________________
ર પ્રબુદ્ધ જીવન
નવેમ્બર ૨૦૦૧ આ પદ્ધતિ દ્વારા કરવામાં આવેલા શરીર તપાસ (ચેક-અપ)માં એક આરોગ્ય અંગે કોઈ ફરિયાદ કરવાની મારે રહેતી નથી. મારું વજન થોડું એવા અંદાજમાં ૧૩ થી ૧૫ ટકા જેટલી ગંભીર સ્થિતિના કેસો તેમાંથી વધુ પડતું છે. પરંતુ તબીબી ચેક-અપ માટે મારે દોડી જવાની મને જરૂર મળી આવ્યા છે. જો આ વ્યક્તિઓએ સમયસર ચેતીને શરીર તપાસ લાગતી નથી.” આવા પ્રસંગોએ હું સામાન્ય રીતે મૌન જાળવું છું. જો કે કરાવી હોત તો તેનું પરિણામ સંતોષકારક આવ્યું હોત. એવાં દર્દો પણ કેટલીકવાર મને તેમને કહેવાનું તો મન થઈ જાય છે કે ભાઈ, વધુ એમાં શોધી કાઢવામાં આવે છે અને જો સમયસર એ દર્દીની સારવાર પડતી વાત ના કર. શારીરિક તપાસ (ચેક-અપ કરાવી લો અને લેવામાં આવે તો તેનું ઘણું સારું પરિણામ આવે છે. શારીરિક તપાસ તમારા શરીરમાં જે કંઈ છે તે જાણીને તમને નવાઈ ઉપજશે.' (ચેક-અપ) મારફતે કેટલાક રોગો ઊગતા પારખી શકાય છે. ઉદાહરણ સારું આરોગ્ય રોગની ગેરહાજરી કરતાં પણ કંઈક વધુ છે. દર તરીકે મધુપ્રમેહ (ડાયાબીટીસ), લોહીનું ઊંચું દબાણ (હાઈ બ્લડપ્રેસર) વરસે કરવામાં આવતી શારીરિક તપાસ (ચેક-અપ)થી પ્રત્યેક શારીરિક આ રોગો તેના શરૂઆતના તબક્કામાં હોય તો પણ શોધી શકાય છે. તકલીફ સમયસર શોધી જ શકાશે એવો દાવો ડૉક્ટરો તરીકે અમે કરી બીજા રોગો જેવા કે નાની નસોનું સંકોચાઈ જવું, લીવર અને મૂત્રાશયના શકીએ નહિ. એક વરસ કરતાં ઓછા સમયમાં પણ કેટલાક રોગો રોગો, હૃદય વિસ્તત થઈ જવું, ફેફસાંની બીમારી અને કેન્સર જેવાં દર્દો અસાધ્ય સ્થિતિમાં પરિણમે છે. તેની યોગ્ય કાળજી નહિ લઇને આરોગ્ય શરૂઆતના તબક્કામાં આ શારીરિક તપાસ (ચેક-અપ)થી શોધી શકાય છે. ગુમાવવામાં બહુ ડહાપણ નથી અને વિગતવાર શારીરિક તપાસ (ચેક
આ ચેક-અપ માટે કોઇએ મોટી હોસ્પિટલ અથવા તબીબી કેન્દ્રમાં અપ)માં ખોટો વિલંબ કરવો પોતાના ઘરમાં ચોરને સંતાડવા જેવું છે. જવાની જરૂર નથી. આવી તાલીમ પામેલા ડૉક્ટર દરદીની વિગતવાર કેટલીવાર ચેક-અપ કરાવવાની જરૂર છે એ અંગે કોઈ ચોક્કસ નિયમ નોંધ લે છે અને શરીરની કાળજીપૂર્વકની તપાસ કરે એટલું જ પૂરતું છે. નથી. શારીરિક તપાસના સમયે પ્રત્યેક વ્યક્તિના આરોગ્યની સ્થિતિ પર દરદીની પાસેથી આગળનો ઇતિહાસ અને વિગતો મેળવવાનું તેનું કાર્ય તે અવલંબે છે. ' ડિટેક્ટીવ તરફથી લેવામાં આવતી ઊલટતપાસ જેવું લાગે છે. ડૉક્ટર કેટલાક લોકો તેની શારીરિક તબીબી તપાસ મુલતવી રાખે છે દરદી કહે તે કાળજીપૂર્વક સાંભળે છે, પ્રશ્નો પૂછે છે, ટેપ કરે છે, અથવા ટાળે છે. તેમને એવો ડર રહે છે કે કોઈ અજાણ્યો રોગ માલુમ લાગણી અનુભવે છે, ફરીથી પ્રશ્નો પૂછે છે અને તેના સ્ટેથોસ્કોપ વડે પડી આવશે તો તેમના ઉપર કડક તબીબી અંકુશો આવી જશે. ઉપરાંત છાતીમાંના વિવિધ અવાજ સાંભળે છે, ડૉક્ટર વધુ પ્રશ્નો પૂછે છે પણ તેને કદાચ બિનજરૂરી ચિંતામાં પણ પડી જવું પડે. આવા લોકોને હું કદી ઉતાવળ કરતા નથી. દરદીની બેઠેલી અને સૂતેલી એમ બંને કહું છું કે રોગનું વહેલી તકે નિદાન કરાવવું અને તેને નિવારવા માટે અવસ્થામાં ડૉક્ટર લોહીનું દબાણ (બ્લડ-પ્રેસર) લે છે અને દરદીના કંઈક કરવું હમેશાં યોગ્ય અને સલાહભર્યું છે. આ અંગે વિલંબ કરવો શરીરની વિવિધ પદ્ધિતોમાં ધબકારાની લાગણી અનુભવે છે. દરદીની તે માનવીના શરીરને પારાવાર નુકસાન કરે છે. વળી બીજી કેટલીક તપાસમાં ડૉક્ટર પ્રયોગશાળાનો ઉપયોગ કરે છે, દરદીનો ઇલેકટ્રો- વ્યક્તિઓ એમ કહે છે કે “અરે એમાં શું થઈ ગયું? કોઈક દિવસે તો કાર્ડિયોગ્રામ લે છે અને એક્સ-રે પણ લે છે. કોઇક વેળા એવું બને છે દરેકને મરવાનું તો છે જ. તો શા માટે જિંદગીની મોજ પૂરેપૂરી માણી કે રોગની કેટલીક કડીઓ એવી સુપ્ત અવસ્થામાં હોય છે કે આવો નહિ લઇએ?' આધુનિક સાધનો અને પદ્ધતિઓ દ્વારા જ ડૉક્ટર સાચા નિદાન પર પરંતુ જ્યારે આવી વ્યક્તિઓ ગંભીર બીમારીમાં સપડાય છે અને આવી શકે છે. છેવટે આ તપાસનું પરિણામ ડૉક્ટર તરફથી મળે જ છે. તેમની તબિયતમાં ભારે ઉથલો આવે છે ત્યારે પાછળથી તેઓ તેમના સારા આરોગ્યનું ક્યાં તો પ્રમાણપત્ર મળે છે અથવા કોઈ છૂપો દુશમન આવાં વિધાનો માટે પશ્ચાત્તાપ કરતા હોય છે. જ્યારે એનાથી ઊલટું શરીરમાં રોગના કયા તબક્કે છે તે પણ ડૉક્ટર તેમના દરદીને આવેલા ઉંમરની પરવા કર્યા વગર એક વ્યક્તિ સંપૂર્ણ તબીબી ચેક-અપ બાદ - અહેવાલમાં જણાવે છે.
આરોગ્ય અંગે તકેદારી અને જરૂરી કાળજી રાખતો થઈ જાય છે અને દરદીની માનસિક હાલત, સ્વભાવ, કામ કરવાની સ્થિતિ, આહારની શ્રદ્ધા. આશા અને મહત્ત્વાકાંક્ષા સાથે જીવનના પડકારો ઝીલવા સમર્થ ટેવો, નિદ્રા, ચબેતા મુજબની પ્રવૃત્તિઓ, શોખના વિષયો વગેરેના અવલોકન બને છે. વગરનું કોઇપણ શારીરિક તપાસ (ચેક-અપ) સંપૂર્ણ નથી. ઉપરાંત ભારત જેવા ખૂબ જ ઝડપથી વિકાસ પામતા રાષ્ટ્રના લોકો માટે આ દરદ દરરોજ વ્યાયામ કરે છે કે કેમ અને આરામ માણવા મળે માટે સંપર્ણ શારીરિક તપાસ (ચેક-અપ)ની ઉપયોગિતા વિષે જરાયે શંકા તેનો પૂરતો સમય મળે છે કે કેમ એ બાબતો પણ, શરીરની સમગ્ર નથી. તપાસ દરમ્યાન ધ્યાનમાં લેવાની જરૂર હોય છે. સમગ્ર દુનિયાના ડૉક્ટર અને હૃદયરોગના નિષણાંતો (કાર્ડિયોલોજીસ્ટ) ભારે આવેશ, તાણા,
નેત્રયજ્ઞ તંગદિલી, ચિંતા, રોષ અને અચાનક અને કસમયના હૃદયરોગના
સંઘના ઉપક્રમે, શ્રીમતી શૈલજાબહેન ચેતનભાઈ શાહના આર્થિક હુમલાઓ સહિતના બીજા વિવિધ રોગોને કારણભૂત માને છે. માનસિક
સહયોગથી સ્વ. ધીરજબહેન દીપચંદ શાહના સ્મરણાર્થે એક નેત્રયજ્ઞનું હાલતનું પૃથક્કરણ કરતાં કાર્યદક્ષ ડૉક્ટરની સમયસરની સલાહ ઘણી
આયોજન ચિખોદરાની આંખની હોસ્પિટલ અને ડૉ. રમણીકલાલ વેળા આવી મહાઆફત નિવારવામાં સહાયરૂપ થઈ પડે છે. કોકટેલ પાર્ટીઓ અથવા રાત્રીના ભોજન સમારંભોમાં હું ઘણી
| દોશી (મુ. દોશીકાકા) દ્વારા રવિવાર, તા. ૨૮મી ઓક્ટોબર ૨૦૦૧ના વ્યક્તિઓને મળ્યો છું, જેઓ મને કહે છે કે ડૉક્ટર, મારી તંદુરસ્તી
રોજ સેવાલિયા (જિ. પંચમહાલ) મુકામે થયું હતું, જે પ્રસંગે સંઘના - અત્યારે ઉચ્ચ કોટીની છે. હું ૧૬ કલાક કામ કરું છું, ધૂમ્રપાન કરું છું,
કેટલાક હોદ્દેદારો તથા સભ્યો ઉપસ્થિત રહ્યા હતા.
. I મંત્રીઓ 'હું શરાબ લઉં છું, સ્વાદિષ્ટ ખોરાકની હું લિજ્જત માણું છું, મને મારા