkTaro tarIke ame karI bIjA rogo jevA ke nAnI nasonuM saMkocAI javuM, lIvara ane mUtrAzayanA zakIe nahi. eka varasa karatAM ochA samayamAM paNa keTalAka rogo rogo, hRdaya vistata thaI javuM, phephasAMnI bImArI ane kensara jevAM dardo asAdhya sthitimAM pariName che. tenI yogya kALajI nahi laine Arogya zarUAtanA tabakkAmAM A zArIrika tapAsa (ceka-apa)thI zodhI zakAya che. gumAvavAmAM bahu DahApaNa nathI ane vigatavAra zArIrika tapAsa (ceka A ceka-apa mATe koie moTI hospiTala athavA tabIbI kendramAM apa)mAM khoTo vilaMba karavo potAnA gharamAM corane saMtADavA jevuM che. javAnI jarUra nathI. AvI tAlIma pAmelA DaoNkTara daradInI vigatavAra keTalIvAra ceka-apa karAvavAnI jarUra che e aMge koI cokkasa niyama noMdha le che ane zarIranI kALajIpUrvakanI tapAsa kare eTaluM ja pUratuM che. nathI. zArIrika tapAsanA samaye pratyeka vyaktinA ArogyanI sthiti para daradInI pAsethI AgaLano itihAsa ane vigato meLavavAnuM tenuM kArya te avalaMbe che. ' DiTekTIva taraphathI levAmAM AvatI UlaTatapAsa jevuM lAge che. DaoNkTara keTalAka loko tenI zArIrika tabIbI tapAsa mulatavI rAkhe che daradI kahe te kALajIpUrvaka sAMbhaLe che, prazno pUche che, Tepa kare che, athavA TALe che. temane evo Dara rahe che ke koI ajANyo roga mAluma lAgaNI anubhave che, pharIthI prazno pUche che ane tenA sTethoskopa vaDe paDI Avaze to temanA upara kaDaka tabIbI aMkuzo AvI jaze. uparAMta chAtImAMnA vividha avAja sAMbhaLe che, DaoNkTara vadhu prazno pUche che paNa tene kadAca binajarUrI ciMtAmAM paNa paDI javuM paDe. AvA lokone huM kadI utAvaLa karatA nathI. daradInI beThelI ane sUtelI ema baMne kahuM chuM ke roganuM vahelI take nidAna karAvavuM ane tene nivAravA mATe avasthAmAM DaoNkTara lohInuM dabANa (blaDa-presara) le che ane daradInA kaMIka karavuM hamezAM yogya ane salAhabharyuM che. A aMge vilaMba karavo zarIranI vividha paddhitomAM dhabakArAnI lAgaNI anubhave che. daradInI te mAnavInA zarIrane pArAvAra nukasAna kare che. vaLI bIjI keTalIka tapAsamAM DaoNkTara prayogazALAno upayoga kare che, daradIno ilekaTro- vyaktio ema kahe che ke "are emAM zuM thaI gayuM? koIka divase to kArDiyogrAma le che ane eksa-re paNa le che. koika veLA evuM bane che darekane maravAnuM to che ja. to zA mATe jiMdagInI moja pUrepUrI mANI ke roganI keTalIka kaDIo evI supta avasthAmAM hoya che ke Avo nahi laie?' Adhunika sAdhano ane paddhatio dvArA ja DaoNkTara sAcA nidAna para paraMtu jyAre AvI vyaktio gaMbhIra bImArImAM sapaDAya che ane AvI zake che. chevaTe A tapAsanuM pariNAma DaoNkTara taraphathI maLe ja che. temanI tabiyatamAM bhAre uthalo Ave che tyAre pAchaLathI teo temanA sArA ArogyanuM kyAM to pramANapatra maLe che athavA koI chUpo duzamana AvAM vidhAno mATe pazcAttApa karatA hoya che. jyAre enAthI UlaTuM zarIramAM roganA kayA tabakke che te paNa DaoNkTara temanA daradIne AvelA uMmaranI paravA karyA vagara eka vyakti saMpUrNa tabIbI ceka-apa bAda - ahevAlamAM jaNAve che. Arogya aMge takedArI ane jarUrI kALajI rAkhato thaI jAya che ane daradInI mAnasika hAlata, svabhAva, kAma karavAnI sthiti, AhAranI zraddhA. AzA ane mahattvAkAMkSA sAthe jIvananA paDakAro jhIlavA samartha Tevo, nidrA, cabetA mujabanI pravRttio, zokhanA viSayo vagerenA avalokana bane che. vagaranuM koipaNa zArIrika tapAsa (ceka-apa) saMpUrNa nathI. uparAMta bhArata jevA khUba ja jhaDapathI vikAsa pAmatA rASTranA loko mATe A darada dararoja vyAyAma kare che ke kema ane ArAma mANavA maLe mATe saMparNa zArIrika tapAsa (ceka-apa)nI upayogitA viSe jarAye zaMkA teno pUrato samaya maLe che ke kema e bAbato paNa, zarIranI samagra nathI. tapAsa daramyAna dhyAnamAM levAnI jarUra hoya che. samagra duniyAnA DaoNkTara ane hRdayaroganA niSaNAMto (kArDiyolojIsTa) bhAre Aveza, tANA, netrayajJa taMgadilI, ciMtA, roSa ane acAnaka ane kasamayanA hRdayaroganA saMghanA upakrame, zrImatI zailajAbahena cetanabhAI zAhanA Arthika humalAo sahitanA bIjA vividha rogone kAraNabhUta mAne che. mAnasika sahayogathI sva. dhIrajabahena dIpacaMda zAhanA smaraNArthe eka netrayajJanuM hAlatanuM pRthakkaraNa karatAM kAryadakSa DaoNkTaranI samayasaranI salAha ghaNI Ayojana cikhodarAnI AMkhanI hospiTala ane DaoN. ramaNIkalAla veLA AvI mahAAphata nivAravAmAM sahAyarUpa thaI paDe che. kokaTela pArTIo athavA rAtrInA bhojana samAraMbhomAM huM ghaNI | dozI (mu. dozIkAkA) dvArA ravivAra, tA. 28mI okTobara 2001nA vyaktione maLyo chuM, jeo mane kahe che ke DaoNkTara, mArI taMdurastI roja sevAliyA (ji. paMcamahAla) mukAme thayuM hatuM, je prasaMge saMghanA - atyAre ucca koTInI che. huM 16 kalAka kAma karuM chuM, dhUmrapAna karuM chuM, keTalAka hoddedAro tathA sabhyo upasthita rahyA hatA. . I maMtrIo 'huM zarAba lauM chuM, svAdiSTa khorAkanI huM lijjata mANuM chuM, mane mArA
Page #99
--------------------------------------------------------------------------
________________ navembara 2001 prabuddha jIvana svarUpadharma-sarvavirati SES jJa sva. zrI panAlAla jagajIvanadAsa gAMdhI dharma jIvanI mAMgamAMthI utpanna thAya che. mATe ja jIvanI mAMga samajAya to dharma samajAya. have prazna e che ke jIvanI mAMga zuM che? pratyeka jIva je mAMge che arthAt je Ne che te sukha ja icche che. vaLI te te sukha kAyama rahe ane AvyA pachI TaLI na jAya, tevuM ja sukha icche che. eTaluM ja nahi paNa je sukha icche che, te sukha nitAMta sukha ja hoya ane emAM lezamAtra padmA duHkhano choTI na hoya, evuM nirbheLa saMpUrNa sukha ja icche che. uparAMta jIva je sukha icche che te AgavuM Exclusive ane parAkASThAnuM Extreme sukha che, je sukhathI anya koI pAse adhika sukha na hoya. Ama jIva je sukha icche che te sAcuM, zuddha zAzvata, saMpUrNa, sarvocca, svAdhIna sukha icche che. zuM ApaNA sahunI icchA AvAM ja sukhanI nathI ? sarva jIva AvuM ja sukha icche che, te ja jIvanA svarUpanI oLakha che. arthAta jIvanA va hovAnuM ane e jIva paramAtma svarUpa che eTale ke jIvamAM aMtargata garbhita pracchanna paramAtmatva hovAnuM lakSaNa che. te ApI tyAM kahevata che ke...kuvAmAM hoya te vADAmAM Ave che *vire so khAMDe :' 'bIjamAM hoya te phaLamAM Ave; vA hoya tevA TeTA ane bApa hoya tevA beTA, ' 'bhAMgyuM bhAMgyuM toya bharuca,''khaMDiyara to ya mahelanuM.' khaMDiyera mahelanI oLakha Ape, beTAmAM bApanI jhAMkhI thAya, bIja phaLanA nAme oLakhAya. upara jaNAvyA mujaba sahu jIva sukha icche che. zA mATe sukha icche che ? jIva sukha icche che, kAraNa ke jIva enA zuddha svarUpamAM AnaMda svarUpI che. vaLI je icche che te kAyama Take evuM zAzvata-avinAzI icche che, kAraNa ke jIva enA zuddha svarUpamAM sat svarUpI che-akSara ajarAmara avinAzI che. uparAMta jIva je icche che te nirmaLa, nirbheLa, zuddha, pUrNa icche che, kAlA ke jIva enA zuddha svarUpamAM pUrNa che. eTaluM ja nahi jIva je Icche che te sarvAdhika, sarvogya sarvottama icche che. kArA ke jIva enA zuddha svarUpamAM samagra sRSTimAM-mAMDamAM sarvazreSTha-sarvocca che. jIva enA mULa zuddha svarUpe sa+ciddna AnaMda sayyadAnaMda che. = AvuM je jIvanuM zuddha svarUpa che, tevuM ja te enA potAnA rojabarojanA jIvana tavahAramAM mAMgI rahyo che. bajAramAM mATalA jevI vastu levA jAya to te pada te bhAMgyuM nahyuM ke khokharuM nathI ane Akhe AkhuM suMdara saMpUrNa che. TakAu che tenI khAtrI karIne kharIde che, kemake jIva svayaM enA mULa zuddha svarUpathI saccidAnaMda svarUpI atyamu-zivam suMdaram hovAnA kAraNe badhe e potAnA khovAyelA mULa zuddha svarUpane khoLe che. jema pANI potAnI mULa sapATI Level ne zodhe che. jIva badhe ja AgavuM, akhaMDa-abhaMga, avinAzI ane AMkhone game evuM mAMge che, pachI, kiMmata AkarI ApavI paDatI hoya to tenI ya taiyArI rAkhe che. Aja saMdarbhamAM jJAnIe kahyuM che ke... khoja (zopa) nityanI hoya, utpatti nacaranI hoya jIva ajJAnatAne kAraNe jANato nathI, chanIya ajANatAmAMajJAnatAmAM ya je Icche che te to tenA svayaMnA mULa rUpane-svarUpane anusarIne ja icche che. mAtra e jANato nathI ke pote je icche che te 13 kyAMthI, zemAMthI ane kevI rIte maLe. khovAyuM che uttaramAM, ne zodhe che dakSiNamAM. DozImAnI soya khovAI gaI che aMdhArAmAM ane zodhe che ajavALAmAM, paraMtu jyAM soya khovAI gaI che. tyAM ajavALuM laI jaI soya zodhavAnuM te ajJAna abUjha DozImAne sUjhatuM nathI. abUjha AtmAnejIvane aMdhakAra-ajJAna haTAvI, prakAza-jJAna meLavI, sva AtmakSetre sukha zodhavAnI meLavavAnI vaidavAnI sUjha paDatI nathI. anAdinIanaMtakALanI AtmAnI A avaLI cAla hovAthI kathAnA pAtrane DozImA kahela che. jJAna, AnaMda, avinAnA, pUrNatA, vItarAgatA, sthiratA e AtmAnuM svarUpa che, tethI jIva mAtrane jANatAM ajANAno enI ja mAMga rahe che. mAnavanI mAMga e ja mAnavanuM mULa molika svarUpa che, paNa e jyAMthI ge, jemAMthI maLe, je rIte maLe, tyAMthI temAMthI, te rIte je meLavavA mAnava prayatnazIla nathI, e ja eno khoTo abhigama che. moga sAcI che. paNa cAla avI-khoTI che. cAla sAcI thAya to dizA ane dazA badalAya ane mAMganI pUrti thAya eTale ke icchita sukha-AnaMda maLe icchita mAMganI pUrti avaLI cAlanA kAraNe thatI nathI, tethI jIva dU:khI che. jIva svayaM mULa zuddha svarUpamAM AnaMda svarUpI hovAthI koI rA jIvane dezamAtra zaMkha gamatuM nathI. :- uparokta vicAraNAnA AdhAre evo siddhAMta sthApita thaI zake, 'dharma te che, ke je jIvane enA icchita sukhanI prAptinA mArge laI jAya ke je sukha jIva icche che tevuM zAzvata hoya, nirmaLa-nirbheLa-zuddha hoya, akSaya-akhaMDa-abhaMga saMpUrNa hoya. AgavuM-sarvazreSTha-sarvocca hoya, ane svAdhIna hoya. evuM sukha mokSasukha ja che, tethI dharma te che je mokSa meLavI Ape.' A kAraNathI ja jJAnI, dhyAnI, pUrva maharSioe pharamAna karI sAdhanAno mArga evI batADavo che, ke emAM sAdhaka enA potAnA sAdhyanuM jevuM sAdhanAe karI pragaTa karAyela siddha svarUpa che, tevuM potAnI sAdhaka avasthAmAM utAre ane svarUpanuM AsvAdana kare. sApanAno siddhAMta evI che ke sAdhaka, sApya, sAdhana ane sAdhanAthI yukta hoya ane sApya dhyeya-5-GoalnuM je svarUpa hoya, te sapanAmAM utAre to sAdhdhathI abheda thaI lakSyanI prApti karI zake, eTale ke zAba svarUpa pragaTa karI zake-siddha svarUpe pragaTa thaI zake. ja siddha-svarUpI siddhapuruSo-kAhAtmAo-siddhAtmAo-paramAtmAo, niSpApa, nirmA, niraMbhI, nipAdhi, nizvalaMbI, nirapekSa arthAt svasthita svAdhIna hoya che. tethI ja keTalAka sAdhubhagavaMto, saMtapuruSo, oliyAonuM jIvana jo tapAsIzuM to jaNAze ke teo AraMbha samAraMbha eTale ke sAMsArika pravRttio ane arthopArjanathI alipta rahI, koInI kazIya apekSA rAkhyA vinAnuM, kaMpana kAminInA tyAgapUrvakanuM bhikSuka jIvana vahana kare che. eTale ke teo nirAraMbhI, niSparitI, niSpApa, nirdoSa rahe che, jethI karIne teo svAdhIna, svAvalaMbI, nirapekSa, nirbhaya, nirdoSa jIvana jIvI zake che. munione aDhAre vararAmAMthI eke ya varadAnI-eke 5 vasavAyAnI AvazyakatA paDatI nathI. pagamAM pagarakhAM paheratA nathI tethI mocInI
Page #100
--------------------------------------------------------------------------
________________ 14 AvazyakatA rahetI nathI. digaMbara rahe che athavA kapaDAM silAI vinAnA alpa ja pahere che, je paNa bhikSAvRttithI meLavI grahaNa kare che, mATe dara-meInI jarUrata rahetI nathI. muDa pAka rahe che ane vALa-kaeNza Uge che to jAte ja kezalocana karavAnuM rAkhatA hovAthI nAI-jAmano khapa paDato nathI. keTalAka sAdhu-saMto alagArI bAvA phakIra dADhI jaTA rAkhe che eTale vALa kapAvavAnI jarUrata UbhI thatI nathI. karapAtrI hoya che ke kyAM to tuMbaDI ke nAriyeLa AdinA kocalAnA kASThapAtra, te paNa alpa pramANamAM bhikSAvRttithI grahaNa karI upayogamAM letAM hoya che, jethI karIne kuMbhAra ke kaMsArA jevAM vasavAyAnI paNa apekSA rahetI nathI. pAdacArI hovAthI vAhana vAparatA nathI, tethI vAhanacAlaka ke TikiTa kharIdavAnI paLojaNa rahetI nathI. pAlakhIno upayoga karatA nathI tethI pAlakhI UMcakanArA bhoI lokonoya khapa paDato nathI. ughAnavAsI, vanavAsI, guphAvAsI, caityavAsI e che ke pachI gRhasthoe potAnA mATe nirmAkA karela sAdhanA, upAsanAnA dharmasthAnakomAM, upAzrayomAM athavA to gRhasthanA alAyadA avAvaru mahemAno AdinA utArA mATenA upagRhAdimAM, mAlika gRhasthanI maMjUrI meLavIne rahe che, tethI temane makAna-khoraDA baMdhAvavAnI jarUrata UbhI thatI nathI eTale kaDiyA suthAra varaNAnI paNa apekSA rahetI nathI. Ama parivAranI paLojA vinAnuM, aDhAre varaNAnI AvazyakatA rahita jIvana hovAthI, emane saMsAranA koI vyavahArano vepAra nathI, mATe kazI upAdhi nathI, eTale ke teonuM jIvana nirapekSa, nirupAzika, nirI, nirAlI, niSpariahIM, niSpApa, nirdoSa hoya che. bhikSuka banI rahI bhikSAvRttithI nirAbhimAnI jIvana jIve che mATe ja 'diyA usakA bhI bhalA, nahi dIyA usakA bhI bhalA; kahI, 'maLe to saMyama vRddhi ane nahi maLe to tapovRddhi"nI manovRttithI tyAgI verAgI khAkhI baMgAlI jIvana jIvatAM hoI ane sahunuM kalyANa icchatA sarvamitra banI dharmabhAvanA kalyANamastunA AzIrvacana uccArI zake che. - AvuM nirAraMbhI., nirupApika, nirdoSa, nirmohI, vairAgI svAdhIna sAdhu jIvana eone niSkarmA, niraMjana, niyakAra svarUpanI zA prApti karAvI Ape che kemake teonuM sAdhaka jIvana siddha-svarUpanI jhalaka rUpa che. vaLI teo ekAMta, mona ane asaMga rahe che. kyAM to vanamAM, guphAmAM, giranAra himAlayAdi partavazRMkhalAnI kotaromAM, kaMdarAmAM rahe che ke pachI upAzrayAdi dharmasthAnaka ke maThamAM saMsArIothI alaga ekAMtamAM rahI sAdhanA kare che. prabuddha jIvana teo jarUra vagara bolatA ja nathI ane mauna pALe che. bolavuM paDe ema hoya, to tolI tolIne jokhI jokhIne satya, priya, hitakArI alpa bola bole che. bhASA saMyamI ane madhurI hoya che. ekAMtamAM asaMga rahenAra hovAthI lokono saMga nathI. agara to vasati vaccelokonI vacce rahetA hoI ane lokono saMga karavo paDe to te lokahita aMge ja kare che, paraMtu teo ekanI eka vasatimAM ekanA eka loko vacce na rahetAM sthaLe ca ka e che-vihAra kartA rahe che-vicaratA rahe che. loka saMbaMdhathI, lokaherIthI dUra rahe che ane dravya, kSetra, kALa, ja bhAvanI praSTie apratibaddha vartana kare che. navembara 2001 hovAthI azabda eTale ke mona che. vyavahAranuM mAdhyama mana, vacana, kAya yoga nathI temaja avasthA avinAzItA ane svarUpa sthiratvane pAmelA hovAthI ekAMta asaMga che. A ekAMta, asaMga ane mauna e zuddhAtmA-siddhAtmA-paramAtmAnuM ja svarUpa che, je zuddha AtyaMtika svarUpa che. pote, potAmAM ja ratapotAmAM ja masta-potAmAM ja ramamANa adehI, akarmA, niraMjana, nirAkAra Ama sAdhaka sApurI, saMto, vio paramA svarUpa-siddha svarUpane anurUpa potAnA sAdhaka vananI raheNIkaraNI, AcAra vicAra vihArane goThave che, tethI ja te sAdhu bhagavaMtone chAmo loe savva sAo padathI namaskAra mahAmaMtramAM sthAna ApI, prAtaHsmaraNIya ane prAtaHvaMdanIya banAvI sarvane AdaraNIya tema anukaraNIya lekhAvela che. Ama paramAtmasvarUpa lakSI sAdhaka jIvana eTale ke svarUpa guNonuM jIvanamAM avataraNa ane AcaraNa. e ja jIvana dharma-svarUpa dharma che, je sahu sAdhakane-ahuM dharmane svIkArya gharma che, tethI sarvano dharma hoI sarvadharma-vizvadharma che. AvuM sAdhanAmaya-dharmamaya jIvana jIvanAra Ajeya pRthvI paTa para sAMpaDe che. mukhyatAe AvA sApaka AryAvartamAM che ane emAMya vizeSa pradhAnAe to jainamuni bhagavaMtonuM jIvana AvuM che, je khaDakAyarakSaka, paMca mahAvratathI pratibaddha, paMcAcAranI pAlanA sahitanuM, ratnatrayInI ArAdhanAmaya, samitithI sImita ane guptithI gupta evuM jaina sAdhu jIvana che. jaina sAdhunuM jIvana Ave; sAdhyane anurUpa evuM sAdhaka jIvana hovAthI, te zA sAdhakane sAmathI taddarUpa banAve che. jaina sAdhunuM jIvana AvuM uMcuM sAdhaka jIvana che, kArI ke te zAsanapati mahAvIra prabhuno sAdhu che. e sAdhaka zAsanapati, covIzamA tIrthapati mahAvIra prabhunA saMmavasaraNa pratIkasama nAA mAMDI, nANa samakSa prabhu sanmukha thaI, sarvasaMga parityAga karI, pravajyA grahaNa karI pratijJAbaddha dIkSita bane che. zAsana vidhavidha prakAranA che. prajAjanane, nagarajanane nagara kAnunanuM pAlana karanAra sAro nAgarika banAvanAra zAsana e rAjazAsana-prajAtaMtraprajAzAsana che. saMta, mahaMta, sAdhu, saMnyAsIo dvArA nItiniyamo samajAvI, dharmamArga dharmathI zArita karanAre je zAsana che, te dharmazAsana che. e dharmazAsanamAM mokSanA lakSya, paramapada-siddhapadanuM dhyeya baMdhAvI, svarUpazAsana arthAt AtmAnA anuzAsana prati dorI janAruM vidhi-niSedha, nizcayavyavahAra, utsarga-apavAda, dravya-bhAva. jJAna-kriyA ityAdinI syAdvAda zailIe sUkSma vicAraNA karanAruM, je suMdara zAsana che, te jaina zAsana che, ke jemAM UMcA sAdhaka jIvanane jIvavAnI, puruSa ane strI ubhayane mATenI jagatanI ajoDa evI caturvidha saMghanI vyavasthA che. eTale sudhI ke gRhavAsamAM rahIne parA gRhasthadharmI evA DarathI sAdhakane mATenA paNa suMdara pariNAmAkSI saka jIvananI vyavasthA ane vicAraNA che. A jainazAsanathI zAsita sAdhaka AtmA ja AgaLa vadhI, pote potAthI ja anuzAsita eTale ke sva rUpane, sva bhAvane samajI, svarUpatha banAvanAruM svarUpazAsana che. emAM praveza pAme che ane bhavasAgarathI pAra Utare che. rAjavadhArAna, samAjazAsana, dharmazAsana Adi lokazAsanalokikazAsana che. jaina zAsana lokazAsanathI nirALuM lokottara zAsana che ane svarUparAsana, e lokottama zAsana che, ke je lokamA zikhare sAdi anaMta paramAtmapade parama sthirAvasthAmAM, paramAnaMdAvasthAmAM sthita kare che. jaina zAsananuM ATaluM adakeruM mahAtmya batAvavAnuM kAraNa e zAsanano
Page #101
--------------------------------------------------------------------------
________________ navembara 2001 mokSamArga che. sAdhyanA svarUpane anurUpa e sAdhanA kevI che te have vicArIe. prabuddha jIvana 15 jJAna ekAMte anaMta rayukata vaidanarUpa bane che. karmata kramika sukhaduHkha vedanano AtyaMtika abhAva thAya che. Ama kevaLajJAna je lakSya che tenA trA bhAvomAMthI mAtra vItarAgatA ja sAdhanAmAM utArI zakAya che ane e vItarAgatA sAyake potAnA matijJAnamAM uttAravAnI chelAvavAnI che. matijJAna vItarAga thI kevaLajJAna je lakSya che te sahaja prApya bane che, arthAt sahaja, svAbhAvika ApoApa ja kevaLajJAnanuM pragaTIkaraNa thAya che. vastu-tattvanA be bheda paDe che. sAmAnya ane vizeSa athavA dravya ane bhAva. bhAva ke je upayoga che tenI vizuddha deva devadAna che. devaLajJAnanuM svarUpa-kevaLajJAnanA bhAva traNa prakAre che. (1) vItarAga jJAna eTale ke vItarAgatA pUrvakanuM jJAna ke je prazAMta . vedana che. . . (2) nirvikalpaka jJAna eTale ke akhaMDa amika jJAna ke je akhaMDa vedana che.. (3) sarvajJa jJAna eTale ke sarvanu jJAna ke je anaMtarasa vedanarUpa che. sarva padArtho akhaMDo vItarAgatApUrvaka jaNAya tenuM nAma kevaLajJAna. padArtha jAya-jANe vItarAgatApUrvaka eTale ke koI paNa hetuprojana vinA. padArtha jAya te akhaMDa eTale akamathI jaNAya. te ja nirvikalpaka jJAna, padArtha jAya te sarva padArtha jaNAya. ekeya zepa bAkAta na rahetAM sarva jaNAya e sarvajJAna. kevaLajJAnanuM svarUpa je vItarAgatA che te vItarAgatA sAdhake potAnI sAdhanA dvArA lAvavAnI che arthAt sAdhake sAdhanA dvArA nirmohI-vItarAga banavAnuM che. jethI lakSya je kevaLajJAna che tenuM prAgaTya thAya ane sAdhanAtIta thavAya. eTale ja jJAnavimala sUrIzvarajIe vAMkavuM che ke... vItarAga bhAva na AvahI, jihAM lagI mujane deva; siMho lage tuma 56 kramalanI, sevanA ejI e Teva... manamAM AvI re nAtha ! bhavananI stavanA karatAM kevaLajJAna nahi. mAMgyuM paraMtu vItarAgatA mAMgI.. *mika ane akramika jJAna e be jJAna bhegAM nahi rahI zake. A traNa bhAvamAMthI sAdhanAmAM jo koI bhAva utArI zakAto hoya to te vItarAgatA che, kArAke vItarAgatAnI vikRti matijJAnamAM thaI che. sAdhanAnI prakriyAmAM je cauda guNasthAnaka ArohaNa prakriyA che temAM bAramA vAsthAnake nItarAgatA AvyA chatAM matijJAna to UbhuM ja ke che, tethI ja bAramA guhAsthAnake padma sarvajJa nirvikalpatA nathI paraMtu avikArI nirvikalpatA hoya che kArAke chavatA che. arthAt sarvajJatA nathI. Ama kevaLajJAna je lakSya che te kevaLajJAnanA traNa bhAva vItarAgatA, nirvikalpatA, ane pAtAmAMthI, 'vItarAganA' jo matijJAnamAM utArIe to sApathI abheda thaI vItarAga thaI, sa arthAta kevaLajJAnane prApta karI zakAya. akhaMDa, sarvatra, paripUrNa svAdhIna-nirapekSa banI zakAya. vikalpa paNa traNa prakAranA che. (1) vikAra vikalpa (2) AvA .! dhyAna ane samAdhi avasthAne ApaNe bhale nirvikalpa avasthA kahetAM hoIe paraMtu vAstavika te nirvikalpa avarathA nathI. kAravA ke tyAM dhyeya sanmukha che ane dhyeyathI abheda thavAno vikalpa Ubho che. dhyAnasamAdhimAM manoyoga, vacanayoga ane kAyayoganI sthagitatA- sthiratA che-vicAronI sthagitatA che, to paNa matijJAnanI hAjarI astitva che ane UMDe UMDe yarUpanI prAptinA vikalpa saMkalpa-upayoganuM astitva che. ApaNe e dAne nirvikalpakadazA tarIke oLakhAvIe chIe te aupacArika che kemake dhana cAlu che-samAdhi lAgI gaI che te sAdhanAvasthA -sAdhakAvasthAnI sUcaka che. upayoga cAlu che. upapIvaMtatA nathI, sahajatA nathI. kevaLajJAnanuM svarUpa to sAMdhanAtIta, bAnAnIta, upayogavaMta, sahaja svarUpa che. e avasthAmAM koI kriyA, koI saMkalpa ke koI vikalpa ane (3) vedana vikalpa vitI gada thatuM te navikalpa cA upayoga mUkavAparaze nathI. kriyA che tyAM karyuM che ane kartA che. nina vikalpa e vastu nathI. caitanya che padmA marika che. bahAranA che che bAhya drazyo ke nAnA (vidhavidha) prakAranA che te anitya-vinAzI che. che. vikAra vikalpa dUra thatAM manizAna je vikArIzAna hatuM te avikArIkSAna te ane che. arthAta vItarAga jJAna bane che, prata bane che. AvaraNa vikalpa dUra thatAM nirAvarA thavAya che-nirvikalpa banAya che. jethI jJAna nirvikalpa, avinAzI, akanika, akhaMDa bane che, ane vaidanavikalpa dUra thatAM karmakRta kramika sukha-duHkha vaidana abhAvarUpe ekAMta anaMta rasarUpa AnaMdanamAM nibhagna thavAya che. AtmAnubhUti svarUpoMnaMdAnubhava thAya che. vikAra vikalpa haThatAM vItarAgatAnI-prarzAtatAnI prApti thAya che. chatAM sAdhanAnA A tabakke matijJAna hovAthI chadmasthatA che ane aMtarAyano nAza thayo nathI hoto eTale khAnanI nirvikalpakatA, akhaMDitatA, avinAzItA; akriyatA, akramikatA, pUrNatA, sarvanuM jJAna che tevI sarvajJatAnI prApti nathI hotI ane ekAMte akhaMDa anaMta rasarUpa vedana nathI hotuM. paraMtu vItarAgatAne kAo ane vItarAgatAnA pariNAme AvA vikalpa, vedana vikalpa hI jatAM ja zAnAvaraNIyakarma, 'darzanAvaraNIyakarma ane aMtarArdhano nA thatAM ja nirAvarA, nirtikA anela je zAna hoya che te kevaLajJAna hoya che. pUrvajJAna sarvazatA hoya che. e akhaMDa, avinAzI, akramika jJAna hoya che. vedanavikalpa hatAM. devaLajJAnI bhagavaMtanI svarUpAvavA to akriya avasthA sahajAvasthA che. sAkaramAM sahaja ja mIThAza che. miThAImAM to Arkara dvArA mIThAza ja che. sarva anya vikalpone haThAvIne ekamAtra AtmasvarUpa kevaLajJAna svarUpanI prAptinA vikalpa sAthe ekAma ekAkAra thavAno Atmika AnaMda khAna-samAdhimAM che paraMtu te svarUpAnaMda, kevaLajJAnAnaMda, zahejAnaMditA, sahajAvasthA nathI. paraMtu dhyAna-samArithI sajAvasthA kevaLajJAnanI prApti avazya thaI zake che. praccham paramaM jyotirAtmanAbhasmanA / kSaNAditsu dhyAna dAta pracArataH // (mahAmahopANA-paramAtmA ti paMcaviti . ajJAnarUpI bharamathI AtmAnI paramIta je kAryathI che te mAtra eka kSaNamAM ja uMcca dhyAnarUpa pavananA pracArathI (vAvAjhoDAthI) pragaTa thAya che. AtmAnuM svarUpa che. e svarUpane pakSA sAdhuke sAdhanAmAM utAravAnuM hoya AtmAnuM svarUpa paramasthira che. sarva AtmapradezonI paramasthiratA e che. eTaleja manovRti, na, kAyamUrti, kAusagga (kAryonsa), pAna, samAdhinI sAdhanA sarvaza tIrthaMkara bhagavatoe mumu sAdhakane banAvI che. cokaMpanathI Adeza kaMpana thaya che. Atmapradezane
Page #102
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabuddha jIvana vRkSanI chAya ane phaLano upayoga ane mATe pANI nahI paNa apita-sthira banAvavA mATe yogastharyanI sAdhanA batADI te sAdhanA te vRkSanI chAyA ane phaLano upayoga atyaMta , SW W!' eTale sudhInI parAkASThAnI batADI ke jevuM siddha bhagavaMtonuM siddhasvarUpa te pANIno upayoga anya ' siddhazilA upara che tevuM paramadhairya-zailezIkaraNa dvArA caudamA gurAsthAnake nadI pote sukAI gaI hoya to te nadInA taLamAM gayela pANI paNa siddha karavAnuM hoya che. e sahaja ja thaI jatI prakriyA che. paraMtu je dazA nadIne khodI-kUvA-vAva gALI meLavavAmAM Ave che te prakriyAmAM nadI sAdhyanI che te sAdhakAvasthAmAM utAravAnI hoya che te tenuM tAtparya che. potAnA aMta:stalane cIrIne-AghAta sahana karIne paNa pANI Ape zukaladhyAnanA prathama be pAyAthI upayogastharya Ave che, to pachInA che. A samagra sacarAcara jANo ajANo paNa bIjAnA upayoga mATe chevaTanA be pAyAthI yogasthaya Ave che. jIve che ane manuSyanuM jIvana paNa A badhAnA rUDA pratApe ja Take che. AtmAnuM zuddha svarUpa svAdhIna, nirAlaMba, nirapekSa che je svarUpane mAnavIno pratyeka zvAsozvAsa, tenuM halanacalana ityAdi tenA jIvananI siddha karavA sAdhudharma batAvyo ke je sAdhudharmanuM sAdhu jIvana jevuM nirdoSa paLepaLa koine koI jIva, pazu, paMkhI, vanasRSTi-vanaspati yA to nirAlaMba, svAdhIna jIvana prAyaH koI anya dharma vyavasthAmAM jovA paMcamahAbhUta Adie ApelA Atmabhoga vaDe ja zakya bane che. ethI 1 jArAvAmAM AvatuM nathI. ja sUtro ApyA ke l; paraspara: 35aho nIvAnA- I ane gIvo nIvarca AtmAnuM svarUpa akriya akarma-niSkarmA che tethI pAMca samiti ane navana | matsya galAgala nyAya. survival of fittest emAMthI ja RevtraNA guptino dharma batADavo. AtmA pote potAmAM ja sthita-sthira hoya erence for life jIvatva svIkAra-jIvanAdara iriyAvahi sUtra AvyAM. che. rava sthita, svamAM sthira hoya che-svastha hoya che. AtmA sama che. parAkASTA-paropakAra dharma je sarvadharmane ravIkRta dharma che te paNa A upara mATe ja AtmAne para padArthothI chUTavA ane svamAMthI svanuM sukha meLavavA jaNAvyA mujabanA sAdhyanA-lakSyanA svarUpanI deNa che ke guNa potAno tyAga dharma Apyo ane mamatA tyajI sama thavAM samatA dharma-samabhAva dharma paNa te guNAnuM kArya anya prati ! eka kavie gAyuM che... Apyo ke zAtA-azAtA, sukha-duHkha, lAbha-geralAbha, jaya-parAjaya, taruvara - saravara - saMtajana, cothA varase meha; badhI paristhitimAM sama rahevA-samatA dhAraNa karavA rUpa sthitaprajJa thavA para upakArane kAraNe, cAre dharIyo deha. rU5 dharma prarUpyo. AtmAnA guNa pAMca che H darzana, jJAna, cAritra, tapa ane vIrya. e AtmAnuM svarUpa aAhArI che. AtmAne enA parama vizuddha evAM AtmAnAM pAMca guNonuM zuddha svarUpa che kevaLadarzana, kevaLajJAna, anaMta paramAtmasvarUpamAM AhAra levApaNuM hotuM nathI. mATe sarvajJa tIrthaMkara sukha-parama sthiratA, pUrNakAma (tRptatA-saMtRptatA-nIrahitA) ane pUrNatAbhagavaMtoe sAdhyanA e svarUpane sAdhanAmAM utAravA aNAhArI thavA anaMtanA A svarUpaguNo je sAdhyanA che tenI prAptine mATe sAdhyanA jaNAvyuM. te mATe tapadharma prarUpyo. uNodarI rahevAthI laI anazana guNone anulakSIne je sAdhanAdharma sAdhakane Apyo che te paMcAcAra pAlanA sudhInI tapa ArAdhanA batADI. AhAra saMjJA ochI karatAM karatAM rUpa dharma che-je che darzanAcAra, jJAnAcAra, cAritrAcAra, tapAcAra ane AhArasaMjJAnA sarvathA nAzano dharma batAvyo. vAstavika to AtmAnuM vIryAcAra, AtmAnA je cha lakSaNa jJAna, darzana, cAritra, tapa, vIrya paramAtma svarUpa adehI-azarIrI che. have adehI-azarIrI banavAnI ane upayoga kahyAM che te sarva jIvane jIva hovAnA citra-lakSaNa rUpa sAdhanA karI zakAtI hotI nathI eTale deha ane annano je saMbaMdha che ke che. te lakSaNa anAdithI malina thayela che e sudhAravA ane svarUpaguNArUpe deha vadhe che ane Take che te annathI ja te saMbaMdhane anulakSIne tapadharma pragaTIkaraNa karavA mATe paMcAcAra pAlanArUpa dharma prabhue pravartAvyo che. batADyo. jethI dehabhAva jAya. ahI thavA mATe dehabhAva ane dehabhAna e paMcAcAranI pAlanAthI bhAvaguNanI sparzanA thAya to navapadamAM sthAna choDI dehanI ALapaMpALathI aLagA thavAnI, videhI thaI adehI thavAnI maLe. paMcAcArapAlanA dravyathI thAya to paNa te durgatithI bacAvI sadgatine sAdhanA batADI. Ama lakSa adehI thavAnuM, paNa sAdhanA aNauhArI ApanAra che. bAkI bhAva sparzanA thAya to mokSane-kevaLajJAnane ApanAra che. thavAnI-videhI thavAnI hoya che. prabhune prArthIe chIe ke ApaNane sahu koIne Avo UMco siddhidAyI AtmAnuM paramAtma svarUpa evuM che ke e pote koIne harAto nathI ke sarvasaMga parityAgarUpa sarvavirati-svarUpadharma maLe, je vaDe svarUpanI sparzanA pote koIthI haNAto nathI, pote Darato nathI ke koIne DArato (bhaya karI svarUpastha thaI svarUpAnaMdI banavA saubhAgyazALI thaIe. pamADato) nathI, pote baMdhAto nathI ke koIne bAMdhato nathI. evuM enuM (saMkalana sUryavadana ThAkoradAra jhaverI) nirbhaya, nigraMtha, nibaMdha, anAhata svarUpa che. te svarUpane sAdhanAmAM | maMthana'ne mATe nidhi-arpaNano kAryakrama utAravA abhayadAnadharma, ahiMsA dharma batADyo. | gata paryuSaNAvyAkhyAnamALA daramiyAna saMgha dvArA apaMga bALAo/ AtmA AnaMda svarUpa che to sAdhanAdharma thayo ke sarva saMyoga-prasaMgaparisthitimAM citta-prasanna rAkhavuM-svastha rahevuM-akheda rahevuM. pAMca mATenI saMsthA "maMthana', hAjIpura (tA. kalola)ne mATe ekatra thayela astikAyo-AkAzAstikAya, dhamastikAya, adharmAstikAya, rakama rUpiyA ekavIsa lAkhano nidhi arpaNa karavAno kAryakrama ravivAra, pudgalAstikAya ane jIvAstikAyanA paramabhAvarUpa guNa anukrame tA, 6ThThI jAnyuArI ra00ranA roja savAre "maMthana'mAM yojavAmAM avagAhanAdAyitva, gatipradAnatA, sthiti pradAnatA, mahAguNa ane JAvyo che. saMghanA je sabhyo, dAtAo vagere A kAryakramamAM joDAvA prakAzakatA je che te guNa potapotAnA AgavA viziSTa guNo che ke je IcchatA hoya teoe rUA. 300 bharIne kAryAlayamAM potAnuM nAma guNathI te dravyo-astikAyonI oLakha thAya che, paraMtu te guNAnuM kArya JtA. ra5mI navembara,2001 sudhImAM noMdhAvavuM vadhu mAhitI kAryAlayamAMthI | u maMtrIo anya dravyo prati che, jemake phaLa ane chAyA ApavAno guNa vRkSano paNa tharA mAlika : zrI muMbaI jena yuvaka saMgha mudraka prakAzaka : nirubahena subodhabhAI zAha * prakAzana sthaLa : 385, saradAra vI. pI. roDa, muMbaI-400 004, | phona : 3820296. mudrazathAna : phakharI prinTiMga varksa, 31eA, bhAyakhalA sarvisa InDasTrIyala esTeTa, dAdAjI koMDadeva krosa roMDa, bhAyakhalA muMbaI-400 027. I
Page #103
--------------------------------------------------------------------------
________________ d. With Registrar of Newspapers for India No. R. N. I. 6067/57 Licence to post without prepayment No. 271 varSa : (50) +120 aMka :12 - 0 Disembara, 2001 - 0. * Regd. No. TECH | 47-890/MBIJ 2001 0 0 zrI muMbaI jena yuvaka saMghanuM mAsika mukhapatra 0 0 0 - - ' ': 000 prabuddha jIvana pAkSika 1939thI 1989 : 50 varSa 0 0 0 vArSika lavAjama rU.100-0 0 - taMtrI : ramaNalAla cI. zAha * - apucchio na bhAsejjA, bhAsamANassa aNtraa| -bhagavAna mahAvIra | (vagara pULe na bolavuM, bolatA hoya tyAre vacce na bolavuM) carama tIrthaMkara bhagavAna zrI mahAvIra svAmIe guru-ziSyanA saMbaMdhomAM banAvavAnuM hoya che. paraMtu tene badale tevA kaSAyone poSaNa maLavAno ziSya kevI rIte besavuM, UThavuM, gocarI vahoravI, bolavuM, cAlavuM ityAdi saMbhava rahe che. vaLI bIjA ziSyonI cADIcUgalI karavAnI vRtti paNa vize nAnI nAnI paNa atyaMta mahattvanI zikhAmaNo ApI che, je thaI Ave che ane kyAreka asatyano, mAyAcArano Azraya paNa levAI teone saMyamajIvanamAM, vinayavyavahAramAM ane adhyAtmasAdhanAmAM atyaMta jAya che. A badhAmAMthI bacavuM hoya to vANI uparano saMyama atyaMta upayogI che. AvI zikhAmaNomAM jIvananuM sUkSma dRSTithI keTaluM talasparzI jarUrI che. e mATe judI judI jAtanI takedArI rAkhavAnI jarUra che. avalokana thayuM che ane saMyamanA mArgamAM kevAM kevAM bhayasthAno che tathA emAMnI eka te vagara pUchaLe na bolavA vizenI che. mANasa jyAre kaMika adhyAtmamArganA ArohaNAmAM kevI kevI sAvadhAnI rAkhavI joie te vizeSa jANato hoya che athavA potAne koika vAtanI vahelI khabara paDI vizenA sacoTa mArgadarzananI ApaNane pratIti thAya che. jAya che tyAre enA peTamAM vAta rahetI nathI ane vagara pUrve paNa e munie kyAre kyAre kevI rIte bolavuM ke na bolavuM e vizenI vAta uccArAI jAya che ane e dvArA jaza khATI javAnI vRtti saMtoSAya bhalAmaNomAMthI vagara pUchaye na bolavA vizenI bhalAmaNa keTalI badhI che. upayogI che te anubhavathI samajAya evuM che. dasarvakAlikasUtranA AThamA bhagavAne guru-ziSyanA saMbaMdhane lakSamAM rAkhIne je bhalAmaNa karI che adhyayanamAM kahyuM che : te gRhasthonA aMgata ane jAhera jIvanamAM paNa eTalI ja upayogI che. apucchio na bhAsijjA, bhAsamANassa aNtraa| ApaNI keTalIye sAmAjika saMsthAonI samitiomAM potAnA vaktavyane piTThimaMsaM na khAijjA, mAyAmosaM vi vajjae || rajU karavA aMge ThIka ThIka gerazista pravartatI hoya che. game tyAre game; (munie vagara pUchaje bolavuM nahi, gura, bhagavaMta bolatA hoya tyAre te vyakti sabhAsaMcAlanamAM vacce bolIne dakhalagIrI kare che. sabhAdhyakSanAM . vacamAM na bolavuM, niMdA karavI nahi ane mAyAmRSAno tyAga karavo) Adezo na mAnavAmAM ja moTAI manAya che. ghaNI sabhAomAM jema " guru mahArAja jyAre koInI sAthe vAta karatA hoya tyAre ziSya vacce namUnArUpa zista jovA maLe che tema gerazista paNa jovA maLe che. aMgata na bolavuM joIe. guru mahArAja pUche athavA bolavAnuM kahe to ja tema ja jAhera jIvanamAM zista vagara koipaNa prajA bahu pragati na karI bolavuM joIe. saraLa susaMvAdI jIvanavyavahAra ane saMyamajIvana mATe zake. zistanA pATha bolavA-besavAnI AvI nAnI nAnI vAtothI zarU e bahu jarUrI che. thaI zake. ziSya jo vagara pUchyuM bole to koIkanI vAta chatI thaI javAnuM ahIM muni mahArAjane bhalAmaNa karavAmAM AvI che ke emanA jokhama che, je bolavA jevI na hoya ke jAheramAM mUkavA jevI na hoya. gurubhagavaMta koInI sAthe vAta karatA hoya tyAre emAM vacce na bolavuM vacce bolavAthI vAtano taMtu tUTI jAya che, viSayAMtara thavAno saMbhava rahe joie. vacce bolavAthI koIkane kSobha thAya, koIka sAthe dveSa, verabhAva che ane anya vyakti upara khoTI chApa paDavAno saMbhava rahe che. koI ItyAdi thAya, paristhiti khoTo vaLAMka laI le, dhAryuM kAma paNa na thAya vAtanI spaSTatAnI jarUra hoya ke kaMI mAhitI joItI hoya to gura ItyAdi prakArano saMbhava rahe che. eTale ja koinI vAtamAM vacce bolavuM mahArAja pote ja ziSyane pUchI le che eTale ziSya vagara pUchaye bolavAnI e bUrI Adata samAjamAM gaNAya che. kyAreka potAnuM DahApaNa batAvavA AvazyaktA nathI. vaLI eka vakhata ziSyane vagara pUchyuM bolavAnI Teva mATe paNa mANasane vacce bolavAnuM mana thAya che. pote bahu DAhyA che. paDI jAya to ziSyamAM avinaya AvavA lAge che. pote gurabhagavaMta samajadAra che, jANakAra che evA bhAvathI abhimAnapUrvaka vacana uccArAya karatAM hoMziyAra ane vadhu jANakAra che evuM abhimAna AvI javAno che. paraMtu jIvana-vyavahAramAM, jeTaluM jANatA hoie eTaluM badhuM ja paNa saMbhava rahe che. jIvanane krodha, mAna ityAdi kaSAyothI rahita bIjAne kahevA yogya nathI hotuM, theragAthAmAM kahyuM che :
Page #104
--------------------------------------------------------------------------
________________ 'prabuddha jIvana | Disembara 20 - satre supati sote, savaeN pati varaghunA | jyAM A pramANe tAlIma apAya che tyAM suMdara zista pravarte che. lazkara na ca diLaM sutaM dhIro savvaM ujjhitamarahati // tAlImamAM ane pratyeka dezanA lazkarI jIvanamAM bolavA aMge, savAla(mANAsa kAnathI badhuM sAMbhaLe che, AMkhathI badhuM jue che, paraMtu je javAba aMge sArI zista pravartatI hoya che. koI vacce bole evuM kaMI joyuM ke sAMbhaLyuM hoya te badhuM badhAne kahevA yogya che evuM dhIra lazkarI jIvanamAM jovA nahi maLe. ! - puruSane lAgatuM nathI.) keTalIkavAra vidyArthIomAM dekhADo karavAnI vRttine lIdhe ke zikSakane potAnA vicAro dvArA potAnI pratikriyA tarata vyakta karyA pachI pajavavA mATe prazno pUchavAmAM Ave che. vidyArthIo mATenI eka zibiramAM. keTalAka pastAya che. potAnAthI utAvaLa ane adhIrAI thaI gaI che, bahAranA eka vyAkhyAtA rAtanA AThathI nava vyAkhyAna ApatA ane kAcuM kapAI gayuM che ema pachI lAge che. pachI enAM mAThAM pariNAmo chelle kahetA ke vyAkhyAnanA viSaya aMge koine kaMI prazna pUchavo hoya bhogavavAno vakhata paNa Ave che. eTale ja na bolyAmAM nava guNA" to pUcho. thAkelA ane UMghamAM AvelA vidyArthIo kaMI pUchatA nahi.. jevI kahevata pracalita thaI che. vaLI ApaNe tyAM eka rUDha prayoga che ? kadAca koI vidyArthI pUche to bIjA pachIthI khAnagImAM ene Thapako vagara bolAvyuM bole ApIne kahetA ke "tAre pUchavuM hoya to ekalo jaine pUchI Avaje. e taNakhalAnI tole. amAro samaya zuM kAma bagADe che. amAre veLAsara UMghavuM hoya ke jUnA vakhatano eka Tucako che. eka rAjAnA maMtrInI cAre patnIo nahi ?" bIjA divasoe paNa vyAkhyAtA traNacAra vAra kahe chatAM koino bahu rUpALI, paNa koIka kAraNasara bobaDI thaI gaI hatI. eTale ya prazna na AvatAM teo vidAya letA. chellA divase vyAkhyAnamAM maMtrI patnIone kyAreya rAjadarabAramAM laI jato nahi. AthI rAjAne vidyArthIonA AcArya AvIne beThA. ! jijJAsA thatI. eka vakhata rAjAe maMtrIne kahyuM, 'mAre eka divasa tamAre vyAkhyAnane aMte vyAkhyAtAe rAbetA mujaba kahyuM ke : "koine kaMI ghare jamavA AvavuM che.' ' pUchavuM hoya to pUcho." tarata eka sAthe ATha hAtha UMcA thayA. eka maMtrIthI nA paDAya ema nahotuM. rAjA ane maMtrI jamavA beThA. cAre pachI eka prazno, keTalAka to DhaMgadhaDA vagaranA thavA lAgyA. vyAkhyAtAe - patnIoe sarasa rasoI banAvI ane susajja thaine pIrasavA lAgI. dhIrajapUrvaka javAbo ApyA. paNa prazno to AvatA ja gayA. prazna pUchanAra paraMtu maMtrIe patnIone zikhAmaNa ApI rAkhI hatI ke pIrasIne AvA prazna pUchaDyA pachI dhyAnathI sAMbhaLavA vyAkhyAtAnI sAme jovAne badale - UbhA rahevuM ane pUchyA vagara koie bolavuM nahi, vaLI rAjA tamane potAnA AcAryanI sAme juve. vyAkhyAtA zo javAba Ape che e sAMbhaLavAmAM kaMI pUche to pahelAM to tamArAvatI tarata huM javAba ApI daiza. tamAre ene rasa nahi, paNa pote kevo sarasa prazna karyo che eno pratibhAva mauna rAkhavuM. tame bolatAM zaramAva cho ema huM kahIza." cAre patnIoe AcAryanA caherA para kevo che te ja jANavA utsuka. be kalAka sudhI e zikhAmaNa svIkArI lIdhI. rAjA patnIone kaMI paNA pUche ke tarata vidyArthIonA prazno AvatA ja rahyA ane chevaTe AcAryane AjJA karavI maMtrI javAba ApI detA. rAjAne thayuM ke have kaMika yukti karavI joize. paDI ke have prazno baMdha thAya. praznottarInI bAbatamAM AvuM paNa thAya che. eNo jamatAM jamatAM rasoinAM vakhANa karyA ane kahyuM : "Aje vaDAM bahu bIjAo sAthenI vAtacItamAM mANase bolatAM pahelAM potAnI yogyatAno, ja sarasa thayAM che. AvAM vaDAM to jiMdagImAM meM kyAreya khAdhAM nathI. potAnI paristhitino, potAnA adhikArano vicAra karavo joie. mANase * rAjAne moDhe vaDAMnI prazaMsA sAMbhaLI vaDAM banAvanAra patnIthI rahevAyuM mana:pUta vANI uccAravI joie. kahevAyuM che ke : nahi. e tarata bolI, "e vayAM to meM kayAM che." (e vaDAM to meM karyAM vacane ratana, mukha koTa hai, hoTha kapATa banAya; che.) tyAM bIjI patnIe tarata ene Thapako ApatAM kahyuM, "nA kaI tI ne samaja samaja harapha kADhiye, mata paravaza paDa jAya. ema boI ?' (nA kahI hatI to kema bolI ?). tyAM trIjI bolI vANI uparanA saMyamamAM mANasanI dhIrajanI kasoTI thAya che. bolavuM UThI, e to boI to boI paNa tuM ema boI ?" (e to bolI to che, bolavA jevuM che ane chatAM nathI bolavuM, na bolavAmAM ja aucitya . bolI, paNa tuM kema bolI ?). tyAM cothI bolI, "e boI, paNa huM to che ema samajIne manane saMyamamAM rAkhavuM ghaNuM aghavuM che. manane saMyamamAM ' boiya nathI ane cAiya nathI." (e bolI paNa huM to bolI paNa nathI rAkhavAthI sAmAjika ane naitika dRSTie lAbha thAya ke na thAya, paNa ane cAlI paNa nathI.) AdhyAtmika dRSTie to avazya lAbha thAya ja che. Ama cAre bobaDI patnIo na pUchavA chatAM bolI ane maMtrI ApaNane prazna thAya ke koI na pUche to na bolavuM e sAcuM, paNa koI - jhaMkhavAvo thaI gayo.. sahaja bhAve che jANI joine pUche to zuM karavuM? A to daSTAntarUpe Tucako che, paNa kahevAnuM tAtparya e che ke koI na pUche ane na bolavuM emAM to uttama DahApaNa che, paraMtu potAnI prazaMsA vakhate mANAsathI rahevAtuM nathI, na bolavAnuM hoya topaNa hetupUrvaka pUchavAmAM Ave tyAre paNa mANase uttara Apavo ke nahi teno ke bolAI jAya che. maunano paNa bhaMga thaI jAya che. pukhta vicAra karavo joie. pUchanArano IrAdo kevo che te paNa pArakhatAM - jyAre koI zikSaNAvargamAM, carcAsabhAmAM prazna pUchavAmAM Ave tyAre AvaDavuM joIe. keTalAka mANasa naphphaTa thaIne sIdho savAla acAnaka " e prazna badhAne mATe hoya che, paraMtu teno javAbato jene ApavAno hoya kare che. tyAre mANasanI kasoTI thAya che. asatya bolavuM nathI ane te ja Ape che. keTalIka vAra zikSaka kahe che, savAla sabase, javAba viSama paristhitimAMthI bacavuM che. to tenI kalA mANasane AvaDavI ekase." zikSaka vargamAM prazna pUche ane badhA ja vidyArthIo eka sAthe joIe. kyAreka to eTalo vicAra karavAno paNa samaya raheto nathI.paraMtu bole to gerazista ane ghaMghATa sarjAya. vyaktie potAnuM jIvana evI rIte ghaDavuM joie ke sahasA paNa ayogya savAla-javAbanI paddhati zALAomAM sArI rIte zIkhavI zakAya che. na ja bolAI jAya. hita, mita, pathya ane satya vANI mATeno Agraha
Page #105
--------------------------------------------------------------------------
________________ Disembara 2001 prabuddha jIvana jIvanamAM vaNAI jAya to ayogya, aparipakva vAzI uccAravAno jema jema vANI parano saMyama Avato jAya tematema yogya samaye yogya samaya Avato nathI. sahasA paNa evuM bolAtuM nathI. A vacana ja uccArAya, nirarthaka vANIvilAsa thAya nahi. vANInA saMyamathI vagara pUchyuM bolavuM na joie e to sAcuM ane guru mahArAja pUche aMtarmukha thavAya ane citta vikArarahita, vizuddha banavA lAge. to vinayapUrvaka uttara Apavo joie e paNa sAcuM, paraMtu keTalIka zuM pUchavA vagara kyAreya bolAya nahi ? nA, evuM nathI. vyavahAramAM sAmAjika bAbatomAM, rAjakAraNamAM ke evA anya viSayamAM to pUchavAmAM kyAreka na pUchavAmAM AvyuM to paNa bolavuM e kartavyarUpa bane che. , Ave chatAM mana rAkhavAmAM DahApaNa che. potAnA uttarathI jo kaleza kaMkAsa hemacaMdrAcArya kahyuM che ke jyAM dharmanI hAni thatI hoya tyAM vagara pUchyuM : . thavAno hoya, vAdavivAda ke kaSAyo thavAnA hoya, hiMsA thavAnI hoya to paNa bolavuM joIe. e doSarUpa nathI, balka kartavyarUpe che. paraMtu AvA teve vakhate pUchavA chatAM na bolavuM joie. : ** . prasaMge mANase premathI, saumyatAthI vivekabuddhipUrvaka vacana uccAravuM joie. eka subhASitamAM kahyuM che ?' , , ,. prazno pUchavAnI bAbatamAM guru gautamasvAmInI tole koI na Ave.. gautamasvAmI eTale prAjhikano Adarza. bhagavAna mahAvIra svAmIne nA pRSTha: kasyAcid bUyAnnA'pyanyAyena pRcchataH / emaNo pUchelA praznomAMthI chatrIsa hajAra prazno ane bhagavAne enA jJAnavAnapi meghAvI jaDavat samupAvizet // ApelA uttaro bhagavatIsUtramAM sacavAyAM che. gautamasvAmI keTalA vinayapUrvaka [koInA pUchyA vagara kazuM kahevuM nahi. vaLI anyAyathI jo pUchavAmAM prazno pUche che ane bhagavAna paNA "he goyamA' ema kahIne keTalA Ave to paNa jJAnavAne, medhAvI vyakti jaDavatuM cUpa besI rahe.] vAyasalyapUrvaka javAba Ape che ! pote jANatA nahotA mATe gautamasvAmIe keTalAka mANasonI prakRti ja evI hoya che ke teo kAraNa hoya ke - prazno pUchaLyA hatA evuM nathI, pote to jANatA ja hatA, paNa potAnA na hoya, bolyA vagara rahI zakatA nathI. je bahu bolabola kare che teo - 'prazrothI tyAM beThelA bIjA jIvonI zaMkAnuM samAdhAna thAya e Azaya ja bhAMgaro vATatA hoya che. je mANasa vAraMvAra maunano abhyAsa kare che hato. emanA praznomAM paNa bIjA jIvo mATeno karuNAbhAva hato. ' tene pachI vagara kAraNe bolavAnI bahu icchA thatI nathI. eTalA mATe jeo UMcI koTinA sAdhaka che teone to amArA vacana uccAravuM ' che sAdhake to vAranA saMyamano, maunano abhyAsa satata rAkhatA rahevuM ja gamatuM nathI. akArA vacana uccAravuM eTale vizvanA vyavahAramAM joie. uttarAdhyayanasUtramAM bhagavAnane pUchavAmAM Ave che : hastakSepa karavo. rAgadveSa,vagara hastakSepa thAya nahi. jyAM hastakSepa che vaguttayAeM NaM bhaMte, jIve kiM jaNayai ? ' tyAM sUkSma hiMsA che. AtmA svabhAvamAMthI nIkaLI vibhAvadAmAM Ave (he bhagavAna ! vacanaguptithI jIva zuM prApta kare che ?) tyAre ja hastakSepa thAya che. eTale akAraNa bolavuM e AtmAnI rvabhAvika bhagavAne kahyuM ke : ' ' dazAnuM sUcaka che. jeo sAMdhanAnI ucca kakSAe pahoMcyA che teo to tathAI niSyinAyaDu nivibhare . nI vajIre jagatane e jevuM che tevA svarUpe ja nihALe che. emAM teo pramAdI ke ajjhappajogasAhaNajutte yAvi bhavai / kartavyacuta banyA che ema nahi kahI zakAya. teonI AtmaramaNAtA (vacanaguptithI jIva nirvikAratA prApta kare che. nirvikAra thavAthI te eTalI ucca koTinI hoya che ke jagatane teo jue che ane chatAM nathI. A adhyAtmayoganI sAdhanAthI yukta thAya che.) * - jotA. teonI e dazA to jeo samaje che te samaje che. .!! ' , eTale AtmasAdhanA mATe vacanaguptinI atyaMta AvazyakatA che. daLa * p ramaNalAla cI. zAha. - - mahArASTranuM saMta-sAhitya ane abhaMgaracanA. . ka D DaoN. dharmendra mAstara marAThI sAhityamAM teramI sadIthI soLamI sadI sudhIno samaya bhakti AnaMdamagna thaI bhAna bhUlatA hatA. sAhityanI dRSTie pazcima-uttaraane kAvya ema baMne dRSTie ananya gaNAya che. e cAraso varSa dakSiNa bhAratamAM vahelI bhaktinI gaMgA-yamunA ne narmadA-caMdrabhAgA samayanA arasAmAM vahelI bhaktinI rasamaya dhArAmAM zraddhALu janoe nadInA amRtasamAM jaLamAM samagra bhArata snAna karatuM hatuM. Ama e asIma AnaMda prApta karyo. e ja samaye adbhuta suyogarUpe i. sa . samayayuga sAhityano suvarNakALa hato. 1300 thI i. sa. 1700 sudhInA kALamAM uttara bhAratamAM saguNA- A rIte teramI sadImAM marAThI sAhityamAM saMtonA jAmelA anupama niSNu bhaktibhAvanI kAvyarUpe evI ja pAvana dhArA vahI hatI. e meLAmAM bhagavAna viThThalanI bhaktimAM tallIna banelA bhakto ekatra bhaktikAla'nA nAme jANIto thayo. gujarAtamAM ya evI ja bhaktigaMgA thayelA hatA. enA kendrasthAne hatA saMtazreSTha jJAnezvara ane tenI tyAre janamanane pulakita karatI hatI. mahArASTramAM teramI caudamI sadImAM AsapAsa rahela tatkAlIna bhakta kaviomAM mukhyatve to hatA saMta saMta jJAnezvara, nAmadeva, gorA kuMbhAra, narahari sonAra, sAvaMtA mALI jJAnezvaranA moTA ne nAnAbhAI saMta nivRttinAtha ne saMta sopAnadeva ne cokhA meLA'Adi ane pachInI soLamI-sattaramI sadImAM saMta tukArAma, temaja temanI nAnI bahena saMta muktAbAI. e ujjavaLa bhakta gaganaekanAtha, niLIbArAya Adi bhaktakavio izvara-bhaktimAM magna hatA maMDaLanA bIjA jAjvalyamAna bhaktakavi tArako hatA saMta nAmadeva, to gujarAtamAM narasiMha mahetA Adi ne bhAratabharamAM saMta kabIra, cAMgadeva, vinobA khecara, gorA kuMbhAra, narahari sonAra, sAvaMtAmALI, gosvAmI tulasIdAsa, gurunAnaka, mahAkavi sUradAsa ne mIrAMbAI Adi cokhAmeLA, jagamitra nAgA ane jogA paramAnaMda ane bhaktakavayitrI bhaktakavio potAnI kAvyasAdhanA dvArA bhagavAna rAma ane zrIkRSNanA hatI saMta janAbAI, kAjopAtrA, cokhAmeLAnI patnI ane bahena guNagAnamAM tallIna hatA. e bhAvasabhara saritAmAM sAmAnya loko soyarAbAi ne nirmaLAbahena. enA uttarakALamAM sattaramI sadImAM thayA
Page #106
--------------------------------------------------------------------------
________________ Disembara 2001 kaMI IzvaraprAptinA mArgo nathI, paNa pAMDuraMga bhagavAnane to bhakti ja badhI priya hovAthI bhakto temanA lADIlA hoya che. varNa, dharma ne ucca-nIcanA bhedabhAva kaMI IAre sarjavA nathI. Izvarane evo jAtikAno vicAra hoto ja nathI. 'hari ko bhaje so ri kA hoI' e sUtramAM ja e saMtone bharapUra vizvAsa hato. samAjamAM Arthika, rAjakIya, sAmAjika Adi koI darajjo na meLavanAra mATe e saMtoe bhaktinI daravAjo udhADI ApIne sAmAnya dIna, dalita, upekSita loko mATe roSa ne saMtoSa zAMtino mArga maLyo che. jIvanamAM duHkha anivArya hovAthI tene apanAvavAno bodha saMtoe Apyo che. vaLI yajJa-yAgAdi kAryo viSamatA utpanna karatA hovAnuM jaNAvI temaro sarva samAnatAno bhAva prabodhyo che. temanI kAvyAdi canAomAM temanA bhagavAna vijJAnI bhakti karavAno upadeza Apyo che te Adi zaMkarAcAryanA advaitavAdano ahIM nahIM. ullekha karyo hovA chatAM mULabhUta rIte temaNe daitavAdanuM Alekhana karyuM che. teo dvaitavAdI ja hatA. moTAbhAganA saMto te zAstranA adhyayanajJAnathI vaMcita ja rahyA che, chatAM paNa evA lokone teo IzvaraprApti ne temanA sAkSAtkAra mATe apAtra mAnatA nahotA. e mATe temaNe bhakti yogano mArga dAkhavI Izvara-milanano sulabha mArga dAkhavyo che. bhaktinI sAthe sAthe karmayogamAM zraddhA dAkhavI temo jIvanamAM nItigata mUlyone mahattvanAM mAnyo che, chatAM temane mana bhakti mukhyane nIti goNA che. e saMtonI daSTie prabhu nobhamarA je prabhumilana mATenI sIdhI saraLamArga che. bhagavAna viThobAne meLavavA mATe bhakti dvArA sIdho saMvAda ja eka uttama sAdhana che. emAM vacce pUjArI ke koI madhyasthInI jarUra nathI hotI. saMto nispRha ne ahaMkAra rahita hovA chatAM AtmasanmAna ane tejasvItA dhAraNA karatA hatA. game tevA moTA camarabaMdI ke rAjAo samakSa dIna banI mastaka namAvavuM temane pasaMda nahotuM, paNa enAthI UlaTI rIte rAjA-mahArAjAo aMtonI kRpAnI IcachA rAkhatA hatA. rAjA-mahArAjA kyAreka dravyAdi vinA mAMgye saMtone mokalatA to saMto te brAhmaNone vaheMcI detA. pro. ne sAmAnya rIte sena zabdano artha Izvarabhakata' karavAmAM Ave che, paNa A arvAcIna artha che. prasiddha marAThI vidvAna pro. na. phATakanA zabdomAM 'saMtano artha che satpuruSa. lokone potAnA AcaraNathI zuddhi pavitratAno pATha zIkhavanAra jo koI hoya to te saMta ne sAdhupuruSa che, A che saMta zabdanI prAcIna vyAkhyA ne samaja.' jJAnezvara Adi saMta -samudAyanA bhakta kavione A vyAkhyA lAgu pADIne tapAsIe to zuM tamo potAnA jIvanakALamAM thatre sthaLe pharIne samAjane sadAcAra ne re pavitra jIvanano bodha potAnA jIvana dvArA AcarIne Apyo hato. OM emanA jIvananuM avicchedya lakSakA hatuM pavitratAM. taduparAMta tyAga, bhakti, dayA, kSamA, sadAcAranuM sAkSAt svarUpa hatuM e saMtonuM jIvana. * eTale emanA evA jIvananA prabhAvane pariNAme tatkAlIna samAja 'bhaktimaya thAya temAM zI navAI - e saghaLA brAhmaNA, abrAhmA, ne kahevAtA aspRzya jAtinA saMto -- jUThA jAtikUla abhimAnathI bhAilo dUra hatA. izvarIya AnaMda ne paraspara prabhAva sivAyano koI nAto emane maMjUra nahoto. sadhaLA gharasaMsAra ne potapotAnA dhaMdhAmAM sthApacyA rahIne dha haribhakti paratve rAnochAvara thayA hatA ane jANo emo potAnA para saMsArI jIvanane ke brahmarUpamAM vilIna karI dIdhuM hatuM. utkaTa sAcI laMganI, akutrima cittavRtti, eTale prabhuzradhdhA Adi mAnasa mAnIthI emane pAramArthika to sukha prApta kareluM hatuM, jenI samakSa eka sukha ne AnaMda tarAkhalArUpa 4.st.- - AvA saMtonuM sAhitya bhaktijJAnathI otaprota hatuM ne tenuM paThana karavAthI baMdhamAM sAtvika vRtti udbhavanI. emI kAvyabhajano dvArA jagata para snehavarSA karI che. emanA mahimAthI samAjamAM bhinnatA bhAva naSTa thayo. mAnava ane mAnava vacce bhAIcAro vadhyo ane mAnavahRdaya snehabhAvathI sabhara banyuM. loko harinAma marakSA karavA prerAyA ne viThobAnA darzana mATe paMDharapuranI yAtrA karavA lAgyA. are, e mAtra dharmayAtrA nahotI, paNa sadAcaraNAno jIvaMta pATha hato. saMto to sAttvika bhAvonI jIvaMta pratimA hatAM, krodha emanI pAse jatAM Do ne lobha, asara ne dveSa emanAthI mAIlo dUra rahetA. teo paraspara ekamekane temaja lokone namaskAra karatAM saghaLAmAM bhagavAna viThobAnA darzana karatA hatA. varNasaMkaTa bhAva na karatA, jAtibhedane avagaNIne teo lokomAM vyavasAya AdinI bhinnatA hovA chatAM lokone kahetA-'ApaNe saghaLAM eka ja IzvaranAM saMtAna chIe.' saMta jJAnezvare to potAnA eka abhaMgamAM A bhAva gAyo che A j A deva bhAvAcA bhukelA, yAti kula nAhIM tyAlA, Ahe bhakticA bodhalA, avatAra gheto tyAMsAThI, bhAvArtha :- bhagavAna che bhAvano bhUkhyo, kAtilanI ene na - prabuddha jIvana hatAM saMta tukArAma, nibobA, ekanAtha ne bahizAbAI. A saghaLA saMtabhakto bhagavAna pAMDuraMga viThobAnA jayazISa karatA temanI pAvana bhaktimAM tallIna hatA ane emanI sAthe emanI bhaktidhArAnuM AkaMTha pAna karIne 'jaya jaya rAmakRSNa harino pAvanataMtra uccArI tatkAlIna loko paNa viThThalabhaktinI jyotimAM nAcIkUdI abhaMga zAI rahyAM hatAM. Aje paNA saiMkaDo varSa pachI ya mahArASTranA hajAro mAmajano pAMDuraMga bhaktimAM praga-karatAlanA dhvani sAthe AhalAdina thaI rahyAM che. .... A saMtameLAmAM eka tarapha strIo che to bIjI tarapha saMta puruSomAM che koI karAbI che, to koI sonAra, mALI, nAIka ne kuMbhAra che. vyavasAye bhinna hovA chatAM viThThala-bhaktinA eka tAMtaNe teo samAna rIte badhA baMdhAyelA hatA. nAyamUrti mahAdeva goviMda rAnI avaloke che tema "be saMtasamudAyamAM keTalIka strIo hovAnI sAthe keTalAka darajI, mALI, kaGAbI, cUDagara, sonAra, pamAttApathI zuddha thayelI vezyAo, dAsI, marAThA ne atyaMta zUdra jAtinA mahAra hatA to keTalAka brAhmaNa paNa hatA. e AdhyAtmika utkarSano prabhAva mAtra eka ja jAtinA loko para -paDelo hovAnI vAta nahotI, paNa nAnAthI mAMDI moTA sudhI samagra . samAjanA loko e AdhyAtmika AMdalanamAM jhabakIbAIne ghelA banyA - hatA. ane pariNAme ucca-nIca, jJAnI AAnI ne strI-puruSa Adi - saghaLAM loko e dharmanA AnaMdamAM jhUmato hato. A jAtanI dharmajAgRti bhAgye ja anya dezanA itihAsamAM jovA maLaze.' mAThI sAhitya-itihAsanA vidvAna-vivecaka pro. DaoN. a. nA. dezapAMDenA zAbdomAM e saMtasamudAyanA jIvanakAryanI viziSTatAo tAravIe to kahI zakAya ke teo mahadaMze zudra, atizudra evI patita hIna jAtinA ne tethI du:khIthI ghaNA trasta hatA ane chUtAchUtanA bhedabhAva ne bhraSTatAnA bhAvathI ghaNAM du:khI hatA. emanA vicAra mujaba yajJayAgAdi
Page #107
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1 Disembara 2001 ciMtA, i bhaktone bAMdhe baMdhanamAM, emane kAja avatAra letA. A ja che bhakta saMtono mukhya siddhAMta. saMta jJAnezvare je bhaktimaMdiranI AdhAra kalA nAMkhI ne saMta tukArAma jenuM zikhara nirmita karyuM e maMdiramAM ke enA bhaktimArgamAM ucca-nIcanA koI bhedabhAva nathI hotA. koI janmajAtithI nIca hoya to bhaktirUpI pArasamadidhanA sparzathI e ugdha banI jAya che. e saMtonA azIzuddha AcarAne pratApe emanA kathana-bodhano prabhAva loko para ghaNo paDato hato. samagra mahArASTramAM A aitI putrIne bhAgavata dharmano upadeza prasAratA ne gAtA-nAyU kIrtanAce raMgI, zAnadIpa lAvuM jI.' tAtparya ke nAcIe kIrtana raMgasaMga, jagAvIe jJAnadIpaka ja. emanI sAthe loko paNa kIrtana raMge raMgAtAM. saMta jJAnezvare je bhakti-jJAna jyota jagAvI hatI tene laine to mahArASTramAM sarvatra ghUmatA, evA tejasvI saMta samudAyanA zraddhAbhara hari-japathIpathI tatkAlIna bhaktikALanuM mahArASTra guMjI UThyuM hatuM, -e saMtoe potAnA abhaMga nAmaka viziSTa kAvyaprakArathI eka anupama dharmapaMthanuM nirmANa karyuM. e abhaMga racanAnA be heta hatA. pahelo hetu hato 'svAntaH sukhAya'no ne bIjo hetu hato 'mArgadarzanAma'no. pahelo hetu e khuda temane potAne mATe hato to bIjo lokasamAjanA AnaMdadarzananI hato. e pahelo temanA mAnasika A kArja hato to bIjo samAjasevAno hato. bIjA hetu dvArA teo lokonA hAtha pakaDI mokSapaMtha batAvatA ne khuda mokSaprAptinA adhikArI banyA pachI potAne prApta thayela brahmAnaMda rasa sALA lokone prasAdarUpe vaheMcatA ne samAjanA lokone potAnI sAthe laine cAlavA icchatA. teo potAnA AdhyAtmika anubhavonuM dhana itara lokone vitarita karatA, evA teo paramArthI hatA. prabuddha jIvana e rAjamArga che bhaktino. e bhakti kaMI lokika karmakAMDa vidhi nahi, paNa dhyAnapradhAna che. e to snAnasaMdhyA, devapUjA, zAstronuM paThana-pAThana, pakSayAga ne tIrthayAtrAthI bhinna che. ene IMzvaprIta kahevAmAM aucitya che. ene sAre AtmajJAna prApta thayA pachI mokSa prApti thavA aMge saMtone aTala vizvAsa che. IzvaraprAidhAnanA sAdhanasama . nAmasmaraNA tathA prabhu nAmasaMkIrtana, enI dazA saddagurU pAse levAtI. e saMtonI bhakti saguNabhaktimArganuM avalaMbana karatI, paNa te AtmajJAna pAse jaine aTakatI nahotI. e to savA upAsanAthI karU thaI upAMga gaNe che e saMto. mahArASTranA prakhyAta vidvAna-vivecaka zrI la. rA. pAMgAkara e saMtonA suvaMrNakALa vize darzAve che tema nivRttinAthano vairAgyabhAva, jJAnezvarano jJAnabhaktiyoga, 'sopAnadevano ekAMtamArga, muktAbAIno kadIka premasabhara to kadI dhRSTa-vyavahAra, nAmadevano prema, janAbAInI sabhakti, cAMgadevanuM yogasamI, gorA kuMbhAranI adhikArogyatA, cokhAmavAnI premasabhara bhAva chatAM saMcaLA cetomAM rahela madhura mohaka gudA parasparano premabhAva-AtmIyatAnI vRddhinA kArarUpa hato. e kALamAM ahIMrAna bhakti tathA premanI mahAnadI pravAhita thaI rahI hatI ! vidrabhakitanI A pArA teramI sadImAM dava dhArmI niraMtara sattaramI sadI parvata vahetI ne lokamAnasane pAvana karatI hatI Aje 5 darziyA bhAratanA kANI samAM paDharapuramAM bhaktibhAvanI e ja dhArA pAvana thaI lAkho zraddhALu bhaktajano nAcatAM kUdatAM prabhukIrtana stavana caMdrabhAgA nadInA kinAre gAI rahelA daSTigocara thAya che. taduparAMta mahArASTranA pratyeka gAma ne maMdiro 5 15 jaya rAmA harinI e puna Ajeya tAlamRdaMganA nAda sAthe lokamukhe gavAtI ne gujatI saMbhaLAya che, tyAre jAze mokSa emanI sevAmAM UtaravA lAge che. ne to caMdrabhAgAno naTa vaikuMTha banI jAya che. e anupama dazya avanIya che. ... e bhaktinI abhivyakti abhaMga nAmaka viziSTa padaracanAthI thayelI che. eno zabdArtha to spaSTa che ke jeno bhaMga na thayo hoya tevuM AThake abhaMga. parA prAcIna marAThI bhakti kevitAnA saMdarbhamAM eno artha che. marAThInI eka AgavI chaMdanA'. mahArASTranAM bhaktikALanA saMta zAneyAra, nAmadeva ane tukArAma Adi aneka saMtoe potAnI bhaktinI abhivyakti mATe abhaMga chaMdano pracuramAtrAmAM prayoga karyo che. marAThI sAhityanA prAcInakALamAM AraMbhaTANe kavioe saMskRtanA zArdUlavikrIDita, maMdAkrAntA, zikharinI ane anuSTupa Adi chaMdono supere upayoga karyo che, paNa kALAntare marAThI kAvyajAte potAnAM nijI chaMdono vikAsa je karyo temAM abhaMga ne oLI e be mukhyatve gavAya che. dUparAMta AraMbhathI mAMDI Aja paryaMta bIstra sADI, diDI, karAva ne povADA Adi chaMdo paNa vikasita thayelA jovA maLe che. i. sa. 160 eTale ke zaka saM. 1212mAM ahamadanagara jillAnA nirguhA upAsanAmAM pariNata thatI. e aMgeno saMketa aMta gorakuMbhAravAsA gAmanA mAsAdevInA maMdiramAM racAyA saMta zAyaranI anupama : ne saMta nAmadevanA abhaMga kare che. saMta nAmadeve eka abhaMgamAM gAyuM che pASANAcA deva bolata bhaktA teM, sAMgate ekate dIrgha murkha. . Avo che e saMtono bhakti paMtha tathA bhaktino artha che-dhyAna tathA izAnAmasmaraNA. prabhu nAmamarAno mahimA darzAvatA saMta tukArAme to kahyuM che.mukhI nAma, hAtI moza'. arthAt mukhamAM harinAmanI sAthe jANe ApI gayo hAthamAM poza. Ama chatAM, e prabhu nAMkharAne bIjarUpa mAnIne tadartha prayatna ne sadAcaraNa tadanusAra karavuM paNa ati mahattvanuM che. saMta zAneyAre A mArgane patharAja' kahI. tyAM jJAna, dhyAna, karma tathA bhaktinA cAre mArganuM milana thatuM lAgyuM che. yogIoe e mArganuM anusaraNa karyuM che. e 'paMdharAja'mAM jJAnayoga, karmayoga, navadhA bhakti, viveka, vaigya ane satsaMga Adi aneka upAya che, to paNa mukhyatve to emAM che nAmasmarakA. e sivAyanA itara sarve upAyone kAvyaracanA jJAnezvarI samagratayA oLI chaMdamAM racAyelI che. saMta jJAnezvaranI vaMzaparaMparA joie to tenA mukhya puruSarUpe harihara patanAM traNa saMtAno paikI rAmacaMdra patanAM traNA saMtAno je hatAM te paiDI goviMda panA saMtAna viThThala paMtanA thayela cAra bhakta saMtAnomAM nivRttinAtha (janma-115 mAtha vada-1, samAya zaka 1216, jeThavA-2, samAdhi sthAna dhabake yAra), zAnadeva (janma-zaka 16 zrAvaNA vada-8, samAdhi-zakaSTa kAryaka vada-13, zAna-ANaMdI), pAnadeva (janma-zAka 166 kArtaka suda15, samAdhi-zaka 1218, mAgasara vada-13, sthAna-sAsavaDa) ane muktAbAI (janma-zaka 1201 Aso suda-1, samAdhi-zaka 11ra vaizAkha vada-12, sthAna-tApI) hato. saMta jJAnezvaranI guru paraMparAmAM khUba gurupuruSa AdinAthanA ziSya jAlaMdharanAtha hatA. tenA ziSya matsyendranAtha, tenA ziSya zaibInAtha, tenA ziSya nivRttinAtha ane nivRttinAthanA rUpe hatA zAnadeva, sopAnadevane mUktAbAI. e paikI muktAbAInA
Page #108
--------------------------------------------------------------------------
________________ 6 prabuddha jIvana Disembara 2001 ziSya hatA cAMgadeva ne jJAnezvaranA ziSya visobA khecara, ne visobA varNanA ne cothuM caraNa cAra varNAnuM hoya che. abhaMganA A ati vyApaka kheMcaranA zarUpa nAmadevanA ziSya hatA cokhAmaLA. cokhAmeLAnone lokapriya rUpa uparAMta pahelAM be caraNamAM ATha ATha varga ne chellAM ziSyomAM emanI patnI soyarAbAI, emano sALo bakA ne emanI ja bahena nirmaLAbahena. abhaMga lakhanAra saMto mahadaMze nirakSara hatA eTale temanA abhaMgonA limpikAra emanA aMtaraMga vartuLanA anuyAyI yA ziSya hatA. saMta jJAnezvaranA lipikAra saMta saccidAnaMda bAbA, saMta nivRttinAthanA lipikAra saMta sopAnadeva, saMta muktAbAInA lidhikAra saMta jJAnadena, saMta vibA khecaranA lipikAra saMta jogA paramAnaMda, saMta sAvatA mALInA lipikAra kAzibA gurava, saMta karmadevanA lipikAra sudeva saMta, saMta cokhAmeLAnA lipikAra anaMta bhaTTa, saMta mahAdevanA lipikAra rukmiNIramA tathA saMta jagabAInA lipikAra rukmiNIramaNa hatA. pahelA prakAranA daSTAMta tarIke saMta cokhAmeLAno eka aMga joiedevA nAhIM rUpa devA nAhIM nAma, deva hA niSkAma sarvA ThAI,-1 DobiyAcA DoLA daSTIya bhAsalA, deva prakAzalA Adi aMtI,-2 navala vATarsa navala vATI, deva koThATale mArga pura-3 cokhA mAro mAjhA saMdeha hiTalA, deva mATalA dehAmA N-4 ` A padamAM kula cAra abhaMga che, paNa enI saMkhyA arthanI AvazyakatA mujaba 5, 6, 7, 8 yA 9 sudhI paNa thaI zake che. bIjA ne trIjA caraNAnA aMte aMtyAnuprAsa rahela che. kAvyarUpe bhAvArtha e ke mahArASTranA bhAvedamAM 'othI' ne abhaMga' ema bane taiya chaMdo lokapriya che. bhajana kIrtanamAM eno prayoga thayelo che. eka vijJAnanA maMtavya mujaba saMskRtanA anuSTupa chaMdanuM vikasitarUpa bhaMga che, cAra caraNovALA anuSTupa chaMdanA dareka caraNAmAM AThavarNa hoya che, paNa abhaMganA cAra ceromAM anukrame 6, 6, 6 ane 4 vargo hoya che. oLI ne abhaMgamAM rahelA sAmyane lIdhe baMne parasparanI samAna rIte gAI zakAya che. saMta jJAnezvara kRta jJAnezvarInI pahelI oLI OM no Ala, veda pratipALa, jaya jaya sva vighA, AtmarUpA.' Ane abhaMga svarUpe OM no ja AghA veda pratipALa, jaya jaya va cenA AtmarUpA. ema vAMcI yA gAI zakAya che. ahIM oLI sADA traNa caraNonI che, ne emAM traNa vAra bhaiyAnuprAsano prayoga thayelo che. paNA abhaMgamAM bIjA ne trIjA caraNAnA aMtamAM anuprAsa Avato hoya che. jJAnezvaranA arasAmAM abhaMga chaMdano vyApaka rIte prayoga thato hato ne tyArapachI to tukArAma, rAmadAsa ne niLobArAya Adi saMto dvArA sattaramI sadI paryaMta * eno prayoga marAThI bhaktikAvya jagatamAM thato rahyo che. tukArAmanA samayamAM to te chaMda atyaMta lokapriya banavA pAmyo ne varNavRttanI vikasita pUrNatA paNa pAmyo. marAThI abhaMga bhaktinA avibhAjya bhAgarUpe bhakatAdi sAmAnyajanonA mukhe kIrtananI dhuna tarIke gavAtA hoya che. enI bI viziSTatA che enA nAnakaDA svarUpamAM rahelI ghaNA arthanI abhivyaktinI kSamatA. hiMdI kavi bihArInA dohAnI jema arthanI daSTie abhaMga 'gAgaramAM sAgara' samAvI zake che. be comAM 6-6 vargo tathA 8-6, 6-8 evAM caraNovALA abhaMgo parA racAyelAM che. abhaMganA be prakAra che. (1) dIrghacarA abhaMga ne (2) laghucarA abhaMga. enI viziSTa lAkSaNikatA e che ke te lokokita yA kahevatanA rUpe paNa rajU karI zakAya che. e dRSTie e sugamatAthI smRtigrAmya thaI zake che. enI saraLatA ne asarakArakatAne kAraNe to saMta janAbAI ne cokhAmeLA jevAnA abhaMgo AmajanatAnA kaMThe vaselA joI zakAya che. saMta kabIra ne sUradAsanA dohA tathA tulasIdAsanI copAInI jema abhaMgo bhaktajanone rIjhavI zake che. zraddhALu bhaktone mATe to eka vedavANI samAna che. mahArASTranA jANItA vidvAna zrI rA. zrI. joganI dRSTie abhaMga eTale thoDA bhAvanuM hovuM ne thoDAmAM ghaNA vadhAre kAvyArthano samAveza karavo tathA bhAvapradhAnatA. dohAnI jema AvAM traNA lakSaNo abhaMgamAM hoya che. baMdhAraNa dRSTie abhaMgamAM rahelAM cAra caraNo paikI pahelAM traNa IzvaranuM nahi rUpa nahIM koI enuM nAma, Izvara ja sarvatra vyApaka e ja pUrA niSkAma-1 AMkhanI AMkha che, e ja bhAsatuM dRSTimAM, Izvara ja prakAzita eto Adi aMtamAM-2 keTaluM che. adbhuta, adbhuta che keTaluM, IyAra che ramI rahyo ahIM tahIM sthaLa jeTale-3 kahe cokhA manano saMzaya chUTI gayo badho, Izvarane pragaTa deharUpe meM nihALyo-4 bIjA prakAranA abhaMganA dRSTAMta tarIke e ja saMtano abhaMga joiedhanya dhanya nAmadevA, kelA upakAra jIvA-1 mAjhA nirasitA vo, dAkhavilA paMDharIrAvo-2 maMtra sAMgitalA sopA, nivArile bhavatAyA-3 mAjhI kapathI mAlI, cokhA no pAnA dhANI-4 kAvyarUpe bhAvArtha e ke dhanya dhanya guru nAmadevajI, upakRta thayo A jIva Aja jI-1 dUra karyo mAro bhaya, mAro dAkhavyo paMDharInA rAjA-2 mujane saraLa maMtra zIkhavyo, bhavano sAro tApa haTAvyo-3 kapALathI mArI tu gAvaDI, dUdha pIvADe cokhAne mAvaDI-4 A abhaMgapadamAM ATha ATha vargonA dvicaratI cAra abhaMga rahelA che. ATha varSonI goThavaNA thayA chatAM ahIM bIjA abhaMganA bIjA cararAmAM paMDharIrAvo zabdane lIdhe nava varSA thavA pAmyA che, saMta kAryomAM varga saMkhyA ochI dhA vadhAre thatI hovAnI sthiti aneka abhaMga racanAmAM jovA maLe che, paNa abhaMga geya chaMda hovAthI enA laya ane gAyanamAM koI pharaka paDavA pAmato nathI. saMta jJAnezvaranA AdhyAtmika guru gaNAtA saMta nivRttinAthane abhaMganA Ava pravartaka mAnavAmAM Ave che. saMta tukArAma ane emanA ziSya niLobArAyanA samaya paryaMta abhaMga racanAno Avo krama cAlyo Ave che. e pachI pachA adyApi paryaMta abhaMga e bhaktimArganuM abhinna aMga gaNAya che, jo ke saMta jJAnezvara tathA emanA saMta bhAIbahena alpa yA supere zikSita hatA, paNa e sivAyanA moTA bhAganA abhaMga racanAra saMto azikSita hatA, chatAM teo saMta kabIranI jema asAdhAraNa kavitva zakti tathA pratibhA dharAvatA hatA, eTale temanA abhaMgo kavitvazaktinA namUnArUpa Ajeya ApaNAne AnaMda ApI rahyA che.
Page #109
--------------------------------------------------------------------------
________________ Disembara 2001 prabuddha jIvana keTaluMka ciMtana tA DaoN. raNajita paTela (manAtha) nisarga banAvavAno kImiyo ApaNAne hAtha lAgI gayo che. zarIre kerosIna ApaNA saddagata murdhanya kavi zrI umAzaMkara jozInA prakhyAta khaMDa- choTIne ApaNo agnithI bhaDabhaDatA nagaramAM doTa mUkI rahyA chIe ! I, "vizvazAMti'mAMnI be paMktio A pramANe che: jema koI bhavya orakesTrAmAM eka sAdhAraNA vAdakanuM paNa mahattva che, : 'vizALa jagavistAre nathI eka ja mAnavI, temaja nisarganI lIlAmAM ekAda nAnakaDA pataMgiyAnuM paNa mahattva che, pazu che, paMkhI che, vRkSo, vanonI che vanaspati ane . kema je pataMgiyAne pratApe parAganayananI prakriyA zakya bane che. enA ! matalaba ke nisarga kahetAM kadarata ane mAnavIno nAto visaMvAdI abhAve kAmaNagArca kamanIya kAnana paNa karamAI jAya. nisarganI - ' nahIM paNa saMvAdI hovo joie, mAtA ane bALakanA ubhayapadI ne naisagikatA sAthe ceDAM karanArane eka AMgla kavinI kavitAI cetavaNI jevo pragADha vAtsalyasabhara ne prakRtinA te-tattva jevo saMvAdI. prakRti che; tame jo dharatI paranA ekAda tUphAne paNa toDazo to gaganamAM lAkho mAtAnuM stanya-pAna karIne to mAnavI saMskArI banyo che ne saMskRtino yojana dUra Takamato tAka halI jaze. nisarga sAtheno ApaNo nADIno vikAsa paNa sAdhyo che. prakRtinuM ramaNIya-bhavya lAvaNya ane nisarganuM saMbaMdha rahyo nathI. byuTIne sthAne yuTIlITI AvI che ne yuTIlITIne. vika vaividhya, AnaMda ane AkarSathI abhibhUta kare eTaluM badhuM vipala rUpiyA-Dolara ke pAunDa sAthe saMbaMdha hoya che. vaNikavRttine gauza ne romAMcake che. prakati kevaLa udIpaka vibhAga tarIkenI ja kAmagIrI banAvI.nisargavAdI banI ApaNe RtatattvanI lIlAne pramANIye. bajAvatI nathI, paNa mAnavajAtinA ciMtana-vaibhavane paNa eNo janetAnA - Atmazreya ' jatanathI popyo che. eTale ja to kavivara ravIndranAtha TAgore bhAratIya dhAro ke duniyAnI vasati pAMcaso karoDanI che. A pAMcaso karoDa saMskRtine tapovananI saMskRti kahI che. tapovananI A saMskRtie bhAratane mANaso ekAda saikAmAM A duniyAne alavidA kahIne prabhune prArA thaI lagabhaga traNa hajAra varSa sudhI jIvaMta rAkhyo che. vizvanA koipaNa jAya che ne eTalA ja ke ethIya adhika A pRthvI para navajanma dhAraNA "deza ke dezamAM nisarga ane mAnavIno Avo virala, adbhuta saMvAda kare che; matalaba ke jIvana ne maraNanuM sanAtana cakra to satata cAlyA ja kyAMya jovA nahIM maLe. ApaNAM upaniSado, ApaNAM rAmAyaNa-mahAbhArata kare che..paNa A pAMca abajamAMthI Atmazreya ke Atma-kalyANano jevAM mahAkAvyo ane 'abhijJAna zAkuMtala ane uttara rAmacarita' jevAM vicAra karanAra zreyArthI keTalA ? jIva, jagata ne jagannAthano vicAra, ApaNAM saMskRta nATakomAM, nisarga ane mAnavInI nakha-mAMsa jevA karI brahma, mAyA, AtmA, anAtmA, zreya ne premano sUkSma bheda samajanAra : abhedanI pAkI pratIti thaze. mahAbhAratanuM 'vanaparva ane rAmAyaNano AtmArthI keTalA ? "araNyakAMDa' AnAM jIvaMta dRSTAMta che. vaLI, nisarganA tri-vidha artho- pU. mahAtmA gAMdhIe, satyavIra sokreTIsane A jagatano prathama svabhAva, sRSTi ane kudaratamAM paNa kAraNa-kAryabhAva ane anyonyanI satyAgrahI gaNAvyo che. ApaNo pelA nAnakaDA ne nirbhIka bALaka apekSAno Azaya garbhita che. dazya jagata ke kudarata satya che ane naciketAne, khUda yama pAsethI, AtmAnA zreya-preyanI jANakArI meLavanAra kudaratI maulika zakti-pratibhAne svAbhAvika rIte nisargadatta ke prakRti ane mRtyunA amRta tatvane pichANAnAra prathama bhAratIya bAlaSi siddha che e necarAlijhamanA rahasyane aneka sarjakoe caritArtha karela gaNAvI zakIe. e mRtyuthI paNa Darato nathI. mA pai: kazAthI nahIM che. je nisarganA antaramAM hoya te sarjakanA jaMtaramAM paNa jhIlAya ja DaranAra ja satya tattvane pAmI zake. kaThopaniSad pramANo: ", ... eTale ja AMgla kavie gAyuM : Sermons in stones & Book in zreyama prema manuSyam eta: * running Brooks...pattharomAMthI stotro ne vahetA nijharamAMthI kitAbo to saMparItya vivinakti dhIraH | pragaTaze. "kudarata ane manuSya' zIrSakavALA eka ati suMdara kAvyamAM zreyo hi dhIroDa bi preyaso vRIite kalApI'e A ja sanAtana bhAvane ramaNIya rIte ghUMTIne gAyo che. preyo manTo yogakSemad vRti // nisargopacAra-necaropathImAM, kudaratane sarvathA sAnukuLa banIne tathA jaLa- matalaba ke zreya kahetAM AtmAnuM kalyANa ane prema kahetAM laukika vAyu-mATI vagerenAM kudaratI sAdhano vaDe upacAra karavA-karAvavAmAM paNa sukha-A be paristhitio pratyeka manuSya samakSa upasthita thatAM, catura nisarga, sagI janetA jevo bhAga bhajave che. "ArogyanI cAvI' nAmanA vyakti, medhAvI vyakti, A baMnenI yathAyogya parIkSA karavAmAM, vimala pUjya gAMdhIjInA nisargopacAra sUcavatA lokabhogya pustakamAM paNa vivekano yathocita viniyoga karI AtmAnA zreyanI pasaMdagIne prathama prakRtinI mahattA varatAya che. Back to Nature-nisargane khoLa-pAchA sthAna Ape che jyAre dhImAna puruSanI tulanAe, jaDa vyakti prema eTale pharavAnI vAta Aje koipaNa kALA karatAM vadhu prastuta che; kAraNa ke ke duniyAdArInA bhautika-lokika sukhane pasaMda kare che. pazunI tulanAe ughogIkaraNa ane AdhunikakarAne pratApe ke pApe duniyAmAM prativarSa manuSyanuM eka vAvartaka lakSaNA enI AgavI kAraNa-kAryabuddhi che. ene lagabhaga 150 karoDa Tana kArbana DAyoksAiDa A nisarga-suMdarInA pratApe e AdimAM mohaka lAgatA paNA aMte duHkhada thaI paDatA preyane mukha-kamala para ThalavAya che ne ene kAraNe enI ramaNIya-bhavya suSamA- tyajIne AdimAM du:khada lAgatA paNa aMte sukhada ne kalyANakArI AbhA dina-pratidina kadarUpI banatI jAya che-ne paryAvaraNanA A lAgatA zreyane pasaMda kare che. manuSyanI sUkSma ne vimala vivekabuddhi A vaizvika paDakArane kAraro gauravapUrvaka jIvana jIvavAno mAnavano mULabhUta pasaMdagInI pAchaLa hoya che. khuda bhagavAne gItAmAM potAnA bhaktone adhikAra paNa jokhamAya che. vAnaprasthIonA vasavATa mATe Aje vano be vacana ApyAM che...kalyANa karanAranI kadApi durgati thatI nathI ne rahyA nathI. pradUSaNo duniyAno dATa vALI dIdho che. purANonAM naraka have yogakSema vahAmyaham..pA yogakSema eTale jIvana jarUriyAto... ApaNAne DarAvI zake tema nathI ! kema ke svarga samA nisargane nak Necerstles Lo... preya zabdamAM garbhita ke abhipreta che tevI
Page #110
--------------------------------------------------------------------------
________________ ' prabuddha jIvana * Disembara 2009 lakajharI opha lAipha nahIM ja - uccArI haze tyAre kevA ne kevaDA moTA satyanI upalabdhino ene ' AtmazreyanI A vivekabuddhinuM pratyakSa ne utkaTa udAharaNa ApaNane divyAnaMda thayo haze ! e ekezvaravAdanI sAthe emAM karuNA, samAnatA. maharSi yAjJavalkayanA prasanna dAmpatyajIvanamAMthI maLe che. RSine be ane ahiMsAnuM yugapada darzana thAya che, jagatamAM je kaMI jIvana che, patnIo hatI. maitreyI ne kAtyAyanI. RSie saMnyAsa levAno saMkalpa sarvano kartA kevaLa Izvara ja che"-ema kahIne 'kAnta'nI A paMktio ' karyo eTale baMne bhArthIone bolAvIne potAnI saMpattinA bhAga pADavAnuM sArthaka karI che . kahyuM. bhautika saMpatti para dRSTipAta karI maitreyIe patine mArmika praza, sauno samAna kartA, saue samAna tethI nA ucca nIca koI, saMtAna sau tamArAM.' bhagavana! A ApaNI saMpatti to ThIka paNa sakala vasundharAnuM kavi 'kAnta'nI paMktimAM mAtA che tene badale meM kartA" mUkyo che. * saghaLuM dhana mane maLe to paNa huM amara thAuM kharI ? RSie kahyuMH alabatta bhinnabhinna dharmomAM izvarane mAtA, pitA, rAjA, kaThora nyAyAdhI, 6 haragIjha nahIM. jevuM dhanikonuM jIvana tevuM tAruM jIvana." A sAMbhaLI vagere svarUpe nirUpyo che. te kartama, akartama, anyathA kam sarvazaktimAna nirvedapUrvaka maitreyIe kahyuM "bhagavAna" to je laukika saMpattithI mane che. AgaLa upara A maMtramAM RSi kahe che: "eTalA mATe, izvaranA amRtattvanI prApti na thAya tevA dhanane laine huM zuM karuM? bhale A dhana nAme tyAga karIne tuM yathAprApta bhoga bhogava.-tena tyakatena bhujiyA: kAtyAyanI letI. mane to amRtattvanuM-AtmAnA zreyanuM-kalyANanuM jJAna A maMtravArI to sAMprata samayanA saMdarbhamAM vizeSa yathArtha che. Aje to Apo ! lagabhaga traNa hajAra varSo pUrvenI AtmAnA kalyANa kAjenI eka bAju dhananA DhagalA, bIjI bAju garIbAinI UMDI gartA. Dhagalo AvI jIvatI jAgatI pradIpta abhIpsA hatI-ane te ya nArI hRdayanI! khADAne bhoge sarjAya che. bhoga bhogavavAno niSedha nathI paNa ochAmAM ekavIsamI sadIno mAnavI to AtmA kahetAM Soune badale Atma- ochI jarUriyAta ane udbhUkhala vilAsanI vaccenA vivekanI vAta che. self samaje che ne zreya premanI vAta duryodhananI jema samajavA chatAMya eka bAju jarUriyAta (nesesITI)no abhAva ne bIjI bAju vilAsa aMta:karavAno ToTo pIsI nAkhIne Atmazreyane badale jIvAtmAne priya (lakajharI)no atireka-AvI Arthika asamAnatA to varga-vigraha ne evI gADI, lADI ne vADInI AratI utAre che ! ' AtaMkavAdane janma Ape; AthI ja dareka dharmamAM dAna, dharmAdA, jakAta AtmAnA kalyANane kAje samagra pRthvIno paNa tyAga karavAnI vAta ne kherAtano mahimA che. jemanI pAse nathI te jemanI pAse che temanI e kyAre samajavAno ? e mATe to brahmavAdinI maitreyI-daSTi joie. chUpI ke vyakta irSA karavAnA ja. A to manuSya svabhAvanI maryAdA che. | IzAvAsyam gaganacuMbI imArato caNAnAra pratye, zrI umAzaMkarabhAinI kavitAnuM ', eka pAtra AkrozapUrvaka puNyaprakopa ThAlave che: - 'izAvAsyam idam sarvam thatuM kiM ca jagatyAM jagatuM ! raco, raco aMbaracuMbI maMdiro; paNa tena tyakatena bhuMjIthAH ' eka divasa bhUkhyAM janono jaTharAgni jAgaze, ne khaMDeranI bhasmakaNI na lAdhaze.' mA gRdhaH kasyasvit dhanam | matalaba ke A jagatamAM je kaMI jIvana che te sarvano kartA kevaLa eTalA mATe ja RSi kahe che : izvara ja che.. eTalA mATe, izvaranA nAme tyAga karIne tuM yathA-prApta : - "mA gRdhaH kasyasvida dhanam" koinA paNa dhananI vAsanA na rAkha...gadhavRttino tyAga kara. bhoga bhogava. koinA paNa dhananI vAsanA na rAkha. lagabhaga traNa - izopaniSada'nA RSinI A ArSavANI ApaNane dhananA mAlika hajAra varSo pUrve krUrelI izAvAsya upaniSadanI A ArSavANI sarvakAlIna nahIM paNa "TrasTI' banavAno saMdeza ane Adeza Ape che. RSinA A ne sArvajanIna che. AtmAnA nagAdhirAja samA upaniSado vedonA sArasarvasva mahAmaMtrane pUjya bApue emanA jIvanamAM mUrtimaMta karelo ane saMbhava ? samAna che. niyanUtana enI divya vANIne sarvabhakSI kAla paNa sparzI che ke emanI TrasTIzipanI vibhAvanAno A mULasrota hoya. sAcA zakyo nathI. samAjavAda ane vizvazAMtino A mudrAlekha che. AjathI Azare 75 sAla pUrve huM jyAre mArA vatananI prAthamika kumArazALAmAM bhaNato hato tyAre amAre eka kAvya bhAvAnuM hatuM- | Do. jamazeda pIThAvALAnuM sanmAna jemAMnI eka sArUpa paMkti enI varNasagAine kAraNe mArI smRtimAM hADakAMnA niSNAta DaoNkTara zrI jamazeda pIThAvALA ApaNA zrI jaDAI gayelI. e paMkti hatI: 'AsapAsa copAsa, vizvapatino vAsa, muMbaI jaina yuvaka saMghanA upakrame chellAM vIsa varSathI aviratapaNe dara AmAM izanI-vizvapatinI-sarvavyApakatAno bhAva garbhita hato...e pachI ravivAre dardIone maphata sAravAra ApI rahyA che. ATalA varSomAM moTapaNe kavivara hAnAlAlanI paMkti-"mArAM nayaNAMnI ALasa re nAmanA aneka dardIone emanI sAravArathI lAbha thayo che.' - kAvyamAM vAMcavA maLI: "nathI aNu paNa khAlI re sRjanamAM sabhara bharyA" | emanI A mAnad sevAnAM vIsa varSa pUrAM thAya che e prasaMge saMgha ane tyAre aNuthIya hAnA ne virATathIya moTA evA dUranA dUra ne tiraphathI emanuM ane emanA sTAphanuM sanmAna karavAno kAryakrama ravivAra, che najIkanA najIka evA brahmano khyAla Avyo. tA. 13mI jAnyuArI 200ranA roja savAre 10.30 vAge saMghanA kalpanA karo ke, dIrghakAlIna kaThora tapazvaryAne aMte, upaniSadanA | kAryAlayamAM rAkhavAmAM Avyo che. ' aSie, bahmatattvanI prApti karyA bAda jyAre IvAvaNyam idam sarvam' A jAhera kAryakramamAM upasthita rahevA sarvane nimaMtraNa che. evI vANI-ArSavANI-avani ane akhila brahmAMDane mApI laine _n maMtrIo mAlika : zrI muMbaI jena yuvaka saMgha mudraka prakAzaka : nirubahena subodhabhAI zAha - prakAzana sthaLa : 385, saradAra vI. pI. roDa, muMbaI-400 004. phona : 3820296, mudrasthAna : phakharI prinTiMga varksa, 312/A, bhAyakhalA sarvisa InDasTrIyala esTeTa, dAdAjI koMDadeva krosa roDa, bhAyakhalA muMbaI-400 027. '