Book Title: Agam 12 Upang 01 Auppatik Sutra Sthanakvasi
Author(s): Kalpanabai Mahasati, Artibai Mahasati, Subodhikabai Mahasati
Publisher: Guru Pran Prakashan Mumbai
Catalog link: https://jainqq.org/explore/008769/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI vItarAgAya namaH upane ugamaNI EvavA zrI ugavAIsa ) guruprANa Agama batrIsI AzIrvAda dAtA H tapasvI garadeva pUjya zrI ratilAlajI mahArAja sAheba pradhAna saMpAdikA : apUrva zruta ArAdhaka pU. zrI lIlamabAI mahAsatIjI Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2013 sAvadhA nu on 36) kaLA che ibhadr nabaLA vinAna not g q Mega vinatvano banInA rAma sva. pU. gurudeva zrI prANalAlajI ma. sA. nA hastAkSaro AvaNA bA sukSmA lAvA vya AdhyA caba milApanA, nAryAgathA nenuMgA 3mA punamanuM sva bhAlanAranArana DI lamAMnAvatA masasamAranA panasTa namanAsamajatnayA takhataravINasAgaramAM DubUtAna Abamarina uruna bhAvanAno thaIyAnA jI JAnAnAoNkA keaAtmAmAM javanI damba|purAvamaUyavyuM ke bumbucamahine AmerIneAgaLapAchaLa gujAro naspatioNjaLano vAjhAnA bulabulana samAna keMakhAnA navajAI nAnA nAlonA zilA pAsAnama nA Sa 1945-14 avicala nuM abaDako ne dha A paiso pachI- Ta la DevAnuM tenA vih 1ATa lalanA badalavabhAparvana9 bALalIlA raMdhoLe dukAnamAM sonA taba paDyu? unAvA nAnAotanAra "zAlIsA DayAra rahenanA jItanA sAthe phaMDa te gaNavA sobhAva Jin nAti kalyA 3jI vika e PLE nAnA lAbha nAraviSa lAka parasevAne OMnA sAdhAma vi garabA mAtAnuM vanarAjanagarama prItanA nakhokharanI navalI sAthe A mArA bA paTananA 3ThA nA kAkA bharIna Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ KIT2 101spe elena K22 elena K2T2 elena Kana Telena K22 elena 22 l&line The are were gta aena kate ene on the a neete pa kee KUP2 101s 162172 PECINE KX12 Tele 112 22 lec112 ta kele ala estlar kop desti ega 271 lec1112 2112 TERCIR X22 Pelcz 2712 12S ete kup ete ala. Vsete a eeme otg kele ata este Page #4 -------------------------------------------------------------------------- Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI vItarAgAya namaH pU. zrI DuMgara - deva - jaya - mANeka - prANa - ti gurubhyo namaH zrI gara prANa Agama batrIsI saurASTra kesarI gurudava pU. zrI prANalAlajI ma. sA. nI cIra smRti tathA tapasamrATa gurudava pU. zrI ratilAlajI ma. sA. mahAprayANa dazAbdIvarSa upalakSa uvavAI vira thita upAMga saMjJaka zrI goMDala gaccha jayavaMta ho (mULapATha, bhASArtha, vivecana, rporezaSTa) * pAvana nizrA : goMDala gaccha ziromaNI paramadArzanika pU. zrI jayaMtamuni ma. sA. : anuvAdikA : pU. zrI kalpanAbAI ma. : saMpreraka : vANIbhUSaNa pU. zrI girIzamuni ma. sA. ane Agama divAkara pU. janakamuni ma. sA. - prakAzana preraka : . dhyAnasAdhaka pU. zrI hasamukhamuni ma. sA. ane zAsanaaruNodaya pU. zrI namramuni ma.sA. zubhAziSa : maMgalamUrti pUjyavarA pU. zrI mukatAbAI ma. - parAmarza prayojikA : utsAhadharA zrI uSAbAI ma. : prakAzaka : zrI guru prANa prakAzana sUtra * pradhAna saMpAdikA : apUrva zruta ArAdhaka pU. zrI lIlamabAI ma. - saha saMpAdikA : DaoN. sAdhvI zrI AratIbAI ma. tathA sAdhvI zrI subodhikAbAI ma. PARASDHAM pArasadhAma, vallabhabAga lena, ghATakopara(IsTa), muMbaI - 400077 Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ : Agama prakAzana prAraMbha : I. sa. 1997 - 1998 pU. zrI prANaguru janmazatAbdI varSa guruprANa phAunDezana, rAjakoTa. punaH prakAzana - I. sa. 2009 prakAzaka : zrI guru prANa prakAzana, pArasadhAma, ghATakopara prathama AvRtti prata : 1050 * dvitIya AvRtti prataH 1008 prakAzana tArIkha : Asovada amAsa - vIra nirvANa kalyANaka tathA tapasamrATa gurudeva pUjya zrI ratilAlajI ma. sA. janmadina guru prANa prakAzana zrI parAgabhAI zAha * zrI zaileSabhAI desAI * zrI barjIzabhAI desAI zrI sumatibhAI zAha * zrI girIzabhAI zAha * zrI jitenabhAI zAha prApti sthAna ? www.parasdham.org * www.jainaagam.org 1. muMbaI - pArasadhAma vallabhabAga lena, ghATakopara(IsTa), muMbaI - 400077 phona - 3204 3232. 2. U. S. A. - Girish P. Shah 4048, Twyla Lane, Campbell CA - 95008-3721. U.S.A. Ph. : (India) 09867054439 (U.S.A) 001- 408-373-3564 (4. vaDodarA - zrI harezabhAI lAThIyA gautama, 12, paMkaja sosAITI, narmadA gesTa hAusanI sAme, IlorA pArka, vaDodarA - 380023 phona - 9824058489 3. rAjakoTa - zeTha upAzraya prasaMga hola pAchaLa, 150 phuTa rIMga roDa, kAlAvaDa roDa, rAjakoTa - 360005 phona - 9824043769 mudraka : zivakRpA oNphaseTa prinTarsa, amadAvAda - phona : 079-25623828 Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Eii saurASTra kesarI bA. bra. pU. gurudeva zrI prANalAlajI ma. sA. ne ananya zraddhAbhAve.. samarpaNa samagra mAThIva jAtanA kalyANanI jemaNe hita ciMtA karI che, Agamana ciMtana, svAdhyAya ane parizIlana - kAza azALA aMghakAraNe ulethI divya prakAza pAtharyo che, jeonI parokSa kRpALA baLe saMyama sAghanA pAvana patha para AvI, karma nirjazaLA chimitta meLavI, AbhAnI uttama dazA pAmavA pUrUSArtha karI rahI chuM. te sanmArganI dizA batAvanAra gurU bhagavaMtalA , smRtirUu kamphagalomAM samarpaNa. - - pU. mukta - lIlI - uSA guNInA suziSyA sAdaLI kalpanA Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tapa samrATa tapasvI gurudava pU zIrva ratilAlajI ma. sA. nA guru mahArAjanI janma zatAbdI nimitte AgamonuM prakAzana thaI rahyuM che, teno mane AnaMda che, tame sahu sAdhvIvRMda Agamano abhyAsa karI, tenAM mULabhUta tattvone samajo, jIvanane paMcAcAramaya banAvo, samAjamAM jaina dharmano pracAra karo. guru mahArAjanA nAmane amara banAvo ane saMyamI jIvanane saphaLa banAvo. e ja mArA aMtaranA AzIrvAda che. mArI sAthe cAturmAsa arthe royala pArka saMghamAM birAjamAna sAdhvIvRMda bhagavAna mahAvIranI vANIne samagra vizvamAM gUMjatI kare tevA zubhAziSa. 4 muni ratilAla tA. 14/9/97 royala pArka upAzraya, rAjakoTa. Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5. zrI jayaMtamuni ma.. zaromaNi pU. zrI. nA svahastAkSare che . goMDala gaccha ji. bano gA| 24atra anuja (40 4 4 ba6 "AnakAe bharI 20 Dana S nAnI na paAN htpa) 4 ve navA kAryuM prakhya - namaNi na 515740sOn mama 56 ta- 30vo na mAtra traNa tala - 'pazvata na , bya3 % 3La vi. nI A % na kheMn - 7- -- 20 0 ka kSaya 1 (pa! to LLLL huM AzA ApuM chuM tathA A kAryane svIkRti ApuM chuM ke guruprANa Agama batrIsInuM punaH prakAzana avazya karavuM joIe. A mahAkArya pUjya goMDala garacha kIrtidhara arUNodaya zrI namramuni prAraMbha kare, A mArA bhAva che. A kAryanI anumodanA karuM chuM. AnaMda maMgalama. zubha thAo... suMdara thAo... A AzIrvacana arpita karuM chuM. tA. 27-04-2009 akSayatRtIyA - somavAra. Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ guruprANa Agama batrIsI che (c) anuvAdiDAM @ A mahAsatIjIo sAMnidhya pU. zrI jayaMtamuni ma. sA. pU. zrI girIzacandrajI ma. sA. jJAnadAnanA saMpUrNa sahayogI pU. zrI trilokamuni ma. sA. pradhAna saMpAdikA bhAvayoginI. bA. bra. pU. zrI lIlamabAI ma. sahasaMpAdikA. DaoN. sAdhvI zrI AratIbAI ma. tathA sAdhvI zrI subodhikAbAI ma. sUtranuM nAma anuvAdikA zrI AcArAMga sUtra(bhAga 1-2) zrI sUyagaDAMga sUtra(bhAga 1-2) zrI ThANAMga sUtra(bhAga 1-2). zrI samavAyAMga sUtra zrI bhagavatI sUtra(1 thI 5 bhAga) zrI jJAtA sUtra zrI upAsakadazAMga sUtra zrI aMtagaDadazAMga sUtra zrI anuttarovavAI sUtra zrI praznavyAkaraNa sUtra zrI vipAka sUtra zrI uvavAI sUtra zrI rAjaprazrIya sUtra zrI jIvAbhigama sUtra zrI prajJApanA sUtra(bhAga-1 thI 3) zrI jebUdIpaprajJapti sUtra zrI jyotiSagaNarAja prajJapti sUtra (caMdraprajJapti, sUryaprajJapti) zrI upAMgasUtra(zrI nirayAvalikAdi) zrI uttarAdhyayana sUtra(bhAga-1, 2) zrI dazavaikAlika sUtra zrI naMdI sUtra zrI anuyogadvAra sUtra zrI nizItha sUtra zrI traNa cheda sUtra zrI Avazyaka sUtra pU. hasumatIbAI ma., pU. puSpAbAI ma. pU. urmIlAbAI ma. pU. vIramatIbAI ma. pU. vanItAbAI ma. pU. DaoN. AratIbAI ma. pU. sumanabAI ma. 5. urvazIbAI ma. pU. bhAratIbAI ma. pU. sanmatibAI ma. pU. sunitAbAI ma. pU. uSAbAI ma. pU. kalpanAbAI ma. pU. biMdu-rUpala ya ma. pU. punitAbAI ma. pU. sudhAbAI ma. pU. muktAbAI ma. pU. rAjematIbAI ma. pU. kiraNabAI ma. pU. DaoN. amitAbAI ma. 5. sumatibAI ma. pU. gulAbabAI ma. pU. prANakuMvarabAI ma. pU. subodhikAbAI ma. pU. lIlamabAI ma. pU. DaoN. DolarabAI ma. pU. rUpAbAI ma. Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * 'sisamAMparAthI usasamAja valaNazomUrti,saurASTra kesarI) gurudevazrI prANalAlajI ma.sA.nIthI caraNomAM zataguNa praNAmAMjali jAgRtatA ArjavatA sahiSNutA ladhutA sajanatA sitA bhavyatA, tajajJo mArdavatA apramato dAMto Gutheile pratirUpatA utsAhitA namatI vibhutA kRta64tI prabhutA prauDhatA karuNatA krAMtikAra katA sevAzIlatA saumyatA AtmaramaNatA samanvayatA jJAnotsukatA ojasvitA girAgratvatA AtmaraNatA. akutUhalatI nayukatatI sAmyatA tallInatA lokapriyatA AstikyatA tejasvitA vyavahAra kuzaLatA | dharmakalAdharatA ekAMtapriyatA zUravIratA rajJAnavRddhatA vasvitA indriya damanatA satyavaktatvatA sAnadAtA - saMgaThanakArakatA anekAMtadarzitA dhIratA kSamAzIlatA pracavena paTutA pathapradarzitatA vicakSaNatA sthiratA gariSThatA pratibhAsaMpannatA vAlA zikSAdAtA vairAgyavArdhakya guNagrAhakato pavitratA vizALatA dayALutA sabhyaparAkramatA ArAdha katA katArthatA udAsInato jJAnaprasArakatA dAkSiNyatI premALatA sauSThavatA lAvaNyatA samayasatI pAmatA tattvalokatA naitikatA zraddhALatA. pramodatA nirbhayatA | paramArthatA svaramAdhurya ahaMtA , vinItatA , udAratA gaMbhIratA karmaniSThatA vAtsalyatA nivedatA praviNatA paripakvatA amIratA nirlepatA | samatA upazAMtatA zratasaMpannatA zreSThatA cAritra parAyaNatA vIratA khamIratA variSThatA divyatA rocakatA upazamatA zatAdi salluNAlaMkRta tava vapuH bhUcA bhavAlaMbanam Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5 badgaa JJ AAc OFF OF OPROGE immediatvarangemarissa, aginaamba S pU. zrI Thumara deva jarA-mANeka-prANa-ti-jama-gurubhyo namaka bruhI vela mAta deva-ujama phUla motI-Ama amRta muNIyo tama goMDala saMpradAya-guruprANa rati parivAra maMgala manISI munivaro zAstra SikA zramaNIvRMda 01. pU. zrI jayaMtamuni ma. sA. 02. pU. zrI girIzacaMdrajI ma.sA. 03. pU. zrI janakamuni ma.sA. 74. pU. zrI jagadIzamuni ma.sA. 75. pU. zrI hasamukhamuni ma.sA. 01. pU. gulAbabAI ma. 02. pU. prANakuMvarabAI ma. 03. pU. lalitAbAI ma. 04. pU. lIlamabAI ma. 05. pU. vimaLAbAI ma. 06. pU. haMsAbAI ma. 07. pU. puSpAbAI ma. 8. pU. vijayAbAI ma. 09. pU. tarUlatAbAI ma. 10. pU. jasavaMtIbAI ma. 11. pU. vasubAI ma. 12. pU. prabhAbAI ma. 13. pU. latAbAI ma. 14. pU. bhadrAbAI ma. 15. pU. sumitrAbAI ma. 16. pU. sAdhanAbAI ma. 17. pU. aruNAbAI ma. 18. pU. saralAbAI ma. 19, pR. vanitAbAI ma. 20. pU. dIkSitAbAI ma. 21. pU. dhIramatIbAI ma. 22. pU. rAjematIbAI ma. 23. pU. hasumatIbAI ma. 24. pU. sumatibAI ma. 25. pU. anumatibAI ma. 26. pU. vIramatIbAI ma. 27. pU. yazomatIbAI ma. 28. pU. jJAnazIlAbAI ma. 29. pU. darzanazIlAbAI ma. 30. pU. vinodInIbAI ma. 31. pU. prajJAbAI ma. 32. pU. priyadarzanAbAI ma. 33. pU. kRpAbAI ma. 34. pU. mIrAbAI ma. 35. pU. kuMdanabAI ma. 36. pU. jotibAI ma. 06. pU. zrI manaharamuni ma. sA. 07. pU. zrI gajendramuni ma. sA. 08. pU. zrI suzAMtamuni ma. sA. 09. pU. zrI namramuni ma. sA. 10. pU. zrI pIyuSamuni ma. sA. 37. pU. prItisudhAbAI ma. 38. pU. mInaLabAI ma. 39. pU. manISAbAI ma. 40. pU. kiraNabAI ma. 41. pU. hasmitAbAI ma. 42. pU. zailAbAI ma. 43. pU. urmibAI ma. 44. pU. sudhAbAI ma. 45. pU. urvazIbAI ma. 46, pR. smitAbAI ma. 47, pU. urmilAbAI ma. 48. pU. DolabAI ma. 49. pU. kalpanAbAI ma. 5. pU. saMgItAbAI ma. 51. pU. naMdAbAI ma. 52. pU. sunaMdAbAI ma. 53. pU. jayezAbAI ma. 54. pU. arcitAbAI ma. 55. pU. ajitAbAI ma. 56. pU. amitAbAI ma. 57. pU. punitAbAI ma. 58. pU. sunitAbAI ma. pa. pU. gItAbAI ma. 60. pU. vidubAI ma. 61. pU. tarubAI ma. 62. pU. mInAbAI ma. 63. pU. pUrNAbAI ma. 64. pU. razmitAbAI ma. 65. pU. biMdubAI ma. 66. pU. viralabAI ma. 67. pU. rUpalabAI ma. 68. pU. tejalabAI ma. 69. pU. sujItAbAI ma. 70. pU. svAtibAI ma. 71. pU. zvetAbAI ma. 72. pU. reNukAbAI ma. ACDCIRCOLATOR 73. pU. nalinIbAI ma. 74. pU. rakSitAbAI ma. 7pa. pU. rozanIbAI ma. 76. pU. aMjItAbAI ma. 77. pU. saMjItAbAI ma. 78. pU. saMghamitrAbAI ma. 79. pU. AratIbAI ma. 80. pU. rUpAbAI ma. 81. pU. mitalabAI ma. 82. pU. zreyAbAI ma. 83. pU. zrIdattAbAI ma. 84. pU. zrutibAI ma. 85. pU. bhAvanAbAI ma. 86. pU. bhavitAbAI ma. 87. pU. jIjJeSAbAI ma. 88. pU. zreyAMsIbAI ma. 89. pU. parijJAbAI ma. 90. pU. zvetAMsIbAI ma. 91. pU. subodhikAbAI ma. 92. pU. zIlAbAI ma. 93. pU. hemAMzIbAI ma. 94. pu. nAtAbAI ma. 95. pU. pannAbAI ma. 96. pU. pUrvIbAI ma. 97. pU. jAgRtibAI ma. 98. pU. prabodhiDAbAI ma. 99. pU. priyalabAI ma. 10. pU. svarUpAbAI ma. 101, pU. suhAnIbAI ma. 102. pU. hRdayAbAI ma. 103. pU. vaidehIbAI ma. 104. pU. bhavyAMzIbAI ma. 105. pU. jayaNAbAI ma. 106. pU. saMboThIbAI ma. 107, pU. bhavyAnIbAI ma. 4000 Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zvata sevAno satkAra mRtAdhAra (mukhyadAtA) mAtuzrI madhukAMtAbena naMdalAla bhImANI zrImatI hInAbena rAjezabhAI bhImANI gRhastha dharmanA mukhya cAra pAyA che - dAna, zIla, tapa ane bhAva. temAM dAna e gRhastha dharmanI AdhArazIlA che. dAnathI svArthavRtti vilIna thAya che ane paramArthavRtti pragaTa thAya che. dAna dharmanI ArAdhanA dvArA sujJa zrAvako adhyAtma jagatanA eka - eka sopAna pAra karatA jAya che. mAtuzrI madhukAMtAbena ane pitAzrI naMdalAla nAgaradAsabhAInA susaMskAra rAjezabhAIdAna vagere gRhastha dharmathI saMpanna banyA...pU.gurudevazrI namramuni ma.sA. tathA pU. vIramatIbAI ma. nA kalakattAnA cAturmAsamAM pU. gurudeva dvArA jIvananA nUtana tathya - rahasyone pAmI jIvanamAM navo ja vaLAMka Avyo. suputra siddhArtha - putravadhu sau. darzitA ane suputrI riddhi paNa gurudevanA satata sAMnidhya ane satsaMge dharmakSetre sakriya banI, aha yuvA grupanA mAdhyame sevArata banyA che. - pU. gurudeve Agama mahotsava, Agama zibira dvArA Agama jJAnanuM mahattva, Agama jJAnanI upayogitA Agama jJAna dvArA paramAtma padanI prAptinuM jJAna ApI sahunA hRdayamAM Agama pratyeno ahobhAva, pUjyabhAva jAgRta karyo che. zrI rAjezabhAI ane hInAbenanA haiyAmAM paNa Agama pratye bhaktibhAva chalakavA lAgyo. pU. gurudeva zrI namramuni ma. sA. nA 38 mA janmadine Agama sevAnI takane vadhAvI letA zrI rAjezabhAI AgamagraMthonA prakAzana kArya mATe zrutAdhAra banI zruta ArAdhaka banyA che. bhavobhava jinazAsana, jinAgama ane jinabhakti prApta thAya tevA bhadrakarmane prApta karyuM che. tamArI zrutabhakti tamane zrutakevaLI banAve tevA bhAva sAthe anekazaH dhanyavAda. garaprANa prakAzana PARASDHAM Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zAstra svAdhyAya saviveka tIrthaMkara prabhunA pavitra upadezarUpa AgamagraMtho dareka dharmaniSTha svAdhyAyapremI zramaNopAsake potAnA gharamAM vasAvavA joIe. tIrthakaronI anupasthitimAM tIrthakaronA upadezarUpa graMtho sAkSAt tIrthakara tulya mAnIne AgamagraMthone gharamAM kabATa ke zokezamAM suvyavasthita rUpe rAkhavA. pratidina tIrthakarone smRtipaTa para lAvI ahobhAvapUrvaka traNa bhAvavaMdana karavA. gharanA sadasyoe sAthe maLI zradhdhApUrvaka AgamavAMcana karavuM. vinaya dharmanuM mULa che tethI zAstra svAdhyAya mATe gurunI AjJA levI. 32 AgamagraMthomAMthI kAlika sUtranA mULapAThano svAdhyAya divasanA prathama ane cothA praharamAM ane utkAlika sUtranA mULapAThano svAdhyAya asvAdhyAya kAlane choDIne eTale ke be saMdhyA ane be madhyAhana kAlIna 48 miniTane choDIne game tyAre karI zakAya che. prAtaH uSAkAla, saMdhyAkAla, madhyAhna ane ardharAtrie be - be ghaDI zAstrano mULapATha vAMcavo nahIM. 32 asvAdhyAyamAM zAstra svAdhyAya thAya nahIM. gharamAM saMDAsa - bAtharUma hoya, strIone mAsikadharma hoya, vagere kAraNothI gharamAM Agama rAkhavAthI azAtanA thAya, tevI mAnyatA yogya nathI kAraNake sAdhvIjI potAnI pAse Agama graMtho rAkhe che. mAsika dharmavALA bahenoe zAstranA mULapAThano svAdhyAya karavo nahIM. te vyaktinI sAme paNa svAdhyAya karavo nahIM. tenAthI dUra alaga sthAnamAM besIne svAdhyAya karI zakAya che. gujarAtI anuvAda, bhAvArtha, vivecana, mAsika dharmamAM paNa baheno vAMcI zake che. temAM koI jAtanI azAtanA nathI. A samasta niyamo mULapATha vAMcavA ke svAdhyAya karavA mATenA che. kevaLa zAstronA gujarAtI bhAvArtha vAMcavA hoya, to uparokta niyamo lAgu paDatA nathI. AgamagraMthonA AdhAre ja bhUtakALamAM anaMta jIvoe AtmakalyANa karyuM che. AgamagraMthonA AdhAre ja pAMcamA ArAnA aMta sudhI jinazAsana jayavaMtuM raheze. tethI AgamagraMthonuM saMpUrNataH bahumAna jALavavuM. Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ viSayAnukramaNikA | pRSTha 11 A - viSaya pRSTha| viSaya pU.zrI DuMgarasiMhajI ma.sA.nuM jIvanadarzana bAhyutapa: kAyakaleza pU. zrI prANalAlajI ma.sA.nuM jIvana darzana bAhyatA : pratisalInatA pU. zrI ratilAlajI ma.sA.nuM jIvana darzana AtyaMtara tapanA bheda pUrva prakAzananA be bola AtyaMtara tapa : prAyazcita punaH prakAzananA be bola AtyaMtara tapa : vinaya abhigama AvyaMtara tapa : vaiyAvacca saMpAdakIya AtyaMtara tapa: svAdhyAya saMpAdana anubhavo Abhyatara tapa : dhyAna anuvAdikAnI kalame AtyaMtara tapa: vyutsarga 3ra asvAdhyAya aNagAronI svAdhyAya sAdhanA zAstra prAraMbha saMsAra ane saMyamanuM svarUpa prathama vibhAga-samavasaraNa asurakumAradevo dvArA prabhunI pathupAsanA zrI aupapAtikasUtrano paricaya vyaMtara devo dvArA prabhunI paryApAsanA caMpAnagarI | jyotiSI devo dvArA prabhunI paryApAsanA pUrNabhadra caitya vaimAnika devo dvArA prabhunI paryApAsanA vanakhaMDa prajAjano dvArA bhagavAnane vaMdana vanakhaMDanA vRkSo saMdezavAhaka dvArA koNika rAjAne nivedana azoka vRkSa | prabhudarzana mATe koNika rAjAnI taiyArI pRthvI zilA paTTaka koNika rAjAnI darzanayAtrA koNika rAjA koNika rAjA dvArA prabhunI paryApAsanA dhAraNI rANI rANIo dvArA prabhunI paryApAsanA bhagavAnanA samAcAra mATe koNika rAjAnI vyavasthA bhagavAnanI dharmadezanA bha. mahAvIrano dehavaibhava ane guNavaibhava dharmasabhAnuM visarjana bhagavAna mahAvIranA padArpaNanA vadhAmaNA vibhAga-ra upapAta koNika rAjA dvArA bhagavAnane bhAvavaMdana gaNadhara gautamanI jijJAsA bhagavAna mahAvIranuM caMpAmAM Agamana karmabaMdha bhagavAna mahAvIrano ziSya parivAra narakagatimAM utpatti bhagavAna mahAvIranA sthaviro vANavyaMtara devomAM utpatti bhagavAna mahAvIranA aNagAro vAnaprastha tApasonI devomAM utpatti tapanA bheda kAMdarSika zramaNonI devomAM utpatti bAhya tapa pArivrAjakonI jIvanacaryA ane devomAM utpatti bAhyatapa : anazana aMbaDa parivrAjakonA ziSyo bAhyatA : UNodarI aMbaDa parivrAjaka bAhyatA : bhikSAcaryA | aMbaDa parivrAjakanI deva gati | bAhyatapa : rasaparityAga 49 daDha pratijJa(aMbaDa parivrAjakano trIjo bhava) 14 100 112 che ja ja 119 120 121 126 130 |135 Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ viSaya pRSTha | viSaya guDha pratyenIka zramaNonI utpatti 141| yoganirodha ane siddhAvasthA AjIvika gozAlaka matAvalaMbI zramaNonI utpatti 142|siddhonuM svarUpa maMtra prAyogika zramaNonI utpatti 143|siddha thanArA jIvonI yogyatA saMjJI tiryaMca paMcendriyanI utpatti 144|siddhazilA ane siddhakSetra nidvavonI devomAM utpatti 145|siddhonI gati zrAvakonI utpatti 145|siddhonuM saMsthAna ane avagAhanA zramaNonI utpatti 148|siddhonI sparzanA | sarvakAmAdithI virata manuSyonI utpatti siddhAvasthA-lakSaNa guNa kevaLI samudyAta viSayaka prazno kevaLI samughAta 155 151/2, 153siddhonuM sukha koSTaka sUci vibhAga | sUtraka | pRSTa koSTaka ratnAvalI tapanI cAra paripATI kanakAvalI tapanI cAra paripATI laghusiMha niSkrIDita tapanI cAra paripATI mahAsiMha niSkrIDita tapanI cAra paripATI bAhyatapanA bheda-prabheda AtyaMtara tapanA bheda-prabheda bhavanapati ane vyaMtara devonA cihno vaimAnika devonA indro, vimAno ane cihno vividha jIvonI utpatti tathA ArAdhaka virAdhakapaNuM siddhazilAnA nAmonI tulanA AkRti vividha Asano traNa prakAranI AtApanA kevaLI samughAta siddhazilA siddhazilA, siddhakSetra, siddhAtmAo 15ra 169 53 159 167 168 10 Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mmiri. goMDala gacchAdhipati, ekAvatArI AcArya pravara pU. gurudeva zrI DuMgarasiMhajI ma.sA. jIvana darzana nAma janma janmabhUmi pitAzrI mAtuzrI janmasaMketa bhAtRbhaginI vairAgyanimitta saMcama svIkAra sadgurudeva sahadIkSita parivAra saMyama sAdhanA tapaArAdhanA ns- * goMDala gaccha sthApanA tathA AcArya pada pradAna javalaMta guNo * zrI DuMgarasiMhabhAi. OM vi.saM. 1792. mAMgaroLa. dharmaniSTha zrI kamaLasiMhabhAi badANI. saMskAra saMpannA zrImatI hIrabAi. mAtAe svapnamAM lIlochama parvata ane kesarI siMhane : * 1 : potAnI samIpe Avato joyo. cAra bena - be bhAi. pU. zrI ratnacaMdrajI ma.sA.no upadeza. OM vi. saM. 1815 kArataka vada - 10 divabaMdara. * OM pU. zrI ratnacaMdrajI ma.sA. svayaM, mAtuzrI hIrabAi, bahena velabAi, bhANejI - mAnakuMvarabena ane bhANeja - hIrAcaMdabhAi. : apramattadazAnI prApti mATe sADA pAMca varSa nidrAtyAga, jJAnArAdhanA, dharmazAstro, darzanazAsro ane tattvajJAnano abhyAsa. H rasendriya vijayanA vividha prayogo, mitAhAra. svAdhyAya, sADApAMca varasa nidrAtyAga, dhyAnarUpa AtyaMtara tapa. * vi. saM. 1845 mahAsuda - 5 goMDala. : vinaya, viveka, vicakSaNatA, virakti, karUNA, samayasUcakatA vagere... 11 Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ddi. pramukha ziSya pramukha ziSyA sAdhusaMmelana vihAra kSetra pratibodhita zrAvakavarya sthiravAsa anazana ArAdhanA AyuSya uttarAdhikArI upanAma pATaparaMparA * 3 AcArya pU. zrI bhImajI svAmI. OM pU. zrI hIrabAi ma., pU. zrI velabAi ma., pU. zrI mAnakuMvarabAi ma. OM vi. saM. 1861mAM AjJAnuvartI 45 jeTalA sAdhusAdhvIjIonuM saMmelana karI saMtonI AcAra vizuddhi mATe 13 niyamo banAvyAM. - kAThiyAvADa, jhAlAvADa, kaccha, mAMgaroLa, verAvaLa, porabaMdara, dIvabaMdara Adi kaMThALa pradezamAM grAmAnugrAma. : zrI zobhecaMdra karasanajI zAha - verAvaLa. vi. saM. 1871 caitra suda - 15 thI goMDalamAM. : vi. saM. 1877 phAgaNa suda - 13 thI anazana prAraMbha, vaizAkha suda - 15 samAdhimaraNa. : 84 varSa, saMyama paryAya - 62 varSa, AcArya pada - 32 varSa. AcArya pU. zrI bhImajI svAmI. gacchAdhipati, nidrAvijetA, yugapradhAna, ekAvatArI. : : : vidyamAna vicaratoparivAra : goMDala gacchAdhipati AcAryapravara gurudeva pU. zrI DuMgarasiMhajI ma.sA. dvitIya paTTadhara - AcArya pU. zrI bhImajI svAmI. tRtIya paTTadhara - AcArya pU. zrI neNasI svAmI. caturtha paTTadhara - AcArya pU. zrI jesaMgajI svAmI. paMcama paTTadhara - AcArya pU. zrI devajI svAmI. mahAtapasvI pU. zrI jayacaMdrajI svAmI yugadaSTA tapasvI pU. zrI mANekacaMdrajI ma.sA. saurASTa kesarI gurudeva pU. zrI prANalAlajI ma.sA. tapasamrATa gurudeva pU. zrI ratilAlajI ma.sA. 11 saMto, 300 jeTalA satijIo. 12 Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saurASTra kesarI, munipuMgavA pU. garadeva zrI prANalAlajI ma.sA. jIvana darzana zubha nAma che " prANalAlabhAI. janmabhUmi verAvaLa. pitA zrImAna zrI kezavajIbhAI mIThAzA. mAtA saMskAra saMpannA kuMvarabAI. jJAti visA osavALa. janmadina vi. saM. 1954, zrAvaNa vada pAMcama, somavAra bhAtR-bhaginI cAra bhAI, traNa baheno. vairAgya bIjAropaNa be varSanI bAlyavaye. vairAgya bhAva-pragaTIkaraNa 13 varSanI kumAra avasthAmAM. saMyama svIkAra 21 mAM varSe vi. saM. 1976 phAgaNa vada chaThTha, gusvAra. tA. 13-3-1920 dIkSA bhUmi bagasarA-darabAra vAjasuravALAnA udyAnamAM vaTavRkSa nIce. gaccha paraMparA goMDala gaccha. saMyamadAtA mahAtapasvI pU. jayacaMdrajI ma.sA. zikSA dAtA parama zraddheya tapasvI mANekacaMdrajI ma. sA. dhArmika abhyAsa AgamajJAna, tattvajJAna, kathA sAhitya, rAsa sAhitya, vyAkaraNa, mahAkAvyo, karmasAhitya, jainetara graMthonuM vizALa avalokana, darzana zAstranA tajajJa. saMgha netRtva traNa varSanI dIkSA paryAye tapasvI pU. mANekacaMdrajI ma. sA. nA saMthArAnA samayathI. sevA zuzruSA vaDIla sAta gurubhrAtA ane aneka saMtonI sevA karI. 1 Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mmiri. samAjotkarSa jJAna prasAra deha vaibhava AtyaMtara vaibhava vihAra kSetra goMDala gaccha saMmelana upanAma svahaste dIkSita parivAra aMtima cAturmAsa deha vilaya aMtima vidhi ziSya parivAra ttaa caturvidha saMgha samAdhi mATe tAravelA traNa siddhAMta (1) lokonA paropakAra mATe dAnadharmanI pradhAnatA (2) a khaMDana vAda (3)nIti ane prAmANikatAnuM AMdolana, jaina-jainetaro (kAThI, darabAra, Ahira)ne sapta vyasanathI mukti, aneka sthAne sAdharmika rAhata yojanA. rAjakoTa, goMDala, jetapura, dhorAjI, DiyA, verAvaLa, porabaMdara, mAMgaroLa, jAmanagara, bhAvanagara vagere aneka sthAne jJAna bhaMDAra, vidhAlayanI sthApanA ane jIrNodhdhAra. lAvaNyamayI mudrA, sUrya sama tejasvI mukha, caMdrasamI zAMta AbhA, vizALa bhAla, nUrabharyA nayano, ghUgharALA keza, vINA jevo sumadhura kaMTha ane siMha jevI garjanA. vinaya saMpannatA, viveka, sAdAI, prema, vairAgya, sevA, pravacana-paTutA, gurucaraNa sevA, dIrgha daSTi, tyAgamastI. saurASTra, gujarAta. vi. saM. 2007mAM gaccha aikyatA mATe mahattvanuM yogadAna. paMjAba kesarI kAzIrAmajI ma. sA. dvArA pradatta 'saurASTra kesarI' cAra saMta- tapodhanI pU. ratilAlajI ma. sA., anazana ArAdhaka tapasvI pU. jagajIvanajI ma. sA., pU. nAnA ratilAlajI ma. sA., parama dArzanika pU. jayaMtamunijI ma. sA., pU. moTA prabhAbAI ma. Adi 15 satIjI, bagasarA. vi. saM. 2013 mAgasara vada terasa, zanivAra prAtaH 7-30 kalAke I. sa. 29-12-1956. sAtalaDI nadInA kinAre (bagasarA) vartamAne 118 saMta-satijIo 'prANa parivAra' nA nAme samagra bhAratamAM prasiddha che. 14 Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tapasamrATa pU. garadeva zrI ratilAlajI ma.sA. nuM - jIvana darzana zubha nAma janmasthAna janmadina pitA mAtA vairAgya bhAva dIkSA gurudeva ratilAlabhAI parabavAvaDI (saurASTra) Asovada amAsa vi. saM. 1969 zrImAna mAdhavajIbhAI raiyANI sadAcAra saMpannA jamakubAI 17 mA varSe phAgaNa vada pAMcama, gusvAra vi. saM. 1989-jUnAgaDha saurASTra kesarI pU. prANalAlajI ma.sA. goMDala gaccha. vyAvahArika- pAMca dhoraNa, dhArmika- 19 Agama kaMThastha, zvetAmbara-digaMbara sAhitya, kArmagraMthika sAhitya, dArzanika sAhitya, vyAkaraNa sAhitya rAtri-divasa niraMtara jAgRtadazAe AtmasAdhanA alpanidrA. vaDIla vRddha 9 saMtonI sevA karI. 19 varSa ekAMtara upavAsa, 999 AyaMbila tapa(sAgAra), 19 varSa pANIno tyAga, 9 varSa makAIsivAya zeSa anAja tyAga. gaccha paraMparA abhyAsa yoga sAdhanA yoga sevAyoga tapayoga | 15T Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maunayoga dIkSA pachI 9 varSa ekAMta mauna sAdhanA. I. sa. 1992 navembarathI AjIvana mauna ArAdhanA. puNya prabhAva gurudevanA puNya prabhAve aneka AtmAoe mAsakhamaNa Adi nAnI moTI tapazcaryAo tathA hajAronI saMkhyAmAM varSItapanI ArAdhanA karI che. temaja dAna, zIla ane che bhAvanI vRddhi thaI che. . vihAra kSetra gujarAta, mahArASTra, madhyapradeza, orissA, bihAra, baMgALa jJAna anumodana zramaNI vidyApIThanA preraka banI 30 ziSyAo ane 30 vairAgI bahenone abhyAsArthe rahevAnI AjJA ApI. traNa sAmUhika cAturmAsa karAvI zAstravAcanA karAvI. dIkSA pradAnasaMkhyA 145 mumukSuone aNagAra banAvyA. Acarita sUtro jatuM karavuM, gama khAvo, vAda-vivAda ke dalIla na karavA, je thAya te sArA mATe, koI paNa jIvanI TIkA keniMdA na karavI. jIvaMta guNo vizALatA, udAratA, mAdhyasthatA, sahiSNutA, bhadrikatA, samAdhAna vRtti, jJAnaca. anazana pratyAkhyAna I. sa. 1992 rAjakoTamAM pU. bhAgyavaMtAbAI ma. ne 59 divasanI anazana ArAdhanA karAvI. aMtima cAturmAsa rAjakoTa, zrI royalapArka sthAnakavAsI jaina moTA saMgha saMcAlita omAnavALA upAzraya.(1997) mahAprayANa rAjakoTa, tA. 8-2-1998 mahA suda 11 ravivAra madhyAhna kALe 1.35 kalAke. aMtima darzana tathA pAlakhI zrI royala pArka sthAnakavAsI jaina moTA saMgha, rAjakoTa. aMtimakriyA sthAna 'tapasamrATa tIrthadhAma', rAjakoTa-amadAvAda hAI-ve, sAta hanumAna sAme, rAjakoTa. 16 Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ eleg purva prakAzananA be bIjI (bIjI AvRtti) tIrthakara bhagavAnanA amRtasamA vacanone "Agama' rUpe gaNadhara bhagavaMtoe jhIlIne ziSya paraMparAne arpaNa karyAane ApaNane amRta vacano prApta thayA. tIrthakara bhagavAne anaMtajJAnane zrImukhethI pragaTa karI mahA upakAra karyo... gaNadhara bhagavaMtoe AgamajJAnane hRdayastha karI mahA upakAra karyo... ziSya paraMparAe AgamajJAnane kaMThastha karI mahA upakAra karyo... devardhvigaNi kSamAzramaNe AgamajJAnane graMthastha karI mahA upakAra karyo... graMthastha Agamone aneka AcAryoe samayAnusAra lokabhogya bhASAzailImAM anuvAda karIne sarvajana sahaja banAvyA. A ja paraMparAmAM saurASTrakesarI pU. gurudeva zrI prANalAlajI ma. sA. nI janmazatAbdI avasare temanA ja parivAranA mahAsatIjIoe gujarAtImAM anuvAda karIne jaina samAjanI jJAna sAdhanAne Agamika banAvavAmAM bahumUlo phALo Apyo che. A mahA kAryamAM apUrva zrata ArAdhikA pradhAna saMpAdikA bhAvayoginI zrI lIlamabAIma. ane saha saMpAdikA zrI AratIbAIma., zrI subodhikAbAI ma.nA sahayoga maLyo che. A Agama batrIsInI prathama AvRttine gujarAtanA dareka saMpradAyanA sAdhusAdhvI, zrAvaka-zrAvikAono bahoLo pratisAda maLatA TUMka samayamAM 1000 Agama graMtho anupalabdha thaI gayA ane punaH prakAzananI AvazyakatA ubhI thaI. ahIM eka khAsa ullekha karavAno ke jyAre prathamavAra Agama prakAzananI taiyArI cAlatI hatI tyAre ja tapasamrATa pU. gurudeva zrI ratilAlajI ma. sA. e zAsana prabhAvaka pU. zrI namramuni ma. sA. para kRpAdRSTi varasAvI. temaNe pATImAM lakhI ApyuM ke namramuni Agama prakAzananuM kArya saMbhALaze. Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pU.gurudevanI dIrghadraSTi ane kRpAdRSTine anubhavatA pU.gurudeva zrI namramuni ma. sA. e amone AjJA ApI ke ApaNe Agama graMtho prakAzananI bIjI AvRti pArasadhAma' nA upakrame pragaTa karavI che. - pU. gurudeva zrI namramuni ma. sA. nI AjJAne zirodhArya karIne pArasadhAma - ghATakoparanA upakrame guruprANa Agama batrIsIne punaH pragaTa karatA AnaMda anubhavIe chIe. amArA A aNamola kAryamAM amane zrI girIzabhAI zAha (hemANI)-U.S.A. tathA zrI jitenabhAI zAha (kalakattA) no ananya sahakAra maLyo, jenA kAraNe amAruM kArya saraLa banyuM che. amArA A komapyuTara kAryamAM zrI amInabhAI AjhAda tathA snehA amIta dajIno paNa sahakAra prApta thayo che. tevI ja rIte udAradilA dAtAzrIo e paNa amane sahyoga ApIne amAruM kAryavegavAna banAvela che. ame te sarvanA AbhArI chIe. aMtamAM Agama prakAzana ApaNA sahunA AtmAne anaMtajJAna prAgaTyamAM sahyogI bane e ja bhAvanA. zrI guruprANa prakAzana PARASDHAM vallabhabAga lena, tilaka roDa, ghATakopara(IsTa), muMbaI - 400077 phona - 3204 3232. Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUrva prakAzakanA be bolA (pahelI AvRtti) anaMta tIrthakara saha prabhu mahAvIranA anaMta jJAnanI amUlya nidhi che ApaNA AgamagraMtho. jenA mAdhyamathI ja jinazAsana jayavaMtuM rahyuM che, rahe che ane raheze. tene jIvaMta rAkhavA ane jana jananAM mana sudhI pahoMcADavA te pratyeka jaina nAma dharAvatI vyaktinI pavitra pharaja che. A pavitra pharajane ja dharma samajIne je tenuM AcaraNa kare che ane potAnAM tana-mana ane dhanane te kAryamAM samarpita kare che, tenuM manuSya jIvana saphaLa thAya che. eTaluM ja nahIM paraMtu te sAdhaka jinazAsananI prabhAvanAno amUlya lAbha prApta kare che. Avo ja apUrva lAbha prApta karavA ApaNA gujarAtI samAjane mATe AgamonA mULa pATha tathA saraLa gujarAtI anuvAdavivecana sahita prakAzana karavA mATe pU. mukta lIlama parivArane ekaciMtanadhArA jUnAgaDhanI puNyabhUmi para sparzI ane jene rAjANA nagarI rAjakoTamAM royalapArka upAzrayamAM sAkAra svarUpa maLyuM. ApaNA saunA parama upakArI goMDala gacchAdhipati, nidrA vijetA, ekAvatArI, yugapuruSa pU. zrI DuMgarasiMhajI ma. sA.nI pATa paraMparAe pU. zrI jaya-mANekanA lADIlA ziSyaratna saurASTra kesarI pU. zrI prANalAlajI ma. sA.nI janma zatAbdI nimitte A virATa Ayojana karyuM. pU. mahAsatIjIoe potAnI ciMtanadhArAne pUjya guruvaryonI samakSa pragaTa karI. sahunA harSollAsa ane AzIrvAda sAthe svIkRtinA samAcAra prApta thayA. royalapArka sthA. jaina moTA saMghanI nizrAmAM ame turaMta samiti racavAnI jAherAta karI. rAjakoTa prANa parivAranA sAmUhika cAturmAsa daramyAna janma zatAbdI varSa nimitte vi. saM. 2053 san 1997 mAM "pU. prANaguru zatAbdI prakAzana samiti rAjakoTa"nI sthApanA thaI. tyAra pachI tapasamrATa zrI ratilAlajI ma. sA., gujarAta kesarI pU. zrI girIzacaMdrajI ma. sA. ThA. pAMca tathA prANa parivAranA 73 sAdhvIjIonA pAvana sAMnidhyamAM janma zatAbdInA prathama caraNanI tapa-japa, sAdhanA sAthe bhavya rIte ujavaNI karavAmAM AvI. zrI guru prANa phAunDezana TrasTa dvArA 3ra Agamo ane prANaguru smRti graMthanuM prakAzana karavAnuM nizcita thayuM. AgamonuM lekhana kArya prANa parivAranA satIvRMde saharSa svIkArI lIdhuM. A rIte sarva samavAyano suyoga thatAM kAryano prAraMbha vegavaMta thayo ane batrIsa Agamo kramazaH gujarAtI bhASAmAM anuvAdita thayA. Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10 A prakAzananA aNamola avasare AzIrvAda varasAvI saharSa svIkRti ApanAra tapa samrATa gurudeva pU. zrI ratilAlajI ma. sA. tathA dareka AgamanA rahasyone pragaTa karato, tattvonuM vAstavika darzana karAvato, AzISa varasAvato amArA utsAhane vadhArato abhigama preSita karanArA goMDala gacchanA saMta ziromaNi parama dArzanika pU. zrI jayaMtIlAlajI ma. sA., ama mArgadarzaka gujarAta kesarI pU. zrI girIzacaMdrajI ma. sA., tathA Agama divAkara pU. zrI janaka munijI ma. sA. nIDara vaktA pU. zrI jagadIzamunijI ma. sA. Adi muni bhagavaMto tathA Agamane suvyavasthita svarUpa ApanAra, athAga parizrama sahita niHsvArtha bhAve saMpUrNa sahayoga ApanAra Agama manISI pU. zrI trilokamunijI ma. sA. nA paNa amo RNI chIe. vAtsalya variSThA pUjayavarA pU. mukatAbAI ma., pradhAna saMpAdikA apUrvazruta ArAdhaka pU. lIlamabAI ma., ama prakAzana kAryanA udbhAvikA, utsAhadharA pU. uSAbAI ma., saha saMpadikA Do. pU. zrI AratIbAI ma. tathA pU. subodhikAbAI ma. ane prANa parivAranA anuvAdikA sarva mahAsatIjIonA ame RNI chIe. zrutAdhAra sahayogIo, ama Agama prakAzanamAM niSThAthI sevA ApanAra zrI mukuMdabhAI pArekha, zrI maNibhAI zAha, zrI navanItabhAI - tarUbena, kumArI bhAnubena, zrI jayavaMtabhAI zAha tathA Agamane kompyuTarAIjhaD karI mudraNa karI ApanAra bhAI zrI nehala hasamukhabhAI mahetAnA amo AbhArI chIe. Agama prakAzana kAryamAM zuddhikaraNanuM khUba ja dhyAna rAkhavAmAM AvyuM che. chatAM kyAM ya azuddhi rahI gaI hoya to zuddha vAMcI te tarapha amAruM dhyAna doravA namra vinaMtI che. aMtamAM saunA sahiyArA puruSArtha badala zrI guruprANa phAunDezana sadAne mATe saunA kRtajJa banI raheze. jaya jinendra zrI guruprANa phAunDezana - TrasTI maMDaLa zrI caMdrakAMta mANekacaMda zeTha (pramukha) zrI azvinabhAI kuMbhANI (Trejharara) zrI ke. pI. zAha (TrasTI) ( 20 zrI ramaNIkalAla nAgaradAsa zAha (ceramena) zrI TI. Ara. dozI (upapramukha) zrI kIrITabhAI zAha (TrasTI) Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ abhigama goMDala gaccha ziromaNI parama dArzanika pU. zrI jayaMtamuni ma.sA. uvavAI nidarzana zrI uvavAI sUtra eka alaukika zAstra che. AgamakAre A nAnA zAstramAM ATalA virATa viSayano samAveza karyo che, te kharekhara ! Azcaryajanaka che. uvavAI sUtranA adhyayana vakhate ApaNuM mana jarApaNa aTakatuM nathI. jANe rasanA ghUMTaDA pItA hoIe, tevo AnaMda Ave che. joke ApaNA zAstro je rIte je samayamAM racAyA che, temAM racanAkAranuM, lekhakanuM ke zAstrakAranuM nAma hotuM nathI. zAstrakAra tarIke bhagavAnanI vANI che ane gaNadharoe gUMthI che, te pAraMparika mAnyatA che. A mAnyatA maulika rIte satya che paraMtu bhagavAna nI vANIne zabdomAM gUMthavAmAM alaga-alaga abhivyaMjanAvALA mastiSkayukta zAradAputronuM kalAyukta nibaMdha thayuM che ane alaukika rIte nirUpaNa thayuM che. have ApaNe A daSTie uvavAI sUtra upara vicAra karIzuM ane tenuM mUlyAMkana karavA yathAsaMbhava prayAsa karIzuM. joke zAstranA mUlyAMkana karavA durgama che paraMtu vartamAna yugane anusarIne vidvAnone kaMIka khorAka ApI zakAya, te dRSTie prayAsa karavAmAM Ave che. A zAstramAM jeTalo AdhyAtmika viSaya che ane utkRSTa tyAga mArga upara jeTalo prakAza pAtharyo che te to avarNanIya che ja paraMtu tenI sAthe sAhityika bhAvo ane lacchAdAra bhASAmAM prasaMgonuM varNana ane nirUpaNa thayuM che, te kAvyazAstranI dRSTie ajoDa che. ahIM ApaNe zrIuvavaI sUtranA tattvajJAnanA bhAvonuM varNana saMkSepamAM karIzuM paraMtu te pUrva sAhityika bhAvonI samIkSA karIzuM. 21 Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ huM lAMbA lAMbA samAsabaddha kAvyamaya vAkyono je prayoga thayo che. te jenAgama vakhatanI sAhityika bhASAnA vikAsanI anupama sAkSI Ape che. kAdaMbarI jevA ekeka babbe pAnAnA samAcabaddha vAkyo jemAM che, tevA graMthane paNa pAchaLa mUkI de, tevI kaDIbaddha kAvyamaya paMktinI racanAo uvavAI sUtramAM jovA maLe che. prazna e thAya che ke- A jAtanI lacchAdAra, sugaThita, samAsabaddha, varNanAtmaka paMktio lakhavAnI prathAno kayAre udaya thayo haze? vedakALanI ArSa saMskRtamAM ghaNA maMtro racAyelA che paraMtu te vAkyo TUMkA hoya che. vedakALa pachInA vyAkaraNabaddha saMskRta sAhityanA udayakALa lagabhaga zloka ane zeya padomAM racanA thaI che. bIjA naitika kathAvArtAnA graMtho paNa saraLa saMskRtamAM udita thayA che. kAvyamaya lacchAdAra bhASA lakhavAno samaya ke tevA prakAranI racanAo cothI zatAbdI pachInI hoya tevuM jaNAya che. jyAre jainagamo ghaNA ja prAcIna samayamAM lakhAyelA che. chatAM paNa upAMga sUtrono kAla pAchaLano paNa hoya zake. khAsa karIne zvetAMbara zAstro purANI prAkRta bhASAmAM racanA pAmyA che. digaMbara sAhitya paNa arvAcIna saMskRtinuM avalaMbana laIne AgaLa vadhyuM che. zvetAMbara paraMparAnuM paNa saMskRta sAhitya pAchaLanI zatAbdInuM che. jyAre jaina Agamo ghaNA ja prAcIna ane mAgadhI bhASAmAM lakhAyA che. jemAM A jAtanA kaDIbaddha (samAcabaddha) vizALa samAsa yukta sudIrgha vAkyo, te vakhatanA jaina zAstrakAronI utkRSTa sAhitya sAdhanAno namUno che. lAge che ke A jAtanI kaDIbaddha, samAsabaddha, kAvyamaya suztISTa varNanAtmaka bhASAzailIno A zAstrakAroe udaya karyo hoya ! ane mULamAM bhAratavarSIya sAhityasAdhanAmAM jaina zAstrakAro prathama hoya ! ane tyArabAda A zailIno prabhAva pAchaLanI zatAbdIonI kAvyamaya racanAo upara paDyo hoya, to te mAnavA yogya che. astu... - ahIM ApaNe eka namUno mUkIne A vAtane ujAgara karIzuM. temAM joI teNaM samaeNaM samaNassa bhagavao mahAvIrassa aMtevAsI bahave aNagArA bhagavaMto iriyAsamiyA bhAsAsamiyA esaNAsamiyA AyANabhaMDamattaNikkhevaNAsamiyA uccArapAsavaNakhelasiMghANajallapAriThAvaNiyAsamiyA maNaguttA vayaguttA kAyaguttA guttA gutiMdiyA guttabaMbhayArI amamA akiMcaNA chiNNaggaMdhA chiNa-soyA niruvalevA kaMsapAIva mukkatoyA, saMkha iva niraMgaNA, jIvo viva appaDihayagaI, jaccakaNagaMpiva jAyarUvA, AdarisaphalagAAviva pAgar3abhAvA, kummo iva gutiMdiyA, pukkharapattaM iva niruvalevA, gagaNa miva nirAlaMbaNA, aNilo iva 22 05 Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nirAlayA, caMdo somalesA, sUro iva dittateyA, sAgaro iva savvao vippamukkA, madaro iva aMkapayA, sArayasalilaM va suddhahiyayA, khaggivisANaM va egajAyA, bhAraMDapakkhI va appamattA, kuMjaro iva soMDIrA, vaSabho iva jAyatthAmA, sIho iva duddharisA, vasuMdharA iva savvaphAsavisahA, suhuyahuyAsaNe iva teyasA jalaMtA, natthi NaM tesiM bhagavaMtANaM katthai paDibaMdhe cauvvihe paNNatte taM jahA- davvao khittao kAlao bhaavo| davvao Na sacittAcittamIsiesu, davvesu, khettaogAme vA Nayare vA raNe vA khette vA ghare vA agaNe vA, kAlao- samae vA AvaliyAe vA jAva ayaNe vA dIhakAlasaMjoge, bhAvao- kohe vA mANe vA lohe vA bhae vA hAse vA, evaM tesi Na bhvi| bhagavato vAsAvAsavajja aTTha gimha hematiyANi mAsANi gAme egarAiyA Nayare paMcarAIyA vAsIcaMdaNasamANakappA samaleTThakaMcaNA samasuhadukkhA ihalogaparaloga sapaDibaddhA saMsArapAragAmI kammaNigghAyaNaTThAe abbhuTThiyA viharai / / 16 / / te kALa ane te samayane viSe bhagavAna mahAvIranA aMtevAsI aneka aNagAra bhagavaMto iriyA samitivALA, bhASA samitiyukta, eSaNA samitine bhajanArA, pAtra vagere upakaraNo levA mUkavAnI samitithI avagata ane teja rIte laghuzaMkA Adi parikSepaNa samitinA jANakAra, managuptiyukta, kAyaguptithI gopita, gupta brahmacArI, jeNe potAnI Indriyone gopAvI che arthAta kAbumAM rAkhI che, tevA mamatA rahita, akiMcanagraMthIone chedI, AzravanA dvAra baMdha karI, jarA paNa lepAyamAna nahi thanArA; kAMsAnA pAtra jevA, pANInA biMduthI paNa lepAyamAna na thAya, zaMkha jevA ujjavaLa, potAnA aMgone saMkocanArA, jIva jevI apratihata gativALA arthAta lakSa rahita gati karanArA, uccakoTinA camakatA sonA jevA utkRSTa svarUpavALA, Ardaza phalakarUpa pragaTa bhAvavALA arthAt kapaTa rahita, kAcabAnI jema Indriyone saMkelIne cAlanArA, kamalapatra jevA nirUpalepa, gagana jevA koIno Azraya na lenArA, vAyu jevA amaryAdita, caMdranI jevA saumya lezyAvALA, sUrya jevA ugra teja vALA, sAgara jevA gaMbhIra, pakSInI jema sarvathA vipramukta, parvatanI jema akaMpa, zaradaRtunA pANInI jema zuddha hRdayavALA, ekalasIMga jevA ekalakSI, bhAraMDapakSI jevA apramAdI, hAthI jevA sahanazaktivALA, baLadanI jema bhArane vahana karavAmAM samartha, siMhanI jema durgharSa (gAMjyA jAya nahIM tevA) pRthvInI jema badhA pariSahone sahana karanArA, sArI rIte homa karelA jAjvalyamAna agni ( 23 , Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jevA; AvA A aNagAra bhagavaMtone koI jAtano pratibaMdha nathI athata rukAvaTa nathI. A pratibaMdha paNa cAra prakArano che. dravya, kSetra, kALa ane bhAva. dravyamAM- saceta, aceta ane mizra dravyomAM Asakita rahita; kSetramAM- gAma, nagara, araNya, khullA medAna,(khalihAna) khaLA, ghara, AMgaNA, kayAMya paNa Asakita nathI; samayamAMlAMbA, TUMkA ke bIjA koI prakAranA kALanuM baMdhana svIkAratA nathI (sivAya zAstranI AjJA). e ja rIte bhAvathI krodha, mAna, mAyA, lobha, bhaya, hAsya koI prakAranA vibhAva nathI, tevA zramaNa bhagavaMto varSAvAsa mATe cAra mahinA rahI, ATha mahinA grAmAnugrAmano vihAra karI, nAnA gAmaDAmAM eka rAtri ane moTA nagaramAM pAMca rAtri nivAsa karI, caMdananI jema suvAsa phelAvI, mATI ane survaNane samAna samAjanArA, sukha duHkhane eka samAna mAnanArA, A loka ke paraloka mATe jarApaNa baMdhana nahIM svIkAranArA, saMsArathI pAra thanArA, karmarUpa zatruone haNavA mATe jemaNe abhiyAna karyuM che, tevA saMto bhagavAna mahAvIranA caraNomAM vicaraNa karatA hatA. ATalI sAhityika samIkSA karyA pachI vivAI sUtramAM je anupama tyAga mArganuM nirUpaNa thayuM che ane jaina zramaNonA tyAgamaya nirlipta, mukta jIvananuM varNana che, te kharekhara ! bhagavAna mahAvIre, AvA lobha rahita, kaSAya rahita sthAnanuM ke bIjA koI parigrahothI abaddha vipramukta saMtonuM je citraNa ApyuM che ane te vakhatenI mahatI prathAne jene saMtoe celeMja ApI dharmanI vikRtione dUra karavA je krAMti sarjI hatI, tevA krAMtikAra, saMtavIro vIraprabhunA ziSyonuM aNIzuddha bhAvAtmaka zilpa zabdamAM utAryuM che. te vAMcatA mana natamastaka thaI jAya che. eTaluM ja nahI paraMtu te varNana roma romamAM prabhu mahAvIranI sUkSma ahiMsAmaya jaga jana hitakArI pravRttino pUrNa AbhAsa Ape che ane uMDuM sanmAna udbhUta thAya che. lAge che ke- A ja kAraNe zrI uvavAI sUtrane upAMga zAstromAM prathama sthAna maLyuM che. A zAstramAM je viSayo AvarI levAmAM AvyA che temAM mukhyatve saMtonA guNo ane keTalAka deva, nArakI saMbaMdhI sUkSma vivaraNa ApavAmAM AvyuM che. A zAstranI eka khAsa vAtano ApaNe ahIM ullekha karIzuM. zAstranA keTalAMka prakaraNomAM samagra tyAga mArgane bhinna bhinna daSTie tapAsI jainanA tathA jaina sivAyanA bIjA saMpradAyomAM pravartamAna tyAganA je kAMI ochA vattA AcArakAMDa che, tenI kramazaH 24 Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ** gaNanA karI tene nyAya ApavAmAM Avyo che. udAharaNarUpe gautama svAmI pUche che ane prabhu javAba Ape che tevI praznottara zailImAM je jIvo jJAna pAmyA nathI, saMyama rahita che, chatAM temAM je kAMI guNAtmaka mUlya che, tyAMthI laIne kramazaH gautama svAmI AgaLa vadhatA jAya ane eka pachI eka alaga alaga rIte tyAga dharAvatA te vakhatanA saMnyAsIo ke dharma upAsako kevI kavI jAtano tyAga pALe che ? ane tenuM kevuM phaLa maLe che ? evA prazno pUche che. uttaramAM bhagavAna je javAba Ape che te nyAyocita che. koI paNa tyAgI vRMdane utArI pADavAmAM AvyuM nathI. temaja temanuM koI niMdAtmaka varNana nathI. paraMtu A badhA upAsako svargamAM janma laI oche vatte aMze devagati pAme che. tyAgI na hoya tevA gRhastha sAdhakone paNa nyAya ApavAmAM Avyo che tyArabAda uccakoTinA tyAgI zramaNa ane dharmamaya jIvana gALatA gRhastho mATe paNa praznottara cAlu rahe che. saune nyAyocita yogya sthAna ApavAmAM AvyuM che. tyArabAda carama sthitivALA tyAgI bhagavaMtone jIvana pUrNa thayA pachI mokSagati maLe che teno spaSTa ullekha che. A varNanathI evuM lAge che ke- 'mukti' te sAdhya nathI paraMtu sAdhanAnuM sahaja phaLa mukti che. mukti mATe koI jIvo tapa karatAM nathI, paraMtu vizuddhikaraNa ane AtmasvarUpanI sAdhanAmAM sAdhaka lIna rahe che tyAreja 'mukti' thaI jAya che. 'mukti' nA lakSe karelI sAdhanA phalAkAMkSINI hovAthI 'parama sAdhanA' banatI nathI, paraMtu sAdhaka niSkAmabhAve sAdhanAnA AnaMdamAM magna banI svarUpano upabhoga kare che. tyAre anAdi kALathI mULiyA nAMkhIne pAMgaratI karmalatAo nirmULa banI jAya che ane sahaja 'mukti' no AnaMda prApta thAya che. anaMtakALamAM te siddha svarUpe sthira thaI jAya che. uvavAI sUtrano A AdhyAtmika viSaya ghaNoja rasamaya che ane badhA saMpradAyo sAthe syAdvAda zailIthI je samavAya sthApita karyo che, te jainadarzananI mahAnatAne anurUpa che. eTaluM ja nahI paraMtu 'darzana' nI A zailI kriyAtmaka banI vyavahAramAM pariNata thaI dhArmika samAjane susvara banAve che. parasparanA viSAkta vikhavAda ane parasparanA lAMchana bharelA AkSepAtmaka vivAdone zAMta karI de che. syAdvAda darzananA uttama phaLo cakhADe che. ahIM vizeSa rUpe aMbaDa saMnyAsInuM je hRdayagrAhI daSTAMta upasthita karyuM che ane aMbaDa saMnyAsInA mamatva rahita jIvanane je zabda deha ApavAmAM Avyo che te ghaNo ja zlAdhya che. te bAbata ApaNe thoDo vicAra karI A prakaraNa puruM karIzuM. AB 25 Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ huM jaina zAstramAM aMbaDa eka mahApuruSa to che ja paraMtu tene uccakoTinA parivrAjaka rUpe pradarzita karI, aMtaraMgamAM jaina arihaMtonA teo saMpUrNa upAsaka hatA, tevI ghoSaNA karI che. joke temanuM pUrNa caritraA zAstranA anuvAdamAM pAThakane jovA maLaze, paraMtu ahIM ApaNe phakta aMbadaparivrAjaka pratye devAdhidevanA zrImukhe zAstrakAre je zraddhA abhivyakta karI che ane parivrAjaka tathA jainazramaNa baMneno bhAvAtmaka sumeLa keTalo suMdara hoI zake, parivrAjaka rUpe paNa teo mokSanA adhikArI che ane jainazAstra tenA udbhaTa tyAga ane parama cAritra upara vArI gayA che; te vAMcIne sAMpradAyika sauhArdano eka alaukika bhAva ane eka viziSTa udAharaNa puruM pADe che ane teo parivrAjaka rUpe paNa ArAdhaka banyA che ane vidhivat saMlekhanA karI manomana badhA paccakhkhANa grahI, divya gati prApta kare che, phakta divya gati ApIne zAstrakAra aTakyA nathI paraMtu tenA AgAmika janmanuM ati uttama varNana karyuM che ane A varNana paNa sAhityano eka uttama namUno che. aMbAnI A janmanI badhI sAdhanAo AgAmika janmamAM jhaLahaLI uThI che. zuddha sonArUpe temanuM caritra caLake che. 'daDhapratijJa kumAra' navanidhi ane uttama bhogonI vacce janma pAmIne tenAthI sarvathA nirlipta rahI. AdhyAtmika kSetranA kaSAyo jhajhumI (jIvana kALanuM) janma maraNanuM mahA yuddha samApta karI samAdhipUrvaka anaMta zAMtine varI jAya che. soLe kaLAe jJAna khIlI javAthI kevaLajJAna ane kevaLadarzananA ati vizuddha bhAvomAM AtmA samAviSTa thaI siddhapada ne prApta karI le che. kharI rIte aMbaDa parivrAjakanA baMne janmonuM caritra citraNa A uvavAI zAstrano eka ati uttama jema tarabucamAM lAla DAgaLI hoya tema madhura bhAvothI bharelo vRtAMta che. kema jANe prabhue aMbaDa upara anaMta kRpAnI vRSTi karI hoya, tema hAlAmAM vhAlA eka sakSAtra rUpe temane zAstramAM ajara amara karI dIdhA che..... 'uvavAI zabdano artha 'upapAta thAya che. jaina darzanamAM traNa prakAranA janma che temAM eka 'upapAta' paNa viziSTa janma che. mAtA-pitAnA saMyoga vinA athavA rAsAyaNika saMmUThThima bhAvonA abhAvamAM sahaja bhAve jIva karma prabhAve jota jotAmAM janma pAmI dehano vikAsa kare, tene 'upapAta' 'janma' kahevAmAM Avyo che. AvA upapAta janmanuM vizada varNana ane 'upapAta janmadhArIo' nuM gaNita moTA pramANamAM Thera Thera aMkita karavAmAM AvyuM che. 'uvavAI zAstramAM A bhAvonI vizeSatA che. A sivAyanA bIjA paNa ghaNA bhAvono samAveza A zAstramAM karavAmAM Avyo che. 26 | Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ** ardhamAgadhI bhASAno vizeSa ullekha karIne aitihAsika khyAla ApavAmAM Avyo che. e ja rIte rUsthiyAo arthAta 'strI prakaraNa' paNa mUkavAmAM AvyuM che. 'muktizilA' ane siddhonuM sthAna tathA siddhAtmAonuM vizuddha svarUpa nizcita ane sacoTa zabdamAM aMkita karavAmAM AvyuM che, je noMdhapAtra che. A uparAMta virodhI tattvo 'nidbhava' ke pratyenIka vyaktionA svabhAva ane AcaraNano ullekha karIne tene paNa kSamAnA bhAjana tarIke apanAvI levAmAM AvyA che. kharekhara ! 'uvavAI' 'zAstra' aSTa nidhAna' jene kahI zakAya, tevI 'siddhi' ane 'labdhi' nA bhAvone pragaTa karI bAhya tathA AtyaMtara vyavahAra tathA paramArtha, baMne jagatanuM nirUpaNa karI, mAnavIya buddhine samatola banAve che ATaluM kahI ApaNe 'uvavAI' upadeSTA sAkSAt devAdhideva tathA zAstrane jhIlanArA gaNadhara mahirSaone tathA zAstranuM saMkalana karanAra mahAna saMta-satIjIone punaH punaH vaMdana karI viramazuM... AB 27 jayaMtimuni peTarabAra Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMpAdakIya apUrva mRtaArAdhaka bhAvayoginI bA. bra. pU. lIlamabAI ma. sa. arihaMta zrutadevatAne bhAvabharyo vaMdana karuM, jenA prasAdathI jJAna-zikSA yoga pAmI vartana karuM, pravacana mAtAnA usaMge jJAna-dhyAnamAM kelI karuM, jethI parama prANa pragaTe tevI bhAvanA bhAvyA karuM. devAdhidevanI 'atyAgama' rUpe nIkaLelI dezanA sahAre dvAdazAMgI sUtranI racanA karanAra gaNadhara bhagavaMto ane tyAra pachI kramazaH AgamabhAvone vyakta karanArA niryuktikAro, bhASyakAro, TIkAkAro, vivecanakAro, yuganI sAthe samayAnusAra tAla milAvatA bhASAvido, jana janatAnI poSaka vRtti jJAnAmRta saMskAranuM saMvardhana karavA kALa pramANe ardhamAgadhImAMthI prAkRta saMskRta-hindI- gujarAtInA anuvAda karanArA samayajJo, jJAnI AcAryAdi bhagavaMtarUpa muni puMgavone zata koTi praNAma karuM chuM. tyAra pachI jeoe amone A zAsanamAM lAvI divyacakSu kholyA che tevA zrI saurASTra kesarI 5. guphTava prANalAlajI mahArAja sAhebazrInI janma zatAbdInuM nimitta pAmI temanA ja prasAda pratApe, pU. ratigurudevanA AzISa anugrahe, paramadArzanika pU.jayaMta gurudevanA nezrA baLe, pa.pU.vA.bhU. girIza guruvaryonA mArga darzana baLa, pU. trilokagurudevanA siddhAMtanA zuddha pAThanA avalokana sahayoge, Aje ame, satIvRMda gujarAtI anuvAda karI tenuM saMpAdana karI rahyA chIe. ama pAmara para parameSThI paramAtmAonuM kupAbaLa niraMtara pAMgaratuM prasaratuM ane pravatatuM rahe tevI pravRSTa bhAvanAnA prabhAvathI ja Agama anuvAda pUrNa thavA pAme ane sarva jIvone kalyANakAraka banI rahe, tevA utsAha sAthe zrI aupapAtika sUtra samAja samakSa prastuta karI rahyA chIe. A sUtramAM sArA-narasA karma karanAra tathA ArAdhaka virAdhaka vyaktinA kayAM, kyAre, keTalA kALanI sthitie janma-maraNano upapAta(utpatti) thAya che. tenuM vidhAna che. jema ke- narasA kAryanuM phaLa narasuM maLe, sArA kAryanuM phaLa sAruM maLe, te vAta to barAbara che paraMtu trIjo bhaMga Apyo che ke kyAreka narasA kAryanuM sAruM phaLa maLe, cotho bhaMga batAve che ke kyAreka sArA kAryanuM narasuM phaLa paNa maLe. 28 Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Th( 5. A badhI vAto jIvanA narasA adhyavasAyamAM koIka kSaNe sArA adhyavasAyano karmabaMdha paDIne sAro thara baMdhAI gayo hoya to te tevI rIte udaya pAmI sAruM phaLa Ape tathA sArA adhyavasAyamAM koI kSaNe narasA adhyavasAyathI narasA karmano thara paDI gayo hoya, to te rIte pAkIne sArAmAM narasuM phaLa Ape che. priya pAThaka gaNa ! jaina zvetAMbara Agama paraMparAmAM agiyAra aMga ane bAra upAMga prasiddha che. zarIramAM jema aMganI zobhA upAMgathI vRddhi pAme che tema AcArya bhagavaMtoe nispRhaNa karelA A upAMgasUtro aMgazAstranA jJAnane samRddha banAve che. jema makAnanI vyAkhyA karIe tyAre bArI-bAraNA, jharUkhA, rasoI ghara, beThakarUma, bAtharUma, zayyArUma vagerenuM varNana tenI sAthe AvI ja jAya che kAraNa ke te badhAnuM makAnamAM ja yathAsthAne goThavAyelA hoya che. te badhA makAnanA avayavothI ja makAnanuM astitva che. tema ApaNe tyAM dvAdazAMgI gaNipiTaka aMga zAstra che. tenA bAramA daSTivAda aMganA varNanamAMja upAMga vagere vividha viSaya varNaka zAstro AvI ja jAya che. zarIranA badhA upAMga aMganA vibhAga rUpa hoya che tema upAMga zAstro paNa aMga zAstromAMthI ja niSpAdita-niSpanna thayA hoya che. prastuta aupapAtika sUtra prAdhAnya paNe utpattinA viSayane ja pragaTa kare che. jIvanA "adhyavasAya" pramANe tenAM janma-maraNa thAya che. te janma pRthvI, pANI, agni, vAya. vanaspati ane trasAdimAM dhAraNa karavA paDe che. karma pramANe utpanna karelA zarIranA samudAyane rAkhavA mATe je je sthAna hoya che, te sthAna nagara kahevAya che. maharSi puruSoe nagarInuM varNana karyuM ke jyAM Aju-bAjumAM bAga-bagIcA, nadI, sAgara hoya ane asaMkhyAtA jIvoe dhAraNa karela pRthvInI jagyA upara bhavana, mahela, havelI, bajAra vagerenI racanA karI loko nivAsa karatA hoya tene nagarI kahevAya che. prastuta sUtramAM te samayanI eka caMpAnagarInuM bhavya varNana karyuM che. tenI bAjumAM pUrNabhadra caityamAM pUrNabhadradevanI pratimAnuM varNana karyA pachI sAme azoka vRkSane dekhADI tenI nIce pRthvIzilA varNa, gaMdha, rasa, spardhAdi guNothI suzobhita darzAvI che ane tyAra pachI pRthvIzilA paTTakarUpe madhyalokathI laIne cheka siddhazilA pRthvI sudhInuM varNana karyuM che. A sUtramAM nava nava rasanI vAto abhivyakta thAya che. navarasamAM ATha rasa prazasta-aprazasta baMne rUpamAM hoya che ane bAhya jagatamAM tenI bolabAlA che. bAhya jagatamAM AThe ATha rasa moha, rAga-dveSajanita hovAthI loko jANe-ajANe paNa A rasamAM pUrNatayA rasa dharAvatA hoya che. tethI paugalika cIjane prathama kahIne cheka 29 Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Th( 5. anupama AdhyAtmika ekAMta prazasta zAMtarasa tarapha laI javA mATe "zama" mAMthI vAta upADI che. jethI nagarI arthAt pRthvI tattvane prathama batAvyuM che. temAM sahiSNutAno guNa bharyo che, te vAta batAvatAM eka bAjuzilApaTTakanuM varNana karyuM ane bIjI bAju vanarAyayukta pUrNabhadra caityanuM varNana karyuM. A be vAto bahuja mananIya che. racayitA sthavira bhagavaMtoe utpattinI marmabharI vAto batAvI che. dareka vastu utpannazIla jarUra che paNa prayatnapUrvaka dhruvamAMthI utpanna thAya che. dhruvanI dharatI jIvanI paNa che ane ajIvanI paNa che. eka bAju zRMgArAdi ATha rasa rAkhyA che, bIjI bAju mahAna samartha zAMtarasa rAkhyo che. ATha rasanA bhoktAmAMthI pasAra thaIne zAMta rasamAM javAya che tema A bAju caitya-maMdiramAM devanI pratimA pUrNa bhogamaya che, bIjI bAju zilApaTTaka upara zAMta rasanA vArasadAra, hAlatA cAlatA mAnava maMdira dvArA jagatanI dharatIne pavitra dhUlIthI dhUsarita karatA birAjamAna thanArA bhagavAna tIrthakara vItarAga paramAtmA prabhu mahAvIra che. baMne Amane-sAmane zobhe che. eka che kutrima ADaMbara. jagata pAse anAdi kALathI bhIkha mAMgIne bhego karelo bhoga ane temAMthI karma dvArA utpanna kareluM jaDa jagatanuM zarIrarUpI bhogAyatana, to bIjI bAju jaDane(kame rajane) khaMkherIne taiyAra kareluM yogAyatana. sahu prathama bhogAyatana kevuM hoya? tene samajavA koNika rAjAnuM AbehUba varNana karyuM. rAjA tarIke rAjya bhogave che. tene zarIra pratyeno rAga che tethI zaNagAra sajAvaTa karavAnuM mana thAya che. sAhityakAro kahe che ke "zRMgArarasanuM mULa kAraNa rati che" jyAM jyAM rati ke prIti hoya tyAM navA navA zRMgAra lAvIne kAyAne zobhAvavAnuM mana thAya, to A rIte prathama zrRMgArarasa pragaTa karyo che. zarIra zobhAyamAna thatAM AnaMda thAya arthAt hAsyarasa tenuM kAraNa che. hAsya mohanIyamAMthI te kAryarUpe pragaTa che. mana mAnya kArya jyAre adhUruM rahe tyAre tene pUruM karavA zoka gamagInI utpanna thAya temAMthI trIjo karuNArasa utpanna thAya che. rAjA rANIo vagere jAgatika janatA A rasathI grasita hoya tevI karuNAjanaka sthitimAMthI pasAra thatAM kyAreka jIva krodhI bane temAMthI raudrarasa pragaTe ane mAnava raudra caherAvALo banI jAya, A che cotho raudrarasa. tenI murAda purI karavA kyAreka utsAhita banI kArya karavA kaTibaddha thAya tyAre vIrarasa pragaTa thaI jAya, A che pAMcamo vIrarasa. vIratA dAkhavatA tene thaI jAya ke mane koIka mAraze tevo bhaya utpanna thAya te bhayamAMthI mAnava bhayAnaka bane mATe chaThTho rasa che bhayAnakarasa. tyArapachI mAnava dhRNAjanaka kArya karavA tatpara bane tyAre temAMthI sAtamo bIbhatsa rasa utpanna thAya che. te ja vyakti kyAreka vismayatAvALI bane tyAre AThamAM 30 Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Th( 5. adbhutarasamAM pariNata thAya che. AvA ATha rasamaya koNika rAjAnuM pUrNa varNana A sUtramAM dekhADI, te rAjAnI uNapatA kayAM hatI, te batAvavA prastuta sUtra pragaTa kare che ke AvA rAjAne paNa paralokano bhaya hoya che. A zarIrarUpI bhogAyatana dago de te pahelAM mAre kaMIka karI levuM joIe tevA vicArathI te zAMta rasanA paramANuthI banelA tIrthakaranI kAyAvALA yogIne bhajavA tatpara thayA hatA. tene khyAla hato ke mane AtmazAMtino mArga ahIMja maLaze jethI temaNe yama-niyama dhAryA hatA. prabhu kyAM birAje che tenI roja khabara letA. khabara paDatAM prathama vaMdana karyA pachI rAja bhogavatA hatA ane vAraMvAra prabhu mahAvIrane caMpAnagarImAM padhAravA vinaMtI karatA hatA. prabhu padhAratA tyAre temanA darzana karavA kevA ThAThamAThathI jatAM ane A nagaranI Rddhi-samRddhinA nAyaka rAjA koNika nagarajanone jANapaNuM karAvIne dekhADatA hatA ke A bhoga, zAMtarasanA yoga AgaLa tuccha che, vAmaNA che, mAtra nigraMtha pravacana ja satya che, te ja AdaraNIya che, evo prabhuno upadeza sAMbhaLI nagarajano zramaNopAsaka zramaNa banI jatAM. aprazasta rasamAMthI nIkaLI loko prazasta rasavALA banI saMyama tapathI AtmAno zaNagAra sajatA. tethI A sUtramAM vividha tapanA prakAro batAvyA. AsanonA bheda-prabheda, Arta-raudra dhyAnane choDavAnI rIto ane dharmadhyAna zukladhyAnanI sAdhanA paddhati vistArapUrvaka dekhADI. sAdhakanI sAdhanA kayA sTeja para pahoMce, to te kyAM utpanna thAya? tenA dareke dareka sthaLa batAvI aMbaDa parivrAjakonA 700 ziSyonI zramaNopAsaka vRtti, niyamanI aDagatA, upAsanA bahu suMdara rIte varNavI che. gautamanI jijJAsAnA prazna-uttara, mithyAtvayukta azuddha pariNAmathI kyAM javAya te batAvI, tApasonA bheda-prabheda, aMbaDa parivrAjaka zramaNopAsakanI vaikriya labdhi, AkharamAM teo bhaviSyamAM mokSe jaze tevuM bhAvi saMpUrNa jIvana vRttAMta, alpAraMbhI, AraMbhI, aNAraMbhI, mahAraMbhI jIvonI vAto, mohakSaya jeTalAM aMze thAya teTalA aMze nirjarA thatA Akhara saMpUrNa mohakSayathI kevaLajJAna ane kevaLa darzana thayA pachI aghAti karmakSaya karavA kevaLI samudyAta ane AkharamAM siddha dazA prApta koNa karI zake tenuM hUbahU varNana karI zAMtarasavALA mokSe jAya tenI pada lAlitya bharelI bAvIsa gAthAthI zilApaTTakatI vAta upADIne siddha zilA upara siddhalayamAM AtmA siddhapaNe kema pratiSThita thAya che, te saMpUrNa varNana A sUtramAM batAvela che. - priya vAcaka gaNa ! badhA zAstranA varNanano khajAno A uvavAI sUtramAM che. tame nagarAdinuM varNana je zAstramAM paNa vAMcazo tyAM pATha Avaze ke nahIM 3vavAphA, mATe A upAMgasUtra aMgasUtranuM jJAna pUrNa karAve che. AgamanA vAMcanathI AtmA zuddha, Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ buddha, mukta bane che. AbhAra-dhanyavAda-sAdhuvAda : prastuta AgamanA rahasyone khullA karato aNamolo abhigama preSita karanAra, mahAupakArI goMDala gaccha ziromaNi, parama dArzanika, amArA Agama kAryane protsAhita karI AzIrvAdanI varSA varasAvanArA gudaiva pU. zrI jayaMtilAlajI ma.sA.no ananya bhAve AbhAra mAnuM chuM ane zatakoTI sAdara bhAve praNipAta namaskAra karuM chuM. zraddheya, preraka, mArgadarzaka jemanA pasAye pU. triloka muni ma.sA.no yoga prApta thayo che, tevA vANIbhUSaNa pU. girIza gurudevano sahRdayatApUrvaka AbhAra mAnI vaMdana karuM chuM. A Agamane suzobhita banAvanAra, suMdara hArdanA bhAva bharI alaMkRta karanAra, mULa pAThanuM saMzodhana karI vyavasthita karanAra, Agama manISI pU. trilokamunivaryane mArI zatakoTI vaMdanA pAThavuM chuM. muni puMgavonA caraNAnugAmI, prAraMbhelA kAryane pUrNatAnA pagathAre pahoMcADanArA, Agama gujarAtI anuvAda saMskaraNanA ubhavikA, utsAhadharA,nipuNA, kAryaniSThA, katajJA, ugratapasvinI mama bhaginI temaja suziSyA sva. sAdhvI zrI uSAne dhanyavAda ApuM chuM. Agama avagAhana kAryamAM sahayogI sAdhvIratnA puSpAbAI ma., prabhAbAI ma. evaM vIramatI bAI mahasumatI bAI ma., vIramatI bAI ma. sahita sevArata reNukA-rUpA bAI ma. Adi dareka gurukulavAsI sAdhvIvRMdane anekazaH dhanyavAda ApuM chuM. A zAstranA anuvAdikA che amArA praziSyA utsAhadharA sva.bA.bra. uSAbAI ma.nA suziSyA- ugranitya tapasvinI sAdhvI ratnA kalpanAzrI. teonA utsAhane abhinaMdu che. teno prayatna prazaMsanIya che jeo jIvanamAM janma-maraNa karAvanAra utpattinA sthAnane choDI siddhagatimAM utpanna-thavA saMyama ane tapamAM puruSArtha jAgato rAkhe tevI zubhecchA pAThavuM chuM. satata prayatnazIla, aneka AgamonuM avagAhana karIne anuvAdanI kAyApalaTa karI, Agamane sarala, sumadhura, saMmArjita karanAra, zabdArtha-bhAvArtha ane vivecananuM saMtulana jALavI rAkhanAra, bhagIratha kAryanA yazasvI saha saMpAdikA mama ziSyA-praziSyA sAdhvI ratnA DaoN. sAdhvIzrI AratI evaM sAdhvIzrI subodhikAne abhinaMdana sahita sAdara dhanyavAda ApuM chuM. AgamaniSThAthI sevA ApanAra zramaNopAsaka mukuMdabhAI pArekha, maNibhAI zAha evaM jayavaMtabhAI zAha, kumArI bhAnubahena pArekhane dhanyavAda. Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Th( 5. paramAgama pratye avihaDa bhaktibhAva rAkhanAra guprANa phAunDezananA mAnasabhya bhAmAzA zrIyuta ramaNikabhAI tathA Agama prakAzana karavAnA aDaga bhekhadhArI, daDha saMkalpI, tapasvinI mAtA vijyAbahena tathA bhakti sabhara hRdayI pitA mANekacaMdabhAI zeThanA suputra, narabaMkA, royalapArka sthA. jaina moTA saMghanA pramukha zrI caMdrakAntabhAI zeTha tathA kAryAnvita zrI mahendrabhAI Adi sarva sabhyagaNa; dhIrubhAI, vinubhAI Adi kAryakartAo; mudraNa karanAra nehalabhAI, temanA pitAzrI hasamukhabhAI tathA sahayogI kAryakaro, AgamanA kRtAdhAra ane anya dAnadAtA mahAnubhAvo vagerene abhinaMdana sAthe sAdhuvAda ApuM chuM. AgamanA anuvAda, saMzodhana, saMpAdanamAM upayogI thayelA pUrva prakAzita AgamonA prakAzakone sAdhuvAda. Agama avagAhana karavAmAM upayoganI zUnyatAthI kaMIka zabdo, akSaro, pAThamAM azuddhi rahI javA pAmI hoya, vItarAga vANI viruddha lakhAyuM, vaMcAyuM hoya to trividhe-trividha micchAmi dukkaDaM. priya pAThako ! tamo Agama vAMco tyAre kaMIka azuddhi rahI javA pAmI hoya te khyAla Ave to tenI noMdha karI amane mokalavA prayatna karazo. namAmi zva jiNANaM-khamAmi savvajIvANaM / vitarAga vacana viruddha lakhAyuM hoya to mAgu punaH punaH kSamApanA, maMgalamaitrI pramoda bhAvamAM vaho sahu, evI karuM chuM vijJApanA parama pU. saumyamUrti aMbAbAI ma.sa.nA suziSyA - AryA lIlama. Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMpAdana anubhava Do. sAdhvI AratI tathA sAdhvI subodhikA upAMgasUtromAM prathama sthAna dharAvatuM zrI aupapAtika sUtra Agama sAhityamAM eka saMdarbha sUtra samAna che. aMgasUtro ane upAMgasUtromAM varNanAtmaka viSayomAM aneka sthAne zrI aupapAtikasUtranA saMdarbho jovA maLe che. zrI aupapAtikasUtra kadamAM nAnuM hovA chatAM mahattama sAmagrIothI bhareluM che. A AgamanA amuka viSayo evA che ke jeno ullekha anyatra kayAMya prApta thato nathI. jema ke tIrthakaranA dehanuM nakhazIkha varNana Adi. prastuta sUtramAM aneka varNanAtmaka pATho che temAM pratyeka zabdono artha yathArtha rIte jaLavAI rahe te mATe bhAvArthamAM khAsa dhyAna rAkhavAmAM AvyuM che. je viSayonuM varNana anya AgamomAM prApta thatuM hoya, tevA viSayonuM tulanAtmaka adhyayana karIne tenA taphAvato rajU karavAmAM AvyA che jethI vAcakone A AgamanA adhyayana sAthe anya AgamonA viSayo paNa sahaja rIte spaSTa thaI jAya che. jema ke- tapanuM vistRta vivecana zrI uttarAdhyayanasUtra adhya.-30mAM ane bhagavatIsUtra zataka-rapamAM paNa che. kanakAvalI, ratnAvalI Adi tapanuM varNana zrI aMtagaDa sUtramAM paNa che. te viSayane koSTako dvArA spaSTa karavA prayatna karyo che. teja rIte kAyakleza tapamAM vividha prakAranA Asano AkRti dvArA samajAvyA che. kayAreka sUtrakAre alpa zabdomAM gaMbhIra bhAvonuM kathana karyuM hoya che. te sUtronA bhAvone zodhapUrvaka pragaTa karavA Avazyaka thaI jAya che. jema ke- sAdhuonA guNone pragaTa karatA sUtrakAre sU. 25 mAM jaNAvyuM che ke sAdhuo gAme ISI TIR pattaraphatha... nAnA gAmamAM eka rAtri ane nagaramAM pAMca rAtri rahe che. A rIte A sUtrano zabdArtha thAya che paraMtu sAdhu sAdhvInI kalpamaryAdAne pragaTa karatA zrI bRhakalpa sUtramAM pratyeka grAmAdikamAM sAdhu-sAdhvInA mAsakalpa eTale 29 divasa rahevAnuM kathana che. tema chatAM anya saMpAdakonA saMpAdanonuM anveSaNa ane vicAraNA karIne pAraDyA = eka aThavADiyuM ane pavarathA = 29 divasa tema artha ane vivecana karyuM che. sUtra rapamAM sAdhune apratibaMdha vihArI kahIne cAra prakAranA pratibaMdhanuM vistRta varNana che. sAmAnya rIte koI paNa viSayanuM varNana dravya, kSetra, kAla ane bhAvathI karavuM te Agama paddhati che. te ja rIte ahIM paNa tathA prakArano pATha jovA maLe che. kALanA ekama samaya, AvalikA vageremAM pratibaMdha(Asakti)nI saMbhAvanA nathI. vRttikAra zrI (9) Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ abhayadevasUrie paNa te pAThane 'vartate' arthAt amuka pratamAM A pATha prApta thAya che tema kahyuM che. tethI te pAThane kauMsamAM Apyo che. cAra prakAranA devanA AgamananA varNana pachI keTalIka pratomAM devIno varNanatmAka pATha che. TIkAkAre paNa te pAThane mULapAThanI sAthe svIkAryo nathI, tethI te pAThane vivecanamAM rAkhyo che. zAstramAM aneka sthAne snAnavidhinA varNana sAthe yalammA (sUtra-15) zabdano prayoga jovA maLe che. vRttikA2e teno artha 'kuLadevatA mATe likarma karavuM' te pramANe karyo che paraMtu snAnavidhinA vistRta varNanamAM A zabdano prayoga kayAMya paNa jovA maLato nathI. taviSayaka vicAraNA karatAM jaNAyuM ke kRtabalikarma te snAnavidhi pachInuM koI svataMtra kRtya nathI paraMtu samagra snAnavidhine sUcita karavA mATeno saMkSipta zabda prayoga che. vivecanamAM tenuM spaSTIkaraNa karyuM che. sUtrakAre sUtra-79mAM siddha thanArA jIvonI manuSyabhavanI avagAhanAnuM kathana karyuM che. temAM jaghanya sAta hAthanI avagAhanAvALA siddha thAya te pramANe kathana che. sUtra-90 gAthA-7mAM siddhonI jaghanya avagAhanA eka hAtha ATha aMgulanI kahI che. tenAthI spaSTa thAya che ke jaghanya be hAthanI avagAhanAvALA manuSyo siddha thAya che. A rIte eka ja AgamanA baMne kathano paraspara bhinna jaNAya che. paraMtu vicAra karatA jaNAyuM ke jaghanya satta rayaLId... sUtrakAranuM kathana sAmAnya apekSAe che. cothA ArAnA janmelA manuSyo pAMcamA ArAmAM mokSe jAya che. jaMbuDhIpaprajJApti sUtrAnusAra cothA ArAnA aMte manuSyonI avagAhanA sAmAnya rIte sAta hAthanI hoya che tethI sUtrakAre jaghanya sAta hAthanI avagAhanAvALA siddha thAya che tevuM sAmAnya kathana karyuM che. paraMtu kayAreka koIka nava varSanA AyuSyavALA, vAmana saMsthAnavALA manuSyonI avagAhanA be hAthanI hoya ane te manuSyo siddha thAya to siddhanI eka hAtha ATha aMgulanI jaghanya avagAhanA ghaTita thAya che. A rIte sUtrakAranA baMne kathanonI sApekSatA samajI zakAya che. A ja rIte eka AgamanA saMpAdanamAM anya AgamonA saMdarbhathI viSayonI spaSTatA thaI zake che. anaMta upakArI ama zraddhAbhAjana tapodhanI gurudeva pU. zrI ratilAlajI ma.sA.nA AzIrvAda ane parokSa preraNAe ja amone A zrutasevAno mahattama lAbha maLyo che. tevI kSaNe kSaNe pratIti thaI rahI che. AgamakAryamAM apramattapaNe kAryaniSTha AgamamanISI pU. trilokamuni ma.sA.nuM vizALa jJAna ane tIvra kSayopazama amone sacoTa rIte mArgadarzaka bane che. mukhya saMpAdikA guruNImaiyA pU. lIlamabAIma.nI tIvra 35 Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lagana ane svAdhyAya sAdhanAnI pavitratAnA prabhAve ja amArI zakti udghATita thaI rahI che. gujjImaiyA pU. vIramatibAI ma.nI saMpUrNa sAnukULatAe kArya aviratapaNe AgaLa vadhI rahyuM che. gurukulavAsI sarva guru bhaginIonI sadbhAvanA sadAne mATe amArI sAthe che. te ja rIte mAvitro taraphathI maLelA saMskAro amArI svAdhyAya sAdhanAnuM pAtheya banI rahyA che. A rIte sahunA sahiyArA puruSArthe eka-eka Agama puSpa khIlIne jinavANInI suvAsa prasarAvI rahyA che. aMte sahunA RNano sahRdayatApUrvaka svIkAra karIne sakala jagata hitakAriNI jinavANIne ama sudhI pahoMcADanArA upakArI zrutadharone pharI pharI bhAvavaMdana karIne virAma pAmuM chuM. sadA RNI mAta-sAta caMpAbena-zAmaLajIbhAI! sadA RNI mAta-tAta lalitAbena-popaTabhAI! karyuM tame saMskAronuM siMcana, karyuM tame saMskAronuM siMcana, anaMta upakArI o tapasamrATa gurudeva zrI! anaMta upakArI o tapasamrATa gurudeva zrI ! ApyuM aNamoluM saMyama jIvana ApyuM aNamoluM saMyama jIvana zaraNu grahuM pU. mukta-lIlama guSNIzrI ! zaraNu grahyuM pU. mukta-lIlama-vIra guNIzrI ! kholyA Ape divya jJAnarUpa nayana kholyA Ape divya jJAnarUpa nayana devagudharmanI maLe evI kRpA devagudharmanI maLe evI kRpA zruta AratIe pAmuM Atmadarzana. zruta subodhe karuM kaSAyonuM zamana. 1 36 I ST Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anuvAdikAnI kalame tapasvI sAdhvI zrI kalpanAbAI ma. tIrthaMkara artharUpa upadezanA AdhAre gaNadhara bhagavaMto dvArA racita Agamo aMgasUtro kahevAya che. tIrthaMkaro ane gaNadharonA nirvANa pachI kAlAMtare prasaMgopAta bahuzruta pUrvadhara AcArya bhagavaMto vividha zAstronI racanA kare che. vIra nirvANa pachI eka hajAra varSe AcArya zrI devardrigaNi kSamA zramaNe Agamo lipibaddha karAvyA tyAre bAra aMgasUtro sivAya aneka AgamagraMthonI racanA thaI gaI hatI. naMdIsUtramAM bAra aMgasUtro sivAya aneka AgamagraMtho 'aMgabAhya' tarIke nirdiSTa che. tyAra pachI Asare vIra saMvata caudamI-paMdaramI zatAzradImAM AcAryoe upalabdha AgamagraMthonuM anya prakAre vibhAjana karyuM. temAM aMgabAhya sUtromAMthI keTalAka sUtrone upAMgasUtro rUpe svIkAryA. aMgasUtronI saMkhyA bAra nizcita ja che ane upAMgasUtronI saMkhyA paNa bAra nizcita karavAmAM AvI che. kAlAMtare vyAkhyAgraMthomAM bAra aMgasUtrone kramazaH bAra upAMgasUtro sAthe saMbaMdhita karyA che. prastuta aupapAtikasUtra paraMparAthI svIkRta bAra upAMga zAstranA kramamAM prathama upAMgasUtra che. A bAra upAMgasUtronA kramanA viSayamAM koIpaNa prakAre spaSTIkaraNa prApta thatuM nathI. temachatAM prastuta aupapAtika sUtra potAnI keTalIka vizeSatAone kAraNe prathama upAMgasUtra rUpe prasiddha thayuM che. aupapAtikasUtra- nAma karaNa :- 3papatanaM 355Ato deva-nara nanmasiddhiAmAM 6 / atastanadhitva tamadhyayanamAMpatim vRtti. deva ane nairayikonA janmane upapAta kahe che, prastuta AgamamAM mukhya rIte deva ane narakamAM utpanna thavA yogya bhinna-bhinna prakAranA jIvonuM vistRta varNana che. tethI A AgamanuM 'aupapAtika sUtra' te nAma sArthaka che. viSayavastu :- A AgamanA koI adhyayana ke uddezakarUpa vibhAga nathI paraMtu 37 Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ viSayavastunI apekSAe tenA be vibhAga che- (1) samavasaraNa (2) upapAta. (1) samavasaraNa- prathama vibhAgamAM caMpAnagarI, pUrvabhadra caitya, vanakhaMDa, pRthvIzilA paTTaka, koNikarAjA, dhAriNI rANI, bhagavAna mahAvIra svAmInuM dehasvarUpa ane guNasvarUpa, bhagavAnanA aMtevAsI zramaNo, bhagavAnanA darzana mATe bhavanapati, vyaMtara, jyotiSI ane vaimAnika jAtinA devonuM Agamana, koNikarAjA ane dhAriNIrANInuM rAjaparivAra sahita darzanArthe gamana ane samavasaraNamAM vizALa pariSada madhye bhagavAne ApelA dharmopadezanuM vistRta varNana che. zrI aupapAtika sUtramAM dareka varNano atyaMta vistArapUrvaka che tethI ja teno atideza vALo nahIM 3vavA A zabdo sAthe bhagavatIsUtra Adi aneka AgamomAM jovA maLe che. A sUtramAM aneka sthaLe alaMkAra ane tAdazya upamA ApIne sAhityika bhASAmAM varNana kareluM che. nagarI AdinA varNanathI tatkAlIna samAjavyavasthA ane nagarajanono jIvana vyavahAra spaSTa thAya che. koNikarAjAnA varNanathI tatkAlIna rAjyavyavasthA jaNAya che. te uparAMta bhagavAnanA samAcAra meLavavA mATe saMdezavAhakanI karelI nimaNuka, pratidina bhagavAnanA samAcAra jANIne te dizAmAM sAta-ATha kadama cAlIne bhagavAnanI sanmukha banI bhAvavaMdana karavA ane bhagavAna jyAre potAnI nagarImAM padhAryA hoya, tyAre rAjasI ThATha-mATha sahita caturaMgI senA sAthe pratyakSadarzanano lAbha levo vagere prasaMgo koNikarAjAnI bhagavAna prati anupama bhaktine pragaTa kare che ane bhagavAnanA padArpaNa samaye lokone avara javara mATe nagarInI sAphasaphAI, mahotsava jevo AnaMda ane utsAhapUrvaka prajAjanonuM paNa gamana vagere viSayo tatkAlIna lokonI dhArmika bhAvanAno bodha karAve che. te uparAMta bhagavAna mahAvIra svAmInA daihika svarUpanuM sAMgopAMga varNana, A AgamamAM ja prApta thAya che. tenA parathI dareka tIrthakaronuM bAhya vyaktitva kevuM AkarSaka ane prabhAvaka hoya che, teno khyAla Ave che namotthaNanA pAThathI karelA bhagavAnanA guNonA varNanathI tIrthakaronA anaMta guNomAMthI keTalAka guNonI jhAMkhI thaI jAya che. bhagavAnanA ziSya parivAranA vistRta varNananA mAdhyamathI jaina zramaNonI jIvanacaryA, temanI utkRSTa tapa sAdhanA, tenAthI pragaTa thatI anekavidha labdhiono bodha thAya che ane vividha prakAranI tapasAdhanA, bAhya-AtyaMtara tapa ane tenA bheda-prabhedathI jaina paraMparAmAM tapasAdhanAnuM mahattva ane tapano vizALa artha pragaTa 387 Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ thAya che. bhagavAnanA darzanArthe AvelA cAre jAtinA devonA varNananA mAdhyamathI devonuM zarIra, tenI rUpasaMpadA, vezabhUSA, pratyeka jAtinA devonA vividha cihno, devonI divya Rddhi, dhRti, bala, prabhAva, vaikriyalabdhi, divyayAna vagere viSayonI jANakArI prApta thAya che. koNikarAjA ane dhAriNIrANInuM pAMca abhigamapUrvaka tIrthaMkaronA sAMnidhyamAM gayA, tyAM jaIne vidhipUrvaka bhagavAnane traNa vaMdana karI paryupAsanA--sevA karavI vagere varNana vAcakone dharmasabhAno ziSTAcAra ane vaMdanavidhino spaSTa bodha karAve che. samavasaraNamAM vizALa pariSadanI madhyamAM koIpaNa prakAranA bhedabhAva vinA ApelI dharmadezanA bhagavAnanA vItarAgabhAvane pragaTa kare che. temaja cha dravya, navatattva, 18 pApasthAna, 18 pApasthAnanI virati, AgAradharma ane aNagAradharmanA mAdhyamathI zruta ane cAritranA svarUpano ane saMpUrNa jainadarzanano bodha thAya che. A rIte prathama samavasaraNa vibhAga bIjA upapAta vibhAganI pUrvabhUmikArUpa che. (2) upapAta- bIjA vibhAgamAM gaNadhara gautamanI jijJAsA anusAra bhagavAne bhinna--bhinna prakAranA jIvonA upapAtanuM varNana karyuM che. upapAtavarNana ja prastuta AgamanuM hArda che ane tenA AdhAre ja A AgamanuM nAmakaraNa thayuM che. A varNana jJAnavardhaka che. temaja te vaidika ane zramaNa paraMparAnA aneka parivrAjako, tApaso ane zramaNo tathA teonI AcArasaMhitA para prakAza pADe che. te uparAMta aMbaDa parivrAjaka ane tenA 700 ziSyonA kathAnakathI A Agama vAcakone mATe rocaka banI gayuM che. aMbaDa parivrAjake parivrAjaka paraMparAno svIkAra karyo hovA chatAM tene zramaNa paraMparA ane bhagavAna mahAvIra svAmImAM dRDha zraddhA thavI, zrAvakavratano svIkAra karavo, aMta samaye anazana sahita AlocanApUrvaka samAdhimaraNane prApta thavuM, ArAdhakapaNe mahAvidehakSetramAM janma dhAraNa karI tyAM sAdhanA karI siddhagatine prApta karavI, te viSaya jainadarzananI vizALatAne pragaTa kare che. jainadharma koI jAtivAda nathI paraMtu rAga-dveSa rUpa AMtarazatruone jItavA 39 Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prayatnazIla hoya te jaina che. anya dArzanikonI AcArasaMhitAno svIkAra karyo hoya tevI vyaktio paNa jo jaina dharmamAM zraddhA dharAve to te jaina paraMparAnA vrata-niyamo dhAraNa karIne ArAdhaka banI zake che. jema ke aMbaDa parivrAjakanA 700 ziSyo adattavratane TakAvI rAkhavA samabhAvapUrvaka bhagavAnanI sAkSIe anazanano svIkAra karIne ArAdhaka banI gayA che. anya dArzaniko, tApaso, saMnyAsIo, parivrAjako Adi kaThina niyamonuM pAlana kare, dehadamana kare paraMtu samyak samajaNanA abhAve ajJAnatapa ane akAmanirjarA karIne devagatine prApta kare che paraMtu zraddhAnA abhAve ArAdhaka thatA nathI. A rIte kevaLa devagatinI prAptimAM ja sAdhanAnI saphaLatA nathI paraMtu zraddhA sahitanI ArAdhanAthI ArAdhaka thavuM te ja sAdhanAnI saphaLatA che. A viSaya sAdhako mATe atyaMta samajavA yogya che. sAdhakonI sAdhanA anusAra tenI gati thAya che ane jyAre saMpUrNa karmono kSaya thAya tyAre jIvano mokSa thAya che. karmakSaya mATe kevaLI samuAtanI viziSTa prakriyA, saMpUrNa karmakSaya pachI mukti, mukta thayelA jIvonuM RRjugatithI eka samayamAtramAM lokAgre siddhakSetramAM gamana, tyAM anaMta kAla paryaMta sthiti, siddhazilA, siddhakSetra ane siddhonuM sukha vagere viSayonuM varNana aMtima bAvIsa gAthAmAM karyuM che. siddhonA sukhane anupama ane atula kahIne paNa mleccha puruSanA daSTAMtathI tene samajAvavAno prayatna karyo che. te daSTAMta paNa atyaMta tAdRza che. A rIte A nAnakaDuM Agama paNa mahattvapUrNa sAmagrIthI bhareluM che. temAM sUtrakAranI varNanAtmaka zailImAM viSayasaMkalanAnuM kauzalya upasI Ave che. tatkAlIna saMskRti ane samAjavyavasthA temaja pracalita vibhinna sAdhanA paddhatione samajavAnI daSTithI paNa A Agama anokhu sthAna dharAve che. racanAkAla :- bAre upAMga sUtromAMthI eka prajJApanA sUtrane bAda karIne samasta upAMga sUtronI racanA kyAre thaI ane kayA AcArye tenI racanA karI, te saMbaMdhamAM koI paNa jANakArI upalabdha nathI ane A viSayamAM prAcIna ke arvAcIna AcAryoe koI paNa prakAranI vicAraNA ke carcA vArtA karI hoya tema paNa jaNAtuM nathI. tema chatAM akhaMDazraddhA sAthe bAre upAMgasUtro Aja sudhI nirvivAdapaNe svIkArya che. te ja upAMgasUtronI mahattAne pradarzita kare che. 40 Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhASAzailI - A Agama prAyaH gadhAtmaka che. tema chatAM thoDoka bhAga padhAtmaka paNa che. bhASAnI daSTie prastuta AgamamAM upamAnI bahulatA, samAsanI bahulatA ane vizeSaNonI bahulatA che. temAM prathama samavasaraNa vibhAganI bhASA kaThina che. tenI apekSAe bIjA upapAta vibhAganI bhASA saraLa che. vyAkhyA sAhitya :- zrI aupapAtikasutrano viSaya atyaMta saraLa hovAthI tenA para niryukti, bhASya ke cUrNi sAhityanI racanA thaI nathI. navAMgI TIkAkAra zrI abhayadevasUrie tenA para sarva prathama saMskRta bhASAmAM TIkAnI racanA karI che. te TIkA prAya: zabdArtha pradhAna che. temAM aneka matAntaro ane pAThAntarono saMketa che. upalabdhasaMskaraNa :- prastuta AgamanuM sarva prathama prakAzana I.sa. 1875mAM rAyabahAdura dhanapatasiMhe kalakattAthI karyuM. tyAra pachI I.sa. 1880mAM AgamasaMgraha kalakattAthI ane I.sa. 191mAM Agamodaya samiti muMbaI taraphathI vRtti sAthe prakAzana thayuM. tyAra pachI AcArya zrI amolaka RSijI ma.sA.e hindI anuvAda sahita, I.sa. 1959mAM jaina zAstrodvAra samiti rAjakoTathI saMskRta vyAkhyA, hindI sAthe gujarAtI anuvAda sahita AcArya zrI ghAsalAlajI ma.sA. dvArA, I.sa. 193mAM mULa pATha ane hindI sahita, saMskRti rakSakasaMgha sailAnA dvArA, 1936mAM puSphabhiSNue suttAgame" svarUpe kevaLa mULapAThanuM ane yuvAcArya zrI madhukaramuni ma.sA.nA nAme AgamaprakAzana samiti bAvarathI hindI anuvAda vivecana sahita tenuM prakAzana thayuM che. A rIte yugeyuge pUrvAcAryoe Agama paraMparAne akhaMDita rAkhavA mATe athAga prayatno karyA che. temanA puNya puruSArthe ja A kRtagaMgAno pAvana pravAha ApaNA sudhI pahoMcyo che. prastuta saMskaraNa :- zrI abhayadevasUri kRta TIkAne AdhArabhUta banAvIne anya pUrvAcAryonA hindI, gujarAtI anuvAdane lakSamAM rAkhIne gujarAtI loko saraLatApUrvaka AgamanA rahasyo samajI zake te eka mAtra uddezathI mULapATha, bhAvArtha, AvazyakatA anusAra saMkSipta vivecana sahita A saMskaraNa taiyAra karIne ame zrutasevA mATeno yatkiMcit puruSArtha karyo che. AbhAra darzana - sau. ke. gurudeva pU. zrI prANalAlajI ma.sA.nA nAmathI prAraMbha thayelA A mahattama kAryamAM gurukulavAsI aneka satIjIoe yatkiMcit lAbha lIdho, Agama 41 Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anuvAdakAryanI phALavaNI samaye dAdI guruNI pU. lIlamabAI ma.e mane zrI uvavAI sUtranuM anuvAdakArya soMpIne mArA vIryAcAranI phoravaNInI amUlya taka ApI. mArA kAryano prAraMbha vaDiyA mukAme tapasamrATa gurudeva pU. zrI ratilAlajI ma.sA.nA pAvana sAMnidhyamAM temanA kRpApUrNa daSTipAtapUrvaka thayo ane tenI pUrNatA rAjakoTa mukAme thaI. kArya saphaLatAnI sonerI kSaNe sahu prathama anaMta upakArI pU. tapasvI gurudevane smRtipaTa para lAvIne temane bhAva vaMdana karuM chuM. viMDala saMto pU. jayaMta-giri--janaka gurudevane vaMdana karuM chuM. Agama avagAhanamAM satata kAryarata pU. tilokamuni ma.sA.e apramattapaNe kArya karIne saiddhAMtika daSTikoNathI AgamanuM zuddhikaraNa karyuM che. temano huM hArdika AbhAra mAnuM chuM. amArA mugaTamaNi sama pUjyavarA pU. muktAbAI ma.nA AzIrvAde mAruM kArya nirvighne pUrNa thayuM che. Agama saMpAdanamAM ja jeoe potAnA jIvanane samarpita karyuM che tevA mukhya saMpAdikA dAdI guruNI pU. lIlamabAI ma.e potAnA vizALajJAnathI mArA lekhanane navo opa Apyo che. mArA jIvanaiyAnA sukAnI anaMta upakArI guruNImaiyA sva. pU. uSAbAI ma.nI satata prApta thatI preraNAthI mAruM kArya pUrNatA sudhI pahoMcyuM che. paraMtu aphasosa ! Aje temanI pratyakSa upasthiti nathI. pU. guruNIdevA! ApanA upakArone kayA zabdomAM varNavuM ? huM Apane aMtaHkaraNapUrvaka vaMdana karuM chuM. DaoN. sAdhvI AratI tathA sAdhvI subodhikAe potAnI AgavI sUjha-bujhathI mArA anuvAdane lokabhogya banAvavAno pUrNa prayatna karyo che. temanA puruSArthanI huM kadara karuM chuM. mama laghubhaginI sAdhvI hemAMzInI sadbhAvanA tathA gurukulavAsI sarva gurubhaginIono sAtha- sahakAra mAruM pAtheya banyuM che. sAvarakuMDalA nivAsI zrI caMdubhAI zAhe potAnA amUlya samayano bhoga ApI lekhananA zuddhikaraNamAM sahayoga ApI zrutajJAnanI sevAno mahAna lAbha lIdho che. 42 Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ guruprANa phAunDezananA pramukha zrI caMdrakAMtabhAI zeTha, AgamanA zrutAdhAra, mudraka zrI nehalabhAI vagerenA khaMtapUrvakanA utsAhane huM biradAvuM chuM. sahunA sahiyArA prayatna kArya pUrNa thayuM che. sarva nAmI-anAmI upakArIo prati kRtajJatAno bhAva pragaTa karuM chuM. basa ! aMte jinAjJAthI viparIta prarUpaNA thaI hoya, to trividha trividhe micchAmi dukkaDam. - gurukRpAkAMkSI sAdhvI kalpanA | 43 Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ krama 1 2 3 4 5 7 8 2 10 11 12-13 x 2 0 15 16 17 18 21-28 29-32 32 asvAdhyAya zAstranA mULapATha saMbaMdhI viSaya AkAzasaMbaMdhI dasa asvAdhyAya AkAzamAMthI moTo tAro kharato dekhAya digdAha-koI dizAmAM Aga jevuM dekhAya akAlamAM meghagarjanA thAya [varSARtu sivAya] akAlamAM vIjaLI camake [varSARtu sivAya] AkAzamAM ghoragarjanA ane kaDAkA thAya zuklapakSanI 1, 2, 3nI rAtri AkAzamAM vIjaLI vagerethI yakSanuM cihna dekhAya karA paDe dhummasa AkAza dhULa-rajathI AcchAdita thAya audArika zarIra saMbaMdhI dasa asvAdhyAya tiryaMca, manuSyanA hADakAM baLyA, dhovAyA vinA hoya, tiryaMcanA lohI, mAMsa 60 hAtha, manuSyanA 100 hAtha [phUTelA IMDA hoya to traNa prahara] maLa-mUtranI durgaMdha Ave athavA dekhAya smazAna bhUmi [100 hAthanI najIka hoya] caMdragrahaNa--khaMDa/pUrNa sUryagrahaNa-khaMDa/pUrNa rAjAnuM avasAna thAya te nagarImAM yuddhasthAnanI nikaTa upAzrayamAM paMcendriyanuM kalevara cAra mahotsava-cAra pratipadA aSADha, Aso, kArataka ane caitranI pUrNimA ane tyAra pachInI ekama savAra, sAMja, madhyAhna ane ardharAtri. asvAdhyAya kAla 44 eka prahara jyAM sudhI rahe tyAM sudhI be prahara eka prahara ATha prahara eka prahara jyAM sudhI dekhAya tyAM sudhI jyAM sudhI rahe tyAM sudhI jyAM sudhI rahe tyAM sudhI jyAM sudhI rahe tyAM sudhI 12 varSa dekhAya tyAM sudhI jyAM sudhI rahe tyAM sudhI 8/12 prahara 12/16 prahara navA rAjA thAya tyAM sudhI yuddha cAle tyAM sudhI jyAM sudhI hoya tyAM sudhI saMpUrNa divasa-rAtri eka muhUrta [noMdha :- paraMparA anusAra bhAdaravA suda pUnama ane vada ekamanA divase paNa asvAdhyAya manAya che. tenI gaNanA karatAM 34 asvAdhyAya thAya che.] Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI uvavAI sUtra zrI u zrI 7vavA sUtra O mUtra zrI uvevAI rahI u GvavAsUtra zrI Gad zrI mUtra zrI uvavAIsUtra " sUtra N zrI uvavAI'sAga triI uvavAI mutra zrI uvavAIsatra zrI uvavAIsUtra zrI uvavAI'mutra zrI ualotra zrI uvavAI O. 2thI 3 isUtra zrI uvavAI sUtra ke zrI Gda - mUtra zrI khvavAcha sUtra lAkho NI navavArI sUTa ati upa DAMga rADAra zrI uvavAIsUtra zrI ugavAI mutra zrI ura vira 6 mULapATha, zrI uvavAI mutra zrI ugavAIsatra zrI 9 bhAvArtha, vivecana, pariziSTa TO 8 a anAdikA StpanA A utkAlika sUtra che. tenA mULa pAThano svAdhyAya asvAdhyAyakAlane choDIne game tyAre thaI zake che. Page #52 -------------------------------------------------------------------------- Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uvavAI sUtraH paricaya paricaya zrI uvavAI (aupapAtika) sUtra 1 viSayanI daSTie A AgamanA be vibhAga che. (1) samavasaraNa ane (2) upapAta. (1) samavasaraNa : A vibhAgamAM mukhyatayA aMtima tIrthaMkara zramaNa bhagavAna mahAvIra svAmI, caMpAnagarInA pUrNabhadra caityamAM potAnA vizALa parivAra sAthe padhAryA tenuM vistRta varNana che. caMpAnagarInA koNikarAjA bhagavAna mahAvIra svAmInA ananya bhakta hatA. pratidina bhagavAnanA vihAranA samAcAra meLavavA mATe temaNe eka saMdezavAhakanI nimaNUka karI hatI. te saMdezavAhaka dvArA bhagavAnanA samAcAra jANIne koNika rAjA te dizAmAM sAta-ATha kadama cAlI paramAtmAne bhAvapUrvaka vaMdana karatA hatA. bhagavAna jyAre caMpAnagarInA pUrNabhadra caityamAM padhAryA tyAre bhavanapati, vyaMtara, jyotiSI ane vaimAnika jAtinA ghaNA deva-devIo potAnI divyaRddhi sahita bhagavAnanA darzana karavA mATe AvyA. te ja rIte rAjA koNika potAnI paTTarANI dhAriNI, pArivArika jano sahita saMpUrNa rAjasI ThATha-mAThathI bhagavAnanA darzana karavA gayA. sUtrakAre A prasaMganI pArzvabhUmikAmAM caMpAnagarI, pUrNabhadra caitya, vanakhaMDa, pRthvI zilApaTTaka, koNika rAjA, dhAriNI rANI, tIrthaMkara, tIrthaMkarano ziSyaparivAra ane koNika rAjAnI darzana yAtrA tathA bhagavAnanI dezanAnuM vistRta varNana karyuM che. te uparAMta bAra prakAranA tapanA bheda-prabhedanuM vizleSaNa karyuM che. nagarI :- jyAM koI paNa prakArano rAjyakara levAto na hoya tene nagarI kahe che. nagarInI surakSA mATe kAMgarA sahitano suzobhita killo, temAM mukhya praveza dvAra, nAnA-nAnA anya daravAjAo, moTA moTA rAjamArgo, kayAMka traNa rastA bhegA thatAM hoya tevA trika mArgo, te rIte catuSka mArgo, catvaro, lokonI avara-javara mATe suvidhAjanaka rastAo, moTI bajAro, vividha dukAno ane dareka prakAranA vAhanonI vyavasthA hoya te nagarInuM bAhya svarUpa che. prajAjanone sarva prakAranI jarUriyAto sahajatAthI prApta thaI zake te mATe anukULa AvAso, dhana-dhAnya, ghI, dahIM, dUdha Adi gorasanI pracuratA, kUvA, nadI, taLAva Adi jalAzayo temaja dareka vyakti potAnI yogyatA pramANe AjIvikA prApta karI zake te mATe khetI-vADI, vaNATa kArya, kuMbhArI kArya, suthArI kArya, luhArI kArya ane vividha vyApAro hoya, te nagarInuM AMtarika svarUpa che. prajAjanonA AnaMda pramoda mATe udyAno, darzanIya sthAno, vividha kalAkAro hoya, prajAjanonI surakSA mATe suvyavasthita surakSAdaLa hoya te nagarInuM eka mahattvanuM aMga che. caMpAnagarImAM A sarva prakAranI vyavasthA hatI. tethI prajAjano paraspara prema ane maitrIbhAvapUrvaka zAMti-samAdhithI jIvana vyatIta karI rahyA hatA. Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2 | zrI vivAIsUtra caitya - dareka nagarInI bahAra IzAnakhUNAmAM eka caitya-cakSAyatana yukta udyAna hoya che. nagarajano mATe te laukika rIte zraddhAnuM sthAna hoya che. kulaparaMparA anusAra loko tyAM jAya che, bhaktibhAvathI yakSanI sevA pUjA karI potAnA laukika ISTa phaLanI siddhi kare che. te caitya raMga-rogAnathI suramya, zikhara kaLaza, dhvajA, patAkA ane ghaMTAothI suzobhita, dhUpa-dIpa AdithI maghamaghAyamAna hoya che. temAM birAjamAna yakSa loko mATe vaMdanIya, pUjanIya, satkAraNIya, sanmAnanIya hoya che. pUrNabhadra caitya paNa caMpAnagarInA loko mATe zraddhAnA sthAnabhUta hatuM. vanakhaMDa -caityanI cAre bAju vizALa vanakhaMDa hoya che. temAM azoka, tilaka, tAla, tamAla, priyaMgu Adi vividha prakAranA ghaTAdAra vRkSo hoya che. temAM padmalatA, nAgalatA, caMpakalatA, atimuktaka latAo vagere vividha prakAranI latAo hoya che. te vRkSonA mULa, kaMda, skaMdha, tvacA, zAkhA-prazAkhA, pravAla, patra, puSpa, phaLa ane bIja, A daza avasthAo sarvazreSTha hoya che. tyAMnI phaLadrupa jamIna, paryApta pANI ane anukULa vAtAvaraNanA kAraNe vRkSo, latAo haMmezAM lIlAchama rahe che. puSita thayelA vRkSonI AsapAsa puSparasa pIvA mATe bhramaro, madhamAkhIo vagere ane phaLothI lacI paDelA vRkSonI AsapAsa popaTa, menA, koyala Adi pakSIono moTo samUha utarI Ave che. tenA madhura kalaravathI vAtAvaraNa manohara banI jAya che. vRkSo atyaMta gIca hovAthI te vanakhaMDa nIlo ane nIlI kAMtivALo, kayAMka zyAma ane zyAma kAMtivALo, zItaLa ane zItaLa chAyAvALo lAge che. pRthvI zilApAka:- vanakhaMDanA azokavRkSanA thaDathI thoDe dUra eka moTo pRthvI zilApaTTaka(pATa jevI sapATa pahoLI zilA) hoya che. te zilA eka moTA oTalA jevI pRthvImaya hoya che. te aSTakoNa AkAranI kALI, kAMtimAna, suramya ane manohara lAge che. rAja- rAjA mahAhimavAna parvata athavA meruparvatanI jema zreSTha hoya che. te ujjavaLa kuLa ane vaMzamAM utpanna thayelA, paripUrNa nirdoSa ane uttama aMgopAMgayukta, rAjalakSaNothI zobhita hoya che. pita paraMparA mujaba ane anya rAjAo dvArA bahumAnapUrvaka teno rAjyAbhiSeka thayo hoya, prajAjano mATe AdaraNIya ane sanmAnanIya hoya, rAjya vyavasthAnuM samucita rIte saMcAlana karatA hoya, prajAjanono sarvAgI vikAsa thAya ane rAjyamAM zAMtinuM vAtAvaraNa haMmezAM jaLavAI rahe te mATe satata puruSArthazIla hoya, ugatA zatruone DAmI detA hoya ane pUrvanA zatruone potAnA zaurya ane parAkramathI parAjita karIne rAjyane zatrurahita banAvI detA hoya, te zreSTha rAjA kahevAya che. koNikarAjA uparokta sarvaguNa saMpanna hatA. temano prajA sAtheno samagra vyavahAra premALa ane karuNAzIla hato. tenA rAjyamAM nagarajano potAnI yogyatA pramANe AjIvikA prApta karI zake te prakAranI sarva vyavasthAo hatI. koNika rAjA nagarajanonA pAlaka, poSaka ane pitRtulya hatA. rANI - rANInuM zarIra strInA uttama lakSaNothIyukta hoya che. hAtha-paga sukomaLa, indriyonI paripUrNatA, viSayone grahaNa karavAnI sakSamatA, saubhAgya sUcaka hAthanI rekhAo Adi uttama lakSaNo, tala, masA Adi vyaMjanayukta deha, te teno bAhya vaibhava ane uttama sadAcAra, zIlasaMpannatA, patimAM anuraktA ane lAlitya, te teno aMtara guNa vaibhava hoya che. rANI suMdara vezabhUSA, madhura AlApa-saMlApa ane manohara ceSTAo dvArA rAjAne sadA prasanna Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uvavAIsatra:paricaya : karatI hoya che. dhAriNIrANI uparokata sarva guNothI saMpanna hatI. tIrthakara bhagavAna mahAvIra svAmI - bhagavAna sAta hAthanI UMcAI, vajaRSabhanArAcasaMghayaNa, samacaturasasaMsthAna, kaMcana jevo varNa, sarva zreSTha paripUrNa aMgopAMga ane 1008 uttama lakSaNo saMpanna dehanA dhAraka hatA. teo svayaM bodhane pAmI Atmika puruSArtha dvArA rAga-dveSa janita cAra ghAtakarmano kSaya karI, kevaLajJAna, kevaLadarzana, anaMta sukha ane anaMta Atmika zakti, te cAra mukhya guNone pragaTa karI, potAnA zAsanamAM zrata ane cAritradharmano prAraMbha karanArA, sAdhu-sAdhvI, zrAvaka ane zrAvikArUpa cAra tIrthanI sthApanA karanArA hatA. teo svayaM rAga-dveSane jItanArA, saMsAra sAgarane taranArA, karmabaMdhanathI mukta ane anyane te mArga batAvanArA hatA; devo, dAnavo, mAnavo dvArA pUjanIya, arihaMta padane prApta ane siddhapadane prApta karavAnI bhAvanAvALA bhagavAna mahAvIra svAmI hatA. bhagavAna mahAvIra svAmIno ziSya parivAra :- 14,000 sAdhuo ane 36,000 sAdhvIjIo temanA pAvana sAMnidhyamAM saMyama ane tapanI ArAdhanA karI rahyA hatA. teo pAMca mahAvrata, pAMca samiti, traNa gupti, sattara prakAranA saMyama ane bAra prakAranA tapanA ArAdhaka hatA. karmakSaya mATe satata puruSArthazIla te zramaNo potAnI zakti anusAra ratnAvalI, kanakAvalI, ekAvalI Adi vividha prakAranI kaThina tapasyA karI rahyA hatA. ghora tapa, saMyama ane brahmacaryanA prabhAve te zramaNone AmarSoSadhi, jallauSadhi, khelauSadhi, koSThabuddhi Adi aneka prakAranI labdhi pragaTa thayelI hatI. keTalAka ziSyo kevaLajJAnI, keTalAka cAra, traNa ane be jJAnanA dhAraka, keTalAka caudapUrvanA dhAraka hatA. keTalAka zramaNo saMyama paryAyathI, keTalAka zratathI ane keTalAka vayathI sthavira hatA. teo ojasvI, tejasvI, varcasvI, upazAMta kaSAyI, gupta brahmacArI hatA. te zramaNomAM jAti, dIkSA paryAya vagere apekSAe aneka prakAranI vividhatA hatI. aneka guNonA svAmI te zramaNo pAMca prakAranA svAdhyAyamAM tema ja dharmadhyAna ane zukladhyAnamAM tallIna rahetA hatA. kopika rAjAnI darzanayAtrA - bhagavAnanA AgamananA samAcAra jANIne rAjA harSa vibhora banI gayA. samasta prajAjanone te AnaMdamAM sAmela karavA mATe samasta nagarI sApha-sUpha karAvI, pANIno chaMTakAva karAvIne nagarIne zaNagArI, vividha toraNo baMdhAvyA, motInI mALAo, kaLazo, dhvajA, patAkA, prekSAgRha AdinI racanA karAvI. rAjAe potAnA mATe abhiSikta hastiratna, cAra ghaMTAvALo ratha, caturaMgiNI senAne susajja karAvyA, rANIo mATe vividha vAhano taiyAra karAvyA. rAjAe zreSTha vidhithI snAna karyuM, dharmasabhAne yogya vastro ane AbhUSaNothI zarIrane alaMkRta karyuM. A rIte potAnI saMpUrNa Rddhi sahita koNika rAjA bhagavAnanA darzana mATe nIkaLyA. koNika rAjA potAnA hastiratna para AruDha thayA tyAre sarva prathama aSTamaMgala cAlyA, tyAra pachI kaLaza, jhArI, divya chatra, patAkA, cAmara, vaijayaMti dhvajA cAlI. tyAra pachI ujjavala daMDayukta koraMTa puSponI mALAthI suzobhita nirmaLa chatra, pAdapITha sahita siMhAsana ane padAtio cAlyA. tyAra pachI lAThIdhArI, bhAlAdhArI, dhanurdhArI, cAmaradhArI, cAbukadhArI, pustaka(graMtha)dhArI, phalakadhArI, vINAdhArI Adi loko cAlyA. tyAra pachI daMDI, muMDI, zikhaMDI, jaTAdhArI, mayUrapIMchadhArI, hAsyakAra, vidUSaka, khuzAmatiyA, kAMdarSiko, kauskuciko, maukhariko, vAdhavAdako cAlyA, temAMthI keTalAka nAcatA, kUdatA, jayanAda Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI uvavAI satra bhA. karatA hatA. tyAra pachI 108 jAtivAna azvo, mahAvata sahita 108 madonmatta hAthIo, dhvajA-patAkAthI suzobhita 108 ratho cAlyA. tyAra pachI hAthamAM talavAra, trizula, bhAlA, lAThI tathA dhanuSya Adi dhAraNa karelA aneka loko cAlyA. A rIte caturaMgI senAthI susajja thayelA koNika rAjAe potAnA rAjamahelathI prasthAna karyuM ane caMpAnagarInA madhyabhAgamAMthI pasAra thatAM, aneka stuti gAyakonA AzIrvAda, zubhecchA temaja vaMdana vagere svIkAratAM kramazaH AgaLa vadhatA rAjA pUrNabhadra caityamAM pahoMcyA. bhagavAnanA atizayAdine dUrathI ja jotAM rAjA potAnA hAthI parathI nIce utaryA. vAhanone UbhA rakhAvIne pagapALA cAlatA pAMca abhigamapUrvaka- viziSTa niyamapUrvaka, sAMsArika bhAvo choDI, prabhumAM ja cittane ekAgra banAvIne prabhu samIpe gayA. dhAriNI Adi rANIo paNa pAMca abhigamapUrvaka, bhakti sabhara haiye, prabhunA sAMnidhyamAM gaI. tyAM jaIne paramAtmAne vidhivat vaMdana-namaskAra karIne mana, vacana, kAyAthI paramAtmAnI papAsanA karavA lAgI. prabhu mahAvIra svAmInI dezanA :- bhagavAne vizALa pariSadanI madhyamAM zrata ane cAritra dharmano upadeza Apyo. temAM cha dravya, nava tattva, karmabaMdhanA kAraNabhUta aDhAra pApasthAnaka, saMvaranA kAraNabhUta aDhAra pApasthAnathI virakti, narakAdi cAre gatimAM utpanna thavAnA cAra-cAra kAraNo samajAvyA. te uparAMta AgAradharma-zrAvakadharma ane aNagAra-zramaNadharmanuM svarUpa samajAvatAM zrAvakonA bAra vrata ane sAdhunA pAMca mahAvratano upadeza Apyo. bhagavAnano upadeza sAMbhaLIne keTalAka bhavya jIvoe zramaNa dharma ane keTalAke zrAvaka dharmano svIkAra karyo. keTalAke potAnI dharmazraddhAne daDha karI. koNikarAjA paNa dharma zravaNa karIne prasanna thayA ane temaNe paNa potAnA zraddhA-bhaktinA bhAvo prabhu samakSa pragaTa karyA ke he bhagavan! A dharma ja sarvazreSTha che, anuttara che, pratipUrNa che, nyAyayukta che, zalyane kApanAro che, muktino mArga che. A dharma ja sArthaka-prayojanabhUta che, zeSa sarva bhAvo nirarthaka che. dhAriNI Adi rANIoe paNa pUrvavat zraddhAnA bhAvo pragaTa karyA. dharma sAMbhaLIne pariSada svasthAne pAchI gaI. (2) upapAta: bIjA vibhAgamAM gautama gaNadharanI jijJAsAthI pUchAyelA praznonuM samAdhAna karatA bhagavAne vividha prakAranA jIvonI utpattinuM nirUpaNa karyuM che tathA jIvo paralokamAM utpanna thaIne ArAdhaka thaze ke nahIM? te mahattvanA viSayanuM spaSTIkaraNa che ane aMte siddha thavAnI prakriyA, siddhazilA, siddhakSetra ane siddhonuM svarUpa vistArathI samajAvyuM che. je jIvo samyagudarzana sahita ArAdhanApUrvaka mRtyu pAme te jIvo pachInA janmomAM paNa jainadharma pAmI ArAdhanAnI yogyatA prApta kare che, ArAdhanA karIne ArAdhaka bane che ane je jIvone akAmanirjarA ane ajJAnatapathI devalokanI prApti thaI hoya te jIvo pachInA bhavamAM ArAdhanAne yogya vAtAvaraNa prApta karatA nathI ke ArAdhaka banatA nathI. temAM vAraMvAra trasa jIvonI krUratApUrvaka hiMsA karanArA jIvo narakamAM jAya che. akAma nirjarA karanArA, anicchAe kaSTa sahana karanArA, paristhitivaza brahmacaryanuM pAlana karanArA virAdhakapaNe Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uvavAI sUtra : paricaya vAvyatara jAtinA deva thAya che. vAnaprastha saMnyAsIo virAdhakapaNe jyotiSIdevamAM, kAMdarSika Adi zramaNo virAdhakapaNe kAMdarSika devamAM, kaThina vrata niyamonuM pAlana karanArA parivrAjako virAdhakapaNe pAMcamA devalokamAM, guru AdinA pratyenIko virAdhakapaNe kividhI jAtinA devamAM utpanna thAya che. saMjJI tiryaMca paMcendriya zramaNopAsaka ArAdhakabhAve AThamA devalokamAM, manuSya zrAvako bAramA devalokamAM, zramaNo mokSamAM athavA sarvArthasiddha vimAnamAM utpanna thAya che. 5 nirto virAdhakapaNe navamI jaiveyakamAM utpanna thAya che. A rIte vividha prakAranA jIvo potAnI yogyatA anusAra ArAdhaka ke virAdhakapaNe devagatine prApta kare che. aMbaDa parivAjakanA 700 ziSyo :- teoe aMkhaDa parivrAjaka pAse parivAjaka paraMparAnI jIvanacaryA ane vrata-niyamano svIkAra karyo hato. temAM teo mukhyatayA brahmacaryavratanuM pUrNapaNe pAlana karatA hatA. tyAra pachI jyAre aMbaDa zramaNopAsaka thayA tyAre tenA sarve ya parivrAjaka ziSyo zramaNopAsaka banyA ane ahiMsA, satya, adattAdAna viramaNa ane parigraha viramaNa vratanuM sthUlapaNe pAlana karatA hatA. teone jinadharma prati atUTa zraddhA hatI. ekadA nirjana aTavImAM jalanA dAtA koI na maLyA. tRSAthI atyaMta vyAkuLa thayelA teoe adatta vratane daDhatApUrvaka TakAvI rAkhavA gaMgA nadInA kinAre bhagavAna mahAvIranI sAkSIe pAdapagamana anazanano svIkAra karIne ArAdhanApUrvaka dehano tyAga karyo paraMtu adattajala grahaNa na karyuM. te 700 ziSyo ArAdhanA sahita mRtyu pAmyA hovAthI pAMcamA devalokamAM daza sAgaropamanI sthitie utpanna thayA ane te paralokanA ArAdhaka thayA. aMbaDa parivrAjaka :- akhaMDa parivrAjake parivrAjaka paNAmAM bhagavAna mahAvIranA samAgame zrAvakanA vratono svIkAra karyo hato. jainadharmamAM temane daDha zraddhA hatI. tapa-saMyamanA prabhAve tene vaikriyalabdhi ane avadhijJAna prApta thayuM hatuM. lokone Azcaryacakita karavA te vaikriyalabdhinA prayogathI eka sAthe so rUpa banAvI so gharamAM bhojana karatA hatA. AdhAkarma Adi doSa rahita AhAra karatA hatA. aMte teo eka mAsanuM anazana karIne ArAdhanApUrvaka mRtyu pAmIne pAMcamA devalokamAM utpanna thayA, devalokanuM AyuSya pUrNa karIne mahAvideha kSetramAM janma dhAraNa karIne saMyama-tapanuM pAlana karIne siddhagatine prApta karaze. kevaLI samuddAta :- kevaLI bhagavAna vedanIya, nAma ane gotrakarmanI sthitine AyuSya karmanI sthitinI samAna banAvavA mATe viziSTa prakriyA dvArA Atmapradezone phelAvI lokavyApI banAve che. AyuSyanA aMtima aMtarmuhUrtamAM thatI ATha samayanI A samagra prakriyAne kevaLI samuddAta kahe che. samuddAtanI kriyA pUrNa thayA pachI kevaLI bhagavAna AvazyakatAnusAra mana, vacana ane kAyayoganI pravRtti kare che. siddha thavAnI prakriyA :- aMtima asaMkhyAta samayanA aMtarmuhUrtamAM kevaLI bhagavAna yoga nirodha karI ayogI avasthAne prApta karI, pAMca hrasva aAra a, i, uM, RR, vRnA uccAraNakAla pramANe samayamAM zailezIkaraNa karIne cAra adhAtikarmono eka sAthe kSaya karI, audArika, tejasa ane kAryaNa zarIrano tyAga karI azarIrI banI jAya che. A rIte karma ane karmajanya bhAvothI sarvathA mukta thayelo AtmA Rju gatithI eka samaya mAtramAM lokArDo siddhakSetramAM sthita thaI jAya che. tyAM anaMtakAla paryaMta Atmika sukhano anubhava kare che. Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ s ] zrI uvavAI satra siddhazilA :- UrdhvalokamAM sarvArthasiddha mahAvimAnathI bAra yojana UMce siddhazilA che. te 45 lAkha yojana lAMbI, pahoLI, madhye ATha yojana jADI, tyAra pachI kramazaH ghaTatA aMtima kinAre (paridhi pAse) mAkhInI pAMkhathI adhika pAtaLI che. te zvetasuvarNa, cAMdI, dUdha, dahIM Adi padArthothI anaMtaguNI adhika zveta ane kAMtimAna che. siddhakSetra :- siddhazilAthI eka yojana upara lokAMta che. te cAra gAu pramANa eka yojanAnA aMtimachellA gAunA chaThThA bhAgamAM 333 dhanuSya ane ura aMgula pramANa kSetra siddhakSetra che. tyAM anaMta siddha bhagavAna birAje che. siddha bhagavAna :- zuddha caitanya svarUpa, anaMtaguNa saMpanna karmamukta, zuddha AtmAne siddha kahe che. dharmAstikAyanI sahAyatAthI te lokAgre pahoMcI jAya che. tyAM zAzvatakAla paryata AtmasvarUpamAM nimagna rahe che. siddhAtmAo arUpI hovAthI paraspara bAdhaka banatA nathI tethI eka siddha hoya, tyAM anaMta siddho rahI zake che. siddhonuM sukha Atmika sukha hovAthI laukika koI paNa upamAthI tene pUrNarUpe samajAvI zakAtuM nathI. manuSya je zarIra choDIne siddha thAya che, te zarIrathI trIjo bhAga nyUna siddhonI avagAhanA hoya che. jaghanya be hAtha ane utkRSTa pAMcaso dhanuSyanI avagAhanAvALA manuSyo siddha thAya che. tethI siddhonI avagAhanA jaghanya eka hAtha ane ATha aMgula tathA utkRSTa 333 dhanuSya ane 3ra aMgulanI hoya che. siddhonA Atmapradezono koI AkAra nathI paraMtu tenA aMtima zarIranA AkAramAM tenA Atmapradezo sthita thAya che. A rIte sarva kAryo siddha karI, sarva prakAranA karmothI mukta thayelA siddho parama zItalIbhUta thaI jAya che, sarva duHkhono saMpUrNa rIte aMta kare che. Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vibhAga--1: samavasaraNa zrI uvavAI sUtra vibhAga-1 : samavasaraNa yaMpA nagarI : 1 teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM caMpA NAmaM NayarI hotthA - riddhatthimiya- samiddhA, pamuiyajaNa-jANavayA, AiNNa-jaNamaNUsA, hala-sayasahassa-saMkiTTha- vikiTTha-laTTha-paNNattA seusImA, kukkuGa-saMDe ya gAmapaurA, ucchu-java-sAli-kaliyA, go-mahisa-gavelagappabhUyA, AyAravaMta- ceiya-juvai-viviha-saNNiviTTha-bahulA, ukkoDiya-gAya- gaMThibheyaga- bhaDa takkara-khaMDarakkha- rahiyA, khemA, NiruvaddavA, subhikkhA, vIsatthasuhAvAsA, agakoDikuDuMbiyAiNNa- NivvuyasuhA, gaDa-NaTTaga- jalla-malla- muTThiya-ve laMbaga-kahagapavaga-lAsaga-Aikkhaga-maMkha - laMkha-tUNailla- tuMbavINiya- aNega-tAlAyarANucariyA, ArAmujjANa-agaGa- talAya - dIhiya- vappiNi- guNovaveyA, NaMdaNavaNa-saNNibhappagAsA, uvviddhaviula-gaMbhIra-khAyaphalihA, cakka-gaya-muMsuMDhi - oroha-sayagvi jamalakavAGa ghaNa- duppavesA, dhaNu-kuDila-vaMka-pAgAra-parikkhittA, kavisIsaga-vaTTa-raiya-saMThiyavirAyamANA, aTTAlaya-cariya-dAra-gopura-toraNa-samuNNaya-suvibhatta-rAyamaggA, cheyAyariya-raiya-daDhaphaliha-iMdakIlA, vivaNi vaNiya-chetta- sippiyAiNNa- Nivvaya-suhA, siMghADaga-tiga-caukka- caccara-paNiyAvaNa-viviha-vatthu-parimaMDiyA, surammA, Naravai-paviiNNa-mahivaipahA, aNega-vara-turaga mattakuMjara-rahapahakara-sIya- saMdamANIAiNNa-jANa-juggA, vimaula - Nava - NaliNi-sobhiyajalA, paMDuravara-bhavaNa-saNNimahiyA, uttANa-NayaNa-pecchaNijjA, pAsAdIyA, darisaNijjA, abhirUvA paDirUvA / bhAvArtha:- te kAle- vartamAna avasarpiNIkAlanA cothA ArAmAM, te samaye- bhagavAna mahAvIra svAmI birAjamAna hatA tyAre caMpA nAmanI nagarI hatI, te nagarI bhavanAdi RddhithI saMpanna, svacakra ane paracakranA bhaya rahita, dhana-dhAnyathI samRddha hatI. tyAMnA nAgariko ane anya dezamAMthI AvIne vaselA loko tyAM AnaMdathI rahetA hatA. te nagarI haMmezAM ghaNA manuSyothI bharacaka rahetI hatI. tyAMnI bhUmi lAkho haLothI vAraMvAra kheDAtI hovAthI phaLadrupa hatI ane te khetaronI sImA, sImAcihna dvArA(ke jaLanAlikAo dvArA) nizcita thayelI hatI. tyAM kUkaDA ane nAnA sAMDha ghaNA hatA. te khetaromAM zeraDI, java, zAlinA Dhagale-DhagalA paDayA rahetA hatA. te nagarImAM gAyo, bheMso, gheTAo Adi dUdhALA prANIo ghaNA hatA, tethI lokone khAdyapadArthono abhAva kadi jaNAto nahIM. tyAM moTA suMdara kalAkRti-vALA udyAno ane nartakIo mATe aneka bhavano hatA. Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI vivAIsUtra tyAM lAMca lenArA rizvatI, khIssAkAtaruo, dhADapADuo, coro, baLajabarIthI kara vasUla karanArAo na hatA. te nagara AvA samasta upadravothI rahita hatuM. tyAMnI prajA haMmezAM kSemakuzaLa, nirupadravI hatI, bhikSukone bhikSA prApti sulabha hatI. loko vizvasta banI nizcitapaNe sukhapUrvaka nidrA letA hatA arthAt rAtre daravAjA khullA rAkhIne sUtA hatA. te nagarI karoDo kuTuMbothI vyApta hovA chatAM lokone koIpaNa prakAranA kaSTano anubhava thato nahIM. te lokone jIvana jarUriyAtanI vastuo sahaja rIte prApta thatI hatI. tyAM nATaka karanArA naTo, nRtyakriyA karanArA nartako, doraDA para caDhIne khela karanArA jallo, malakrIDAmAM nipuNa mallo arthAtu pahelavAno, muSTithI prahAra karanArA mauSTiko, vividha vezabhUSA ane bhASAo dvArA bIjAne hasAvanArA vidUSako, kathAkAro, kUdavA athavA taravAnI kriyAmAM nipuNa plavako, rAsa ramavAmAM nipuNa lAsako, zubhAzubha zakunanuM kathana karanArA AcakSako(naimittajJo), citrapaTa dekhADIne AjIvikA karanArA maMkho, moTA-moTA vAMsaDAnI Toca upara caDhIne khela batAvanArA lakho, tUNA nAmanAM vAdyavizeSa vagADanArAbAjIgaro, vINAvAdako, karatAla Adi dvArA tAladaIne lokone khuza karanArA tAlacaro vagere vividha prakAre manoraMjana karAvanArA manuSyo haMmezAM rahetA hatA. te nagarI mAlatIlatA AdinA samUhathI, vRkSarAjithI zobhatA pradezoyukta ArAmothI, puSpagucchonA bhArathI lacI paDelA nAnA nAnA vRkSothI yukta udyAno ane kUvA, taLAva, sarovara, dIdhikA ane vAvo vagere ramyatAdi guNothI saMpanna hatI. te meruparvatanA naMdanavana jevI zobhAsaMpanna lAgatI hatI. te nagarInI cAre bAju goLAkAra khAI hatI. te khAI ati pahoLI ane taLiyuM na dekhAya tevI gaMbhIra-UMDI, uparathI pahoLI ane nIce sAMkaDI hatI. tenI cAre bAju koTa hato. te koTa cakra, gadA, musuMDhI vagere zastrothI tathA avarodha-zatrusainyane rokavA mATe bIjA nAnAkillAthI arthAt bevaDI bhIMtathI yukta hato tathA seMkaDo zatruone haNI nAkhe tevI zatanI nAmanI topa vizeSathI ane majabUta, chidrarahita atyaMta saghana eka sarakhA be daravAjAothI yukta hato. tethI nagarImAM zatruono praveza thaI zakato na hato. te nagarInI cAre bAjuno te killo vAMkA vaLelA dhanuSathI paNa vadhAre vAMko hato arthAt te killo dhanuSAkAre hato. te koTanA kAMgarAo goLAkAra ghATilA ane suzobhita hatA, koTa upara aTTAlikA-agAsIo banAvelI hatI. koTanA madhyabhAgamAM daravAjA hatA. tyAMthI ATha hAthanA pahoLA rastAo nIkaLatAM hatA, koTanA mukhya daravAjethI nagarImAM praveza thaI zakato hato. te dvAra upara suMdara toraNo hatA. judA-judA sthAne pahoMcavA mATe judA-judA rastAo nIkaLatA hatA. nipuNa zilpIo dvArA banAvelI argalAAgaLIyAthI ane kamADone sajjaDa baMdha karavA lokhaMDanA khIlArUpa bhogaLathI nagarInA dvAro baMdha thaI jatA hatA. te nagarInI bajAra, aneka dukAno ane vyApArIo tathA kuMbhAra, vaNakara vagere kArIgarothI bharacaka rahetI hatI. A rIte Avazyaka prayojanonI siddhi sahaja rIte thatI hovAthI lokonI cittavRtti sukhamaya rahetI hatI. nagarInA zRMgATaka-zIMgoDAnA AkAranA trikoNa sthAnomAM, traNa rastA bhegA thatAM hoya tevA trika sthAnomAM, cAra rastA bhegA thatAM hoya tevA catuSka sthAnomAM, aneka rastAo bhegA thatAM hoya tevA catromAM, vastuonA kraya-vikraya mATe aneka dukAno banAvelI hatI. te dukAno vividha prakAranI vecANa sAmagrIothI zobhatI hatI ane dukAnothI nagarI paNa suMdara, suramya-AlhAdakArI lAgatI hatI. nagarInA rAjamArgo rAjAnA gamanAgamanathI temaja aneka zreSTha ghoDAo, madonmatta hAthIo, Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | vibhAga-1: samavasaraNa ratha samUho, zibikA-pAlakhIo, caMdamAnikA-nAnI pAlakhIo, yAna-viziSTa prakAranA ratho, gADI-gADA ane yugya-hAthI, baLada, ghoDA dvArA vahana karavA yogya ane cAre bAju be hAtha pramANa kaThoDo hoya tevI pAlakhIothI vyApta rahetA. tyAM jalAzayonA pANI tAjA khIlelA kamaLothI suzobhita hatA. tyAMnA pratyeka makAno haMmezAM cUnAthI raMgelA hovAthI suMdara dekhAtA hatA. nagarInI zobhA animeSa dRSTithI jovAlAyaka hatI. A rIte caMpAnagarI prasannatAjanakahovAthI prAsAdIya, jovA jevI hovAthI darzanIya, manane game tevI manoramya hovAthI abhirU5 ane vAraMvAra jovAnI icchA thAya tevI, asAdhAraNa rUpavALI manohara hovAthI pratirUpa hatI. pUrNabhadra caityaH| 2 tIseNaM caMpAe NayarIe bahiyA uttarapuratthime disIbhAe puNNabhadde NAmaMceie hotthAcirAIe, puvvapurisapaNNatte porANe, sahie, vittie, kittie, NAe, sacchatte, sajjhae, saghaMTe, sapaDAge, paDAgAipaDAgamaMDie, salomahatthe, kayaveyadie, lAulloiyamahie, gosIsa sarasa rattacaMdaNa-daddaradiNNapaMcaMgulitale, uvacikacaMdaNakalase, caMdaNaghaGasukaktoraNa-paDiduvAra desabhAe, AsattosaktaviulavaTTa vagdhAriyamalladAma-kalAve, paMcavaNNasarasa-surabhimukka puppha-puMjovayAskalie, kAlAgurUpavaskuMdurukka turukka-dhUkmaghamaghaMta gaMdhuddhayAbhirAme, sugaMdhavaragaMdhie, gaMdhavaTTibhUe; | nATTI-zasta-mastI-muphiya-vedvA-va-vAdana-sAsa-garU3-igmNkh-tuunnilltuNbviinniybhuyg-maaghprige, bahujaNajANavayassavissukakittie, bahujaNassa AhuNijje, pAhuNijje, accaNijje, vaMdaNijje,NamaMsaNijje pUNijje,sakkAraNijje, sammANaNijje,kallANaM, maMgalaM, devayaM, ceiyaM,viNaeNaMpajjuvAsaNijje, divve, sacce,saccovAe saNNihiyapADihere, jAgasahassa-bhAgapaDicchae bahujaNo accei Agamma puNNabhaddaceiyaMpuNNabhaddaceiyaM / bhAvArtha:- te caMpAnagarInI bahAra IzAnakoNamAM pUrNabhadra nAmanuM tya(yakSAyatanathI yukta udyAna) hatuM. te ghaNuM prAcIna hatuM. vRddha puruSo tenI prazaMsA karatA hovAthI paurANika(purANuM) hatuM, te varSo jUnuM ane prasiddha hatuM, Azritavargane temAMthI Arthika sahAya apAtI hatI, jAtajAtanI daMtakathAothI te kIrtita hatuM ane sarvatra khyAti pAmeluM hatuM. te caitya chatra, dhvajA, ghaMTA, patAkA, patAkA upara patAkA arthAt atipatAkAothI suzobhita hatuM. tenI saphAI mATe tyAM mulAyama morapIMcho rAkhelA hatA. tyAM eka oTalo banAvelo hato. te yakSAyatananI bhUmi chANathI lIdhelI hatI, bhIMta sapheda cUnAthI raMgelI ane camakatI hatI. bhIMtamAM ThekaThekANe gorocana ane sarasa raktacaMdananA thApA lagAvelA hatA. te yakSAyatanamAM maMgalakArI caMdana carcita kaLazo sthApita hatA. tenA pratyeka daravAjAo upara caMdana carcita nAnA kaLazonA toraNonI racanA karavAmAM AvI hatI. uparathI nIce sudhI laTakatI lAMbI, goLa mALAothI yakSAyatananI bhIMto suzobhita lAgatI hatI, te bhIMto upara pAMca varNanA sarasa, sugaMdhita puSpa samUho aneka AkAromAM goThavAyelA hatA. kAlAguru, kundaruSka, lobAna vagere sugaMdhita dhUpathI tyAMnuM vAtAvaraNa haMmezAM sugaMdhathI Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 10 ] zrI vivAIsUtra maghamaghAyamAna rahetuM, aneka prakAranA sugaMdhI padArthothI suvAsita hovAthI te sugaMdhanI guTikA jevuM lAgatuM hatuM. - naTo, nartako, jallo, mallo, mauSTiko, vidUSako, plavako, kathAkAro, rAsa ramanArAo, naimittajJo, lakho, maMkho, bAjIgaro, vINAvAdako, bhojako-sevako ane stutipAThakothI te maMdira haMmezAM bharacaka rahetuM hatuM. tenI prasiddhi aneka nagarajano ane anya dezanA nivAsIo sudhI pahoMcI gaI hatI. ghaNA lokone mATe te AhAnIya- dAna devA yogya hatuM arthAt ghaNA loko tyAM dAna ApatA hatA. prAhAnIya- vAraMvAra dAna ApatA hatA. loko te yakSAyatanane caMdanAdithI pUjA dvArA arcanIya, stuti Adi dvArA vaMdanIya, paMcAMgathI namaskaraNIya, puSpathI pUjanIya, vastrAdithI satkAraNIya, bahumAnapUrvaka sanmAnanIya mAnatA hatA. lokonA iSTa arthane siddha karatA hovAthI kalyANa svarUpa, anarthakArI ghaTanAonA nAza karatA hovAthI maMgalasvarUpa, manovAMchita phaLa ApatA hovAthI divya svarUpa, lokonI abhilASAne jANatA hovAthI caityasvarUpa eTale jJAna svarUpa ane vinayapUrvaka upAsanA karavA yogya mAnatA hatA. A rIte te yakSAyatana divya, satya, AzApUraka ane devAdhiSThita hatuM. tenAM abhuta prabhAvathI hajAro loko yajJa-yAgAdi dvArA temanI sevA-pUjA karatA hatA ane sAMsArika abhilASAo pUrNa thatAM dAna detA hatA. A rIte ghaNA loko pUrNabhadra cetyanI khyAti-prakhyAti karatA hatA. vivecana :reDyuM - caitya zabda aneka arthavAcI che. hemIya nAmamAlAmAM hemacaMdrAcArye 108 artha karyA che. prastuta sUtramAM A zabdano be prakAre prayoga thayo che- (1) revA hatyA (2) revayaM vedya prathama prayogamAM A zabda udyAnayukta yakSAyatana arthamAM prayukta thayo che. bIjo prayoga "jJAnayukta" arthamAM prayukta che, jenuM tAtparya e che ke te yakSAyatanamAM birAjamAna yakSa avadhijJAnAdi atizaya jJAna saMpanna hovAnA kAraNe lokonA praznonuM yathArtha samAdhAna thatuM hatuM. caityanA prastuta varNanathI spaSTa thAya che ke nagarajano mATe te pUrNabhadra yakSAyatana laukika apekSAe pUjAnuM sthAna hatuM. loko tyAM AvIne AnaMda pramoda karI zake tevI udyAnAdinI sarva vyavasthAo hatI. bALa sahastra = hajAro sevakonA yajJa-yAgAdine ane mAdhApaDicha = dAnarUpe teonI saMpattinA bhAgane prApta karanAra, sAhitya pAkore = prAtihArya yukta, atizayadhArI devayukta arthAt te yakSAyatana devAdhiSThita hatuM. vanakhaMDa:| 3 seNaM puNNabhadde ceie ekkeNaM mahayA vaNasaMDeNaM savvao samaMtA sprikkhitte| seNaM vaNasaMDe kiNhe, kiNhobhAse, NIle, NIlobhAse, harie, hariobhAse, sIe, sIobhAse, giddhe, NiddhobhAse, tivve, tivvobhAse, kiNhe, kiNhacchAe, NIle, NIlacchAe, harie, hariyacchAe, sIe, sIyacchAe, Niddhe, NiddhacchAe, tivve, tivvacchAe, ghaNakaDiakaDacchAe, rame, mahAmeLa mUE I bhAvArtha:- te pUrNabhadra cetya cAre bAjuthI eka vizALa vanakhaMDathI(bagIcAthI gherAyeluM hatuM. te vanakhaMDa atizaya saghana hovAthI aMdhakAramaya lAgato hato. tethI kRSNavarNavALo ane kRSNakAMtivALo, nIla varNa Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | vibhAga-1: samavasaraNa vALuM ane nIlI kAMtivALo, harita- lIlAvarNavALo ane lIlI kAMtivALo, zItaLa ane zItaLa kAMtivALo, snigdha ane snigdha kAMtivALo, tIvra ane tIvra kAMtivALo, kRSNa ane kRSNa chAyAvALo, nIla ane nIla chAyAvALo, lIlo ane lIlIchAyAvALo, zItaLa ane zItaLa chAyAvALo, snigdha ane snigdha chAyAvALo, (teno sparza karkaza na hato paraMtu snigdha hato) tIvra ane tIvra chAyAvALo hato. tenA vRkSonI zAkhAo paraspara maLI gaI hovAthI tenI chAyA atyaMta saghana rahetI hatI. te vanakhaMDa mahAmeghanA samUha jevo lAgato hato. panaDanA vRkSo:| 4 teNaM pAyavA mUlamaMto kaMdamaMto, khaMdhamaMto, tayAmaMto, sAlamaMto, pavAlamaMto, pattamaMto, pupphamato, phalamato, bIyamaMto, aNupuksujAphruilavaTTabhAkpariNayA, ekkakhaMdhA,aNegasAlA, aNegasAhappasAhaviDimA, aNegaNara-vAmasuppasAriya-aggejjhaghaNaviula-vaTTakhaMdhA, acchiddapattA, aviralapattA, avAINapattA, aNaIipattA,NiddhakjaraDhapaMDupattA,NavahariyabhisaMta pattabhAraMdhayAsgaMbhIsdarisaNijjA, uvaNiggaya-Nava-taruNa-patta pallava-komala-ujjala-calaMtakisalaya-sukumAla-pavAlasohiyavaraMkuraggasiharA, _ NiccaM kusumiyA, NiccaM maUriyA, NiccaM pallaviyA lavaiyA, NiccaM thavaiyA, NiccaM gulaiyA, NiccaM gocchiyA, NiccaM jamaliyA, NiccaM juvaliyA, NiccaM viNamiyA, NiccaM paNamiyA, NiccaM kusumiyamAiya-lavaiya-thavaiya-gulaiya-gocchiya-jamaliya-juvaliyaviNamiyapaNamiya-suvibhaktapiMDamaMjasviDisayadharA, suya barahiNa-mayaNa-sAla-koila-kobhaMgaka-bhiMgAraga-koMDalaga-jIvaMjIvagaNaMdImuhakavila-piMgalakkhaga-kAraMDaga-cakkavAya-kalahaMsa-sArasa-aNegasauNagaNa-mihuNaviraiya, saduNNaiyamahura-saraNAie, suramme, saMpiDiyadariyabhamaramahuyaspihakaspariliMtamattachappayakusumAsaka-lolamahusgumagumaMtaguMjatadesabhAe, abhiMtaspupphaphale, bAhispattocchaNNe, pattehi ya pupphehi ya occhaNNa palicchaNNe sAuphale, Niroyae, akaMTae, NANAvihaguccha gumma maMDavagasohie, viciktasuhakeubhUe, vAvI-pukkhariNI-dIhiyAsu ya suNivesiyarammajAla-harae piMDimaNIhArimaM sugaMdhiM suha-surabhimaNaharaM ca mahayA gaMdhaddhaNiM muyaMtA, NANAviha-gucchagumma-maMDavaga-gharagasuhaseukeubahulA, aNegarahajANajuggasiviyapavimoyaNA, surammA, pAsAdIyA, darisaNijjA abhirUvA, paDirUvA / bhAvArtha - te vanakhaMDanA vRkSonA mULa jamInamAM UMDA phelAyelA hatA. mULanI uparano gAMTharUpa kaMda (bhAga, thaDa, chAsa, -prazA , DUMpaNo, pahAo, puSpo, jo ane pI4, vRkSanA Aze avayavo zobhAyamAna hatA. pratyeka vRkSo kramika rIte vikasita thayelA, ramya ane chatrI jevA goLAkAra hatA. te vRkSo eka thaDa- vALA ane aneka zAkhA-prazAkhAo tathA uparanI tarapha gayelI viDimA-mukhya zAkhAothI yukta hatA. aneka manuSyo pahoLA karelA hAthathI paNa tenA vizALa-goLAkAra thaDane bAtha bhIDI zakatA Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12 | zrI vivAIsUtra na hatA arthAt te thaDa ghaNA vizALa hatA. tenA pAMdaDAo chUTA-chUTA nahIM paraMtu atyaMta saghana hatA, tenI vacce jarA paNa aMtara na hatuM. te badhA ja pAMdaDAo adhomukhI hatA ane ativRSTi, anAvRSTi, uMdara, tIDa, pakSI ane rAjA, te cha prakAranI Itio- vipattiothI rahita hatA. te vRkSo uparathI jIrNa, pILA thayelA, saDI gayelA pAMdaDAo kharI jatA ane navA, lIlAchama, camakadAra pAMdaDAo AvI jatA hatA. te vRkSonA saghana pAMdaDAonA kAraNe tyAM haMmezAM aMdhakAra jevuM lAgatuM hatuM. te vRkSonI zobhAnuM spaSTapaNe kathana karavuM azakya banI jAya tevA te gaMbhIra ane darzanIya hatA. tAjA utpanna thayelA taruNa patro; komaLa, ujjavaLa, maMda-maMda pavananI laherIthI calita thatI kuMpaLo; sukomaLa pravAlo ane uttama aMkurothI te vRkSonA agrabhAga zobhI rahyA hatA. te vRkSo haMmezAM sarva RtuonA puSpothI puSpita, navI-navI maMjarIothI maMjarita hovAthI navI navI kUMpaLo phUTatI hovAthI pallavita, gucchothI sabhara hovAthI stabakita, latAo vIMTaLAyelI hovAthI gulpita, puSpagucchothI suzobhita hovAthI gucchita, samapaMkitamAM sthita hovAthI yamalita, be-benI joDImAM hovAthI yugalita, phaLonA bhArathI jhUkelA hovAthI vinamita ane jamIna sudhI nIcA jhUkelA hovAthI praNamita hatA. A rIte te vRkSo haMmezAM puSpita, maMjarita, pallavita, stabakita, gulpita, gucchita, yamalita, yugalita, vinamita, praNamita thaIne atyaMta saghana maMjarIo rU5 pota-potAnA zirobhUSaNathI zobhatA hatA. te vRkSo upara popaTa, mora, menA, koyala, kogika nAmanuM pakSIvizeSa, bhaMgAraka, koMDalaka, jIvaMjIvaka (cakora), naMdImukha, tetara, baTara, kAraMDaka, cakravAka, kalahaMsa-bataka, sArasa vagere aneka pakSI yugalo madhura svarathI AnaMdapUrvaka kalarava karatA hatA, tethI te vRkSo suramya lAgatA hatA. madathI unmatta, puSparasanA AsvAda mATe lolupa, samUharUpe ekatrita bhramaro ane bhramarIonA guMjAravathI te sthAna sadAya gujita rahetuM hatuM. te vRkSono aMdarano bhAga puSpa ane phaLothI temaja bahArano bhAga pAMdaDAothI AcchAdita hato. te vRkSo, patro ane puSpothI AcchAdita, svAdiSTa phaLa sahita, koI paNa prakAranI Apatti ke roga rahita ane kaMTaka rahita hatA. te vividha prakAranA puSpaguccho, latAmaMDapothI ramaNIya ane zobhAyamAna hatA. te vRkSo vividha prakAranA sukhonA arthAtu idriyajanya ane manojanya sukhanA kendrasthAnarUpa hatA. te vanakhaMDamAM cAra khUNAvALI vAvaDIo, goLAkAra puSkariNIo tathA lAMbI vAvaDIo upara patharAyelA te vRkSo jAlagRha- jharukhA jevA lAgatA hatA. te vanakhaMDamAM keTalAka vRkSonA sugaMdhI pulo dUra-sudUra sudhI phelAtA hatA, te suvAsa manane AnaMdita karatI hatI ane sugaMdhanI paraMparAne choDatI hatI. A rIte te vRkSo, guccho ane gulmonA banelA aneka maMDapo, gharo, suMdara mArgo ane patAkAothI sadA suzobhita hatA. vanakrIDA mATe AvelI vyaktionA ratha, yAna, bagI, zibikA vagere vAhano te vRkSonI nIce rAkhavAmAM AvatA hatA. A rIte te vRkSo atyaMta suramya, AhAdajanaka, darzanIya, suMdara AkAravALA hovAthI abhirUpa ane manohara hovAthI pratirUpa dekhAtA hatA. azokavRkSa:| 5 tassaNaM vaNasaMDassa bahumajjhadesabhAe etthaNaM mahaM ekke asogavarapAyave paNNattekusa-vikusa visuddharukkhamUle, mUlamaMte, kaMdamaMte jAva suramme, pAsAdIe, darisaNijje maLe, paDave ! Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | vibhAga-1: samavasaraNa [ 17 ] bhAvArtha :- vanakhaMDanI barAbara madhya bhAgamAM eka vizALa azoka nAmanuM zreSTha vRkSa hatuM. tenI nIceno mULa bhAga kuza, tRNAdikothI rahita ane vizuddha hato. te azokavRkSanA mULa, kaMda, skaMdha Adi daze avayavo zobhanIya hatA.(azoka vRkSanuM saMpUrNa varNana pUrvasUtra pramANe jANavuM) kAvat te azokavRkSa suramya, AlhAdajanaka, darzanIya, abhirUpa ane pratirUpa hatuM. | 6 se NaM asogavarapAyave aNNehiM bahUhiM tilaehiM, baulehiM lauehiM, chattovehi, sirIsehi, sattavaNNehiM, dahivaNNehiM, loddhehiM, dhavehi, caMdaNehiM, ajjuNehiM, NIvehiM, kuDaehiM, kalaMbehi, savvehiM, phaNasehiM, dAlimehiM, sAlehiM, tAlehiM, tamAlehiM, piyaehiM, piyaMgUhi, purovagehiM, rAyarukkhehi, NaMdirukkhehiM savvao samaMtA saMparikkhitte / bhAvArtha - te uttama prakAranuM azokavRkSa bIjA ghaNA tilaka, bakula-borasalI, chatropa, zirISa, saptaparNa dadhivarNa, lodhra, dhava, caMdana, arjuna, nIpa, kuTaja, kadaMba, savya, phaNasa, dADama, zAla, tAla, tamAla, priya, priyaMgu, puropaga, rAjavRkSa, naMdivRkSa vagere vRkSothI sarvadizAomAM cAre taraphathI sArI rIte gherAyeluM hatuM arthAt azokavRkSanI cArebAju tilakAdi ghaNA vRkSo hatA. | 7 te NaM tilayA baulA lauyA jAva NaMdirukkhA, kusavikusAvisuddharukkhamUlA mUlamaMtA, evaM jAvaeesivaNNao bhANiyavvo jAvasiviyapavimoyaNA, surammA, pAsAdIyA, darisaNijjA, abhirUvA, paDirUvA / bhAvArtha - te tilaka, bakula, lakuca yAvatu naMdivRkSa Adi vRkSono mULabhAga jamInamAM UMDo phelAyelo hato ane kaza, taNAdithI rahita, vizuddha hato. tenuM varNana paNa sutra-vatu jANavuM yAvata tenI nIce zibikA Adi vAhano UbhA rahetA hatA. A rIte te suramya, prAsAdIya, darzanIya, abhirU5 ane pratirUpa hatA. | 8 te NaM tilayA jAva NaMdirukkhA aNNehiM bahUhiM paumalayAhiM, NAgalayAhiM, asogalayAhiM, caMpagalayAhiM, cUyalayAhiM, vaNalayAhiM, vAsaMtiyalayAhiM, aimuttaya-layAhiM kuMdalayAhiM, sAmalayAhiM savvao samaMtA sNprikkhittaa| tAo NaM paumalayAo NiccaM kusumiyAo NiccaM mAiyAo jAva pAsadIyAo, darisaNijjAo, abhirUvAo, paDirUvAo / bhAvArtha :- te tilakavakSathI nadIlakSa sadhInA samasta vakSo paNa anya aneka prakAranI paghalatAo. nAgalatAo, azokalatAo, caMpakalatAo, AgralatAo, vanalatAo, vAsaMtIlatAo, atimukta latAo, kaMdalatAo tathA zyAmalatAothI cAre taraphathI gherAyelAM hatAM. te padmalatAo Adi haMmezAM praphullita, puSpothI yukta hovAthI puSpita, maMjarIothI yukta hovAthI maMjarita yAvatuM AphlAdajanaka, darzanIya, abhirUpa ane pratirUpa--asAdhAraNa zobhAyukta hatI. pRthvIzilA paTTaka - | 9 tassaNaM asogavarapAyavassa heTThA IsikhaMdhasamallINeetthaNaMmahaM ekke puDhavisilApaTTae Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI uvavAI sUtra paNNatte - vikkhaMbhAyAma-usseha-suppamANe, kiNhe, aMjaNa- ghaNa- kivANa- kuvalaya- haladharakosejjAgAsa-kesa-kajjalaMgI - khaMjaNa- siMgabheda - riTThaya- jaMbUphala-asaNaka-saNabaMdha - NIluppala-pattaNikara-ayasi kusumappagAse, maragaya-masAra-kalitta-NayaNakIya-rAsivaNNe, NiddhaghaNe; 14 aTThasire AyaMsaya-talovame, suramme, IhAmiya-usabha-turaga-Nara-magara-vihaga-vAlagakiNNara- ruru-sarabha-camara-kuMjara - vaNalaya-paumalaya-bhatticitte, AINaga- ruuy-buur-nnvnniiytU rizte- sauhAsaLasaMni, pAlAvI, kSiginge, abhirUve, DivA bhAvArtha :- te uttama azokavRkSanA thaDathI thoDe dUra, azokavRkSanI nIce eka vizALa pRthvIzilA paTTaka (pRthvIzilArUpa pATa) hato. te zilApaTTaka pahoLAI, laMbAI ane UMcAImAM na ati moTo na ati nAno evo sapramANa hato. te zyAmavarNavALo hato. te pRthvIzilApaTTakano varNa AMjaNa, kALA vAdaLAM, talavAra, nIlakamala, baladevanA vastro, AkAza, yuvAna puruSanA vALa, kAjaLa rAkhavAnI DabbI, khaMjana-kIla, bheMsanA zIMgaDA, nIlavarNanA ratna, jAMbunA phaLa, bIyaka nAmanuM vRkSa, zaNa puSpanA DIMTiyA, nIlakamalanA pAnano samUha ane aLasI puSpanI prabhA jevo hato. marakata ratna, kasoTIno paththara athavA kALA kaMdorA ane AMkhanI kIkI samAna te ghaNo ja camakavALo ane sajala megha jevo zyAma hato. te aSTakoNa AkArano hato. teno tala bhAga darpaNa jevo camakadAra ane dekhAvamAM ghaNo ramaNIya lAgato hato. te IhAmRga-varu, baLada, azva, manuSya, magara, pakSI, sarpa, vyataradeva, kasturI mRga, aSTApada, camara, hAthI, vanalatA ane padmalatAnA citro vaDe suzobhita hato. teno sparza rUvAMTIdAra carma, rU, bUra nAmanI vanaspati, mAkhaNa ane AMkaDAnA rU jevo atyaMta suMvALo hato. teno AkAra siMhAsana jevo hato. A pRthvI zilApaTTaka AhlAdajanaka, darzanIya, temaja suMdara AkRti saMpanna ane apUrva zobhAyamAna hato. vivecanaH udyAnamAM azokavRkSanI nIce siMhAsananA AkAranI zilA hatI. te zyAma varNanI hatI. prastutamAM tenA kALAvarNa mATe aMjanAdi kALA padArthonI upamA ApavAmAM AvI che. temAM nIlakamala, AkAza vagere nIlA varNanA ane baLadevanA vastro gherA lIlA varNanA hoya che. nIla varNa ane ghero lIlo raMga dUrathI kALA jevo dekhAya che, tethI kALI zilA mATe tenI upamA ApI che. koNika rAjA H 10 tattha NaM caMpA NayarIe kUNie NAmaM rAyA parivasai, mahayAhimavaMta-mahaMtamalayamaMdara-mahiMdasAre, acchaMtavisuddhadI harAyakulavaMsasuppasUe, NiraMtaraM rAyalakkhaNa- virAiyaMgamaMge, bahujaNabahumANapUie, savvaguNasamiddhe, khattie, mudie, muddhAbhisitte, mA upiusujAe, dayapatte, sIma, sImadhare, lema, hemapare, madhuslive, naLavayapiyA, baLavayapAte, naLavayapurohi, sevare, voDare narapavare, livare, pulisIde, sivaSe, puriztAnIvile, putinuMkarI, purisavaragaMdhahatthI, aDDe, ditte, vitte, vicchaNNa-viDala bhavaNa - sayaNAsaNa- jANa- vAhaNAiNe, Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | vibhAga-1: samavasaraNa bahudhaNa-bahujAyarUvarayae, Aoga-paoga-saMpautte, vicchaDDiya-paura- bhattapANe, bahudAsIdAsa-go-mahisagavelagappabhUe, paDipuNNajaMtakosakoTThAgArAudhAgAre, balavaM, dubbalapaccAmitte, ohayakaMTayaM, NihayakaMTayaM, maliyakaMTayaM, uddhiyakaMTayaM, akaMTayaM, ohayasattuM, NihayasattuM, maliyasattuM, uddhiyasattuM, NijjiyasattuM, parAiyasattuM, vavagayadubbhikkhaM, mAribhayavippamukkaM, khemaM, sivaM, subhikkhaM, pasaMta-DiMbaDamaraM rajjaM pasAsemANe viharai / bhAvArtha - caMpA nagarImAM koNika nAmanA rAjA rAjya karatA hatA. teo mahAhimavaMta parvata, mahAmalaya parvata, meruparvata ane mahendra parvatanI jema zreSTha hatA. temano janma atyaMta vizuddha ane dIrghakAlathI rAjakularUpe prasiddha vaMzamAM thayo hato. temanA aMgopAMga svastikAdi rAja cihnothI zobhatAM hatAM. teo aneka loko dvArA sanmAnita ane pUjanIya hatA, nItimattA, dAkSiNya Adi sarvaguNothI samRddha hatA, teo zuddha kSatriya vaMzamAM janma pAmyA hatA. aneka rAjAo dvArA temano rAjyabhiSeka karavAmAM Avyo hato. teo mAtApitAnA vinIta hatA. svabhAve karuNAzIla hatA, kula maryAdAnuM pAlana karanArA hovAthI sImaMkara ane pAlana karAvanArA hovAthI sImaMdhara hatA, prajAnA hitArthe yogya vastuo prApta karatA hovAthI kSemakara ane vastuonI sArasaMbhALa rAkhatA hovAthI kSemaMdhara hatA, uttama aizvaryazALI hovAthI manuSyomAM Idra samAna hatA, janapada nivAsIone vinaya Adi saMbaMdhI zikSaNa denArA temaja prajAnuM rakSaNa tathA suMdara rIte poSaNa karanArA hovAthI pitA samAna hatA, janapada nivAsIonA pAlaka hatA ane prajAjanonA hita mATe sAvadhAna hovAthI purohita samAna hatA; kumArge janArane sanmArge lAvIne maryAdAmAM sthira karatA hovAthI setukara hatA, adbhuta kArya karanArA hovAthI ketukara hatA, koza, sainyabala AdithI samRddha hovAthI sAdhAraNa manuSyomAM zreSTha hatA. teo dharma, artha, kAma ane mokSa, te cAre puruSArthane siddha karanArA, puruSomAM zreSTha hatA. teo siMha jevA nirbhaya hovAthI puruSasiMha, vAgha jevA zUravIra hovAthI puruSa vyAgha, sarpanI jema saphaLa kApavALA hovAthI puruSAzIviSa, dInaduHkhI pratye kamaLa jevA komaLa hRdayavALA hovAthI puruSa puMDarIka, zatruonuM mardana karanArA hovAthI puruSagaMdhahasti samAna hatA. te ADhaya-akhUTa dhananA svAmI, dakha-zatruonA abhimAnano nAza karanAra, vitta-svadharma ane svadezanA pAlaka hovAthI prakhyAta hatA; aneka bhavana, zayyA, Asana, yAna, vAhano AdithI samRddha hatA. temano koSThAgAra dhAnyathI ane bhaMDAra sonA, cAMdI Adi mUlyavAna padArthothI bharelo hato. teo dhanalAbhanA prayogamAM arthAt moTA-moTA vyApAromAM haMmezAM udyamazIla rahetA hatA. temanA bhojanagharamAM pracura mAtrAmAM bhojana banatuM hatuM. jamI lIdhA pachI paNa ghaNuM bhojana vadhatuM te garIbone apAtuM hatuM. temanI sevAmAM aneka dAsa-dAsIo rahetA tathA temanI pazuzALAmAM ghaNA gAya, bheMsa, gheTA Adi pazudhana rahetuM hatuM. temanA maMtrAgAro vividha prakAranA maMtrothI, khajAnA sonAnA sikkAo ane ratno AdithI, koThAro dhAnyathI ane zastrAgAro vividha jAtanA astro-zastrothI yukta rahetAM hatAM. teo zArIrika baLa, dhana baLa ane sainya baLathI saMpanna hatA ane temaNe anya zatru rAjAone baLahIna banAvyA hatA. temanuM rAjya prajAne pIDA karanArA taskara Adi rUpa kaMTakathI rahita hovAthI upahatakaMTaka, cora Adine kArAgRhamAM pUrI rAkhyA hovAthI nihatakaMTaka, cora,luMTArA Adine prahArothI mathita karI nAMkhyA hovAthI mathitakaMTaka ane upadravakArI manuSyono sarvathA dezanikAla karyo hovAthI uddhatakaMTaka hatuM. A rIte cora Adi kaMTakone vividha upAyo dvArA dUra Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI uvavAI sUtra karyA hovAthI temanuM rAjya sarva prakAre niSkaMTaka hatuM. te ja rIte temanuM rAjya upahatazatru, nihatazatru, mathitazatru, uddhRtazatru, nirjitazatru ane parAjita zatru hatuM. rAjyamAM duSkALa Adino ke mAra-marakI Adino bhaya na hato. A rIte kSema-kuzaLa, kalyANakArI-upadrava rahita, subhikSa-lokone sarva sAmagrIo sulabha hoya, koI paNa prakAranA vighna ke kalaha na hoya, tevA rAjyanuM anuzAsana karatA koNika rAjA vicaratA hatA. dhAriNI rANI : 16 11saNaM koNassa raNNo dhAriNI NAmaM devI hotthA - sukumAlapANipAyA, ahINa paDipuNNapaMciMdiyasarIrA, lakkhaNa- vaMjaNa-guNovaveyA, mANummANappamANapaDipuNNasujAya-savvaMga-suMdaraMgI, sasi somAkAskaMtapiyadaMsaNA, surUvA, karayala-parimiya-pasatthativali- valiya-majjhA, kuMDalullihiya-gaMDalehA, komuiya-rayaNiyasvimala- paDipuNNasomavayaNA, siMgArAgAra cAruvesA, saMgayagaya- hasiya-bhaNiya - vihiya- vilAsa- salaliyasaMlAva-NiuNa-juttovayAskusalA, pAsAdIyA, darisaNijjA abhirUvA paDirUvA; koNieNaM raNNA bhaMbhasAraputteNaM saddhiM aNurattA, avirattA iTThe sadda-pharisa rasa rUva-gaMdhe paMcavihe mANussae kAmabhoe paccaNubhavamANI viharai / bhAvArtha :- te koNika rAjAne dhAriNI nAme rANI hatI. tenA hAtha, paga ghaNAM ja sukomaLa hatAM. tenuM zarIra sarva lakSaNothI saMpanna, sapramANa ane pAMce indriyothI paripUrNa hatuM. tenI zarIra saMpadA uttama prakAranI hatI. hastarekhA Adi lakSaNo, tala, masA Adi cihnothI te susaMpanna hatI. te mAna, unmAna ane pramANathI paripUrNa ane samasta aMgopAMga suMdara hovAthI te sarvAMga suMdarI hatI. tenI mukhAkRti caMdramA samAna saumya, manohara kAMtivALI ane svarUpavAna hatI. tenA zarIrano madhyabhAga eTale kaTipradeza ane udara hastatala pramANa arthAt be veMta pramANa ane trivalIvALo hato. tenA baMne gAla para karelI patrAvalI-rekhA(pIra) tenA kAnamAM paherelAM kuMDaLothI ghasAtI hatI.(athavA tenA gAla, kAnamAM paherelA kuMDalo dvArA ghasAvAthI rekhA yukta hatA.) temanuM mukha zaradapUrNimAnA caMdra jevuM saumya ane svaccha hatuM. teno paheraveza zRMgAra rasanA nivAsa sthAna jevo hato. tenI cAlavAnI rIta gaja tathA haMsa samAna mohaka hatI. tenuM smita-hAsya AkarSaka hatuM, vANI koyala tathA vINA jevI mIThI-madhurI ane karNapriya hatI, tenI ceSTAo, vilAsaAMkhanA kaTAkSa manohara hatA, paraspara saMbhASaNanI rIta alaMkArayukta hatI. A rIte te rANI sarva kriyAomAM catura, vyavahAromAM kuzaLa, prAsAdIya, darzanIya, suMdara AkRti saMpanna ane atyaMta zobhAyamAna hatI. te rANI zreNikarAjAnA putra koNika rAjAmAM anurakta ane anukULa hatI. manojJa, iSTa zabda, sparza, rasa, rUpa, gaMdharUpa pAMce indriyonA manuSya saMbaMdhI kAmabhogane bhogavatI rahetI hatI. vivecanaH lakkhaNa vaMjaNaguNovaveyA :- lakSaNa ane vyaMjana Adi guNayukta. hAtha-paga AdimAM svastika, cakra Adi cihnone lakSaNa ane tala, masA Adi cihnone vyaMjana kahe che. uttama puruSonA zarIramAM AvA zubha lakSaNo ane vyaMjano hoya che. maannummaannppmaannpddipunnnnHtAH- mAna, unmAna ane pramANathI paripUrNa mAna-badgoLapramALatA / jalathI Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | vibhAga-1: samavasaraNa bharelA kuMDamAM koI puruSane besADe ane temAMthI eka droNa pramANa pANI bahAra nIkaLe to te puruSa mAnapramANa kahevAya. sanmAna-sabhAnatA I trAjavAthI toLavAthI jenuM vajana addha bhAra pramANa thAya, te puruSa unmAna pramANa kahevAya. pramANa nu svAdunASTottarazAtochUtayA | zarIranI UMcAI potAnA aMgulathI ekaso ATha aMgula pramANa hoya to te pramANopeta UMcAI kahevAya che. A rIte zarIranuM vajana, UMcAI AdinI sapramANatA sUcita karavA mAna, unmAna ane pramANa te traNa zabdono prayoga thAya che. bhagavAnanA samAcAra mATe kozikarAjAnI vyavasthA - | 12 tassaNaM koNiyassaraNNo ekke purise viulakayavittie bhagavao pavittivAue bhagavao taddevasiyaM pavittiM Nivedei / tassaNaM purisassa bahave aNNe purisA diNNabhaGbhattaveyaNA bhagavao pavittivAuyA bhagavao taddevasiyaM pavitti Nivedeti / bhAvArthaH- koNika rAjAe bhagavAnanA vihAra AdinA samAcAra meLavavA mATe eka puruSanI nimaNUka karI hatI. te puruSane AjIvikA mATe vipula pramANamAM vetana ApavAmAM AvatuM hatuM. te puruSa pratidina bhagavAnanA vihAra, samavasaraNa AdinuM koNika rAjAne nivedana karato hato. te mukhya puruSanI nIce anya aneka pagAradAra mANasonI nimaNUka karavAmAM AvI hatI. temane mATe vetanarUpe suvarNamudrA ane bhojananI vyavasthA karavAmAM AvI hatI. te puruSo pratidina bhagavAnanA vihArAdinA samAcAra meLavIne nivedana karatA hatA. 13 teNaMkAleNaM teNaM samaeNaM koNierAyA bhaMbhasAraputte bAhiriyAe uvaTThANasAlAe aNega gaNaNAyaga-daMDaNAyaga-rAIsara-talavara-mADaMbiya-koDuMbiya-maMti-mahAmaMtigaNaga-dovAriyaamacca ceDa-pIDhamaNagara-Nigama-seTi-seNAvai-satthavAha-dUya-saMdhivAla-saddhi-saMparivuDe vidarA bhAvArtha - te kAle, te samaye bhaMbhasAra-zreNika rAjAnA putra kozikarAjA bAhya upasthAnazALAmAM gaNanuM saMcAlana karanArA gaNanA mukhya gaNanAyako, daMDanuM vidhAna karanArA daMDanAyako, mAMDalika rAjAo, aizvarya saMpana Izvaro, yuvarAjo, rAjA dvArA suvarNapaTathI sanmAnita karAyelA talavaro, pAMcaso gAmanA svAmI evA mADaMbiko, ghaNA kuTuMbonuM pAlana karanArA kauTuMbiko, rAjAnA salAhakAra maMtrIo, maMtrI maMDaLanA agraNI evA mahAmaMtrIo, jyotiSa zAstranA jANakAra gaNako, dvAra para rakSA mATe UbhA rahetA dvArapALo, aDhAra jJAtionA mukhI ane rAjyanA adhiSThAyaka rAjapuruSa evA amAtyo, sevako, samavayaska mitro athavA rAjAnA hajUrIyAsevaka evA pIThamarthako, nagaranA rahevAsI nAgariko, rAjyanA vepArI nigamo, nagaranA mukhya vyApArIo ane lakSmIkRpA sUcaka paTathI alaMkRta zreSThIo, senAnA nAyaka senApatio, dezAMtaramAM jaI vyApAra karanAra sArthavAho, saMdezavAhaka dUto, zatrurAjAo sAthe saMdhi karavA nimaNuMka karAyelA saMdhipAlo vagere aneka puruSothI parivRtta thaIne beThA hatA. bhagavAna mahAvIrano dehavaibhava ane guNavaibhava:14 teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM samaNe bhagavaM mahAvIre Aigare, titthayare, sayaMsaMbuddhe, Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | 18 / zrI vivAIsUtra purisuttame, purisasIhe, purisavarapuMDarIe, purisavaragaMdhahatthI, loguttame logaNAhe logahie logappaive logapajjoyagare abhayadae, cakkhudae, maggadae, saraNadae, jIvadae, bohidae dhammadae dhammadesae dhammaNAyae dhammasArahI dhammavaracAuraMtacakkavaTTI, dIvo, tANaM, saraNaM, gaI, paiTThA, appaDihayavaraNANadasaNadhare, viyadRcchaume, jiNe, jAvae, tiNNe, tArae, buddhe, bohae, mutte, moyae, savvaNNU, savvadarisI, siva-mayala-maruya- maNaMta-makkhaya-mavvAbAhamapuNarAvittiyaM siddhigai-NAmadheyaM ThANaM saMpAviukAme, arahA, jiNe, kevalI, sattahatthussehe, samacauraMsa-saMThANa-saMThie, vajjarisaha-NArAya-saMghayaNe, aNulomavAuvege kaMkaggahaNI kavoya-pariNAme, sauNi-posa piTuMtarorUpariNae, paumuppala-gaMdhasarisaNissAsa-surabhi-vayaNe chavI, NirAyaMka-uttama-pasattha-aiseya-Niruvama-pale, jalla-mallakalaMka-seyaraya-dosa-vajjiya-sarI-Niruvaleve, chAyA-ujjoiyaMgamaMge, ghaNaNiciya-subaddha lakkhaNuNNaya-kUDAgAra-Nibha-piMDiyagga-sirae, sAmaliboMDa- ghaNaNiciya- cchoDiyamiuvisaya- pasattha-suhumalakkhaNa-sugaMdhasuMdare bhuyamoyaga-bhiMga-NIla-kajjala- pahaTThabhamaragaNa-Niddha-NikuruMba Niciya-kuMciya-payAhiNAvakta muddhasirae, dAlimapuppha-ppagAsatavaNijja sarisa-Nimmala-suNiddha kesaMta kesabhUmI, chattAgAruttimaMgadeseNivvaNa-sama-laTTha maTTha-caMdaddha samaNiDAle, uDuvai paDipuNNasomavayaNe, allINa pamANajuttasavaNe, sussavaNe, pINamaMsala kavoladesabhAe, ANAmiya- cAva-ruila-kiNhabbharAi-taNu-kasiNa-Niddha-bhamuhe, avadAliya- puMDarIya-NayaNe, koyAsiya- dhavala-pattalacche, garulAyaya- ujju-tuMga-NAse, uvaciya- silappavAla- biMbaphala-saNNibhAharoTe, paMDura-sasisayala-vimala-NimmalasaMkha-gokkhIrapheNa-kuMda-dagaraya-muNAliyA-dhavala-daMtaseDhI, akhaMDadaMte, apphuDiyadaMte, aviraladaMte, suNiddhadaMte, sujAyadaMte, egadaMtaseDhI viva aNegadaMte, huyavaha-Nita-dhoyatattatavaNijjaratta-tala-tAlu-jIhe, avaTThiya-suvibhattacittamaMsU, maMsala-saMThiya-pasattha sadUla-viula-haNue, cauraMgula-suppamANa-kaMbuvassarisaggIve, varamahisa-varAha-sIha-sadUla-usabha-NAgavara-paDipuNNa-viula-kkhaMdhe, juga- saNNibhapINa-raiya-pIvara-pauTTha-susaMThiya-susiliTTha-visiThTha-ghaNa-thira-subaddha-saMdhi-puravara- phalihavaTTiya-bhue, bhuyagIsara-viulabhoga- AyANa-paliucchUDha-dIhabAhU, rakta talovaiya- mauyamaMsala-sujAya- lakkhaNapasatya acchidda-jAla-pANI, pIvara-komala-varaMgulI, AyaMba taMba taliNa-suiruila-Niddha-Nakhe, caMda-pANilehe, sUra-pANilehe, saMkha-pANilehe, cakkapANilehe, disAsotthiya-pANilehe, caMda-sUra-saMkha-cakka-disAsotthiya-pANilehe, kaNagasilAya-lujjala-pasattha samatala-uvaciya-vicchiNNa-pihula-vacche, siri-vacchaMkkiya-vacche, akaraMDuya-kaNaga-ruyaya-Nimmala-sujAya-Niruvahaya-dehadhArI, aTThasahassa-paDipuNNa- varapurisa lakkhaNadhare, saNNayapAse, saMgayapAse, suMdarapAse, sujAyapAse, miyamAiya pINa raiyapAse, Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vibhAga-1: samavasaraNa 19 ujjuya-samasahiya-jacca-taNu- kasiNaNiddha Aijja laDaha-ramaNijja- romarAI, jhasa - vihagasujAya-pINa-kucchI, jhasoyare, suikaraNe pauma viyaGa-NAbhe, gaMgAvattaga- payAhiNAvattataraMgabhaMgura - ravikiraNa-taruNa-bohiya- akosAyaMta- paumagaMbhIra - viyaDaNAbhe, sAhaya- soNaMdamusala-dappaNa-Nikariya-vara- kaNaga-ccharu sarisa-varavaira-valiya-majjhe, pamuiya-vara-turagasIhavara-vaTThiya-kaDI, varaturaga-sujAya-gujjhadese, AiNNa- hauvva - Niruvaleve, vara- vAraNa- tulla- vikkamavilasiyagaI,gaya-sasaNa-sujAyasaNNibhorU, samugga- Nimagga- gUDhajANU, eNI-kuruviMdAvatavaTTANu puvvajaMghe, saMThiya-susiliTTha-gUDhagupphe, suppaiTThiya-kumma- cAru-calaNe, aNupuvvasusaMhayaMgulIeuNNaya-taNu- taMba Niddha-Nakkhe, rattuppala-patta-mauya- sukumAla - komalatale, aTThasahassa-varapurisa-lakkhaNadhare, Naga-nagara-magara sAgara- cakkaMka- varaMka- maMgalaMkiyacalaNe, visiTTharUve, huyavaha- NiddhUma-jaliya taDitaDiya taruNa- ravikiraNa- sarisatee, aNAsave, amame, akiMcaNe, chiNNasoe, Niruvaleve, vavagaya-pema-rAga-dosa mohe, NiggaMthassa pavayaNassa desae, satthaNAyage, paiTThAvae samaNagapaI, samaNagaviMda-parivaDDie, cauttIsa-buddha-vayaNAisesapatte, paNatIsa-sacca-vayaNAisese, AgAsagaeNaM cakkeNaM, AgAsagaeNaM chatteNaM, AgAsiyAhiM cAmarAhiM, AgAsa-phaliyAmaeNaM sapAyapIDheNaM sIhAsaNeNaM, dhammajjhaeNaM purao pakaDDijja mANeNaM, cauddasahiM samaNasAhassIhiM, chattIsAe ajjiyAsAhassIhiM saddhiM saMparivuDe puvvANupuvvi caramANe, gAmANuggAmaM dUijjamANe, suhaMsuheNaM viharamANe caMpAe NayarIe bahiyA uvaNagaraggAmaM uvAgae caMpaM NayariM puNNabhaddaM ceiyaM samosariukAme / bhAvArtha :- te kAle, te samaye zramaNa- ghora tapa sAdhanArUpa zramamAM anurakta, bhagavAna- AdhyAtmika aizvarya saMpanna, mahAvIra svAmI caMpAnagarInA pUrNabhadra caityamAM padhAryA, te bhagavAna mahAvIra Adikara- zruta ane cAritrarUpa dharmanI Adi karanArA, tIrthaMkara- sAdhu-sAdhvI, zrAvaka, zrAvikA te caturvidha saMghanI-tIrthanI sthApanA karanArA, svayaMsaMbuddha- anyanA upadeza vinA svayaM bodhane prApta thayelA, puruSottama- jJAnAdi anaMta guNothI viziSTa athavA atizaya saMpanna, puruSasiMha- rAga, dveSAdi karmazatruono nAza karavAmAM zUravIra, puruSavarapuMDarika- sarva prakAranI malinatAthI rahita zveta kamaLa jevA nirmaLa ane nirlepa, puruSavaragaMdhahasti- anyadArzaniko dvArA thatA upadravo tathA mAra-marakI Adi Apattio para gaMdha hastinI jema haMmezAM vijaya prApta karanArA, loguttama- cotrIsa atizaya tathA vANInA pAMtrIsa atizaya saMpanna, lokanAtha- bhavya jIvonA yogakSemanI rakSA karanArA, lokapradIpa- bhavyajIvonA mithyAtvarUpa aMdhakArano nAza karI samitarUpa dIpa pragaTAvanArA, lokapradyotakara- lokAlokanA padArthone prakAzita karanArA, abhayadAtA- samasta jIvone sarva prakAranA saMkaTamAMthI mukta karI abhayadAna denArA, koI paNa jIvonI hiMsA na karanArA, cakSudAtA-- jJAnarUpa cakSunA dAtA, mArgadAtA-- samyag darzanarUpa mokSa mArganA dAtA, zaraNadAtA- karmAdhIna vyAkuLa prANIone upadrava rahita zaraNabhUta sthAnanA dAtA, jIvadAtA- saMyamarUpa jIvananA dAtA, bodhidAtA-dharmanI saMprApti rUpa / dharmabodhinA dAtA, dharmadAtA-- durgatimAM paDatAM jIvono uddhAra kare tevA zruta ane cAritrarUpa dharmanA dAtA, Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 20 | zrI uvavAI satra dharmadezaka- AtmadharmanA upadezaka, dharmanAyaka- dharmanA prabhavasthAnarUpa hovAthI dharmanA netA, dharmasArathibhavyajIvone mokSarUpa iSTasthAne pahoMcADanAra dharmarUpa rathanA sArathi, dharmavaracAturanta cakravartI- dAna, zIla, tapa, bhAva athavA jJAna, darzana, cAritra, tapa te cAra prakAranA dharma vaDe cAra gatino athavA cAra kaSAyano aMta karavAmAM zreSTha cakravartI, dvIpa- saMsAra samudramAM DUbatA prANIone mATe dvIpa samAna, trANa- saMsAranA duHkhothI pIDAtA prANIonA rakSaka, zaraNagati- bhavya jIvone mATe zaraNabhUta, pratiSThAnarUpa- AdhArabhUta, apratihata jJAnadarzana dhAraka- apratihata-nirAvaraNa, zreSTha kevaLajJAna, kevaLadarzananA dhAraka, vyAvRtta chadmachadmasthapaNAthI rahita, ghAtikarmothI rahita, jina-jApaka-svayaM rAga-dveSane jItelA, anyane te mArganI preraNA ApanArA, tIrNa-tAraka- saMsAra sAgarane tarI gayelA, bIjAne tAranArA, buddha-bodhaka- svayaM bodha pAmelA, bIjAne bodha pamADanArA, mukta-mocaka- svayaM karmothI mukta ane bIjAne mukta karAvanArA, sarvajJa- triloka ane trikAlavartI sarva padArthone vizeSarUpe jANanArA, sarvadarzI-triloka ane trikAlavartI sarva padArthone sAmAnyarUpe jANanArA, ziva- sarva prakAranA upadravothI rahita hovAthI kalyANakArI acalasvAbhAvika ane prAyogika calanakriyAthI zUnya hovAthI acala, aruja- Adhi, vyAdhi Adi upadravothI rahita, anaMta-anaMta joyane viSaya karanAra, akSaya-nAza rahita athavA paripUrNa, avyAbAdha-dravyapIDA ane bhAvapIDA rahita, apunarAvRtti- jyAM pahoMcyA pachI pAchuM AvavAnuM na hoya tevA, siddhagati nAmanA sthAnane prApta karavAnI kAmanAvALA, ahaMta- cAre jAtinA devo vaDe pUjanIya, ATha prAtihAryayukta athavA jene koI rahasya chUpuM nathI tevA sarvajJa, jinezvara, kevaLajJAna, kevaLadarzanA dhAraka kevaLI bhagavAna hatA. te prabhu mahAvIra sAta hAthanI UMcAI, samacaturasa saMsthAna ane vajaRSabhanArAca saMghayaNanA dhAraka hatA. temane zarIranI aMdarano vAyu anukULa hato arthAt teo vAyuprakopathI rahita dehavALA hatA, gudAzaya kaMkapakSI jevuM nirlepa hatuM; jaTharAgni kabUtara jevI AMta-prAMta AhArane pacAvI zake tevI hatI; gudAzaya ane guptAMganI AsapAsano bhAga poSa-pRSThata ane jaMghA pakSInI jema nirlepa rahetA hatA; mukha pAkamala ane padmanAbha nAmanA sugaMdhita dravya jevA ucchavAsa vAyuthI sugaMdhita hatuM, tvacA kAMtiyukta hatI, mAMsa rogamukta, zarIragata, sarvottama guNayukta, prazasta, atyaMta sapheda ane anupama hatuM, zarIra parasevA sAthe jAmelA bhInA melarUpa jalla ane sUkA, kaThaNa thaI gayelA melarUpa malla, duSTa masA, tala Adi kalaMka, raja, dhULa Adi doSathI mukta ane lepa rahita hatuM; aMgopAMga kAMtiyukta suMdara; mastaka ati nibiDa arthAt toladAra, pragaTa zubha lakSaNa saMpanna, parvatanA zikharanI jema unnata ane nirmANanAma karmanA udaye suracita ane suMdara hatuM, keza semara vRkSanA phUlanI aMdaranA rU jevA komaLa, nirmaLa, prazasta, atyaMta pAtaLA, sulakSaNA, sugaMdhI, suMdara, bhujamocaka nAmanA ratnavizeSa, bhramara, nIlagulikA ane kAjaLa jevA kALA, bhramarapaMkti jevA kAMtiyukta, paraspara saMzliSTa, saghana, vAMkA kuMDala jevA goLAkAre vaLelA, dakSiNAvarta ghugharALA hatA; mastakanI tvacA dADamanA puSpa jevI lAla, tapAvelA suvarNa jevI nirmaLa ane snigdha hatI; mastaka chatra jevuM goLAkAra hatuM, lalATa traNanA cihnathI rahita, viSamatA rahita sama, suMdara, zuddha aSTamInA candra jevuM hatuM, mukha pUrNa caMdra jevuM saumya, kAna samucita pramANopeta gAla mAMsala ane bharAvadAra hatA, bhramaro namAvelA dhanuSa jevI manohara, kALA vAdaLa jevI kALI, pAtaLI ane snigdha hatI, nayano khIlelA zveta kamaLa jevA vikasita-vizALa ane pAMpaNo vikasita, svaccha temaja suMdara hatA, nAka garuDa pakSInI cAMca jevuM lAMbu, saraLa ane unnata hatuM, adharoSTha saMskAra saMpana paravALA tathA biMbaphaLa -caNoThI jevA lAla hatA; daMtazreNI zveta caMdrakhaMDa jevI vimala, nirmaLa, zaMkha, gAyanuM dUdha, phINa, kuMdapuSpa, Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | vibhAga-1: samavasaraNa [ 21] jalakaNa, mRNAlikA-kamalataMtu jevI dhavala, akhaMDita, tUTyA vinAnI, avirala- polANarahita, snigdha, suMdara, judA-judA dAMta hovA chatAM paraspara saMbaMdhita hovAthI eka paMkita jevI dekhAtI hatI; tAla ane jIhA agnimAM tapAvelA ane pANImAM dhoyelA suvarNa jevA atyaMta lAla hatA. dADhI ane mUchanA vALa avasthita-vadhe nahIM tevA, suvibhakta, atiramya hatA; dADhI mAMsala, suMdara, prazasta siMha jevI suMdara hatI; grIvA(garadana) cAra aMgula pramANa ane zreSTha zaMkhanI jema trivalIyukta hatI; skaMdha zreSTha mahiSa, varAha, siMha, zArdUla-vAgha, vRSabha ane zreSTha hAthInA skaMdha jevA vizALa hatA; bhujAo gADAnA dhUsara jevI puSTa, manohara, pIvara-zUla, puSTa kAMDA yukta, suMdara AkRtivALI, suzliSTa, viziSTa, bharAvadAra, sthira-majabUta snAyuothI susaMbaddha saMdhiovALI tathA nagaranI bhogaLa jevI goLAkAra hatI; bAhu icchita vastu levA mATe phelAvelA sarparAjanA zarIra jevA dIrgha hatA; hAtha lAla hatheLIvALA, pAchaLanA bhAgamAM unnata, komaLa, mAMsala, zubha ane prazasta lakSaNayukta, chidra rahita hatA; AMgaLIo puSTa, komaLa ane suMdara hatI, nakho kaMIka lAla, pAtaLA, zuddha, suMdara temaja snigdha hatA; hAtha caMdrarekhA, sUryarekhA, zaMkharekhA, cakrarekhA, dakSiNAvarta svastikarekhA A rIte caMdra, sUrya, zaMkha, cakra ane svastikanI rekhAothI cihnita tathA suzobhita hatA; vakSa:sthaLa kanaka zilA samAna dedipyamAna, zubha lakSaNayukta, sama, puSTa atyaMta vizALa temaja pahoLuM, zrI vatsanA cihnayukta hatuM; zarIra adazyamAna-karoDa rajunA maNakAo na dekhAya tevuM, suvarNa jevuM nirmaLa, rogAdinI pIDA rahita hatuM. bhagavAna uttama puruSone yogya paripUrNa eka hajAra ATha(1008) uttama lakSaNonA dhAraka hatA, temano pArthabhAga-paDakhAnA bhAga kramathI namelA, pramANopeta, suMdara, zobhanIya, maryAdita, puSTa, ramya hatA; romarAji eka samAna, paraspara maLelI, uttama, pAtaLI, kALI, snigdha, manabhAvanI, suvALI, ramaNIya hatI; kazI matsya tathA pakSI jevI suMdara hatI; peTa puSTa, matsyanA jevuM hatuM; indriyo nirlepa ane pavitra hatI. (sAmAnya rIte nAka, kAna Adi indriyomAMthI azuci padArtho nIkaLatA rahe che. paraMtu bhagavAnanA atizayanA prabhAve indriyo nirlepa ane pavitra hatI.) nAbhi pAkoza jevI gaMbhIra, gaMgAvartanA dakSiNAvarta taraMganI jema cakrAkAra, goLa, prAtaHkALanA sUrya kiraNothI vikasita pAnI jema gaMbhIra ane vizALa hatI; kaTipradeza trikASThikAtripAInA madhyabhAga, mUzaLano madhyabhAga, darpaNadaMDanA madhyabhAga jevo tathA caLakatA sonAnA khaDaga, muThThInA madhyabhAga ane vajanA madhyabhAga jevo pAtaLo hato ane rogAdithI rahita hovAthI prazasta, zreSTha ghoDA ane siMha jevo goLa hato. guhyapradeza jAtivAna ghoDAnI jema nirUpalepa hato. bhagavAnanuM parAkrama uttama hAthI jevuM ane gati hAthI jevI manohara hatI; sAthaLa hAthInI sUMDha jevA hatA, ghUMTaNa gupta DhAMkaNavALA DabbA jevA tathA gUDha -aMtara rahita suMdara hatA; baMne jeghAo haraNInI jaMghA, kuruviMda nAmanuM suNa vizeSa, dorInA vaLa samAna goLa, pAtaLI, uparathI jADI ane nIcenI tarapha kramazaH pAtaLI hatI; ghaMTIo zobhAyamAna, mAMsala, puSTa, gUDha hatI; caraNo saMkocAIne beThelA kAcabA jevA suMdara hatA; paganI AMgaLIo anukramathI nAnI moTI, ucita AkAranI, judI-judI hovA chatAM paraspara joDAyelI hatI, paganI AMgaLIonA nakha unnata, pAtaLA, lAla ane snigdha hatA; caraNonA taLiyA rakta kamaLanA pAna jevA atyaMta komaLa ane suMdara hatA; baMne caraNo parvata, nagara, magara, sAgara, cakra vagere zubha cihno, svastika vagere maMgala cihnothI suzobhita hatA. prabhunuM teja viziSTa hatuM ane rU5 asAdhAraNa hatuM temaja nidhUma prajvalita agni, vAraMvAra camakatI vIjaLI tathA madhyAhnakAlIna sUryanA kiraNo jevuM tejasvI hatuM; prabhu mahAvIra navA karmonA AzravathI rahita, mamatva rahita ane niSparigrahI hatA, temaNe bhavaparaMparAno nAza karyo hato, dravya ane bhAva baMne prakAranA malina lepathI rahita hatA. bhagavAna sneha, rAga, dveSa ane moha Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 22 | zrI vivAIsUtra rahita, nigraMtha pravacananA upadezaka, mokSaprApti mATe puruSArthazIla bhavya jIva samUhanA nAyaka, zruta-cAritradharmanA saMsthApaka, karma nirjarA mATe zrama karanAra zramaNonA adhipati, zramaNaAdi caturvidha saMghanA parivardhaka, cotrIsa atizaya saMpanna, vANInA pAMtrIsa guNayukta, AkAzagata cakra, chatra, cAmaro, sphaTikamaya pAdapITha sahita siMhAsanathI yukta, atizaya mahimA pragaTa karavA AgaLa cAlatA dharmadhvajathI yukta, cauda hajAra(14,000) zramaNo ane chatrIsa hajAra(36,000) zramaNIonA parivAra sahita tIrthakaronI paraMparA anusAra vihAra karatAM, eka gAmathI bIje gAma jatAM, sukhapUrvaka vicaratAM caMpAnagarInI bahAranA upanagara(parA)mAM padhAryA ane caMpAnagarInA pUrNabhadra udyAnamAM padhAravAnI bhAvanA sAthe tyAM rahyA. vivecana :bhavaM :- bhaga zabdanA daza artha thAya che- (1) jJAna- traNeloka ane traNe kAlanA samasta padArthone ekI sAthe jANavAnuM sAmarthya hoya tevuM anupama jJAna (2) mahimA- anupama mahimA (3) yaza- vividha prakAranA anukULa ane pratikULa upasargone jItavAthI phelAyelI asAdhAraNa kIrti ane jagajIvonA saMrakSaNa mATenA buddhicAturyathI prApta thayelA yaza saMpanna (4) vairAgya-kAmabhogonI abhilASAno sarvathA abhAva athavA krodhAdi vaibhAvika bhAvono abhAva (5) mukti- karmonA AtyaMtika kSayarUpa mokSa () rUpa- prakRSTa puNyodaye samasta prANIonA cittanuM haraNa kare tevuM anupama rU5, (7) vIrya- aMtarAya karmano nAza karyo hovAthI pragaTa thayeluM anaMta sAmarthya (8) lakSmI-anaMta jJAna, darzana, sukha, vIrya Adi AtmaguNarUpa lakSmI (9) dharma- zruta ane cAritra rUpa dharma (10) aizvarya- traNe lokanuM Adhipatya. A daze prakAranA 'bhaga' jenAmAM hoya tene bhagavAna kahe che. tIrthakaro daze prakAranA 'bhaga'nA svAmI hovAthI te bhagavAna svarUpa che. AS re - dharmanI Adi karanArA. pratyeka tIrthakaro pota-potAnA zAsananI apekSAe dharmanI AdiprAraMbha kare che. kyAreka be tIrthakaronI vaccenA kAlamAM zAsana paraMparA avicchinna hoya tema chatAM navA tIrthakarane kevaLajJAna thAya tyAre te caturvidha tIrthanI sthApanA kare, saMyama aMgIkAra karI gaNadharo dvAdazAMgInI racanA kare che. A rIte potAnA zAsananI apekSAe pratyeka tIrthakara zruta-cAritradharmano prAraMbha kare che. tethI dareka tIrthakaro "Adikara' kahevAya che. rilavara yahatya:- puruSomAM gaMdha hastI samAna. jenI gaMdhathI ja bIjA hAthIo bhAgI jAya che, te gaMdhahastI kahevAya che. je rAjA pAse gaMdhahastI hoya teno yuddhamAM avazya vijaya thAya che. te ja rIte tIrthakaro jyAM birAjamAna hoya tyAM mAra-marakI Adi rogajanya upadravo zAMta thAya, anyatIrthiko parAbhUta thaI jAya che. tethI teone gaMdhahastInI upamA ApI che. dhamavarI saMta vavaTTI - vIraraMta mAM santa zabdano artha avayava-vibhAga thAya che. dAna, zIla, tapa ane bhAva athavA jJAna, darzana, cAritra ane tapa, te cAra jenA avayava che. vara = zreSTha. jJAnAdimAM jeo sarva zreSTha che. rAjacakra karatAM dharmacakra zreSTha che. rAjacakra Ihalaukika phaLadAyaka che. jyAre dharmacakra ihalaukika ane pAralaukika phaLadAyaka che. tevA zreSTha dharmacakra vaDe jeNe cAra gatino athavA cAra kaSAyano aMta karyo che te dharmavaracAturantacakravartI kahevAya che. athavA mana zabdano sImA-maryAdA artha thAya tyAre uttaradizAmAM himavAna parvata ane zeSa traNa dizAmAM traNa samudra sudhI, A rIte cAre dizAnI sImAo paryata jenuM Adhipatya che tevA pakhaMDanA adhipati cakravartI che; te cakraratna vaDe vijaya prApta kare che. te ja rIte zreSTha dharmarUpa cakravaDe je anyatIrthiko para vijaya prApta kare che, traNe lokanA jIvo, devo, dAnavo jene Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vibhAga-1: samavasaraNa 23 pUjanIya mAne che, tevA traNe lokanA adhipatine dharmavara cAturaMta cakravartI kahe che. prastuta pAThamAM Azare tityayare.... Adi badhA ja vizeSaNo bhagavAna mahAvIra svAmInA varNana mATe che. tethI te sarva vizeSaNo samaLe maLavuM mahAvInI jema prathamA vibhakti eka vacanamAM che. Avazyaka sUtramAM 'namotthaNa'nA pAThamAM trikAlavartI anaMta tIrthaMkaronI guNastuti che. tethI tyAM namaskAranA yogamAM ApharALa tithaeNyA...... Adi vizeSaNo caturthI vibhakti bahuvacanamAM che. jainazramaNonI vihAracaryAnA svarUpane samajAvavA sUtrakAra traNa zabdono prayoga kare che. ahIM svayaM zramaNabhagavAna mahAvIra svAmInA vihArane darzAvatAM A traNa zabdano prayoga thayo che. putrALuddhi varamALe - pUrvanA anaMta tIrthaMkaronI paraMparA anusAra vihAra kare. pUrvanA anaMta tIrthaMkaroe paNa pAdavihAra ja karelo che ane temanA zramaNone mATe paNa pAdavihAranI ja tIrthaMkaronI AjJA che. tethI te AjJAne anusarIne zramaNo pAdavihAra kare. gAmANugAma vungamALe - grAmAnugrAma --eka gAmathI bIjA gAmamAM jatAM, anukrame vihAra kare che. grAmAnugrAma vihAra karavAthI zAsanaprabhAvanAno moTo lAbha thAya che ane zramaNonI svasthatA paNa jaLavAI rahe che. : : suhaiM sudekhaM viharamALe - sukhapUrvaka vicaratA. zramaNo iryAsamitinuM pAlana karatAM zAMti-samAdhipUrvaka vihAra kare. te uparAMta zarIranI zakti ane sAmarthyano vicAra karIne vihAra kare. vihAra karyA pachI sAdhujIvananI samAcArInuM pAlana yathArtha rIte thaI zake, svAdhyAya ke dhyAnamAM skhalanA na thAya, zarIra atyaMta thAkI na jAya ane mananI prasannatA jaLavAI rahe, te rIte sukhapUrvaka vihAra kare. A rIte zramaNonI vihAracaryAmAM tIrthaMkaronI AjJAnuM pAlana, zAsana prabhAvanA ane saMyamI jIvananI nirdoSatA tathA nirmaLatA jaLavAI rahe che. bhagavAna mahAvIranA padArpaNanA vadhAmaNA : 15 taNaM se pavittivAue imIse kahAe laTTe samANe hatu-citta-mANaMdie, pIimaNe, paramasomaNassie, harisavasa-visappamANa-hiyae [NhAe kayabalikamme kayakouyamaMgalampAyacchitte] jAvasuhodaehiM puNo puNo kallANaga-pavasmajjaNavihIe majjie, tattha kouyasaehiM bahuvihehiM kallANaga-pavara-majjaNAvasANe suddhappAvesAiM maMgalAI vatthAI pavaraparihie, appamahagghAbharaNAlaMkiyasarIre sayAo gihAo paDiNikkhamai, paDiNikkhamittA caMpA NayarIe majjhamajjheNaM jeNeva koNiyassa raNNo gihe, jeNeva bAhiriyA uvaTThANasAlA, jeNeva kUNie rAyA bhaMbhasAraputte, teNeva uvAgacchai, uvAgacchittA karayala-pariggahiyaM sirasAvattaM matthae aMjali kaTTu jaeNaM vijaeNaM vaddhAvei, vaddhAvittA evaM vayAsI bhAvArtha:- bhagavAnanA samAcAra jANavA mATe nimaNUka karAyelA saMdezAvAhakane bhagavAnanA AgamananA samAcAra maLyA tyAre tene ghaNo harSa ane saMtoSa thayo, citta AnaMdita thayuM, manamAM prema udbhavyo, atyaMta anurAgathI tenuM mana prasanna thaI gayuM, harSAtirekathI hRdaya kamala khIlI UThyuM[teNe snAna karyuM, balikarma karyuM temaja kotuka, maMgala ane prAyazcitta karma karyA.] yAvat teNe zuddha nirmaLa jaLathI kalyANakArI zreSTha vidhithI vAraMvAra Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | 24 / zrI uvavAI satra snAna karyuM. aneka seMkaDo kalyANakAraka kautukapUrvaka zreSTha snAnavidhi pUrNa karI. tyAra pachI teNe rAjasabhAne yogya suMdara ane uttama tathA vajanamAM haLavA bahumUlyavALAM vastro ane AbhUSaNo zarIra para dhAraNa karyA. gharethI nIkaLIne caMpAnagarInI barAbara madhyamAM thaI koNika rAjAnA mahelanA bahAranA bhAganI rAjasabhA bhavanamAM jyAM bhaMsAranA putra kozikarAjA beThA hatA tyAM AvIne teNe baMne hAthane aMjalibaddha joDIne, mastaka para caDhAvIne namaskAra karIne, jaya-vijayanA zabdothI rAjAne vadhAvyA ane A pramANe kahyuM- | 16 jassa NaM devANuppiyA dasaNaM kaMkhaMti, jassa NaM devANuppiyA saNaM pIhaMti, jassa NaM devANuppiyA daMsaNaM patthaMti, jassa NaM devANuppiyA saNaM abhilasaMti, jassa NaM devANuppiyA NAmagoyassavisavaNayAe hadvatuTTha jAvahiyayA bhavaMti, seNaMsamaNebhagavaMmahAvIre puvvANupuTviM caramANe, gAmANuggAmaMdUijjamANe caMpAe NayarIe uvaNagaraggAmaM uvAgae, caMpaMNagari puNNabhadaM iyaM samosariukAme / taM evaM devANuppiyANaM piyaTThayAe piyaM Nivedemi, piyaM bhe bhavau / bhAvArtha :- he devAnupriya ! jemanA darzananI Apane satata jhaMkhanA che, jemanA darzananI Apa satata spRhA-utkaMThA rAkho cho, jemanA darzananI Apa vAraMvAra prArthanA karo cho ane jemanA darzana karavAnI Apa haMmezAM icchA rAkho cho, jenuM nAma gotra sAMbhaLatA ja Apane AnaMda thAya che, manamAM prasannatAno anubhava thAya che yAvata hadaya harSathI khIlI uThe che. te zramaNa bhagavAna mahAvIra svAmI tIrthakaronI paraMparA anusAra vihAra karatAM, grAmAnugrAma vicaratAM caMpAnagarInI najIkamAM padhAryA che. have caMpAnagarInA pUrNabhadra caityamAM padhAraze. A samAcAra Apa devAnupriyane mATe priyakArI che. huM te priya samAcAranuM nivedana karuM chuM. te Apane priyakArI thAo. | 17 tae NaM se kUNie rAyA bhaMbhasAraputte tassa pavittivAuyassa aMtie eyamaDhe soccA Nisamma haTThatuTTha jAva hiyae, viyasiya-varakamala-NayaNa-vayaNe, payaliya-varakaDagatuDiya-keyUra-mauGa- kuMDala-hAra-virAyaMta-raiyavacche, pAlaMbapalaMbamANa-gholaMta bhUsaNadhare sasaMbhamaM turiyaM, cavalaM NariMde sIhAsaNAo abbhuDhei, abbhuTThittA pAyapIDhAo paccoruhai, paccoruhittA, veruliya-variTuriTu aMjaNa-NiuNoviyamisimisaMta-maNirayaNa-maMDiyAo pAuyAo omuyai, omuittA avahaTTa paMca rAyakakuhAI, taM jahA- khaggaM, chattaM, upphesaM, vAhaNAo, vAlavIyaNaM, egasADiyaM uttarAsaMgaM karei, karettA AyaMte, cokkhe, paramasuibhUe, aMjali-mauliyagga-hatthe titthayarAbhimuhe sattaTTa payAI aNugacchai, aNugacchittA vAma jANuM aMcei, vAmaM jANuM acettA dAhiNaM jANuM dharaNitalaMsi sAhaTTa tikkhutto muddhANaM dharaNitalaMsi Nivesei, NivesittA IsiM paccuNNamai, paccuNNamittA kaDagatuDiyarthabhiyAo bhuyAo paDisAharai, paDisAharittA karayala jAvakaTu evaM vyaasiibhAvArtha :- bhabhasAranA putra koNika rAjA saMdezavAhaka dvArA bhagavAnanA AgamananA samAcAra sAMbhaLI harSita ane saMtuSTa thAvaprasanna hRdayavALA thayA. temanA netra ane vadana kamaLa khIlI UThyAM. ati AnaMdanA kAraNe temanA zarIra para dhAraNa karelA zreSTha baMne kaDAM, bAjubaMdha, berakhAM ane vakSa:sthaLa para suzobhita aDhArasaro hAra; te badhA AbhUSaNo halavA lAgyA. harSanA atirekathI gaLAmAM paherelI Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | vibhAga-1: samavasaraNa 25 ] laTakatI lAMbI mALAo kaMpita thaIne tenI zobhAmAM abhivRddhi karI rahI hatI. rAjA khUbaja AdarapUrvaka utsAhita banIne siMhAsana parathI UbhA thayA ane bAjoTha para paga rAkhIne nIce utaryA ane baMne pagamAMthI nipuNa zilpIo dvArA vairya, zreSTha ariSTa, aMjana, maNiratnothI jaDita pAdukAo kADhIne, khaga, chatra, mukuTa, pAdukAo ane cAmara, A pAMca rAjacihnono parityAga karIne eka akhaMDa vastranuM uttarAsaMga karyuM arthAt uttarIyavastra yatanA mATe mukha upara dhAraNa karyuM. teo pavitra, ati svaccha ane zaddha thaI. baMne hAthano aMjalipuTa karIne je dizAmAM tIrthakara bhagavAna birAjamAna hatA te dizAmAM sAta ATha pagalAM AgaLa jaIne DAbo DhIcaNa Ubho rAkhIne, jamaNA DhIMcaNane jamIna upara DhALIne potAnA mastakane traNavAra jamIna para namAvyuM pachI mukhane thoDuM UMcuM karIne kaMkaNa ane bAjubaMdhathI yukta bhujAone phelAvatA hAtha UMcA karIne vAvatuM mastaka para aMjalIrUpe sthApIne A pramANe bolyA- vivecana : prastuta sUtromAM bhagavAna mahAvIra svAmInuM caMpAnagarImAM padArpaNa thayuM, te samAcAra saMdezavAhakoe koNika rAjAne ApyA, tyAre koNika rAjAne thayelA harSAtirekanuM varNana che. saMdezavAhakonI snAnavidhimAM prayukta vayanivame Adi zabda prayoga vicAraNIya che. yonine - kutabalikarma, kautuka, maMgala Adi karyA. AgamomAM keTalAka sthAne snAna kriyA pachInI kriyA sUcita karavA uparokata zabdono prayoga thayo hoya tema jovA maLe che. vRttikAre teno artha sUtaM svagrAhatevatAnAM vena tathA.... potAnA kuLa devatAne naivedya vagere dharavuM te balikarma che. duHsvapnAdi doSa nivAraNa mATe, najara na lAge mATe maSInuM tilaka vagere karavA te kautuka karma ane dahIM akSata, kumakuma AdithI maMgalakarma kare che. tyAra pachI yathA yogya vastra paridhAna kare che. sAMsArika vyavahAromAM paNa keTalAka gRhastho snAna karyA pachI turaMta ja bhInA zarIre potAnA kuLa devatAne vaMdana-namaskAra tathA dIvAdi kare che. dAna-puNyanI keTalIka pravRtti kare che ane tyAra pachI vastra paridhAna karIne sAMsArika pravRttiomAM joDAya che. A prakArano vyavahAra aneka sthaLe jovA maLe che. tenA anusaMdhAnamAM yavasine evoDa pAchine zabda prayoga prAyaH pratomAM maLe che. AgamomAM jyAM jyAM snAnavidhinuM vistRta varNana che tyAM tela mAliza, ubaTana, sukhada jalathI snAnavidhi ane tyArapachI vastra paridhAnanuM varNana Ave che, tyAM balikarmanuM vidhAna nathI. jema ke sUtra-94mAM koNika rAjAnI snAnavidhinuM varNana che. te uparAMta jaMbUdvIpa prajJaptisUtra vakSa.-3mAM bharata cakravartInI, jJAtAsUtra adhya.-9mAM malli bhagavatInI, adhya.1mAM draupadInI snAnavidhinuM varNana che. tyAM kayAMya balikarma vagere zabdono prayoga nathI. jo balikarma, kautuka, maMgala, prAyazcitta; snAnavidhi pachInA kRtya hoya, to snAnanA vistRta varNanamAM dareka sthAne te zabdono prayoga hovo joIe, paraMtu AgamomAM te pramANe pATha nathI. mATe spaSTa thAya che ke prastuta yuvanivame Adi zabdo samagra snAnavidhine sUcita karato saMkSipta pATha che. je kayAreka signenA sthAne yavanime thayuM hoya tevI paNa saMbhAvanA che. tema samajatAM vistRta snAnavidhinI samAna saMkSipta snAnavidhi paNa carcita balikarma Adi kriyAo vinA ja pUrNa thaI jAya che. uparokta vividha vicAraNAonA anusaMdhAne sUtramAM jayahitavane Adi zabdo kauMsamAM rAkhIne koNika rAjAnA vistRta snAna vidhivALA pAThanA AdhAre saMkSipta pATha saMpAdita karyo che. Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | 26 ] zrI vivAIsUtra vizeSa - yuvatinenA sthAne yavanone zabda hoya to prastuta prasaMgamAM teno artha-jeNe zarIra mATe balavardhaka karma karyuM che tevo thAya che ane temAM snAnavidhinI pUrve thatI mAliza-ubaTana vagere prakriyAno ane tyAra pachInI samagra snAnavidhino samAveza thaI jAya che. A rIte samagra snAnavidhi mATe rAhatane tevo saMkSipta pATha svIkAravo paNa upayukta pratIta thAya che. koNika dvArA bhagavAnane parokSa vaMdana - | 18 NamotthuNaM arihaMtANaM, bhagavaMtANaM jAvasiddhigaiNAmadhejjaMThANaM saMpattANaM / NamotthuNaM samaNassa bhagavao mahAvIrassa, Aigarassa, titthagarassa jAva saMpAviukAmassa, mama dhammAyariyassa dhammovadesagassa / vaMdAmi NaM bhagavaMtaM tatthagayaM ihagae, pAsau me bhagavaM tatthagae ihagayaM ti kaTu vaMdai NamaMsai, vaMdittA NamaMsittA sIhAsaNavaragae, puratthAbhimuhe NisIyai, NisIIttA tassa pavittivAuyassa aThuttaraM sayasahassaM pIidANaM dalayai, dalaittA sakkArei, sammANei, sakkArittA, sammANittA evaM vayAsI jayA NaM devANuppiyA ! samaNe bhagavaM mahAvIre ihamAgacchejjA, iha samosarijjA, iheva caMpAe NayarIe bahiyA puNabhadde ceie ahApaDirUvaM oggahaM ogiNihattA saMjameNaM tavasA appANaMbhAvamANe viharejjA, tayA nnNmmeymttuNnnivedijjaasittikttttvisjjie| bhAvArtha - karmazatruono nAza karanAra yAvatu siddhagati nAmanA sthAnane prApta thayelA siddha bhagavAnane namaskAra ho. dharmanI Adi karanAra yAvasiddhagati nAmanA sthAnane prApta karavAnI kAmanAvALA, mArA dharmaguru, dharmopadezaka tIrthakara zramaNa bhagavAna mahAvIra svAmIne namaskAra ho. tyAM birAjamAna bhagavAnane ahIM beThelo huM namaskAra karuM chuM. tyAM birAjamAna bhagavAna ahIM beThelA mane jue. A pramANe bhAvapUrvaka vaMdana-namaskAra karIne koNika rAjA siMhAsana para pUrvAbhimukha beThA. tyAM besIne bhagavAnanA AgamananA samAcAra ApanAra te puruSane eka lAkha ATha(1,00,008) sonAmahoro prItidAnarUpe ApI, satkAra sanmAnAdi karIne tene A pramANe kahyuM he devAnupriya ! jyAre zramaNa bhagavAna mahAvIra svAmI ahIM padhAre, ahIM samavasRta thAya arthAt birAjamAna thAya, ahIM caMpAnagarInI bahAra pUrNabhadra nAmanA udhAnamAM sAdhune yogya sthAnanI AjJA grahaNa karIne saMyama ane tapathI AtmAne bhAvita karatA vicare, tyAre tame e samAcAranuM mane nivedana karajo. ema kahIne saMdezAvAhakane vidAya karyo. vivecanaH prastuta sUtromAM koNika rAjAe bhagavAnane karelA parokSa vaMdananuM nirUpaNa che. te sUtrapATha dvArA parokSa vaMdana vidhinuM svarUpa spaSTa thAya che. bhagavAna pratyakSa hoya ke parokSa paraMtu temane vaMdana karatI vakhate siMhAsana parathI UbhA thavuM, pAdukAo utAravI, rAja cihnono tyAga karavo, yatanA mATe mukha para uttarIya vastra dhAraNa karavuM vagere ziSTAcAranuM pAlana anivArya che. Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | vibhAga-1: samavasaraNa bhagavAnane parokSa vaMdana karatI vakhate bhagavAna je dizAmAM birAjamAna hoya te dizAmAM sAta-ATha kadama AgaLa cAlI, namotthaNanI mudrAmAM besIne bahumAnapUrvaka namottharNano pATha bolIne vaMdana karAya che. uparokta vidhimAM devAdhideva prati bhaktibhAva ane vinayabhAva pratIta thAya che. bhagavAna mahAvIranuM caMpAmAM Agamana - | 19 tae NaM samaNe bhagavaM mahAvIre kallaM pAuppabhAyAe rayaNIe phulluppalakamalakomalummiliyammi ahApaMDure pabhAe, rattAsogappagAsa-kiMsuya-suyamuha-guMjaddharAgasarise, kamalAgarasaMGabohae uTThiyammi sUre sahassarassimmi diNayare teyasA jalaMte, jeNeva caMpA NayarI, jeNeva puNNabhadde ceie, teNeva uvAgacchai, uvAgacchittA ahApaDirUvaM oggaha ogiNhittA asogavara pAyavassa ahe puDhavIsilApaTTagaMsi puratthAbhimuhe paliyaMka-NisaNNe arahA jiNe kevalI samaNagaNaparivuDe saMjameNaM tavasA appANaM bhAvemANe viharai / bhAvArtha - tyArapachI rAtri pUrNa thaI ane kamalapatro vikasita thAya athavA komaLa mRganA nayano jyAre ughaDI jAya tevo zubhra AbhAvALo prAtaHkALa thayo, lAla azokano prakAza, kesUDAMnA puSpo, popaTanuM mukha ane gujA-caNoThInA ardhabhAganI lAlAzasamAna, kamalanA vanone khIlavanArA sahasa kiraNovALA sUryano udaya thayo ane te potAnA teja vaDe AkAzamAM prakAzita thayo, tyAre zramaNa bhagavAna mahAvIra svAmI caMpAnagarInA pUrNabhadra udyAnamAM padhAryA; sAdhu samAcArI pramANe sthAnanI AjJA grahaNa karIne azokavRkSa nIce pRthvIzilApaTTaka para pUrvAbhimukha paryakAsane(palAMThIvALIne) birAjamAna thayA. te arihaMta, jina, kevaLI, zramaNa samudAyanI sAthe saMyama ane tapathI AtmAne bhAvita karatA vicAravA lAgyA. bhagavAna mahAvIrano ziSya parivAra:| 20 teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM samaNassa bhagavao mahAvIrassa aMtevAsI bahave samaNA bhagavaMto appegaiyA uggapavvaiyA, bhogapavvaiyA, rAiNNaNAyakoravvakhattiyapavvaiyA, bhaDAjohA-seNAvaIpasatthAro-seTThI-ibbhA aNNe ya bahave evamAiNo uttamajAkula- rUvaviNayaviNNANa-vaNNa-lAvaNNa-vikkama-pahANa-sobhagga-kaMtijuttA, bahudhaNa-dhaNNa-NicayapariyAlaphiDiyA, NaravaiguNAiregA, icchiyabhogA, suhasaMpalaliyA kiMpAgaphalovamaM ca muNiya visayasokkhaM jalabubbuyasamANaM, kusaggajalabiMducaMcalaM jIviyaM ca NAUNa addhavamiNaM rayamiva paDaggalaggaM saMvidhuNittANaM caittA hiraNNaM suvaNNaM dhaNaM dhaNNaM balaM vAhaNaM kosaM koTThAgAraMrajjaTuMpura aMteura,ciccA viuladhaNa kaNaga-rayaNamaNimottiyasaMkha-silappavAla rattarayaNamAiyaM saMtasAra-sAvaejjaM vicchaittA, vigovaittA, dANaM cadAiyANaM paribhAyaittA, muMDA bhavittA agArAo aNagAriyaM pavvaiyA, appegaiyA addhamAsapariyAyA, appegaiyA mAsapariyAyA,evaM dumAsa-timAsacaumAsa-paMcamAsa-chamAsa-sattamAsa-aTThamAsa- NavamAsadasamAsa-ekkArasa-mAsa pariyAyA, appegaiyA vAsapariyAyA, duvAsapariyAyA tivAsa pariyAyA appegaiyA aNegavAsapariyAyA saMjameNa tavasA appANaM bhAvamANA viharati / Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 28 ] zrI uvavAI satra bhAvArtha - te kAle te samaye zramaNa bhagavAna mahAvIra svAmInA ghaNA aMtevAsI ziSyo, zramaNa bhagavaMtokarmakSayanI sAdhanAmAM zrama karI rahelA zramaNo, zrata cAritradharmathI yukta bhagavad svarUpa hatA. temAMthI keTalAka zramaNo nagaronI rakSA mATe niyukta karelA ugravaMzamAMthI dIkSita thayelA hatA, keTalAka AdinAtha prabhue guru sthAne sthApita karelA bhogavaMzamAMthI pravrajita thayelA hatA, keTalAka AdinAtha prabhuemitra sthAne sthApita karelA rAjanyavaMzamAMthI pravrajita thayelA hatA, keTalAka zramaNo AdinAtha prabhunA vaMzajo- ikvAkuvaMzamAMthI pravrajita thayelA hatA, keTalAka kuruvaMzamAMthI, keTalAka kSatriya vaMzamAMthI pravrajita thayelA hatA. te ja rIte keTalAka zramaNo bhaTa-sAmAnya vIra, keTalAka hajAro zatruo sAthe ekalA yuddha karI zake tevA samartha vIra yoddhAo, senApatio, dhArAzAstramAM nipuNa prazAstA, nagarazeTha, Ibhya-hAthI DhaMkAya jAya teTalA suvarNanA mAlika Ibhya paNa dIkSita thaI prabhunI pAse zramaNa banyA hatA. bhagavAnanI pAse bIjA paNa ghaNAe saMyama grahaNa karelo hato. teo badhA uttama jAti saMpanna, uttamakuLa saMpanna, suMdararUpavAna, triyoganI vizuddhirUpavinayavAna, saMsArane asAra samajavAnI buddhirUpavijJAnayukta, zarIranI kAMtirUpa varNa, zarIranA tejarUpa lAvaNya, zArIrikabaLarUpavikrama, zreSTha saubhAgya saMpanna tathA kAMtiyukta hatA. A ziSya parivAramAM keTalAka dIkSita thayA pahelA pracura dhana, dhAnya ane nokara, cAkara Adi parivArathI parivRtta, rAjasI ThAThavALA, pAMca indriyanA manovAMchita sukhamAM tallIna, vilAsI ane puNyanA udaye khUba sArI rIte lAlana pAlana pAmelA hatA. teo sAMsarika kAmabhogane kipAka phaLanI jema duHkhadAyI samajIne, viSayasukhane pANInA parapoTAnI jema kSaNabhaMgura jANIne, kuzanA agrabhAga para rahelA jalabiMdunI jema AyuSyane caMcala samajIne, jIvanane anitya, azAzvata samajIne vastramAM lAgelI rajane jema khaMkherI nAMkhe tema teoe kAmabhogono tyAga karyo hato. teo cAMdI, suvarNa, dhana, dhAnya, sainya, vAhana, khajAnA bhaMDAra, rAjya, rASTra, nagara, aMtaHpura, puSkaLa dhana, suvarNa-sonAnA ghaDelA AbhUSaNo, ratno, maNI, motI, zaMkha, paravALAlAlaratna, mANeka Adi ghaNI kImatI saMpattino tyAga karIne tathA svApateya- bahumUlya sArabhUta mukhya dhanano paNa tyAga karIne, khajAnAmAM gupta dravyarUpe rahelA dhanane dAnayogya vyaktione dAnamAM ApIne, putrAdimAM tenuM vibhAjana karIne, dravyathI ziromuMDana ane bhAvathI kaSAyone upazAMta karIne gRhastha jIvanano tyAga karI, aNagAra jIvanano svIkAra karI, dIkSita thayA hatA. te zramaNomAM keTalAka zramaNo paMdara divasanI saMyama paryAyavALA hatA. keTalAka eka mAsa, be mAsa, traNa mAsa, cAra mAsa, pAMca, cha, sAta, ATha, nava, daza, agiyAra mAsanI saMyama paryAyavALA hatA. keTalAka ekavarSa, be varSa, traNavarSa ane keTalAka aneka varSanI saMyama paryAyavALA hatA. teo saMyama ane tapathI AtmAne bhAvita karatA rahetA hatA. | 21 teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM samaNassa bhagavao mahAvIrassa aMtevAsI bahave NiggaMthA bhagavaMto appegaiyA AbhiNibohiyaNANI,suyaNANI, ohiNANI,maNapajjavaNANI, kevlnnaannii| appegaiyA maNabaliyA, vayabaliyA kAyabaliyA / appegaiyA NANabaliyA, daMsaNabaliyA, cArittabaliyA / appegaiyA maNeNaM sAvANuggahasamatthA evaM vaeNaM, kAeNaM / appegaiyA khelosahipattA, evaM jallosahipattA, vipposahipattA, AmosahipattA, savvosahipattA / appegaiyA koTThabuddhI evaM bIyabuddhI, paDabuddhI / appegaiyA payANusArI, appegaiyA sabhiNNasoyA, appegaiyA khIrAsavA, mahuAsavA appegaiyA sappiAsavA appegaiyA akkhINamahANasiyA evaM ujjumaI, viulamaI, viuvvaNiDDipattA, cAraNA, vijjAhArA, Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vibhAga-1: samavasaraNa 29 AgAsAivAINo / appegaiyA rayaNAvaliM tavokammaM paDivaNNA, appegaiyA kaNagAvali tavokammaM paDivaNNA, appegaiyA egAvaliM tavokammaM paDivaNNA; appegaiyA khuDDAgasIhaNikkIliyaM tavokammaM paDivaNNA, appegaiyA mahAlayaM sIhaNikkIliyaM tavokammaM paDivaNNA, evaM bhaddapaDimaM, mahAbhaddapaDimaM savvaobhaddapaDimaM, AyaMbilavaddhamANaM tavokammaM paDivaNNA, appegaiyA mAsiyaM bhikkhupaDimaM paDivaNNA evaM jAva appegaiyA sattamAsiyaM bhikkhupaDimaM paDivaNNA, appegaiyA paDhamaM sattarAiMdiyaM bhikkhupaDimaM paDivaNNA, appegaiyA bIyaM sattarAiMdiyaM bhikkhupaDimaM paDivaNNA, appegaiyA tacca sattarAIdiyaM bhikkhupaDimaM paDivaNNA, appegaiyA ahorAiyaM bhikkhupaDimaM paDivaNNA, appegaiyA ekkarAiyaM bhikkhupaDimaM paDivaNNA, appegaiyA sattasattamiyaM bhikkhupaDimaM, aTThaaTThamiyaM bhikkhupaDimaM NavaNavamiyaM bhikkhupaDimaM, dasadasamiyaM bhikkhupaDimaM paDivaNNA, appegaiyA khuDDiyaM moyapaDimaM, mahalliyaM moyapaDimaM, javamajjhaM caMdapaDimaM, vairamajjhaM caMdapaDimaM paDivaNNA; appegaiyA vivegapaDimaM, viosagga paDimaM, uvahANapaDimaM, paDisaMlINa paDimaM paDivaNNA; saMjameNaM tavasA appANaM bhAvemANA viharaMti / bhAvArtha [:- te kALe, te samaye zramaNa bhagavAna mahAvIra svAmInA aMtevAsI ghaNA nigraMtha bhagavaMto hatA. temAM keTalAka matijJAnI, keTalAka zrutajJAnI, keTalAka avadhijJAnI, keTalAka manaHparyavajJAnI ane keTalAka kevalajJAnI hatA arthAt keTalAka be, traNa ke cAra jJAnanA dhAraka hatA ane keTalAka kevalajJAnanA dhAraka hatA. keTalAka anukULa, pratikULa parISaho sahana karavAnI zaktisaMpanna manobalI, keTalAka karelI pratijJAnA pAlana mATenI kSamatAthI yukta vacanabalI, keTalAka bhUkha, tarasa, ThaMDI, garamI vagere pratikUla zArIrika sthitine aglAnabhAve sahana karavAnI zakti saMpanna krAyabalI hatA. keTalAka niraticAra jJAnanI ArAdhanA karanAra jJAnarUpa bala saMpanna hatA, keTalAka samyakatvathI kadApi calita na thAya tevA daDha zraddhArUpa bala saMpanna hatA ane keTalAka nirdoSa cAritranuM pAlana karanAra cAritrarUpa balasaMpanna hatA. keTalAka manathI ja zApa ane kRpA varSAvavAmAM samartha hatA. tevI ja rIte keTalAka vacanathI ane kAyAthI apakAra ane upakAra karavAnuM sAmarthya dharAvatA hatA. keTalAkano zleSma--nAkano mela auSadhirUpa bane tevA khelauSadhilabdhinA dhAraka, keTalAkanA maLa, mUtra, zarIrano mela Adi auSadhirUpa bane tevA jalauSadhilabdhinA dhAraka, keTalAkanuM thUMka auSadhirUpa bane tevA vipruDauSadhilabdhinA dhAraka, keTalAkanA hastAdino sparza auSadhirUpa bane tevA AmakhaiSadhilabdhinA dhAraka, keTalAkanA maLa, mUtra, mela, sparza, nakha, keza Adi sarva auSadhirUpa bane tevA sarvoSadhilabdhinA dhAraka hatA. keTalAka zramaNo koSTaka budghinA dhAraka hatA, koSTaka eTale koThAra, jema koThAramAM dhAnya surakSita rahe che, tema te zramaNa zruta jJAnane jIvana paryaMta surakSita rAkhI zake tevI koSTaka budghinA dhAraka hatA. keTalAka zramaNo bIjabudghinA dhAraka hatA, jema nAnakaDuM bIja vizALa vRkSane taiyAra kare che, tema alpa zabdothI vistRta jJAna thAya tevI bIja budghinA dhAraka hatA. keTalAka zramaNo paTabuddhinA dhAraka hatA, jema paTa-vastra Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 30 | zrI vivAIsUtra taMtuonA samudAyarUpa hoya, tema sUtrArthanA viziSTa arthane pAmI zake tevI buddhinA dhAraka hatA. keTalAka eka padathI aneka padanuM jJAna prApta karAvI zake tevI padAnusArI labdhinA dhAraka hatA, keTalAka eka indriya pAsethI bIjI indriyonuM kAma karAvI zake tevI saMbhinna zrota labdhinA dhAraka hatA, keTalAka dUdhanI jema kAnane priya ane manohara lAge tevA vacano bolanAra kSIrAzravalabdhinA dhAraka hatA, keTalAka madhanI jema sarvadoSopazAmaka vacano bolanAra madhvAzravalabdhinA dhAraka, keTalAka ghInI jema paraspara snigdhatA-sneha utpanna kare tevA vacano bolanAra sarpitAzravalabdhinA dhAraka hatA, keTalAka pote lAvelI bhikSA svayaM vApare nahIM athavA je gherathI bhikSA lIdhI hoya te dAtA svayaM jame nahIM tyAM sudhI lAkho vyaktio bhojana kare chatAM khUTe nahIM tevI aphINamahAnalabdhinA dhAraka hatA. keTalAka saMjJI jIvonA mananI vAtane jANanAra Rjumati tathA keTalAka vipulamati mana:paryavAnanA dhAraka hatA. keTalAka vividharUpa banAvavAnI zakti saMpanna vaikiyalabdhinA dhAraka hatA. keTalAka atizayayukta gamana zakti saMpanna cAraNa labdhinA dhAraka, keTalAka prajJapti Adi vidhAonA dhAraka vidyAghara hatA. keTalAka AkAzamAMthI hiraNya Adi iSTa-aniSTa padArthonI varSA karavAnA sAmarthya saMpanna hatA athavA AkAzamAM uDI zake tevI AkAzagAminI vidyAnA dhAraka hatA. keTalAka kanakAvalI tapa, ekAvalI tapa, laghusiMha niSkrIDita tapa, mahAsiMha niSkrIDita tapa,bhadra paDiyA, mahAbhadra paDimA, sarvato bhadra paDimA tathA vardhamAna AyaMbila tapa karatA hatA. keTalAka munirAjo eka mAsika bhikSu paDimAnA dhAraka hatA. tevI rIte be mAsika, traNa mAsika, cAra mAsika, pAMca mAsika, cha mAsika, sAta mAsika, prathama sAta rAta-dinanI AThamI bhikSu paDimA, bIjA sAta rAta-dinanI navamI bhikSu paDimA, trIjA sAta-rAta dinanI dazamI bhikSu paDimA, keTalAka eka rAta dinanI agiyAramI bhikSu paDimA, keTalAka eka rAtrinI bAramI bhikSu paDimAnA dhAraka hatA. keTalAka sapta saptamikA, aSTama aSTamikA, navama navamikA, dasama dasamikA bhikSu paDimAnA dhAraka hatA. keTalAka laghumoka paDimA, mahAmoka paDimA, yavamadhya caMdra paDimA tathA keTalAka vaja madhya caMdra paDimAnA dhAraka hatA. keTalAka akalpanIya bhojana- pAna ane AcaraNa AdinA tyAgarUpa vivekapaDimAnA dhAraka, keTalAka vyutsarga- kAyotsarga paDimAnA dhAraka, keTalAka upadhAna-anazana Adi ugra tapasyAnA dhAraka ane pratisalIna paDimAnA dhAraka hatA. A rIte sarva zramaNo sattara prakAranA saMyama ane bAra prakAranA tapathI AtmAne bhAvita karatA vicaratA hatA. vivecana : prastuta sUtramAM bhagavAna mahAvIra svAmInA zramaNa-ziSya parivAranI vividha prakAranI tapasAdhanAnuM temaja dIkSA paryAya, jJAna ane labdhionuM nirUpaNa che. saMminaNoyA :- saMbhinnazrotA. tenA traNa artha thAya che- (1) pRthaka pRthaka zabdone eka sAthe pRthaka pRthaku svarUpe grahaNa karI zake tevI labdhi. (2) zrotasu zabda indriyano vAcaka che arthAtu dareka indriya zabdane grahaNa karI zake, zrotendriyanuM kArya bIjI cAra indriyo karI zake tevI labdhi (3) sarva indriyo paraspara eka bIjAnuM kArya karI zake tevI labdhine saMbinazrotAlabdhi kahe che. cAraNalabdhiH - cAraNa eTale cAlavuM. jenI gamanakriyA atizayapUrvaka thatI hoya tevI labdhi. A labdhi dinA tyAga Adi ugra tapa bAra prakAra Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | vibhAga-1: samavasaraNa zramaNa-nigraMthone ja thAya che. tenA be bheda che- vidyAcaraNa- vidyAnA prabhAve eka uDAnamAM mAnuSottara parvata paryata jaI zake ane tyAMthI bIjA uDAnamAM naMdIzvara dvIpa sudhI tirachuM gamana karI zake, te ja rIte Urdhva dizAmAM jAya, to prathama uDAnamAM naMdanavana ane bIjA uDAnamAM paMDagavana sudhI jaI zake che. tyAMthI eka ja uDAnamAM svasthAne pAchA pharI zake tevI zaktine vidyAcaraNa labdhi kahe che. jeghAcaraNa- jaMghAnAbaLe ekaja uDAnamAM rUcakavara dvIpa sudhI tira gamana karI zake ane tyAMthI svasthAne pAchA pharatAM eka uDAnamAM naMdIzvara dvIpa sudhI ane bIjA uDAnamAM svasthAne pahoMce che. UrdhvadizAmAM jAya, to eka ja uDAnamAM paMDagavana sudhI jaI zake, tyAMthI pAchA pharatAM prathama uDAnamAM naMdanavana sudhI ane bIjA uDAnamAM svasthAne pahoMce che. tevI zaktine jaMghAcaraNalabdhi kahe che. vistRta vivecana mATe jUo zrI bhagavatIsUtra bhAga 4 zataka 20 u. 9 pA.naM. 583 thI 588. covIsamAM tIrthakara bhagavAna mahAvIranA zAsanamAM utkRSTa cha mAsanuM tapa thaI zake che. eka, be, traNa Adi upavAsanA krame tapanA vividha prakAra thaI zake che. ratnAvalI tapa - je tapanI ArAdhanA ratnAvalI nAmanA AbhUSaNanI racanAnI jema karavAmAM Ave che, tene ratnAvalI tapa kahe che. ratnAvalI AbhUSaNa baMne taraphathI prAraMbhamAM pAtaLuM hoya ane kramazaH jADuM thatuM jAya ane madhyamAM paiDalanA sthAne vizeSa maNiothI suzobhita hoya che. tema ratnAvalI tapamAM 1, 2, 3 upavAsa, tyAra pachI ekI sAthe 8 chaTha, tyAra pachI kramazaH caDhatA krame eka upavAsathI 16 upavAsa, madhyamAM 34 chaTha, tyAra pachI utaratA krame 16 upavAsathI eka upavAsa, 8 chaTha ane pachI 3, 2, 1 upavAsa karavAmAM Ave che. A rIte eka paripATI pUrNa thAya che. A ja rIte cAra paripATI karavAmAM Ave che. ratnAvalI tapanI cAra paripATI : paripATI prathama bIjI trIjI pAraNAvigata | tapanA divasa | pAraNAnA divasa | kula samaya sarvarasa yukta 384 88 472 vigaya sahita divasa divasa divasa AhAra | vigaya rahita AhAra | arthAt arthAt arthAt lepa rahita AhAra 1 varSa 2 mAsa 1 varSa, 3 mAsa nIvI tapa 24 divasa 28 divasa rara divasa AyaMbila 1536 divasa | 3para divasa 1888 divasa (4 varSa, 3 mAsa (11 mAsa | (5 varSa, 2 mAsa 6 divasa). rara divasa) | | 28 divasa). cothI kula samaya kanakAvalI tapa - A tapanI ArAdhanA ratnAvalI tapanI jemaja karAya che paraMtu ratnAvalI tapamAM bevAra jyAM 8 chaTha karavAmAM Ave che, tyAM kanakAvalI tapamAM 8 aThThama ane madhyamAM 34 chaThanA sthAne 34 aTTama karavAnA hoya che. Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 32 ] zrI vivAIsUtra 88 kanakAvalI tapanI cAra paripATI - paripATI | pAraNA vigata | tapanA divasa | pAraNAnA divasa | kula samaya prathama vigaya sahita sarva rasa yukta 434 parara AhAra divasa divasa divasa bIjI vigata rahita AhAra arthAt arthAt arthAt trIjI lepa rahita AhAra nIvI tapa 1 varSa, 2 mAsa 2 mAsa 1 varSa, 5 mAsa cothI AyaMbila 14 divasa 28 divasa 12 divasa kula divaso 1736 divasa 3para divasa | 2088 divasa | (cAreya paripATImAM) (4 varSa, 9 mAsa (11 mAsa (5 varSa, 9 mAsa ra6 divasa) | rara divasa) | 18 divasa) ekAvalI tapa - 'pavanevanI' nevavalyamAne tyartha, pAvatI ra nAcatropati na siAhata vRtti. ekAvalI tapa paNa kanakAvalI AdinI jema thAya che paraMtu ekAvalI tapanuM svarUpa AgamomAM prApta thatuM nathI. eka saravALA hArane ekAvalI kahe che. tene pratIkarUpa mAnIne je tapa karAya tene ekAvalI tapa kahe che. laNasiMha nikhIDita tapa - siMhanI gati athavA krIDAnA AdhAre A tapa karavAmAM Ave che. siMha jyAre cAle che tyAre eka kadama pAchaLa joto cAle che. teno te svabhAva che. tene pratIka mAnI A tapanI aMdara sAdhaka upavAsanA kramamAM pAcho pharatAM kramazaH AgaLa vadhe che. jema ke eka upavAsa, pAraNu, chaTha, pAraNu kare, tyAra pachI sIdho aThThama na karatAM, pahelAM eka upavAsa ane pAraNu karIne pachI aTTama kare, tyAra pachI pharI chaThTha karIne cAra upavAsa kare, tyAra pachI pharI akrama karIne pAMca upavAsa kare. A rIte pAchA pharatAM pharatAM kramazaH nava upavAsa sudhI AgaLa vadhe che ane te ja kramathI nIce utare che. A rIte tapa sAdhanA karatAM 154 divasamAM eka paripATI pUrNa thAya che. te ja rIte temAM cAra paripATI karavAnI hoya che. lasiMha niSkrIDita tapanI cAra paripATI : paripATI | pAraNAvigata | tapanA divasa | pAraNAnA divasa | kula samaya prathama vigaya sahita 154 33 187 AhAra divasa divasa bIjI | vigaya rahita AhAra arthAt arthAt arthAt trIjI lepa rahita, nIvItapa 5 mAsa 1 mAsa mAsa cothI AyaMbila 4 divasa 3 divasa 7 divasa kula divaso 616 divasa 13ra divasa | 748 divasa (1 varSa, 8 mAsa |(4 mAsa, 12 divasa) (2 varSa 28 divasa) 16 divasa). divasa Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | vibhAga-1: samavasaraNa [ 73 ] cothI mahAsiMha niSkrIDita - mahAsiMha niSkrIDita tapakramamAM laghusiMha niSkrIDita tapanI jema pAchaLanA tapanI AvRtti karatA soLa upavAsa sudhI AgaLa vadhavAnuM ane tyAra pachI kramazaH utaravAnuM hoya che. A tapanI cAra paripATI karavAmAM Ave che. mahAsiMha nikhIDita tapanI cAra paripATI : paripATI | pAraNA vigata | tapanA divasa | pAraNAnA divasa | kula samaya prathama vigaya sahita 497 61 558 AhAra divasa divasa divasa bIjI vigaya rahita AhAra arthAt arthAt arthAt lepa rahita, nIvIta | 1 varSa, 4 mAsa 2 mAsa trIjI 1 varSa, 6 mAsa 17 divasa 1divasa 18 divasa AyaMbila kuladivaso 1988 divasa 244 divasa | rara3ra divasa (5 varSa, mAsa | (8 mAsa, 4 divasa) | (6 varSa, 2 mAsa 8 divasa) 12 divasa) bhadra paDimA:- A paDimA kAyotsarga sAthe saMbaMdhita che. kAyotsarga nirjarAnA(tapanA) bAra bhedomAMthI aMtima bhedarUpe che. kAya+utsarga = baMne zabda maLIne kAyotsarga zabda bane che. kAya = zarIra tathA utsarga = tyAga. zarIrano tyAga karavo zakya nathI. paraMtu AdhyAtmika rIte dehane AtmAthI bhinna mAnavo, zarIranI pravRttio, halana calana vagere kriyAo choDI devI. dehathI bhinna AtmatattvanI anubhUti mATe puruSArthazIla banavuM, zarIranI mamatAno tyAga karavo, te kAyotsarga che. sAdhaka kAyotsargamAM dehathI, potAnA AtmAne eka prakAre alaga karI de che, AtmaramaNatA mATe prayatna kare che. A paDikAmAM pUrva, dakSiNa, pazcima tathA uttara dizAmAM mukha rAkhI kramazaH dareka dizAmAM cAra-cAra prahara sudhI kAyotsarga karavAnuM vidhAna che. A paDimAnI samaya maryAdA 16 prahara athavA be dina-rAtri che. mahAbhadra paDimA :- A paDikAmAM pUrva, dakSiNa, pazcima tathA uttara dizAmAM mukha rAkhI kramazaH dareka dizAmAM eka-eka ahorAtri sudhI kAyotsarga karavAnuM vidhAna che. A paDimAnI samaya maryAdA cAra ahorAtranI che. sarvatobhadra paDiyA - A paDiyAmAM pUrva, dakSiNa, pazcima, uttara, agni, naiTsatya, vAyavya, IzAna, Urdhva ane adho dizA, A rIte kramazaH dasa dizA tarapha mukha rAkhI dareka dizAmAM eka-eka ahorAtri paryata kAyotsarga karavAnuM vidhAna che. A paDimAnI samaya maryAdA 10 ahorAtrinI che, sarvatobhadratapanI ArAdhanA tapathI paNa thaI zake che. tenA be prakAra che(1) laghu sarvatobhadra tapa A tapamAM kramazaH eka upavAsathI pAMca upavAsa sudhI AgaLa vadhavAnuM hoya che. tevI eka paMktimAM 15 upavAsa ane pAMca pAraNA thAya, te ja rIte pAMca paMktinA 75 upavAsa ane 25 pAraNA karatAM 100 divase eka paripATI pUrNa thAya che. tevI cAra paripATImAM 400 divasa arthAt eka varSa eka mAsa ane dasa divasa thAya che. Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 74 ] zrI vivAIsUtra (2) mahAsarvatobhadra ta5- A tapamAM kramazaH eka upavAsathI sAta upavAsa sudhI AgaLa vadhavAnuM hoya che. tevI eka paMktimAM 1+2+3+4+5++7 = 28 upavAsa ane vacce sAta pAraNA thAya, tevI sAta paMktimAM 196 upavAsa ane 49 divasa thAya che arthAt 196+49 = 245 divase eka paripATI pUrNa thAya, tevI cAra paripATImAM 980 divasa arthAt be varSa ATha mAsa ane vIsa divasa thAya che. AyaMbila vardhamAna tapa - A tapamAM kramazaH eka AyaMbilathI so AyaMbila sudhI AgaLa vadhavAnuM hoya che. eka, be, traNa Adi AyaMbila pachI eka-eka upavAsa karavAno hoya che. eka AyaMbila eka upavAsa, be AyaMbila eka upavAsa, traNa AyaMbila eka upavAsa, cAra AyaMbila eka upavAsa, A rIte 100 AyaMbila sudhI AgaLa vadhavAnuM hoya che. A tapamAM kula 5050 AyaMbila + 100 upavAsa = 5150 divasa arthAt 14 varSa, 3 mAsa 20 divasa lAge che. bhikSu paDimA - viziSTa prakAranA tapa ane abhigrahayukta sAdhanAne bhikSu paDimA kahe che. tenA bAra prakAra che. prathama sAta paDimAno samaya eka-eka mAsano che. pahelI paDikAmAM bhikSu eka datti bhojana ane eka datti pANI grahaNa kare che. A rIte kramazaH vadhatA sAtamI paDikAmAM sAta datti bhojana ane sAta datti pANI grahaNa kare che. AThamI, navamI ane dazamI paDimA sAta-sAta ahorAtranI che. temAM sAdhu ekAMtara cauvihArA upavAsanI tapa sAdhanA sahita gAmanI bahAra jaI viziSTa Asane sthita thaIne AtApanA le che. agiyAramI paDimA eka ahorAtranI ane bAramI paDimA eka rAtrinI che. temAM kramazaH cauvihArA chaTha ane aTTamanI tapasyA karavAnI che. tenuM tapa kramazaH be ane traNa divasanuM hovA chatAM kAyotsarga kramazaH eka ahorAtra- ATha prahara ane eka rAtri cAra prahara paryata karavAno hoya che. A paDimAone sudaDha saMghayaNavALA zaktisaMpanna sAdhu svIkAra kare che. te sAdhuo zarIra saMskArano tyAga karIne, anukULa-pratikULa paristhitine samabhAvathI sahana kare che, ajJAtakuLamAMthI nirdoSa bhikSA grahaNa karI, vizeSa prakAre AtmasAdhanA kare che. bAra bhikSu paDimAnA vizeSa varNana mATe juo zrI dazAzrutaskaMdha sUtra. datti- eka akhaMDa dhAramAM athavA eka ja vAramAM gRhastho jeTalo ane je AhAra vahorAve, te ja grahaNa karavo tene eka datti bhojana kahe che ane te ja rIte eka akhaMDa dhAramAM gRhastho jeTaluM pANI vahorAve, te grahaNa karavuM tene eka datti pANI kahe che. sakhasakhamikA bhikSa-patimA :- A tapanI samaya maryAdA 49 divasanI che. sAta-sAta divasanA sAta aThavADiyAmAM tenuM vibhAjana karavAmAM Ave che. pahelA aThavADiyAmAM haMmezAM eka datti AhAra ane eka datti pANI hoya che. bIjA aThavADiyAmAM haMmezAM be datti AhAra ane be dakti pANI hoya che. kramika rIte AgaLa vadhatAM sAtamA aThavADiyAmAM sAta datti AhAra ane sAta datti pANI grahaNa karavAnuM vidhAna che. sAdhue jeTalI datti AhAra-pANI grahaNa karavAno abhigraha karyo hoya, te pramANe AhAra-pANI grahaNa kare che. sapta saptamikA bhikSupaDimAnA 49 divasamAM kula 196 datti AhAra-pANI thAya che. aSTa aSTamikA paDimA- A tapanI samaya maryAdA 8 X 8 = 64 divasanI che. temAM ATha-ATha divasanA ATha vargamAM kramazaH pUrvavat AhAra-pANInI dattionuM pramANa ATha sudhI vadhatuM jAya che. te ja rIte navanavamikA paDimAnI samaya maryAdA 9 X 9 = 81 divasanI ane temAM AhAra Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | vibhAga-1: samavasaraNa [ 35 ] pANInuM parimANa nava datti sudhI vadhe che. dasa dasamikA paDimAnI samaya maryAdA 10 x 10 = 100 divasanI che ane temAM AhAra-pANInuM parimANa dasa dattisudhI vadhe che. ladhutama moka paDimA:- moka eTale prasavaNa-mUtra. tenuM Asevana karatAM tapasyA karavAmAM Ave tene moka paDimA kahe che. A paDimAne zIta athavA uSma RtumAM gAmanI bahAra ekAMtasthAnamAM jaIne svIkAra karavAnuM vidhAna che. A paDimAne dhAraNa karanAra sAdhaka divasamAM jeTalIvAra prasavaNa thAya tyAre tenuM pAna kare che. prathama divase bhojana karIne paDimAno prAraMbha kare to cha upavAsa kare ane jo prathama divase upavAsa karIne paDimAno prAraMbha kare to sAta upavAsa kare. mahattama moka parimA - A paDimAnI vidhi laghumoka paDimAnI samAna che. paraMtu tenI kAla maryAdA ATha divasanI hoya che; prathama divase bhojana karIne teno svIkAra kare to sAta upavAsa ane bhojana karyA vinA upavAsamAM svIkAra kare to ATha upavAse te paDimAM pUrNa thAya che. A baMne paDikAmAM nirjala upavAsa hoya che mAtra divasa daramyAna prasavaNanuM pAna karavAmAM Ave che, rAtrimAM prasavaNa pIvAno niSedha che. zArIrika doSa rahita prasavaNa hoya to pIvAya che. doSayukta hoya to pIvAtuM nathI. A baMne paDikAonuM varNana vyavahAra sUtranA mULa pAThamAM che. yavamadhyacaMdra paDimA - jema javano madhyabhAga skUla ane baMne bAjuno bhAga kRza hoya, tevI rIte A paDimAnA madhyabhAgamAM AhAranI datti vadhu ane Adi-aMtamAM ochI hoya che. zuklapakSanI ekamathI prAraMbha karIne, caMdramAnI kaLAnI vadhaghaTanI jema dattionI vadhaghaTa karatA tenI ArAdhanA karavAmAM Ave che. baMne pakSonA 15-15 divaso maLIne eka mAsamAM A ArAdhanA pUrNa thAya che. zuklapakSamAM dattionI saMkhyA vadhe che ane kRSNapakSamAM dattionI saMkhyA ghaTe che. madhyanA divasomAM datti saMkhyA vadhu hovAthI tene java madhya paDimA kahe che. A paDiyAmAM zuklapakSanI ekamanA divase eka datti AhAra, eka datti pANI, bIjanA divase be datti AhAra, be datti pANI, tevI ja rIte utarottara vadhatAM, pUrNimAnA divase 15 datti AhAra ane 15 datti pANI, kRSNa pakSanI ekamanA divase 14 datti AhAra ane 14 datti pANI, tyAra pachI kramazaH ghaTatA-ghaTatA codasanA divase eka datti AhAra ane eka datti pANI ane amAsano upavAsa karAya che. vaja madhya caMdra pratimA :- vajano madhya bhAga pAtaLo hoya che. tema A sAdhanAnA madhyabhAgamAM dattionI saMkhyA alpatama hoya che mATe tene vaja madhya paDimA kahI che. kRSNapakSanI ekamanA divase teno prAraMbha karAya che. caMdramAnI ghaTa vadhanI jema dattionI ghaTa vadha thAya che. kRSNapakSanI ekame 15 datti AhAra ane 15 datti pANInuM vidhAna che. tyAra pachI kramazaH eka-eka datti ghaTatA amAsane divase eka datti AhArapANI rahe che. zuklapakSanI ekamanA dine be datti AhAra ane be datti pANI levAmAM Ave che. tyAra pachI uttarottara vadhatAM zuklapakSanI caudazanA divase 15 datti thaI jAya che. pUnamanA divase upavAsa hoya che. A rIte yavamadhya paDimAno prAraMbha zuklapakSanI ekamathI thAya, zuklapakSamAM caMdranI kaLAnI jema dattinuM pramANa pUnama sudhI vadhe, tyAra pachI kramazaH ghaTe che ane vajamadhya paDimAno prAraMbha kRSNapakSanI ekamathI thAya, kRSNapakSamAM caMdranI kaLAnI hAninA AdhAre dattinuM pramANa amAsa sudhI ghaTatuM rahe che. tyAra pachI kramazaH vadhe che. A rIte pUrvakRta karmonA kSaya mATe tapa eka amogha sAdhana che, tevuM samajIne bhagavAna mahAvIranA Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI uvavAI sUtra zramaNo viSayothI parAGamukha banIne cittane saMyamabhAvamAM sthira rAkhIne potAnA sAmarthya anusAra vividha prakAranI tapArAdhanA karI rahyA hatA. 3 bhagavAna mahAvIranA sthaviro: 22 teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM samaNassa bhagavao mahAvIrassa aMtevAsI bahave rA bhagavaMto jAisaMpaNNA kulasaMpaNNA balasaMpaNNA rUvasaMpaNNA viNayasaMpaNNA NANasaMpaNNA daMsaNasaMpaNNA carittasaMpaNNA lajjAsaMpaNNA lAghavasaMpaNNA oyaMsI teyaMsI vaccaMsI jasaMsI, jiyakohA jiyamANA jiyamAyA jiyalobhA jiiMdiyA jiyaNiddA jiyaparIsahA jIviyAsamaraNabhayavippamukkA, vayappahANA guNappahANA karaNappahANA caraNappahANA NiggahappahANA NicchayappahANA ajjavappahANA maddavappahANA lAghavappahANA khaMtippahANA muttippahANA vijjAppahANA maMtappahANA veyappahANA baMbhappahANA NayappahANA NiyamappahANA soyappahANA cAruvaNNA lajjA tavassI jiiMdiyA sohI aNiyANA apposuyA abahillesA appaDilessA susAmaNNarayA daMtA iNameva NiggaMthaM pAvayaNaM purao kAuM viharaMti / bhAvArtha :- te kALe, te samaye zramaNa bhagavAna mahAvIra svAmInA aMtevAsI ziSyo aneka sthavira bhagavaMto hatA, teo jAti saMpanna, kula saMpanna, uttama saMghayaNanA dhAraka hovAthI viziSTa bala saMpanna, suMdara saMsthAna- AkRtinA dhAraka hovAthI rUpa saMpanna, vinaya saMpanna, viziSTa jJAnanA dhAraka hovAthI jJAna saMpanna, akhaMDa zraddhAvAna hovAthI darzana saMpanna, niraticAra cAritranuM pAlana karatA hovAthI cAritra saMpanna, saMyama virAdhaka pravRttiomAM kSobha anubhavatA hovAthI lajjA saMpanna, alpa upadhirUpa dravyalAghava ane Rddhi, rasa tathA zAtArUpa traNa prakAranA garva rahita hovAthI lAghava saMpanna, pratibhA saMpanna hovAthI ojasvI, dedIpyamAna ane kAMti yukta hovAthI tejasvI, Adeya vacananA dhAraka hovAthI varcasvI, tapa-saMyamanI ArAdhanAthI prasiddhi pAmelA hovAthI yazasvI, krodha, mAna, mAyA, lobha; te cAra kaSAya para vijaya prApta karavAthI kaSAyavijetA, viSayomAM pravRtta thatI indriyo para vijaya prApta karavAthI indriyavijetA, apramatta dazA pragaTa karavA nidrAno tyAga karatA hovAthI nidrAvijetA, anukULa ane pratikULa parISahone samabhAve sahana karatA hovAthI parISahavijetA, jIvavAnI AzA ane maraNanA bhayathI mukta, daDhatApUrvaka vratapAlana karatA hovAthI vratapradhAna, kSamAdi guNavAna hovAthI guNa pradhAna, piMDavizuddhi Adi karaNa sittarInuM pAlana karatA hovAthI karaNa pradhAna, mahAvratAdi mULa guNa vagere caraNa sittarInuM pAlana karatA hovAthI caraNa pradhAna, indriya ane mananuM damana karatA hovAthI nigraha pradhAna, tattva nirNaya tathA Avazyaka samAcArInuM nizcayapaNe pAlana karatA hovAthI nizcaya pradhAna, mAyA-kapaTanA tyAgI hovAthI ArjavapradhAna, jAti Adi ATha prakAranA mAna kaSAyanA udayane niSphaLa karatA hovAthI mArdavapradhAna, dravyathI alpopadhi ane bhAvathI garva rahita hovAthI lAghavapradhAna, krodhanA udayano nirodha karatA hovAthI kSamApradhAna, lobhanA udayano nirodha karatA hovAthI muktipradhAna, rohiNI, prajJapti Adi vidyAonA dhAraka hovAthI vidyApradhAna, maMtronA ArAdhaka hovAthI maMtra pradhAna, AcArAMgAdi zAstronA jJAtA hovAthI vedapradhAna, brahmasvarUpI AtmaramaNatA mATe puruSArthazIla hovAthI brahmacarya pradhAna, naigamAdi sAta nayathI vastunuM svarUpa jANIne tenuM nirUpaNa karatA hovAthI nayapradhAna, dravya, kSetra, Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | vibhAga-1: samavasaraNa kAla, bhAvathI vividha prakAranA niyamo-abhigrahanuM pAlana karatA hovAthI niyama pradhAna, jIva-ajIva Adi tattvonuM svarUpa yathArthapaNe pragaTa karatA hovAthI satyapradhAna, aMtaHkaraNane pavitra ane zuddha rAkhatA hovAthI zaucapradhAna kAMti, kIrti ane uttama buddhinA dhAraka hovAthI cAruvarNa, pApa kAryamAM lajjAzIla, tapasvI, ane indriyavijayane prApta thayelA, pavitra hRdayavALA, nidAna rahita, utsukatA rahita, cittavRtti saMyamArAdhanAthI bahAra jatI nathI tevA abahirleya, apratizya-azubha lezyA rahita eTale vardhamAna pariNAmothI yukta, ucca saMyama bhAvomAM lIna damitendriya te munivaro nigraMtha pravacanane najara samakSa rAkhIne eTale jinAjJA pramANe vicaratA hatA. | 23 tesiNaM bhagavaMtANaM AyAvAyA vi vidittA bhavaMti, paravAyA vi vidittA bhavaMti, AyAvAyaM jamaittA NalavaNamiva mattamAtaMgA, acchiddapasiNavAgaraNA, rayaNa-karaMDagasamANA, kuttiyAvaNabhUyA, paravAipamaddaNA, AyAradharA, coddasapuvvI, duvAlasaMgiNo,samattagaNipiDagadharA, savvakkharasaNNivAiNo, savvabhAsANugAmiNo, ajiNA jiNasaMkAsA, jiNA iva avitahaM vAgaramANA saMjameNaM tavasA appANaM bhAvamANA viharaMti / bhAvArtha:- te sthavira bhagavaMto AtmavAda eTale svasiddhAMta pratipAdita tattvonA saMpUrNa jJAtA hatA; anya dArzanikonA siddhAMtone paNa sArI rIte jANatA hatA; jevI rIte koI madonmata hAthI krIDA karavA mATe vAraMvAra kamalavanamAM jato hoya, to te hAthI kamala vanathI paricita hoya che. te ja rIte jJAnarUpI sarovaramAM vAraMvAra krIDA karavAthI sva-para siddhAMtarUpI kamala vanathI pUrNa paricita hatA; teo satata pUchAtAM praznonA saMtoSakAraka uttara ApatA hatA. samyagu darzana, samyagrajJAna Adi vividha guNarUpI ratnonA bhaMDAra hatA; traNa lokanA icchita padArtho prApta karavAnI labdhinA dhAraka hovAthI kutrikA paNa samAna hatA; AcArAMga sUtrathI laIne vipAkasUtra sudhInA AgamonA dhAraka; 14 pUrvanA jJAtA, te ja rIte saMpUrNa dvAdazAMgInA jJAtA; samasta gaNipiTakanA dhAraka; sarva prakAranA akSaronA saMyogathI thatAM vividha zabdonA tathA vividha arthanA jJAtA hovAthI sarvAkSarasannipAti labdhinA dhAraka; Arya-anArya sarva dezonI bhASAnA jANakAra hatA. teo sarvajJa na hatA, paNa sarvajJa jevA hatA. sarvajJanI jema vastu tatvanI yathArtha prarUpaNA karanArA hatA. teo sattara prakAranA saMyama ane bAra prakAranA tapathI AtmAne bhAvita karatA vicaratA hatA. bhagavAna mahAvIranA aNagAro:24 teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM samaNassa bhagavao mahAvIrassa aMtevAsI bahave aNagArA bhagavaMto iriyAsamiyA, bhAsAsamiyA, esaNAsamiyA, AyANabhaMGamattaNikkhevaNAsamiyA, uccAra-pAsavaNa-khelasiMghANa-jalla-pAriddhAvaNiyAsamiyA, maNaguttA, vayaguttA, kAyaguttA, guttA, jiMliyA, gurjamArI, mana, vivA, moha, anApA, mamAyA, gomA, saMtA, pasaMtA, uvasaMtA, pariNivvuyA, aNAsavA, aggaMdhA chiNNaggaMthA, chiNNasoyA, nniruvlevaa| ___ kaMsapAIva mukkatoyA, saMkha iva NiraMgaNA, jIvo viva appaDihayagaI, jaccakaNagaM piva jAyarUvA, AdarisaphalagA iva pAgaDabhAvA, kummo iva gutidiyA, pukkharapattaM va NiruvalevA, gagaNamiva NirAlaMbaNA, aNilo iva NirAlayA, caMdo iva somalesA, sUro Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 38] zrI vivAIsUtra iva dittateyA, sAgaro iva gaMbhIrA, vihaga iva savvao vippamukkA, maMdaro iva appakaMpA, sArayasalilaM iva suddhahiyayA, khaggivisANaM iva egajAyA, bhAraMDapakkhI va appamattA, kuMjaro iva soMDIrA, vasabho iva jAyatthAmA, sIho iva duddharisA, vasuMdharA iva savvaphAsavisahA, suhuyahuyAsaNo iva teyasA jalatA / bhAvArtha:- te kAle ane te samaye zramaNa bhagavAna mahAvIra svAmInA aMtevAsI ghaNA aNagAro IryAsamiti-anya jIvonI virAdhanA na thAya te rIte upayogapUrvaka gamanakriyA karanArA, bhASA samitiniravadha vacana bolanArA, eSaNA samiti-nirdoSa, zuddha ane aceta AhArane grahaNa karIne anAsaktapaNe bhogavanArA, AdAna-bhaMDa matta nikSepa samiti-sAdhu jIvananA Avazyaka upakaraNone yatanApUrvaka grahaNa karanArA ane mUkanArA, uccAra pAsavaNa khela siMghANa jalla pariSThApanikA samiti-maLa-mUtra Adi zarIranA tyAjya padArthono nirdoSabhUmimAM tyAga karanArA, manogupta-Arta-raudra dhyAnayukta vicAradhArAno tyAga karI dharma-zukla dhyAnamAM cittane ekAgra karanArA, vacanagupta-azubha vacanono tyAga karI atyaMta Avazyaka hoya tyAre ja zubha vacano bolanArA, kAyagupta-pApakArI zArIrika pravRttiono tyAga karI anivArya nirdoSa kAyika ceSTA karanArA, gupta-azubha yogano nigraha karanArA, guptendriya-pApakArI pravRttimAMthI indriyone surakSita rAkhanArA, guptabrahmacArI-navavADa sahita brahmacaryanuM pAlana karanArA, mamatva rahita, parigraha rahita, krodha, mAna, mAyA, lobha te cAre ya kaSAyathI rahita, bAhya pravRttithI zAMta, AvyaMtara pApakArI pravRttithI prazAMta, bAhya-AtyaMtara baMne prakAre upazAMta, parinivRtta-karmakRtavikArathI rahita, karmonA AzravathI rahita, nigraMtha-rAgadveSarU5 graMthIthI rahita, chinnagraMtha-zarIrajanya saMbaMdharUpa dravya graMthI ane mithyAtvAdi rUpa bhAvagraMthIthI rahita, chinnasota-saMsAranA pravAharUpa sotathI rahita hatA. te aNagAro (1) kAMsyapAtra-kAMsAnA vAsaNanI jema sAMsArika saMbaMdhothI nirlepa, (2) zaMkhanI jema niraMgaNa- rAgAdi raMjana yogya bhAvothI mukta, (3) jIvanI jema apratihata gativALA arthAtu. apratibaMdhapaNe vicaranArA, (4) uttama jAtinA zuddha karelA suvarNanI jema nirmaLa, (5) darpaNanI jema jIvAdi padArthonA yathArtha svarUpe pragaTa karanArA, (6) kAcabAnI jema gukhendriya, (7) kamaLapatranI jema viSayabhogathI nirlepa, (8) AkAzanI jema svajano AdinA AlaMbana rahita, (9) pavananI jema Alaya-ghara rahita, (10) caMdranI jema saumyulezI, (11) sUryanI jema zArIrika kAMti ane jJAnanA tejathI tejasvI, (12) sAgaranI jema gaMbhIra, (13) pakSInI jema nizcita AvAsathI vipramukta, (14) meruparvatanI jema upasarga-parISaharUpa vAyuthI akaMpita, (15) zaradaRtunA jalanI jema nirmaLa ane zuddha hRdayI, (16) khaDI- geMDAnA ziMganI jema rAgAdi dvandrathI rahita hovAthI eka svarUpa, (17) bhAraMDa pakSInI jema apramatta, (18) hAthInI jema kaSAyarUpa zatruno nAza karavAmAM zUravIra, (19) vRSabhanI jema baliSTha, (20) siMhanI jema durdharSa-ajeya, (21) pRthvInI jema sarva paristhitione samabhAve sahana karanArA, (22) homanI agninI jema tapa-saMyamanA tejathI dedIpyamAna hatA. 25 Natthi NaM tesi bhagavaMtANaM katthai paDibaMdhe bhavai / [se ya paDibaMdhe cauvihe paNNatte, taM jahA- davvao, khettao, kAlao, bhaavo| davvao NaM sacittAcittamIsaesu davvesu / khettao-gAme vA Nayare vA raNNe vA khette vA khale vA ghare vA aMgaNe vA / kAlao-samae vA, AvaliyAe vA, ANApANue vA thove vA lave vA muhutte vA ahoratte vA pakkhe vA mAse vA ayaNe Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | vibhAga-1: samavasaraNa vA, aNNayare vA diihkaalsNjoge| bhAvao-kohe vA mANe vA mAyAe vA lohe vA bhae vA hAse vI / parva tesiUT mavaDuM I] te NaM bhagavaMto vAsAvAsavajjaM aTTha gimha-hemaMtiyANi mAsANi gAme egarAiyA, Nayare paMcarAiyA, vAsIcaMdaNasamANakappA, samaleThu kaMcaNA, samasuha-dukkhA, ihaloga-paralogaappaDibaddhA, saMsArapAragAmI, kammaNigghAyaNaTThAe abbhuTTiyA viharati / bhAvArtha:- te aNagAro koIpaNa viSayamAM pratibaMdha-Asakti rahita hatA. tei pratibaMdhanA cAra prakAra che. yathA- dravyanI apekSAe, kSetranI apekSAe, kALanI apekSAe ane bhAvanI apekSAe. te aNagArone dravyanI apekSAe- sacitta, acitta ane mizradravyamAM Asakti nahatI. kSetranI apekSAe gAma, nagara, jaMgala, khetara, dhAnyanA khaLA, ghara, AMgaNAmAM Asakti nahatI. kALanI apekSAe - samaya, asaMkhyAta samayarUpa AvalikA, saMkhyAta AvalikArUpa AnaprANa, sAta AnaprANarUpa stoka, sAta stokarUpa lava, 77 lava rUpa muhUrta, 30 muhUrtarUpa ahorAtra, paMdara ahorAtra rUpa pakSa, be pakSarUpa mAsa, cha mAsarUpa ayana, be ayanarUpa varSa Adi dIrghakAlIna samayamAM Asakti na hatI arthAt kAlathI baMdhAIna jatA. bhAvanI apekSAe krodha, mAna, mAyA, lobha, bhaya, hAsya vageremAM te munione koIpaNa prakArano pratibaMdha na hato arthAt kaSAyAdIna banI munidharma bhUlI na jatA.] te aNagAro unALAnA tathA ziyALAnA ATha mAsa sudhI nAnA gAmamAM eka rAtri ane nagaramAM pAMca rAtri sudhI sthiratA karatA hatA. vAsIcaMdanasamAnakalpA- potAne kApanAra kuhADAne paNa suvAsita karanAra caMdananI jema apakArIjano prati upakAra karanArA athavA apakArI ane upakArI baMne pratye samAnabhAva rAkhanAra hatA. teo mATInAM DhephAne tathA suvarNane samAna mAnatA hatA ane sukha ane duHkhamAM samAna bhAva rAkhatA hatA. A loka ane paraloka saMbaMdhI sukhomAM anAsakta ane apratibaddha hatA. bhavarUpI samudrane pAra karanArA, samasta karmonI nirjarAnA lakSya tapa ane saMyamathI AtmAne bhAvita karatAM vicaratA hatA. vivecana : prastuta sUtromAM bhagavAna mahAvIra svAmInA aNagAronA guNonA mAdhyame zramaNonI jIvanacaryAne spaSTatApUrvaka samajAvI che. zramaNono samagra puruSArtha rAgadveSAdi kaluSita bhAvothI virAma pAmI AtmasvarUpamAM sthira thavA mATe hoya che. teo sAMsArika saMbaMdhothI, tenI AsaktithI sarvathA mukta thaIne jagatanA sarva jIvo sAthe maitrIbhAvapUrvakano vyavahAra kare che. tethI tenI pratyeka pravRttimAM koI paNa jIvonI AMzika paNa virAdhanA na thAya te ja tenuM lakSya hoya che. sAdhu jIvananA pratyeka niyamonA pAlananuM A ja prayojana hoya che. baM paDi - vizva bhAratI lADanuMthI prakAzita zrI aupapAtikasUtramAM A pAThane kauMsamAM rAkhI tenA viSayamAM TippaNamAM kahyuM che ke A pATha vyAkhyAMza hoya tema pratIta thAya che. tene anusarIne prastutamAM paNa A pAThamAM kauMsamAM rAkhyo che. mAne paraNyA pAyare paMrAphaDyA - zramaNo mATe grAmAnugrAma vihAranuM vidhAna che. temAM zramaNo cAturmAsanA cAra mAsa sudhI koI paNa eka sthAnamAM sthira rahe che. te sivAyanA zeSakAlanA ATha mAsamAM Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 40 ] zrI vivAIsUtra zramaNo potAnI anukULatA pramANe eka gAmathI bIjA gAmamAM vihAra kare che. vihAra karatA zramaNo gAma ke nagaramAM keTalo kAla sthiratA kare? tenI kAla maryAdA bAne vIraDyA... sUtra pAThamAM batAvI che. zramaNo sAmAnya rIte nAnA gAmamAM eka rAtri ane nagaramAM pAMca rAtri rahI zake che. A rIte vicaraNa karatAM karatAM zramaNo saMyamI jIvananI nirmAtA ane zAsana prabhAvanAno lAbha laI zake che. zrI bRhakkalpa sUtramAM zramaNonA vihAranI kalpamaryAdAnuM nirUpaNa che. tadanusAra sAdhu zeSanAlamAM koI paNa kSetramAM 29 divasa ane sAdhvIjIo 58 divasa rahI zake che. A baMne kathanonI vicAraNA karatAM spaSTa thAya che ke prastuta sUtronusAra sAmAnya rIte vicaraNanA lakSe zramaNo gAmamAM eka rAtri ane nagaramAM pAMca rAtri rahe che ane bRhatkalpasUtra kathita kalpamaryAdA vizeSa prasaMgonusAra utkRSTa kAlamaryAdA che. AcArya pU. ghAsIlAlajI ma.sA. kRta aupapAtika sUtramAM nA paraphayA.... sUtrapAThano artha tatkRta TIkAmAM A pramANe che-parAtrichA-mi vivare mana IRaa prAmamAcchatti sa visa: puna vAva na rAvate tAtparyantaH vAta cha rAtra zabdana DhAte | aNagAra je divase gAmamAM Ave te divasa pharI na Ave teTalo kALa arthAt aThavADiyAno(sAtadivasa) samaya "eka rAtri' zabdathI grahaNa thAya che. sAdhu nAnA gAmamAM eka rAtri sudhI eTale ke eka aThavADiyA sudhI rahI zake che. paMvarAtriyazmi vivare manara naramacchanna savisa: paMravAramuM Avartita: pavara/mute aNagAra je divase nagaramAM Ave te divasa pAMcavAra Ave teTalo kALa arthAtu ogaNatrIsa(29) divasano kALa " pAMca rAtri' zabdathI grahaNa thAya che. sAdhu mAsakalpAnusAra moTA zaheramAM pAMca rAtri sudhI eTale ke ra9 divasa sudhI rahI zake che. zrI a.bhA. saMskRti rakSaka saMgha joghapura dvArA prakAzita zrI aupapAtika sUtramAM paNa A ja artha grahaNa karyo che. TIkAkArazrI abhayadevasUrIjIe karelA A zabdonA artha ane tenI vicAraNA mATe juo- praznavyAkaraNa sUtra pRSTa 240. tapanA bhedaH| 26 tesiM NaM bhagavaMtANaM eeNaM vihAreNaM viharamANANaM ime eyArUve abhiMtarabAhirae tavovahANe hotthA, taMjahA- abhitarae chavvihe, bAhirae vi chavvihe / bhAvArtha :- zramaNa bhagavAna mahAvIra svAmInA aNagAro A pramANe vihAra karatA-karatA AvA prakAranA bAhya ane AtyaMtara tapanA AcAranuM pAlana karatA hatA. AtyaMtara tapanA cha prakAra che ane bAhya tapanA paNa cha prakAra che. bAhutapa:| 27 se kiM taM bAhirae ? bAhirae chavvihe paNNatte, taM jahA- aNasaNe, omoyariyA, bhikkhAyariyA, rasapariccAe, kAyakilese, paDisaMlINayA / bhAvArtha - prazra- he bhagavan! bAhya tapanuM svarUpa kevuM che? uttara- bAhya tapanA cha prakAra che. te A pramANe che- (1) anazana (2) UNodarI (3) bhikSAcaryA (4) rasaparityAga (5) kAyakaleza (6) pratisalInatA. Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | vibhAga-1: samavasaraNa vivecana :(1) anazana :- traNa ke cAra prakAranA AhArano tyAga karavo. (2) UNodarItapa:-bhUkhathI ochuM bhojana karavuM dravyathI ane bhAvathI ochI vastuono upayoga karavo. (3) bhikSAcaryA :- saMyamI jIvanopayogI AhAra, vastra, pAtra, auSadha vagere vastuonI yAcanA abhigrahapUrvaka karavI, tene vRttisaMkSepa paNa kahe che. (4) rasaparityAga - ghI, tela, dUdha, dahIM Adi vigayayukta AhArano, rasAsvAdano tyAga karavo. (5) kAyakalezaH- deha damana karavuM. vividha Asano, AtApanA Adi kaSTamaya anuSThAnano svIkAra karavo. () pratisalInatA - pAMca indriyone potapotAnA viSayomAM jatI rokavI. (1) bAlatapa: anazana :| 28 se kiM taM aNasaNe? aNasaNe duvihe paNNatte, taM jahA- ittarie ya, Avakahie ya / bhAvArtha-prazna-anazananuM svarUpa kevuM che? uttara- anazananA be prakAra che- (1) itvarika-maryAdita samaya mATe AhArano tyAga, (2) kAvatruthika-jIvana paryata AhArano tyAga karavo. 29 se kiM taM ittarie ? ittarie aNegavihe paNNatte, taM jahA- cautthabhatte, chaTThabhatte, aTThamabhatte, dasamabhatte, bArasabhatte, cauddasabhatte, solasabhatte, addhamAsie bhatte, mAsie bhatte, domAsie bhatte, temAsie bhatte, caumAsie bhatte, paMcamAsie bhatte, chammAsie bhatte / se taM rUttariNA bhAvArtha - prazna- itvarika anazananuM svarUpa kevuM che? uttara- itvarika anazananA aneka prakAra che, jema ke- (1) caturthabhakta-eka divasa rAtane mATe AhArano tyAga, eka upavAsa, (2) SaSThabhakta-be divasa rAta mATe AhArano tyAga-niraMtara be upavAsa, (3)aThThamabhakta-niraMtara traNa upavAsa, (4) dazamabhakta-niraMtara cAra divasanA upavAsa, (5) dvAdaza bhakta-niraMtara pAMca divasanA upavAsa, (6) caturdazabhakta-niraMtara cha divasanA upavAsa, (7) SoDazabhakta-niraMtara sAta divasanA upavAsa, (8) ardhamAsikabhakta-niraMtara paMdara divasanA upavAsa, (9) mAsikabhakta-niraMtara eka mAsanA upavAsa,(10) dvimAsika bhakta-niraMtara be mAsanA upavAsa, (11) trimAsika bhakta-niraMtara traNa mAsanA upavAsa, (12) cAturmAsika bhakta-niraMtara cAra mahinAnA upavAsa (13) pAMca mAsika bhakta-niraMtara pAMca mahinAnA upavAsa, (14) chamAsika bhakta-niraMtara cha mahinAnA upavAsa, A itvarika tapanA prakAro jANavA. | 30 se kiM taM Avakahie? Avakahie duvihe paNNatte, taM jahA- pAovagamaNe ya, bhattapaccakkhANe ya / bhAvArtha :- prazna- vAvaskathita anazananuM svarUpa kevuM che? uttara- vAvaskathita anazananA be prakAra che-pAdopagamana ane bhaktapratyAkhyAna. Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [42] zrI vivAI sUtra |31 se kiM taM pAovagamaNe ? pAovagamaNe duvihe paNNatte, taM jahA- vAghAime ya, NivvAghAime ya, NiyamA appaDikamme / se taM pAovagamaNe / bhAvArtha :- prazna pAdapopagamana yAvatkathita anazananuM svarUpa kevuM che? uttara- pAdapopagamana yAvaskathita anazananA be bheda che- (1) vyAghAtima, (2) nirvAghAtima. te niyamA apratikarma-zarIra sevA, halanacalanAdi kriyAthI rahita hoya che. A pAdapopagamana anazananuM svarUpa che. |32 se kiM taM bhattapaccakkhANe? bhattapaccakkhANe duvihe paNNatte, taM jahA- vAghAime ya, NivvAghAime ya, NiyamA sapaDikamme / se taM bhattapaccakkhANe, se taM aNasaNe / bhAvArtha -prazna- bhaktapratyAkhyAna yAvatkathita anazananuM svarUpa kevuM che? uttara- bhaktapratyAkhyAna anazananA be bheda che- (1) vyAghAtima, (2) nirvAghAtima. te niyamo sapratikarma- zarIra saMskAra, halana-calanAdi kriyA sahita hoya che. A bhaktapratyAkhyAna anazana che, A anazanatapanuM svarUpa che. vivecana :anazana - ana + azana = AhArano tyAga. AhAranA cAra prakAra che. mA- bhojanAdi khAdya padArtho, pA-pANI, hApha- phaLa, mevA, mIThAI, sApha- mukhavAsa. A traNa ke cAra prakAranA AhArano tyAga karavo, te anazana che. tenA be bheda che. tvarika anazana:- alpakAla mATe AhArano tyAga karavo. tenA aneka bheda che. sUtramAM tenA cauda bhedanuM kathana pramANe che- (1) upavAsa (2) chaTha (3) aTTama (4) colu (5) paMcoluM (6) chakAya (7) sAta divasanA upavAsa (8) paMdara divasanA upavAsa (9) mAsakhamaNa (10) be mAsanA upavAsa (11) traNa mAsanA upavAsa (12) cAra mAsanA upavAsa (13) pAMca mAsanA upavAsa (14) cha mAsanA upavAsa. prathama tIrthaMkaranA zAsanamAM ivarika tapa utkRSTa eka varSanuM, madhyanA bAvIsa tIrthaMkaranA zAsanamAM ATha mAsanuM ane aMtima tIrthaMkaranA zAsanamAM cha mAsanuM hoya che. bhagavAna mahAvIra svAmInA zAsananI apekSAe sUtramAM cha mAsanA upavAsa sudhInA bhedanuM kathana che. zrI uttarAdhyayana sUtra adhya.-30 gAthA-10, 11mAM ivarika anazana tapanA cha bhedanuM kathana che. zreNItapa, attaratapa, ghanatapa, vargatapa, vargavarnatapa ane prakIrNaka tapa. A rIte i-rika tapanA bheda-prabheda bhinna-bhinna prakAre thAya che. vaDanthama - sUtrakAre eka upavAsa mATe "caturthabhakta' zabdano prayoga karyo che. yathA upavAsasya saMjJA, evaM SaSThAdikamupavAsadvayAderiti / __ caturthamekenopavAsena, SaSThaM dvAbhyAM, aSTamaM tribhiH // caturtha bhakta te eka upavAsanI saMjJA che. SaSThabhakta-ve upavAsanI ane aSTama bhakta- traNa upavAsanI saMjJA che. te rIte kramazaH AgaLa samajavuM joIe. vaDalyamatte zabdano vyutpatti paraka artha TIkA AdimAM A pramANe karyo che- cAra vakhatanA bhojanano tyAga te caturthabhakta arthAtu eka upavAsa. temAM upavAsanA AgalA divasano eka bhakta, upavAsanA divasanA be bhakta ane pAraNAnA divasano eka bhakta, A rIte eka upavAsamAM cAra bhakta-cAra vakhatanA bhojanano tyAga thAya che. te ja rIte cha vakhatanA bhojana tyAgane SaSTha bhakta, ATha vakhatanA bhojana tyAgane aTTama kahe che. Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | vibhAga-1: samavasaraNa | 4 3 | paraMtu Agama varNita niraMtara chaTha ane niraMtara aTTamanA varNanamAM vicAraNA karatAM dareka chaTha ane dareka aTTamamAM cha, ATha bhaktanA tyAgano A vyutpattiparaka artha ghaTita thato nathI. trIsa divasanA anazana mATe paNa AgamamAM sATha bhaktanA bhojanano tyAga kahyo che. bAsaTha ke ekasaTha bhaktanA tyAganuM kathana nathI. te ja rIte paMdara divasanA anazana mATe trIsa bhakta, be mAsanA anazana mATe sATha bhaktanuM kathana prApta thAya che. mATe caturthabhakta, SaSThabhakta Adi upavAsa, chaTha vagerenA saMjJA vAcaka nAma che, tema samajavuM joIe. thAvatkathita anazana :- samayanI maryAdA vinA jIvana paryata eTale mRtyu paryata AhArano tyAga karavo, tene yAvankathita anazana kahe che. tenA be bheda chepAdapopagamana- jIvana paryaMta cAre prakAranA AhArano tathA potAnA zarIranA koI paNa aMgopAMganA halanacalanano sarvathA tyAga karIne kapAyelI vRkSanI DALInI jema te ja sthitimAM mRtyu paryata sthira rahevuM. AtmabhAvamAM tallIna rahevuM te pAdapopagamana anazana che. temAM kAyika ceSTA ane bIjAnI sevAno saMpUrNa tyAga hoya che. zArIrika bAdhAo(mala-mUtrAdi)nA nivAraNa arthe vidhipUrvaka gamana karI zake che. bhakta pratyAkhyAna- traNa athavA cAra prakAranA AhArano jIvana paryata tyAga karavo. temAM aMgopAMganA halanacalananI ane bIjAnI sevA levAnI chUTa hoya che. zrI AcArAMgasUtramAM yAvankathita anazananA igitamaraNa sahita traNa bhedanuM kathana che. igita maraNa- cAre prakAranA AhArano jIvana paryata tyAga karavo. igita eTale izAro. temAM hAtha-paganI ceSTAo dvArA anyane izAro-saMketa karavAnI chUTa hoya che paraMtu bIjA pAse sevA levAno tyAga hoya che. sUtrakAre baMne prakAranA yAvankathita anazananA be prakAra be-be bheda karyA che- vAyAvyAghAtima- bhUkaMpa, akasmAta vagere koI mAraNAMtika upasarga Ave, AyuSya pUrNa thavAnI aNadhArI koIpaNa paristhiti UbhI thAya tyAre Atma sAdhanAnA lakSe anazana svIkArI levuM tene vyAghAtima athavA sakAraNa anazana kahe che. bbiAvA- nirvAdhitama- koI paNa vikaTa paristhiti vinA anumAnathI AyuSyano aMta jANIne Atma sAdhanAnA lakSe anazanano svIkAra karavo, te nirvAghAtima athavA akAraNa anazana che. pAdapopagamana Adi traNe prakAranA anazananA be-be bheda thAya che- sapadine- sapratikarma. parikarmanI apekSAe tenA be bheda che- saparikarma ane aparikarma. (1) jemAM zarIranI sevA zruSA svayaM athavA anya pAse karAvI zakAya, tene saparikarma kahe che. anukULatA mATe hAtha-paga halAvavA, paDakhuM pheravavuM, tela mAlIza karavuM ke karAvavuM vagere parikarma che. bhakta pratyAkhyAna ane igitamaraNa saparikarma che. bhakta pratyAkhyAnamAM zarIranI zuzruSA svayaM karI zake che ane bIjA pAse paNa karAvI zake che. igitamaraNamAM zarIranI zuzruSA svayaM karI zake che paraMtu bIjA pAse karAvI zakatA nathI. (2) jemAM zarIranI sevA-suzruSA svayaM karavAno ane anya pAse karAvavAno saMpUrNapaNe tyAga hoya, tene aparikarma kahe che. pAdapopagamana maraNa aparikarma hoya che. zrI uttarAdhyayana sUtramAM mRtadehanI aMtimavidhinI apekSAe paNa yAvatkathita anazananA be bheda karyA che- hArika- mRtadehanI aMtimavidhinI apekSAe anazananA be bheda che- niharima ane aniharima. (1) je anazanamAM mRtyu pachI mRtadehano nirdhAra-anyatra laI jaIne aMtima saMskAra thAya, te niharima che. gAma ke upAzrayamAM anazana svIkAranAra sAdhunA mRtyu pachI gAmanI bahAra tenA dehanI Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI vivAIsUtra aMtimavidhi thAya che. (2) je anazanamAM mRtyu pachI mRtadehanI aMtima saMskAra vidhi thatI nathI, tene aniharima kahe che. gAmanI bahAra, vanamAM, jaMgalamAM, parvata upara ke tevA koI nirjana sthAnamAM anazana svIkAranAra sAdhunA mRtyu pachI tenA mRtadehanonihara-anyatra laI jaIne aMtimavidhi karavAmAM AvatI nathI. tethI tene anirima kahe che. te sAdhunA mRtadehanuM tyAM ja vyutsarjana karavAmAM Ave che. bhakta pratyAkhyAna, igitamaraNa ane pAdapopagamana te traNe ya prakAranA anazana niharima ane aniharima baMne prakAranA hoya che. A sarva prakAranA maraNamAM AhArano tyAga avazya hoya che. bhakta pratyAkhyAnamAM traNa ke cAra AhArano ane IgitamaraNa ane pAdapopagamana maraNamAM cAre prakAranA AhArano tyAga hoya che. anazana grahaNa vidhiH- potAnI Ayu maryAdAno koI saMketa thaI jAya athavA guru bhagavaMtonA anubhava dvArA jANavAmAM Ave tyAre sAdhaka potAnI zakti ane sAmarthyano vicAra karIne traNamAMthI koIpaNa eka anazanano svIkAra kare; temAM guru samIpe jaIne svIkRta vrata-niyamomAM lAgelA doSonI AlocanA pratikramaNa karIne tenuM prAyazcitta grahaNa karI, vratonI zuddhi kare, jagatanA sarva jIvo sAthe kSamAyAcanA temaja sarva jIvo prati pUrNa maitrI bhAva sthApita kare, najIkanA sthAnamAM sthaDilabhUminI pratilekhanA kare, potAnA Avazyaka upakaraNo ane sthAna vagerenI maryAdA nizcita kare; tyAra pachI Asana ke ghAsa vagere pAtharIne pratilekhana pramArjana karI tenA para sthita thAya, bese; tyAra pachI vidhi sahita guruvaMdanapUrvaka gurumukhe athavA svataH traNa ke cAra prakAranA AhAra, zarIra ane aDhAra pAponA traNa karaNa traNa yoge karI pratyAkhyAna kare. A rIte Atma sAdhanAnA lakSe svecchAthI pApasthAnano, zarIrano ane cAre prakAranA AhArano tyAga karavo te maraNakAlika anazana tapa che. A tapa koIpaNa prakAranA Aveza vinA, gaMbhIratApUrvaka guru-vaDIlanI AjJA ke svIkRtithI grahaNa karavAmAM Ave che ane te mahAna karmanirjarAnuM sAdhana bane che. (ra) bAhyutapa: UNodarI: 33 se kiM taM omoyariyAo? omayariyAo duvihA paNNattA, taMjahA-davyomoyariyA ya, mAvonoriyA yaT bhAvArtha - prazra- UNodarInuM svarUpa kevuM che? uttara- UNodarInA be bheda che- dravya UNodarI ane bhAva UNodarI. | 34 se kiM taM davvomoyariyA ? davvomoyariyA duvihA paNNattA, taM jahA- uvagaraNadavvomoyariyA ya, bhattapANadavyomoyariyA ya / bhAvArtha - prazna- dravya UNodarInuM svarUpa kevuM che? uttara- dravya UNodarInA be bheda che- (1) upakaraNa dravya UNodarI ane bhaktapAna dravya UNodarI. 35 se kiM taM uvagaraNadavyomoyariyA? uvagaraNadavyomoyariyA tivihA paNNattA, taM jahA- ege vatthe, ege pAe, ciyattovagaraNasAijjaNayA, se taM uvagaraNadavyomoyariyA / bhAvArtha - praza- upakaraNa dravya UNodarInuM svarUpa kevuM che? uttara- upakaraNa dravya UNodarInA traNa bheda che- (1) eka pAtra rAkhavuM (2) eka vastra rAkhavuM ane (3) gRhastho dvArA(upayoga karIne) tyakta Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | vibhAga-1: samavasaraNa 4 5 | upakaraNane tenA pAsethI grahaNa karavA. A upakaraNa dravya UNodarInuM svarUpa che. | 36 se kiM taM bhattapANadavvomoyariyA ? bhattapANadavyomoyariyA aNegavihA paNNattA, taM jahA- aTTha kavale AhAraM AhAremANe appAhAre, duvAlasa kavale AhAraM AhAremANe avaDDomoyariyA, solasa kavale AhAraM AhAremANe dubhAgapattomoyariyA, cauvIsaM kavale AhAraM AhAremANe caubhAga pattomoyariyA, ekkatIsaM kavale AhAraM AhAremANe kiMcUNomoyariyA, battIsaMkavale AhAraM AhAremANe pamANapattA, etto egeNa vi ghAseNaM UNayaM AhAramAhAremANe samaNe NiggaMthe No pakAmarasabhoitti vattavvaM siyA / se taM bhattapANadavvomoyariyA / se taMdavvomoyariyA / bhAvArtha - prazna- bhaktapAna dravya UNodarInuM svarUpa kevuM che? uttara- bhaktapAna dravya UNodarInA aneka bheda che. te A pramANe che- (1) ATha kavala bhojana karavuM, te alpAhAra UNodarI che. (2) bAra kavala bhojana levuM, te apAA-ardhAthI ochI UNodarI che. (3) soLa kavala bhojana levuM, te ardha UNodarI che. (4) covIsa kavala bhojana levuM, te caturthAza-cotho bhAga UNodarI che. (5) 31 kavala bhojana levuM, te kiMcita jUna UNodarI che. 3ra kavala AhAra karanAra pUrNa AhArI che. tenAthI eka kavala paNa ocho AhAra karanAra zramaNa nigraMtha prakAmabhojI-bharapeTa khAnAra kahevAto nathI arthAtu te UNodarI tapa karanAra che. A bhaktapAna dravya UNodarInuM svarUpa che ane A dravya UNodarInuM svarUpa che. |37 se kiM taM bhAvomoyariyA ? bhAvomoyariyA aNegavihA paNNattA,taM jahA- appakohe, appamANe, appamAe, appalohe, appasadde, appjhNjhe| setaMbhAvomoyariyA, setaM omoyriyaa| bhAvArtha - prazra- bhAva UNodarInuM svarUpa kevuM che? uttara- bhAva UNodarInA aneka prakAra che. jema ke alpa krodha, alpa mAna, alpa mAyA, alpa lobha, alpa zabda = alpa bhASaNa athavA krodha AdinA AvezamAM thatI zabda pravRttino tyAga. alpa jhaMjha-kalaha utpAdaka vacana Adino tyAga. A bhAva UNodarI che. A UNodarI tapanuM svarUpa che. vivecana :UNodarI-avamodarikA - bhojana AdinuM parimANa ane krodhAdi Avezone ochA karavA, tene UNodarI tapa kahe che. tenA be bheda che- dravya UNodarI ane bhAva UNodarI. 1) dravya UNodarI :- dravya arthAta bhojana vastra, pAtra Adi upakaraNonA parimANane ghaTADavAmAM Ave, tene dravya UNodarI kahe che. tenA paNa be bheda che- (1) upakaraNa UNodarI (2) bhaktapAna UNodarI. upakaraNa UNodarI :- tenA traNa bheda che. 1. pAtra UNodarI :- zAstramAM sAdhu-sAdhvIne maryAdita pAtra rAkhavAnuM vidhAna che, temAM cAra pAtra rAkhavAnI paraMparA vizeSa pracalita che. tenAthI ochA pAtra rAkhavA, te pAtra UNodarI che. sAdhu-sAdhvIne mATInA, kASTanA ane tuMbInA te traNa jAtinA pAtra rAkhavAnuM vidhAna che. temAMthI koIpaNa eka jAtinA pAtra rAkhavA, te paNa pAtra UNodarI che. 2. vastra UNodarI - zAstramAM sAdhu-sAdhvIne maryAdita vastra rAkhavAnuM vidhAna che. temAM sAdhune mATe 72 Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI vivAIsUtra hAtha ane sAdhvIne mATe 96 hAtha vastra rAkhavAnI dhAraNA pracalita che. te maryAdAne ghaTADavI te vastra UNodarI che. ahIM sUtrakAre vatye, je pApa zabda prayoga karyo che. temAM je zabda eka saMkhyAvAcI nathI paraMtu prakAravAcI che, tevuM pratIta thAya che. eka pAtra rAkhe to ja pAtra UNodarI thAya tema artha karavo ucita nathI jaNAto. sAdhunI kalpa maryAdA cAra pAtra rAkhavAnI che. temAM traNa ke be pAtra rAkhe to paNa pAtra UNodarI thaI zake che. te ja rIte vastramAM samajavuM. 3) viyovaIRbAphaNayA - tyaktopakaraNa svadanatA - tyAgelA upakaraNono svIkAra karavo. tenA be artha thAya che- (1) gRhasthoe upayoga karI, choDI dIdhelA upakaraNo. (2) anya zramaNoe upayoga karIne choDI dIdhelA. ahIM prathama artha prAsaMgika che kAraNa ke dareka sAdhuo potAnI upadhino pUrNa rIte upayoga kare che. tethI sAdhu dvArA vyakta upakaraNa to paraThavAne yogya ja hoya, anyathA te tyakta thatuM nathI. bhaktapAna dravya UNodarI - 3ra kavala pramANa AhArane pramANopeta bhojana kahe che. temAMthI eka kavala paNa ocho levo tene UNodarI kahe che. tenAM pAMca bheda che- (1) alpAhAra- ATha kavala pramANa AhAra levo. (2) avaThuM-apArdha UNodarI- bAra kavala pramANa AhAra levo. (3) addha UNodarI- soLa kavala pramANa AhAra levo (4) caturthAza UNodarI- covIsa kavala pramANa AhAra levo arthAt traNa bhAga AhAra levo ane eka bhAgano tyAga karavo. (5) kiMcit UNodarI- 31 kavala pramANa AhAra levo. (2) bhAva UNodarI - kaSAyonI mAtrAne alpa karavI, te bhAva UNodarI che. tenA aneka bheda che- krodha, mAna, mAyA, lobhane alpa karavA, kaSAyAdinA Avezone ghaTADavA, alpa zabdo bolavA, kaSAyane vaza thaIne na bolavuM, kaSAyane upazAMta karavA, te bhAva UNodarI che. zrI uttarAdhyayana satramAM uNodarI tapanA cAra bheda karyA che- (1) dravya uNodarI- potAnA bhojanamAMthI kaMIka nyuna AhAra karavo. (2) kSetra uNodarI- kSetra saMbaMdhI maryAdA nizcita karavI. sAdhune gocarI yogya kSetranA vibhAga karI koI paNa eka kSetramAMthI bhikSA levAno abhigraha karavo. te kSetramAMthI je AhAra maLe te ja grahaNa karavo. (3) kAla uNodarI- divasanA cAra praharamAMthI amuka prahara saMbaMdhI maryAdA nizcita karavI. nizcita karelA samaye ja gaucarI mATe javuM ane te samaye je AhAra maLe te grahaNa karavo. (4) bhAva uNodarI-bhAvanI pradhAnatAthI abhigraha karavo. jemake amuka poSAka paherelI, hasatI, raDatI, vizeSa prakAranA hAvabhAva yukta vyakti pAsethI bhikSA levI. saMkSepamAM vividha prakAranA abhigraha athavA saMkalpapUrvaka AhAra-pANI, vastra-pAtrAdi upakaraNonI maryAdA ghaTADavI ane kaSAyone upazAMta karavA te uNodarI tapa che. (3) bAhAtapaH bhikSAcaryA - |38 se kiM taM bhikkhAyariyA ? bhikkhAyariyA aNegavihA paNNattA, taM jahAdavvA- bhiggahacarae, khettAbhiggahacarae, kAlAbhiggahacarae, bhAvAbhiggahacarae, ukkhitta-carae, Nikkhittacarae, ukkhittaNikkhittacarae, Nikkhittaukkhittacarae,vaTTijjamANacarae, sAharijjamANa- carae, uvaNIyacarae, avaNIyacarae, uvaNIyaavaNIyacarae, avaNIyauvaNIya- carae, saMsaTThacarae, asaMsaTThacarae, Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | vibhAga-1: samavasaraNa [ 47 ] tajjAyasaMsaTTacarae, aNNAyacarae, moNacarae, diTThalAbhieadiTThalAbhie, puTThalAbhie, apuTThalAbhie, bhikkhalAbhie, abhikkhalAbhie, aNNagilAyaeovaNihie, parimiyapiMDavAie, suddhesaNie, saMkhAdattie / se taM bhikkhAyariyA / bhAvArtha - prazna- bhikSAcaryAnuM svarUpa kevuM che? uttara- bhikSAcaryAnA aneka prakAra che. te A pramANe che- (1) dravya abhigrahacaraka (2) kSetrAbhigrahacaraka (3) kAlAbhigrahacaraka (4) bhAvAbhigrahacaraka (5) usliptacaraka (6) nikSiptacaraka (7) usliptanikSiptacaraka (8) nikSipta usliptacaraka (9) varlemAnacaraka (10) sahIyamANacaraka (11) upanItacaraka (12) apanItacaraka (13) upanIta apanItacaraka (14) apanIta upanItacaraka (15) saMsRSTacaraka (16) asaMsRSTacaraka (17) tajAtasaMsRSTacaraka (18) ajJAtacaraka (19) maunacaraka (20) daSTalAbhika (ra1) adaSTalAbhika (rara) pRSThalAbhika (23) apRSThalAbhika (ra4) bhikSAlAbhika (25) abhikSAlAbhika (ra6) annaglAyaka (27) aupanihita (28) parimitapiMDapAtika (29) zuddhaSaNika (30) saMkhyAdattika. A bhikSAcaryAnuM svarUpa che. vivecana : vividha prakAranA abhigrahapUrvaka bhikSA grahaNa karavAne bhikSAcaryA tapa kahe che ane A tapanuM AcaraNa karanArA muni abhigrahacaraka kahevAya che. sUtrakAre A tapanA bhedanI cokkasa saMkhyAnuM kathana karyuM nathI, tenA aneka prakAra kahIne trIsa abhigrahadhArI munionuM kathana karyuM che. jema ke(1) dravyAbhigraha caraka - dravyanI saMkhyA ane tenA nAma saMbaMdhI abhigraha dhAraNa karavo arthAt khAvApIvAnI amuka cokkasa vastuo bhikSAmAM maLaze to ja grahaNa karIza, tevo abhigraha dhAraNa karanArA muni. (2) kSetrAbhigraha caraka :- gAma, nagara Adi cokkasa kSetra vibhAgamAMthI je bhikSA grahaNa karIza, tevo abhigraha dhAraNa karanAra muni. (3) kAlAbhigraha caraka :- pahelA praharamAM, bIjA praharamAM, A rIte divasanA nizcita samayamAM ja bhikSA grahaNa karIza, tevo abhigraha dhAraNa karanArA muni. (4) bhAvAbhigraha caraka - bhAvanI pradhAnatAthI abhigraha dhAraNa karanAra. jema ke amuka strI, puruSa, bALaka vagere hasatA, raDatA, gIto gAtA Adi koI paNa prakAranI kriyA karatA hoya tenA hAthe ja bhikSA grahaNa karIza, evo abhigraha dhAraNa karanArA muni. (5) utsita caraka - vAsaNamAMthI AhAra bahAra kADhI rahelI vyakti pAsethI ja bhikSA grahaNa karIza, tevo abhigraha dhAraNa karanArA muni. () nizita caraka - vAsaNanI aMdara AhAra nAkhI rahelI vyakti pAsethI ja bhikSA grahaNa karIza, tevo abhigraha dhAraNa karanArA muni. (7) utsita nizita caraka - AhArane eka vAsaNamAMthI kADhIne bIjA vAsaNamAM nAMkhI rahelI vyakti pAsethI ja bhikSA grahaNa karIza, tevo abhigraha dhAraNa karanArA muni. Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 48 ] zrI vivAIsUtra (8) nikSita utsita caraka:- vAsaNamAM nAMkhI rAkhelA AhArane bahAra kADhI rahelI vyakti pAsethI ja bhikSA grahaNa karIza, tevo abhigraha dhAraNa karanArA muni. (9) vardhamAna caraka - koI mATe pIrasAyelA bhojanane ja grahaNa karIza, tevo abhigraha dhAraNa karanArA muni. (10) sahIyamAna caraka - bhojanane anyatra laI jaI rahelI vyakti pAsethI ja bhikSA grahaNa karIza, tevo abhigraha dhAraNa karanArA muni. (11) upanIta caraka - AhAranI prazaMsA karIne AhAra ApanArI vyakti pAsethI ja bhikSA grahaNa karIza, tevo abhigraha dhAraNa karanArA muni. (12) apanI caraka :- AhAranI niMdA karIne AhAra ApanArI vyakti pAsethI ja bhikSA grahaNa karIza, tevo abhigraha dhAraNa karanArA muni. (13) upanIta apanI caraka - AhAranI pahelAM prazaMsA ane pachI niMdA karIne AhAra ApanArI vyakti pAsethI ja bhikSA grahaNa karIza, tevo abhigraha dhAraNa karanArA muni. (14) apanIta-upanIta carakaH- AhAranI pahelA niMdA ane pachI prazaMsA karIne AhAra ApanArI vyakti pAsethI ja bhikSA grahaNa karIza, tevo abhigraha dhAraNa karanArA muni. (15) saMskRSTa caraka:- dALa, zAkAdi AhArathI lepAyelA hAtha, pAtra, camacAthI ja bhikSA grahaNa karIza, tevo abhigraha dhAraNa karanAra muni. (1) asaMskRSTa caraka :- dALa, zAkAdi AhArathI nahIM levAyelA hAtha, pAtra, camacAthI ja bhikSA grahaNa karIza, tevo abhigraha dhAraNa karanArA muni.(A prakAranA abhigrahadhArI muni pazcAtakarmadoSa na lAge tenA vivekI hoya che.) (1) tajajAta saMsaSTa caraka :- deya padArthathI ja lepAyelA hAtha, pAtra ke camacAthI ja te AhAra grahaNa karIza, tevo abhigraha dhAraNa karanArA muni. (18) ajJAta caraka - tenA be artha che- (1) bhikSArthe sAdhunA AgamananI pratikSA ke AzA rakhAtI na hoya tevA ghare(ajJAta sthAne) thI (2) potAnA jAti, kuLAdinI oLakhANa na hoya tevA ajJAta-aparicita vyaktinA gherathI ja bhikSA grahaNa karIza, tevo abhigraha dhAraNa karanArA muni. (19) mauna caraka - ayAcakabhAve, maunabhAve bhikSA grahaNa karIza, tevo abhigraha dhAraNa karanArA muni. (20) daSTalAbhika - sAme rAkhelo ja AhAra grahaNa karIza, tevo abhigraha dhAraNa karanArA muni. (ra1) adawlAbhika - peTI, kabATa AdimAM hovAthI dekhAto na hoya tevo AhAra grahaNa karIza, A prakArano abhigraha dhAraNa karanArA muni. (rara) pRSThalAbhika - 'tamane zuM joIe che? e pramANe pUchIne AhAra Apaze to ja grahaNa karIza, tevo abhigraha dhAraNa karanArA muni. (ra3) apRSThalAbhika - kAMI paNa pUchayA vinA AhAra Apaze to ja grahaNa karIza, tevo abhigraha dhAraNa karanArA muni. Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | vibhAga-1: samavasaraNa (24) bhikSAlAbhika - 'mane bhikSA Apo. A rIte yAcanA karyA pachI, bhikSA ApanAra pAsethI AhAra grahaNa karanArA muni. (25) abhikSAlAbhika - bhikSA Apo" Adi kaMIpaNa kahyA vinA jAte ja AhAra ApanAra pAsethI ja bhikSA grahaNa karIza, tevo abhigraha dhAraNa karanArA muni. (ra) annaglAyaka:- amonajJa, ucchiSTa, vAsI padArtho grahaNa karIza, tevo abhigrahaNa dhAraNa karanArA muni. (ra) upanihita :- zatAnI samIpe paDelo AhAra ja grahaNa karIza, tevo abhigrahaNa dhAraNa karanArA muni. (28) parimitapiMDapAtikAH-parimita dravyo ja grahaNa karIza, tevo abhigrahaNa dhAraNa karanArA muni. (29) zuDhaSaNika-eSaNAmAM koI paNa apavAdanuM sevana karIza nahIM, tevo abhigrahaNa dhAraNa karanArA muni. (30) saMkhyAdatika - AhAranI amuka nizcita saMkhyAmAM ja datti grahaNa karIza, tevo abhigraha dhAraNa karanArA muni. A vividha prakAranA abhigrahothI sAdhuone vRttisaMkSepa tapa thAya che. tethI zrI samavAyAMgasUtramAM bhikSAcaryA nAmanA tapanA sthAne vRttisaMkSepa nAmano ullekha che. | zrI uttarAdhyayana sUtramAM bhikSAcaryA tapanA bhedamAM kSetra saMbaMdhita ATha prakAranA abhigrahathI yukta ATha prakAranI gocarI ane saMskRNa, asaMsU Adi sAta prakAranI piMDeSaNA-paDimAno samAveza karyo che. (jUo- zrI uttarAdhyayana sUtra bhAga-2, adhya.-30 gAthA-24, 25) saMkSepamAM saMyamI jIvananA nirvAhArthe karAtI gocarIvidhimAM dravyathI, kSetrathI, kAlathI ke bhAvathI koI paNa prakAranA abhigraha dhAraNa karIne AhAravRttine saMkSipta karavI, te bhikSAcaryA athavA vRttisaMkSepa tapa che. abhigraha vinA saMyama nirvAhAthe gocarI karavI, te eSaNA samitinA pAlanarUpa saMyamavidhi che. (4) bAhyatapa: rasaparityAga - | 39 se kiM taM rasapariccAe ? rasapariccAe aNegavihe paNNatte, taM jahA-NivvIie, paNIyarasapariccAe, AyaMbilie, AyAmasitthabhoI, arasAhAre, virasAhAre, aMtAhAre, paMtAhAre, lUhAhAre, tucchAhAre / se taM rasapariccAe / bhAvArtha:- prazna- rasaparityAga tapanuM svarUpa kevuM che? uttara- rasaparityAga tapanA aneka prakAra che. te A pramANe che- (1) nirvikRtika (2) praNItarasa parityAga (3) AyaMbila (4) AyAmasikvabhojI (5) arasAhAra (6) virasAhAra (7) annAhAra (8) prAntAhAra (9) rukSAhAra (10) turachAhAra. A rasaparityAgatapa che. vivecana : rasavaMtA AhAranA tyAgane rasaparityAga tapa kahe che. dUdha, dahIM, ghI, tela, goLa vagere vigayo, mAkhaNa ane madha Adi mahAvigayono temaja rasavaMtA AhArano tyAga karavo, te rasaparityAga tapa che. prastuta sUtramAM tenA aneka prakAra hovAnuM kathana karIne je nAma darzAvyA che tenI saMkhyA daza che. te pramANe anya paNa aneka samajI levA. Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI uvavAI sUtra -- (1) nirvikRtika :- ghI, tela, dUdha, dahIM, goLa, sAkara Adi vigaya rahita AhAra levo. (2) praNItarasa parityAga ghI, dUdha, cAsaNI, vagere balavardhaka, rasajharatA bhojanano tyAga karavo. (3) AyaMbila :- bhAta, bhuMjelA caNA Adi vigayarahita AhArane pANIthI nIrasa banAvI divasamAM ekavAra khAvo, te AyaMbilatapa che. 50 (4) AyAmasikthabhojI :- bhAtanA osAmaNamAM thoDAka annanA kaNa mAtra AvelA hoya teTalo AhAra karavo. (5) arasAhAra :- rasa rahita arthAt hiMga, jIruM AdithI vaghAryA vagarano AhAra levo. (6) virasAhAra :- svAda vinAno jUnA dhAnyamAMthI banAvelo AhAra levo. (7) annAhAra H- atyaMta halakI jAtanA anAjamAMthI banAvelo AhAra levo. (8) prAntAhAra :- * gRhasthoe bhojana karyA pachI vadhelo AhAra levo. (9) rukSAhAra :- - lUkho, sUko AhAra levo. (10) tucchAhAra :- je AhAramAM kAMI sAra na hoya, tevo pheMkI devA yogya AhAra levo. A rIte vividha prakAre rasano parityAga karavo, te rasaparityAga tapa che. zrI uttarAdhyayana sUtramAM dUdha Adi vigaya tyAga, praNIta rasatyAga ane svAdiSTa SaTrasayukta mevA, miSTAnna, khAjA, pharasANa vagere bhojananA tyAgane rasaparityAga tapa kahyo che. (5) bAhyatapa : kAyakalezaH 40 se kiM taM kAyakilese ? kAyakilese aNegavihe paNNatte, taM jahA- ThANaTThiie, nava uyAtaLi, pazcimakArDa, vIrAsabiC, khetaStri, vaMkAyA, jADaDasAra, AyAva, avAuDae, akaMDuyae, aNiTThUhae, savvagAyaparikammavibhUsa- vippamukke / se taM kaaykilese| bhAvArtha :- prazna- kAyakaleza tapanuM svarUpa kevuM che ? uttara- kAyakaleza tapanA aneka prakAra che. jema ke- (1) sthAnasthitika (2) utkaTukAsanika (3) paDimAsthAyI (4) vIrAsanika (5) naiSadhika (6) daMDAyatika (7) lakuTazAyI (8) AtApaka (9) aprAvRtaka (10) akaMDuyaka (11) aniSThIvaka (12) sarvagAtra parikarma vibhUSA vipramukta. A kAyakaleza tapanuM svarUpa che. vivecanaH dehanA mamatvane choDavA mATe, nirjarAnA lakSapUrvaka zarIrane vividha prakAre kaSTa ApavuM, te kAyakaleza tapa che. sUtrakAre tenA bhedamAM aneka prakAranA AsanonuM kathana kyuM che. te AsanomAM saraLa Asana temaja kaThina Asana paNa che. kaThina Asano kAyakleza tapa bane te saheja samajAya jAya che ane saraLa Asano paNa samayAvadhinI laMbAIthI kAyakleza taparUpa thAya che. jema ke saraLathI saraLa Asane rAtribhara sthira rahevuM hoya to paNa kaThina thaI jAya che. A rIte sarva AsanonI kAyaklezatA samajI levI joIe. Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | vibhAga-1: samavasaraNa [ 51 ] sthAnasthitika sthAna sthitika na karavA ulluTuMkAsanika vIrAsanika koI paNa eka Asane sthiratApUrvaka UbhA rahevuM athavA besavuM. (2) utsuTakAsanika - ukaDu AsanathI besavuM. A AsanamAM bhUmi upara baMne paganAM taLiyAne sthita karIne, paMTha jamInathI addhara rAkhIne baMne hAtha aMjalibaddha joDIne ubhaDaka besavAnuM hoya che. (3) pratimA sthAyI - sAdhunI 1ra paDimAone grahaNa karanAra, paDimA sthAyI che. (4) vIrAsanika jamIna para paga rAkhI siMhAsana ke khurazI upara beThelA manuSyanI nIcethI siMhAsanane ke khurazI kADhI lIdhA pachI te vyaktinI je sthiti rahe tene vIrAsana kahe che. te AsanathI tapa karanArAne virAsanika kahe che. Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 52 (5) naiSadhika H-- zrI uvavAI sUtra niSadyA-padmAsane athavA palAMThIvALIne besavuM. A AsanathI abhigrahayukta tapa karanArAne naiSadhika kahe che. (6) daMDAyatika :- daMDanI jema paga lAMbA karIne sIdhA sUvuM te daMDAyatika che. (7) lakuTazAyI H Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vibhAga--1: samavasaraNa vRkSanI lAkaDI vAMkI-cUkI rahe che tema A AsanamAM zarIrano keTaloka bhAga jamInathI addhara rahe che ane keTaloka bhAga jamIna para rahe che; tenuM be prakAre varNana prApta thAya che- (1) paganI penI ane mastaka jamInane aDADIne bAkInuM zarIra catuM adhara rAkhI sUvuM. (2) eka paDakhe sUIne hatheLI upara mAthuM rAkhI te hAthanI koNI jamIna para rAkhavI, eka pagano paMjo bhUmi para rahe ane eka paDakhuM bhUmi para rahe, bIjA paganI eDI pahelAM paganA ghUMTaNa para rahe tema sUvuM. (8) AtApanA :- adhomukhazAyitA pArzva zAyitA 53 uttAnazAyitA Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5 4 zrI vivAIsatra gokuhAsana ukaDuAsana parama + + paryakAsana hastizoDikA Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vibhAga-1: samavasaraNa 55 ekapAdikA samapAdikA ThaMDI ane garamIthI zarIrane tapAvavuM tene AtApanA kahe che. AtApanA levAnI vidhi AgamomAM darzAvavAmAM AvI che temAM sAdhune mATe upAzrayanI bahAra khullA sthAnamAM, sUryanI sAme mukha karIne, hAtha-pagane phelAvIne, UbhA rahIne AtApa levAnuM nirUpaNa che ane sAdhvI mATe upAzrayanI aMdara, cautarapha cAdarathI paDado karIne, samatala page, hAtha sIdhA lAMbA rAkhIne, UbhA thaIne temaja besIne, sUryanI sAme mukha karIne AtApanA levAnuM kathana che. te ja rIte ThaMDInI AtApanA svataH samajI levI joIe; tenA mATe AgamamAM vidhino ullekha maLato nathI. te uparAMta anya AsanonuM vidhAna AgamamAM jovA maLatuM nathI. vyAkhyAkAroe AtApanAnA traNa prakAra karIne vibhinna AsanothI AtApanA levAnuM kacana kyuM che. te anusAra tenA traNa bheda A pramANe che- (1) utkRSTa- niSpanna AtApanA. sUtA-sUtA levAtI AtApanA. te traNa prakAre thAya che. 1. adhomukha zAyitA-- UMdhA sUIne 2. pArzva zAyitA-- paDakhAbhara suine ane 3. uttAna zAyitA-- cattA sUIne. (2) madhyama- aniSpanna AtApanA. beThA-beThA levAtI AtApanA. te paNa traNa prakAre thAya che. 1. goduhAsane besIne 2. uMkaDA Asane besIne 3. paryaMkAsana- palAMThIvALIne besIne levAtI AtApanA. (3) jaghanya- Urdhva sthiti. UbhA-UbhA levAtI AtApanA. te paNa traNa prakAre thAya che. 1. hastizaDikA- jamIna para besIne eka pagane hAthInI sUMDhanI jema UMco rAkhIne 2. eka pAdikA- eka page UbhA rahIne 3. samayAdikA- sIdhA UbhA rahIne levAtI AtApanA. A traNe prakAranI AtApanA karanAra sAdhaka AtApaka kahevAya che. te * (9) aprAvRtaka :- vastrathI zarIrane DhAMkayA vinA, nirvastra banIne garamI, ThaMDInI AtApanA lenAra. (10) akacakra - khujalI AvavA chatAM nahIM khaMjavALanAra. : (11) aniSThIvaka :- thUMka AvavA chatAM nahIM thUMkanAra. (12) sarvagAtra parikarma vibhUSA :- zarIranI zuzruSA athavA zobhA zaNagAra nahIM karanAra. kaSTasAdhya AsanonI kaThinatama sAdhanAthI pe kuchyuM mahAtanA siddhAMta karmonI nirjarA rUpa mahAna phaLa prApta thAya che, tapanA sarva bhedono mukhya uddezya karmakSayano ja hoya che. Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI uvavAI sUtra prastuta sUtramAM kAyakleza tapamAM vividha AsanonuM ja kathana karyuM che, tema chatAM saMyamI jIvananA kaThinatama niyamo jema ke- kezaluMcana, pAdavihAra, bhUmizayana, asnAna vagere sAdhanAno samAveza paNa kAyakleza tapamAM ja thAya che. 56 (9) jAta : pratisaMlInatA : taM jahA 41 se kiM taM paDisaMlINayA ? paDisaMliNayA cauvvihA paNNattA, iMdiyapaDisaMlINayA, kasAyapaDisaMlINayA, jogapaDisaMlINayA, vivitta- sayaNAsaNasevaNayA / bhAvArtha :- prazna - pratisaMsInatAnuM sva35 devu che ? uttara- pratisaMlInatAnA cAra prakAra che. (1) iMdriya pratisaMlInatA- iMdriyonI ceSTAono nirodha karavo athavA indriyone viSayo tarapha AkarSita thavA na devI (2) kaSAya pratisaMlInatA- krodha, mAna, mAyA, lobha yAra SAyono nigraha vo (3) yoga pratisaMdhInatA - mAnasiGa, vAthiGa, ayi pravRttikhono nirodha vo, anAvazyaka pravRttio ghaTADavI. (4) vivikta zayanAsana sevanatA- ekAMta sthAnamAM nivAsa karavo. 42 se kiM taM iMdiyapaDisaMlINayA ? iMdiyapaDisaMlINayA paMcavihA paNNattA, taM jahAsoiMdiyavisayappayAraNiroho vA soiMdiyavisayapattesu atthesu rAgadosaNiggaho vA cakkhidiyavisayappayAraNiroho vA cakkhidiyavisayapattesu atthesu rAgadosaNiggaho vA ghANiMdiyavisayappayAraNiroho vA ghANidiyavisayapattesu atthesu rAgadosaNiggaho vA jibbhidiyavisayappayAraNiroho vA jibbhidiyavisayapattesu atthesu rAgadosaNiggaho vA phAsiMdiyavisayappayAraNiroho vA phAsiMdiyavisayapattesu atthesu rAgadosaNiggaho vA / setaM iMdiyapaDilINayA / bhAvArtha | :- prazna - indriya pratisaMsInatAnuM sva35 devu che ? uttara- indriya pratisaMlInatAnA pAMca prakAra che- (1) zrotrendriya pratisaMlInatA-zrotrendriyanA viSayabhUta priya-apriya anukULa, pratikULa zabdo pratye rAga-dveSa na karavA. (2) cakSurindriya pratisaMlInatA- cakSurindriyanA viSayabhUta rUpAtmaka viSayo pratye rAga-dveSa na karavA. (3) ghrANendriya pratisaMlInatA- ghrANendriyanA viSayabhUta surabhigaMdha, durabhigaMdha baMnemAM rAga-dveSa na karavA. (4) rasendriya pratisaMlInatA- rasendriyanA viSayabhUta anukULa ane pratikULa rasamAM rAga-dveSa na karavA. (5) sparzendriya pratisaMlInatAsparzendriyanA viSayabhUta anukULa, pratikULa sparzamAM rAga-dveSa na karavA. A indriya pratisaMlInatAnuM svarUpa che. 43 se kiM taM kasAyapaDisaMlINayA ? kasAyapaDisaMlINayA cauvvihA paNNattA, taM jahA- kohassudayaNiroho vA, udayapattassa vA kohassa viphalIkaraNaM, mANassudayaNiroho vA udayapattassa vA mANassa viphalIkaraNaM, mAyAudayaNiroho vA, udayapattassa vA mAyAe viphalIkaraNaM, lohassudayaNiroho vA udayapattassa vA lohassa viphalIkaraNaM / se taM kasAyapaDisaMlINayA / Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | vibhAga-1: samavasaraNa bhAvArtha - prazna- kaSAyapratisalInatAnuM svarUpa kevuM che? uttara- kaSAya pratisalInatAnA cAra prakAra che. te A pramANe che- (1) krodhanA udayane rokavo, krodha na thAya, te lakSa rAkhavuM arthAt zAMta ane zItala pariNAmono abhyAsa rAkhavo ane jo krodhano udaya thaI jAya to tene jJAna ane vairAgyathI niSphaLa banAvavo arthAtu krodhanA pariNAme koI nirNaya levA nahIM ane levAyA hoya to tene badalAvI nAkhavA. (2) te ja rIte ahaMkAranA udayano nigraha karavo, ahaMkArano udaya thaI jAya, to tene niSphaLa banAvavo. (3) mAyAnA udayano nigraha karavo ane mAyAnA pariNAma thaI jAya, to tene aTakAvI devA. (4) lobhanA udayano nigraha karavo ane jo teno udaya thaI jAya, to tene niSphaLa banAvavo. A kaSAya pratisalInatA che. |44 se kiM taM jogapaDisalINayA ? jogapaDisaMlINayA tivihA paNNattA, taM jahAmaNajogapaDisalINayA, vayajogapaDisalINayA, kAyajogapaDisalINayA / bhAvArtha :- prazna- yoga pratisalInatAnuM svarUpa kevuM che? uttara- yoga pratisalInatAnA traNa prakAra che- (1) manayoga pratisalInatA (2) vacanayoga pratisalInatA, (3) kAyayoga pratisalInatA. 45 se kiM taM maNajogapaDisaMlINayA? maNajogapaDisaMlINayA akusalamaNaNiroho vA, kusalamaNaudIraNaM vA, se taM maNajogapaDisaMlINayA / bhAvArtha - prazna- manayoga pratisalInatAnuM svarUpa kevuM che? uttara- akuzala(azubha vicArothI) manane rokavuM ane manane zubha ane savicAromAM pravRtta karavuM. manamAM sArA vicAro Ave tevo abhyAsa karavo, te manayoga pratisalInatA che. |46 se kiM taM vayajogapaDisaMlINayA? vayajoga paDisaMlINayA akusalavayaNiroho vA, kusalavayaudIraNaM vA, se taM vayajogapaDisaMlINayA / bhAvArtha - prazna-vacanayoga pratisalInatAnuM svarUpa kevuM che? uttara- azubha vacanano virodha karavo arthAt kharAba vacana bolavA nahIM. sArA ane sarvacana bolavAno abhyAsa karavo, te vacanayoga pratisalInatA che. |47 se kiM taM kAyajogapaDisaMlINayA ? kAyajogapaDisaMlINayA jaM NaM susamAhiyapANipAe kummo iva guttidie savvagAyapaDisaMlINe ciTThai, se taM kAyajogapaDisaMlINayA / bhAvArtha - prazra- kAyayoga pratisalInatAnuM svarUpa kevuM che? uttara- hAtha, paga Adi indriyone kAcabAnI jema sArI rIte gopavI rAkhavI. zArIrika pravRttiothI nivRtta thaI sArI rIte sthira thavuM, te kAyayoga pratisalInatA che. A yoga pratisalInatAnuM svarUpa che. | 48 se kiM taM vivittasayaNAsaNasevaNayA? vivittasayaNAsaNasevaNayA jaMNaM ArAmesu, ujjANesu, devakulesu, sahAsu, pavAsu, paNiyagihesu, paNiyasAlAsu, itthIpasupaMDagasaMsattavirahiyAsu vasahIsu, phAsuesaNijjaM pIDha-phalaga-sejjA-saMthAragaM uvasaMpajjittANaM vihri| se taM vivittasayaNAsaNasevaNayA, se taM paDisaMlINayA, se taM bAhirae tave / bhAvArtha - prazna- vivikta zayanAsana sevanatAnuM svarUpa kevuM che? Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 58] zrI vivAIsUtra uttara- je strI, pazu tathA napuMsaka vagerenA saMsargathI rahita hoya te sthAno, jema kepuSpavATikAmAM, moTA moTA vRkSothI yukta udyAnamAM, devamaMdiromAM, sabhAsthaLomAM, pANInI parabamAM, vAsaNa vagere vecavAnI dukAnamAM, vakhAra jevA sthAnomAM tathA prAsuka-nirjIva, eSaNIya- saMyamI puruSo dvArA grahaNa karavA yogya ane nirdoSa lAkaDAno bAjoTha, paga phelAvIne sUI zakAya tevI pATa ane zadhyA-sthAna-makAna, bichAnuM, ghAsa Adi saMstArakane prApta karIne rahe che, tene vivikta zayanAsana sevanatA kahe che. A pratisalInatAnuM svarUpa che. A bAhya tapanuM kathana che. vivecana : viSaya ke kaSAyamAM saMlIna banelA indriya ane manane pAchA vALI tenuM gopana karavuM, dravya ane bhAvathI AtmAne niyaMtrita rAkhavo te pratisalInatA tapa che. te bhAvArthathI spaSTa che. vivikata zayanAsanatA :- strI, pazu, napuMsaka rahita ekAMta sthAnamAM nivAsa karavo. tenuM tAtparya e che ke janasaMparkathI manoraMjana, paricaya vRddhi, paraspara vArtA Adi manojJa vRttinuM poSaNa thAya che. tethI teno tyAga karI Atma svabhAvamAM ramaNa karavA mATe bhikSu zUnya sthAnonuM sevana kare che. te sthAnamAM aneka pravRttiothI sahaja nivRtti thaI jAya ane vipula nirjarAnI upalabdhi thAya che. zUnyagRha, giriguphA, vRkSamUla, vizrAmagRha, devakula, kUTagRha athavA akRtrima zilAgRha vagere vivikta zayyAnA prakAra che. A tapathI cittanI ekAgratA, AtmazAMti, dhyAna-siddhi ane nirjarA vagere lAbha thAya che. viziSTa Atma sAdhaka muni smazAna bhUmimAM, vanamAM, nirjana mahAbhayAnaka sthaLamAM athavA koI anya ekAMta sthAnamAM nivAsa kare che, te vivikta-zayanAsana tapa che. brAhatanA bheda-prabheda - anazana uNodarI pratisavInatA drazya ugaudarI bhAva uNodarI aneka bheda. arakriodhAdi apazabda . niqi. (30 bheda) 1. klAmiNe 2. kSetramAha ha, ke lAmiNe 4. mA migranTa 5 ukSipta upakaraNa menapAna rasaparityAga kAyakarthaka (9 da). 1.nirveitika vividha 2. pratirasapAna Asano 3, mAryAbila da, A pAma pimojI che, te sADAra - virAmara che, emAhAra 8, prAnA kAra 9. rU.dhAra eka eka cakA . vastra pAtra upakaraNa che. kavita makana pAmayAna sapratikarma pAipogAmanuM aprati meM indriya kaSAyathona viviM prati lInatA pratisaMlI to pratisalInatA rAyanA5 meda) (1 meda umeda) mAsana sai na to vAvatima tathAghAtima InDarika (14) eka upavAsa kei upavAsa naka upavAsa vAra upavAsa pAMga upavAsa che upavAsa sAta upavAsa paMdara upavAsa mA sabaka trimAsika trimAsika thAmAMsika paMcama mika pramAti ke 3. uddhi -nisipta da, nikripta unniSTha e, vardhamAna 10, sImAne 11, upanIna 12. saMpajIta 13upIta 3napattIta 14, manuSanI kaMpanIna 15. saMpUrNa 16, asesanTa 13, ta*te saMtuSTa 1. akSAMtacaraka 19, mauna caraka 20. darabAmika 21. adRSNalAbhika 22. pRSThalAmika 23. apRSThavAmika 24, mikSA yAmika 25. amiSAlAmika 5. ekAeka 23, aupanirvika 28. parimitapiMDa raha, dveSa 30. saMsthAnIka, Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | vibhAga-1: samavasaraNa [59] AvyaMtara tapanA bheda:|49 se kiM taM abhitarae tave ? abhitarae chavihe paNNatte, taM jahA- pAyacchittaM, vinA, velAvavuM, salphAgo, phAI, vivasa | bhAvArtha -prazna- AtyaMtara tapanuM svarUpa kevuM che? uttara- AtyaMtara tapanA cha prakAra che- (1) prAyazcitta-vrata pAlanamAM lAgelA doSa athavA aticAranI viddhi, (2) vinaya-vizeSa prakAre namratApUrvakano vyavahAra, (3) vaiyAvRtya-zramaNonI AhAra pANI Adi dvArA sevA, (4) svAdhyAya-Agama jJAna prApta karavA mATe zAstronuM apramattabhAve paThana, pAThana, (5) dhyAna-ekAgratApUrvaka ciMtana, citta vRttiono nirodha, (6) vyutsarga-choDavA yogya athavA tyAgavA yogya padArthono tyAga. (1) AtyaMtara tapaH prAyazcitta :|50 se kiM taM pAyacchitte ? pAyacchitte dasavihe paNNatte, taM jahA- AloyaNArihe, paDikkamaNArihe, tadubhayArihe, vivegArihe, viussaggArihe, tavArihe, chedArihe, mUlArihe, aNavaThThappArihe, pAraMciyArihe / se taM pAyacchitte / bhAvArtha - prazra- prAyazcittanuM svarUpa kevuM che? uttara- prAyazcittanA dasa prakAra che. te A pramANe che(1) AlocanAI (2) pratikramaNAI (3) tadubhayArNa (4) vivekAI (5) vyutsargAI (6) tapAI (7) chedAI (8) mUlAha (9) anavasthApyAha (10) pArAMcitArya. vivecanaHprAyazcitana svarU5 - aticAronI zaddhine mATe garu samakSa pApane pragaTa karI, teno pazcAttApa karavo ane gurunA Adeza anusAra tenA daMDa rUpe tapano svIkAra karavo, tene prAyazcitta kahe che. (1) AlocanAI- guru samakSa saraLa ane nirdoSa bhAve, spaSTa rUpe pApone pragaTa karavA te AlocanA che. je doSanI zuddhi AlocanA mAtrathI thaI jAya, tene "AlocanA' prAyazcita kahe che. (2) pratikramaNAI-pApathI pAchA pharavA, mATe "micchAmi dukkaDam' kahevuM ane bhaviSyamAM te pApanuM punarAvartana na thAya tevo saMkalpa karavo, te pratikramaNa prAyazcitta che. je doSanIzuddhi pratikramaNathI thAya tene pratikramaNAI kahe che. (3) tadurbhayAha-je doSanI zuddhi AlocanA ane pratikramaNa baMne dvArA thAya te tadurbhayAI prAyazcitta che. (4) vivekAI- azuddha AhAra-pANI Adino tyAga karavo. je doSanI zuddhi AdhAkamadi AhAra vivekathI arthAta tene paraThavA mAtrathI thaI jAya, tene vivekAI prAyazcitta kahe che. (5) vyutsargArDa- je doSanI zuddhi zarIranI ceSTAne rokIne samayanI maryAdA sAthe kAyotsarga karavAthI thAya che, tene vyutsagAI prAyazcitta kahe che. (4) tapAu- je doSanI zuddhi upavAsa, AyaMbila vagere tapathI thAya tene tapAuM prAyazcitta kahe che. (7) chedAI- je doSanI zuddhi dIkSA paryAyano cheda karavAthI thAya, tene chedAI prAyazcitta kahe che. (8) mUlAI- je doSanI zuddhi, eka vAra svIkRta saMyamano pUrNatayA cheda karIne punaH saMyama svIkAravAthI thAya, tene mUlAI prAyazcitta kahe che. cheda prAyazcittamAM pAMca divasathI laIne cAra-cha mahinA sudhInI dIkSAparyAyano cheda karAya che arthAt jeTalA samayanI dIkSAparyAyano cheda thayo hoya te Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 60 | zrI vivAIsUtra nyuna karIne ja tenI dIkSA paryAyanI gaNanA thAya che ane te pramANe ja ratnAdhikone vaMdana vyavahAra Adi thAya che. jyAre mUlAI prAyazcitamAM tenA saMpUrNa saMyama paryAyano cheda karIne punaHdIkSA ApavAmAM Ave che. tyArathI pUrvadIkSita sarva sAdhuone vaMdana vyavahAra karavo tene Avazyaka hoya che. (9) anavasthApyAhaje doSanI zuddhi mATe viziSTa tapAcaraNa karAvyA pachI eka vAra gRhasthano veza paridhAna karAvIne pharI vAra dIkSA ApavAmAM Ave, tene anavasthApyAI prAyazcitta kahe che. A navamA prAyazcittavALAne jaghanya che mahinA, utkRSTa 12 varSa sudhI saMghathI alaga rAkhavAmAM Ave arthAt sAthe rahevA chatAM tenI sAthe AhAra, vaMdana Adi vyavahAra hoto nathI. prAyazcittakALa pUrNa thayA pachI upasthApanA samaye saMgha sAme gRhastha veza paridhAna karAve tyAra pachI te punaH zramaNa veza dhAraNa kare ane tyAre tene chedopasthApanIya cAritra pradAna karavAmAM Ave, tenI saMpUrNa dIkSAno cheda karI navI dIkSA devAmAM Ave che. (10) pArAMcitArya- dasa prAyazcittamAM A aMtima utkRSTa prAyazcitta che. A prAyazcittanI vidhi ane teno tapa samaya navamA prAyazcittanI samAna che paraMtu A dasamA prAyazcittamAM doSa sevana karanAra sAdhu sAthe zayyA(eka sthAna)no vyavahAra paNa raheto nathI. te sAdhune bIjA gAmamAM ke bIjA makAnamAM ekalA rahevAnuM hoya che. te sAdhune potAnA saMghADAnA sAdhuothI utkRSTa aDhI gAu dUra rAkhavAmAM Ave che. aMtima baMne prAyazcittanuM vahana karanAra sAdhu AcAryanI sAthe yogya vinaya vyavahAra kare che. AcArya paNa yogya rIte tenuM dhyAna rAkhe che temaja te prAyazcittanA vahana-kALamAM koI bImArI Adi Ave to AcArya tenI sevA mATe anya zramaNanI vyavasthA kare che. A baMne prAyazcittanuM kAraNa jo gurunI azAtanA hoya to tene jaghanya cha mAsa, utkRSTa eka varSanI tapasyA ane anya muLaguNanI virAdhanA Adi doSasevana karyuM hoya to jaghanya eka varSa, utkRSTa 12 varSanI tapasyA karavAnI hoya che. temanI tapasyAmAM UnALAmAM eka upavAsa, ziyALAmAM chaTha, comAsAmAM aTTama ane pAraNAmAM AyaMbila karavAnI hoya che. anya aneka niyamo jinakalpInI samAna che. prAyazcittano uddezya pApavizuddhino che. tethI doSano prakAra, doSanI tIvratA-maMdatA, temaja prAyazcitta vahana karanAranI yogyatAnA AdhAre prAyazcitta apAya che; tethI ja AcAryane ke AcArya tulya pUrvadhara sthavira Adine dasa prakAranA prAyazcitta ane sAmAnya sAdhune ATha prakAranA prAyazcitta apAya che. (ra) AtyaMtara tapa: vinaya: 51 se kiM taM viNae ? viNae sattavihe paNNatte, taM jahA- NANaviNae, daMsaNaviNae, carittaviNae, maNaviNae, vaiviNae, kAyaviNae, logovyaarvinne| bhAvArtha - prazna- vinayanuM svarUpa kevuM che? uttara- vinayanA sAta prakAra che- (1) jJAna vinaya, (2) darzana vinaya, (3) cAritra vinaya, (4) manovinaya, (5) vacana vinaya, () kAya vinaya, (7) lokopacAra vinaya. 52 se kiM taMNANaviNae?NANaviNaepaMcavihe paNNatte, taMjahA- AbhiNibohiyaNANaviNae, suyaNANaviNae, ohiNANaviNae, maNapajjavaNANaviNae, kevalaNANaviNae / bhAvArtha - prazra- jJAna vinaya eTale zuM? uttara- jJAna vinayanA pAMca bheda che- (1) Abhinibodhika jJAna- matijJAna vinaya, (2) zratajJAna vinaya, (3) avadhijJAna vinaya (4) mana:paryava jJAna vinaya (5) kevaLajJAna vinaya. Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | vibhAga-1: samavasaraNa [61] [53 se kiM taM dasaNaviNae ? daMsaNaviNae duvihe paNNatte, taM jahA- sussUsaNAviNae, aNaccAsAyaNAviNae / bhAvArtha-prazna- darzanavinaya eTale zuM? uttara- darzana vinayanA be prakAra che- (1) zuzruSA vinaya (2) ananyAzAtanA vinaya. [54 se kiM taM sussUsaNAviNae ? sussUsaNAviNae aNegavihe paNNatte, taM jahAabbhuTThANe i vA, AsaNAbhiggahe i vA, AsaNappadANe i vA, sakkAre i vA, sammANe ivA, kiikammeivA, aMjalippaggahe i vA, etassa aNugacchaNayA, ThiyassapajjuvAsaNayA, gacchaMtassa pddisNsaahnnyaa| se taM sussUsaNAviNae / bhAvArtha -prazna- zuzruSA vinaya eTale zuM? uttara- zuzraSA vinayanA aneka prakAra che, te A pramANe che- (1) abhyatthAna- gurnAdiko ke guNIjano padhAre tyAre teno Adara karavA UbhA thavuM. (2) AsanAbhigraha gurnAdiko jyAM besavA icche tyAM Asana laIne hAjara rahevuM. (3) AsanapradAna- gurujanone Asana arpaNa karavuM, (4) satkAragurnAdikono satkAra karavo (5) sanmAna- gurnAdikonuM sanmAna karavuM, (6) kRtikarma- temane yathAvidhi vaMdana namaskAra karavA, (7) aMjalipragraha- temanI koIpaNa vAtano svIkAra karatA samaye baMne hAtha joDavA. (8) gurnAdiko padhAre tyAre sAmA javuM, (9) gurujano beThAM hoya tyAre temanI pAse jaIne besavuM, temanI sevA karavI. (10) guru bhagavaMto jAya tyAre temane mUkavA javuM. A zuzruSA vinaya che. | 55 se kiM taM aNaccAsAyaNAviNae? aNaccAsAyaNAviNae paNayAlIsavihe paNNatte, taM jahA- arahaMtANaM aNaccAsAyaNayA, arahaMtapaNNattassa dhammassa aNaccAsAyaNayA, AyariyANaM aNaccAsAyaNayA evaM, uvajjhAyaNaM, therANaM, kulassa, gaNassa, saMghassa, kiriyANaM, saMbhoiyassa, AbhiNibohiyaNANassa, suyaNANassa, ohiNANassa, maNapajjavaNANassa, kevalaNANassa, eesiM ceva bhattibahumANe, eesiM ceva vaNNasaMjalaNayA / se taM aNaccAsAyaNAviNae / bhAvArtha - prazna- ananyAzAtanA vinaya eTale zuM? uttara- anatyAzAtanA vinayanA 45 bheda che. te A pramANe che- (1) arihaMta bhagavAnanA avarNavAda bolI tenI AzAtanA na karavI, (2) arihaMta bhagavaMte prarUpelA dharmanI AzAtanA na karavI, (3) AcAryonI AzAtanA na karavI, (4) upAdhyAyonI AzAtanA na karavI, (5) sthaviro-jJAnavRddha, cAritravRddha, vayovRddha zramaNonI AzAtanA na karavI, (6) kulanI AzAtanA na karavI, (7) gaNanI AzAtanA na karavI, (8) saMghanI AzAtanA na karavI, (9) kriyAvAnanI AzAtanA na karavI, (10) sAMbhogika-jemanI sAthe vaMdana vyavahAra, gocarI pANIno vyavahAra hoya tevA gacchanA zramaNonI athavA samAna AcAravALA anya zramaNonI AzAtanA na karavI, (11) matijJAnanI AzAtanA na karavI, (12) zrutajJAnanI AzAtanA na karavI, (13) avadhijJAnanI AzAtanA na karavI, (14) mana:paryavajJAnanI AzAtanA na karavI, (15) kevalajJAnanI AzAtanA na karavI. (1thI 30) uparokata paMdaranI bhakti ane bahumAna karavuM. (31thI 45) te paMdaranA guNakIrtana karavA. A ananyAzAtanA vinaya che. Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI uvavAI sUtra 56 se kiM taM carittaviNae ? carittaviNae paMcavihe paNNatte, taM jahA - sAmAiyacarittaviNae, chedovaTThAvaNiyacarittaviNae, parihAravisuddhicaritta-viNae, suhumasaMparAyacarittaviNae, ahakkhAyacarittaviNae / se taM carittaviNae / 62 bhAvArtha :- prazna- cAritra vinayanuM svarUpa kevuM che ? uttara- cAritra vinayanA pAMca prakAra che- (1) sAmAyika cAritra vinaya, (2) chedopasthApanIya cAritra vinaya, (3) parihAra vizuddhi cAritra vinaya, (4) sUkSma saMparAya cAritra vinaya, (5) yathAkhyAta cAritra vinaya. A cAritra vinaya che. 57 se kiM taM maNaviNae ? maNaviNae duvihe paNNatte, taM jahA- pasatthamaNaviNae, apasatthamaNaviNae / bhAvArtha :- prazna- manovinayanuM svarUpa kevuM che ? uttara- manovinayanA be prakAra che- (1) prazasta manovinaya (2) aprazasta manovinaya. 58 se kiM taM apasatthamaNaviNae ? apasatthamaNaviNae je ya maNe sAvajje, sakirie, savacce, Du, biTTure, puchyuM, bayare, chevavare, mecavA, paritA vavare, vaLavare, bhUovaghAie, tahappagAraM maNaM No pahArejjA / se taM apasatthamaNoviNae / bhAvArtha :- prazna- aprazasta manovinayanuM svarUpa kevuM che ? uttara- je mana (1) sAvadha- pApakAryamAM pravRtta (2) sakriya- AraMbhAdi kriyAyukta (3) karkaza- premabhAvathI rahita (4) kaTuka- anyane kaDavA rasanI jema upadravakArI (5) niSThura-dayA rahita (f) kaThora (7) AzravakArI (8) chedakArI- saMyama samAdhino nAza karanAruM (9) bhedakArI- AtmasamAdhinuM vighAtaka (10) paritApakArI- prANIo mATe saMtApajanaka (11) upadravakArI- prANAnta kaSTakArI (12) bhUtopaghAtakArI- prANIonA prANano nAza karanArI vicAraNAmAM pravRtta hoya te aprazastamana che. tevA prakAranI vicAraNA na karavI te aprazasta manovinaya che. 59 se kiM taM satthamaNoviNae ? pasatthamaNoviNae taM ceva pasatthaM NeyavvaM / evaM ceva vaiviNao vi eehiM paehiM ceva Neyavvo / se taM vaiviNa / bhAvArtha :- prazna- prazasta manovinayanuM svarUpa kevuM che ? uttara- jevI rIte aprazasta manovinayanuM kathana karyuM, tevI rIte prazasta manovinayanuM svarUpa samajavuM. prazasta mana, aprazasta manathI viparIta hoya che. tethI (1) asAvadya (2) akriya (3) akarkaza (4) madhura (5) dayAyukta (6) komaLa (7) saMvarakArI (8) achedakArI (9) abhedakArI (10) aparitApakArI (11) anupadravakArI (12) abhUtopaghAtakArI. A bAra prakAranI vicAraNA prazasta mana che. tathAprakAranI vicAraNAmAM manane pravRtta karavuM, te prazasta manovinaya che. A manovinayanuM svarUpa che. A ja rIte prazasta vacana vinaya ane aprazasta vacana vinayanuM svarUpa samajavuM. 60 sekaM taM kAyaviNae ? kAyaviNae duvihe paNNatte, taM jahA- pasatthakAyaviNae, apasattha kAyaviNae / Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | vibhAga-1: samavasaraNa [ 63 ] bhAvArtha - prazna- kAyavinayanuM svarUpa kevuM che? uttara- kAyavinayanA be prakAra che- (1) prazasta kAya vinaya, (2) aprazasta kAya vinaya. 61 se kiM taM apasatthakAyaviNae ? apasatthakAyaviNae sattavihe paNNatte, taM jahAaNAuttaM gamaNe, aNAuttaM ThANe, aNAuttaM NisIdaNe, aNAuttaM tuyaTTaNe, aNAuttaM ullaMghaNe, aNAuttaM palaMghaNe, aNAuttaM savvidiyakAyajogajuMjaNayA / se taM apasatthakAyaviNae / bhAvArtha - prazna- aprazasta kAya vinayanuM svarUpa kevuM che? uttara- aprazastakAya vinayanA sAta prakAra che. te A pramANe che- (1) upayoga vinA athavA sAvadhAnI vinA cAlavuM. (2) upayoga vinA koIpaNa sthAnamAM UbhA rahevuM. (3) upayoganI zunyatAe besavuM. (4) upayoga vinA paDakhA pheravavA. (5) upayoga vinA kAdava kIcaDane oLaMgavA. (6) upayoga vinA vAraMvAra oLaMgavuM, kAraNa vinA koI sthAna para vAraMvAra javuM. (7) upayoga vinA indriyo ane zarIrane vividha pravRttimAM joDavI, tene aprazasta kAya vinaya kahe che. |62 se kiM taM pasatthakAyaviNae ? pasatthakAyaviNae evaM ceva pasatthaM bhANiyavvaM / se taM pasatthakAyaviNae, se taM kAyaviNae / bhAvArtha -prazna- prazasta kAyavinayanuM svarUpa kevuM che? uttara- prazasta kAyavinayanuM svarUpa aprazasta kAya vinayathI viparIta samajavuM arthAt uparokata pratyeka kriyA upayogapUrvaka karavI. |63 se kiM taM logovayAraviNae ? logovayAraviNae sattavihe paNNatte, taM jahAabbhAsavattiyaM, paracchaMdANuvattiyaM, kajjaheDaM, kayapaDikiriyA, attagavesaNayA, desakAlaNNuyA, savvatthesu appaDilomayA / se taM logovayAraviNae / se taM viNae / bhAvArtha - prazna- lokopacAra vinayanuM svarUpa kevuM che? uttara- lokopacAra vinayanA sAta bheda che. te A pramANe che- (1) gurujano ane vaDIlo temaja sapuruSo pAse besavuM. (2) gurujano ane pUjanIyajanonI icchAne anurUpa pravRtti karavI. (3) vidhA Adi prApta karavAnA hetuthI, gurujanonI sevA karavI. (4) gurujanonA upakArone yAda rAkhIne kRtajJatAnA bhAvapUrvaka temanI sevA ane paricaryA karavI. (5) rogathI ane vRddhAvasthAthI pIDita saMyamI puruSonI ane gurujanonI sAra saMbhALa levI, tene auSadhI ane pathya AdinuM sevana karAvI sevA karavI. () deza tathA kAlane dhyAnamAM rAkhIne yogya vyavahAra karavo. (7) sarva kAryomAM viparIta AcaraNa karavuM nahIM. gurujanone anukULa AcaraNa karavuM. te lokopacAravinaya che. A vinayanuM svarUpa che. vivecana :vinaya - (1) vizeSekha nIcatte molonuNa AtmA yitve cena savinaya ! je kriyAthI AtmA vizeSapaNe mokSanI najIka jAya che te vinaya che. (2) jenA dvArA duHkhanA kAraNabhUta ATha karmonuM vinayana-vinAza thAya, tene vinaya kahe che. (3) gurujanonI ke ratnAdhikonI dezakAla anusAra sevA-bhakti ane satkAra-sanmAna karavAne vinaya kahe che. dhanasa vize mUi = dharmarUpI vRkSanuM mULa vinaya che. Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 64 ] zrI vivAI sUtra dharmanuM mULa-maulikaguNa vinaya che. paramo re mono- vinayanuM aMtimaphaLa sarvakarma kSayarUpa mokSa che. (1) jJAnavinaya- jJAna, jJAnI ane jJAnanA sAdhano para zraddhA, bhakti ane bahumAnano bhAva rAkhavo, tenA dvArA pratipAdita tattvonuM samyaka prakAre ciMtana, manana karavuM.vidhipUrvaka jJAna grahaNa karavuM, te jJAnavinaya che. jJAnanA pAMca bheda anusAra jJAnavinayanA pAMca bheda che. (2) darzanavinaya - deva, guru ane dharma para daDha zraddhA rAkhavI, te darzana(samyakatva) che. tethI samyagdaSTi jIvonI vinaya-bhakti karavI te darzana vinaya che. tenA be bheda che- (1) zuzruSA- guru AdinI sevA karavArUpa vinaya. tenA daza bheda che. (2) anAzAtanA- guru AdinI AzAtanA na karavArUpa vinaya. tenA pIstAlIsa(45) bheda che. te bhAvArthathI spaSTa che. (3) cAritravinaya- cAritra ane cAritravAnano vinaya karavo. te cAritra vinaya che. cAritranA pAMca bheda anusAra cAritravinayanA pAMca prakAra che. (4) manovinaya-mananI azubha pravRttine rokavI ane zubha pravRttimAM manane pravRtta karavuM, AcAryAdino manathI vinaya karavo te manovinaya che. tenA be bheda che. aprazasta manovinaya- sUtrokta bAra prakAranI azubha vicAraNAono tyAga karavo te aprazasta manovinaya che. aprazasta vicAraNAnA tyAgathI AtmA mokSanI sanmukha thAya che tethI teno samAveza vinayatapamAM karyo che. prazasta manovinaya- sUtrokta bAra prakAranI zubha vicAraNAmAM manane pravRtta karavuM te prazasta manovinaya che. aprazasta ane prazasta manovinayanA bAra-bAra bhedanI gaNanAthI manovinayanA kula maLI covIsa(24) bheda thAya che. zrI bhagavatI sUtramAM prazasta-aprazasta manovinayanA sAta-sAta bheda karIne manovinayanA kula cauda bhedanuM nirUpaNa che. (5) vacanavinaya - AcAryAdino vacanathI vinaya karavo. vacananI azubha pravRttine rokavI tathA zubha pravRttimAM vacanane pravRtta karavA te vacana vinaya che. manovinayanI jema tenA paNa aprazasta vacana vinaya ane prazasta vacana vinayarUpa be bheda ane baMnenA bAra-bAra bheda karatAM kula covIsa bheda thAya che. () kAyavinaya- kAyAthI AcAryAdinI sevA karavI, kAyAnI azubha pravRttine rokavI tathA zubha pravRttimAM kAyAne pravRtta karavI te kAyavinaya che. tenA paNa be bheda che- aprazasta kAyavinaya- sUtrokta sAta prakAranI upayogazUnya kAyika pravRttino tyAga karavo. prazasta kAyavinaya- sAta prakAranI kAyika pravRtti upayogapUrvaka karavI. A rIte baMnenA sAta-sAta bheda karatAM kAya vinayanA kula cauda bheda thAya che. (7) lokopacAra vinaya- (1) anyane anukULa pravRtti karavI arthAt anyane sukha pahoMce tevI bAhya pravRtti karavI te lokopacAra vinaya che. (2) je kriyA karavAthI anyane pratIti thAya te prakAranA vinaya vyavahArane lokopacAra vinaya kahe che. tenA sAta bheda bhAvArthathI spaSTa che. - zrI uttarAdhyayana sUtramAM vinayatAnA svarUpa nirUpaNamAM vinaya tapanA anya bhedanuM kathana nathI. kevaLa lokopacAra vinaya yogya pAMca kriyAono ja ullekha che. A rIte gurnAdiko prati bhakti-bahumAnapUrvakano vyavahAra vinayatapa che. te uparAMta jo koI nAnA sAdhu paNa Ave to temanI sAthe paNa premapUrvaka samucita vyavahAra karavo joIe. saMkSepamAM guru ke vaDila prati saMpUrNa vinayavyavahAra ane nAnA zramaNo prati AdarabhAvapUrvakanA samucita vyavahAranuM AcaraNa karavuM, te vinayavAna muninA lakSaNo che. Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | vibhAga-1: samavasaraNa [ 65 ] AtyaMtara tapaH vaiyAvacca - 64 se kiM taM veyAvacce ? veyAvacce dasavihe paNNatte, taM jahA- AyariyaveyAvacce, uvajjhAyaveyAvacce, sehaveyAvacce, gilANaveyAvacce, tavassiveyAvacce, theraveyAvacce, sAhammiyaveyAvacce, kulaveyAvacce, gaNaveyAvacce, saMghaveyAvacce / se taM veyAvacce / bhAvArtha - prazna-vaiyAvRtyanuM svarUpa kevuM che? uttara-vaiyAvRtyanA dasa prakAra che. te A pramANe che- (1) AcAryanI vaiyAvRtya, (2) upAdhyAyanI vaiyAvRtya, (3) zaikSa-navadIkSita zramaNanI vaiyAvRtya, (4) glAna-rogInI vaiyAvRtya, (5) tapasvI-niraMtara aTTama Adi tapa karanAra tapasvIonI vaiyAvRtya, (6) sthavira- 60 varSanI uMmaravALa vayasthavira, 20 varSanI dIkSA paryAyavALA saMyamasthavira ane ThANAMga ane samavAyAMga sUtranA jJAtA zruta sthavira, A traNa prakAranA prauDha sAdhuonI vaiyAvRtya, (7) sAdharmika- samAna samAcArIvALA zramaNonI vaiyAvRtya, (8) kula- eka AcAryonA ziSya parivAranI vaiyAvRtya, (9) gaNa- aneka AcAryonA samudAyanI vaiyAvRtya, (10) caturvidha saMghanI vaiyAvRtya karavI. A vaiyAvRtya tapa che. vivecanaH vaiyAvatya- eTale sevA. sevA karavA yogya pAtronA AdhAre tenA dasa prakAra che. A dasa prakAranA saMyamI athavA guNavAna puruSonA guNAnurAgathI zarIra dvArA athavA upabhoga, paribhoga yogya padArtho dvArA temanI sevA-bhakti ane upAsanA karavI, auSadha, AhAra-pANI vagere lAvI devA, teone pUrNa zAtA pahoMcADavI temaja temanI saMyama sAdhanAmAM sahAyaka thavuM; te sarva niHsvArtha bhAvathI karAtI sevA vaiyAvaccatapa che. | zrI uttarAdhyayana sutramAM vaiyAvaccanA mAhAbhyane pradarzita karyuM che. vaiyAvacca karanAra jIva tIrthakara nAmakarmanuM upArjana kare che. sevAnA pariNAme sAdhaka aneka guNone prApta kare che tathA zraddhA, bhakti, vAtsalya, samAdhi, jinAjJA pAlana, saMyama sahAya, pravacana prabhAvanA dvArA puNyano saMcaya paNa kare che. A rIte taiyAvacca karanArI vyakti AtmAnA aneka guNone pragaTa kare che ane anyanI sAdhanAmAM sahAyaka bane che; tethI vaiyAvacca sva-para lAbhadAyaka AvyaMtara tapa che. AtyaMtara tapaH svAdhyAya - 65 se kiM taM sajjhAe ? sajjhAe paMcavihe paNNatte, taM jahA- vAyaNA, paDipucchaNA, pariyaTTaNA, aNuppehA, dhammakahA, se taM sajjhAe / bhAvArtha - prazna- svAdhyAyanuM svarUpa kevuM che? uttara- svAdhyAyanA pAMca prakAra che. te A pramANe che- (1) vAcanA- yathAvidhi nizcita karelA samaye zrutavADamayanuM adhyayana ane adhyApana karavuM. (bhaNavuM ane bhaNAvavuM) (2) pratipRcchanA bhaNelA viSayamAM vizeSa spaSTIkaraNa mATe pUchavuM ane zaMkAnuM samAdhAna karavuM. (3) parivartanA- bhaNelA jJAnanuM vAraMvAra punarAvartana karavuM. (4) anuprekSA- Agama tattvonuM ciMtana manana karavuM. (5) dharmakathA vAMcana Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI uvavAI sUtra ciMtana-manana karelA tattvonA AdhAre zrotAo samakSa vistArapUrvaka dharma kathA karavI, upadeza devo. vivecanaH svAdhyAya zabdanA aneka prakAre artha thAya che. jema ke- (1) potAnA AtmAne hitakArI thAya, te rIte adhyayana karavuM, te svAdhyAya che. (2) ALasano tyAga karI jJAnArAdhanA karavI, te svAdhyAya tapa che. (3) tattvajJAnanuM paThana-pAThana ane punarAvartana karavuM vagere svAdhyAya che. (4) jinapraNIta zAstronuM bhaktibhAvathI adhyayana- adhyApana karavuM, te svAghyAya che. tenA pAMca prakAra bhAvArthathI spaSTa che. svAdhyAya karavAthI jJAna, vijJAna, AcAraniSThA, zraddhA, bhakti, vairAgya, zruta saMpannatA, cittanI ekAgratA vagere anekAneka guNo pragaTa thAya che. svAdhyAya AtyaMtara tapa hovAthI te sarva karmanI nirjarAnuM kAraNa bane che ane vizeSataH tenAthI jJAnAvaraNIya karmanI nirjarA thAya che. AtyaMtara tapaH dhyAnaH 66 se kiM taM jhANe ? jhANe cauvvihe paNNatte, taM jahAdhammajjhANe, sukkajjhANe / annAne, ruddantAne, bhAvArtha :- prazna--- dhyAnanuM svarUpa kevuM che ? uttara- dhyAnanA cAra bheda che. te A pramANe che- (1) ArtadhyAna- duHkha nimittaka ekAgratA athavA aihika sukhanI jhaMkhanAmAM ekAgratA. (2) raudradhyAna-hiMsAdibhAvanAothI anujita ekAgratA. (3) dharmadhyAna- dharmabhAvanAthI bhAvita ekAgratA. (4) zukladhyAna- AtmAnI unnatinA dhyeyathI nirmaLa cittanI ekAgratA. 67 aTTajjhANe cauvvihe paNNatte / taM jahA- amaNuNNa-saMpaogasaMpatte tassa vippaogasaisamaNNAgae yAvi bhavai, maNuNNa-saMpaogasaMpatte tassa avippaoga sai-samaNNAgae yAvi bhavai / AyaMka-saMpaoga-saMpatte tassa vippaoga saisamaNNAgae yAvi bhavai, parijUsiya-kAmabhoga-saMpaogasaMpatte tassa avippaoga saisamaNNAgae yAvi bhavai / aTThassa NaM jhANassa cattAri lakkhaNA paNNattA taM jahA- kaMdaNayA, soyaNayA, tippaLayA, viviLayA / bhAvArtha :- ArtadhyAnanA cAra prakAra che- (1) amanojJaviyoga ciMtA- aniSTa vastu ke vyaktino saMyoga thAya tyAre tenA viyoganuM satata ciMtana karavuM (2) manojJa aviyogaciMtA- iSTa vastu ke vyaktino saMyoga thAya tyAre teno saMyoga satata rahe te mATe ciMtana karavuM (3) AtaMka-roga thAya te samaye tene dUra karavA mATe satata ciMtana karavuM (4) icchita sukha sAdhananI prApti ane surakSA mATe satata vicAraNA karavI, niyANuM karavuM. ArtadhyAnanA cAra lakSaNo che. te A pramANe che- (1) jorathI moTA avAje raDavuM, (2) mAnasika glAni ane dainyatAno anubhava karavo, (3) AMsu sAravA, (4) vilApa karavo. 68 ruddajjhANe cauvvihe paNNatte, taM jahA- hiMsAnubaMdhI, mosALugaMdhI, teLAnuvaMdhI, Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | vibhAga-1: samavasaraNa [ 67 ] sArakkhaNANubaMdhI / ruddassaNaM jhANassa cattAri lakkhaNA paNNattA, taM jahA- usaNNadose, bahudose, aNNANadose, AmaraNaMtadose / bhAvArtha:- raudra dhyAnanA cAra prakAra che. te A pramANe che- (1) hiMsAnubaMdhI- hiMsAno anubaMdha thAya tevI hiMsakabhAvonI paraMparA. (2) mRSAnubaMdhI- asatya bhAvonI paraMparA athavA anyane ThagavA mATe mAyA-kapaTanI paraMparA. (3) teyAnubaMdhI- corInA bhAvonI paraMparA. (4) saMrakSaNAnuMbaMdhI- dhana Adi bhoga-upabhoganA sAdhanonuM rakSaNa karavA mATenI satata vicAraNA, tallInatA. raudra dhyAnanA cAra lakSaNo che te A pramANe che- (1) osannadoSa- hiMsA Adi mukhya doSomAMthI koI eka doSamAM atyAdhika lIna rahevuM. (2) bahudoSa- hiMsA Adi aneka doSomAM lIna rahevuM. (3) ajJAnadoSa kuzAstranA saMskAravaza hiMsaka Adi pApakArI pravRttimAM dharma mAnIne lIna rahevuM (4) AmaraNAMtadoSa- mRtyu paryata te pApano pazcAtApa na karavo ane temAM ja lIna ke pravRtta rahevuM. 69 dhammajjhANe cauvvihe cauppaDoyAre paNNatte, taM jahA- ANAvijae, avAyavijae, vivAgavijae, saMThANavijae / dhammassa NaM jhANassa cattAri lakkhaNA paNNattA, taM jahAANAruI,NisaggaruI, uvaesaruI, suttaruI / dhammassaNaM jhANassa cattAri AlaMbaNA paNNattA, taM jahA- vAyaNA, pucchaNA, pariyaTTaNA, dhammakahA / dhammassa NaM jhANassa cattAri aNuppehAo paNNattAo, taM jahA- aNiccANuppehA, asaraNANuppehA, egattANuppehA, sNsaaraannuppehaa| bhAvArtha - dharmadhyAnanA cAra prakAre cAra bheda che. te A pramANe che- (1) AjJAvicaya- jinAjJAnI vicAraNA karavI. (2) apAyaricaya-apAyano artha che duHkha. saMsAra paribhramaNanA duHkhonI(duHkhanA kAraNonI) vicAraNA karavI. (3) vipAkavicaya-vipAkano artha che phaLa. karmaphaLanI vicAraNA karavI. (4) saMsthAnavicayajIvanA paribhramaNanA sthAnarUpa loka, svarga, naraka, AdinA AkAronuM ekAgrapUrvaka ciMtana karavuM. dharmadhyAnanA cAra lakSaNa che. te A pramANe che- (1) AjJAruci- vItarAga prabhunI AjJAmAM ane temanI prarUpaNAmAM haMmezAM abhiruci hoya, (2) nisargaruci- anyanA upadeza vinA svabhAvika rIte dharmamAM ruci hoya, (3) upadezaruci- sAdhu puruSo ane jJAnIonA upadezathI dharmamAM ruci hoya athavA dhArmika upadeza sAMbhaLavAmAM ruci hoya, (4) sUtraruci- Agama adhyayanamAM ruci ane zraddhA hoya. dharmadhyAnanA cAra AlaMbana che. te A pramANe che- (1) vAcanA (2) pRcchanA (3) parivartanA (4) dharmakathA. dharmadhyAnanI cAra anuprekSAo-bhAvanAo che. te A pramANe che- (1) anityAnuprekSAsaMsAranA padArthomAM anityapaNAnI vicAraNA. (2) azaraNAnuprekSA- saMsAranA padArthomAM azaraNapaNAnI vicAraNA. (3) ekavAnuM prakSA- AtmAnA ekatvapaNAnI vicAraNA. (4) saMsArAnuprekSA- saMsAranA svarUpanI vicAraNA karavI. 70 sukkajjhANe cauvvihe cauppaDoyAre paNNatte / taM jahA- huttaviyakke saviyArI, egattaviyakke aviyArI, suhumakirie appaDivAI, samucchiNNakirie aNiyaTThI / sukkassa NaM jhANassa catAri lakkhaNA paNNattA / taM jahA- 'vivege, viussagge, avvahe, asammohe / sukkassaNaM jhANassa cattAri AlaMbaNA pnnnnttaa| taM jahA- khaMtI, muttI, Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 68 ] zrI vivAIsUtra ajjave, maddave / sukkassa jhANassacattAri aNuppehAo paNNattAo / taMjahA- avAyANuppehA, asubhANuppehA, aNaMtavattiyANuppehA, vipariNAmANuppehA / se taM jhaanne|| bhAvArtha:- zukladhyAnanA cAra prakAre cAra bheda che. (1) svarUpanI daSTithI zukladhyAnanA cAra bheda che, te A pramANe che- 1. pRthaka-vitarka savicAra 2. ekatva vitarka avicAra 3. sUkSmakriyA apratipAti 4. samucchinna kriyA anivRtti. (2) zukladhyAnanA cAra lakSaNo che. te A pramANe che- 1. viveka 2. vyutsarga 3. avyathA 4. asaMmoha. (3) zukladhyAnanA cAra AlaMbana che, te A pramANe che-1. kSamA 2. nirlobhatA 3. saraLatA 4. komaLatA. (4) zukladhyAnanI cAra anuprekSA che, te A pramANe- 1. apAyAnuprekSA 2. azubhAnuprekSA 3. anaMtavartitAnuprekSA 4. vipariNAmAnuprekSA. A zukladhyAna che. vivecana: prastuta sUtromAM dhyAnanA cAra mULabheda ane tenA uttarabhedonuM vistRta varNana che. dhyAna - (1) gAyate vastu ane ri dhyAna . jenA dvArA vastunuM ciMtana karAya te dhyAna. (2) caMcaLa cetanA te citta ane sthira cetanA te dhyAna. (3) aMtarmuhUrta sudhI cittane eka vastunA ciMtanamAM sthira karavuM, te chadmasthonuM dhyAna che ane yogano nirodha karavo, te kevaLInuM dhyAna che. (4) mana, vacana, kAyAnI sthiratA te dhyAna. saMkSepamAM mokSanI sAdhanAmAM sahAyaka tattvamAM ekAgratallIna thaI javuM te dhyAna tapa che. dhyAnanA cAra prakAra bhAvArthathI spaSTa che. prastuta prasaMgamAM AvyaMtaratapanuM varNana hovAthI temAM ArtadhyAna, raudradhyAnano samAveza thato nathI. dharmadhyAna ane zukladhyAna nirjarAno hetu hovAthI te baMne dhyAna AtyaMtara tapa che. ArtadhyAna:- teno mukhya AdhAra Arta-duHkha, vedanA athavA pIDA che. sukhAkAMkSA ke kAmAzaMsAnA nimittathI thatI cittanI ekAgratAne ArtadhyAna kahe che. duHkhanA kAraNonI apekSAe tenA cAra prakAra thAya che. ArtadhyAnanA cAra prakAra :(1) amanomviyoga ciMtA - aniSTa zabda, rUpa, gaMdha, rasa ane sparzano, tenA kAraNabhUta vastuono, aprItikara vyakti ke paristhitino saMyoga thAya tyAre tenA viyoganuM satata ciMtana karavuM tathA bhaviSyamAM paNa teno saMyoga na thAya, tevI icchA rAkhavI, te ArtadhyAnano prathama bheda che, tenuM kAraNa zreSa che. (2) manoza aviyoga ciMtA :- pAMca indriyonA manojJa viSayo ane tenA kAraNa rU5 svajana, dhana, saMpatti Adi sAdhana sAmagrIno viyoga na thAya te mATe satata ciMtavanA karavI ane bhaviSyamAM paNa tenA saMyoganI icchA rAkhavI te ArtadhyAnano bIjo bheda che. tenuM kAraNa rAga che. (3) roga viyoga ciMtA - roga Adi azAtAnA udayamAM vyAkuLa thaIne rogathI chUTavA mATe satata ciMtana karavuM ane bhaviSyamAM paNa rogAdino saMyoga na thAya tenI ciMtavanA karavI, te ArtadhyAnano trIjo bheda che. tenuM kAraNa zarIrano moha che. (4) nidAna :- potAne prApta thayelA bhoga vilAsamAM atyaMta Asakta thavuM, devendra, cakravartI ane vAsudeva AdinA rUpa ane Rddhi Adi joIne ke sAMbhaLIne temAM Asakta thavuM ane tapasaMyamanA phalasvarUpe te Rddhi prAptinI icchA karavI, tene nidAna kahe che. tenuM kAraNa ajJAna che. Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | vibhAga-1: samavasaraNa [ 29 ] ArtadhyAnanA cAra lakSaNaH- jenAthI ArtadhyAna pragaTa thAya, tene ArtadhyAnanA lakSaNa kahe che. tenA cAra prakAra krandananA vagere bhAvArthathI spaSTa che. ArtadhyAna tiryaMcagatinuM kAraNa ane saMsAravardhaka che. raudradhyAna:- atizaya raudra pariNAma te rodradhyAna che, hiMsA, jUTha, corI, chedana, bhedana, vadha, prahAra Adi krUra pravRttiomAM lIna rahevuM te rodradhyAna che. tenA cAra prakAra che- (1) hiMsAnubaMdhI- kUra, hiMsaka pravRtti karavI. prANIone cAbuka AdithI mAravA, rassI ke jaMjIra AdithI bAMdhavA, agnimAM nAkhavA, DAma devA, ityAdi pravRttiothI prANIone nirdayatAthI pIDA pahoMcADavI athavA krodhane vaza thaIne nirdayatApUrvaka hiMsaka pravRttinuM ciMtana karavuM, te hiMsAnubaMdhI raudradhyAna che. (2) mRSAnubaMdhI- asatya vicAraNA karavI. anyane ThagavA mATe mAyA kapaTapUrvaka asatya bolavuM, te ja rIte aniSTa sUcaka vacana, asabhya vacana, asat arthanuM prakAzana, sat arthano apalApa, upaghAtakAraka vacano bolavA athavA niraMtara te prakAranuM ciMtana karavuM te mRSAnubaMdhI raudradhyAna che. (3) teyAnubaMdhIcauryAnubaMdhI- corI saMbaMdhI vicAraNA karavI. bIjAnA dhana-dolata Adi sAdhana sAmagrInI corInI vicAraNA ane te kAryomAM cittavRttine tallIna banAvavI tene teyAnubaMdhI raudradhyAna kahe che. (4) saMrakSaNAnubaMdhI zarIra saMrakSaNanI ke bhoga-upabhoga yogya padArthonA saMrakSaNanI vicAraNA karavI. potAnI surakSA mATe "koNa jANe koNa kyAre vizvAsaghAta karaze ?" evI AzaMkAthI anyano upaghAta karavAnI kaSAyayukta cittavRtti rAkhavI, te saMrakSaNAnubaMdhI raudradhyAna che. raudradhyAnanA cAra lakSaNaH raudradhyAna karanAranI duSTapravRtti cAra prakAre pragaTa thAya che. tenA osanna doSa vagere cAra prakAra bhAvArthathI spaSTa che. raudradhyAna karanAra kaThora ane saMkliSTa pariNAmI hoya che. te bIjAnA duHkhamAM prasanna thAya che, aihika ane pAralaukika bhayathI ke anukaMpAbhAvathI rahita hoya che. te pApa karIne pazcAttApa karavAnA badale prasanna thAya che. raudradhyAna narakagatinuM kAraNa ane saMsAravardhaka che. dharmadhyAna - (1) jinezvara kathita padArthanA svarUpanI vicAraNAmAM manane ekAgra karavuM. (2) zruta ane cAritra dharmanI ciMtavanAmAM manane ekAgra karavuM. (3) AtmatattvanA sAkSAtkAra mATe thatI pravRttimAM cittane ekAgra karavuM, te dharmadhyAna che. vaDappaloyAre - catuSpatyavatAra, cAra prakAre cAra-cAra bheda thAya che. ahIM dharma dhyAnanA bheda, lakSaNa, AlaMbana ane anuprekSA, A cAreyanA cAra-cAra bheda karyA che. dharma dhyAnanA cAra prakAra :- (1) AjJAvicaya:- jinAjJAnI vicAraNA karavI. jinezvaranI AjJAne sarvasva mAnIne, tenA para pUrNa zraddhA rAkhIne, temAM pratipAdita tattvonuM ciMtana-manana karavuM. temAM koI prakArano saMdeha na karavo ane AjJAnI ArAdhanAmAM ja manane ekAgra karavuM, te AjJAvicaya dharmadhyAna che. (2) apAya vicaya :- apAya-duHkha ane tenA kAraNanI vicAraNA karavI. rAga-dveSa, kaSAya, mithyAtva, avirati Adi Azravo ane kriyAo duHkhanuM kAraNa che, tema jANIne tenA duSpariNAmonI vicAraNA karavI te "apAya vicaya" dharmadhyAna che. (3) vipAka vicaya - vipAka-karmaphaLanI vicAraNA karavI. AtmAnuM zuddha svarUpa kevaLa jJAna-darzana ane anaMta sukhasvarUpa che. tema chatAM karmAdhIna banIne te cAra gatimAM paribhramaNa kare che. jIva potAnA karmAnusAra saMpatti-vipatti, saMyoga-viyoga, pApa-puNyajanita sukha duHkhane bhogave che. te sukha-duHkha potAnA Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI uvavAI sUtra karelA karmonuM ja pariNAma che. anya koI paNa vyakti ke vastu sukha-duHkhanuM mukhya kAraNa nathI. A prakAranI vicAra- dhArAmAM manane tallIna banAvavuM te vipAka vicaya dharmadhyAna che. 70 (4) saMsthAna vicaya :- saMsthAna- lokanA AkAranI vicAraNA karavI. jIvanA paribhramaNanA sthAna svarUpa cauda rAjalokano AkAra, prakAra, tenA vividha sthAno- naraka, svarga, dvIpa, samudra, devaloka AdinI vicAraNA, temAM jIvanI gati-Agati, te te sthAnamAM paribhramaNanA kAraNabhUta karmabaMdha, tenA kAraNo vagerenI vicAraNA karavI te, temaja lokamAM rahelA jIva, pudgala Adi dravyanA svarUpanI vicAraNA karavI te sarva saMsthAna vicaya dharmadhyAna che. A cAra prakAranA dharmadhyAna dvArA sAdhaka parokSa tattvone UMDANathI samajatAM kramazaH pratyakSanI bhUmikAmAM pahoMcI jAya che. dharmadhyAnanA cAra lakSaNa :- dharmadhyAna cAra lakSaNa dvArA pragaTa thAya che, te A pramANe che- (1) AzA ruci- tene jinezvaranI AjJA para zraddhA, bhakti ane AjJA pAlananI ruci hoya. (2) nisarga ruci-- anyanA upadeza ke Adeza vinA, svabhAvathI ja jinakathita tattvo para zraddhA hoya. (3) sUtra ruci- sUtra arthAt AgamanA adhyayana-adhyApanamAM ruci hoya. (4) avagADha ruci-upadeza ruci- AgamanuM vAMcana, ciMtana, manana karavAthI, vistArapUrvaka jJAna karavAthI jinakathita tattvo para je zraddhA thAya te avagADha ruci che temaja sAdhunA upadeza zravaNathI thatI zraddhA te upadeza ruci hoya che. tAtparya e che ke tattvArtha zraddhAna rUpa samyaktva ja dharmadhyAnanuM mukhya lakSaNa che. deva, guru, dharmanI bhakti, stuti vagere karavA, gurvAdikano vinaya karavo, zruta-cAritranI ArAdhanA karavI, vagere dharmadhyAnanA lakSaNa che. tenAthI dharmadhyAnI oLakhAya che. dharmadhyAnanA cAra AlaMbana :- vAcanA, pucchanA, parivartanA ane dharmakathA. vAcanA, pRcchanA Adi svAdhyAyanA AlaMbanathI ja dharmadhyAnamAM praveza karI zakAya che. = dharmadhyAnanI cAra anuprekSA :- dhyAnamAM sthiratA prApta karavA mATe cittanI nirmaLatA temaja ahaMkAra ane mamakAranuM visarjana Avazyaka che. anuprekSA tathAprakAranI sthiratAnuM sarjana kare che. (1) ekatva anuprekSA- A saMsAramA huM ekalo chuM, mAruM koI nathI ane huM paNa koIno nathI. A rIte AtmAnA ekatva bhAvanI vicAraNA karavI te ekatva anuprekSA che. ekatva anuprekSA ahaMkArano nAza kare che. (2) anitya anuprekSA- A saMsAranA pratyeka padArtho, pratyeka saMyogo, pratyeka saMbaMdho, pratyeka paristhiti anitya che. jenA para jIva rAga-dveSa kare che ane jemAM mUDha thAya che, te sarva nAzavaMta che. A rIte anityapaNAnI vicAraNA karavI te anitya anuprekSA che. A anuprekSA mamakArano nAza kare che. (3) azaraNa anuprekSA- janma, jarA, mRtyunA bhayathI bhayabhIta; vyAdhi ane vedanAthI pIDita A saMsAramAM koI koIne trANa zaraNarUpa nathI, koI koIne bacAvI zakatuM nathI, A rIte asahAyapaNAnI vicAraNA karavI te azaraNa anuprekSA che. (4) saMsArAnuprekSA- saMsAranA saMbaMdhonI vicitratAnI vicAraNA karavI, mitra maTIne zatru thAya, zatru maTIne mitra thAya, pitA marIne putra thAya, mAtA marIne putrI thAya. cAra gatinA paribhramaNamAM A prakAranI vicitratA cAlyA ja kare che, tenI vicAraNA karavI te saMsArAnuprekSA che. azaraNa anuprekSA ane saMsAra anuprekSA jIvane saMsAranA sarva saMbaMdhonuM bhAna karAvI svAvalaMbI banAve ane AtmabhAvamAM sthira kare che. Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vibhAga-1: samavasaraNa cothAthI sAtamA guNasthAna sudhInA jIvomAM dharmadhyAna hoya che. sAdhaka Ane raudradhyAnathI uparata thai, kaSAyonI maMdatApUrvaka zubha adhyavasAya sAthe puNyanA kAryo kare; vrata, zIla, saMyamanuM pAlana kare; tenA mATe ciMtana kare, ityAdi vividha anuSThAna, pravRttinI apekSAe dharmadhyAna che. te anuSThAnomAM jeTalo samaya citta ekAgra rahe teTalo samaya dhyAna rUpa thAya che. zeSa samaya dharmadhyAna mATenI kriyA che, AlaMbana rUpa che. zaladhyAna H- 71 zukladhyAnanA svarUpanI spaSTatA mATe tenI bhinna bhinna prakAre vyAkhyA karavAmAM Ave che- (1) je zokane naSTa kare te zukla ghyAna. (2) parAvalaMbana rahita zukla arthAt nirmala Atma svarUpanuM tanmayatApUrvaka ciMtana karavuM, te zukla dhyAna, (3) je dhyAna karmamaLane dUra karIne AtmAne zukla-ujjavaLa banAve, te zukla dhyAna, (4) je dhyAnamAM AtmAne padArthono saMbaMdha hovA chatAM paNa, vairAgya baLathI citta aMtaramukhI banI jAya, zarIranuM chedana-bhedana thavA chatAM paNa cittanI sthiratA akhaMDa rahe, te zukla dhyAna, (5) pUrvagata zrutanA AdhAre mananI atyaMta sthiratA athavA yogano nirodha, te zukla dhyAna. tenA cAra prakAra che dharmadhyAnanI ekAgratA ane zuddhinI vRddhi thatAM sAdhaka sAtamA apramatta guNasthAnanI pariNAma dazAne pAra karI AThamA gunnasthAnamAM praveza karatAM zukla dhyAnane pAme che arthAt dharmadhyAnanA pariNAma vRhiMgata thatAM zukla dhyAnarUpe pariNata thAya che. apramata saMyata jIva mohanIya karmanuM upazamana athavA kSaya karavA udyata thAya ane pratisamaya anaMtaguNI vizuddhithI pravardhamAna pariNAmavALo bane, tyAre te apUrvakaraNa nAmanA AThamA guNasthAnamAM praveza kare che. tyAM zukladhyAnano prAraMbha thAya che. zukla dhyAnanuM svarUpa tenA cAra bhedonA(cAra pAyAnA) mAdhyamathI samajI zakAya che. (1) pRrtya vitarka savicAra zukladhyAna H- vitarka - bhAvadyutanA AdhAre dravya, guNa ane paryAyanuM ciMtana karavuM. savicAra = artha, vyaMjana ane yoganuM parivartana. dhyAnastha sAdhu koI eka dravyanuM ciMtana karatAM-karatAM koI eka guNanuM ciMtana kare ane te ciMtana karatAM karatAM ja tenI koI eka paryAyanuM ciMtana karavA lAge; A rIte eka dravyanA pRthaka pRthak ciMtanane ' pRthavitarka kahe che. te sAdhaka zabdathI arthamAM ane arthathI zabdanA ciMtanamAM saMkramaNa kare ane manoyogathI vacanayoganuM, vacanayogathI kAyayoganuM AlaMbana le che, tethI te dhyAna 'savicAra' kahevAya che. A rIte vitarka ane vicAranA parivartana ane saMkramaNanI vibhinnatAnA kAraNe A dhyAnane pRtha vitarka savicAra kahe che. A prakAranuM dhyAna AThamA guNasthAnathI bAramA guNasthAna sudhI rahe che. upazama zreNI ane kSepaka zreNI baMne zreNImAM A prakAranuM zukla dhyAna rahe che. (2) ekatva vitarka avicAra zukladhyAna :- kSepaka zreNIstha sAdhaka mohanIyakarmano kSaya karI bAramA kSINamoha guNasthAnamAM praveza kare che. tyAM sAdhakanI manovRtti eTalI sthira thaI jAya che ke tenA dravya, guNa, paryAyanA ciMtanamAM parivartana thatuM nathI ke artha, vyaMjana ane yogonuM saMkramaNa paNa thatuM nathI. te sAdhaka dravya, guNa ane paryAyamAMthI koI paNa ekanA gaMbhIra ane sUkSma ciMtanamAM saMlagna rahe che. tenuM ciMtana koI eka arthamAM ke zabdamAM athavA eka yoganA AlaMbane thatuM hoya che, tyAre te ekAgratAnI carama sImAe pahoMcI jAya che ane bAramA guNasthAnanA aMte zukladhyAnanA bIjA pAyAmAM jJAnAvaraNIya, darzanAvaraNIya Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 7 2 | zrI vivAIsUtra ane aMtarAya karmanI sarva prakRtiono pUrNataH kSaya karI anaMta jJAna, darzana pragaTa karI temAM guNasthAnamAM praveza kare che. tyAM AyuSyanA aMtima aMtarmuhUrtane prApta na thAya tyAM sudhI sAdhakane dhyAna tapanI AvazyakatA rahetI nathI. sarvajJa sarvadarzI te kevaLI bhagavAna dhyAnAMtarita dhyAnamukta avasthAmAM, avasthita pariNAmamAM rahe che. (3) sUmakriyA apratipAta zukladhyAna - teramAM guNasthAnavartI sayogI kevaLInuM AyuSya aMtarmuhUrtanuM zeSa rahe, tyAre kevaLI bhagavAna sUkSmakriyA apratipAti nAmanA zukladhyAnamAM sthita thAya che. temAM yoga nirodhanI prakriyA thAya che. yoga nirodha pachI zvAsocchavAsa jevI sUkSma kriyAo zeSa rahe che. je dhyAnamAM sUkSmakriyAo ja zeSa rahe ane jyAMthI patana thavAnuM nathI, te dhyAnane sUkSmakriyA apratipAti kahe che. (4) samucchinna kiyA anivRtti zukladhyAna :- A zukla dhyAnanuM cothuM caraNa che. temAM guNasthAne yoganirodha thayA pachI te sAdhaka caudamA ayogI kevaLI guNasthAnane prApta kare che. te ayogI avasthAmAM samucchinna kriyA anivRtti nAmanuM zukla dhyAna hoya che. te avasthAmAM praveza karatAM sAdhaka aghAtI karmonI zeSa rahelI 85 prakRtionI pratisamaya asaMkhyAta guNitakramathI nirjarA kare che ane aMtima samaye karmalepathI sarvathA vimukta thaI siddha thaI siddhAlayamAM birAje che. zukladhyAnanA cothA bhedathI yogakriyA samucchinna = sarvathA vinaSTa thaI jAya che ane tyAMthI pAchA pharatA nathI. tethI tenuM sArthaka nAma "samucchinnakriyA anivRtti che. zukladhyAnanA cAra lakSaNa :- 1. avyathA- vyathAno abhAva; 2. asammoha- padArtha viSayaka sUkSma mUDhatAno abhAva; 3. viveka- zarIra ane AtmAnA bhedanuM jJAna ane 4. vyutsarga- zarIra ane upadhi para anAsakti bhAva. zukladhyAnanA cAra AlaMbana - kSamA, mukti (nirlobhatA), mRdutA ane RjutA. zukladhyAnanI cAra anuprekSAH - (1) anaMtavRttitA anuprekSA- anaMta saMsAra paraMparAnuM ciMtana (2) vipariNAma anuprekSA- vastuonA vividha pariNAmo upara ciMtana (3) azubha anuprekSA- padArthonI azubhatAnuM ciMtana ane (4) apAya anuprekSA- apAyo-doSonuM ciMtana. A prakAranA AtmAnulakSI ciMtanathI saMvegabhAva AdinI vRddhi thatAM AtmA ucca, uccatara, uccatama pariNAmone prApta kare che. A rIte cAre dhyAnanuM svarUpa yathArtha rIte jANIne, ArtadhyAna ane raudradhyAnano sarvathA tyAga karIne dharmadhyAna ane zukladhyAnamAM sthita thavuM te ja AtyaMtara dhyAna tapa che. dharmadhyAnathI AtmAnI bahirmukhI cittavRtti aMtarmukhI banI jAya che ane zukladhyAnathI AtmA AtmabhAvomAM sthita thato jAya che. tethI karmabaMdha aTakI jAya ane pUrvakRta karmonI nirjarA thAya che. A rIte dhyAna tapa dvArA AtmA karmakSayanI sAdhanAmAM saphaLa thaI mukti prApta kare che. AvyaMtara tapaH vyutsarga - 71 se kiM taM viussagge ? viussagge duvihe paNNatte, taM jahA- davvaviussagge, bhAvaviussagge ya / bhAvArtha -prazna- vyutsargatapanuM svarUpa kevuM che? uttara-vyatsargatapanA be bheda che. (1) dravyavyatsarga, (2) bhAva-butsarga. 72 se kiM taMdavvaviussagge?davvaviussagge caThavihe paNNatte, taMjahA- sarIraviussagge, Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vibhAga-1: samavasaraNa 73 gaNaviussagge, uvahiviussagge, bhattapANaviussagge / se taM davvaviussagge / bhAvArtha :- prazna- dravya vyutsarganuM svarUpa kevuM che ? uttara- dravya vyutsarganA cAra bheda che. te A pramANe che- (1) zarI2 vyutsarga- deha tathA deha saMbaMdhanI mamatA athavA Asaktino tyAga karavo. (2) gaNa vyutsarga- gaNa ane gaNanA mamatvano tyAga karI jinakalpano svIkAra karavo athavA ekAkIpaNe AtmasAdhanA karavI. (3) upadhi vyutsarga- saMyama jIvananA upayogI upakaraNono ane tenI mamatAno tyAga karavo ane tene mohaka tathA AkarSaka banAvavAnA hetuthI prayukta thatAM sAdhanono tyAga karavo. (4) bhakta-pAna-vyutsarga- AhAra-pANI tathA tenI Asakti, lolupatA vagereno tyAga. 73 se kiM taM bhAvaviussagge ? bhAvaviussagge tivihe paNNatte, taM jahAkasAyaviussagge, saMsAraviussagge, kammaviussagge / bhAvArtha:- prazna- bhAva vyutsarganuM svarUpa kevuM che ? uttara- bhAva vyutsarganA traNa bheda che- (1) kaSAya vyutsarga, (2) saMsAra vyutsarga, (3) karma vyutsarga. 74 se kiM taM kasAyaviussagge ? kasAyaviussagge cauvvihe paNNatte, taM jahAkohakasAyaviussagge, mANakasAyaviussagge, mAyAkasAyaviussagge, lohakasAyaviussagge / taM sAyavisagge / bhAvArtha :- prazna- kaSAya vyutsarganuM svarUpa kevuM che ? uttara- kaSAya vyutsarganA cAra bheda che, te A pramANe che- (1) krodha vyutsarga-krodhano tyAga. (2) mAna vyutsarga-ahaMkArano tyAga. (3) mAyA vyutsarga-chaLakapaTano tyAga. (4) lobha vyutsarga-lAlacano tyAga. A kaSAya vyutsarganuM svarUpa che. 75 se kiM taM saMsAraviussagge ? saMsAraviussagge cauvvihe paNNatte, taM jhaakheraya- saMsAra-vissaLe, tithi-saMsAra-vissaLe, manuva-saMsAra-visso, devasNsaar - viussagge / se taM saMsAraviussagge / bhAvArtha :- prazna- saMsAra vyutsarganuM svarUpa kevuM che ? uttara- saMsAra vyutsarganA cAra prakAra che. te A pramANe che- (1) nairayika saMsAra vyutsarganaraka gatine yogya karmabaMdhano tyAga. (2) tiryaMca saMsAra vyutsarga- tiryaMca gatine yogya karmabaMdhano tyAga. (3) manuSya saMsAra vyutsarga- manuSyagatine yogya karmabaMdhano tyAga. (4) deva saMsAravyutsarga- devagatine yogya karmabaMdhano tyAga. A saMsAra vyutsarganuM svarUpa che. 76 se kiM taM kammaviussagge ? kammaviussagge aTThavihe paNNatte, taM jahA - NANAvara Nijja - kamma - viussagge darisaNAvaraNijja-kamma-viussagge veyaNijjakammaviussagge mohaNijjakamma-viussagge Auyakamma-viussagge NAmakamma- viussagge goyakammaviussagge aMtarAyakamma - viussagge / se taM kammaviussagge, se taM bhAvaviussagge / Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 74 bhAvArtha :- prazna- karma vyutsarganuM svarUpa kevuM che ? uttara- karma vyutsarganA ATha prakAra che. te A pramANe che- (1) jJAnAvaraNIya karma vyutsargaAtmAnA jJAna guNane AvaraNa karanArA karmabaMdhanA kAraNono tyAga. (2) darzanAvaraNIya karma vyutsarga- AtmAnA darzana guNane AvaraNa karanArA karmabaMdhanA kAraNono tyAga. (3) vedanIya karma vyutsarga-zAtA, azAtA, sukha-dukharUpa vedanAnA hetubhUta karmabaMdhanA kAraNono tyAga. (4) mohanIya karma vyutsarga-AtmAnI anubhUti svabhAvaramarUpa guNane AvaraNa karanArA karma baMdhanA kAraNono tyAga. (5) AyuSya karma vyutsarga- AtmAne cAra gatimAMthI koI paNa bhavamAM rokI rAkhanArA AyuSya karmanA kAraNono tyAga. (6) nAma karma vyutsarga-AtmAnA amUrtatva guNAnA AvaraNarUpa karma baMdhanA kAraNono tyAga. (7) gotra karma vyutsarga-AtmAnA agurulaghutva(bhAre nahIM halako nahIM) rUpa guNanA AvaraNa rUpa karmabaMdhanA kAraNono tyAga. (8) aMtarAya karma vyutsarga-AtmAnI anaMta zaktinA AvaraNabhUta karmabaMdhanA kAraNono tyAga. A karma vyutsarga che. A bhAva vyutsarga tapanuM svarUpa che. vivecana : kSetra, vastu, zarIra, upadhi, gaNa, bhaktapAna vagere bAhya padArtho tathA kaSAya Adi aMtaraMga vaibhAvika pariNAmono tyAga karI AtmasvarUpamAM lIna thavuM te vyutsarga tapa che. samasta karma ane karmajanya bhAvono saMpUrNa tyAga karI zuddha AtmasvarUpamAM sthira thavuM te ja sarva sAdhakonuM ekamAtra lakSya hoya che. A lakSyanI siddhi mATe sAdhaka vividha prakAre tyAgavRttine daDhatama banAve che. pahelAM bAhya padArthono ane sthUla rAgadveSAdi bhAvono tyAga kare, tyAra pachI kramazaH rAga-dveSAdi AMtarika sUkSma, sUkSmatama bhAvono tyAga kare che. vyutsarganA dravya ane bhAvarUpa be bheda ane tenA prabhedo bhAvArthathI spaSTa che. AtyaMtara tapanA bheda-prabheda : prAyazcitta 1 AlocanArha 2 pratikramaNArha OM tapAse. 4 vivekArDa 5 vyutsargAha 5 tapAI 7 chedAha 8 mulA 9 anavasthApyArha 10 pAracitArha prAyazcitta denAranA vinaya 1 zAna vina[5] 2 darzana vinAya [2] | rAdhA vinaya (10) vaiyAvRtya | svAdhyAya 1 AcArya 2 upAdhyAya 3 sthavira 4 tapasvI anAzAtanA vinaya-45 OM cAritra vinaya [5] 4, mana vinaya [2] prazasta mana vinaya(10) aprazasta mana vinaya(10) 5 vacana vinaya [2] prazasta vacanavinaya(10) 10sAdharmika aprazasta vacana vinaya(10) nI vaiyAvRtya 5 glAna zaikSa 7 kula | 8 gaNa 9 saMgha zrI uvavAI sUtra dhyAna ArtadhyAna-Ta mA. 1 vAcanA 1 pRcchanA 3 parivartanA | 4 lakSaNa 4 anupaiyA | raudradhyAna-Ta 5 dharmakathA mo. 4 lakSaNa dharmadhyAna=14 4 bheda 4 lakSaNa 4 AlaMbana 4 anuprekSA vyutsarga 1 vyavyuArga(4) gaNavyutsarga zarIra Tyunsarga vi Antarga bhaktapAnavyutsarga bhAva vyutsarga(3) kapAya guga(4) saMsAra hyuga(4) karma vyutsarga (8) Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vibhAga-1: samavasaraNa prAyazcitta 10 guNa, prAyazcitta lenAranA 10 guNa, AlocanAnA-- 10doSa, doSasevananA 10 kAraNa kula 50 bheda vinaya |6 kAya vinaya [2] prazasta kAya vinaya (7) aprazastakAya vinaya (7) 7 lokopacAra vinaya[1] vaiyAvRtya svAdhyAya karavI muLabheda-7, uttarabheda-19, 10 bheda prabheda-109 5 bheda dhyAna zukladhyAna-16 4 bheda 4 lakSaNa 4 AlaMbana 4 anuprekSA 4 bheda 48 prabheda 75 vyutsarga muLabheda-2 |uttarabheda-7 prabheda-20 noMdha : vinayanA bhedamAM DArka saMkhyA(7-19)bheda- uttarabheda rUpa che, lAITa saMkhyA(109)prabhedarUpa che. aNagAronI svAdhyAya sAdhanA : 77 teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM samaNassa bhagavao mahAvIrassa bahave aNagArA bhagavaMto appegaiyA AyAradharA, sUyagaDadharA, ThANadharA, samavAyadharA, viyAhapaNNattidharA, NAyadhamma kahAdharA, uvAsagadasAdharA, aMtagaDadasAdharA, aNuttarovavAiyadasAdharA, paNhavAgaraNadharA, vivAgasuyadharA / tattha tattha tahiM tahiM dese dese gacchAgaccha gummAgummi phaDDAphaDDi; appegaiyA vAyaMti, appegaiyA paDipucchaMti, appegaiyA pariyaTTaMti, appegaiyA aNuppehaMti, appegaiyA akkhevaNIo, vikkhevaNIo, saMveyaNIo, NivveyaNIo bahuvihAo kahAo kahaMti, appegaiyA uDuMjANU ahosirA, jhANakoTThovagayA saMjameNaM tavasA appANaM bhAvemANA viharaMti / bhAvArtha :- te kALe, te samaye zramaNa bhagavAna mahAvIra svAmI caMpAnagarImAM padhAryA tyAre temanI sAthe temanA aneka aMtevAsI zramaNo hatA. temAMthI keTalAka zramaNo AcArAMgasUtra, sUyagaDAMga, ThANAMga, samavAyAMga, bhagavatI, jJAtAdharmakathA, upAsakadazAMga, aMtagaDa, anuttaraupapAtika, praznavyAkaraNa tathA vipAka sUtranA dhAraka hatA. te zramaNo te te udyAnanA judA judA vibhAgamAM beThA hatA. keTalAka sAdhuo eka eka gacchamAM- vizALa samUhamAM vibhakta thaIne, keTalAka sAdhuo nAnA-nAnA jhuMDamAM vibhakta thaIne, keTalAka chUTA chavAyA- be-traNa sAdhuonA samUhamAM vibhakta thaIne birAjamAna hatA. temAMthI keTalAka AgamonI vAcanA ApatA hatA. to keTalAka zaMkAnuM samAdhAna karavA prazna pUchatA hatA. keTalAka pote bhaNelA pAThonuM punarAvartana karatA hatA. keTalAka anuprekSA--ciMtana, manana karatA hatA. keTalAka zramaNo jIvane mokSamArganI sanmukha kare tevI AkSepaNI kathA, keTalAka saMsAramArgathI vimukha kare tevI vikSepaNI kathA, keTalAka mokSa mATe tIvra abhilASA jAgRta kare tevI saMvedanI kathA, keTalAka viSayothI virakta kare tevI nirvedanI kathA karatA hatA. A rIte te zramaNo vividha prakAranI dharmakathAo karatA hatA. temAMthI keTalAka potAnA baMne ghUMTaNone UMcA rAkhIne, mastaka Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI uvavAI sUtra nIce rAkhIne vizeSa AsanamAM avasthita banIne dhyAnarUpI koThAmAM praveza karatA hatA. arthAt te niraMtara dhyAna rata rahetA hatA. A rIte te aNagAro saMyama tathA tapathI AtmAne bhAvita karatA vicarI rahyA hatA. saMsAra ane saMyamanuM svarUpa H 78 saMsArabhauvviggA, bhIyA, jammaNa-jara-maraNa-karaNa- gambhIra- dukkha- pakkhubbhiya- paurasalilaM, saMjoga-vioga-vIciciMtApasaMgapasariya-vaha- baMdha-mahallaviula- kallola-kaluNavilaviya-lobhakalakalaMtambolabahulaM avamANaNa pheNa-tivva- khiMsaNapulaMpulappabhUya roga-veyaNaparibhava-viNivAya- pharusadharisaNA-samAvaDiya - kaDhiNakamma-patthara-taraMga- raMgata- Nicca-maccu bhayatoyapaTuM / kasAya-pAyAlasaMkulaM, bhavasayasahassakalusaM-jala-saMcayaM, paibhayaM, aparimiya mahiccha kalusamajha- vAuvega- uddhammamANa-dagaraya-rayaMdhayAra- varapheNa- paura-AsApivAsa-dhavalaM, mohamahAvatta- bhoga-bhamamANa guppamANucchalaMta paccoNivayaMtta- pANiya- pamAya caMDabahuduTTha-sAvaya samAhayuddhAyamANapabbhAra- ghorakaMdiya mahAravaravaMta bheravaravaM / 95 aNNANa-bhamaMtamacchaparihattha- aNihutiMdiya-mahAmagara- turiya-cariya- khokhubbhamANaNaccaMta-cavala-caMcala-calaMta-dhummaMta-jalasamUhaM, arai-bhaya-visAya- soga-micchatta sela- saMkaDaM, aNAisaMtANakammabaMdhaNa- kilesa cikkhilla- suduttAraM, amara-Nara- tiriya- Naraya- gaigamaNakuDilapariyattaviulavelaM, cauraMta, mahaMtamaNavayaggaM, rudda saMsArasAgaraM bhImaM darisaNijjaM taraMti / dhii dhaNiya NippakaMpeNa turiyacavalaM saMvara-veragga-tuMgakUvaya susaMpautteNaM, NANa-siya vimalamUsieNaM sammattavisuddha laddhaNijjAmaraNaM dhIrA saMjama poeNa sIlakaliyA pasatthajjhANatavavAya-paNolliya-pahAvieNaM ujjama vavasAya-ggahiya- NijjaraNa-jayaNa-uvaoga-NANadaMsaNa[caritta] visuddhavaya [vara] bhaMDabhariyasArA, jiNavara vayaNovadiTTha maggeNa akuDileNa siddhimahApaTTaNAbhimuhA samaNavara satthavAhA susui-susaMbhAsa supaNha- sAsA gAme gAme egarAyaM, gare gare paMcarAyaM dUijjatA, jiiMdiyA, NibbhayA, gayabhayA sacitAcitta mIsiesa davvesu virAgayaM gayA, saMcayAo virayA, muttA, lahuyA, NiravakaMkhA sAhU / NihuyA caraMti dhammaM / bhAvArtha :- te aNagAro saMsAranA bhayathI udvigna ane saMsArabhIru hatA. saMsAra eka samudra che. te saMsAra samudra janma, jarA ane maraNanA ghora duHkharUpI jaLathI bharapUra bharelo che. temAM saMyoga ane viyoganI lahero utpanna thAya che, ciMtita prasaMgonI lahero dUra sudUra sudhI phelAtI rahe che, vadha baMdhananA moTA mojAo UchaLI rahyA che, karuNa vilApathI ane lobhathI utpanna thayelA Akroza vacanonA ghUghavATA saMbhaLAya che, apamAna rUpa phINano puMja che; tIvra niMdA, niraMtara thatI roganI vedanA, anAdara, vinipAta-vinAza, niSThura vacanothI thatI nirbhatsanA ane udayamAM AvelA jJAnAvaraNIya Adi kaThora karmorUpI khaDako che; tenI sAthe jalataraMgo athaDAvAthI Adhi-vyAdhi rUpa mojAo utpanna thatA rahe che. avathaMbhAvI evA mRtyuno bhaya jalanI uparI sapATI che. te saMsAra samudramAM kaSAyarUpa pAtALa kaLazo che, temAM lAkho bhavonI paraMparArUpI kaluSita-malina Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | vibhAga-1: samavasaraNa jaLa bhareluM che, te mahAbhayAnaka che. aparimita icchAothI kaluSita thayelI manuSyonI je buddhi che, te jANe vAyunA vegathI uDatA jalakaNo che ane tenAthI te sAgara aMdhakAramaya banI gayo che, aprApta padArthone prApta karavAnI AzA ane dhanAdinI tIvra lAlasA rUpa pracura phINathI te dhavala lAge che, moharUpa mahA AvartamAM bhogarUpI vamaLo UThe che. tenuM jala vegapUrvaka uchaLe che, uchaLIne nIce paDe che, temAM pramAdarUpI atyaMta krodhI ane duSTa svabhAvavALA hiMsaka jIvo che. te hiMsakajIvo dvArA AghAta pAmIne saMsArI jIvono samUha cArebAju nAsabhAga kare che ane tenA bhayaMkara AkraMdanA mahAbhISaNa paDaghAo cAre bAju saMbhaLAya che. - temAM ajJAnarUpI matsya ane parihasta-jalajaMtu vizeSa, cAre bAju pharI rahyA che; anupazAMta indriyorUpI vikarALa magaronI caMcaLa ceSTAothI te jalasamUha khaLabhaLI rahyo che; atyaMta uchaLato te jaLa samUha jANe nRtya karato hoya, vIjaLI vege cakranI jema pharI rahyo hoya tevuM lAge che. arati, bhaya, viSAda, zoka, mithyAtva rUpa parvatothI A saMsAra samudra atyaMta vikaTa banI gayo che. anAdikAlIna paraMparAthI baMdhAI rahelA karmabaMdhano ane tajjanya rAgAdi pariNAma rUpa cIkaNA kAdavathI te dustara banI gayo che. deva, manuSya, tiryaMca ane narakagati, te cAra gatimAM jIvanuM je paribhramaNa che, te tenA vakra ane parivardhita, vizALa velA-kinArA che. te cAra gati rUpa cAra dizAonA cAra vibhAgamAM vibhakta che. te saMsAra sAgara vizALa, pAra pAmI na zakAya tevo ane vikarALa che. jene jotAM ja bhaya utpanna thAya tevo che. te saMsAra samudrane saMyamarUpa nAvathI ja pAra pAmI zakAya che, tarI zakAya che. te nAva dhairyarUpa doraDAnA baMdhanathI sudaDhapaNe bAMdhelI hovAthI niprakaMpa che, tenI gati atyaMta vegavALI che. tenI madhyamAM saMvara ane vairAgya bhAvarUpa eka UMco kUpakataMbha rAkhelo che. te staMbha upara jJAnarUpI zveta, nirmaLa saDha tANelo che. vizuddha samyakatva rUpa tenA nirdhAmaka-sukAnI che. aDhAra hajAra zIlAMgarathane dhAraNa karanAra dhIra sAdhako prazasta dhyAna ane tapa rU5 vAyuthI prerita thatI te saMyama rUpa nAvane AgaLa vadhAre che. temAM pramAdanA parityAga rUpa udhama ane mokSaprAptinA daDha nizcaya rUpa vyavasAyanuM mUlya cUkavIne kharIdelI nirjarAnA upAyabhUta yatanA, upayoga, jJAna, darzana, cAritra, vizuddha mahAvrato rUpa bhAMDa vagere vastuo bharelI che. te nAva jinezvaronA upadiSTa mArge- saMyama mArge saraLatApUrvaka AgaLa vadhatI siddhagatirUpa mahAna baMdaranI sanmukha jaI rahI che, zreSTha zramaNo rUpa sArthavAho che. bhagavAna mahAvIranA te zramaNo viziSTa zuddhisaMpanna, sumadhubhASI, koI paNa praznonA yathocita zreSTha uttara ApanArA, eka mAtra mokSanI ja AzA-icchA rAkhanArA hatA. teo gAmamAM eka rAtri eTale eka aThavADiyA sudhI ane nagaramAM pAMca rAtri eTale 29 divasa paryata nivAsa karatA hatA. teo jitendriya hatA, teo bhaya mohanIya karmanA udayano nirodha karatA hovAthI nirbhaya ane udayamAM AvelA bhaya mohanIyane niSphaLa banAvatA hovAthI bhayarahita hatA; saceta, aceta ane mizra dravyomAM vairAgyavAna hatA, te saMcaya- saMgraha vRttithI nivRtta hatA. lobha rahita hovAthI mukta, svalpa upadhinA dhAraka hovAthI lAghava saMpanna, Ihaloka ane paralokanA sukhanI abhilASAthI rahita, mokSa sAdhaka, jAti Adi madathI rahita hovAthI nibhUta-vinIta, zruta ane cAritradharmanI ArAdhanA karI rahyA hatA. asurakumAra devo dvArA bhagavAnanI parthapAsanA :79 teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM samaNassa bhagavao mahAvIrassa bahave asurakumArA devA aMtiyaM pAubbhavitthA-kAlamahANIla-sarisaNIlaguliyagavala- ayasi kusumappagAsA, ApanArA, eka mAramAM pAMcarAtri eTale ke kovAthI nirbhaya ane Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI vivAIsUtra viyasiksayapattamiva pattalaNimmalaIsIsiya raktataMba NayaNA, garulAyaya ujjutuMgaNAsA, oyavikasilappavAlabiMbaphalasaNNibhAharohA, paMDussasisayala vimalaNimmalasaMkhagokhIra pheNa-dagaraya muNAliyA- dhavaladaMtaseDhI, huyavahaNitadhoktaktatavaNijjarattatalatAlujIhA, aMjaNaghaNa kasiNaruyagaramaNijjaNiddhakesA, vAmegakuMDaladharA, addacaMdaNANulittagattA / IsIsiliMdhapupphappagAsAI asaMkiliTThAI suhumAI vatthAI pavaraparihiyA, vayaM ca paDhamaM samaikkaMtA, biiyaM ca asaMpattA, bhadde jovvaNe vaTTamANA, talabhaMga tuDiya pavarabhUsaNa NimmalamaNirayaNamaMDiyabhuyA, dasamuddAmaMDiyaggahatthA, culAmaNiciMdhagayA, surUvA, mahiDDiyA, mahajjuiyA, mahabbalA, mahAyasA, mahAsokkhA, mahANubhAgA, hAravirAiyavacchA, kaDagatuDiyarthabhiyabhuyA, aMgayakuMDalamaTThagaMDatala kaNNapIDhadhArI, vicittahatthAbharaNA, vicittamAlAmaulimauDA, kallANaga-pavara vattha parihiyA, kallANagapavasmallANulevaNA, bhAsurabodI, palaMbavaNamAladharA, divveNaM vaNNeNaM, divveNaM gaMdheNaM, divveNaM rUveNaM, divveNaMphAseNaM, divveNaM saMghAeNaM, divveNaM saMThANeNaM, divvAe iDDIe, divvAe juIe, divvAe pabhAe, divvAe chAyAe, divvAe accIe. divveNaM teeNaM, divvAe lesAe dasa disAo ujjovemANA, pabhAsemANA samaNassa bhagavao mahAvIrassa aMtiyaM AgammAgamma rattA, samaNaM bhagavaM mahAvIraM tikkhutto AyAhiNaM payAhiNaM kareMti, karettA vadati NamasaMti, vaMdittA NamaMsittA sAiM sAiM NAmagoyAI sAviMti NaccAsaNNe NAidUre sussUsamANA NamaMsamANA abhimuhA viNaeNaM paMjaliuDA pjjuvaasNti| bhAvArtha :- kAle. te samaye zramaNa bhagavAna mahAvIranI pAse ghaNA asurakumAra devo pragaTa thayA. temanA zarIrano varNa- kRSNa mahAnIlamaNi, nIlamaNi, nIlaguTikA, bheMsanA zIMgaDA, aLasInA phUla jevo kALo ane dedIpyamAna hato; netro-- vikaselA zatapatranI jema vikasita hatA; pamala- pAMpaNo pAtaLI, nirmaLa, kiMcit lAla ane kiMcit sapheda hatI; nAsikA- garuDa jevI lAMbI, saraLa ane UMcI hatI; baMne hoTha- puSTa zilApravAla, paravALA ane biMbaphaLa- caNoThI jevA lAla hatA; daMtazreNI- sapheda caMdrakhaMDa, nirmaLa, ujjavala zaMkha, gokSIra-dUdha, phINa, jalakaNa ane mRNAlikA-kamala taMtu samAna dhavala hatI; tAla ane jIbha agnimAM tapAvelA ane pachI dhoyelA arthAtu zuddha karelA suvarNa jevA lAla hatA; keza kAjala tathA kALA vAdaLa jevA kALA ane cakamaNi jevA ramaNIya ane snigdha hatA. temaNe DAbA kAnamAM eka kuMDala paheryuM hatuM.(devo DAbA kAnamAM eka kuMDaLa pahere ane jamaNA kAnamAM bIjuM AbhUSaNa pahere che) temanA AkhA zarIre bhInA caMdanano lepa karelo hato. temaNe AchA sapheda raMganA silIndra puSpa jevA prakAzita, bArIka, doSarahita zreSTha vastro dhAraNa karyA hatA.(matAntare asurakumAranA vastro lAla raMganA hoya che.) teo prathama avasthAnuM(bAlya kAlanuM) ullaMghana karI gayA hoya ane bIjI avasthA(prauDhAvasthA ke vRddhAvasthA)ne prApta karI na hoya, tevA abhinava yauvana avasthAne prApta thayelA hoya, tevA dekhAtA hatA. temanI baMne bhujAo talabhaMgaka nAmanA AbharaNa ane bAjubaMdha rU5 zreSTha AbhUSaNothI tathA nirmaLa maNiratnothI zobhatI hatI. hAthano agrabhAga eTale Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | vibhAga-1: samavasaraNa AMgaLIo daza vIMTIothI zobhAyamAna hatI, teo cUDAmaNi cihanA dhAraka, svarUpavAna, vimAna ane parivAra rUpa mahAddhi saMpanna, viziSTa zarIra ane AbhUSaNonI prabhA rUpa mahAdyuti saMpanna, viziSTa zaktirUpa bala saMpanna, cotarapha phelAyelI kIrtithI mahAyaza saMpanna, viziSTa sukhanA svAmI hovAthI mahAsaukhya saMpanna ane aciMtya prabhAvazALI hovAthI mahAbhAgyavAna hatA. temanuM vakSa:sthaLa hArathI zobhAyamAna hatuM, bhUjAo kaTaka-valaya ane bAjubaMdhathI zobhita hatI. temaNe gAla upara ghasAtA arthAt gAla sudhI pahoMce teTalA lAMbA aMgada, kuMDaLane ane viziSTa koTinA anya karNa AbhUSaNone dhAraNa karyA hatA. teoe vividha prakAranA vastro tathA AbharaNone, vividha prakAranA puSpothI gUMthelI mALAone dhAraNa karI hatI. teonA mastaka para mugaTa zobhI rahyA hatA. temanuM zarIra kalyANakArI ane kiMmatI viziSTa vastro, mALA ane vilepanothI susajjita ane viziSTa AbhAyukta hatuM, temaNe ghUMTaNa sudhI laTakatI lAMbI vanamALA kaMThamAM dhAraNa karI hatI. te devo divya varNa, divya gaMdha, divya rU5, divya sparza, divya zarIra, divya saMsthAna (AkRti), divya Rddhi, dhRti, zarIranI dIpti rUpa prabhA, zobhA, ratnAdinA teja, tejalabdhijanya prabhAva ane divya vezyA zarIranI divya kAMti vaDe daze dizAone prakAzita karatAM(zobhAvatAM) zramaNa bhagavAna mahAvIra svAmInI pAse AvIne, AnaMdita thaIne zramaNa bhagavAna mahAvIra svAmIne traNavAra jamaNI taraphathI prAraMbha karIne pradakSiNApUrvaka, baMne hAthane aMjalibaddha karIne bhaktipUrvaka vaMdana namaskAra karyA, vaMdana-namaskAra karIne pota-potAnA nAma-gotranuM kathana karyuM. tyAra pachI na ati najIka nA ati dUra, sevA zuzruSA karatAM, namaskAra karatAM, bhagavAnanI sanmukha vinayapUrvaka baMne hAtha joDIne bhagavAnanI paryApAsanA karavA lAgyA. 80 teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM samaNassa bhagavao mahAvIrassa bahave asuriMda-vajjiyA bhavaNavAsI devA aMtiyaM pAubbhavitthA-NAgapaiNo, suvaNNA, vijjU, aggI dIkudahI, disAkumArA, pavaNa, thaNiyA, bhavaNavAsI; NAgaphaDA-garuGavais puNNakalasa sIhahaya gaya magasmauGavaddhamANaNijjutta vicittaciMdhagayA, surUvA, mahiDDiyA jaavpjjuvaasNti| bhAvArtha:- te kALe, te samaye zramaNa bhagavAna mahAvIra svAmI pAse asurendra tathA asurakumAra devone choDIne ghaNA(zeSa navanikAya) bhavanapati devo (1) nAgakumAra, (2) suvarNakumAra, (3) vidhutakumAra, (4) agnikumAra, (5) dvIpakumAra, (6) udadhikumAra, (7) dizAkumAra, (8) pavanakumAra tathA (9) svanitakumAra jAtinA (navanikAyanA) devo pragaTa thayA. teonA mugaTa anukrame (1) nAgapheNa, (2) garuDa, (3) vaja, (4) pUrNa kaLaza, (5) siMha, (6) azva, (7) hAthI, (8) magara, (9) vardhamAnaka sarAvalAnA cihnothI citita hatA. te devo svarUpavAna, mahAddhivAna hatA yAvatuM bhagavAnanI paryApAsanA karavA lAgyA. vivecana : prastuta sutromAM bhagavAna mahAvIra svAmInA sAMnidhyamAM pragaTa thayelA bhavanapati devonI Rddhi, dhRti AdinuM nirUpaNa che. saM sinnidhapubpasAruM :- temanA vastro zilIndra puSpa jevA varNavALA tathA dhutiyukta hatA. vRttikAra zrI abhayadeva sUrie kSatmitAnItyartha tenA vastro kaMIka sapheda hatA te pramANe artha karyo che. vRttikAre matAntarano ullekha karatA lakhyuM che ke susu haiMti rad tta matAntaramumatAntare asurakumAranA Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 80 ] zrI vivAIsUtra vastro lAla hoya che. paraMparA anusAra asurakumAranA vastro lAla hoya che. jo temanA vastro lAla hoya to zilIndra puSpanI upamA ghaTita thatI nathI. keTalAka vidvAno tenuM samAdhAna A rIte kare che ke temanA vastro zilIndra puSpanI samAna kaMIka lAlimAyukta sapheda hatA. vamaLa :- vardhamAnaka eTale koDIyAnuM saMpuTa. svanitakumAra jAtinA devanuM cihna vardhamAnaka che. devonA sUtrokta te cinho teonA muguTamAM hoya che. sUtra 8ramAM asurakumAranuM ane sUtra 83mAM zeSa navanikAya jAtinA bhavanapati devonA cihnonuM kathana che. nibe saMyANaM:- divya saMghAta-zarIra racanA. nArakI ane devo asaMghayaNI hoya che arthAt teone hADakAnI majabUtAI rUpa saMghayaNa hotuM nathI. prastutamAM saMghAta zabdano artha zarIranI racanA, thAya che. devo divyazarIra racanAthI yukta hoya che. vyaMtara devo dvArA paryapAsanA:81 teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM samaNassa bhagavao mahAvIrassa bahave vANamaMtarA devA aMtiyaM pADamvistha- pilAyamUyA, narahalA, viMchAniMguli mupaphaLo, mahAyA, gaMdhavvaNikAyagaNA NiuNagaMdhavvagIyaraiNo, aNavaNNiya paNavaNNiya isivAiyabhUyavAiya kaMdiyamahAkaMdiyakuhaMGapayaMgadevA; caMcalacavalacittakIlaNadavappiyA, gaMbhIrahasiyabhaNiyapIyagIyaNaccaNaraI, vaNamAlA melamaukuMDalasacchaMdaviuvviyAharaNa cAruvibhUsaNadharA savvouyasurabhikusumasuraiyapalaMba sobhaMtakaMtaviyasaMtacitta vaNamAlaraiyavacchA; kAmagamA, kAmarUvadhArI, NANAviha-vaNNarAga-varavatthacittacillaya-NiyaMsaNA vivihadesINevacchagahiyavesA, pamuiyakaMdappakalahakelI-kolAhalappiyA, hAsabolabahulA, aNegamaNirayaNa vivihaNijjuttavicittaciMdhagayA, suruvA, mahiDDiyA jaavpjjuvaasNti| bhAvArtha:- te kAle, te samaye zramaNa bhagavAna mahAvIra svAmInI pAse ghaNA vyaMtara devo pragaTa thayA. yathA- (1) pizAca, (2) bhUta, (3) yakSa, (4) rAkSasa, (5) kiMnnara, (6) DiMpuruSa, (7) bhujagapati ane mahAkAya, A be mahoraga jAtinA devonA paryAya nAma che (8) gaMdharva-nipuNatApUrvaka gAna(nATaka sahitanA gIta) ane anya gItomAM anurakta devo. (9) aNapatrika, (10) pANapatrika, (11) RSivAdita, (12) bhUtavAdita, (13) kaMdita, (14) mahAjaMdita, (15) kuSmAMDa ane (16) payaMgadeva.(ahIM 16 vyatara jAtinA devonA nAma che. nAma anusAra artha ghaTita thAya tevuM ekAMte nathI.) te vyaMtara devo atyaMta caMcaLa cittavALA, kriIDAzIla ane hAsya priya, anya loko tenA hAsyanuM kAraNa jANI na zake tevA gaMbhIra hAsya ane gaMbhIra bhASA bolanArA hatA, temane gIta ane nRtyamAM vizeSa prIti hatI. vaikriyalabdhithI icchAnusAra banAvelI vanamALA-ratnAdimaya AbharaNa vizeSa, Amela- puSpothI banAveluM AbhUSaNa, mugaTa, kuMDala temaja anya sohAmaNA AbhUSaNo dhAraNa karelA hatA. teonA vakSaHsthala sarva RtuonA suMdara, sugaMdhI puSpothI banAvelI lAMbI, suMdara, vividha prakAranI vanamALAothI zobhita hatA. te devo icchAnusAra gamanAgamana karatA, icchAnusAra vividha rUpo dhAraNa karatA, vividha raMganA, Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | vibhAga-1: samavasaraNa citra-vicitra prabhAvALA camakatA vastrone dhAraNa karatA, vividha dezanA poSAka paheratA hatA. te devone Amoda-pramoda, hAsya-majAka, kleza-kalaha ane krIDA-manoraMjana ane kolAhala priya hatA. teo majAkamazkarImAM catura hatA. te devo aneka maNiratno tathA vividha ane vicitra cihnone dhAraNa karanAra hatA. A rIte te vyaMtara devo suMdararUpavAna ane mahARddhiyukta hatA yAvat tevA te vyaMtara devo bhagavAnanI sevAmAM AvyA ane pakuMpAsanA karavA lAgyA. vivecana : - mahAzAya :- vyaMtara devonI avagAhanA utkRSTa sAta hAthanI ja hoya che paraMtu TIkAkAre- rU 2 vizeSamavasthA vizeSAzraya" "mahAna' vizeSaNa vizeSa avasthAnI apekSAe kahela che arthAt uttara vaikriya zarIranI apekSAe tema jaNAvyuM che. "mahAkAya" te eka saMjJAvAcaka nAma che paraMtu guNa niSpanna, arthasUcaka nAma nathI. jema payaMgadeva A saMjJA vAcaka nAmano koI artha ghaTita thato nathI tema mahAkAya nAma jANavuM. vyaMtaradevonA cita- vRttikAre ATha jAtinA vyaMtara devonA cihnone darzAvatI eka gAthA ApI che. yathA ciMdhAi kalaMbajhae sulasa vaDe taha ya hoi khaTuMge / asoe caMpae vA nAge taha tuMburI ceva // bhavanapati devonI oLakha mATe tenA mugaTa upara bhinna-bhinna cihno hoya che te ja rIte vyaMtara devonI oLakha mATe teonI pota-potAnA vimAnonI dhvajA upara bhinna-bhinna cihno hoya che. jema kekadaMbavRkSa, sulasa nAmanuM vRkSa vizeSa, vaTavRkSa, khaTvAMga-tApasanuM upakaraNa vizeSa, azokavRkSa, caMpakavRkSa, nAgavRkSa, tuMbaruM- TImaruM vRkSa. bhavanapati ane vyatarajAtinA devonA cihno : - bhavanapati ciha vyaMtara ciha asurakumAra cUDAmaNi 1. pizAca kadaMbavRkSa nAgakumAra nAgaphaNa || 2. bhUta sulasavRkSa 3. suvarNakumAra garuDa || 3. yakSa vaTavRkSa vidhutakumAra vaja rAkSasa khaTvAMga agnikumAra pUrNakaLaza || 5. kinnara azokavRkSa dvIpakumAra siMha | 6. kiMpuruSa caMpakavRkSa 7. udadhikumAra azva || 7. mahoraga nAgavRkSa 8. dizAkumAra | hAthI || 8. gaMdharva tubaruM vRkSa 9. pavanakumAra magara 10. svanitakumAra vardhamAnaka noMdhaH- bhavanapati devonA cinha AgamamAM maLe che ane vyaMtara devonA cinha uparokata uddhata gAthAmAM prApta thAya che. Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 82 | zrI vivAIsUtra jyotiSI devo dvArA paryapAsanA:82 teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM samaNassa bhagavao mahAvIrassa bahave joisiya devA aMtiyaM pAunbhavitthA-vihassaicaMda-sUra-sukka-saNiccharA, rAhU, dhUmaketu, buhA, aMgArakA, tattatavaNijjakaNagavaNNA, je ya gahA joisaMmicAraM caraMti, keU ya gairaiyA; aTThAvIsaivihA ya NakkhattadevagaNA, NANAsaMThANasaMThiyAo ya paMcavaNNAo tArAo ThiyalesA, cAriNo ya avissAmamaMDalagaI, patteyaM NAmaMkapAgaDiyaciMdhamauDA mahiDDiyA jaavpjjuvaasNti| bhAvArtha:- te kAle, te samaye zramaNa bhagavAna mahAvIra svAmInA sAMnidhyamAM ghaNA jyotiSI devobRhaspati, caMdra-sUrya, zukra, zanizcara, rAhu, dhUmaketu, budha, maMgaLa vagere devo pragaTa thayA. temano varNa tapta tapanIya suvarNa samAna lAla hato. anya paNa jyotimaMDalamAM paribhramaNa karanArA ketu-jalaketu Adi graho, aThThAvIsa prakAranA nakSatra devo tathA vividha AkRtivALA tathA pAMca varNavALA ane sthita lezyAvALA tArA jAtinA devo pragaTa thayA. te devo niraMtara gati karavAnA svabhAvavALA hatA. te pratyeka devoe pota-potAnA nAmathI aMkita potAnA vizeSa cihnathI cihnita mugaTa dhAraNa karyo hato.(candradevanA mugaTamAM candranuM cihna, suryadevanA mugaTamAM sUryanuM cihna- te rIte samajavuM.) te devo mahARddhivAna hatA yAvata teo AvIne bhagavAnanI paryupAsanA karavA lAgyA. vaimAnika devo dvArA paryapAsanA:| 83 teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM samaNassa bhagavao mahAvIrassa bahave vemANiyA devA aMtiyaM pAubbhavitthA-sohammIsANa-saNaMkumAra-mAhida-baMbhalaMtaga- mahAsukka- sahassArANayapANayArANa-accuyavaI pahiTThA devA jiNadasaNussuyA gamaNajaNiyahAsA, pAlagapupphagasomaNassasirivacchaNaMdiyAvatakAmagama pIigammaNogamavimalasavvaobhaddaNAmadhejjehiM vimANehiM oiNNA vaMdagA jiNidaM migamahisavarAhachagaladadushayagayavajhbhuyagakhaggausabhaMkaviDima pAgaDiyaciMdhamauDA pasiDhila varamauGatirIDadhArI,kuMDalaujjoviyANaNA,mauDa diktasirayA, rattAbhA, paramapamhagorA, seyA, subhavaNNagaMdhaphAsA, uttamaveuvviNo, vivihavatthagaMdhamalladhArI, mahiDDiyA mahajjuiyA jAvapaMjaliuDA pajjuvAsaMti / bhAvArtha - te kAle, te samaye zramaNa bhagavAna mahAvIra svAmInI samakSa ghaNA vaimAnika devo-saudharma, IzAna, sanatakumAra, mAhendra, brahma, lAMtaka, mahAzukra, sahasAra, Anata, prANata, AraNa, ayyata devalokonA adhipati indro, atyaMta prasannatApUrvaka pragaTa thayA. jinendra prabhunA darzananI utkaMThAthI AvelA, AnaMdita te bAra devalokanA daza adhipati devo, kramazaH pAlaka, puSpaka, somanasa, zrIvatsa, naMdAvarta, kAmagama, prItigama, manogama, vimala, tathA sarvatobhadra nAmanA potapotAnA vimAnomAMthI jinendra bhagavAnane vaMdana karavA mATe bhUmi para utaryA. temanA mugaTanA vistIrNa bhAgomAM kramazaH haraNa, bheMsa, varAha, bakaro, deDako, ghoDo, uttama hAthI, sarpa, geMDA, vRSabhanA cihno hatA. bhagavAnanA darzananI utAvaLathI temanA prazasta keza-vinyAsa ane mugaTa zithila-DhIlA thaI gayA hatA. kuMDaLonI viziSTa AbhAthI temanA mukha prakAzita dekhAtA hatA. mastaka paranI kezapaMktio mugaTanI kAMtithI dedIpyamAna lAgatI hatI ane tenI kAMti Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | vibhAga-1: samavasaraNa lAla hatI. temanA zarIra kamala taMta jevA gaura varNanA ane kAMtimaya hatA. teo zubha varNa, gaMdha, rasa ane sparzayukta uttama prakAranA uttaravaikriya zarIranA dhAraka hatA. temaNe vividha prakAranA zreSTha vastro ane sugaMdhita puSpamALAo dhAraNa karelI hatI. te devo mahaddhika hatA yAvatu AvIne bhagavAnanI paryApAsanA karavA lAgyA. vivecana : - prastuta sUtramAM vaimAnika devonuM varNana che. bAra devaloka, nava lokAMtika, traNa kilvISI, nava greveyaka ane pAMca anuttara vimAnanA devono samAveza vaimAnika jAtinA devomAM thAya che. temAMthI nava zaiveyaka ane pAMca anuttara vimAnanA devo uttarakiya zarIra banAvatA nathI ane potAnuM sthAna choDI anyatra jatAM nathI. tethI sUtromAM devonA Agamana prasaMge bAra devalokanA devonuM kathana karyuM che. nava lokAMtika ane traNa kilvISI devono samAveza apekSAe bAra devalokanA devomAM ja thaI jAya che. pANI pukha :- bAra devalokanA devomAM daza indro hoya che. ATha devaloka sudhI pratyeka devalokanA eka-eka indra ane navamA-dazamA devalokanA eka prANatendra, te ja rIte agiyAramA-bAramA devalokanA eka acyatendra che. A rIte bAra devalokanA 8+1+ 1 = 10 indro thAya che. te daze indro pota-potAnA yAna-musApharI mATenA vimAno laIne Ave che. saudharmendranuM pAlaka vimAna, izAnendranuM puSpaka vimAna, te ja rIte kramazaH daza indranA daza vimAna samajavA. te daze indronA mugaTanA kramazaH haraNa, mahiSa Adi daza cihno hoya che. vaimAnika devonA Indra, vimAno ane cihno :kama - devaloka | indra indra | vimAna ciha saudharma zakrendra pAlaka haraNa IzAna IzAnendra | | puSpaka bheMsa sanakumAra sanakumAre somanasa varAha mAhendra zrI vatsa bakaro brahma brahmalokendra naMdAvarta deDako lAMtaka lAMtakendra kAmagama ghoDo mahAzukra mahAzukrendra prItigama | | uttama hAthI sahasAra, sahasArendra manogama sarpa 9,10 | ANata, prANata prANatendra vimala geMDo 11,12 | AraNa, azruta | ayyatendra sarvatobhadra | vRSabha bhagavAna mahAvIra svAmInA darzanArthe idro sAthe idrANIo, devo sAthe devIo paNa AvI hatI. vRttikAranI sAme pustakAMtaramAM te pATha upalabdha hato, te pAThane teoe prasaMgAnusAra vRttimAM darzAvyo | | | | ja | mAhendra na | | Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | 84 / zrI vivAIsUtra cha. vRtyAnusAra hevIbhornu pani sA pramANo cha teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM samaNassa bhagavao mahAvIrassa bahave accharagaNasaMghAyA aMtiyaM paaubbhvitthaa| tAo NaM accharAo dhaMtadhokkaNagaruyagasarisappabhAo samaikkaMtA ya bAlabhAvaM aNaivassomma cArurUvA NiruvahayasarasajovvaNakakkasataruNa vaya bhAvamuvagayAo hAraddhahAsa pAuttarayaNakuMDala vAmuttagahemajAlamaNijAlakaNagajAla suttamauritiriyAtiya) kaDagakhaDDuga egAvali kaMgsukta magahagadharaccha gevejjasoNisuttagatilaga phullagasiddhatthiyakaNNavAliyasasisUsusabha cakkayatalabhaMgaktuDiya hatthamAlayaharisakeUsvalakpAlaMbapalaMbaaMgulijjagavalakkha-dINAra mAliyA-caMda sUramAliyA-kaMcimehalakalAkpayaragapariheragapAyajAlaghaMTiyA-khikhiNirayaNoru jAlakhaDiyAvara NeuscalaNamAliyA kaNamaNigalajAlagamagaramuha virAyamANa NeUra pacaliksahAla bhUsaNadhAraNIo dasaddhavaNNarAgaraiyaraktamaNahare(mahArghANI NAsAniHktAsa vAyuvAhyANi cakSurharANi varNasparzayuktAni) hayalAlA-pelavAirege dhavale kaNagakhaciyaMtakamme AgAsaphAliyasarisappahe aMsuyaNiyatthAo AyareNaM tusAsgokhIshAsdagarayapaMDus dugullasukumAlasukayaramaNijjauttarijAI pAuyAo varacaMdaNa cacciyAo varAbharaNabhUsiyAo savvouyasurabhikusumasuraiyavicitta varamalla dhAriNIo sugaMdhicuNNaMgarAgavasvAsupupphapUragavirAiyA ahiksassirIyA uttamavasdhUvadhUviyA sirI-sammaNavesA divvakusumamalladAmapanbhaMjalipuDAo(uccatvena) caMdANaNAo caMdavilAsiNIo caMdaddhasamalalADAo caMdAhiyasomadasaNAo ukkAo viva ujjoyamANAo vijjughaNamirI sUradipaMtateya ahiyatassaNNigAsAo siMgArAgAracAruvesAo saMgakgayahasiyamaNiyaceTThiyavilAsa salaliyasaMlAkaNiuNa juttovayAs kusalAo suMdarathaNa jaghaNa vayaNa kascaraNa nayaNa lAvaNNa rUvajovvaNa vilAsakaliyAo suravadhUo sirIsanavaNIyamauyasakRmAlatullaphAsAo vavagayakIla kalasAo dhoyaNidvaMtarayamalAo somAo kaMtAo piyadasaNAo surUvAo jiNabhatti daMsaNANurAgeNaM harisiyAo ovaiyAo yAvi jiNasagAsaM divveNaM sesaM taM ceva NavaraM ThiyAo ceva / - te samaye bhagavAna mahAvIra svAmInI pAse aneka samUhomAM apsarAo- devIo pragaTa thaI. tenA zarIranI kAMti agnimAM tapAvelA pachI svaccha jaLamAM dhoyelA zuddha suvarNa jevI hatI. teo bAlyavasthA vyatIta karIne yauvanAvasthAmAM praveza karI cUkelI hatI arthAtu badhI devIo navayauvanAo hatI. tenuM rUpa anupama suMdara ane saumya hatuM. te devIo nirupahata-rogarahita, abAdhita ane suMdara-zRMgAra rasathI tAruNya avasthAthI zobhI rahI hatI. teonuM rUpa sauMdarya ane yauvana susthita hatuM ane jarA avasthAthI tadna vimukta hatuM. te devIo suramya vezabhUSA, vastra, AbharaNa AdithI susajja hatI, tenA lalATa upara puSpa jevI AkRtinA AbhUSaNa hatA. tenA kaMThamAM sarasavanA dANA jevA varNavALI maNiothI banelI kaMThIo-kaMThasutra ane 18 seravALA hAra, nava seravALA arpahAra, aneka prakAranI maNiothI banAvelI mALAo, caMdra, sUrya Adi aneka AkAravALI mALAo hatI.kAnamAM ratnonA kaMDala, bAhuomAM bAjubaMdha, kAMDAomAM mANeka jaDelA kaMkaNa, AMgaLIomAM vIMTIo, kamara para sonAnA kaMdorA ane pagamAM suMdara ghUgharIothI yukta nupUra paherelA hatA. te devIonA aMga upara sonAnA kaDA Adi aneka prakAranA ghareNAo zobhI rahelA hatA. te devIoe paMcaraMgI, bahumUlyavAna, ghoDAnI lALa jevA pAtaLA ane niHzvAsanI havAthI UDI jAya tevA atyaMta haLavA, manohara sukomala ane suvarNamaya tArothI bharelI kinArIvALA, sphaTika tulya Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | vibhAga-1: samavasaraNa prakAza yukta, vastro dhAraNa karelA hatA ane barapha jevA sapheda, gAyanA dUdha, motInA hAra temaja jalakaNa jevA svaccha, ujjavaLa, sukumAra, mulAyama, ramaNIya, suMdara rIte guMthAyelA rezamI utarIya vastra dhAraNa karyA hatA. teoe sarva RtuomAM khIlatA sugaMdhI puSponI uttamamALAo dhAraNa karI hatI. caMdana, kesara, Adi sugaMdhI padArthonA lepathI temanuM zarIra suvAsita ane zreSTha dhUpathI sugaMdhita hatuM. tenA mukhanI kAMti caMdra jevI, dhuti vIjaLI jevI ane teja sUrya jevuM hatuM. tenI gati(cAlavAnI kriyA) tenuM hasavuM, bolavuM, nayanonA kaTAkSa, hAvabhAva, paraspara thatAM AlApa-saMlApa vagere badhAM kArya kuzaLatA ane lAlityathI yukta hatA. temanA suMdara stano, kamarathI nIceno bhAga, mukha, hAtha, paga, nayana vagere lAvaNyayukta, suMdara, ane yauvana saMpanna hatA. tenI netra ceSTAo kaTAkSa yukta hatI. teNIno sparza zirISa phUla ane mAkhaNa jevo mRdu ane komala hato. teo kalaMkarahita, svaccha, saumya, kamanIya, (suMdara)priyadarzanIya suMdara ane svarUpavAna hatI. te pratyeka devIo bhagavAnanA darzananI utkaMThAthI harSa pAmatI hatI, tenA romAMca khaDA thaI gayelA hatA. te devIo sarva viziSTa guNothI alaMkRta hatI. zeSa varNana pUrvavatu yAvatu vimAnamAMthI nIce utarIne potapotAnA devonA sAMnidhyamAM ja sthita thaIne bhagavAnanI puryapAsanA karavA lAgI. prajAjano dvArA bhagavAnane vaMdana - 84 teNa kAleNaM teNaM samaeNaM caMpAe NayarIe siMghADagatigacaThakka caccara caummuha mahApaha-pahesa mahayA jaNasadde i vA. bahajaNasadde i vA, jaNavAi ivA, jaNullAve ivA, jaNavUhe i vA, jaNabole ivA, jaNakalakale i vA, jaNummIi vA, jaNukkaliyA ivA, jaNasaNNivAe ivA, bahujaNo aNNamaNNassa evAmAikkhai, evaM bhAsai, evaM paNNavei, e vaM parUvei- evaM khalu devANuppiyA ! samaNe bhagavaM mahAvIre Aigare, titthagare jAva saMpAviukAme puvvANupuTviM caramANe gAmANuggAmaM dUijjamANe ihamAgae ihasaMpatte iha samosaDhe iheva caMpAe NayarIe, bAhiM puNNabhadde ceie ahApaDirUvaM uggahaM uggiNhittA saMjameNaM tavasA appANaM bhAvemANe viharai / bhAvArtha:- te kAle, te samaye caMpAnagarInA zRMgATakanA AkAranA sthAno, traNa rastA bhegA thatAM hoya tevA trikasthAno, cAra rastA bhegA thatA hoya tevA catuSka, aneka rastA bhegA thatAM hoya tevA catro, cAre dizAmAMthI AvelA loko bhegA thatAM hoya tevA caturmukha-coro, rAjamArgo, jyAMthI bIjI zerIo nIkaLatI hoya tevA patha upara loko bhegA thaIne vAtacIta karavA lAgyA, ghaNA loko bhegA thaIne vAtacIta karavA lAgyA, ekabIjAne pUchavA lAgyA, ekabIjAne bolAvavA lAgyA, mANasonuM ToLuM ekatra thavA lAgyuM, lokono avyakta dhvani thavA lAgyo, kyAMka kalakala-spaSTa dhvani thavA lAgyo, samudranA mojAnI jema lokonA uparAuparI ToLA AvavA lAgyA, nAnA jana samudAyarUpe loko ekatrita thavA lAgyA, koIka sthAne lokonI bhIDa jAmavA lAgI. aneka manuSyo paraspara A pramANe sAmAnyarUpe kahevA lAgyA, vizeSarUpe kahevA lAgyA, kyAMka koInA pUchyA vinA, kyAMka koInA pUchavA para eka bIjAne kahevA lAgyA ke he devAnupriyo! dharmanI AdinA karanArA, cAra tIrthanI sthApanA karanArA yAvat siddhagatine prApta karavA mATe pravRttizIla zramaNa bhagavAna mahAvIra svAmI, pUrvanA tIrthakaronI paraMparA anusAra grAmAnugrAma vihAra karatAM ahIM caMpAnagarInA pUrNabhadra udyAnamAM padhAryA che, sAdhu samAcArI anusAra ahIM samosaryA Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI uvavAI sUtra che, A caMpAnagarInI bahAra pUrNabhadra udyAnamAM yathAyogya sthAnanI AjJA laIne saMyama ane tapathI AtmAne bhAvita karatA vicare che. 87 85 happhalaM khalu bho devANuppiyA ! tahArUvANaM arahaMtANaM bhagavaMtANaM NAmagoyassa vi savaNayAe, kimaMga puNa abhigamaNa-vaMdaNaNamaMsaNapaDipucchaNa pajjuvAsaNayAe ? egassa vi Ariyassa dhammiyassa suvayaNassa savaNayAe, kimaMga puNa viulassa aTThassa gahaNayAe ? taM gacchAmo NaM devANuppiyA ! samaNaM bhagavaM mahAvIraM vaMdAmo NamaMsAmo sakkAremo sammANemo kallANaM maMgalaM devayaM ceiyaM pajjuvAsAmo / eyaM Ne peccabhave ihabhave ya hiyAe, suhAe, khamAe, NisseyasAe, ANugAmiyattAe bhavissai / tti kaTTu bahave uggA, uggaputtA, bhogA, bhogaputtA evaM dupaDoyAreNaM rAiNNA, khattiyA, mAhaNA, bhaDA, johA, pasatthAro, mallaI, lecchaI, lecchaIputtA, aNNe ya bahave rAIsaratalavara-mADaMbiyakoDuMbiya-ibbha-seTThi- seNAvai-satthavAhappabhiiyo appegaiyA vaMdaNavattiyaM, appegaiyA pUyaNavattiyaM, evaM sakkAravattiyaM, sammANavattiyaM, daMsaNavattiyaM, koUhalavattiyaM, appegaiyA aTThaviNicchayaheDaM - assuyAiM suNessAmo, suyAiM NissaMkiyAiM karissAmo, appegaiyA aTThAiM heUI kAraNAiM vAgaraNAI pucchissAmo, appegaiyA savvao samaMtA muMDe bhavittA AgArAo aNagAriyaM pavvaissAmo, appegaiyA paMcANuvvaiyaM sattasikkhAvaiyaM duvAlasavihaM gihidhammaM paDivajjissAmo, appegaiyA jiNabhaktirAgeNaM, appegaiyA jIyameyaMti kaTTu / vhAyA jAva sirasA kaMThe mAlakaDA, AviddhamaNisuvaNNA, kappiya-hAraddhahAra-tisara-pAlaMbapalaMbamANa-kaDisutta-sukayasohA bharaNA, pavaravatthaparihiyA, caMdaNolittagAyasarIrA, appegaiyA hayagayA, appegaiyA gayagayA, appegaiyA rahagayA, appegaiyA siviyAgayA, appegaiyA saMdamANiyAgayA, appegaiyA pAyavihAracAreNaM purisavaggurAparikkhittA mahayA ukkiTTha sIhaNAya bola kalakalaraveNaM pakkhubbhiyamahAsamuddaravabhUyaM piva karemANA caMpAe NayarIe majjhaMmajjheNaMNiggacchaMti, NigacchittA jeNeva puNNabhadde ceie, teNeva uvAgacchaMti, uvAgacchittA; samaNassa bhagavao mahAvIrassa adUrasAmaMte chattAIe titthayarAisese pAsaMti, pAsittA jANavAhaNAiM Tharveti, ThavettA jANavAhaNehiMto paccoruhaMti, paccoruhittA jeNeva samaNe bhagavaM mahAvIre, teNeva uvAgacchaMti, uvAgacchittA samaNaM bhagavaM mahAvIraM tikkhutto AyAhiNaM pAhaNaM kareti, karitA vaMdaMti, NamassaMti, vaMdittA, NamaMssittA NaccAsaNNe NAidUre sussUsamANA, NamaMsamANA, abhimuhA viNaNaM paMjaliuDA pajjuvAsaMti / bhAvArtha :- he devAnupriyo ! tathArUpanA sarva atizaya saMpanna tIrthaMkara bhagavAnanA nAma ane gotranuM zravaNa paNa mahAphaLadAyaka che. to temanI sanmukha javuM, vaMdana-namaskAra karavA, prazna pUchavA, temanI paryupAsanA Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | vibhAga-1: samavasaraNa karavI, vagere kriyAthI viziSTa phaLa prApta thAya, temAM to kahevuM ja zuM? arthAt tenAthI sarva phaLanI prApti thAya che. tathArUpanA arihaMta bhagavAnanA eka paNa dhArmika vacananuM zravaNa paNa mahAphaLadAyaka che, to temanA dvArA kahevAtA vipula arthane grahaNa karavAthI viziSTa phaLa prApta thAya temAM to kahevuM ja zuM? tethI he devAnupriyo! ApaNe jaIe, tyAM jaIne zramaNa bhagavAna mahAvIra svAmInA guNagAna karatAM, paMcAMga namanapUrvaka namaskAra, abhyatthAna Adi kriyAo dvArA satkAra, bhakti-bahumAnapUrvaka sanmAna karIe; kalyANa prAptinA kAraNabhUta hovAthI kalyANa svarUpI, pApono nAza karavAmAM nimittabhUta hovAthI maMgala svarUpI, atizaya saMpanna hovAthI devAdhideva svarUpI, kevaLajJAnI hovAthI caitya svarUpI zramaNa bhagavAna mahAvIra svAmInI paryApAsanA karIe. bhagavAnane karelA vaMdana-namaskArAdi A bhavamAM tathA parabhavamAM jIvana nirvAha mATe hitakArI, bhogajanya AnaMda mATe sukhakArI, samuccaya sukha sAmarthyakArI, niHzreyasakArI, bhAgyodayakArI, janma-janmAMtaramAM sukhakArI thaze. A pramANe vicAra karIne ghaNA ugravaMzIya loko, ugravaMzIya putro, bhogavaMzI loko, bhogavaMzIputro, A ja rIte pAchaLanA padomAM darekanuM be vAra uccAraNa karavuM(yathA- rAjyavaMzIya loko ane rAjanya putro,) rAjanyo, kSatriyo, brAhmaNo, bhaTa-zUravIro, yoddhAo, dharmazAstra pAThako, malla jAtinA kSatriyo, lecchakI jAtinA loko, temaja bIjA ghaNA rAjA-mAMDalika rAjA, Izvara-aizvarya saMpanna yuvarAja, talavararAjA dvArA pradatta paTTabaMdhathI paribhUSita viziSTa loko, mAMDabika- pAMcaso gAmanA adhipati, kauTuMbikaghaNA kuTuMbonuM bharaNa-poSaNa karanArA, ibhya- hasti pramANa dhana saMpattinA mAlika zreSThI nagaranA mukhya vyApArI athavA saMpattivAna, senApati- caturaMgI senAnA nAyaka sArthavAha- dezAMtaramAM vyApAra mATe jatA loko; temAMthI keTalAka bhagavAnane vaMdana karavA mATe, keTalAka sevA mATe, keTalAka satkAra karavA mATe, keTalAka sanmAna karavA mATe, keTalAka darzana karavA mATe, keTalAka kutUhalathI (bhagavAnane jovA mATe), keTalAka jIva-ajIva Adi padArthonA svarUpane jANavA,nizcaya karavA mATe, keTalAkana sAMbhaLelA AgamonA rahasyo sAMbhaLavA mATe, keTalAka sAMbhaLelA tattvomAM zaMkA rahita thavA mATe, keTalAka padArthonuM svarUpa, tenA hetu, kAraNa, praznottara vagere pUchavA mATe, keTalAka sarva sAvadha vyApArathI virata thaIne gRhastha dharmano tyAga karIne aNagAra banavA mATe, keTalAka pAMca aNuvrata ane sAta zikSAvratarUpa bAra prakArano zrAvakadharma aMgIkAra karavA mATe, keTalAka jinabhaktinA anurAgathI, keTalAka potAno kulAcAra jALavI rAkhavA mATe taiyAra thayA. te lokoe snAna karyuM yAvatuM mastaka ane kaMThamAM maNi jaDita suvarNanI mALAo ane AbhUSaNo dhAraNa karyA. zarIranI zobhA mATe aDhArasaro hAra, navasaro ardhahAra, traNasaro hAra, nIcenI tarapha laTakatA jhUmakhAvALA kaTisUtro-kaMdorA dhAraNa karyA; suMdara, bahumUlyavAna vastro paheryA; AkhA zarIre caMdanano lepa karyo. A rIte taiyAra thaIne keTalAka ghoDA para savAra thayA, keTalAka hAthI upara, keTalAka rathamAM, keTalAka pAlakhImAM, keTalAka paDadAvALI pAlakhImAM beThA ane keTalAka manuSyonA ToLe ToLA sAthe maLI pagapALA cAlavA lAgyA. te lokonA mahAna, atizaya AnaMdajanita dhvanithI, siMhanAdathI, pragaTa avAjathI, avyakta dhvanithI, mahAsamudranA dhvaninI jema caMpAnagarIne kSabhita karatAM cAre bAju khaLa bhaLATa karatAM, caMpAnagarInA madhyabhAgamAMthI nIkaLyA ane pUrNabhadra udhAnamAM pahoMcyA. tyAM pahoMcatA bhagavAna mahAvIra svAmIthI thoDe dUra ke jyAMthI tIrthakaronA atizaya svarUpa chatrAdi dekhAvA lAgyA tyAM ja pota-potAnA vAhano UbhA rAkhyA. vAhanamAMthI nIce utarIne, zramaNa Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | 88 / zrI vivAIsUtra bhagavAna mahAvIra svAmI birAjamAna hatA tyAM jaIne, hAtha joDIne traNa vAra pradakSiNApUrvaka vaMdana namaskAra karyA ane na ati najIka na ati dUra bhagavAnanI sanmukha yathocita sthAne besIne sevA karatAM, namaskAra karatAM, vinayapUrvaka paryApAsanA karavA lAgyA. saMdezavAhaka dvArA koNika rAjAne nivedana - 86 tae NaM se pavittivAue imIse kahAe laDhe samANe hadvatuTTha jAva hiyae hAe jAva appamahagghAbharaNAlaMkiyasarIre sayAo gihAo paDiNikkhamai, paDiNikkhamittA caMpANayariM majjhamajjheNaM jeNeva bAhiriyA uvadANasAlA evaM sA ceva hedilA vattavvayA jAva NisIyai. NisIittA tassa pavittivAuyassa addhatterasasayasahassAiMpIidANaMdalayai, dalayittA sakkArei, sammANei, sakkAritA, sammANettA pddivisjjei| bhAvArtha :- saMdezavAhake bhagavAna mahAvIra svAmInA padArpaNanI vAta jANI tyAre te harSita ane saMtuSTa thayo. teNe snAna karyuM yAvata vajanamAM haLavA chatAM mahAmUlyavAna AbhUSaNothI zarIrane alaMkRta karyuM. A rIte sajja thaIne te potAnA gharethI nIkaLyo ane caMpAnagarInA madhyabhAgamAM thaIne koNikarAjAnA mahelamAM bahAranA rAjasabhA-bhavanamAM Avyo. zeSa varNana sUtra 15 thI 18 sudhInA varNana anusAra jANavuM arthAt koNika rAjAne bhagavAnanA AgamananuM nivedana karyuM. rAjAe prasanna citte vinayabhAve parokSa vaMdana karyuM. tyArapachI siMhAsana para AsIna thaIne rAjAe saMdezavAhakane sADA bAra lAkha rajata mudrAo prItidAnarUpe bheTa ApI ane uttama vastra AdithI teno satkAra karyo, AdarapUrNa vacanothI tenuM sanmAna karyuM; A pramANe satkAra-sanmAna karIne tene vidAya ApI. prabhu-zana bhATe bholi rAnI taiyArI : 87 tae NaM se kUNie rAyA bhaMbhasAraputte balavAuyaM AmaMtei, AmaMtettA evaM vayAsI khippAmeva bho devANuppiyA ! AbhisekkaM hatthirayaNaM paDikappehi, hayagayaraha pavarajohakaliyaM ca cAuraMgiNiM seNaM saNNAhehi, subhaddApamuhANa ya devINaM bAhiriyAe uvaTThANasAlAe pADiyakkapADiyakkAI jattAbhimuhAI juttAI jANAI uvaTThavehi; / __paM ca NayariM sabbhitarabAhiriyaM AsiyasammajjiovalitaM, siMghADagatiyacaukka caccascaummuhamahApahapahesu AsittasittasuisammaTTaratyaMtarAvaNavIhiyaM, maMcAimaMcakaliyaM, NANAviharAgaUsiyajjhaya paDAgAipaDAga maMDiyaM, lAulloiyamahiyaM, gosIsasarasarattacaMdaNa daddaradiNNapaMcaMgulitalaM uvaciya caMdaNakalasaM, caMdaNaghaDasukayatoraNaM paDiduvAradesabhAyaM, Asattosattaviula vaTTavagghAriyamalladAmakalAvaM, paMcavaNNasarasasurahimukkapuppha puMjovayAra kaliyaM, kAlAgurupavarakuMdurukka turukkadhUkmaghamaghatagaMdhuddhayAbhirAmaM sugaMdhavaragaMdhiyaM gaMdhavaTTibhUyaM kareha ya, kAraveha ya, karettA ya kAravettA ya eyamANattiyaM paccappiNAhi / NijjAhissAmi samaNaM bhagavaM mahAvIra abhivaMdae / bhAvArtha:- tyAra pachI bhabhasAra(zreNika rAjA)nA putra koNikarAjA e potAnA senApatine bolAvIne Page #141 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | vibhAga-1: samavasaraNa A pramANe kahyuM- he devAnupriya! tame zIdhra abhiSika uttama hastiratna susajjita karo. tenI sAthe ghoDA, hAthI, ratha ane zreSTha yoddhAothI yukta caturaMgiNI senAne susajjita karo. subhadrA vagere rANIone mATe paNa yAtrAbhimukha- saraLatAthI cAlI zake tevA zreSTha baLado joDelA pratyekane mATe alaga alaga dhArmika ratho paNa bAhya sabhAbhavanamAM upasthita karo. caMpAnagarInI aMdara ane bahAra, tenA zRMgATaka, trika, catuSka, catvara, caturmukha, rAjamArga tathA sAmAnya mArga, te dareka sthAnanI saphAI karAvo. tyAM thoDA ane vizeSa pANIno chaMTakAva karAvo; chANa AdithI lIMpAvo; nagaranI zerIo, madhyabhAgo, bajAranA rastAonI saphAI karI tene svaccha ane suMdara banAvo; tenI AjubAju lokone besavA mATe maMcAtimaMca-sIDIo sahitanA prekSAgRhanI racanA karAvo; vividha raMganI UMcI-UMcI dhvajAo, patAkAo, atipatAkAo pharakAvo; nagarane atyaMta ullokanIya-jovA yogya banAvo, tenA para gozIrSa caMdana tathA sarasa(bhInA) rakta caMdananA pAMca AMgaLI ane hatheLI sahitanA chApA mArelA ane caMdana carcita(caMdana chAMTelA) maMgala kaLazo sajAvo; nagaranA pratyeka dvArabhAga upara caMdana kaLazonA toraNo baMdhAvo; bhUmibhAgathI kaMIka upara sudhInI moTI, goLa ane lAMbI aneka puSpa-mALAo laTakAvo; pAMca raMganA sarasa tAjA puSpaguMjathI nagarane sajAvo; kAlAguru uttama kuMdaruSka, lobAna, dhUpanI sugaMdhathI vAtAvaraNane maghamaghAyamAna karAvo; samagra nagarane sugaMdhanI guTikA jevuM karo ane karAvo. A kArya saMpannatAnI mane jANa karo. tyAra pachI huM zramaNa bhagavAna mahAvIra svAmIne vaMdana karavA mATe nIkaLIza. 88 tae NaM se balavAue kUNieNaM raNNA evaM vutte samANe hadvatu? jAva hiyae karayala pariggahiyaM sirasAvattaM matthae aMjaliM kaTu evaM sAmi tti ANAe viNaeNaM vayaNaM paDisuNei, paDisuNittA evaM hatthivAuyaM AmaMtei, AmaMtettA evaM vayAsI-khippAmeva bho devANuppiyA! kUNiyassaraNNo bhaMbhasAraputtassa AbhisekkaM hatthirayaNaMpaDikappehi, hayagayaraha pavarajohakaliyaM cAuraMgiNiM seNaM saNNAhehi, saNNAhettA eyamANattiyaM pccpinnaahi| bhAvArtha - koNika rAjAe A pramANe kahyuM tyAre senApati harSita ane saMtuSTa thayA. teNe prasannatApUrvaka hAtha joDIne potAnA mastakane namAvyuM. baMne hAtha joDI vinayapUrvaka rAjAno Adeza svIkArIne kahyuM, he svAmI ! jevI ApanI AjJA. A rIte rAja AjJAno svIkAra karIne, mahAvatane bolAvIne kahyuM- he devAnupriya ! bhaMbhasAra(zreNika rAjA)nA putra koNika mahArAjAne mATe, abhiSikata uttama hAthIne zIdhra taiyAra karo. ghoDA, hAthI, ratha tathA zreSTha yoddhAothI caturaMgiNI senAne sajja karIne mane AjJA pAlananA samAcAra Apo. | 89 tae NaM se hatthivAue balavAuyassa eyamaDhe ANAe viNaeNaM vayaNaM paDisuNei, paDisuNittA AbhisekkaM hatthirayaNaM cheyAyariyauvaesammakappaNA-vikappehiM suNiuNehi ujjalaNevatthahatthaparivatthiyaM, susajjaM dhammiyasaNNaddha baddha kavaiya uppIliyakacchavaccha gevejjabaddha galavara-bhUsaNavirAyaMtaM, ahiyateyajuttaM, salaliya-varakaNNapUravirAiyaM, palaMbaocUla mahuyaskayaMdhayAraM, cittapariccheya pacchayaM, paharaNAvaraNa-bhariyajuddhasajja, sacchattaM, sajjhayaM, saghaMTa, sapaDAgaM, paMcAmelaya parimaMDiyAbhirAmaM, osAriyajamalajuyalaghaMTa, Page #142 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | 90 ] zrI vivAI sUtra vijjupiNaddha va kAlamehaM, uppAiyapavvayaM va caMkamaMtaM, mattaM, mahAmehamiva gulagulaMtaM, maNapavaNajaiNavegaM, bhIma, saMgAmiyAojja AbhisekkaM hatthirayaNaM paDikappei, paDikappettA hayagayaraha- pavarajohakaliyaM cAuraMgiNiM seNaM saNNAhei, saNNAhettA jeNeva balavAue, teNeva uvAgacchai, uvAgacchittA eyamANattiyaM pccppinni| bhAvArtha - tyAra pachI mahAvate senApatinA Adeza vacana sAMbhaLIne vinayapUrvaka teno svIkAra karyo ane viziSTa kalAcAryonA upadezathI udbhavelI buddhithI vividha prakAre hAthIonA zRMgAra karanAra nipuNa vyakti dvArA hAthInA zaNagAra karAvyA. te zaNagAromAM kuzaLa puruSoe sarva prathama tene suMdara vastrothI sajAvyo. tenA upara jhUla vagere sArI rIte rAkhIne dhArmika prasaMgane yogya zaNagAra sajAvyA. vakSa:sthaLa para majabUta kavaca kasIne bAMdhyuM, gaLAmAM AbhUSaNo paherAvyA, bIjA aMgopAMgamAM suMdara yogya AbhUSaNo paherAvyA, tethI te hAthI tejanA paMja samAna atyadhika tejasvI lAgato hato. lAlityapUrNa zreSTha karNapUra-kAnanA AbhUSaNothI te zobhAyamAna lAgato hato, laTakatI lAMbI kUla ane tenA gaMDasthalamAMthI jharatA madanI sugaMdhathI ekatrita thayelA bhamarAonA kAraNe tyAM aMdhakAra jevuM pratIta thatuM hatuM. tenI pITha para DhAMkelI jhUla uparanuM nAnuM vastra vela-buTTIonA suMdara citrothI citrita hatuM. zastra ane kavacayukta A hAthI yuddhane mATe sajjita thayo hoya tevuM lAgatuM hatuM. chatra,dhvajA, ghaMTA ane patAkA Adi tenA yathAsthAne rAkhelA hatA, tenA mastakane pAMca kalagIothI vibhUSita karavAthI te suMdara lAgato hato, nIce sudhI laTakatI be ghaMTAothI te zobhato hato, te hAthI vijaLI sahita kALA megha-vAdaLa jevo, cAlato hoya tyAre akasmAta utpanna thayelA DolatA parvata jevo lAgato hato. te madonmatta hato. ciMghADato hoya tyAre potAnA gulagula zabdathI garjanA karato hoya, tevuM pratIta thatuM hatuM. tenI gati mana tathA vAyunA vegathI adhika hatI. vizALa zarIra ane pracaMDa zaktithI te bhayaMkara lAgato hato. A rIte saMgrAma yogya sarva sAmagrIothI yukta te paTTahastine sajja karyo. tyAra pachI te mahAvate nipuNa puruSo dvArA ghoDA, hAthI, ratha, zreSTha subhaTothI yukta caturagiNI senA taiyAra karAvI ane senApatine kAryasaMpannatAnuM nivedana karyuM. |90 tae NaM se balavAue jANasAliyaM saddAvei, saddAvettA evaM vayAsI-khippAmeva bho devANuppiyA! subhaddApamuhANaM devINaM bAhiriyAe uvaTThANasAlAe pADiyakkapADiyakkAI jattAbhimuhAI juttAI jANAiM uvaTuvehi, uvaTThavettA eyamANattiyaM paccappiNAhi / bhAvArtha:- tyArapachI te senApatie yAnazALAnA adhikArI puruSane bolAvIne kahyuM- he devAnupriya! subhadrA Adi rANIo mATe yAtrAnA sAmaiyAmAM javA mATe zreSTha baLado joDelA alaga alaga ratha bAhya sabhAbhavananI pAse hAjara karo ane hAjara thayA pachI kAryasaMpannatAnI sUcanA Apo. |91 tae NaM se jANasAlie balavAuyassa eyamaDhe ANAe viNaeNaM vayaNaM paDisuNei, paDisuNettA jeNeva jANasAlA teNeva uvAgacchai, uvAgacchittA jANAI paccuvekkhei, paccuvekkhettA jANAI saMpamajjei, saMpamajjetA jANAI saMvaTTei, saMvade'ttA jANAI NINei, NINettA jANANaMdUse Page #143 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | vibhAga-1: samavasaraNa pavINei, pavINettA, jANAI samalaMkarei, samalaMkarettA jANAI varabhaMDagamaMDiyAI karei, karettA jeNeva vAhaNasAlA teNeva uvAgacchai, uvAgacchittA vAhaNasAlaM aNupavisai, aNupavisittA vAhaNAI paccuvekkhei paccuvekkhittA vAhaNAI saMpamajjai, saMpamajjittA vAhaNAI NINei, NINettA vAhaNAI apphAlei, apphAlettA dUse pavINei, pavINettA vAhaNAI samalaMkarei, samalaMkarettA vAhaNAI varabhaMDagamaMDiyAiM karei, karettA vAhaNAI jANAI joei, joettA paoyalaTThi paoyadharae ya samaM ADahai, ADahittA vaTTamaggaM gAhei, gAhettA jeNeva balavAue teNeva uvAgacchai, uvAgacchittA balavAuyassa eyamANattiyaM paccappiNai / bhAvArtha :- yAnazALAno adhipati, senApatinA Adeza vacanano vinayapUrvaka svIkAra karIne yAna zALAmAM gayo. tyAM jaIne teNe badhA rathonuM nirIkSaNa karyuM, te rathonI sArI rIte saphAI karI ane jeTalA ratho joItA hatAM tene eka jagyAe bhegA karIne bahAra kADhayA, tenA paranAM AcchAdika vastro dUra karyA, tyAra pachI rathone zaNagAryA, gAdI-takiyA Adi zreSTha sAdhanothI tene suzobhita banAvyA. rathone zaNagArI jyAM vAhanazALA hatI tyAM Avyo ane vAhanazALAmAM praveza karyo. tyAM AvIne baLadonuM nirIkSaNa karIne tenuM pramArjana karyuM. tenA para lAgelI dhULa vagere dUra karI ane vAhanazALAmAMthI tene bahAra kADhayA. te baLadone bahAra kADhI tenI pITha thAbaDIne tene cAlavA mATe protsAhita karyA. tenA para DhAMkelI jhUla vagere dUra karIne, suMdara AbharaNothI vibhUSita karI rathomAM tene joDyA. tyAra pachI hAMkavA mATe cAbUkavALI lAkaDIone dhAraNa karelA cAlaka puruSone tenA sthAna para besADyA ane tene vAhana calAvavAnuM kAma soMpavAmAM AvyuM. cAlaka puruSo AjJA pramANe joDelA yAna-vAhanone rAjamArga para lAvyA. A pramANe vAhano taiyAra karAvIne te yAnazAlike senApati pAse jaIne AjJApAlana thaI gayuM che te pramANe sUcana karyuM. | 92 tae NaM se balavAue NagaraguttiyaM AmaMtei, AmaMtettA evaM vayAsI-khippAmeva bho devANuppiyA ! caMpaM NayariM sabbhitarabAhiriyaM Asiya-samajjiyaM kAravettA eyamANattiyaM paccappiNAhi / tae NaM se Nayaraguttie balavAuyassa eyamaDhe ANAe viNaeNaM paDisuNei, paDisuNittA capa NayariM sabbhitarabAhiriyaM AsiyasamajjiyaM jAva kAravettA, jeNeva balavAue teNeva uvAgacchai, uvAgacchittA eyamANattiyaM paccappiNai / bhAvArtha - tyArapachI senApatie nagararakSaka-koTavAlane bolAvIne A pramANe kahyuM- he devAnupriya! caMpAnagarInI bahAra ane aMdara pANIno chaMTakAva karI sApha karAvo yAvatu A badhuM karIne mane khabara Apo. nagara rakSake senApatinA Adezano vinayapUrvaka svIkAra karIne caMpAnagarInI bahAra ane aMdaranI saphAI karIne pANIno chaMTakAva ityAdi kArya karAvIne senApati pAse jaIne kArya pUrNa thayuM che', te pramANe nivedana karyuM. |93 taeNaMse balavAuekoNiyassaraNNo bhaMbhasAraputtassa AbhisekkaM hatthirayaNaMpaDikappiyaM pAsai, hayagaya rahapavarajohakaliyaM ca cAuraMgiNiM seNaM saNNAhiyaMpAsai,subhaddApamuhANaM devINaM paDijANAI uvaTThaviyAI pAsai, caMpaMNayariM sabbhitaraM bAhiriyaM jAva gaMdhavaTTibhUyaM kayaM pAsai, Page #144 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI vivAIsUtra pAsittA hatacittamANadie, pIimaNe jAva hiyae jeNeva kUNie rAyA bhaMbhasAraputte, teNeva uvAgacchai, uvAgacchittA karayala pariggahiyaM sirasAvattaM matthae aMjali kaTujaeNaM vijaeNaM vaddhAvei, vaddhAvettA evaM vayAsI- kappie NaM devANuppiyANaM Abhisekke hatthirayaNe, hayagayarahapavarajohakaliyA yacAuraMgiNI seNA saNNAhiyA, subhaddApamuhANa yadevINaMbAhiriyAe uvaTThANasAlAe pADiekkapADiekkAiMjattAbhimuhAI juttAI jANAI uvaTThAviyAI, caMpA NayarI sabbhitarabAhiriyA Asitta jAvagaMdhavaTTibhUyA kayA,taMNijjaMtuNaMdevANuppiyA !samaNaM bhagavaM mahAvIraM abhivNdiuN| bhAvArtha:- tyAra pachI senApatie bhaMbhasAranA putra koNika rAjAnA mukhya hAthIne zaNagArelo joyo. ghoDA, hAthI, ratha, uttama yoddhAo sahita susajja thayelI caturaMgiNI senAne joI. subhadrA Adi rANIo mATe taiyAra karavAmAM AvelA yAna-vAhano joyA. caMpAnagarInI aMdara ane bahAra saMpUrNa rIte saphAI thaI gaI che, caMpAnagarI sugaMdhathI mahekI rahI che; A badhuM joIne te manamAM harSita, parituSTa, AnaMdita ane prasanna thayA. A sarva kAryanI pUrNatA joIne teNe bhaMsAranA putra koNika rAjA pAse AvIne hAtha joDI mastaka namAvI jaya-vijayanA zabdothI rAjAne vadhAvIne vAvata rAjAne nivedana karyuM ke- he devAnupriya ! abhiSikta hastiratna tathA ghoDA, hAthI, ratha, uttama yoddhAothI goThavAyelI caturaMgiNI senA taiyAra thaI gaI che. subhadrA Adi rANIo mATe zreSTha baLado joDelA, yAtrA mATenA judA judA vAhano sabhAbhavananA bahAranA bhAgamAM hAjara rAkhavAmAM AvyA che. caMpAnagarInI aMdara ane bahAra saphAI, pANIno chaMTakAva ityAdi kAryo thaI gayA che yAvata nagarI sugaMdhathI mahekI rahI che. he devAnupriya! have Apa zramaNa bhagavAna mahAvIra svAmIne abhivaMdana karavA mATe padhAro. |94 tae NaM se kUNie rAyA bhaMbhasAraputte balavAuyassa aMtie eyamaTuM soccA, Nisamma hata jAva hiyara, jeNeva aTraNasAlA teNeva uvAgacchai, uvAgacchittA aTTaNasAlaM aNupavisae, aNupavisittA aNegavAyAmajoggavaggaNavAmaddaNamallajuddhakaraNehiM saMte, parissaMte, sayapAga-sahassapAgehiM sugaMdhatellamAiehiM pINaNijjehiMdappaNijjehiM mayaNijjehiM vihaNijjehiM savidiyagAyapalhAyaNijjehiM abbhaMgehiM abbhaMgie samANe; tellacammaMsi paDipuNNapANipAyasuumAlakomalatalehiM purisehiM cheehiM, dakkhehi patta hiMkusalehiM mehAvIhiM NiuNasippovagaehiM abhigaNaparimaddaNuvvalaNakaraNaguNaNimmAe hiM, aTThisuhAe, maMsasuhAe, tayAsuhAe, romasuhAe cauvvihAe saMbAhaNAe saMbAhie samANe, avagayakheyaparissame aTTaNasAlAo paDiNikkhamai, paDiNikkhamittA jeNeva majjaNaghare teNeva uvAgacchai, uvAgacchittA majjaNagharaM aNupavisai / __ aNupavisittA samattajAlAulAbhirAme vicittamaNirayaNakuTTimataleramaNijjeNhANamaMDavaMsi, NANAmaNirayaNabhatticittaMsiNhANapIDhaMsisuhaNisaNNesuddhodaehi, gaMdhodaehi,pupphodaehi,suhodae hiM puNo puNo kallANagapavaramajjaNavihIe majjie, tattha kouya saehiM bahuvihehiM Page #145 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | vibhAga-1: samavasaraNa kallANaga-pavasmajjaNAvasANe; pamhalasukumAlagaMdhakAsAiyalUhiyaMge, sarasasurahigosIsa caMdaNANulittagatte, ahaya sumahagghadUsarayaNasusaMvue, suimAlA-vaNNagavilevaNe ya AviddhamaNisuvaNNe, kappiyahAraddha hAsatisarayapAlaMbapalaba mANa kaDisuttasuNayasobhe, piNaddhagevejjagaaMgulijjagalaliyaMgaya laliyakayAbharaNe, varakaDaga-tuDiyarthabhiyabhue, ahiyarUvasassirIe, muddiyapiMgalaMgulIe kuMDalaujjoviyANaNe mauDadittasirae, hArotthayasukavaraiyavacche, pAlabapalabamANapaGasukaya uttarijje, NANA-maNikaNagarayaNavimala mahariha NiuNoviya misimisaMtaviraiyasusiliTTha visiTThalaTTha-AviddhavIravalae kiM bahuNA, kapparukkhae ceva alaMkiyavibhUsie paravaI sakoraMTamalladAmeNaM chatteNaM dharijjamANeNaM, caucAmaravAlavIiyage, maMgalajayasadda kayAloe, majjaNa gharAo paDiNikkhamai, paDiNikkhamittA aNegagaNaNAyaga-daMDaNAyagarAIsastalavaramADaMbiyakoDubiyaibbhaseTThiseNAvaisatthavAhadUrasaMdhivAlasaddhiMsaMparikhuDedhavalamahAmehaNiggae iva gahagaNadipaMtarikkha-tArAgaNANa majjhe sasivva piyadasaNe NaravaI jeNeva bAhiriyA uvaTThANasAlA, jeNeva Abhisekke hatthirayaNe teNeva uvAgacchai, uvAgacchittA aMjaNagirikUDasaNNibhaM gayavaI NaravaI duruDhe / bhAvArtha:- tyAra pachI bhaMbhasAranA putra koNika rAjAe senApati pAsethI A pramANe sAMbhaLyuM tyAre te prasanna ane saMtoSa pAmyA. temaNe vyAyAmazALAmAM jaIne aneka prakArano vyAyAma karyo. jema ke kUdavuM, aMgone maraDavAM, kustI karavI, vyAyAmanA upakaraNa-mudagara Adi sAdhano pheravavA ityAdi kriyAothI pote khUba thAkI gayA, vizeSarUpe thAkI gayA. tyAra pachI temaNe rasavardhaka, rudhiravardhaka, baLavardhaka, kAmavardhaka, mAMsavardhaka, samasta indriyo ane zarIrane AnaMdapradAyaka zatapAka ane sahasaMpAka telathI tathA anya mAliza yogya dravyothI zarIrane mAliza karAvyuM. telacarma jenA upara besIne mardana karAya tevA cAmaDAnA Asana vizeSa para sthita thayelA, sukomaLa hAtha-pagavALA, mardanakaLAmAM nipuNa, dakSa, potAnA vyavasAyamAM suzikSita, kuzaLa, buddhimAna-mardana-kaLAmAM navA-navA AviSkAra karavAmAM samartha, mardanavidhinI sUkSmAtisUkSma kriyAomAM nipuNa, tela AdithI karAtuM mardana, tela Adine aMdara sudhI pahoMcADavA mATe karAtuM parimardana-vizeSa mardana ane zarIra svAthya, kAMti, puSTi, rti Adi guNone pragaTa karatuM nIcethI uparanI tarapha karAtuM mardana, te sarva prakAre mAliza karavAmAM kuzaLa puruSo dvArA rAjAe hADakAne, mAMsane, tvacAne ane romarAjine sukhadAyaka evuM cAre prakAranuM mAliza karAvyuM. A rIte vyAyAmajanita parizrama dUra karIne rAjA vyAyAmazALAmAMthI bahAra nIkaLyA, nIkaLIne snAnagharamAM praveza karyo. te snAnaghara motIonI sarothI sajAvelA jharukhAothI yukta, ati suMdara hatuM; tenuM bhUmitala vividha prakAranA maNiratnothI jaDita hatuM. temAM ramaNIya snAnamaMDapamAM kalAtmaka rIte jaDelA maNiratnothI suzobhita snAnapITha-bAjoTha upara sukhapUrvaka besIne na ati garama, na ati ThaMDA tevA sukhaprada jalathI, caMdanamizrita sugaMdhI jaLathI, puSpamizrita jalathI ane zuddha nirmaLa jaLathI kalyANakArI zreSTha vidhithI Page #146 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 94 ] zrI vivAIsUtra vAraMvAra snAna karyuM. aneka seMkaDo kalyANakAraka(Arogyaprada) kautukapUrvaka zreSTha snAnavidhi pUrNa karI. - tyAra pachI rUMchaDAMvALA, sukomaLa, sugaMdhita lAla raMganA vastra vaDe zarIra lUchIne; sarasa, sugaMdhita gozIrSa caMdanano lepa karIne akhaMDita, mUlyavAna, zreSTha, uttama vastro dhAraNa karyA; zuddha puSponI mALA dhAraNa karI ane sugaMdhita dravyo(paraphayuma) chAMTayAM; maNi jaDita suvarNanA AbhUSaNo paheryA; yathAsthAne aDhArasaro hAra, ardhahAra-navasaro hAra, traNasaro hAra, tathA lAMbo laTakato kaMdoro(kaTisUtra) kamara para bAMdhyo; gaLAmAM suMdara AbhUSaNo, AMgaLIomAM vIMTIo tathA anya suMdara AbhUSaNo dhAraNa karyA; baMne hAthamAM suMdara kaDA tathA bAhu para bAjubaMdha dhAraNa karyA. A rIte temanuM zarIra atyaMta zobhAyamAna thaI gayuM AMgaLImAM paherelI mudrikAothI temanI badhI AMgaLIo pILI jhAMIthI camakavA lAgI; kuMDaLothI mukha camakavA lAgyuM, mugaTathI mastaka zobhavA lAgyuM; aneka prakAranA hArathI DhaMkAyeluM vakSa:sthaLa manohara pratIta thatuM hatuM. temaNe lAMbA laherAtA uttarIya vastrane dhAraNa karyuM suyogya kArIgaro dvArA aneka prakAranA maNi-suvarNathI banAvAyelA. vimala, ujjavaLa, mUlyavAna, atyaMta suMdara, viziSTa saMdhiyukta, prazasta AkAravALA(ghATIlA) suMdara vIravalaya- vijayakaMkaNane dhAraNa karyuM.(A valaya dhAraNa karanAra vyakti zatruo upara vijaya prApta kare che.) vizeSa zuM kahevuM? A prakAre alaMkArothI alaMkRta ane viziSTa vezabhUSAthI sajja thayelA te rAjA kalpavRkSanI samAna zobhavA lAgyA. koraMTanA puSponI mALAothI yukta chatra ane baMne bAjuthI cAra cAmara DhoLAtA, jaya-vijayanA mAMgalika zabdothI vadhAvAtA rAjA snAnagRhamAMthI bahAra nIkaLyA. aneka gaNanAyako, daMDanAyako, rAjAo, aizvaryazALI yuvarAjo, talavaro-rAja sanmAnita viziSTa nAgariko, mAMDaliko-jAgIradAro, kauTuMbiko, ibhya-vaibhavazALI puruSo, zreSThIo, senApatio, sArthavAho, dUto, saMdhipAlako vagere puruSothI vIMTaLAyelA, dhavala mahAmeghamAMthI bahAra nIkaLatA, grahagaNonI madhyamAM suzobhita caMdra jevA priyadarzanIya rAjA bahAranA sabhA bhavanamAM rahelA zaNagArAyelA mukhya hAthI samIpe AvIne aMjanagirinA zikhara jevA te hAthI upara birAjamAna thayA. vivecana : prastuta sUtramAM koNika rAjAnI snAnavidhinuM vistRta varNana che. zatapAka-sahApAka - vRttikAra AcArya abhayadeva sUrie vRttimAM tenI traNa prakAre vyAkhyA karI che. (1) je tela judI judI auSadhionI sAthe so vAra pakavavAmAM Ave to tene zatapAka ane hajAravAra pakavavAmAM Ave to tene sahasa pAka tela kahe che. (2) je telamAM so tathA hajAra prakAranI auSadhio hoya, tene zatapaka tathA sahasaMpAka tela kahe che. (3) jene banAvavAmAM sau kArdApaNa tathA hajAra kArdApaNa kharca thAya che te zatapAka tathA sahasa pAka kahevAya che.(kArdApaNa e prAcIna suvarNa sikkAnuM nAma che.) koNika rAjAnI darzana zobhAyAtrA : 95 taeNaMtassakUNiyassaraNNo bhaMbhasAraputtassa AbhisekkaM hatthirayaNaMduruDhassa samANassa tappaDhamayAe ime aTTha maMgalayA purao ahANupuccIe saMpaTThiyA / taM jahA- sovatthiyasirivaccha NadiyAvattavaddhamANaga-bhaddAsaNakalasamacchadappaNA / Page #147 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | vibhAga-1: samavasaraNa bhAvArtha:- tyAra pachI bhabhasAranA putra koNikarAjA abhiSikata hAthI upara savAra thayA tyAre sahuthI AgaLa svastika, zrIvatsa, nandAvarta, vardhamAnaka, bhadrAsana, kalaza, matsya, tathA darpaNa, A ATha maMgalo laIne rAjapuruSo goThavAI gayA. 96 tayANaMtaraM ca NaM puNNakalasabhiMgAraM, divvA ya chattapaDAgA sacAmarA, saNa raiya AloyadarisaNijjA vAudbhUyavijayavejayaMtI ya, UsiyA gagaNatalamaNulihatI puraoahANupuvvIe saMpaTThiyA / bhAvArtha - tyAra pachI jaLathI bharelA kaLazo, jhArIo, divya chatro, patAkA, cAmara tathA rAjAnI daSTi paDe te rIte goThavelI, suMdara, UMcI laherAtI, AkAzane sparza karatI, vijayantI-vijaya dhvajAo laIne rAjapuruSo goThavAI gayA. | 97 tayANaMtaracaNaMveliyabhisaMtavimaladaMDa,palabakoraMTamalladAmovasobhiyaM, caMdamaNDalaNibhaM, samUsiyaM, vimalaM AyavattaM, pavaraM sIhAsaNaM varamaNirayaNapAdapIDhaM, sapAuyA- joyasamAuttaM, bahukiMkaskammakaspurisapAyattaparikkhittaM purao ahANupuvvIe saMpaTThiyaM / bhAvArtha - tyAra pachI vairya-nIlamaNinI prabhAthI dedIpyamAna, ujjavaLa daMDayukta, lAMbI laTakatI koraMTa puSpamALAothI suzobhita, caMdramaMDaLa samAna AbhAmaya, UMcu khuleluM nirmaLa chatra jenI upara che tevA maNiratnothI vibhUSita, pAdukA rAkhavA mATenA pAdapITha sahitanA zreSTha siMhAsanane grahaNa karIne (ame zuM karIe? tema rAjAne haMmezAM pUchanArA) kiMkaro, (AjJApAlanamAM tatpara) sevako ane vibhinna kAryomAM niyukta page cAlanArA) padAtio goThavAI gayA. |98 tayANaMtaraMcaNaMbahavelaDhiggAhA kuMtaggAhA cAvaggAhA cAmaraggAhA pAsaggAhA potthayaggAhA phalagaggAhA pIDhaggAhA vINaggAhA kUvaggAhA haDappayaggAhA purao ahANuputvIe saMpaTThiyA / bhAvArtha:- tyAra pachI lAThIdhArI, bhAlAdhArI, dhanurdhArI, cAmaradhArI, uddhata thayelA hAthI, ghoDA Adine niyaMtrita rAkhatA pAza-cAbukadhArI, pustakadhArI, kASTaphalaka-pATiyAdhArI (DhAladhArI) pIDha nAmanA Asana vizeSadhArI, vINAdhArI, corAIne pAchI maLelI vastune dhAraNa karanArA athavA cAmaDAnA taila pAtradhArI ane AbhUSaNa maMjUsA dhAraNa karanArAo goThavAI gayA. | 99 tayANaMtaraM ca NaM bahave daMDiNo muMDiNo sihaMDiNo jaDiNo picchiNo hAsakarA DamarakarA davakarA cADukarA vAdakarA kaMdappakarA kokkuiyA kiDakkarA ya, vAyaMtA ya gAyaMtA ya hasaMtA ya NaccaMtA ya bhAsaMtA ya sArvatA ya rakkhaMtA ya rAvetA ya AloyaM ca karemANA, jayajayasadaM pauMjamANA purao ahANupuvvIe saMpaTThiyA / bhAvArtha :- tyAra pachI daMDa dhAraNa karanArA daMDIo, ziromuMDana karanArA muMDIo, coTI rAkhanArA zikhaMDIo, jaTA dhAraNa karanArA jaTIo, morapIMcha dhAraNa karanArA piMchIko, hAsya karAvanArA vidUSako, DamaruM vagADanArA, mazkarI karanArA, priyavacana bolI khuzAmata karanArA khuzAmatiyAo, vAdavivAda karanArA, zRMgArI ceSTA karanArA kAMdapiMko; kutUhala karanArA, khela-tamAzA batAvanArA kriIDAkAro, vAjiMtro Page #148 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 96 ] zrI vivAIsUtra vagADatA, gIto gAtA, hasatA, nRtya karatA, bolatA, bIjAne gIta vagere saMbhaLAvatA, rAjAnA zarIranuM rakSaNa karatA, avAja karatA, vAraMvAra rAjAnuM darzana karatA, jaya-vijayanA zubha zabdonuM uccAraNa karatA anukrame goThavAyA. 100 tayANaMtaraM ca NaM jaccANaM taramallihAyaNANaM harimelAmaulamalliyacchANaM caMcucciya laliya-puliyacalacavalacaMcalagaINaM, laMghaNa-vaggaNadhAvaNa-tivaI jaiNasikkhiyagaINaM, lalaMta-lAbhagalagalAyavarabhUsaNANaM, muhabhaMDaga-ocUlaga-thAsaga-ahilANacAmaragaNDa parimaNDiyakaDINaM, kiMkaravarataruNapariggahiyANaM aTThasayaMvaraturagANaMpurao ahaannupucciiesNptttthiyaa| bhAvArthaH- tyAra pachI uttama jAtinA, vegavAna, navayuvAna ekaso AThaghoDAo goThavAyA. te ghoDAonI AMkho harimelA nAmanA vRkSa vizeSanI kaLI tathA mallikA-camelInA puSpa jevI hatI. tenA paga popaTanI cAMcanI jema vAMkA, kuzaLatApUrvaka paDatA hovAthI atyaMta suMdara lAgatA hatA. tenI gati vijaLInI jema caMcaLa hatI. te ghoDAo laMghana-khADA AdiTapavA, valsana-UMce kUdavuM, dhAvana-jhaDapathI doDavuM, dhoraNa-caturAIpUrvaka doDavuM traNa page UbhA rahevuM ati jhaDapathI cAlavuM vagere dareka kriyAomAM abhyasta(nipuNa) hatA. te ghoDAonA gaLAmAM jhUlatA suMdara AbhUSaNo hatA. mukhanuM AbhUSaNa, avacUlaka- mastaka paranI kalagI, sthAsaka- darpaNanA AkAranuM AbhUSaNa vizeSa, ahilAna-mukhyabaMdhana vizeSa vagere AbhUSaNo zobhI rahyA hatA. teno kaTibhAga cAmara daMDathI suzobhita hato. suMdara zreSTha taruNa puruSo tene dorI rahyA hatA. 101 tayANaMtaraM ca NaM IsIdaMtANaM IsImattANaM IsItuMgANaM IsIucchaMgavisAladhavala daMtANaM kaMcaNakosI-paviTThadaMtANaM kaMcaNamaNirayaNabhUsiyANaM, varapurisArohagasaMpauttANaM aTThasayaM gayANaM purao ahANupuvvIe saMpaTThiyaM / bhAvArtha :- tyAra pachI ekaso ATha uttama hAthIo goThavAyA. te hAthIo ISa-dAMtavALA hatA arthAta tenA dAMta pUrA bahAra nIkaLelA na hatA, te kiMcit madonmatu, kiMcit UMcA hatA. tenA pIThano bhAga vadhAre pahoLo na hato, tenA dAMta ujjavaLa ane zveta hatA. tenA dAMta para sonAnI khoLo paherAvelI hatI. suvarNa ane maNiratnonA AbhUSaNothI te zobhita hatA. zreSTha mahAvato tene calAvI rahyA hatA. 102 tayANaMtaraM caNaM sacchattANaMsajjhayANaMsaghaMTANaMsapaDAgANaMsatoraNavarANaMsaNaMdighosANaM saMkhikhiNIjAlaparikkhittANaM hemavayacittatiNisakaNagaNijjuttadAruyANaM,kAlAyasasukayaNemi jaMtakammANaM, susiliTThavattamaMDaladhurANaM, AiNNavara turagasaMpauttANaM, kusalaNaraccheyasArahi susaMpaggahiyANaM battIsatoNa parimaMDiyANaM sakaMkaDavaDeMsagANaM sacAksaspaharaNAvaraNa bhariyajuddhasajjANaM aTThasayaM rahANaM purao ahANupuvvIe saMppaTThiyaM / bhAvArtha - tyAra pachI ekaso ATha uttama ratho yathAkramathI goThavAyA. te ratho chatra, garuDa AdinA cihnavALI dhvajAo, ghaMTAo, garuDa AdinA cihna rahitanI patAkAo, toraNo, bAra prakAranA vAjiMtronA sUra sahitanA naMdIghoSathI yukta hatA. temAM nAnI nAnI ghaMTaDIonI banAvelI jALIo hatI. te ratho himavata girimAM utpanna thayelA, tiniza nAmanA vRkSa vizeSanA lAkaDAthI-sIsamanA lAkaDAthI banAvelA, suvarNa jaDita kotaraNIvALA, lokhaMDanA paTTA caDhAvelA paiDAM yukta, atyaMta majabUta Page #149 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vibhAga-1: samavasaraNa 57 ane goLa ghoMsara sahita, AkIrNa jAtinA jAtivAna azvo joDelA, nipuNa ane dakSa sArathio dvArA yasAvAtA, patrIsa jaae| rAjavAnA lAthA, avatha zirorakSaDa, dhanuSa, jArA, hathiyAro, DhAsa Ahi astra-zastro sahita yuddhanA medAnamAM javA mATe sajja thayelA hoya tevA lAgatA hatA. 103 tayANaMtaraM ca NaM asi-satti-kuMta-tomara-sUla-lauGa-bhiMDimAla- dhaNupANisajjaM pAyattANIyaM purao ahANupuvvI saMpaTThiyaM / bhAvArtha :- tyArapachI hAthamAM tasavAra, trizUso, bhAsAo, soDadaMDa, jarachI, sAThIo, goie| tathA dhanuSya dhAraNa karanArA sainiko kramapUrvaka AgaLa goThavAyA. | 104 taNaM se kUNi rAyA hArotthayasukayaraiyavacche kuMDalaujjoviyANaNe mauGadittasirae NarasIhe naravaI NariMde Naravasahe maNuyarAyavasabhakappe abbhahiyaM rAyateyalacchIe dippamANe, hatthikkhaMdhavaragae, sakoraMTamalladAmeNaM chatteNaM dharijjamANeNaM, seyavara-cAmarAhiM uddhavvamANIhiM-udghuvvamANIhiM vesamaNe ceva NaravaI amaravaisaNNibhAe iDDI pahiyakittI hayagayarahapavarajohakaliyAe cAuraMgiNIe seNAe samaNugammamANamagge jeNeva puNNabhadde ceie, teNeva pahArettha gamaNAe / bhAvArtha::- tyAra pachI hArothI suzobhita ane prItikara vakSaHsthaLavALA, kuMDaLonI AbhAthI dIptisaMpanna mukhavALA, mugaTa dhAraNa karavAthI suzobhita mastakavALA, manuSyamAM siMha samAna zUravIra, prajAnuM pAlanapoSaNa karatA hovAthI narapati, manuSyomAM indra samAna hovAthI narendra, potAnuM kArya pUrNapaNe pAra karatA hovAthI naravRSabha, rAjAonA paNa rAjA samAna hovAthI cakravartI, rAjatejathI ane rAjalakSmIthI adhika dedIpyamAna koNikarAjA hAthI upara beThA tyAre teNe mastaka upara koraMTa puSponI mALAothI yukta chatra dhAraNa karyuM hatuM, tenI baMne bAju zveta cAmaro vIMjAvA lAgyA, tyAre te rAjA vaizramaNa-kUbera jevA dekhAvA lAgyA. A rIte indra samAna Rddhi ane vikhyAta kIrti saMpanna rAjAe ghoDA, hAthI, ratha ane zreSTha yoddhAo sahita caturaMgiNI senAnI sAthe pUrNabhadra udyAna tarapha prayANa karyuM. 105 tae NaM tassa kUNiyassa raNNo bhaMbhasAraputtassa purao mahaM AsA, AsavarA ubhao pAsiM NAgA, NAgavarA, piTThao rahasaMgelli / bhAvArtha :* bhaMbhasAranA putra koNikarAjAnI AgaLa aneka sAmAnya zreSTha azvo ane ghoDesvAro hatA. baMne bAju aneka zreSTha hAthIo ane mahAvato hatA ane pAchaLa rathano . samudAya hato. | 106 tae NaM se kUNie rAyA bhaMbhasAraputte abbhuggayabhiMgAre, paggahiyatAlayaMTe, Usaviyaseyacchatte, pavIiyabAlavIyaNIe, savviDDIe, savvajuIe savvabaleNaM, savva samudaeNaM, savvAdareNaM, savvavibhUIe, savvavibhUsAe savvasaMbhameNaM, savvapupphagaMdha mallAlaMkAreNaM, savvatuDiyasaddasaNNiNAeNaM, mahayA iDDIe, mahayA juIe, mahayA baleNaM, mahayA samudaeNaM, mahayAvaratuDiya-jamagasamaga-ppavAieNaM saMkha-paNava-paDaha- bheri jhallari-kharamuhi-huDukkamuraya-muaMga-duMduhi-NigghosaNAiyaraveNaM caMpAe NayarIe majjhamajjheNaM Niggacchai / Page #150 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 98 ] zrI uvavAI satra bhAvArtha - tyAra pachI te bhaMbhasAranA putra koNikarAjA caMpAnagarInI madhyamAM thaIne AgaLa vadhyA. tenI AgaLa jaLa bharelI jhArIo grahaNa karelA puruSo cAlI rahyA hatA. (te jhArIthI sugadhI pANIno chaMTakAva karatA hatA.) baMne bAju sevako paMkhAthI havA nAMkhI rahyA hatA, upara zveta chatra dhAraNa kareluM hatuM, baMne bAju cAmara DhoLAI rahyA hatA. te rAjA samasta rAjyaRddhi, vastra-AbhUSaNonA prabhAvarUpa dhuti, samasta sainya, samasta pArivArikajano sahita, pUrNa AdarapUrvaka, samasta aizvaryarU5 vibhUti ane vastrAbharaNanI vibhUSA sahita, bhaktibhAvajanya atyaMta utsukatApUrvaka, sarva prakAranA puSpo, gaMdhadravyo, mALA ane alaMkArothIyukta, sarva prakAranA vAjiMtronA madhura dhvani sahita, potAnI viziSTa Rddhi, dhuti, sainya, pArivArikajano ane eka sAthe vagADavAmAM AvatA vAjiMtronA manohara dhvanipUrvaka, zaMkha, Dhola, moTA Dhola, bherI, jhAlara, kharamukhI, Dukaka, muraja, Dholaka temaja duMdubhinA vizeSa prakAranA mahAnAda sahita nIkaLyA. 107 tae NaM tassa kUNiyassa raNNo caMpAe NayarIe majjhamajjhaNaM NiggacchamANassa bahave atthatthiyA, kAmatthiyA, bhogatthiyA lAbhatthiyA kidivasiyA, kAroDiyA, kAravAhiyA, saMkhiyA, cakkiyA, NaMgaliyA, muhamaMgaliyA, vaddhamANA, pUsamANayA, khaMDiyagaNA tAhiM iTThAhiM kaMtAhiM piyAhi maNuNNAhi maNAmAhi maNAbhirAmAhiM hiyayagamaNijjAhiM vaggUhi jayavijayamaMgalasaehiM aNavarayaM abhiNaMdatA ya abhitthuNatA ya abhitthuNatA ya evaM vayAsI jaya jaya NaMdA! jaya jaya bhaddA! bhaI te ajiyaM jiNAhi, jiyaM ca pAlehi, jiyamajjhe vasAhi / iMdo iva devANaM, camaro iva asurANaM, dharaNo ivaNAgANaM, caMdo iva tArANaM, bharaho iva maNuyANaM bahUhi~ vAsAI bahUI vAsasayAI, bahUI vAsasahassAI aNahasamaggo, hadvatahro paramAuM pAlayAhi, iTThajaNasaMparikhuDo capAe NayarIe aNNesiM ca bahUNaM gAmAgaraNayaskheDakabbaGa doNamuhamaDaMba -paTTaNa AsamaNigamasaMvAhasaMNivesANaM AhevaccaM, porevaccaM, sAmittaM, bhaTTittaM, mahattaragattaM, ANAIsasseNAvaccaM kAremANe, pAlemANe mahayAhayaNaTTagIya vAika taMtI-tala tAlatuDiyaghaNamuiMga-paDuppavAiyaraveNaM viulAI bhogabhogAI bhuMjamANe viharAhi tti kaTu jaya jaya sadaM puNjNti| bhAvArtha :- jyAre koNika rAjA caMpAnagarInI vaccethI pasAra thaI rahyA hatA tyAre ghaNA dhanArthIdhananA abhilASI, kAmArthI- manojJa zabda ane rUpane icchanArA, bhogArthI-manojJa rasa, gaMdha ane sparzane icchanArA, lAbhArthI- manojJa bhojanAdinA lAbhane icchanArA, kilvISako- mAMDa ceSTA karanArA, kApAliko- khappara dhAraNa karanArA bhikSuo, rAjakara bAdhita-rAjyanA karathI pIDita thanArA, zAMkhikazaMkha vagADanArA cAkrika- cakradhArIo, lAMgalika- haLa calAvanArA kheDUto, mukha mAMgaliko- AzIrvAda denArA, vardhamAna- anyanA skaMdha para besanArA, puSyamAnava-bhATa cAraNa Adi stutigAyako, khaMDikagaNavidyArthIo vagere iSTa, kamanIya, prItikara, manojJa, manAma- cittane prasanna karanArI, manobhirAmamanane game tevI, hadayamAM AnaMda utpanna karanArI vANIthI jaya-vijaya Adi seMkaDo mAMgalika zabdothI rAjAne lagAtAra abhinaMdana ApatA hatA temaja temanI prazasti karatA hatA. janajanane AnaMda ApanArA he rAjana ! Apano jaya ho. Apano vijaya ho. janajanane mATe Page #151 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | vibhAga-1: samavasaraNa kalyANa svarUpa he rAjanuM! Apano sadA vijayI ho, ApanuM kalyANa ho. Ape jene jItyA nathI te zatruo para vijaya prApta karo, jeone jItI lIdhA che tenuM pAlana karo, temanI vacce nivAsa karo arthAt jItelAone sAthe rAkho. devomAM indra, asuromAM camarendra, nAgomAM dharaNendra, tArAomAM caMdra ane manuSyomAM cakravartI bharatanI jema aneka varSo sudhI, seMkaDo, hajAro, lAkho varSo sudhI sarvaprakAranA doSa ke vihno rahita, saMpatti-parivAra Adi sahita harSita ane saMtuSTa raho ane dIrdhAyuSyane prApta karo. Apa potAnA iSTa-priyajano sahita caMpAnagarInA anya ghaNA gAmo-janapado; Akara- lavaNAdinA utpatti sthAno, khANa Adi nagaro- jemAM rAjya taraphathI karaverA na levAtA hoya tevA sthAno, kheTo- dhULanA prAkArayukta gAmo, kabUTo- atyaMta sAdhAraNa kasabAo, droNamukhojalamArga ane sthalamArgathI jaI zakAya tevA sthAno, maMDaba- jenI AsapAsa anya gAmo na hoya tevA sthAno, pattano- baMdaro athavA samasta vastunI prApti thAya tevA moTA nagaro; Azramo- tApasa Adi saMnyAsIonA AvAso, nigamo- vyApAra yogya kSetro, saMbAha- parvatanI taLeTImAM vaselA gAmo, saMnnivezo- sArthavAha ane sainyane utaravAnA sthAnonuM Adhipatya, agresaratva, svAmItva, bhartRtva- poSakatva, mahattara-- mahA nAyakapaNuM prApta karo. te loko para AkSezvaryatva- sarva prakAranI AjJAnA saMpUrNa adhikArane, senApatya- sarvanuM sarvAdhikRta rUpe pAlana karo ane karAvo. - niraMtara avicchinna rUpe nRtya, gIta, vAdha, viNA, karatAla-tALIo, mRdaMgo Adi vAjiMtrono nipuNatApUrvaka prayoga karavAthI utpanna thatA suMdara dhvaniothI AnaMdita thatAM, vipula bhogopabhogane bhogavatA samaya vyatIta karo. A pramANe jaya-jaya zabdo bolatA hatA. vivecana : - - prastuta sUtramAM bhagavAnanA darzana mATenI koNikarAjAnI pUrva taiyArI tathA darzanayAtrAnuM vistRta varNana che. rAjA cataraMgiNI senAthI susajita thaIne, samagra samRddhi sahita saMpUrNa ThAThamAThathI pArivArikajano sahita prabhunA darzana mATe gayA. prabhunA AgamananA zubha samAcAra sAMbhaLIne nagarIne suzobhita karAvI. - bhagavAna mahAvIra svAmI saMpUrNa niSparigrahI, sarva pApathI sarvathA mukta, vItarAgI, Atma svarUpamAM sthita hatA. temanI samakSa bhautika sAmagrInuM koI mUlya na hatuM. AvA tyAgI, vairAgI, vItarAgI mahAna puruSonA darzana mATe Avo ThATha mATha zA mATe? jagajajIvo je bhautika sAmagrIne sarvazreSTha samaje che, bhautika sAmagrI meLavavA ja potAnA mahAmUlA jIvanane veDaphI nAkhe che. tevA lokone mATe A prasaMga bodha rUpa banI jAya che. bhautika jagatamAM sarvocca sthAne birAjamAna cakravartIo, rAjA, mahArAjAo paNa vItarAgIonA caraNomAM jhUkI jAya che. tethI eka sanAtana siddhAMta spaSTa thaI jAya che ke bhoga karatA tyAga mahattA che. te uparAMta rAjAnI sAthe AvelA rAjAnA pArivArikajano, caturaMgI senAnA sainiko, senApatio, nagarajano vagere samasta loko paNa prabhunA darzana ane upadezazravaNano amUlya lAbha prApta kare tevI umadA bhAvanAthI koNika rAjA badhAne sAthe laIne gayA hatA. nandIghoSa- (1) bherI (2) mukuMda nAmanuM vAdya (3) mRdaMga (4) kaDaba nAmanuM vAdya (5) jhAlara (6) hUhUkaka vAdha vizeSa (7) kaMsAla nAmanuM vAdha (8) kAhala nAmanuM vAdha (9) talimA nAmanuM vAdha (10) Page #152 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | 100 zrI vivAIsUtra qisa nAmanuM vAdha (11) zaMga (12) Dhosa. mA pAra prA2nA vAtrionA mAne highoSa 43 7. koNika rAjA dvArA prabhunI pathupAsanA - 108 taeNaMsekUNierAyA bhaMbhasAraputteNayaNa-mAlA-sahassehiM pecchijjamANe-pecchijjamANe, hiyaya-mAlAsahassehiM abhiNaMdijjamANe-abhiNaMdijjamANe, maNoraha-mAlAsahassehiM vicchippamANe-vicchippamANe, vayaNa-mAlAsahassehiM abhithuvvamANe-abhithuvvamANe, kAMti-sohaggaguNehiM patthijjamANe-patthijjamANe, bahUNaM NaraNArisahassANaM dAhiNahattheNaM aMjalimAlAsahassAiMpaDicchamANepaDicchamANe, maMjumaMjuNA ghoseNaMpaDibujjhamANepaDibujjhamANe, bhavaNa-paMti-sahassAI samaicchamANe samaicchamANe, caMpAe NayarIe majjhamajjheNaM Niggacchai, NiggacchaittA jeNeva puNNabhadde ceie, teNeva uvAgacchai, uvAgacchittA samaNassa bhagavao mahAvIrassa adUrasAmaMte chattAIe titthayarAisese pAsai, pAsittA AbhisekkaM hatthirayaNaM Thavei, ThavettA AbhisekkAo hatthirayaNAo paccoruhai, paccoruhittA avahaTTa paMca rAyakakuhAI, taM jahA-khaggaMchattaM upphesaM vAhaNAo vAlavIyaNiM, jeNeva samaNe bhagavaMmahAvIre teNeva uvAgacchai, uvAgacchittA samaNaM bhagavaM mahAvIraM paMcaviheNaM abhigameNaM abhigacchai / taM jahA- sacittANaM davvANaM viosaraNayAe, acittANaM davvANaM viosaraNayAe, egasADiyaM uttarAsaMgakaraNeNaM, cakkhupphAse aMjalipaggaheNaM, maNaso egattIbhAvakaraNeNaM / / samaNaM bhagavaM mahAvIraM tikkhutto AyAhiNa-payAhiNaM karei, karettA vaMdai, NamaMsai, vaMdittA NamaMsittA tivihAe pajjuvAsaNayAe pajjuvAsai, taM jahA- kAiyAe, vAiyAe, mANasiyAe / kAiyAe tAva saMkuiyaggahatthapAe sussUsamANe NamaMsamANe abhimuhe viNaeNaM paMjaliuDe pajjuvAsai / vAiyAe- jaM jaM bhagavaM vAgarei evameyaM bhaMte ! tahameya bhaMte ! avitahameyaM bhaMte ! asaMdiddhameyaM bhaMte! icchiyameyaMbhaMte !paDicchiyameyaMbhaMte ! icchiyapaDicchiyameyaM bhaMte! se jaheya tubbhe vadaha, apaDikUlamANe pajjuvAsai / mANasiyAemahayAsaMvegaM jaNaittA tivvadhammANurAgaratte pjjuvaasi| bhAvArtha :- tyAra pachI bhabhasAra putra koNikarAjA hajAro nayana paMktiothI jovAtAM hajAro vacana paMktiothI stuti karAtAM; hajAro hRdayapaMktiomAM sthAna meLavatAM, hajAro manoratha paMktio pUrNa karatAM, kAMti, rUpa ane saubhAgya guNonA kAraNe abhilASA karAtAM hajAro aMgulI paMktiothI karAtA; jamaNA hAthe nirdiSTa hajAro nara-nArIonI hajAro praNAmAMjaline svIkAratAM, atyaMta komaLa vANIthI temanA kuzaLa samAcAra pUchatAM, hajAro bhavana paMktione pasAra karatAM, caMpAnagarInA madhyabhAgamAM thaIne nIkaLyA. tyAMthI nIkaLIne pUrNabhadra caityamAM AvIne bhagavAna mahAvIra svAmIthI na ati dUra,na ati najIka, tevA yogya sthAna para pahoMcyA ane tIrthakaranA chatra vagere atizayo dekhAtAM ja potAnI savArInA mukhya hAthIne Ubho rAkhIne svayaM hAthI parathI nIce utaryA. talavAra, chatra, mugaTa, pagarakhA ane cAmara vagere rAjacihnono tyAga karIne bhagavAna mahAvIra svAmInI samIpe pAMca prakAranA abhigama (sanmAnadarzaka Page #153 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | vibhAga-1: samavasaraNa [ 101 ] zrAvakanA ziSTAcAra)pUrvaka gayA (1) saceta padArthono tyAga karavo (2) zastrAdi aceta padArthono tyAga karavo (3) khabhA upara rahela ekazATika- akhaMDa uttarIya vastrane mukha upara dhAraNa karavuM, (4) dharmanAyaka para daSTi paDatAM ja hAtha joDavA (5) manane ekAgra karavuM. A rIte pAMca prakAranA niyamonuM anupAlana karIne koNikarAjA bhagavAnanI sanmukha gayA. bhagavAna mahAvIra svAmIne jamaNI bAjuthI prAraMbha karIne traNavAra pradakSiNApUrvaka vaMdana-namaskAra karIne; kAyika, vAcika ane mAnasika, te traNa prakAre papAsanA karI. kAyika parsapAsanA rUpe hAtha-pagane saMkucita karIne, sAMbhaLavAnI icchAthI vAraMvAra namaskAra karatAM, vinayapUrvaka baMne hAtha joDIne prabhunI sanmukha sthita thayA. vAcika paryApAsanA rUpe bhagavAna je je kahetA hatA, tenA mATe he bhagavan! Apa jema kaho cho tema ja che, he bhagavan! tema ja che, he bhagavana! Ape kahyuM, te satya che. he bhagavan! ApanuM vacana asaMdigdha che. he bhagavan! ApanA vacano mArA mATe icchanIya che, vAraMvAra icchanIya che, icchanIyapratIticchanIya che. A rIte anukULa vacano bolIne upAsanA karavA lAgyA. mAnasika parkapAsanA rUpe tIvra saMvegabhAva-mumukSabhAva sAthe tIvra dharmAnurAgathI anurakta banyA. vivecana : prastuta sUtramAM koNikarAjA dvArA thayelI darzanavidhinuM nirUpaNa che. rAjAo haMmezAM pAMca prakAranA rAjacihno sahita ja sarvatra gamana kare che paraMtu tIrthakaro ke sAdhu mahAtmAnA darzana mATe jAya, tyAre talavAra, chatra, mugaTa, pagarakhAM ane cAmara, te pAMca rAjacihnono tyAga karIne jAya che. mahAna puruSo samakSa potAnA pada-pratiSThAjanya abhimAnano tyAga karI namratApUrvaka kaMIka prApta karavAnI tamannAthI rAjacihnono tyAga karavAno rAjAono vyavahAra hoya che. pAMca abhigama:- darzana mATe jatAM zrAvakonI Avazyaka vidhi athavA ziSTAcArane abhigama kahe che. vyakti je sthAnamAM jAya che, te sthAnane yogya veza paridhAna, bhAvazuddhi, cittanI ekAgratA vagere vyavahAranuM pAlana karavuM, te tenA mATe anivArya che. te bhAvo jaLavAya te mATe zAstramAM pAMca prakAranA abhigamanuM vidhAna che. te bhAvArthathI spaSTa che. rivAja tabbA viDasaraLa bIjA abhigamanA pAThamAM vikallAknI jagyAe koIka sthAne vikasarakhA pATha jovA maLe che. bhagavatI vRttimAM teno 'vastra, aMgUThI vagereno tyAga na karavo' tevo artha jovA maLe che. anya sUtromAM vistaraNA zabda dvArA chatra, cAmara, pagarakhA, zastra vagere aceta padArthono tyAga karavo te zrAvakano bIjo abhigama kahyo che. pAMce abhigamamAM zrAvake kaMIka kriyA karavAnI hoya che, tethI aceta padArthano tyAga na karavo te artha yathocita jaNAto nathI. paraMtu vitA rabA viDasaraLa- zastra Adi aceta padArthono tyAga karavo. te pATha ane artha yathocita jaNAya che. tethI te pAThane ja mULapAThamAM svIkAra karyo che. rANIo dvArA prabhunI pathupAsanA - 109 tae NaM tAo subhaddappamuhAo devIo aMtoaMteuraMsi pahAyAo jAva savvAlaMkAravibhUsiyAo bahUhiM khujjAhiM cilAIhiM vAmaNIhiM vaDabhIhi, babbarIhiM bausiyAhiM Page #154 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | 102 / zrI vivAIsUtra joNiyAhiM palhaviyAhiM IsINiyAhiM cAruNiyAhiMlAsiyAhiM lausiyAhiM siMhalIhiMdamilIhiM ArabIhiM puliMdIhiM pakkaNIhiM bahalIhiM maruMDIhiM sabarIhiM pArasIhiM NANAdesIhiM videsaparimaMDiyAhiM iMgiyaciMtiyapatthiyaviyANiyAhiM, sadesaNevatthagahiyavesAhiM ceDiyAcakkavAlavarisadhara kaMcuijjamahattaravaMda-parikkhittAo aMteurAo NiggacchaMti, ___NigacchittA jeNeva pADiyakkajANAI, teNeva uvAgacchaMti, uvAgacchittA pADiyakkapADiyakkAI jattAbhimuhAI juttAI jANAI duruhaMti, duruhittA NiyagapariyAlasaddhi saMparivaDAo caMpAe NayarIe majhamajjheNaM Niggacchati, NiggacchittA jeNeva puNNabhadde ceie, teNeva uvAgacchaMti uvAgacchittA samaNassa bhagavao mahAvIrassa adUrasAmaMte chattAdIe titthayarAisese pAsaMti, pAsittA pADiyakkapADiyakkAiM jANAI Thaveti, ThavittA jANehito paccoruhaMti, paccoruhittA bahUhiM khujjAhiM jAvaceDiyAcakkavAla varisadhaskaMcuijjamahattaravaMda parikkhittAo jeNeva samaNe bhagavaM mahAvIre, teNeva uvAgacchaMti, uvAgacchittA samaNaM bhagavaM mahAvIraM paMcaviheNaM abhigameNaM abhigcchNti| taM jahA-sacittANaM davvANaM visaraNayAe, acittANaMdavvANaM viusaraeyAe, viNaovaNayAegAyalaTThIe, cakkhuphAse aMjalipaggaheNaM, maNaso egattIbhAvakaraNeNaM samaNaM bhagavaM mahAvIraM tikkhutto AyAhiNaM payAhiNaM kareti, karettA vadati, NamaMsaMti, vaMdittA, NamaMsittA kUNiyarAyaM puraokaTu ThiiyAo ceva saparivArAo abhimuhAo viNaeNaM paMjaliuDAo pajjuvAsaMti / bhAvArtha - tyAra pachI subhadrA Adi rANIoe aMtaHpuramAM snAna karyuM yAvata suMdara alaMkArothI suzobhita banI. tyAra pachI (1) 104 (bI) (2) sisAta-zata nAma anArya hezanI (3) vAmana (hge|) (4) va'mI (bhoTA peTavANI) (5) parI-12 zinI () pazi-paza zinI (7) yoni-yona zanI (8) videzanI (8) nidezanI (10) dhoDina zanI (11) dAsa zinI (12) Iza zinI (13) draviDa hezanI (14) siMDasa zanI (15) a25 zinI (17) 5siMha zanI (17) 558hezanI (18) pAsa zanI (19) bhurunhe zanI (20) za52 zanI (21) pArasa dezanI. te pota potAnA dezanI vezabhUSA pramANe sajja thayelI, vyaktinA bhAvane saMketa ane ceSTA mAtrathI thoDAmAM ghaNuM samajanArI, potapotAnA dezanA rIta-rIvAja anurUpa vastra Adi dhAraNa karelI, ghaNA deza, videzanI dAsIonA samUhathI vIMTaLAyelI tathA varSadharo-napuMsako, kaMcukIo-aMtaHpuranI rakSA karanArA, paheradAro tathA aMtaHpuranA prAmANika rakSA adhikArIothI gherAyelI badhI ja rANIo aMtaHpuramAMthI bahAra nIkaLI. aMtaHpuramAMthI nIkaLIne subhadrA Adi rANIo potAnA mATe alaga alaga UbhA rAkhelA vAhano pAse AvI ane yAtrAne yogya, zreSTha baLado joDelA vAhanomAM beThI. potapotAnA dAsa, dAsIothI gherAyelI te badhI rANIoe caMpAnagarInI madhyamAMthI nIkaLIne pUrNabhadra caitya samIpe AvIne zramaNa bhagavAna mahAvIra svAmInI najIka pahoMcI ane tIrthakaronA chatra Adi atizayone dekhAtAM ja teoe pota potAnA rathone rokyA. rathomAMthI nIce UtarIne kubbA Adi deza-videzanI dAsIo, varSadhara-napuMsako tathA kaMkI puruSo tathA aMtaHpuranA rakSaka puruSo sAthe te rANIo pAMca prakAranA abhigamapUrvaka zramaNa bhagavAna mahAvIra Page #155 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | vibhAga-1: samavasaraNa 103 svAmI pAse gaI. (1) saceta padArthono tyAga karavo. (2) mugaTa, chatra Adi aceta padArthono tyAga karavo. (3) vinayapUrvaka zarIra namAvavuM. (4) bhagavAna upara daSTi paDatAM ja hAtha joDavA (5) manane ekAgra karavuM, A pAMca abhigamapUrvaka bhagavAna mahAvIra svAmI pAse pahoMcIne traNa pradakSiNApUrvaka vaMdana-namaskAra karyA. bhagavAnane namaskAra karIne koNikarAjAne AgaLa karIne arthAt koNika rAjAnI pAchaLa potAnA kuTuMba parivAra sAthe bhagavAnanI sanmukha jaI vinayapUrvaka hAtha joDI upAsanA karatI beThI. vivecanaH prastuta sUtramAM subhadrA vagere rANIoe karelI bhagavAnanI paryApAsanAnuM nirUpaNa che. rANIo paNa bhagavAna pAse pAMca abhigamapUrvaka jAya che. zrAvakonA pAMca abhigamanI jema zrAvikAnA paNa pAMca abhigama hoya che paraMtu temAM trIjA abhigamamAM taphAvata che. zrAvako khabhA para akhaMDa uttarIya vastra dhAraNa kare che. tenA dvArA teone uttarAsaMga dhAraNa karavAnuM kathana che. jyAre strIo mATe uttarAsaMganuM kathana nathI paraMtu zrAvikAo trIjA abhigamamAM vinayapUrvaka zarIrane namAve che. bhagavAnanI dharma dezanA :110 tae NaM samaNe bhagavaM mahAvIre kUNiyassa raNNo bhaMbhasAraputtassa subhaddApamuhANaM devINaM tIse ya mahatimahAliyAe parisAe isiparisAe, muNiparisAe, jaiparisAe, devaparisAe, aNegasayAe, aNegasayavaMdAe, aNegasayavaMdaparivArAe, ohabale, aibale, mahabbale, aparimiya-bala-vIriya-teya-mAhappa-kaMtijutta, sAraya-NavatthaNiyamahusgaMbhIskoMcaNigghosa duMdubhissare, ure vitthaDAe kaMThe vaTTiyAe sire samAiNNAe agaralAe amammaNAe suvvattakkhara saNNivAiyAe puNNarattAe savvabhAsANugAmiNIe sarassaIe joyaNaNIhAriNA sareNaM addhamAgahAe, bhAsAe bhAsai, arihA dhamma prikhei| tesiM savvesiM AriyamaNAriyANaM agilAe dhamma Aikkhai, sAvi ya NaM addhamAgahA bhAsA tersi savversi AriyamaNAriyANaM appaNo sabhAsAe pariNAmeNa pariNamai / taM nahIM- asthi no atyi mano, vaMtyi nIvA, anIvA, vadhe, mope, puNe, pAve, Ave, savAre, yA, gajjara,ritA, vavavavaTTI, navA, vAsudevA, , riphayA, tirivahanoLiyA, tivinoLio , mAyA, piyA, rilImo, tevA, vattIyA, siddhi siddhA, pariNivvANe pariNivvuyA / bhAvArtha - tyArapachI bhagavAna mahAvIra svAmIe bhaMbhasAraputra kozikarAjAne, subhadrA Adi rANIone tathA vizALa pariSadamAM atizaya jJAna saMpanna RSionI pariSada, maunapUrvaka Atma sAdhanA karanArI munionI pariSada, daza prakAranA yatidharmanA pAlanamAM puruSArthazIla yationI pariSada, bhavanapati Adi cAre jAtinA devonI pariSada, aneka seMkaDo lokone, seMkaDo lokonA aneka samUhane, seMkaDo lokonA parivAra rUpa aneka parivAronI pariSadane dharmano upadeza Apyo. te prabhu oghabalI- avyavacchinna-akhaMDa baLanA dhAraka, atibali-atizaya baLa saMpanna, Page #156 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 104 zrI vivAIsUtra mahAbalI-prazasta bala saMpanna, aparimitabala, vIrya, teja, mAhAbhya tathA kAMtiyukta hatA. teoe zaradakAlIna navIna meghanI garjanAnI jema madhura ane gaMbhIra, krauMca pakSInA maMjula svaranI jema madhura ane duMdubhinA nAdanI jema dUragAmI; vakSa:sthaLamAM vistArane prApta thayelI; kaMThamAM goLa-goLa ghumarAtI; mastakamAM vyApta; spaSTa uccAraNavALI; asmalitaaTakayA vinAnI spaSTa, varNa ane padanI vikalatA rahita; samasta akSaronA saMyogayukta; svarakaLAthI pUrNa ane geyarAga yukta; sarva bhASAmAM pariNamana pAmatI eka yojana parimANamAM phelAtI sarasvatI vANI evI ardhamAgadhI bhASAmAM, koI paNa prakAranA bheda-bhAva vinA Arya ane anArya puruSone aglAnabhAve, zruta-cAritrarUpa dharmano upadeza Apyo. bhagavAne ardhamAgadhI bhASAmAM je dharmopadeza Apyo, te Arya-anArya lokone pota-potAnI bhASAmAM pariNamana pAmyo.te dharmopadeza A pramANe che- paMcAstikAya svarUpI loka asti svarUpa che. kevaLa AkAza svarUpI aloka paNa astisvarUpa che. upayoga svarUpI jIva che, jaDa lakSaNa svarUpI ajIva dravya paNa che. dUdha ane pANInI jema ekameka thatAM jIva ane karma paramANuonA saMbaMdha rUpa baMdha che, samasta karmonA nAzarUpa mokSa che, saMsAra sAgarane taravA mATe naukA samAna anukULatA prApta karAvanAruM puNyakarma che, saMsAra sAgaramAM DUbADanAruM tathA pratikuLatA prApta karAvanAruM pApa karma che. karmabaMdhanA kAraNarUpa Azrava che, karmabaMdhanA nirodha rUpa saMvara che. zubhAzubha karmonA vedanarUpa vedanA che karmakSayanA kAraNa rUpa nirjarA che. arihaMta, cakravartI, baladeva, vAsudeva, naraka sthAna, nairayikajIvo, tiryaMca yonika jIvo, tiryaMcANI, mAtA, pitA, RSi, deva, devaloka-devone rahevAnA sthAna, siddhi, siddha, parinirvANa mukti che ane parinirvANa pAmelA jIvonuM astitva che. 111 atthi pANAivAe, atthi musAvAe, atthi adiNNAdANe, atthi mehuNe, atthi pariyAde; tni vade, mAne, mAyA, tame, pekhe, lore, tenade, azvasthAne, pesuNNe, paraparivAe, arairaI, mAyAmose, micchAdasaNasalle / bhAvArtha :- aDhAra pApasthAnarUpa pariNAmo che- (1) prANAtipAta-hiMsA, (2) mRSAvAda-asatya, (3) adattAdAna-corI (4) maithuna ane (5) parigraha che, (6) krodha, (7) mAna, (8) mAyA, (9) lobha (10) rAga, (11) dveSa (12) kalaha-laDAI-jhaghaDA, (13) abhyAkhyAna-mithyA doSAropaNa, (14) paizunya-cADIcUgalI. (15) paraparivAda-niMdA (16) ratiarati- rati eTale mohanIya karmanA udayathI asaMyamamAM ruci thavI, arati eTale mohanIya karmanA udayathI saMyamamAM aruci, (17) kapaTa sahita jUTha (18) mithyAdarzana zalya-kudeva, kuguru, kudharmamAM zraddhA arthAt kuzraddhA karavI. 112 atthi pANAivAyaveramaNe, atthi musAvAyaveramaNe, atthi adiNNAdANaveramaNe, atthi mehuNaveramaNe, atthipariggahaveramaNe evaM atthikohavivege,mANavivege, mAyAvivege, lobhavivege, pejjavivege, dosavivege, kalahavivege, abbhakkhANavivege, pesuNNavivege, paraparivAyavivege, arairaivivege, mAyAmosavivege micchaadsnnsllvivege| bhAvArtha - prANAtipAta viramaNa-hiMsAthI virata thavuM, mRSAvAda- khoTuM bolavAthI virata thavuM, adattAdAna- corIthI virata thavuM, maithunathI virata thavuM, parigrahathI virata thavuM. krodhaviveka, mAnaviveka, Page #157 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vibhAga-1: samavasaraNa 105 bhAyAviveDa, solaviveDa, rAgaviveDa, dveSaviveDa, sahaviveDa, jamyANyAnaviveDa, paizunyavive, paraparivAdivaveka, arita-rativiveka, mAyAmRSAvAdaviveka ane mithyAdarzana zalyaviveka che arthAt tenA tyAga svarUpa vividha pariNAmo che. | 113 savvaM atthibhAvaM atthitti vayai, savvaM NatthibhAvaM Natthitti vayai, suciNNA kammA suciNNaphalA bhavaMti, duciNNA kammA duciNNAphalA bhavaMti, phusai puNNapAve, paccAyaMti jIvA, saphale kallANapAvae / bhAvArtha : potapotAnA dravya, kSetra, kALa bhAvanI apekSAe sarva astibhAvonuM astitva che. para dravya, kSetra, kALa, bhAvanI apekSAe sarva nAstibhAvonuM astitva nathI. sucIrNa-prazastabhAve karelA dAna, zIla, tapa bhAva Adi zubha karmo uttama phaLa ApanArA che tathA duzmIrNa-aprazasta bhAve AcarelA azubhakarmo duHkharUpI phaLa ApanArA che. jIva puNya tathA pApano sparza kare che arthAt tenuM AcaraNa kare che tyAre te zubhAzubha karma baMdhathI baMdhAya che ane puNya-pApakarmathI baMdhAyelA saMsArI jIvo janma maraNa kare che, kalyANarUpa zubhakarma ane pAparUpa azubha karma avazya inahAyI che, te niSNa 4tA nathI. |114 dhammamAikkhai- iNameva NiggaMthe pAvayaNe sacce, aNuttare, kevalie, paDipuNNe, saMsuddhe, NeyAue, sallakattaNe, siddhimagge, muttimagge, NijjANamagge, NivvANamagge, avitahamavisaMdhI, savvadukkhappahINamagge / itthaM TThiyA jIvA sijjhati, bujjhaMti, muccaMti, pariNivvAyaMti, savvadukkhANamaMta kareMti / egaccA puNa ege bhayaMtAro puvvakammAvaseseNaM aNNayaresu devaloesa devattAe uvavattAro bhavaMti, mahaDDiesa mahajjuiesu, mahabbalesu, mahAyasesu, mahAsokkhesu mahANubhAgesu dUraMgaiesu ciraTThiesu / te NaM tattha devA bhavaMti mahiDDiyA mahajjuiyA, mahabbalA, mahAyasA, mahAsokkhA mahANubhAgA dUraMgaiyA, ciraTThiDyA, hAravirAiyavacchA kaDayatuDiyathaMbhiyabhuyA, aMgayakuMDalagaMDayala kaNNapIDhadhArI, vicittahatthA bharaNA vicittamAlA - mauli-mauDA kallANaga-pavaravatthaparihiyA kallANagapavasmallANulevaNA bhAsuraboMdI palaMbaNamAladharA divveNaM vaNNeNaM, divveNaM gaMdheNaM, divveNaM rUveNaM, divveNaM phAseNaM divveNaM saMghAeNaM, divveNaM saMThANeNaM, divvAe iDDIe, divvAe juIe, divvAe pabhAe, divvAe chAyAe, divvAe accIe, divveNaM teeNaM, divvA sA disAo ujjovemANA, pabhAsemANA, kappovagA, gatikallANA, ThiIkallANA, AgamesibhaddA cittamANaMdiyA, pIimaNA, paramasomaNassiyA, harisavasavisappamANa hiyayA pAsAIyA darisaNijjA abhirUvA paDivA / bhAvArtha: :- bhagavAna je dharma upadeza Ape che te A nigraMtha pravacana satya che arthAt bhavya jIvone mATe DitadvAra che. anuttara- sarvottama che. DevalIyaM- advitIya che, DevalI (sarvajJa) dvArA uDevAyesuM che te pratipUrNa-sUtra ane arthanI apekSAe paripUrNa che. saMzudra- atyaMta zuddha sarvathA nirdoSa che. nyAyayuktanyAyasaMgata che. pramANathI abAdhita che, zalyakartana- mAyA, nidAna ane mithyAtva rUpa zalya-kaMTakane Page #158 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | 106] zrI uvavAI satra kApanAruM che. siddhimArga- siddhino-kRtakRtyatAno mArga che, muktimArga- nirmANamArga- apunarAgamana rUpa sthAna prAptino mArga che. nirvANamArga- samasta karmakSayathI utpanna thatAM pAramArthika sukha rUpa nirvANano mArga che. avitatha- vAstavika arthanuM pratipAdana karanAra ane kutarko dvArA abAdhita che. avisaMdhi- mahAvidehakSetranI apekSAe teno viccheda thato nathI. paraMparAthI te akSaNa che, samasta duHkhono AtyaMtika nAza karavAno mArga che. nigraMtha pravacananI ArAdhanA karanArA jIvo siddha-siddhAvasthAne prApta kare che buddha-kevala jJAna prApta thavAthI sarva padArthone jANe che. mukta-janma maraNa karAvanAra bhavopagrAhI-karmAzathI mukta thAya che. parinivRtta-karmajanya duHkhathI rahita, parama zAMta banI jAya che ane sarva duHkhono aMta kare che. athavA nigraMtha pravacananI ArAdhanAmAM sthita thayelA jIvo vartamAna zarIra chuTI gayA pachI mAtra ekavAra manuSya zarIrane dhAraNa kare che arthAtu te ekAvatArI thAya che athavA pUrvakarmo zeSa rahyA hoya, to te jIva koI paNa devalokamAM mahaddhika yAvatu atyaMta sukhamaya, dUraMgatika- uparanA devalokamAM utkRSTa sthiti- vALA devarUpe utpanna thAya che. tyAM devarUpamAM utpanna thayelA te jIva mahARddhisaMpanna, mahAdhutisaMpanna, mahAbalasaMpanna, mahAyazasvI, mahAsukhI, mahAbhAgyazALI, Urdhvadevaloka sthita tathA utkRSTa AyuSyavALA hoya che. tenuM vakSa:sthaLa hArothI suzobhita hoya che. bhujAo kaTaka-valayathI suzobhita hoya che. teo aMgada-bAjubaMdha, gAla upara ghasAtA arthAtu gAla sudhI pahoMce tevA lAMbA laTakatA kuMDaLone ane viziSTa koTinA anya karNa AbhuSaNone, vividha prakAranA vastrone, AbharaNone ane vividha prakAranA puSpothI guMthelI mALAone dhAraNa kare che. temanA mastaka para mugaTa zobhe che. kalyANakArI ane kImatI viziSTa vastro, mALA ane vilepanathI temanA zarIra zobhAyamAna ane tejasvI lAge che. teo ghUMTaNa sudhI laTakatI lAMbI mALAo dhAraNa kare che. te devo potAnA divya varNa, gaMdha, rasa ane sparzathI, divya saMghAta, divya saMsthAna, divya Rddhi, divya dhuti, divyaprabhA, divya kAnti, divya AbhA, divya teja, divya lezyA dvArA daze dizAone udyotita kare che, prakAzita kare che. teo kalpopapatra devalokamAM devazayyAmAM utpanna thAya che. vartamAnamAM uttama devagatinA dhAraka hovAthI tenI gatikalyANarUpa che, sAgaropama jeTalA dIrghakAla paryata rahevAnuM hovAthI sthitikalyANarUpa che ane bhaviSyamAM kalyANakArI nirvANane prApta karanArA che. temanuM rUpa prasannatAjanaka hovAthI prAsAdIya, jovA jevuM hovAthI darzanIya, suMdaratA pratikSaNa vadhatI jatI hoya tevuM pratIta thatuM hovAthI abhirUpa ane anupama sauMdaryanA dhAraka hovAthI pratirUpa che. 115 tamAikkhai-evaM khalu cauhiM ThANehiM jIvA NeraiyattAe kammaM pakareMti, NeraiyattAe kammaMpakarettA Neraiesu uvavajjati,taMjahA-mahAraMbhayAe, mahApariggahayAe, paMciMdiyavaheNaM, kunnimaahaarennN| evaM eeNaM abhilAvaNaM tirikkhajoNiesu- mAillayAe(NiyaDillayAe), aliyavayaNeNaM, ukkaMcaNayAe, vaMcaNayAe / maNussesu- pagaibhaddayAe, pagaiviNIyayAe, sANukkosayAe, amacchariyayAe / devesu- sarAgasaMjameNaM, saMjamAsaMjameNaM, akAmaNijjarAe, bAlatavokammeNaM / bhAvArtha:- tyAra pachI bhagavAne kahyuM- jIva cAra kAraNothI nairayikakarmano arthAtu naraka gatimAM utpanna Page #159 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | vibhAga-1: samavasaraNa [ 107 ] pramANe che "bhava kare che. sahita thavA yogya narakAyuSyano baMdha kare che; narakAyuSyano baMdha karIne te jIva narakamAM utpanna thAya che. te cAra kAraNo A pramANe che- (1) mahAAraMbha- ghora hiMsAnA bhAva (2) mahAparigraha-atyaMta mUrchAbhAva sahita adhika saMgrahano bhAva (3) paMcendriya vadha manuSya-tiryaMca, pazu-pakSI Adi pAMca indriyavALA prANIone mAravA, (4) mAMsabhakSaNa. cAra kAraNothI jIvatiryaMca yonimAM utpanna thAya che- (1) mAyAcAranuM sevana karavuM tathA mAyAcArane chupAvavA gADhamAyAnuM sevana karavuM, (2) alika vacana-asatya bhASaNa, (3) utkacanatA-mugdha ke saraLa vyaktine chetaravA chala-kapaTa karavuM. (4) vaMcanatA-chetarapIMDI ke ThagAI karavI. cAra kAraNothI jIva manuSyayonimAM utpanna thAya che- (1) prakRtinI bhadratA-svAbhAvika bhadratAbhalApaNuM, (2) prakRtinI vinItatA-svAbhAvikavinamratA, (3) sAnukrozatA-dayApUrNahRdaya, karuNAzIlatA, tathA (4) amatsaratA-abhimAnano abhAva, irSyA rahita svabhAva. cAra kAraNothI jIva devayonimAM utpanna thAya che. (1) sarAgasaMyama-rAga eTale saMjvalana kaSAya yukta cAritra, (2) saMyamasaMyama-dezavirati cAritra, zrAvakadharma, (3) akAma nirjarA-mokSanA lakSya vinA paravazapaNe kaSTa sahana karavuM, (4) bAlatapa-mithyAtva(ajJAnayukta) avasthAmAM tapasyA karavI. 116 tamAikkhai jaha NaragA gammaMtI, je NaragA, jA ya veyaNA Narae / sArIramANusAI, dukkhAI tirikkhajoNIe // 1 // mANussaM ca aNiccaM, vAhi-jarA-maraNa-veyaNApauraM / deve ya devaloe, deviDDiM devasokkhAiM // 2 // NaragaM tirikkhajoNiM, mANusabhAvaM ca devalogaM ca / siddhe ya siddhavasahi, chajjIvaNiyaM parikahei // 3 // jaha jIvA bajjhaMti, muccaMti jaha ya saMkilissaMti / jaha dukkhANaM aMtaM, kareMti keI apaDibaddhA // 4 // aTTA aTTiyacittA, jaha jIvA dukkhasAgaramurveti / jaha veraggamuvagayA, kammasamuggaM vihArDeti // 5 // jaha rAgeNa kaDANaM, kammANaM pAvago phalavivAgo / jaha ya parihINakammA, siddhA siddhAlayamurveti // 6 // bhAvArtha - tyArapachI bhagavAne kahyuM ke gAthArtha- je jIvo je je narakamAM jAya che tyAM te nairayiko narakanI vedanA pAme che. tiryaMca yonimAM jIva zArIrika ane mAnasika duHkha prApta kare che [1] manuSya jIvana anitya che. temAM vyAdhi, vRddhAvasthA, mRtyu ane vedanA Adi ghaNuM ja duHkha che. devalokamAM deva-devI aizvaryajanaka daivI sukha prApta kare che pArA A Page #160 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI uvavAI sUtra rIte naraka, tiryaMcayoni, manuSya ane deva te cAra gati, siddha, siddhasthAna ane cha jIvanikAyanuM kathana karyuM IIII jevI rIte jIva karma baMdha kare che, mukta thAya che, duHkha pAme che, tenuM svarUpa batAvyuM. keTalAka anAsakta jIvo du:khono aMta kare che / / 4 / duHkhathI pIDita prANI AkuLatApUrNa cittathI duHkharUpI sAgarane prApta kare che. vairAgyabhAvane prApta thayelA jIvo karmadalano nAza kare che / / 5 / / rAgapUrvaka karelA karmono phala vipAka pApapUrNa hoya che. jyAre jIvo sarvakarmathI rahita thAya che tyAre siddha avasthA prApta karIne sidghAlayamAM sthita thAya che ISI 108 | 117 tameva dhammaM duvihaM Aikkhar3a, taM jahA- agAradhammaM, aNagAradhammaM ca / aNagAradhammo tAva- iha khalu savvao savvattAe muMDe bhavittA agArAo aNagAriya pavvaiyassa savvAo pANAivAyAo veramaNaM, evaM musAvAya- adiNNAdANa mehuNa-pariggaharAIbhoyaNAo veramaNaM / ayamAuso ! aNagArasAmAie dhamme paNNatte, eyassa dhammassa sikkhAe uvaTThie NiggaMthe vA NiggaMthI vA viharamANe ANAe ArAhae bhavai / bhAvArtha:- tyAra pachI bhagavAne kahyuM ke dharmanA be prakAra che- (1) AgAradharma ane (2) aNagAra dharma. aNagAradharma- A jinazAsanamAM sarva prakAre dravya, kSetra, kAla, bhAvathI saMpUrNa rIte pApakArI pravRtino tyAga karI, muMDita thaI, gRhavAsano tyAga karI aNagAra dazA-muni avasthAmAM pravrujita thavuM. temAM sAdhaka saMpUrNa prANAtipAtathI, saMpUrNa mRSAvAdathI, saMpUrNa adattAdAnathI, saMpUrNa maithunathI, saMpUrNa parigrahathI tathA saMpUrNa rAtri bhojanathI virata bane che. he AyuSyamaMto ! A aNagAra sAmAyika dharma eTale sarva virati dharma kahyo che. A sarva virati- saMyama dharmanA AcaraNamAM prayatnazIla sAdhu-sAdhvI arihaMta bhagavAnanI AjJAnuM pAlana karIne ArAdhaka bane che. | 118 agAradhammaM duvAlasavihaM Aikkhai, taM jahA - paMca aNuvvayAiM, tiNNi guNavvayAI, cattAri sikkhAvayAiM / paMca aNuvvayAI taM jahA - thUlAo pANAivAyAo veramaNaM, thUlAo musAvAyAo veramaNaM, thUlAo adiNNAdANAo veramaNaM, sadArasaMtose, icchAparimANe / tiNNi guNavvayAI, taM jahA - disivvayaM, uvabhogaparibhogaparimANaM agatthavaMDaveramAM / vattArisivavAvayADuM, teM nahIM- sAmAya, vesAvAli, posahovavAse, atihisNvibhaage| apacchimA mAraNaMtiyA saMlehaNAsaNArAhaNA / ayamAuso ! agArasAmAie dhamme paNNatte / eyassa dhammassa sikkhAe uvaTThie samaNovAsae vA samaNovAsiyA vA viharamANe ANAe ArAhae bhavai / bhAvArtha :- AgAradharmanA bAra prakAra che- pAMca aNuvrata, traNa guNavrata tathA cAra zikSAvrata. pAMca aNuvrata A pramANe che- (1) sthUla prANAtipAta-trasa jIvanI saMkalpapUrvakanI hiMsAthI nivRtta thavuM, (2) sthUla mRSAvAda- parapIDAkArI ane rAjyAparAdha yogya asatyathI nivRtta thavuM, (3) sthUla adattAdAnaparapIDAkArI ane rAjyAparAdha yogya corIthI nivRtta thavuM, (4) svadArAsaMtoSa- potAnI paraNetara patnInI sAthe maithuna sevananI maryAdA, temaja strIone mATe svabhartAra saMtoSa- potAnA paraNetara pati Page #161 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vibhAga-1: samavasaraNa 109 sAthe maithuna sevananI maryAdA, anya strI-puruSa sAthe saMpUrNa paNe maithunano tyAga. (5) icchA parimANa--parigraha- jamIna, jAyadAda, dhanasaMpatti ane gharavakharI sAmAnanI maryAdA. traNa guNavrata A pramANe che- (1) divrata-judI judI chae dizAomAM gamanAgamana saMbaMdhI ane vyApAra saMbaMdhI maryAdA karavI. (2) uvabhogaparibhogaparimANa. ekavAra bhogavI zakAya tevI bhojana, pANI vagere upabhogya vastuo ane vAraMvAra bhogavI zakAya tevI vastrAdi paribhogya vastuonI maryAdA karavI. (3) anarthadaMDa viramaNa- AtmaguNano ghAta karanArI nirarthaka pravRttino tyAga karavo. cAra zikSAvrata A pramANe che- (1) sAmAyika- sarva prakAranI pApa pravRttiono tyAga karI samatva bhAvanI sAdhanA mATe(ochAmAM ochuM 1 muhUrta-48 miniTa sudhI) abhyAsa karavo, (2) dezAvakAzika- pratidina potAnI pravRttimAM nivRtti bhAvonI vRddhi karatA dizA ane upabhoga-paribhoganI vastuonI maryAdA ghaTADavI, dravyAdi cauda niyama dhAraNa karavA (3) pauSadhopavAsa- cAre prakAranA AhAra ane pApa pravRttino ahorAtra paryaMta tyAga karI AtmaguNonA vikAsamAM prayatnazIla rahevuM. (4) atithi saMvibhAga-jenA AgamananI koI tithi Adi nizcita nathI tevA saMyamI sAdhakone saMyama upayogI ane jIvanopayogI potAne svAdhIna sAmagrIno yathAyogya bhAga AdarapUrvaka Apavo. apazcima mAraNAMtika saMlekhanA- deha ane kaSAyone kRza karavA mATe mRtyu samaye viziSTa ArAdhanAno(saMlekhanA-saMghArAno) svIkAra karavo ane tenuM samyaka ArAdhana karavuM. he AyuSyamaMto ! A gRhastha sAdhakono deza virati dharma che. A dharmanA anusaraNamAM prayatnazIla zrAvaka-zrAvikAo AjJAnA ArAdhaka thAya che. dharma sabhAnuM visarjana : 119 taNaM sA mahatimahAliyA maNUsaparisA samaNassa bhagavao mahAvIrassa aMti dhammaM soccA Nisamma, haTTatuTTha jAva hiyayA uTThAe uTThei, uTThittA samaNaM bhagavaM mahAvIraM tikkhutto AyAhiNaM payAhiNaM karei, karettA vaMdai NamaMsai, vaMdittA NamaMsittA atthegaiyA muMDe bhavittA agArAo aNagAriyaM pavvaiyA, atthegaiyA paMcANuvvaiyaM sattasikkhAvaiyaM duvAlasavihaM gihidhammaM paDivaNNA / bhAvArthaH- tyAre te vizALa manuSya pariSade, zramaNa bhagavAna mahAvIra svAmI pAsethI dharma sAMbhaLIne, hRdayamAM dhAraNa karIne, saMtoSa pAmIne, atyaMta prasanna thaIne cittamAM AnaMda ane prItino anubhava karyo. tyArapachI te badhAe UbhA thaIne zramaNa bhagavAna mahAvIra svAmIne jamaNI taraphathI prAraMbha karIne traNavAra pradakSiNApUrvaka vaMdana-namaskAra karyA, vaMdana namaskAra karIne keTalAka gRhastha jIvanano tyAga karI muMDita thaI aNagAra thayA ane keTalAke pAMca aNuvrata, sAta zikSAvrata rUpa bAra prakArano gRhastha / dharma svIkAryo. 120 avasesA NaM parisA samaNaM bhagavaM mahAvIraM vaMdai NamaMsai, vaMdittA NamaMsittA evaM vyaasiisukhavavA te te ! khiLathe pAvayaLe, suvaLatte te bhaMte ! niAtha pAvayo, mumAsi te bhaMte! Aithe pAvayaLe, suviLI te bhaMte ! Aithe pAvayaLe, sumAvi te aMte ! bimAthe pAvayaLe, aNuttare te bhaMte ! NiggaMthe pAvayaNe, dhammaM NaM AikkhamANA tubbhe uvasamaM Aikkhaha, uvasamaM Page #162 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI uvavAI sUtra AikkhamANA vivegaM Aikkhaha, vivegaM AikkhamANA veramaNaM Aikkhaha, veramaNaM AikkhamANA akaraNaM pAvANaM kammANaM Aikkhaha, Natthi NaM aNNe kei samaNe vA mAhaNe vA, je erisaM dhammamAikkhittae, kimaMga puNa etto uttarataraM ! evaM vadittA jAmeva disaM pAubbhUyA tAmeva disaM paDigayA / 110 bhAvArtha :- zeSa parISade bhagavAna mahAvIrane vaMdana namaskAra karIne kahyuM- he bhagavan ! ApazrIe nigraMtha pravacanano suMdara rIte upadeza karyo. Ape nigraMtha pravacananI suMdara prarUpaNA karI, suMdara vacanothI samajAvyuM, vinIta ziSyone nigraMtha pravacananA bhAvo daDha karAvyA, tattvanA bhAvone zreSTha prakAre samajAvyA, kharekhara ! nigraMtha pravacana anuttara-sarvotkRSTa che. dharmano upadeza karatAM Ape kaSAyanA upazamanano upadeza karyo, kaSAyanA upazamano upadeza karatA Ape heya-upAdeyanA vivekano upadeza karyo, vivekano upadeza karatAM Ape pApa pravRttithI virakta thavAno upadeza Apyo, viraktino upadeza karatAM Ape navA pApakarma na karavAno upadeza Apyo. he prabho ! A lokamAM anya koI paNa zramaNa ke brAhmaNa A prakAranA dharmanuM kathana karI zake tema nathI, to AnAthI zreSTha dharmanuM kathana to kyAMthI karI zake ! A pramANe kahIne pariSada je dizAmAMthI AvI hatI, te dizAmAM pAchI pharI gaI. | 121 tae NaM se kUNie rAyA bhaMbhasAraputte samaNassa bhagavao mahAvIrassa aMtie dhammaM soccA, Nisamma haTutuTTha jAva hiyae uTThAe uTThei, uTThittA samaNaM bhagavaM mahAvIraM tikkhutto AyAhiNaM payAhiNaM karei, karettA vaMdai NamaMsai, vaMdittA NamaMsittA evaM vayAsI- suyakkhAe te bhaMte ! NiggaMthe pAvayaNe jAva kimaMga puNa etto uttarataraM ? evaM vadittA jAmeva disaM pAubbhUe, tAmeva disaM paDigae / bhAvArtha:- tyArapachI bhaMbhasAranA putra koNikarAjA zramaNa bhagavAna mahAvIra svAmI pAsethI dharmopadeza sAMbhaLI khUba ja prasanna thayA ane saMtoSa pAmyA. teNe potAnA sthAnathI UbhA thaIne zramaNa bhagavAna mahAvIrane jamaNI taraphathI prAraMbhIne traNavAra pradakSiNApUrvaka vaMdana-namaskAra karIne A pramANe kahyuM- he bhagavan ! ApazrIe nigraMtha pravacanano suMdara rIte upadeza Apyo yAvat AnAthI zreSTha dharmanA kathananI to vAta ja kyAM ! A pramANe kahI rAjA je dizAmAMthI AvyA hatA, te dizAmAM pAchA gayA. | 122 taeNaMtAo subhaddApamuhAo devIo samaNassa bhagavao mahAvIrassa aMtie dhammaM soccA, Nisamma haTTatuTTha jAva hiyayAo uTThAe uTTheti, udvittA samaNaM bhagavaM mahAvIraM tikkhutto AyAhiNaM payAhiNaM kareMti, karettA vaMdaMti NamasaMti, vaMdittA NamaMsittA evaM vayAsI- suyakkhAe NaM bhaMte ! NiggaMthe pAvayaNe jAva kimaMga puNa etto uttarataraM ? evaM vadittA jAmeva disiM pAubbhUyAo, tAmeva disiM paDigayAo / bhAvArtha :- tyAra pachI subhadrA Adi rANIo zramaNa bhagavAna mahAvIra svAmI pAse dharmazravaNa karI khUba ja prasanna thaI ane saMtoSa pAmI, manamAM AnaMdita thaI. teNe potAnA sthAna parathI UThIne zramaNa bhagavAna mahAvIra svAmIne jamaNI taraphathI prAraMbhIne traNavAra pradakSiNApUrvaka vaMdana-namaskAra karIne A pramANe kahyuM- he bhagavan ! Ape nigraMtha pravacana bahu suMdara rIte samajAvyuM yAvat AnAthI zreSTha dharmanA Page #163 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | vibhAga-1: samavasaraNa [ 111] kathananI to vAta ja kyAM! ema kahI teo paNa je dizAmAMthI AvI hatI, te dizAmAM pAchI cAlI gaI. vivecanaH prastuta sUtromAM bhagavAnanA upadeza zravaNa pachI thayelA pariSadanA pratibhAvonuM nirUpaNa che. upadeza zravaNanuM phaLa viraktibhAva ane AcArazuddhi che. te phaLane prApta karavA mATe pariSadamAM AvelA jIvo puruSArthazIla banyA. keTalAka samartha puruSoe sarvasvano tyAga karI zraddhApUrvaka zramaNadharmano, keTalAke tevA sAmarthyanA abhAve zraddhApUrvaka zrAvakadharmano svIkAra karyo ane keTalAka vrata svIkAra karavA samartha nahatA te deva-devIoe ane manuSyoe potAnI dharmazraddhAdaDha karIne, nigraMtha pravacana prati ahobhAva pragaTa karyo. koNika rAjA ane subhadrA Adi rANIoe potAnI dharmazraddhA pragaTa karI. te prathama vibhAga saMpUrNa Page #164 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 112 vibhAga-ra upapAta(paralokamAM utpatti) zrI uvavAI sUtra gaNadhara gautamanI jijJAsA H 1 teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM samaNassa bhagavao mahAvIrassa jeTTe aMtevAsI iMdabhUI NAmaM aNagAre goyamagotteNaM sattussehe, samacauraMsasaMThANasaMThie, vairarisahaNArAyasaMghayaNe, knnpukhiyalapamhore, 3khyatave, vittatave, tattatave, mahAtave, ghoratave, rAte, thore, konu, ghoratavassI, ghorabaMbhaceravAsI, ucchUDhasarIre, saMkhittaviulateulesse codasapuvvI, cauNANovagae, savvakkharasaNNivAi samaNassa bhagavao mahAvIrassa adUrasAmaMte uDuMjANU, ahosire, jhANakoTThovagae saMjameNaM tavasA appANaM bhAvemANaM viharai / bhAvArtha :- te kALe te samaye zramaNa bhagavAna mahAvIra svAmInA jyeSTha aMtevAsI gautamagotrIya indrabhUti nAmanA aNagAra hatA. temanI UMcAI sAta hAthanI hatI. te samacaturasa saMsthAna ane vajaRRSabha nArAca saMghayaNanA dhAraka hatA. temanA zarIrano varNa kasoTInA paththara para ghaselI suvarNa rekhA jevo kAMtimAna ane padmaparAga jevo gaura hato. teo jIvana paryaMta asAdhAraNa tapanuM AcaraNa karatA hovAthI ugratapasvI, dIrghakAlIna tapa karavA chatAM zArIrika ane mAnasika baLa tathA teja vadhI rahyuM hovAthI dIpta tapasvI, temanuM tapa karmone saMtapta karanAra hovAthI tapta tapasvI, AzaMsA rahitapaNe mahAna tapa karatA hovAthI mahAtapasvI, alpa sAmarthyavAna mATe azakya hoya tevA urAla-pradhAna tapa karatA hovAthI udAra, parISaha vijetA ane indriya vijetA hovAthI ghora, asAdhAraNa maulika guNono vikAsa karyo hovAthI ghoraguNa, game tevA upadravamAM paNa ghora tapa karatA hovAthI ghora tapasvI, akhaMDapaNe pUrNa niSThApUrvaka brahmacaryanuM pAlana karatA hovAthI ghora brahmacaryavAsI, zarI2 sevA-saMskAra ane dehAsaktithI rahita hovAthI uchUDha zarIra, vipula tejolezyAne zarIramAM antarhita karelI hovAthI saMkSiptavipula tejolezI, cauda pUrva ane cAra jJAnanA dhAraka tathA sarvAkSara saMnnipAtilabdhi saMpanna tevA gautama gaNadhara, zramaNa bhagavAna mahAvIra svAmIthI na ati dUra, na ati najIka yogya sthAna para ghUMTaNa UMcA rAkhI mastaka namAvI dhyAnanI mudrAmAM saMyama ane tapathI AtmAne bhAvita karatA beThA hatA. 2 ta NaM se bhagavaM goyame jAyasaDDhe jAyasaMsae jAyakoUhalle, uppaNNasaDDhe uppaNNasaMsa uppaNNakoUhalle, saMjAyasaDDe saMjAyasaMsae saMjAyakoUhalle, samuppaNNasaDDhe samuppaNasaMsae samuppaNNako Uhalle uTThAe uTThei, uTThittA jeNeva samaNe bhagavaM mahAvIre teNeva uvAgacchara, uvAgacchittA samaNaM bhagavaM mahAvIraM tikkhutto AyAhiNaM payAhiNaM karei, karettA vaMdai NamaMsai, vaMdittA NamaMsittA NaccAsaNNe NAidUre sussUsamANe, NamaMsamANe abhimuhe viNaNaM paMjaliuDe pajjuvAsamANe evaM vayAsI - Page #165 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vibhAga-2: upapAta [ 113 | bhAvArtha :- tyAre te bhagavAna gautamasvAmInA manamAM zraddhApUrvaka icchA utpanna thaI saMzayane dUra karavA prabhune pUchavAnI jijJAsA ane kutUhala utpanna thayA; zraddhA, saMzaya ane kutUhala vadhyuM; zraddhA, saMzaya ane kutUhala prabaLatama thayuM. tyAre te potAnA sthAnethI UThIne bhagavAna mahAvIra pAse AvyA, tyAM AvIne bhagavAna mahAvIrane jamaNI taraphathI AraMbhIne traNavAra pradakSiNApUrvaka vaMdana-namaskAra karyA. tyAra pachI bahu dUra nahIM temaja bahu najIka nahIM tevA yogya sthAne sAMbhaLavAnI icchApUrvaka namaskAra karatAM, bhagavAnanI sanmukha vinayapUrvaka baMne hAtha joDI, paryApAsanA karatA temaNe A pramANe kahyuM- karmabaMdha:| 3 jIveNaM bhaMte ! asaMjae avirae appaDihayapaccakkhAyapAvakamme sakirie, asaMvuDe egaMtadaMDe egaMtabAle egaMtasutte pAvakamma aNhAi? haMtA aNhAi / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! je asaMyata- sarva sAvadha anuSThAnamAM tatpara che, avirata- hiMsA Adi pApa pravRttino tyAga karyo nathI, apratihata-apratyAkhyAta pApakarmA- bhUtakALanA pApanI niMdA ane bhaviSyanA pratyAkhyAna dvArA pApakarmono tyAga karyo nathI, sakriya-kAyikI Adi kriyAo sahita che, asaMvRtta- indriyono nirodha karyo nathI, ekAMta daMDita-potAne tathA bIjAne pApadaMDathI daMDita kare che, ekAMtabAla- ekAMta mithyAtvI athavA ajJAnI, ekAMta sukha- ajJAnarUpI gADha nidrAmAM sUtelA che, tevA jIvo zuM pApakarmano baMdha kare che? uttara- hA gautama! kare che. | 4 jIve NaM bhaMte ! asaMjae jAva egaMtasutte mohaNijjaM pAvakammaM aNhAi? haMtA aThThA | bhAvArtha - prazna- he bhagavan! je jIva asaMyata che yAvat mithyAtvarUpI gADha nidrAmAM sUtelA che te zuM mohanIyakarmano baMdha kare che? uttara- hA, gautama kare che. | 5 jIveNaM bhaMte ! mohaNijjaM kammaM vedemANe kiM mohaNijja kammaM baMdhai ? veyaNijja kammaM baMdhai? goyamA ! mohaNijja pi kammaM baMdhai, veyaNijja pi kammaM baMdhai, NaNNattha carimamohaNijja kammaM vedemANe veyaNijja kammaM baMdhai, No mohaNijja kammaM baMdhai / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! zuM jIva mohanIya karmanuM vedana karato, mohanIyakarmano baMdha kare che? zuM vedanIya karmano baMdha kare che? uttara- hA, gautama! te mohanIya karmano paNa baMdha kare che ane vedanIya karmano baMdha paNa kare che paraMtu (sUkSma saMparAya nAmanA dazamA guNasthAnamAM) carama mohanIya karmanuM vedana karato jIva vedanIya karmano ja baMdha kare che, mohanIyakarmano baMdha karato nathI. vivecanaH prastuta sutramAM asaMyata jIvomAM ane samuccaya jIvomAM pApakarma, mohanIyakarma ane vedanIya karmabaMdhanuM nirUpaNa che. asaMyata, avirata, mithyAtvI jIvone prathama guNasthAna hoya che. tethI te jIvo pApakarma, mohanIya karma ane vedanIya karmano baMdha kare che. samuccaya jIvamAM cauda guNasthAna hoya che. mohanIya karmanuM vadana daza guNasthAna sudhI ane mohanIya karmano baMdha nava guNasthAnaka sudhI thAya che. sAmAnya rIte mohanIya karmanA Page #166 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI uvavAI sUtra udayamAM mohanIyakarmano baMdha thAya che paraMtu carama mohanIya karmanA udayamAM eTale dasamA guNasthAnamAM mohanIya karmano baMdha thato nathI. 114 carima mohaNijjaM :- mohanIya durmanA udhyanI aMtima avasthAne yarabha mohanIya durbha he che. dRzabhA sUkSmasaMparAya guNasthAne sUkSma lobhanuM mAtra vedana hoya che. tyAre mohanIya karmanuM carama vedana hoya che. te samaye navA mohanIya karmano baMdha thato nathI kAraNa ke dazamA guNasthAne AyuSya ane mohanIyakarmane choDIne cha karmono ja baMdha thAya che. vedanIyakarmano baMdha teramA sayogI kevaLI guNasthAna sudhI hoya che, tethI carama mohanIya karmanA udayamAM vedanIyakarmano baMdha thAya che. naragatimA utpatti : 6 jIve NaM bhaMte ! asaMjae jAva egaMtasutte, usaNNaM tasapANaghAI kAlamAse kAlaM kiccA Neraiesu uvavajjai ? haMtA uvavajjai / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! je jIva saMyamarahita che yAvat mithyAtvarUpI gADha nidrAmAM sUtelo che. trasa prANIonI hiMsAmAM ja rata rahe che, te jIva mRtyunA samaye mRtyu pAmIne zuM naraka gatimAM jAya che ? uttara - hA, gautama ! te naragatine pAme che. vANavyaMtara devomAM utpatti H 7 jIve NaM bhaMte ! asaMjae avirae appaDihaya-paccakkhAya-pAvakamme io cue peccA deve siyA ? goyamA ! atthegaiyA deve siyA, atthegaiyA No deve siyA / bhAvArtha:- prazna- he bhagavan ! je jIva asaMyata che, avirata che, pratyAkhyAna dvArA pApakarmono tyAga karyo nathI, tevA jIvo mRtyunA samaye mRtyu pAmIne paralokamAM zuM devagatimAM janma dhAraNa kare che ? uttarahe gautama ! keTalAka deva thAya che, keTalAka deva thatAM nathI. 8 sekeNaTTeNaM bhaMte ! evaM vuccai - atthegaiyA deve siyA, atthegaiyA No deve siyA ? goyamA ! je ime jIvA gAmAgasNayasNigamarAyahANikheGakabbaGa- maDaMba doNamuhapaTTaNAsama-saMbAha-saNNivesesu akAmataNhAe, akAmachuhAe, akAmabaMbhaceravAseNaM, akAmaaNhANaga-sItAtakdaMsamasaga seyajallamalla paMkaparitAveNaM appataro vA bhujjataro vA kAlaM appANaM parikilesaMti, parikilesittA kAlamAse kAlaM kiccA aNNayaresu vANamaMtaresu devaloesu devattAe uvakttAro bhavati / tahiM tesiM gaI, tahiM tesiM ThiI, tahiM tesiM uvavAe paNNatte / tesiM NaM bhaMte ! devANaM kevaiyaM kAlaM ThiI paNNattA ? goyamA ! dasavAsasahassAiM ThiI paNNattA / atthi NaM bhaMte ! tesiM devANaM iDDI i vA, juI i vA, jase i vA, bale ivA, vIrie i vA, purisakkAraparakkame i vA ? haMtA atthi / te NaM bhaMte ! devA paralogassa ArAhagA ? isama Page #167 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vibhAga-2: upapAta . bhAvArtha:-prazra- bhagavan ! tenu zuM // 25 // cha / 24 va thAya che bhane 24 // heva thatAM nathI ? 12- gautama! grAma, A32, nagara nigama, 24dhAnI, peDa, 32, mauMba, drobhuSa, pattana, Azrama, sabAha, saMnnivezamAM rahelA je jIvo karma kSayanA lakSya vinA tarasa, bhUkha, asnAna-snAna nahIM 42, brahmayartha,631, garabhI, iMza-bha72, 5sIno, samasa-zarIphno bheda tathA te bhela dUra na 42vAthI thatAM paritApa vagere kaSTone alpa samaya athavA dIrghakAla sudhI sahana karIne potAnA AtmAne aneka prakAranA duHkhothI adhika duHkhI kare che arthAt akAma nirjarAnA kAraNe te jIvo mRtyunA samaye mRtyu pAmIne potAnA dehano tyAga karIne vANavyaMtara devalokamAM devarUpe utpanna thAya che. tyAM temanI vizeSa gati, sthiti ane upapAta thAya che. - bhagavana !tahevanI sthiti, 24 samayanI Doya cha? 612- gautama! tyAM hevalobhatenI sthiti 10,000 varSanI cha. zra- bhagavan ! zuta hevAne tyAMnI dvi, dhuti, yaza, paNa, vIrya, puruSAra-puruSAbhimAna tathA parAbhaDoya cha ? 612-1, gautama! hoya che. prazra- bhagavan! te deva paralokanA ArAdhaka hoya che? uttara- he gautama! tema zakya nathI. | 9 se je ime gAmAgaraNayaraNigamarAyahANi kheDakabbaGamaDaMbadoNamuha paTTaNAsama saMbAha- saNNivesesu maNuyA bhavaMti, taM jahA- aMDubaddhagA, NiyalabaddhagA, haDibaddhagA, cAragabaddhagA, hatthachiNNagA, pAyachiNNagA, kaNNachiNNagA,NakkachiNNagA, oTThachiNNagA, jibbhachiNNagA, sIsachiNNagA, mukhachiNNagA, majjhachiNNagA, vaikacchachiNNagA, hiyayauppADiyagA, NayaNuppADiyagA, dasaNuppADiyagA, vasaNuppADiyagA, gevacchiNNagA, taMDulacchiNNagA, kAgaNimaMsakkhAviyagA, olaMbiyagA, laMbiyagA, ghaMsiyagA, gholiyagA, phAliyagA, pIliyagA, sUlAiyagA, sUlabhiNNagA, khAravattiyA, vajjhavattiyA, sIhapucchiyagA, davaggidaDDagA, paMkosaNNagA, paMke khuttagA, valayamayagA, vasaTTamayagA, NiyANamayagA, aMtosallamayagA, giripaDiyagA, tarupaDiyagA, marupaDiyagA, giripakkhaMdolagA, tarupakkhaMdolagA, marupakkhaMdolagA, jalapavesigA, jalaNapavesigA, visabhakkhiyagA, satthovADiyagA, vehANasiyA, giddhapiTugA, katAramayagA, dubbhikkhamayagA, asaMkiliTThapariNAmA te kAlamAse kAlaM kiccA aNNayaresu vANamaMtaresu devaloesu devattAe uvavattAro bhavaMti / tahiM tesiM gaI, tahiM tesiM ThiI, tahiM tesiM uvavAe paNNatte / tesiMNaM bhaMte ! devANaM kevaiyaM kAlaM ThiI paNNattA ? goyamA ! bArasavAsasahassAI ThiI paNNattA / atthi NaM bhaMte ! tesiM devANaM iDDI i vA, juI i vA, jase i vA, bale i vA, vIrie i vA, purisakkAraparikkame i vA ? haMtA atthi / te NaM bhaMte ! devA paralogassa ArAhagA ? No iNaDhe samaDhe / bhAvArtha :- ||m, // 42, n||2, nigama, 24dhAnI, peTa, 342, mauMba, drobhuma, pattana, mAzrama, saMbAha, sannivezamAM je manuSyo hoya che, temAMthI je manuSyone aparAdhanA kAraNe koInA hAthapaga lAkaDAMnA Page #168 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI uvavAI sUtra ke loDhAnA baMdhanathI bAMdhI devAmAM Ave, beDImAM jakaDI devAmAM Ave, paga lAkaDAnA heDamAM bAMdhavAmAM Ave, jelamAM pUravAmAM Ave, hAtha, paga, kAna, nAka, hoTha, jIbha, mastaka, moDhuM, madhyabhAga-peTanA bhAgane chedavAmAM Ave; uttarAsaMganA AkAre DAbA khabhAthI laI jamaNI bagala sudhInA dehane vidArita karavAmAM Ave; hRdaya, AMkha, dAMta, aMDakoSano nAza karavAmAM Ave, gardana maraDI nAMkhe, cokhAnA kaNonI jema zarIranA TukaDe TUkaDA karavAmAM Ave, tenA zarIranuM komaLa mAMsa kApI kApI kAgaDAne khavaDAvavAmAM Ave, doraDAthI bAMdhI kUvAmAM laTakAvavAmAM Ave, vRkSanI DALIe bAMdhI laTakAvavAmAM Ave, caMdananI jema paththara sAthe ghasavAmAM Ave, dahIMnI jema zarIra valovavAmAM Ave, sUkA lAkaDAnI jema zarIrane cIravAmAM Ave, zeraDInI jema pIlavAmAM Ave, zULImAM parovI vIMdhavAmAM Ave, zULathI bhedavAmAM Ave, tenA para mIThuM chAMTavAmAM Ave, bhInAM cAmaDAthI bAMdhavAmAM Ave, siMhanA pUMchaDA sAthe bAMdhavAmAM Ave, dAvAgnimAM bALavAmAM Ave, kIcaDamAM utArI devAmAM Ave, kIcaDamAM khUMcADI devAmAM Ave, valayamaraNa- bhUkha AdinI pIDAthI mare, nidAnamaraNa- viSayabhoganI icchAthI nidAnapUrvaka mare, aMtaHzalyamaraNa- hRdayamAM vAgelA zastranA ghAthI mare, giripatana-parvata parathI paDIne mare, vRkSa uparathI paDIne mare, marubhUmi- raNapradezanI retImAM paDIne mare, parvata uparathI jhaMpApAta karIne, kUdIne mare, vRkSa parathI kUdIne mare, raNapradezamAM kUdIne mare, jaLamAM DUbIne mare, agnimAM praveza karIne mare, jhera khAIne mare, zastrothI potAnA hAthe ja mare, gaLA phAMso khAIne mare, marelA hAthI AdinA zarIramAM praveza pAmIne gIdhaDAonI cAMcothI vidAraNa pAmIne mare, jaMgalamAM mare, duSkALanI bhUkhathI mare, uparokta sarva paristhitiomAM paNa Arta-raudra dhyAna vinAnA asaMkliSTa pariNAmomAM mRtyunA samaye mRtyu pAme, to te koI paNa vyaMtarajAtinA devalokamAM devarUpe utpanna thAya che. tyAM te devalokane anurUpa tenI gati, sthiti ane utpatti thAya che. 116 prazna- he bhagavan ! te devonI tyAM keTalI sthiti hoya che. uttara- he gautama ! tyAM tenI sthiti 12,000 varSanI hoya che. prazna- he bhagavan ! zuM te devone tyAMnI Rddhi, yaza, baLa, vIrya tathA parAkrama hoya che ? uttara- hA, gautama ! hoya che. prazna- he bhagavan ! zuM te devo paralokanA ArAdhaka thAya che ? uttara- he gautama ! tema zakya nathI. te devo paralokanA ArAdhaka thatA nathI. 10 se je ime gAmAgara jAva saNNivesesu maNuyA bhavaMti, taM jahA - pagaibhaddagA, pADavalaMtA, pApataLu-zehamAgamAyAtohA, mimasaMpaLA, alhImA, viLIyA, ammApiusussUsagA, ammApiUNaM aNaikkamaNijjavayaNA, appicchA, appAraMbhA, appariggahA, appeNaM AraMbheNaM, appeNaM samAraMbheNaM, appeNaM AraMbhasamAraMbheNaM vittiM kappemANA bahUI vAsAI AuyaM pArleti, pAlittA kAlamAse kAlaM kiccA aNNayaresu vANamaMtaresu devaloesa devattAe uvavattAro bhavaMti / sesaM taM caiva savvaM NavaraM ThiI cauddasavAsahassAiM / bhAvArtha :- je jIvo gAma, Akara yAvat sannivezamAM manuSyo hoya che, temAMthI je manuSyo svabhAvathI ja saumya vyavahAravALA, svabhAvathI ja zAMta, svabhAvathI ja alpa krodha-mAna-mAyA-lobhavALA, atyaMta komaLa svabhAvavALA ane abhimAna rahita, gurujanonA Azraye rahenArA, svabhAvathI vinIta, Page #169 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | vibhAga-2: upapAta [117] mAtA-pitAnI sevA karanArA, mAtA-pitAnA vacanonuM ullaMghana nahIM karanArA, alpa icchAvALA, alpAraMbhI, alpaparigrahI, alpAraMbhathI, alpaparigrahathI, alpAraMbha parigrahathI potAnI AjIvikA calAvatA hoya, te ghaNA varSonuM AyuSya bhogavIne mRtyunA samaye mRtyu pAmIne vANavyatara jAtinA devalokamAM devarUpe utpanna thAya che. zeSa kathana pUrva sUtravat jANavuM, vizeSatA e che ke tenI sthiti cauda hajAra(14,000) varSanI hoya che. | 11 se jAo imAo gAmAgara jAva saMNivesesu itthiyAo bhavaMti, taM jahA- aMto aMteuriyAo, gayapaiyAo, mayapaiyAo, bAlavihavAo, chaDDiyalliyAo, mAirakkhayAo, piyarakkhiyAo, bhAyarakkhiyAo, pairakkhiyAo kulaghararakkhiyAo,sasura-kularakkhiyAo, mittaNAiNiyagasaMbaMdhirakkhiyAo, parUDhaNaha kesakakkharomAo, vavagayadhUvapupphagaMdhamallAlaMkArAo, aNhANagaseyajallamallapaMka paritAviyAo, vavagayakhIsdahiNavaNIyasappi tella-gula-loNa-mahu-majja-masa-paricattakayAhArAo, appicchAo, appAraMbhAo, appaparigahAo, appeNaMAraMbheNaM, appeNaMsamAraMbheNaM, appeNaM AraMbhasamAraMbheNaM vittikappemANIo akAmabaMbhaceravAseNaM tAmeva paisejjaM NAikkamaMti, tAo NaM itthiyAo eyArUveNaM vihAreNaM viharamANIo bahUI vAsAI AuyaM pAleti, pAlittA kAlamAse kAlaM kiccA aNNayaresu vANamaMtaresu devaloesu devattAe uvavattArAo bhvNti| sesaM taM ceva savvaM NavaraM causarTi vAsasahassAI ThiI paNNattA / bhAvArtha:- gAma yAvata sanniveza AdimAM je strIo hoya che temAMthI je rANIvAsamAM nivAsa karatI hoya, jeno pati paradeza gayo hoya, pati mRtyu pAmyo hoya, bAlyAvasthAmAM vidhavA thaI hoya, potAnA pati dvArA parityaktA hoya, potAnA mAtA, pitA, bhAI, pati, pitAnA vaMzajo athavA pitAnA mitro, zvasura pakSanA sasarA, jeTha Adi dvArA surakSita hoya; mitra jJAtijano, nijaka, saMbaMdhIothI surakSita hoya; jenA nakha, keza, baMgalanA vALa vadhI gayA hoya; je sugaMdhita tela AdinA lepathI tathA puSpa, sugaMdhImALA ane alaMkArothI rahita hoya; snAna na karavAthI pasInAthI nItaratI hoya, raja, dhULa vagere UDavAthI mela jAmI gayo hoya, mela kaThaNa thaI javAthI malinatAthI paritApita thatI hoya; dUdha, dahIM, mAkhaNa, ghI, tela, goLa, mIThuM, madha, madha, mAMsa rahita AhAra karatI hoya, jenI icchAo alpa hoya, jene dhana, dhAnya Adino alpa parigraha hoya, je alpAraMbha, alpaparigraha ane alpAraMbha-parigrahathI AjIvikA calAvatI hoya; teo jIvana paryata icchA vinA brahmacaryanuM pAlana karatI hoya, pati zayyAnuM atikramaNa karatI na hoya arthAt bIjA patino svIkAra karatI na hoya; je strIo A prakAranuM AcaraNa karI potAnuM jIvana vyatIta karatI hoya, te ghaNA varSo sudhI lAMbu AyuSya bhogavI mRtyunA samaye mRtyu pAmIne vANavyaMtara devalokamAM devarUpe utpanna thAya che. zeSa kathana pUrvavat jANavuM. tenI sthiti 4,000 hajAra varSanI che. |12 se je ime gAmAgara jAvasaMNivesesumaNuyA bhavaMti, taM jahA- dagabiiyA, dagataiyA, dagasattamA, dagaekkArasamA, goyamagovvaiyagihidhamma-dhammaciMtaga- aviruddhaviruddha vuDDa sAvagappabhiiyo, tesi NaM maNuyANaM No kappaMti imAo Navarasavigaio AhArettae, taM nA- hIra, uM, java, sapa, tejuM, poLa, mAM, manna, mAM, pattha davA Page #170 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI uvavAI sUtra sarisavavigaie / te NaM maNuyA appicchAo taM caiva savvaM NavaraM caurAsIiM vAsasahassAI ThiI paNNattA / 118 bhAvArtha:- gAma yAvat sanniveza Adi sthAnomAM je manuSya hoya che, temAMthI je eka khAdya padArtha tathA bIjuM pANI, A rIte be padArtho ja AhArarUpe sevana karanArA hoya; be khAdya padArtha ane trIjuM pANI, A rIte traNa dravyanuM sevana karanArA hoya; A ja rIte sAta dravyonuM sevana karanArA, agiyAra dravyonuM sevana karanArA, gau--vRSabhane AgaLa rAkhIne, lokone tenI krIDA batAvIne AjIvikA calAvanArA; gotratIkogAyanA bhojana-pANInA samaye bhojana karavAnuM vrata dhAraNa karanArA, gRhastha dharmane kalyANakArI mAnIne gRhastha dharmanuM ja pAlana karanArA; dharmazAstronuM ciMtana karanArA; aviruddha-devAdinI bhakti karanArA, vinayavAdI ane AtmAnA astitvane na svIkAranArA akriyAvAdI; vRdgha zrAvako vagere manuSyone dUdha, dahIM, mAkhaNa, ghI, tela, goLa, madha, madha ane mAMsa; A nava rasa vikRtio- vigaIno AhAra karavo kalpato nathI arthAt teno tyAga kare che. tevo AhAra potAne mATe agrAhya mAne che; jeo eka sarasavanA tela sivAya bIjA koI paNa vigayanuM sevana karatA nathI, jenI AMkAkSAo bahu alpa hoya, tevA manuSyo mRtyunA samaye mRtyu pAmIne vANavyaMtara devapaNAne pAme che. tyAM tenuM AyuSya 84000 varSanuM kahyuM che. vivecanaH prastuta sUtromAM vANavyaMtara devomAM utpanna thanArA jIvonuM pAMca sUtrAlApaka dvArA nirUpaNa karyuM che. gAmatA,.. :- anicchAe bhUkha, tarasa, Adi sahana karanArA. saMkula i... :- anya dvArA apAtA vadha, baMdhanAdinA ghora kaSTone akliSTa bhAve sahana karanArA ane raudradhyAna vinA valayamaraNa Adi koIpaNa prakAranA bAlamaraNathI maranArA. padmanA... :- prakRtithI ja bhadra ane zAMta manuSyo. aMteriyAo... - paristhitivaza anicchAe brahmacaryanuM pAlana karanArI strIo. vAviyA... :- udaka dvitIya Adi ajJAna tapanuM AcaraNa karanArA. devagatimAM utpanna thavAnA mukhyatayA cAra kAraNo che- (1) sarAgasaMyama- saMjavalana kaSAya yukta sAdhupaNAnA pAlanathI arthAt chaThThAthI dazamA guNasthAnavartI sAdhuonA saMyama pAlanathI (2) saMghamAsaMyama- zrAvakapaNAnA pAlanathI (3) akAmanirjarA mokSanA lakSya vinA kaSTa sahana karavAthI thatI nirjarAthI (4) ajJAnatapa- samajaNa vinA athavA gerasamajaNathI karelI tapasyAthI. sUtrokta sarva prakAranA jIvo akAmanirjarA ane ajJAnatapanA AcaraNathI vyaMtara devapaNe janma dhAraNa kare che. koI paNa jIva asaMkaliSTa pariNAmamAM mRtyu pAme, to ja devagatimAM jAya che, saMkliSTa pariNAmamAM mRtyu pAme to devagati prApta thatI nathI. tethI ja sUtrakAre asiMilaka pariNAma zabdano prayoga karyo che. te jIvonA pariNAmomAM maMdatA, tIvratA Adi taratamatA hovAthI temanA AyuSyamAM taratamatA che. ArAdhaka-virAdhaka H- mokSanA lakSya samyaka sAdhanA-ArAdhanA karanArA paralokanA ArAdhaka thAya che ane mokSanA lakSya vinA prastuta sUtromAM kathita kaSTAnubhUtithI devagati pAmanArA paralokanA ArAdhaka Page #171 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | vibhAga-2: upapAta [ 119 ] thaI zakatA nathI. te jIvo virAdhaka thAya che. A viSayamAM TIkAkAre kahyuM che ke yahi samyagdarzanajJAnapUrvakAnuSThAnato devAsyusta evAvazyaMtayA AnantaryeNa pAramparyeNa vA nirvANAnukUlaM bhavAntaramAvarjayanti, tadanye tu bhAjyA / je jIvone samyagudarzana avasthAmAM saMyama tapanuM pAlana karIne devagati prApta thaI hoya, teo janmAMtaramAM avazya ArAdhaka thAya che ane te sivAyanA jIvomAM bhajanA hoya che. sutrokta cha e prakAranA jIvo mithyAtvI che ane te jIvone akAmanirjarAnA prabhAve devagati prApta thAya che tethI te jIvo paralokanA ArAdhaka nathI. gobazvaH- vaidika paraMparAmAM gAyane pUjya mAnavAmAM AvI che ane gAyane deva svarUpa kahI che. tethI go-upAsanArUpa eka vizeSa vrata loko karatAM hoya che. mahAkavi kAlIdAse raghuvaMzanA bIjA sargamAM A saMbaMdhamAM vistArathI varNana karyuM che. ayodhyApati, mahArAjA dilIpane kaMI saMtAna na hatuM. tethI guru maharSi vaziSTha kahyuM ke kAmadhenu gAyanI dikarI naMdinInI sevA karavAthI tene putranI prApti thaze. Adeza anusAra dilIpa rAjAe gAyanI sevA karI hatI. vRttikAra AcArya abhayadeva sUrie prastuta sutranI vyAkhyAmAM go-vratanI vidhi pragaTa karI che ke gAya vanamAM caravA nIkaLe che tyAre govatI paNa bahAra nIkaLe che. gAya cAle che tyAre te cAle che. gAya care che tyAre govratika bhojana kare che. gAya pANI pIve che tyAre te pANI pIve che ane vanamAMthI jyAre pAchI phare che tyAre te paNa pAchA phare che, gAya sUve che tyAre te sUI jAya che. vAnaprastha tApasInI devomAM utpatti - |13 sejeime gaMgAkUlagA vANapatthA tAvasA bhavaMti, taMjahA- hottiyA, pottiyA, kottiyA, jaNNaI, saDDaI, thAlaI, huMbauTThA,daMtukkhaliyA, ummajjagA, sammajjagA,NimajjagA,saMpakkhAlagA, dakSiNakUlagA, uttarakUlagA, saMkhadhamagA, kUladhamagA, migaluddhagA, hatthitAvasA, udaMDagA, disApokkhiNo, vakkalavAsiNo, bilavAsiNo, jalavAsiNo, rukkhamUliyA, aMbubhakkhiNo, vAubhakkhiNo, sevAlabhakkhiNo, mUlAhArA, kaMdAhArA, tayAhArA, pattAhArA, pupphAhArA, phalAhArA, bIyAhArA, parisaDikkaMdamUlatayapatta puSphaphalAhArA, jalAbhiseyakaDhiNagAyA, AyAvaNAhi,paMcaggitAvehi, iMgAlasolliyaM, kaMdusolliyaM, kaTThasolliyaMpiva appANaMkaremANA bahUI vAsAI pariyAgaM pAuNaMti, pAuNittA kAlamAse kAlaM kiccA ukkoseNaM joisiesu devesudevattAe uvavattAro bhavaMti / sesaMtaMceva NavaraM paliovamaM vAsasayasahassamabbhahiyaM tthiii| bhAvArtha:- gaMgA nadInA kinAre je vAnaprastha tapasvIo che, te agnihotra yajJa karanArA agnihotrI, vastra dhAraNa karanArA potika, bhUmi para zayana karanArA kautrika, yajJa karanArA yAjika, zrAddha karanArA zrAddhika, bhojanapAtra dhAraNa karanArA sthAlaka, kamaMDaLa dhAraNa karanArA, phaLAdine sudhAryA vinA, AkhA phaLa khAnArA phalojI, pANInI upara tarIne snAna karanAra umajaka, vAraMvAra pANInI upara snAna karanAra samajajaka, pANImAM DUbakI mArIne snAna karanAra nimajjaka, zarIra para mATI Adi coLIne snAna karanAra saMprakSAlaka, gaMgA nadInA dakSiNa kinAre rahenArA dakSiNaklaka, gaMgA nadInA uttara kinAre rahenArA Page #172 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | 120] zrI vivAIsUtra uttarakalaka, zaMkha vagADIne bhojana karanArA zaMkhadhamaka, nadInA kinAre zabdo bolIne bhojana karanAra kuladhamaka, mRganA mAMsanuM bhojana karanAra mRgalabdhaka, hAthInA mAMsanuM bhojana karanAra hastitApasa, UMco daMDa rAkhIne cAlanArA udaMDaka, dizAnuM pUjana karanArA dizAprokSI, valkalane dhAraNa karanAra valkalavAsI, bilamAM-bhUmigRhamAM ke guphAmAM rahenArA bilavAsI, jalamAM UbhA rahenArA jalavAsI, vRkSanA mULamAM rahenArA vRkSamUlaka, jalabhakSaka, vAyubhakSaka, zevAlabhakSaka, mUlAhAraka, kaMdAhAraka, varka-vRkSanI chAlano AhAra karanArA, pannAhAraka, puSpAhAraka, phalAhAraka, bIjAhAraka, nIce paDelA vRkSanA kaMda, mULa, chAla, patra, puSpa ane phaLano AhAra karanArA, AtApanA Adi paMcAgni tapa karanAra, potAnA zarIrane aMgArAthI tapAvanAra, bhADabhaMjAnA pAtramAM zekAtA caNAnI jema tathA kASThanI agnimAM pakAvavAmAM AvatI vastunI jema zarIrane tapAvanArA vagere saMnyAsIo A rIte vividha prakAranI tapasyApUrvaka ghaNA varSo sudhI vAnaprastha paryAyanuM(vratanuM) pAlana karIne mRtyunA samaye mRtyu pAmIne uttama prakAranA jyotiSka devatAomAM devarUpe utpanna thAya che. zeSa varNana pUrvavat samajavuM. vizeSatA e che ke tyAM tenI utkRSTa sthiti eka lAkha varSa adhika eka palyopama pramANa hoya che. vivecana : prastuta sutromAM jyotiSI devomAM utpanna thanArA vAnaprastha saMnyAsIonuM nirUpaNa karyuM che. te saMnyAsIo sAMsArika saMbaMdhono tyAga karI vividha prakAranA vrata-niyamano svIkAra karIne vicaraNa kare che paraMtu teo mithyAtvI hovAthI temano samagra jIvana vyavahAra akAma nirjarA ane ajJAna tapanuM kAraNa bane che. tema chatAM temanA jIvanamAM lakSyapUrvaka tyAga tapanI pradhAnatA hovAthI vANavyaMtara devothI uparanI jAtinA eTale jyotiSI devomAM utpanna thAya che. paraMtu teono te bAlatapa hovAthI te devo paralokanA ArAdhaka thatA nathI. kAMdarSika zramaNonI devomAM utpatti - 14 se je ime gAmAgara jAvasaNNivesesu pavvaiyA samaNA bhavaMti, taM jahA- kaMdappiyA, kukkuiyA, mohariyA, gIyaraippiyA, NaccaNasIlA, te NaM eeNaM vihAreNaM viharamANA bahUI vAsAiM sAmaNNapariyAgaM pAuNaMti, pAuNittA tassa ThANassa aNAloiya appaDikkaMtA kAlamAse kAlaM kiccA ukkoseNaM sohamme kappe kaMdappiesu devesu devattAe uvavattAro bhavaMti / sesaM taM ceva NavaraM paliovamaM vAsasayasahassamabbhahiyaM tthiii| bhAvArtha :- gAma, sanniveza AdimAM je pravrajita zAkyAdi pAMca prakAranA zramaNo hoya che, temAM je hAsya-mazkarI karanArA kAMdapiMko, bhAMDanI jema kutsita ceSTAo karI bIjAne hasAvanArA kaubhuciko, asaMbaddha-uTapaTAMga vacano bolanArA maukhariko, gAyanayukta kriIDAmAM vizeSa abhiruci rAkhanArA gItaratipriyo, nRtyapriyo vagere zramaNo pota-potAnI jIvanacaryA anusAra AcaraNa karIne, varSo sudhI zramaNa paryAyanuM pAlana karIne aMta samaye potAnA te dUSita AcAronI AlocanA pratikramaNa karyA vinA ja mRtyunA samaye mRtyu pAmIne utkRSTa pahelA saudharma devalokamAM kAMdarSika deva rUpe utpanna thAya che. zeSa varNana pUrvavatu jANavuM. vizeSatA e che ke tyAM tenI sthiti eka lAkha varSa adhika eka palyopama che. Page #173 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vibhAga-2H upapAta [ 121 ] vivecana : prastuta sUtramAM kAMdarSika devomAM utpanna thanArA vividha zramaNonuM nirUpaNa che. je jIvo zramaNa paryAyano svIkAra karIne, zramaNapaNAnA bhAvathI patita thaIne hAMsI, majAka Adi bhATa jevI sUtrokta kAMdarpika pravRttio kare che, te jIvo zramaNaparyAyanuM pAlana karyuM hovAthI vaimAnika jAtinA deva thAya che paraMtu zramaNapaNAnA bhAvonI virAdhanA karI hovAthI tyAM kAMdarSika devapaNe utpanna thAya che. te jIva virAdhakapaNe mRtyu pAmyA hovAthI paralokanA ArAdhaka thatA nathI. kAMkarSika devo :- je devonuM kArya potAnA hAvabhAva, gIta, vAdya, nRtya Adi vividha ceSTAo dvArA potAnA adhipati devone athavA indrone khuza karavAnuM hoya che athavA adhipati devonI icchAo pUrI karavA ja vividha pravRtti karatA hoya tene kAMdarSika deva kahe che. zramaNa paryAyamAM kAMdarSika pravRtti karanArA devalokamAM paNa kAMdarSika deva thAya che. parivrAjakonI jIvanacaryA ane devomAM utpatti:| 15 se je ime gAmAgara jAvasaNNivesesu parivvAyagA bhavaMti, taM jahA- saMkhA, jogI, kAvilA, bhiuvvA, haMsA, paramahaMsA, bahuudagA, kulivvayA, kaNhaparivvAyagA / tattha khalu ime aTTha mAhaNaparivvAyagA bhavaMti / taM jahA kaMDU ya karakaMDe ya, aMbaDe ya parAsare / kaNhe dIvAyaNe ceva, devagutte ya NArae // 1 // tattha khalu ime aTTha khattiyaparivvAyagA bhavaMti, taM jahA sIlaI sasihAre ya, NaggaI bhaggaI ti ya / videhe rAyarAyA, rAyA rAme bale ti ya // 2 // bhAvArtha:- gAma yAvatuM sanniveza AdimAM je parivrAjako hoya che. te sAMkhya, yogI kApila-maharSi kapilanI paraMparAne mAnanArA, bhArgava-guRSinI paraMparAne anusaranArA; haMsa, paramahaMsa, bahUdaka, tathA kuTIcara, kRSNa parivrAjaka-nArAyaNanA bhakta parivrAjako Adi. temAM ATha brAhmaNa parivrAjaka saMnyAsIo eTale ke brAhmaNa jAtimAM dikSA laIne saMnyAsI thayelA hoya che, te A pramANe che- (1) karNa, (2) karakanTa, (3) abaDa, (4) pArAzara (5) kRSNa, (6) dvaipAyana, (7) devagupta, (8) nArada. temAM ATha kSatriya parivrAjaka saMnyAsIo kSatriya jAtimAMthI dIkSA laIne saMnyAsI banelA hoya che. (1) zIladhI, (2) zazidhara, (3) nagnaka, (4) bhagnaka, (5) videha, (6) rAjarAja, (7) rAjarAma, (8) bala; A ATha prakAranA kSatriya saMnyAsIo hoya che. | 16 te NaM parivvAyagA riuvveda-yajuvveda-sAmaveda-ahavvaNaveda-itihAsapaMcamANaM, NighaMTu chaTThANaM, saMgovaMgANaM sarahassANaM cauNhaM vedANaM sAragA pAragA dhAragA, saDaMgavI, saTThitaMttavisArayA, saMkhANe, sikkhAkappe, vAgaraNe, chaMde, Nirutte, joisAmayaNe, aNNesu ya bahUsu baMbhaNNaesu ya Naesu parivvAyaesu ya satthesu supariNiTThiyA yAvi hotthA / Page #174 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | 122 / zrI vivAIsUtra bhAvArtha - te parivrAjako Rgvada, yajurveda, sAmaveda, atharvaveda A cAra vedo, pAMcamo itihAsa ane chaThThA nighaMTunA abhyAsI hoya che. teone vedonuM sAMgopAMga talasparzI jJAna hoya che, teo cAreya vedonA sAraka- kaMThastha karanAra, pAraga- vedonA artha paramArthanA pAragAmI, dhAraka-mAnasapaTa upara dhAraNa karI rAkhanArA ane vedonA chae aMgonA jANakAra hoya che, te SaSThitaMtramAM vizArada ane kuzaLa, saMkhyAna-gaNita vidyAmAM kuzaLa; zikSA, kalpa, vyAkaraNa-zabda zAstra, chaMda-piMgala zAstra, nirukta-vaidika zabdonA vyutpatimUlaka artha karanArA vyAkhyAgraMtho, jyotiSazAstra tathA anya ghaNA brAhmaNa graMthomAM supariniSThitapAraMgata hoya che. | 17 te NaM parivvAyagA dANadhammaM ca soyadhammaM ca titthAbhiseyaM ca AghavemANA, paNNavemANA, parUvemANA viharati / jaMNaM amhaM kiMci asuI bhavai, taM NaM udaeNa ya maTTiyAe ya pakkhAliyaM samANaM suI bhavai / evaM khalu amhe cokkhA cokkhAyArA suI, suisamAyArA bhavittA abhiseyajalapUyappANo aviggheNaM saggaM gamissAmo / bhAvArtha - te parivrAjako dAnadharma, zaucadharma(dahazuddhi tathA svacchatA mUlaka AcAra) tathA tIrSAbhiSekanuM kathana karatAM, vizeSarUpamAM samajAvatAM, prarUpaNA karatAM-yukti pUrvaka dharma siddhAMtane sthira karAvatAM vicaraNa kare che. temanuM kathana che ke amArA matAnusAra koI paNa padArtho apavitra thAya, to tene mATIthI sApha karI pANIthI dhoI levAthI te vastu pavitra thaI jAya che. A rIte ame pavitra zarIra ane pavitra vastrAdithI yukta tathA nirmala AcAravALA chIe. ame pavitra AcAra tathA abhiSeka(snAna) Adi kriyAothI potAne pavitra banAvI nirviSNapaNe svargane prApta karaze. | 18 tesiNaM parivvAyagANaM No kappai agaDaM vA talAyaM vA NaI vA vAviM vA pukkhariNiM vA dIhiyaM vA guMjAliyaM vA saraM vA sAgaraM vA ogAhittae, NaNNattha addhANagamaNeNaM / tesiNaM parivvAyagANaM No kappai sagaDaM vA rahaM vA jANaM vA juggaM vA gilli vA thilli vA pavahaNaM vA sIyaM vA saMdamANiyaM vA duruhittA NaM gacchittae / tesi NaM parivvAyagANaM No kappai AsaM vA hatthi vA urlDa vA goNaM vA mahisaM vA kharaM vA duruhittA NaM gamittae, NaNNattha blaabhiogennN| tesiM NaM parivvAyagANaM No kappai NaDapecchA i vA NaTTagapecchA i vA jallapecchA i vA mallapecchA i vA, muTThiyapecchA i vA velaMbagapecchA i vA pavagapecchA i vA kahagapecchA i vA lAsagapecchA i vA AikkhagapecchA i vA laMkhapecchA i vA maMkhapecchA i vA tUNaillapecchA i vA tuMbavINipecchA i vA bhuyagapecchA i vA mAgahaphecchA i vA pecchittae / tesi parivvAyagANaM No kappai hariyANaM lesaNayA vA, ghaTTaNayA vA thaMbhaNayA vA lUsaNayA vA uppADaNayA vA karittae / tesiM parivvAyagANaM No kappai itthikahA i vA bhattakahA i vA desakahA i vA rAyakahA i vA corakahA i vA jaNavayakahA i vA aNatthadaMDe karittae / Page #175 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | vibhAga-2: upapAta 123] tesiNaM parivvAyagANaM No kappai ayapAyANi vA, tauyapAyANi vA taMbapAyANi vA, jasadapAyANi vA sIsagapAyANi vA ruppapAyANi vA suvaNNapAyANi vA aNNayarANi vA bahumullANi dhArittae, NaNNattha alAupAeNa vA dArupAeNa vA maTTiyApAraNa vA / tesi NaM parivvAyagANaMNo kappai ayabaMdhaNANivA jAvasuvaNNabaMdhaNANivA aNNayarANi vA bahumullANi dhArittae / tesiM NaM parivvAyagANaM No kappai NANAviha vaNNarAga rattAI vatthAI dhArittae, NaNNattha egAe dhaaurttaae| tesiNaM parivvAyagANaM No kappai hAraM vA addhahAraM vA egAvali vA muttAvali vA kaNagAvaliM vA rayaNAvaliM vA muraviM vA kaMThamuraviM vA pAlaMbaM vA, tisarayaM vA kaDisuttaM vA dasamuddiANataMga vA kaDayANi vA tuDiyANi vA aMgayANi vA keUrANi vA kuMDalANi vA mauDaM vA cUlAmaNiM vA piNaddhittae, NaNNattha egeNaM taMbieNaM pavittaeNaM / tesiNaM parivvAyagANaM No kappai gaMthimaveDhimapUrimasaMghAime cauvvihe malle dhArittae, NaNNattha egeNaM kaNNapUreNaM / tesiM NaM parivvAyagANaM No kappai agalueNa vA, caMdaNeNa vA, kuMkumeNa vA gAyaM aNuliMpittae, NaNattha ekkAe gaMgAmaTTiyAe / bhAvArtha :- parivrAjakone kUvA, taLAva, nadI, vAvaDI, catuSkoNa jalAzaya, puSkariNI-goLAkAra taLAva, dIdhiMkA-kamaLa thatAM hoya tevuM vistRta jalAzaya, guMjAlikA-vAMkuMcUkuM jalAzaya vagere koI paNa moTA jaLAzayo ke sAgaramAM praveza karavo kalpato nathI. paraMtu vihAra karatAM vacce koI jaLAzaya Ave ane anya mArga na hoya, to temAM cAlI zake che. te parivrAjakone zakaTa-gADu, ratha, yAna, DoLI, thillI- yAnavizeSa, pravahaNa-pAlakhI, zibikA, caMdamAnikA vagere koI paNa vAhanamAM javuM kalpatuM nathI. te parivrAjakone ghoDA, hAthI, UMTa, baLada, pADA ane gadheDA para savArI karavAnuM varyu che. temAM balAbhiyoga-koI parANe besADI de to tenI pratijJA khaMDita thatI nathI. te parivrAjakone naTa, nartako, doraDA para caDI khela karanArAonA khela, pahelavAnonI kustI, mukkAbAjI, bIbhatsa mazkarIrUpa kathA prasaMgo, kUdavuM, pANI upara taravAnA khela, tamAzo, kathA-vArtAo, vIrarasanA gIto, zubha-azubha vAto karanArA, vAMsa upara caDIne ramata batAvanArA naTo, citrapaTa dekhADIne AjIvikA calAvanArAo, tUNa nAmanuM vAjiMtra vagADI bhikSA lenArA, tuMbaDAnI vINA vagADIne AjIvikA calAvanArA, tALIo vagADIne vinoda karanArA tathA prazastimUlaka potAnA vakhANa karanAra, stuti gAyakothI karAtI AtmazlAghA, mAgadha AdinA khela vagere tamAma khela, tamAzA jovAno ke sAMbhaLavAno tyAga hoya che. te parivrAjakone lIlI vanaspatino sparza karavo, tene masaLavI, DALIo pAMdaDAone UMcA karavA, vAMkA vALavA, ukheDI nAMkhavA vagere pravRttio kalpatI nathI. te parivrAjako mATe strIkathA, bhojanakathA, dezakathA, rAjakathA, corakathA, janapadakathA je bIjAne mATe temaja potAne mATe hAnikAraka che, tevI nirarthaka vAto ane carcAono tyAga hoya che. Page #176 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | 124] zrI uvavAI satra te parivrAjakone tuMbaDAnuM pAtra, lAkaDAnuM pAtra tathA mATInA pAtra sivAya loDhAnA, kAMsAnA, trAMbAnA, jasatanA, sIsAnA, cAMdInA ke sonAnA bahumUlya kImatI dhAtunA pAtro rAkhavA kalpatA nathI.tevI ja rIte upara batAvelI koIpaNa kImatI dhAtunA baMdhanayukta pAtro saMnyAsIone mATe varyu che. te parivrAjakone geruraMgathI raMgelA bhagavA vastro sivAya, jAta jAtanA raMgonA vastro varyu che. te parivrAjakone trAMbAnA vALAnI aMgUThI paheravA sivAya hAra, ardhahAra, ekAvalI, muktAvalI, kanakAvalI, ratnAvalI, muravI ane kaMTha muravI(A baMne kaMThanA AbharaNo che), lAMbI mALAo, traNasaranI mALAo, kaMdoro, daza aMgUThIo, kaDAM, toDA, bAjubaMdha, aMgada, keyura, kuMDala, mukuTa, cUDAmaNI- mastake dhAraNa karavAno maNi vagere dhAraNa karavuM kalpatuM nathI. te parivrAjakone kaNera puSpa sivAya phUlonI gUMthelI mALAo, vIMTelI mALAo, vAMsanI saLImAM parovIne banAvelI mALAo ane eka bIjA phUlone joDI gucchA jevI banAvelI phUlamALAo; A cAra prakAranI phUlamALAo dhAraNa karavI kalpatI nathI. te parivrAjakone gaMgA kinArAnI mATI sivAya agara, caMdana, kesara vagere sugaMdhI padArthonuM zarIre lepana karavuM kalpatuM nathI. | 19 tesi NaM parivvAyagANaM kappai mAgahae patthae jalassa paDiggAhittae, se vi ya vahamANe No ceva NaM avahamANe, se vi ya thimiodae No ceva NaM kaddamodae, se vi ya bahuppasaNNe No ceva NaM abahuppasaNNe, se vi ya paripUe No ceva aparipUe, se vi yaNaM diNNe No ceva NaM adiNNe, se vi ya pibittae No ceva NaM hatthapAyacaru camasa pakkhAlaNaTThAe, siNAittae vA / / tesi NaM parivvAyagANaM kappai mAgahae ADhae jalassa paDiggAhittae, se vi ya vahamANe, No cevaNaM avahamANe jAvaNo cevaNaM adiNNaM, se vi ya hatthapAyacaru-camasa pakkhAlaNaTThayAe, No ceva NaM pibittae siNAittae vA / / bhAvArtha:- te parivrAjakone magadhadezamAM tolamApa mATe pracalita prastha pramANa jala levuM kahyuM che ane te pANI vahetI nadI AdinuM hoya, te ja kahyuM che, kUvAdinuM baMdhiyAra pANI kalpatuM nathI. vahetuM pANI paNa svaccha hoya, te ja kahyuM che, kIcaDa AdithI mizrita hoya, te kalpatuM nathI. vahetuM svaccha pANI paNa atyaMta nirmaLa hoya, te ja kahyuM che, alpa nirmaLa hoya, te kalpatuM nathI. vahetuM, svaccha, atyaMta nirmaLa pANI paNa gALeluM hoya, te ja kahyuM che, gALyA vinAnuM kalpatuM nathI. te pANI paNa dAtA dvArA apAyeluM hoya, te ja kalpa che. dAtA dvArA apAyeluM na hoya, te kalpatuM nathI. te pANI paNa pIvA mATe ja kahyuM che, hAtha, paga, bhojanapAtra, kaDachI Adi dhovA ke snAna karavA mATe kalpatuM nathI. te parivrAjakone magadhadezamAM pracalita eka ADhaka pramANa pANI grahaNa karavuM kahyuM che. te pANI vahetuM hoya, to ja kahyuM che, vahetuM na hoya te kalpatuM nathI lAvatuM dAtA dvArA apAyeluM na hoya te paNa kalpatuM nathI. te paNa hAtha, paga, bhojananA vAsaNo, kaDachI vagere dhovA mATe kahyuM che. pIvA mATe ke snAna karavA mATe te pANI kalpatuM nathI. 20 te NaM parivvAyagA eyArUveNaM vihAreNaM viharamANA bahUI vAsAI pariyAyaM pAuNaMti, bahUI vAsAiM pariyAyaM pAuNittA kAlamAse kAlaM kiccA ukkoseNaM baMbhaloe kappe Page #177 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vibhAga-2: upapAta [ 125 ] devattAe uvavattAro bhavaMti / sesaMtaM ceva / NavaraM tahiM tesiM dasa sAgarovamAI ThiI paNNattA / bhAvArtha :- parivrAjako A prakAranA AcAranuM pAlana karatAM karatAM ghaNAM varSo sudhI parivrAjaka paryAyanuM pAlana karIne mRtyunA samaye mRtyu pAmIne utkRSTa pAMcamA brahmaloka kalpamAM devarUpe utpanna thAya che. te sthAnane anurUpa tenI gati Adi hoya che. tenI sthiti 10 sAgaropama che. zeSa pUrvavat jANavuM. vivecana : prastuta sUtromAM parivrAjakonI jIvanacaryAnuM vistRta varNana che. sUtrakAre aneka prakAranA parivrAjakonuM kathana karyuM che. tenAthI spaSTa thAya che ke te samaye vividha prakAranA saMpradAyo, saMnyAsa, paraMparAo ane vividha sAdhanA paddhatio pracalita hatI. te parivrAjako vaidika paraMparAmAM thayA hovAthI cAra veda Adi vaidika graMthonA jJAtA hatA, bhagavA vastro, lAkaDAnA, mATInA ke tuMbaDAnA maryAdita pAtro rAkhatA ane yAcaka vRttithI jIvana vyavahAra calAvatA hatA. temanA vividhaniyamo bhAvArthathI spaSTa che. sUtrokta sarva parivrAjakomithyAtvAvasthAmAM ja devalokanI prApti karatA hovAthI te paralokanA ArAdhaka thatA nathI. A sUtranA vyAkhyAkAre keTalAka parivrAjakono paricaya Apyo che. jema ke sAMkhya buddhi, ahaMkAra, pAMca tanmAtrA, pAMca mahAbhUta rUpa prakRtine jagatanuM kAraNa mAne che ane puruSa-AtmAne akartA, nirguNa bhoktA svarUpa mAne tene sAMkhya kahe che. haMsa- je parvatonI khINamAM, AzramomAM, devasthAnomAM Adi nirjana sthAnomAM ja rahe ane bhikSA levA mATe ja gAmamAM Ave che tene haMsa parivrAjaka kahe che. paramahaMsa- nadI kinAre eka kaupIna paherIne rahe che ane prANa tyAga samaye kaupInano tyAga kare che, te paramahaMsa kahevAya. badaka gAmamAM eka rAta ane nagaramAM pAMca rAta rahe ane je maLe teno AhAra kare; A prakAranA niyamonuM pAlana kare, tene bahUdaka kahe che. kuTIcara- krodha, mAna, mAyA, lobhathI rahita thaIne parNakUTiramAM rahenArAne kuTIcara kahe che. haMsa, paramahaMsa, bahUdaka ane kuTIcara A sarve parivrAjakonA bhinna bhinna prakAra che. patthA vanasaH gaNasa:- prastha ane ADhaka pramANa jala. "prastha" ane ADhaka mApa te mAgadha dezamAM pracalita hatA. parivrAjako pIvA mATe prastha pramANa ane pAtrAdi dhovA mATe ADhaka pramANa pANIno upayoga kare che. anuyogadvAra sUtranA dravya pramANamAM prastha ane ADhakanA mApano nirdeza karyo che. A mApanuM prathama ekama askRti che. amRti eTale hatheLI pramANa ane be hatheLI eTale khobA pramANa mApane prasUti kahe che. anuyogadvAra sUtra 2 amRti = 1 prakRti 2 prasUti = 1 setikA 4 setikA = 1 kaDava Page #178 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 126 4 kuMDava 4 prastha 4 ADhaka = = 1 prastha 1 Aka 1 droNa zrI uvavAI sUtra parivrAjakonI jala maryAdA - prastuta sUtromAM parivrAjaka saMnyAsIonI jIvana caryAnuM varNana che. temAM sUtra 19 gata pbar mAhi Ap...Lo re va N pivittaN simAntaN vA...| A sUtra pATha vicAraNIya jaNAya che. A sUtra pramANe parivrAjakone eka prastha pramANa pANI pIvA mATe kalpe che, te pANI hAtha-paga vagere dhovA mATe snAna mATe kalpatuM nathI ane eka ADhaka pramANa pANI hAtha-paga bhojananA pAtra, kaDachI vagere dhovA mATe kalpe che, te pANI pIvA mATe ke snAna mATe kalpatuM nathI. ArIte teonI jalamaryAdAmAM snAna mATenA pANInuM vidhAna nathI paraMtu niSedha che. parivrAjako mATe snAna na karavuM te zakya lAgatuM nathI. kAraNa ke teoe zUcimUla dharmano svIkAra karyo che. sUtra 17mAM spaSTa kathana che o evaM khalu amhe cokkhA cokkhAyArA suI, suisamAyArA bhavittA abhiseyajalapUyappANo avigheNaM samAM gamislAmo / arthAt ame pavitra zarIra ane pavitra vastrAdithI yukta tathA nirmala AcAravALA chIe. ame pavitra AcAra tathA abhiSeka(snAna) Adi kriyAothI potAne pavitra banAvI nirvidanapaNe svargane prApta karazuM. vaLI sUtra 3ramAM aMbaDa saMnyAsI dvArA karelI pANInI maryAdAmAM teNe eka ADhaka pramANa pANI snAna mATe rAkhyuM hatuM. tethI vicAraNA karatAM jaNAya che ke parivrAjako mATenA pAThamAM paNa snAnanuM vidhAna karatA zabdo hovA joIe. tethI sUtra 19mAM... che viya hatya pAya paru samakSa vAtaHthAt kho cevaNaM pibittae vA siNAittae vA sUtranA sthAne se vi ya hattha - pAya - caru - camasa pakkhAlaNaTTyAe, sigArttaN vA no ceva khaM pivittaN vA A rIte sUtra pATha svIkAravAmAM Ave to artha thAya che ke te parivrAjakone eka ADhaka pANI hAtha-paga-bhojananA vAsaNo, kaDachI vagere dhovA mATe ane snAna mATe kalpe che, te pANI pIvA mATe kalpatuM nathI ane pIvA mATe eka prastha pramANa pANI kalpe che te hAthapaga-pAtrAdi dhovA mATe ane snAna mATe kalpatuM nathI; A rIte pATha ane arthanI saMgati thaI zake che. aMbaDa parivrAjakanA ziSyoH 21 teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM ammaDassa parivvAyagassa satta aMtevAsisayAI gimhakAlasamayaMsi jeTThAmUlamAsaMmi gaMgAe mahANaIe ubhaokUleNaM kaMpillapurAo NayarAo purimatAlaM NayaraM saMpaTThiyA vihArAe / bhAvArtha :- te kALe- avasarpiNI kAlanA cothA ArAnA aMtabhAgamAM, te samaye- bhagavAna mahAvIra svAmI sadehe birAjatA hatA te samaye ekavAra grISmaRRtunA jeTha mAsamAM aMbaDa parivrAjakanA 700 aMtevAsI ziSyo gaMgA mahAnadInA baMne kinArAothI kAMpilyapura nAmanA nagarathI purImatAla nAmanA nagara tarapha javA nIkaLyA. 22 ta NaM tesiM parivvAyagANaM tIse agAmiyAe, chiNNAvAyAe, dIhamaddhAe aDavIe kaMci detaramaNupattANaM se puvvagahie udae aNupuvveNaM paribhuMjamANe jhINe / bhAvArtha :- te parivrAjako cAlatAM cAlatAM gAma rahita, manuSyonA AvAgamanathI rahita, nirjana, lAMbA ane vikaTa mArgavALA eka jaMgalamAM pahoMcI gayA. te jaMgalamAM thoDuMka cAlyA, tyAM ja potAnI sAthe lIdheluM Page #179 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vibhAga--2 : upapAta 127 pANI kramapUrvaka pItA-pItA samApta thaI gayuM. 23 tae NaM se parivvAyagA jhINodagA samANA taNhAe pArabbhamANA udagadAtArama passamANA aNNamaNNaM saddArveti, saddAvittA evaM vayAsI evaM khalu devANuppiyA ! amhe imIse agAmiyAe chiNNAvAyAe, dIhamaddhAe aDavIe kaMci desaMtaramaNupattANaM se puvvaggahie udae aNupuvveNaM paribhuMjamANe jhINe / taM seyaM khalu devANuppiyA ! amhaM imIse agAmiyAe jAva aDavIe udagadAtArassa savvao samaMtA maggaNagavesaNaM karittae tti kaTTu aNNamaNNassa aMtie eyamaTTaM paDisurNeti, paDiNittA tIse agAmiyAe jAva aDavIe udagadAtArassa savvao samaMtA maggaNagavesaNaM kareMti, karittA udagadAtAramalabhamANA doccaMpi aNNamaNNaM saddArveti, saddAvettA evaM vyaasiibhAvArtha :- potAnI pAsenuM pANI samApta thaI gayuM tyAre te saMnyAsIo tRSAthI vyAkuLa banI gayA. tyAM koI pANI ApanArA dekhAyA nahIM tethI paraspara ekabIjAne saMbodhana karIne kahevA lAgyA he devAnupriyo ! ApaNe gAma rahita, manuSyonA AvAgamana rahita nirjana, lAMbA ane vikaTa mArgavALA jaMgalamAM pahoMcI gayA chIe. ApaNe haju thoDuM jaMgala ja pasAra karyuM che, tyAM ja ApaNI pAse je pANI hatuM te kramazaH pItA-pItA samApta thaI gayuM che. tethI he devAnupriyo ! ApaNA mATe te ja kalyANa kAraka che ke ApaNe grAma rahita nirjana, A jaMgalamAM cAre bAju jalanA dAtAnI zodha karIe. teoe paraspara carcA karIne A nirNaya karyo ane gAmarahita nirjana jaMgalamAM cAre bAju jala ApanAra jaladAtAne zodhavA lAgyA. zodhavA chatAM koI jaladAtA maLyo nahIM. tyAre bIjIvAra ekabIjAne saMbodhana karIne kahyuM- 24 iha NaM devAppiyA ! udagadAtAro Natthi, taM No khalu kappai amhaM adiNNaM giNhittae, adiNNaM sAijjittae, taM mA NaM amhe iyANi AvaikAlaM pi adiNNaM giNhAmo, adiNNaM sAijjAmo, mA NaM amhaM tavalove bhavissai / taM seyaM khalu amhaM devANuppiyA ! tidaMDae ya, kuMDiyAo ya, kaMcaNiyAo ya, karoDiyAo ya, bhisiyAo ya, chaNNAlae ya, aMkusa ya, kesariyAo ya, pavittae ya, gaNettiyAo ya, chattae ya, vAhaNAo ya, pAuyAo ya, dhAurattAo ya egaMte eDittA gaMgaM mahANaI ogAhittA vAluyAsaMthArae saMtharittA saMlehaNAjhUsiyANaM, bhattapANapaDiyAikkhiyANaM, pAovagayANaM kAlaM aNavakaMkhamANANaM viharittae tti kaTTu aNNamaNNassa aMtie eyamaThThe paDisurNeti, paDisuNittA tidaMDae ya jAva egaMte eDeti, eDittA gaMga mahANaiM ogArheti, ogAhittA vAluyAsaMthArae saMtharaMti, saMtharittA vAluyAsaMthArayaM duruhaMti, duruhittA puratthAbhimuhA sapaliyaMkaNisaNNA karayala jAva kaTTu evaM vayAsI - bhAvArtha :- he devAnupriyo ! A nirjana aTavImAM koI jala ApanArA nathI ane ApaNane adattaApyA vinA levuM ke tenuM sevana karavuM kalpanIya nathI. to A ApattikALamAM paNa ApaNe adatta jalane grahaNa na karIe, tenuM sevana na karIe ane ApaNA tapano eTale svIkAra karelI pratijJAno nAza na thAya te mATe he devAnupriyo ! ApaNA mATe e ja kalyANakAraka che ke ApaNe tridaMDa, kamaMDala, kAMcanikA-rUdrAkSa Page #180 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | 128 / zrI vivAIsUtra daIne, gaMgA mahAnadIsarI raMgelI geru ganI zAraNa karavAnI rUdrAkSanI mALAo, karoTikA-mATInA vizeSa prakAranA pAtra, bhUSikA-besavAnI pATalIo, SaNanAlikA-traNa kASTathI banAvavAmAM AvelI tripAI, aMkuza- devapUjA mATe patra, puSpa Adine toDavA mATe athavA bhegA karavA mATe vaparAtuM sAdhana, kezarikAo pramArjana karavA upayogamAM levAtuM vastra(jhApaTiyuM), pavitrikA- trAMbAnI aMguThIo, gaNetrikA-hAthamAM dhAraNa karavAnI rUdrAkSanI mALAo, chatra, pagamAM paheravAnI cAkhaDIo, geruthI raMgelI geru raMganI zATikA-dhotIo vagere upakaraNone ekAMtamAM choDI daIne, gaMgA mahAnadImAM (jala rahita sthAnamAM) retInuM bichAnuM banAvIne, saMlekhanApUrvaka-dehane ane manane tapomaya sthitimAM lIna karIne, zarIra ane kaSAyanA saMskAro kSINa karatAM, AhAra-pANIno tyAga karIne, pAdapopagama anazanano svIkAra karIne, mRtyunI AkAMkSA na karatA ApaNe sthita thaIe. A pramANe paraspara kahIne teoe nizcaya karyo ane potAnA tridaMDa vagere upakaraNo ekAMtamAM choDI dIdhA. gaMgA mahAnadImAM utarIne jaLa rahita sthAnamAM retInuM saMstAraka taiyAra karIne, ane tenA para ArUDha thayA. pUrvAbhimukha padmAsane besIne hAtha joDIne A pramANe kahyuM| 25 NamotthuNaM arahatANaM bhagavaMtANaM jAvasiddhigaiNAmadheyaM ThANaM saMpattANaM / NamotthuNaM samaNassa bhagavao mahAvIrassa jAvasaMpAviukAmassa, NamotthuNaM ammaDassa parivvAyagassa amhaM dhammAyariyassa dhammovadesagassa / pudi NaM amhehiM ammaDassa parivvAyagassa aMtie thUlae pANAivAe paccakkhAe jAvajjIvAe, thUlae musAvAe paccakkhAe jAvajjIvAe, thUlae adiNNAdANe paccakkhAe jAvajjIvAe, savve mehuNe paccakkhAe jAvajjIvAe, thUlae pariggahe paccakkhAe jAvajjIvAe, iyANiM amhe samaNassa bhagavao mahAvIrassa aMtie savvaM pANAivAyaM paccakkhAmo jAvajjIvAe, savvaM musAvAyaM paccakkhAmo jAvajjIvAe, savvaM adiNNAdANaM paccakkhAmo jAvajjIvAe, savvaM mehuNaM paccakkhAmo jAvajjIvAe, savvaM pariggahaMpaccakkhAmo jAvajjIvAe, savvaM kohaM, mANaM,mAyaM, loha, peja, dosaM, kalahaM, abbhakkhANaM, pesuNNaM, paraparivAyaM, arairaI, mAyAmosaM, micchAdasaNasallaM, savvaM akaraNijjaM jogaM paccakkhAmo jAvajjIvAe, savvaM asaNaM, pANaM, khAima, sAimaM cauvvihaM pi AhAraM paccakkhAmo jaavjjiivaae| jaMpi ya imaM sarIraM iTuM, kaMtaM, piyaM, maNuNNaM, maNAma, thejjaM, vesAsiyaM, sammayaM, aNamayaM. bahamayaM. bhaMDakaraMDagasamANaM. rayaNakaraMDagabhayaM: mA NaM sIyaM. mA NaM uNhaM.mA NaM khuhA, mA NaM pivAsA, mA NaM vAlA, mA NaM corA, mA NaM daMsA, mA NaM masagA, mA NaM vAiyaM pittiyaM siMbhiyaM saNNivAiyaM vivihA rogAyaMkA, parIsahovasaggA phusaMtu tti kaTu eyaM pi yaNaM caramehiM UsAsaNIsAsehiM vosirAmo tti kaTu saMlehaNA-jhUsaNA-jhUsiyA bhattapANapaDiyAikkhiyA pAovagayA kAlaM aNavakakhamANA viharati / bhAvArtha- siddhagati nAmanA sthAnane prApta thayelA arihaMta (siddha) bhagavAnane namaskAra ho, siddhagatine prApta karavAnI kAmanAvALA arihaMta-zramaNa bhagavAna mahAvIra svAmIne namaskAra ho, ApaNA dharmAcArya ane dharmopadezaka aMbaDa parivrAjakane namaskAra ho. Page #181 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vibhAga--2 : upapAta 129 pahelAM ApaNe aMbaDa parivrAjakanI pAse sthUla hiMsA, asatya, corI tathA sarva prakAranA abrahmacarya ane sthUla parigrahano jIvana paryaMta tyAga karyo hato. vartamAna samaye zramaNa bhagavAna mahAvIra svAmInI sAkSIe ApaNe sarvaprakAranI hiMsA, asatya, corI, abrahmacarya, parigrahano jIvanaparyaMta tyAga karIe chIe. sarvaprakAranA krodha, mAna, mAyA, lobha, rAga, dveSa, kalaha, abhyAkhyAna, vaizunya, paraparivAda, ritaati- gamA-aNagamAnA bhAvo, kapaTa sahita jUThuM bolavuM, khoTI zraddhA, te aDhAre akaraNIya-na karavA yogya pApasthAnano jIvanabhara tyAga karIe chIe. azana--AhAranA padArtho, pAna-pANI, khAdima-mevo vagere, svAdima-pAna, sopArI, elacI Adi mukhavAsa; A cAre ya prakAranA AhArano jIvana paryaMta tyAga karIe chIe. je A mAruM zarIra che, te mane iSTa-icchita, kAMta-kamanIya, priya, manojJa--manane game tevuM suMdara, manAma- manamAM vasI jAya tevuM manohara, svairya-sthiratAyukta, (zarIra asthira hovA chatAM sAmAnya jano temAM sthiratAnuM AropaNa kare che tethI) vizvasanIya, bahumata--ghaNuM ja mAnanIya, anumata- zarIrane saDana paDananA svabhAvavALuM jANyA pachI paNa mAnanIya, vastrAdinA karaMDiyA samAna ane ghareNAnI peTI samAna prItikara che. tevA A zarIrane zaradI ke garamI na lAgI jAya, bhUkha na lAge, tarasa na lAge, sarpa vagere DaMza na de, cora vagere loko upadrava na kare, DAMsa-macchara vagere karaDe nahIM; vAta, pita, kapha Adi vividha rogo, AtaMka-- jIvaleNa bImArIo, vividha parISaho ane upasargono sparza na thAya; A prakAranI vicAradhArAno jIvananA chellA zvAsa sudhI tyAga karuM chuM. A pramANe vicAra karIne kaSAya ane zarIrane kRza karavA mATe saMlekhanAnI ArAdhanAmAM prItiyukta te pArivrAjako AhAra ane pANIno parityAga karIne pAdapopagamana anazanano svIkAra karIne mRtyunI pratIkSA na karatAM zAMta bhAvathI sthira banI gayA. 26 tae NaM te parivvAyagA bahUI bhattAiM aNasaNAe chedeti chedittA Aloiya-paDikkaMtA samAhipattA, kAlamAse kAlaM kiccA baMbhaloe kappe devattAe uvavaNNA / tehiM tesiM gaI jAva dasasAgarovamAiM ThiI paNNattA, ,paralogassa ArAhagA, , sesaM taM ceva / bhAvArtha :- tyAra pachI te parivrAjakoe ghaNA bhakta AhArano anazana vrata dvArA cheda karIne, potAnA doSonI alocanA ane pratikramaNa karIne, samAdhipUrvaka mRtyunA samaye mRtyu pAmIne, brahmaloka devalokamAM devarUpe utpanna thayA. te sthAnane anurUpa tenI gati Adi che yAvat daza sAgaropamanI sthiti che; teo paralokanA ArAdhaka che. zeSa varNana pUrvavat che. vivecanaH prastuta sUtramAM aMbaDa parivrAjakanA sAtaso ziSyonA jIvananI aMtima ArAdhanAnuM nirUpaNa che. te parivrAjakoe vaidika paraMparAno svIkAra karyo hato. tethI teonI vezabhUSA, upakaraNo, bhikSAcaryAnA niyamo vagere vaidika paraMparA anusAra hatA. tema chatAM teNe zramaNa bhagavAna mahAvIra svAmInA nigraMtha dharmano ane zrAvakanA vratono svIkAra aMbaDa parivrAjaka pAsethI karyo hato. te parivrAjakoe jIvananA aMtima samaye parivrAjaka caryAnA svIkArelA adatta viramaNa vratane daDhatApUrvaka TakAvI rAkhavA anazanano svIkAra karyo. pAdapopagamana anazana grahaNa karatA teoe bhagavAna Page #182 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | 130 zrI vivAIsUtra mahAvIra svAmIne vaMdana-namaskAra karyA ane parokSarUpe teonI samIpe aDhAra pApasthAna, cAra AhAra ane potAnuM zarIra, te trevIsa(23) bolanA paccakakhANa karyA. A rIte aMbai parivrAjakanA ziSyonA A varNanathI spaSTa thAya che ke teo vaidika paraMparAnI parivrAjaka paryAya ane nigraMtha paraMparAnA zrAvaka vratono samanvaya karIne sAdhanA karI rahyA hatA. prabhu mahAvIra svAmInA vicaraNakAlamAM anya matAvalaMbIo dvArA potAnI caryAno tyAga karI zramaNacaryAno svIkAra karavAnuM varNana to ghaNAM zAstromAM che paraMtu potAnI parivrAjaka caryAne kAyama rAkhIne jinamatano svIkAra karI, bAra vratadhArI zramaNopAsaka paryAyanuM pAlana karI, ArAdhakapaNe samAdhimaraNane prApta thavAnuM A ajoDa ane anupama daSTAMta che. temaja A dRSTAMtathI jinazAsananI mahAnatA ane udAratA praphuTa thAya che. sAtaso ziSyonI gati- teoe jIvanaparyata parivrAjaka caryAnuM pAlana karyuM tenA pariNAme vaimAnika jAtinA devomAM pAMcamA brahmaloka devalokamAM utpanna thayA ane nigraMtha pravacananA dezavirati dharmanI ArAdhanApUrvaka mRtyu pAmyA tenA pariNAme te sarve paralokanA ArAdhaka thayA. aMbaDa parivrAjaka - | 27 bahujaNe NaM bhaMte ! aNNamaNNamassa evamAikkhai, evaM bhAsai, evaM paNNavei, evaM parUvei- evaM khalu ammaDe parivvAyae kaMpillapure Nayare gharasae AhAramAharei, gharasae vasahi uvei, se kahameyaM bhaMte ! evaM? goyamA ! jaMNaM se bahujaNe aNNamaNNassa evamAikkhai jAva evaM parUvei- evaM khalu ammaDe parivvAyae kaMpillapure gharasae AhAramAharei, gharasae vasahi uvei, sacce NaM esamaDheM / ahaM piNaM goyamA ! evamAikkhAmi jAvaevaM parUvemi- evaM khalu ammaDe parivvAyae kaMpillapure Nayare gharasae AhAramAharei, gharasae vasahiM uvei / se keNaTeNaM NaM bhaMte ! evaM vuccai- ammaDe parivvAyae jAva vasahi uvei ? goyamA ! ammaDassa NaM parivvAyagassa pagaibhaddayAe, pagaiuvasaMtayAe, pagaipayaNu kohamANamAyAlohayAe, miumaddavasaMpaNNayAe, allINayAe, viNIyayAe chaTuMchaDeNaM aNikkhitteNaM tavokammeNaM urlDa bAhAo pagijjhiya pagijjhiya sUrAbhimuhassa AyAvaNabhUmIe AyAvemANassa subheNaM pariNAmeNaM, pasatthehiM ajjhavasANehi, visujjhamANIhiM lesAhiM aNNayA kayAi tadAvaraNijjANaM kammANaM khaovasameNaM IhApohamaggaNagavesaNaM karemANassa vIriyaladdhIe veuvviyaladdhIe, ohiNANaladdhIe samuppaNNAe jaNavimhAvaNahe kaMpillapure Nayare gharasae jAva vasahi uvei / se teNaTeNaM goyamA ! evaM vuccai- ammaDe parivvAyae kaMpillapure Nayare gharasae jAva vasahiM uvei / bhAvArtha - he bhagavana! ghaNA loko eka bIjAne A pramANe kahe che, bhASaNa kare che, vizeSarUpe samajAve che, prarUpaNA kare che ke aMbaDa parivrAjaka kampilapura nagaramAM so gharomAM AhAra kare che, so gharomAM nivAsa Page #183 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | vibhAga-2: upapAta [ 131] kare che, eTale ke eka ja samayamAM so gharomAM AhAra karatA, so gharomAM nivAsa karatA dekhAya che. he bhagavan! zuM e satya che? he gautama! ghaNA loko eka bIjAne A pramANe kahe che yAvatu prarUpaNA kare che ke aMbaDa parivrAjaka kAmpityapura nagaramAM so gharomAM AhAra kare che, to gharamAM nivAsa kare che. he gautama! te satya che. he gautama! huM paNa ema ja kahuM chuM, prarUpaNA karuM chuM ke aMbaDa parivrAjaka kAmpityapura nagaramAM eka sAthe so gharomAM AhAra kare che ane so gharomAM nivAsa kare che. prazna- he bhagavan! tenuM zuM kAraNa che ke aMbaDa parivrAjaka so gharomAM AhAra kare che tathA so gharomAM nivAsa kare che? uttara- he gautama! aMbaDa parivrAjaka prakRtithI bhadra-saumya, vyavahArazIla, paropakAra parAyaNa ane prakRtithI ja zAMta che. te svabhAvathI ja alpa krodha, mAna, mAyA, lobhavALA, maMda kaSAyI che. te komaLa svabhAvathI yukta ane ahaMkAra rahita, gurujanonI AjJAnuM pAlana karanArA tathA vinayazIla che. niraMtara chaTha-chaThanI tapasyA karatA potAnI bhujAo UMcI karIne sUryanI sanmukha AtApanA bhUmimAM AtApanA letA, zubha AtmapariNAmothI, prazasta adhyavasAya- manovicArathI ane vizuddha lezyAthI arthAt mananA zuddha pariNAmathI tadAvaraNIyakarmano kSayopazama thatAM; satya arthane jANavA mATenI vicAraNA rUpa IhA, nizcayAtmaka buddhirUpa avAya, anvaya dharmonmukha ciMtanarUpa mArgaNA ane vyatireka dharmonmukha ciMtanarUpa gaveSaNA karatA tene vIrya labdhi-vizeSa zakti, vaikriya labdhi- vividharUpa banAvavAnuM sAmarthya tathA avadhijJAna- indriyonI sahAyatA vinA AtmAthI ja rUpI padArthone jANanAruM jJAna pragaTa thayuM che. tethI lokone Azcarya cakita karavA mATe te kAmpityapura nagaramAM eka ja samaye eka sAthe so gharomAM AhAra kare che ane so gharomAM nivAsa kare che. he gautama! tethI huM kahuM chuM ke te vAta satya che ke aMbaDa parivrAjaka kAppilyapura nagaranA so gharomAM eka ja samaye AhAra kare che ane so gharamAM nivAsa kare che. | 28 pahU NaM bhaMte ! ammaDe parivvAyae devANuppiyANaM aMtie muMDe bhavittA agArAo aNagAriyaM pavvaittae? No iNaTesamaTe / goyamA ! ammaDeNaM parivAyae samaNovAsae abhigayajIvAjIve jAva uvaladdhapuNNapAve, AsaksaMvaraNijjara kiriyA-ahigaraNabaMdhamokkhakusale, asahejje, devAsuraNAga-suvaNNAjakkharakkhasakiNNarakiMpurisagarulagaMdhavvamahoragAiehiM devagaNehi NiggaMthAo pAvayaNAo aNaikkamaNijje, NiggaMthe pAvayaNe hissaMkie, NikkaMkhie, Nivvitigicche, laTTe, gahiyaTe, pucchiyaTe, abhigayaTe, viNicchiyaTe, aTThimiMjapemANurAgarate, ayamAuso ! NiggaMthe pAvayaNe aDe, ayaM paramaTTe, sese aNaDhe, cAuddasaTTamuddhipuNNamAsINIsu paDipuNNaM posaha sammaM aNupAlemANesamaNe NiggaMthe phAsuesaNijjeNaM asaNapANakhAimasAimeNaM, vatthapaDiggahakaMbalapAyapuMchaNeNaM, osahabhesajjeNaM pADihArieNaM ya pIDhaphalaga-sejjAsaMthAraeNaM paDilAbhemANe appANaM bhAvemANe viharai, NavaraM- "Usiyaphalihe, avaMguyaduvAre, ciyattaMteuragharadArapavesI", eyaNa vuccai / Page #184 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 132 ] zrI vivAIsUtra bhAvArtha -prazna- he bhagavan! zuM saMbaDa parivrAjaka ApanI pAse muMDita thaIne gRhasthapaNAno tyAga karIne aNagAra dharmamAM pravrajita thaI zakaze? uttara- he gautama! tema zakya nathI. aMbaDa parivrAjaka zramaNopAsaka che. te jIva, ajIva Adi padArthonA svarUpane sArI rIte jANe che. puNya, pApa, Azrava, saMvara, nirjarA, kriyA, adhikaraNa-kriyA karavAnuM sAdhana, baMdha ane mokSa Adi tattvomAM heya-upAdeyanA vivekamAM kuzaLa che. te bIjAnI sahAyatA icchatA nathI- Atma nirbhara che. te devatAo- asuro, nAga, suvarNa, yakSa, rAkSasa, kinnara, kiMpuruSa, garuDa, gaMdharva, mahoraga Adi devatAo dvArA nigraMtha pravacanathI anatikramaNIya eTale koIthI vicalita na thaI zake tevA deDha, nigraMtha pravacanamAM niHzaMka- zaMkA rahita, niSkAMkSA-AtmotthAna sivAya anya kAmanA rahita, nirvicikitsa- phaLa viSayamAM saMzaya rahita ane labdhArtha- dharmanA yathArtha tattvane prApta karelA, gRhItArtha- grahaNa karelA, pRSTArtha- jijJAsA ane prazna dvArA sthira thayelA, abhigatArtha- nizcaya karelA, vinizcitArtha-nizcitarUpe AtmasAt karelA temaja asthimajjA paryata dharma premAnurAgathI bharelA che. teno dharma pratye pUrNa vizvAsa che ke A nigraMtha pravacana ja kalyANarUpa che, te sivAya anya bIjuM badhuM AtmA mATe aprayojana bhUta che. caturdazI, AThama, amAvasyA ane pUrNimAnA divase te paripUrNa pauSadhanuM sArI rIte pAlana kare che. zramaNa nigraMthone prAsuka(acitta), eSaNIya nirdoSa) azana pAna, khAdima, svAdima, vastra, pAtra, kaMbala, pAdaprIMchana, auSadha, bheSaja ane pADhIyArI(pAchI ApI zakAya tevI) vastuo, jema kepATa, bAjoTha, makAna zayyA, pathArI mATe ghAsa vagere vahorAvatA potAnA AtmAne bhAvita karatA vicare che. vizeSatA e che ke tenA gharanA daravAjAno bhogaLiyo haMmezAM UMco raheto. gharanA dvAra bhikSako mATe haMmezAM khullA rahetA ane rAjAnA aMtaHpuramAM athavA bIjAnA gharamAM pravezano tene tyAga hato; A traNa vizeSaNa tenA mATe na kahevA kAraNa ke A traNa vizeSaNa gRhastha zrAvaka mATe upayukta thAya che paraMtu te gRhastha na hatA, parivrAjaka paryAyamAM ja temaNe zrAvaka vrata dhAraNa karyA hatA. | 29 ammaDassaNaM parivvAyagassa thUlae pANAivAe paccakkhAe jAvajjIvAe, thUlae musAvAe paccakkhAe jAvajjIvAe, thUlae adiNNAdANe paccakkhAe jAvajjIvAe, savve mehuNe paccakkhAe jAvajjIvAe, thUlae pariggahe paccakkhAe jAvajjIvAe / bhAvArtha - aMbaDa parivrAjakane jIvana paryata sthUla prANAtipAta, sthUla mRSAvAda, sthUla adattAdAna, sthUla parigraha ane sarva prakAre abrahmacaryanA paccakhkhANa che. | 30 ammaDassa NaM parivvAyagassa No kappai akkhasoyappamANamettaMpi jalaM sayarAha uttarittae, NaNNattha addhANagamaNeNaM / ammaDassa NaM No kappai sagaDaM vA evaM taM ceva bhANiyavvaM jAvaNaNNattha egAe gaMgAmaTTiyAe / ammaDassa NaM parivvAyagassa No kappai AhAkammie vA uddesie vA mIsajAe i vA ajjhoyarae i vA pUikamme i vA kIyagaDe i vA pAmicce i vA aNisiTe i vA abhihaDe i vA ThAvie vA raie vA kaMtArabhatte i vA dubbhikkhabhatte i vA gilANabhatte i vA vaddaliyAbhatte i vA pAhuNagabhatte i vA bhottae vA pAittae vA / Page #185 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vibhAga-2: upapAta [ 133 ] ammaDassa NaM parivvAyagassa No kappai mUlabhoyaNe vA kaMdabhoyaNe, phalabhoyaNe, hariyabhoyaNe, bIyabhoyaNe vA bhottae vA pAittae vA / bhAvArtha - aMbaDa parivrAjakone potAnA gamana mArga sivAya kyAMya paNa gADAnA dhoMsara pramANa pANImAM utaravuM kalpatuM nathI. aMbaDa parivrAjaka koI divasa baLada ke bIjA prANIo joDelA hoya tevI gADImAM savArI karatA nathI. yAvat tene eka gaMgAnI mATIne choDIne zeSa caMdana Adi sarva vilepanano tyAga hoya che. tyAM sudhInuM samagra varNana pUrvavat samajI levuM. aMbaDa parivrAjakane sAdhunA nimitte banAveluM AdhAkarmI bhojana, sAdhunA uddezathI banAveluM audezika bhojana, sAdhu tathA gRhastha baMnenA uddezathI banAveluM mizrajAta bhojana, sAdhune mATe vadhAre taiyAra kareluM adhyavarata bhojana, AdhAkarmI AhAranA aMzathI mizrita pUtikarma bhojana, vecAtuM lAveluM kritikRta bhojana, udhAra lAveluM prAmItya bhojana, gharanA mukhya vyaktine pUchyA vagara ke apAyA vagara kareluM anisRSTa bhojana, sAdhunI sanmukha lAvIne ApavAmAM AveluM abhyAhana bhojana, sAdhu mATe alaga rakhAyeluM sthApita bhojana, sAdhu mATe khAMDIne, bhAMgIne, pIsIne ke sudhArIne banAveluM racita bhojana, sAdhune mATe jaMgala pAra karavA banAveluM kAntAra bhakta bhojana, duSkALa pIDita loko mATe banAveluM durmikSabhakta bhojana, bImAra mATe banAveluM glAnabhakta bhojana, varasAdathI pIDita loko mATe banAveluM vAIlikabhakta bhojana temaja duHkhI ane daridro mATe banAveluM bhojana, atithio temaja mahemAno mATe taiyAra kareluM prAdhUrNakabhakta bhojana vagere doSayukta bhojana aMbaDa parivrAjakane khAvuM ke pIvuM kalpatuM nathI. te ja rIte aMbaDa parivrAjakane mULa, kaMda, phaLa ane lIlA zAkabhAjI, pAMdaDA ke bIjavALA zAkabhAjInuM bhojana karavuM ke pIvuM kalpatuM nathI. |31 ammaDassa NaM parivvAyagassa cauvvihe aNaTThAdaMDe paccakkhAe jAvajjIvAe, taM jahA- avajjhANAcarie, pamAyAcarie, hiMsappayANe, pAvakammovaese / bhAvArtha :- aMbaDa parivrAjakane cAra prakAranA anarthadaMDano pAvajIvana tyAga che. te A pramANe che(1) apadhyAnacarita- ArtadhyAna ane raudradhyAna sahitanuM AcaraNa (2) pramAdAcarita- pramAdAcaraNa (3) hiMsA pradAna- hiMsaka zastro anyane ApavA (4) pApakarma upadeza, preraNA. | 32 ammaDassaNaMparikhvAyagassa kappai mAgahae addhADhae jalassa paDiggAhittae, seviya vahamANae, No ceva NaM avahamANae jAva se vi ya paripUe, No ceva NaM aparipUe, se vi ya sAvajje tti kAuMNo cevaNaM aNavajje, se vi yajIvA ti kAuM, No cevaNaM ajIvA, se vi yadiNNe, No cevaNaM adiNNe,seviya hatthapAkcarucamasapakkhAlaNaTThayAe pibittae vA, No cevaNaM sinnaaitte| ammaDassaNaM parivvAyagassa kappai mAgahae ya ADhae jalassa paDiggAhittae, se vi ya vahamANae jAvaNo ceva NaM adiNNe, se vi ya siNAittae No cevaNaM hatthapAyacarucamasapakkhAlaNaTThayAe, pibittae vA / bhAvArtha :- aMbaDa parivrAjakane magadha dezamAM pracalita tola mApa anusAra ardha ADhaka(be prastha) Page #186 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 134 ] zrI vivAIsUtra pramANa jaLa kalpanIya che ane te paNa vahetuM, svaccha, atyaMta nirmaLa ane gALeluM, hoya to ja kahyuM che. baMdhiyAra, malina, alpa nirmaLa ane gALyA vinAnuM hoya to te jala kalpatuM nathI. te paNa sAvadha-pApasahita samajIne grahaNa karAya che. pAparahita samajIne grahaNa karAtuM nathI. tene paNa jIva sahita samajIne grahaNa karAya che paraMtu nirjIva mAnIne grahaNa karAtuM nathI. te jala paNa bIjA dvArA apAyeluM hoya, to kahyuM che. bIjA dvArA apAyeluM na hoya to kalpatuM nathI. te paNa hAtha-paga, bhojananA pAtra, lAkaDAMnI kaDachI vagere dhovA mATe ane pIvA mATe kahyuM che. paraMtu snAna mATe kalpatuM nathI.. aMbaDa parivrAjakane ADhaka pramANa jala grahaNa karavuM kahyuM che. te paNa vahetuM hoya yAvatuM bIjA dvArA apAyeluM hoya to kahyuM che. te paNa snAna mATe ja kahyuM che. hAtha, paga, bhojananA pAtro ke lAkaDAMnI kaDachI vagere dhovA mATe ke pIvA mATe kalpatuM nathI. |33 ammaDassa NaM parivvAyagassa No kappai aNNautthiyA vA aNNautthiyadevayANi vA aNNautthiya pariggahiyANi vA ceiyAI vaMdittae vA NamaMsittae vA jAvapajjuvAsittae vA NaNNattha arihaMte vA arihaMtaceiyAiM vA / bhAvArtha:- aMbaDa parivrAjakane anya matAvalaMbIone, teonA dharmadevane ane dharma guruone vaMdana namaskAra karavA yAvatu paryApAsanA karavI kalpatI nathI paraMtu arihaMta bhagavAnane ane temanA zramaNone vaMdana namaskAra karavA kahyuM che. vivecana : prastuta sUtramAM aMbaDa saMnyAsInI vrata-maryAdAnuM nirUpaNa che. aMbaDa saMnyAsIe parivrAjakapaNAmAM rahIne ja zrAvakavratano svIkAra karyo hato. tema chatAM pUrvokta parivrAjakonI ane aMbaDa parivrAjakanI jalamaryAdAnA pAThamAM bhinnatA jaNAya che. te pATha anusAra parivAjakone eka prastha = lagabhaga be lITara jeTaluM pANI pIvA mATe ane eka ADhaka = lagabhaga ATha lITara jeTaluM pANI vAparavA mATe kalpata hatuM ane aMbai saMnyAsIne addha ADhaka = lagabhaga cAra lITara pANI pIvA ke vAparavA mATe tathA eka ADhaka = lagabhaga ATha lITara pANI snAna mATe vAparavuM kalpatuM hatuM. A prakAranI bhinnatAnuM kAraNa e che ke zrAvakanA vrata dhAraNa karanAra potAnI icchA ane anukULatA anusAra maryAdAo rAkhI zake che. tethI aMbaDa saMnyAsIe zrAvakanA vrata dhAraNa karatI samaye potAnI icchAthI parivrAjaka paryAyanI jala maryAdAthI bhinna rIte maryAdA karI hoya. arihaMta rephADuM:- caitya zabda aneka arthomAM prayukta thAya che. prastuta prasaMgamAM caitya zabda zramaNa arthamAM prayukta che. tethI samakita zuddhi saMbaMdhI A pAThamAM veDya zabdano anya tIrthikanA sanyAsI ke jainazramaNa artha che. te vAtanI puSTI upAsaka dazAMga sUtramAM AnaMda zrAvakanA samakita zuddhinA pAThathI paNa thAya che. tyAM anyatIrthika cetya(parivrAjaka) sAthe AlApa-saMtApano niSedha che. aMbaDa parivrAjakanI deva gatiH|34 ammaDe NaM bhaMte ! parivvAyae kAlamAse kAlaM kiccA kahiM gacchihii ? kahiM uvavajjihii? Page #187 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | vibhAga-raH upapAta | 135 goyamA ! ammaDe NaM parivvAyae uccAvaehiM sIlavvayaguNa-veramaNa-paccakkhANaposahovavAsehiM appANaM bhAvemANe bahUI vAsAI samaNovAsagapariyAyaM pAuNihii, pAuNittA mAsiyAe saMlehaNAe appANaM jhUsittA, saDhi bhattAI aNasaNAe chedittA, AloiyapaDikkaMte, samAhipatte kAlamAse kAlaM kiccA baMbhaloe kappe devattAe uvavajjihii / tattha NaM atthegaiyANaM devANaM dasa sAgarovamAI ThiI pnnnnttaa| tattha NaM ammaDassa vi devassa dasa sAgarovamAI ThiI / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! aMbaDa parivrAjaka mRtyunA samaye mRtyu pAmIne kyAM jaze? ane kaI yonimAM utpanna thaze? uttara- he gautama ! aMbaDa parivrAjaka vividha prakAranA zIlavrata, guNavrata, viramaNa, pratyAkhyAna ane pauSadha upavAsa dvArA AtmAne bhAvita karatAM ghaNA varSo sudhI zrAvaka dharmanuM pAlana karIne aMte eka mAsanI saMkhanA ane sATha bhaktano anazana dvArA tyAga karIne AlocanA, pratikramaNa sahita samAdhipUrvaka mRtyunA samaye mRtyu pAmIne pAMcamA devalokamAM devarUpe utpanna thaze. tyAM aneka devonI sthiti 10 sAgaropamanI che. te rIte aMbaDa devanI sthiti paNa daza sAgaropamanI thaze. daDha pratijJaH aMbaDa parivAjakano trIjo bhavaH35 seNaM bhaMte ! ammaDe deve tAo devalogAo AukkhaeNaM, bhavakkhaeNaM, ThiikkhaeNaM, aNaMtaraM cayaM caittA kahiM gacchihii, kahiM uvavajjihii? goyamA !mahAvidehe vAse jAiMkulAI bhavaMti- aDDAI, dittAI, vittAI vitthiNNa viula bhavaNasayaNAsaNa-jANa-vAhaNAI, bahudhaNajAyarUkrayayAI, Aoga-paoga-saMpauttAI vicchaDDiya-paura-bhattapANAI, bahudAsI-dAsa-go-mahisa-gavelagappabhUyAI, bahujaNassa aparibhUyAI, tahappagAresu kulesu pumattAe paccAyAhii / bhAvArtha-prazna- he bhagavaMta! aMbaDa deva potAnA deva bhava saMbaMdhI AyuSyakarma dalikono, devabhavanA kAraNabhUta devagati nAma Adikarma dalikono ane tyAMnI daza sAgaropamanI sthitino kSaya thatAM devalokamAMthI cyavIne kyAM jaze ane kyAM utpanna thaze? uttara- he gautama! mahAvideha kSetramAM, samRddha, ujjavaLa, prasiddha, vizALa ane vipula saMkhyAmAM bhavano, zayana, Asana, vAhanAdi hoya, jyAM pracura mAtrAmAM dhana, suvarNa ane cAMdI hoya tathA dhanasaMpattinI levaDa-devaDano moTo vahIvaTa thaI rahyo hoya, yAcakone vipula pramANamAM bhojana-pANI dAnamAM apAI rahyA hoya, ghaNA dAsa-dAsIo jenI sevAmAM hoya; gAya, bheMsa, gheTA Adi pazudhana ghaNuM hoya; anya aneka janone mATe AdarzabhUta hoya tevA viziSTa kuLomAMthI koI paNa eka viziSTa kuLamAM teno janma thaze. |36 tae NaM tassa dAragassa gabbhatthassa ceva samANassa ammApiINaM dhamme daDhA paiNNA bhavissai / seNaMtatthaNavaNhaM mAsANaM bahupaDipuNNANaM aTThamANaM rAiMdiyANaM vIikkaMtANaM sukumAlapANipAe, ahINapaDipuNNapaMciMdiyasarIre, lakkhaNavaMjaNaguNovavee, mANummANa Page #188 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | 131 zrI uvavAI sUtra ppamANa-paDipuNNa-sujAyasavvaMgasuMdaraMge sasisomAkAre, kaMte, piyadasaNe, surUve dArae pyaahii| bhAvArthaH- A bALaka garbhamAM Avaze tyAre tenA puNya prabhAve mAtApitAnI dharmazraddhA daDha thaze. nava mahinA ane sADA sAta divasa pUrA thatAM te bALakano janma thaze. sukomaLa hAtha paga; mAna, unmAna pramANathI paripUrNa arthAt pramANopeta zarIravALo, pAMca indriyothI paripUrNa, uttama lakSaNo, tala, masA Adi vyaMjana vagere zreSTha guNayukta, sarvAga suMdara thaze. te caMdranI samAna saumya, kamanIya, priyadarzanIya ane suMdara rUpavALo thaze. | 37 tae NaM tassa dAragassa ammApiyaro paDhame divase ThiivaDiyaM kAhiMti, biiyadivase caMdasUradaMsaNiyaM kAhiti, chaThe divase jAgariyaM kAhiMti, ekkArasame divase vIikkaMte Nivvatte asuijAyakammakaraNe saMpatte bArasAhe divase ammApiyaro imaM eyArUvaM goNNaM, guNaNipphaNNaM NAmadhejjaM kAhiti- jamhA NaM amhaM imaMsi dAragaMsi gabbhatthaMsi ceva samANaMsi dhamme daDhapaiNNA taM hou NaM amhaM dArae daDhapaiNNe NAmeNaM / tae NaM tassa dAragassa ammApiyaro NAmadheja karehiMti 'daDhapaiNNa' tti / / bhAvArtha - tyArapachI te aMbAnA mAtA-pitA prathama divase kuLa paraMparAnusAra putrajanma mahotsava karaze. bIjA divase caMdra-sUryanuM darzana karAvaze. cha divase rAtrijAgaraNa karaze. agiyArame divase zarIrathI zuddha thaI, janma saMbaMdhI sUtakathI nivRtta thaI gayA pachI bAramA divase tenA mAtA-pitA A pramANe guNaniSpana nAmakaraNa vidhi karaze ke jyArathI A bALaka garbhamAM Avyo, tyArathI ja amArI dharmazraddhA daDha banI hatI. tethI amArA A bALakanuM nAma daDhapratijJa raheze. A pramANe kahIne mAtA-pitA te bALakanuM daDhapratijJa nAma pADaze. |38 taMdaDhapaiNNaM dAragaM ammApiyaro sAiregaTThavAsajAyaM jANittA sobhaNaMsi tihikaraNa divasaNakkhattamuhuttaMsi kalAyariyassa uvaNehiMti / bhAvArtha - daDha pratijJa bALaka ATha varSathI vadhAre uMmaravALo thaI gayo che, tema jANIne mAtA-pitA tene zubha tithi, zubha karaNa, zubha divasa, zubha nakSatra ane zubha muhUrte bhaNavA mATe kalAcAryanI pAse laI jaze. | 39 tae NaM se kalAyarie taM daDhapaiNNaM dAragaM lehAiyAo gaNiyappahANAo sauNaruyapajjavasANAo bAvattariM kalAo suttao ya atthao ya karaNao yasehAvehii, sikkhAvehii / taM jahA leha, gaNiya, rUvaM, NaTuM, gIya, vAiyaM, saragayaM, pokkharagaya, samatAlaM, jUyaM, jaNavAyaM, pAsayaM, aTThAvayaM, porekaccaM, dagamaTTiyaM, aNNavihi, pANavihiM, vatthavihi, vilevaNavihi, sayaNavihi, ajjaM, paheliyaM, mAgahiyaM, gAhaM, gIiyaM, siloya, hiraNNajutti, suvaNNajutti, cuNNajuttaM, AbharaNavihi, taruNIpaDikamma, IthilakkhaNaM, purisa lakkhaNaM, hayalakkhaNaM, gayalakkhaNaM, goNalakkhaNaM, kukkuDalakkhaNaM, chattalakkhaNaM, daMDalakkhaNaM, asilakkhaNaM, maNilakkhaNaM, kAgaNilakkhaNaM, vatthuvijja, khaMdhAramANaM, NagaramANaM, vUha, paDivUha, cAra, Page #189 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vibhAga--2 : upapAta 137 parivAra, cavapUrNa, mApUrNa, sanaDavUddha, suddha, binu N, gujJAtiguddha, aTvinu N, mudittu,, bAhubuddha, layALuddha, saptya, chappavAya, dhanuddheya, hirApAmAM, suvaLapAna, suttaleDa, vaTaheDa, pALiyAleluM, pattacheA, DAnjhendra, sanIva, binnIvaM, maLatamiti / taNaM se kalAyarie daDhapaiNNaM dAragaM lehAiyAo gaNiyappahANAo sauNiruya-pajjavasANAo bAvattariM kalAo suttao ya atthao ya karaNao ya sehAvehi, sikkhAvehii, sehAvettA sikkhAvettA ammApiUNaM uvaNehii / bhAvArtha :- tyAra te kalAcArya daDha pratijJa bALakane gaNita jemAM pradhAna che, tevI lekhanakalA Adi zakuniruta sudhInI boMtera kaLAo sUtrathI, arthathI ane prayogathI siddha karAvaze tathA zIkhavADaze. te A pramANe che-- (1) lekhana (2) gaNita (3) maNi, vastra vageremAM citra kotaravAnI kaLA athavA rUpa parivartana kaLA (4) nATaya kaLA (5) gIta kaLA (6) vAjiMtro vagADavAnI kaLA (7) gItamAM SaDja, RSabha Adi svaronuM jJAna thavuM (8) mRdaMga Adi vAjiMtro banAvavAnI kaLA (9) gIta vagareno pramANakAla sama che ke viSama tenuM jJAna (10) jugAra ramavAnI kaLA (11) vAda-vivAdamAM kuzaLatA (12) pAsA nAMkhIne ramavAmAM nipuNatA (13) copATa ramavI (14) nagaranI rakSA karavI (15) pANI ane mATInA saMyogathI vastunA nirmANanI kaLA arthAt kuMbhakAranI kaLA (16) dhAnya niSpanna karavAnI kaLA (17) pAnavidhi- pANI Adi peya padArthone banAvavA, pANIne saMskArita karavuM arthAt zuddha karavuM ke garama karavuM vagere pANI saMbaMdhI jJAna (18) vastro banAvavA, sIvavA, paheravAnI vidhi (19) vilepana- caMdana Adi vilepana yogya dravyo banAvavA tathA tene lagADavAnI vidhi (20) zayana vidhi- pathArI pAtharavI tathA zayana vidhi jANavI (21) AryA chaMdane jANavo tathA AryA chaMdamAM racanA karavI (22) prahelikA- ukhANA banAvavA (23) mAgadhI bhASAmAM gAthAonI racanA karavI (24) prAkRta bhASAmAM gAthA banAvavI (25) gItikA chaMdane jANavo tathA gItikA chaMdamAM racanA karavI (26) anuSTupa chaMda jANavo tathA anuSTupa chaMdamAM racanA karavI (27) cAMdI banAvavAnI vidhi (28) suvarNa banAvavAnI vidhi (29) suvarNa AdinuM cUrNa karI temAM judA judA padArthonuM mizraNa karavAnI vidhi (30) AbhUSaNo banAvavAnI tathA paheravAnI vidhi (31) strIonA sauMdarya prasAdhanonuM jJAna (3ra) strInA lakSaNo jANavA (33) puruSonA lakSaNo jANavA (34) ghoDAnA lakSaNo jANavA (35) hAthInA lakSaNo jANavA (36) gAya-baLadanA lakSaNo jANavA (37) kUkaDAnA lakSaNo jANavA (38) chatranA lakSaNo jANavA (39) daMDanA lakSaNo jANavA (40) khaDganA lakSaNo jANavA (41) maNinA lakSaNo jANavA (42) kAMgaNI ratnanA lakSaNo jANavA (43) makAna, dukAna, imArato AdinA sthAna, AkAra vageranA zubhAzubha saMbaMdhI jJAna (44) senAnI chAvaNIonuM pramANa Adi jANavuM (45) navA nagaranuM pramANa Adi jANavuM (46) vyUharacanA (47) zatrunI vyUha racanA sAme prativyUhanI racanA karavI (48) cAra- sainya saMcAlana karavuM temaja caMdra-sUrya Adi jyotiSI vimAnonI gati viSayaka jANakArI (49) praticAra- zatrusenAnI sAme potAnI senAne calAvavI temaja sUrya-caMdranI gatinA AdhAre iSTa-aniSTa phaLa viSayaka jANakArI. (50) cakranA AkAramAM vyUha-moracAnI racanA karavI (51) garuDanA AkAramAM vyUha-moracAnI racanA karavI (para) zakaTanA AkAramAM vyUha- moracAnI racanA karavI (53) sAmAnya yuddha karavuM (54) vizeSa yuddha karavuM (55) atyaMta bhayAnaka yuddha karavuM (pa6) Page #190 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 138] zrI vivAIsUtra lAkaDIthI yuddha karavuM (57) muSTi yuddha (58) bAhu yuddha (59) latAo dvArA yuddha karavuM (so) IsatyathoDAnuM ghaNuM ane ghaNAnuM thoDuM lazkara banAvavAnI kaLA (1) khaganI mUTha banAvavAnI kaLA (2) dhanurvidyAmAM nipuNatA (3) cAMdI dvArA rasAyaNo banAvavAnI kaLA (4) suvarNa dvArA rasAyaNo banAvavAnI kaLA (5) sUtra kheDa- sUtara banAvavAnI kaLA temaja sUtara-dorI AdithI ramavAnI kaLA (6) khetara kheDavuM temaja goLa-goLa paribhramaNa karavAnI kaLA (7) nAlikA kheDa- kamaLanI nALanuM chedana karavuM temaja iSTa siddhinA abhAvamAM viparIta rUpe pAsA pheMkavA (8) pAMdaDA viMdhavAnI kaLA (9) kaDA-kuMDala AdinuM chedana karavuM (70) mRta-mUcchita thayelAne sajIvana karavA (71) jIvitane mRta tulya karavA athavA suvarNa Adi bhasmane pharIthI suvarNanuM rUpa ApavuM (72) zakunita- kAgaDA-ghuvaDa Adi pakSIonI bhASA jANavI ane teonA avAja parathI zubhAzubha phaLa jANavuM. A pramANe bALakane boMtera kaLAo siddha karAvIne, tenuM zikSaNa ApIne kalAcArya tenA mAtA-pitAne suprata karaze. |40 tae NaM tassa daDhapaiNNassa dAragassa ammApiyaro taM kalAyariyaM viuleNaM asaNapANakhAimasAimeNaM vatthagaMdhamallAlaMkAreNa yasakkArehiti, sammANehiti, sakkArettA sammANettA viulaM jIviyArihaM pIidANaM dalaissaMti, dalaittA paDivisajjehiMti / bhAvArtha - tyAre daDhapratijJA bALakanA mAtA-pitA kalAcAryane azana, pAna, khAdima, svAdima, vastra, sugaMdhI padArtho, mALAo ane alaMkAro ApIne teno satkAra sanmAna karI, tenI AjIvikA mATe vipula bheTa ApIne vidAya karaze. |41 tae NaM se daDhapaiNNe dArae bAvattarikalApaMDie, NavaMgasuttapaDibohie, aTThArasadesI bhAsAvisArae, gIyaraI, gaMdhavvaNaTTakusale, hayajohI, gayajohI, rahajohI, bAhujohI, bAhuppamaddI, viyAlacArI, sAhasie, alaMbhogasamatthe yAvi bhavissai / bhAvArtha - tyAra pachI botera kaLAomAM pAraMgata thayelA daDhapratijJa bALakanA suSupta be kAna, be AMkha, be nAsikA eka jIbha, eka spezendriya, te nave aMgo jAgRta thaI jaze arthAtu yauvanAvasthAne prApta thaze, te aDhAra dezanI bhASAomAM vizArada; gItapriya, gAMdharvavidyA ane nRtyakaLAmAM kuzaLa; azvapara besIne yuddha karavAmAM kuzaLa azvayodhI thaze; te ja rIte gajodhI, rathayodhI ane bAhyodhI thaze; bAhupramardI, vikAlacArI- nirbhayatApUrvaka rAtre pharanAra; sAhasika ane bhoga bhogavavAmAM samartha thaI jaze. 42 tae NaM daDhapaDaNNaM dAragaM ammApiyaro bAvattarikalApaMDiyaM jAva alaMbhogasamatthaM viyANittA viulehi aNNabhogehiM, pANabhogehiM, leNabhogehiM, vatthabhogehiM, sayaNabhogehiM, uvaNimaMtehiti / bhAvArtha :- tyAra pachI mAtA-pitA daDhapratijJane botera kaLAomAM pAraMgata thAvabhoga bhogavavAmAM samartha thayelo jANIne uttama prakAranA khAvA-pIvAnA padArtho, suMdara bhavana AdimAM nivAsa, uttama vastra, uttama prakAranI zayyA Adi sukhaprada sAmagrIno upabhoga karavAno Agraha karaze. 43 tae NaM se daDhapaiNNe dArae tehiM viulehiM aNNabhogehiM jAva sayaNabhogehiM No sajjihii, No rajjihii, No gijjhihii, No mujjhihii, No ajjhovavajjihii / Page #191 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | vibhAga-2: upapAta 139 se jahANAmae uppale i vA paume i vA kumude i vA NaliNe i vA subhage i vA sugaMdhe i vA poMDarIe i vA mahApoMDarIe i vA sayapatte i vA sahassapatte i vA sayasahassapatte i vA paMke jAe, jale saMvuDDe Novalippai paMkaraeNaM Novalippai jalaraeNaM, evAmeva daDhapaiNNe vi dArae kAmehiM jAe bhogehiM saMvuDDhe Novalippihii kAmaraeNaM, Novalippihii bhogaraeNaM, Novalippihii mittnnaainniyg-synn-sNbNdhi-prijnnennN| bhAvArtha - tyAre te daDhapratijJakumAra te vipula bhojana, pANI, zayyA Adi kAmabhogomAM Asakta thaze nahIM, temAM anurakta, vRddha, mohita ke atyaMta tallIna thaze nahIM. jevI rIte raktakamaLa, padmakamaLa, caMdra vikAsI kamaLa, nalinakamaLa, subhagakamaLa, sugadhIkamaLa, zvetakamaLa, vizALa zvetakamaLa, so pAMkhaDIvALA kamaLa, hajAra pAMkhaDIvALA kamaLa, lAkha pAMkhaDIvALA kamaLa kIcaDamAM utpanna thAya che, pANImAM moTA thAya che paNa te kIcaDathI ke jaLa rUparajathI lipta thatAM nathI. tevI rIte A daDhapratiza kumAra kAma sevanathI utpanna thayelo ane bhogamaya jagatamAM moTo thavA chatAM te kAma(zabda, rU5) ane bhoga(gaMdha, rasa, sparza)nI kAmAsakita ke bhogAsakitathI levAze nahIM. mitra, jJAti, bhAI, baheno Adi, pArivArika svajano, tathA bIjA anya saMbaMdhIomAM paNa Asakta banaze nahIM. |44 se NaM tahArUvANaM therANaM aMtie kevalaM bohiM bujjhihii, bujjhittA agArAo aNagAriyaM pvvihii| bhAvArtha - te tathArUpanA sthavira bhagavaMto pAse dharmabodha pAmaze ane gRhasthavAsano tyAga karI aNagAra dharmamAM dIkSA laI zramaNa jIvanano svIkAra karaze. |45 se NaM bhavissai aNagAre bhagavaMte IriyAsamie bhAsAsamie, esaNAsamie, AyANabhaMDamattaNikkhevaNAsamie, uccArapAsavaNakhelasiMghANajallapariTThAvaNiyAsamie, maNagutte, vayagutte, kAyagutte, gutte, guttidie guttabaMbhayArI / bhAvArtha :- daDhapratijJa aNagAra upayogapUrvaka gamanAgamanarUpa IryAsamiti, bhASAzuddhirUpa bhASAsamiti, nirdoSa rIte AhArAdinI gaveSaNArUpa eSaNAsamiti, yatanApUrvaka bhaMDopakaraNa levA mUkavArUpa AdAnanikSepa samiti, zarIranA malAdino nirdoSa bhUmimAM tyAga karavArUpa uccAra prazravaNa khelajalla siMghANa pariSThApanikA samiti, A pAMce samitionA pAlanamAM puruSArthazIla; managupta, vacana gupta, kAyagupta- mana, vacana ane kAyanI pravRttiomAM saMyamI; gupta-aMtarmukha ane gupta brahmacArI thaze. |46 tassa NaM bhagavaMtassa eeNaM vihAreNaM viharamANassa aNaMte, aNuttare, NivvAghAe, NirAvaraNe, kasiNe, paDipuNNe kevalavaraNANadaMsaNe samuppajjahii / / bhAvArtha:- A prakAranI saMyamI jIvanacaryAmAM vicaraNa karatA daDhapratijJa aNagArane anaMta (anaMta padArthonA viSayabhUta), sarvottama, bhIMta AdinA vyAghAtarahita, kSAyika bhAvathI pragaTa thayeluM hovAthI nirAvaraNa, samasta padArthone jANanAruM, padArthone pUrNapaNe jANanAruM evuM zreSTha kevalajJAna, kevala darzana pragaTa thaze. |47 tae NaM se daDhapaiNNe kevalI bahUI vAsAI kevalipariyAgaM pAuNihii, pAuNittA Page #192 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 140 | zrI vivAI sUtra mAsiyAe saMlehaNAe appANaM jhUsittA, sarTi bhattAI aNasaNAe chedittA jassaTThAe kIrai NaggabhAve, muMDabhAve, aNhANae, adaMtavaNae, kesaloe, baMbhaceravAse, acchattagaM aNovAhaNagaM, bhUmisejjA, phalagasejjA, kaTThasejjA, paragharapaveso laddhAvaladdhaM, parehiM hIlaNAo, khisaNAo,NidaNAo, garahaNAo, tAlaNAo, tajjaNAo, paribhavaNAo, pavvahaNAo, uccAvayA gAmakaMTagA, bAvIsaM parIsahovasaggA ahiyAsijjaMti, tamaTThamArAhittA carimehiM ussAsaNissAsehiM sijjhihii, bujjhihii, muccihii pariNivvAhii, savvadukkhANamaMtaM karehii / bhAvArtha :- tyAra pachI te daDhapratijJa kevaLI ghaNA varSo sudhI kevalI paryAyanuM pAlana karIne aMte eka mAsanI saMlekhanA ane eka mAsanuM anazanapUrNa karI, je lakSyane mATe nagnabhAva-zarIra saMskArano tyAga, muMDabhAva-sAMsArika saMbaMdhono tyAga, snAnano parityAga, daMtaprakSAlanano tyAga, kezaluMcana, brahmacaryanuM pAlana, chatra tyAga, pagarakhA tyAga, vAhanano tyAga, bhUmi para, lAkaDAnA pATiyA para, kASTa para zayana karavuM bhikSA mATe bIjAnA gharamAM praveza Adi karAya che ane bhikSAmAM thatAM lAbha-alAbha temaja bIjAe karelI avahelanA, cIDavaNI, parokSamAM thatI niMdA, pratyakSa karAyelI gaha, tADanA-thappaDAdithI lAgelo mAra, tarjanA, apamAna, vividha ko, aneka prakAranA pratikULa indriya viSayo, bAvIsa parISaho tathA aneka upasargoAdi sahana karAya che; te lakSyanI ArAdhanA karIne aMtima zvAsocchavAsathI siddha(kRtakRtya) thaze, buddha-kevaLajJAna svarUpa thaze, samasta karmothI mukta thaze, karmajanya saMtApathI parinivRtta thaIne zItalIbhUta thaze, zArIrika, mAnasika samasta duHkhono aMta karaze. vivecanaH prastuta sutromAM aMbaDa parivrAjakanI jIvanacaryA sahita tenI siddhi paryatanuM varNana che. aMbaDa parivrAjaka hato. tene jainadharmanI zraddhA thatAM bhagavAna mahAvIra pAse zrAvaka dharmano svIkAra karyo hato, niraMtara chaThTha-chaThThanI tapasyA ane sUryanI sanmukha AtApanA letAM tene vaikriyalabdhi ane avadhijJAna pragaTa thayuM. zrAvaka dharmanuM samyaka pAlana karI aMta samaye AlocanA-pratikramaNa sahita samAdhipUrvaka kALadharma pAmI pAMcamA devalokamAM utpanna thayA. abaDane samyagudarzana sahita devabhavanI prApti thaI hovAthI te paralokanA ArAdhaka thayA. devalokanuM AyuSya pUrNa karI mahAvideha kSetramAM daDhapratijJa nAme manuSya janma prApta karI siddha thaze. Agama sAhityamAM zrI rAjaprazrIya sUtramAM varNita pradeza rAjA vartamAnamAM devabhavamAM che ane AgAmI bhavamAM mahAvideha kSetramAM daDhapratiSa nAme manuSya janma prApta karI siddha thaze. zrI bhagavatIsUtra zataka paMdaramAM varNita gozAlaka paNa vartamAnamAM devabhavamAM che. te paNa sudIrgha bhava paraMparAmAM paribhramaNa karI aMte mahAvidehakSetramAM daDhapratiza nAme manuSya janma prApta karI siddha thaze. A traNe daDhapratijJa nAmanI vyaktio bhinna-bhinna samaye, mahAvidehakSetramAM janma dhAraNa karaze. arthAta pradezI rAjAno jIva cAra palyopama pachI, aMbAno jIva dasa sAgaropama pachI ane gauzAlakano jIva asaMkhya bhavo pachI mokSa prApta karaze. A traNe ya daDhapratijJa samAna nAmavALI bhinna-bhinna vyakti thaze, tema samajavuM. Page #193 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vibhAga 2: upapAta sumeLa pariNAmeLa pasahiM aAvasALehiM, vimuAmALIrdi tesAhi~ :- zubha pariNAma, prazasta adhyavasAya ane vizuddha lezyAthI tadAvaraNIya karmano kSayopazama thayo. 141 vRttikAre pariNAma, adhyavasAya ane lezyA te traNe zabdonuM spaSTIkaraNa ApyuM che. pariNAmeLa ti jIva pariNatyA, ajjhavasANehiM ti manovizeSaiH, lesAhiM tejolezyAdi / pariNAma, adhyavasAya ane lezyA te traNe ya AtmadravyanA pariNAmonI ja kramika avasthA che. caitanya svarUpa jIva dravyamAM niraMtara pariNAmonI dhArA cAlyA ja kare che. zuddha svarUpI siddhomAM haMmezAM pariNAmonI dhArA zuddha ja hoya che paraMtu saMsArI jIvomAM karmanA udaya anusAra zubha ane azubha baMne prakAranA pariNAmo hoya che. aMbaDa saMnyAsInI pariNAmanI dhArA zubha hatI. te AtmapariNAmo jyAre sthUla svarUpa dhAraNa kare, mAnasika stara para vicArarUpe pragaTa thAya tyAre te adhyavasAya kahevAya che. pariNAma anusAra adhyavasAya paNa zubha-azubha baMne prakAranA hoya che. aMbaDa saMnyAsInA pariNAmo zubha hovAthI tenA adhyavasAyo paNa zubha-prazasta hatA. jIvanA adhyavasAyo tathAprakAranA yogya pudgala dravyo grahaNa karIne bahAra pragaTa thAya tyAre te lezyA(dravya lezyA) kahevAya che. lezyAnA cha prakAramAM kRSNa, nIla, kApota te traNa azubha ane tejo, padma ane zukla, te traNa zubha lezyA che. adhyavasAya anusAra lezmAnuM pariNamana thAya che. aMbaDa saMnyAsIne prazasta adhyavasAya hovAthI tejolezyAdi zubha lezyAnA pariNAmo hatA. zubha pariNAma, prazasta adhyavasAya ane vizuddha lezyAthI ja azubhakarmono nAza thAya che. aMbaDa saMnyAsIne tadAvaraNIya karmono kSayopazama thayo ane vIryalabdhi, vaikriyalabdhi tathA avadhijJAna pragaTa thayuM. vIriyaladdhie veDavviyasiddhie -- vIryaMtarAya karmanA kSayopazamathI prApta thatI viziSTa zaktine vIryalabdhi kahe che ane vividha kriyAo ane vividharUpo banAvavAnI viziSTa zaktine vaikriyalabdhi kahe che, nArakI ane devone janmathI ja vaikriyalabdhi hoya che, karmabhUminA garbhaja manuSyo ane saMzI tiryaMcane saMyama-tapanA pAlanathI vaikriyalabdhi pragaTa thAya che. vaikriyalabdhinA prayogamAM vIryalabdhi sahAyaka bane che tethI vIryalabdhi ane vaikriyalabdhi baMnenuM sAthe kathana che. saunavyayamuLa vemaLa pannavauALaH- jenA dvArA AtmAne ciMtanarUpa samAdhi prApta thAya tene zIlavrata kahe che. temAM sAmAyikavrata, dezAvagAsikavrata, pauSadhavrata ane atithi saMvibhAgavrata, te cAra zikSAvratano samAveza thAya che. je vratanA pAlanathI pAMca aNuvratomAM guNa vRddhi thAya te guNavrata che. dizAparimANa, uvabhoga-paribhoga parimANa ane anarthadaMDa viramaNavrata, te traNa guNavrata che. mithyAtvAdithI ane hiMsAdithI nivRtta thavuM, tene viramaNavrata kahe che. parvanA divasomAM amuka vastuno tyAga ane tapa svIkAra karavo, te paccakkhANa che. guru pratyenIka zramaNonI utpatti H 48 se je ime gAmAgara jAva saNNivesesu pavvaiyA samaNA bhavaMti, taM jahA - Ayariya paDiNIyA, uvajjhAyapaDiNIyA, tadubhaya paDiNIyA, kulapaDiNIyA, gaNapaDiNIyA, Ayariya uvajjhAyANaM ayasakAragA, avaNNakAragA, akittikAragA, bahUhiM asabbhAvubbhAvaNAhiM micchattAbhiNivesehi ya appANaM ca paraM ca tadubhayaM ca vuggAhemANA, vuppAemANA viharitA Page #194 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 142 | zrI vivAIsUtra bAI vAsAiM sAmaNNapariyAgaM pAuNaMti, pAuNittA tassa ThANassa aNAloiyaappaDikkaMtA kAlamAse kAlaM kiccA ukkoseNaM laMtae kappe devakivvisiesu devakivvisiyattAe uvavattAro bhavaMti / tahi tesiM gaI jAva terasa sAgarovamAI ThiI, aNArAhagA, sesaM taM ceva / bhAvArtha :- grAma Akara yAvata sanniveza AdimAM pravarjita je zramaNo hoya che, temAMthI je zramaNo AcAryanA virodhI, upAdhyAyanA virodhI, kulanA(eka AcAryanA ziSyonA) virodhI, gaNanA(aneka AcAryonA ziSyonA) virodhI, AcArya-upAdhyAyanI niMdA ane apayaza karanArA, avarNavAda-apakIrti karanArA, khoTA doSo pragaTa karanArA, AzAtanA janita mithyAgrahothI potAne tathA bIjAne, sva-para ubhayane AzAtanAnA pApamAM niyojita karatA A rIte AzAtanAnuM pApa karatA hoya che te aneka varSonI zramaNa paryAyanuM pAlana karIne te pApasthAnanI AlocanA ane pratikramaNa karyA vinA mRtyunA samaye mRtyu pAmIne utkRSTa chaThThA lAMtaka devalokamAM kilvISI jAtinA devomAM kilvISI devarUpe utpanna thAya che. te sthAnAnusAra tenI gati Adi thAya che yAvata tenI sthiti tera sAgaropamanI che. te paralokanA ArAdhaka thatAM nathI. zeSa kathana pUrvavat jANavuM. vivecanaH prastuta sUtramAM guruthI viparIta paNe pravartanArA zramaNonI utpattinuM nirUpaNa che. pratyanIka- zatranI jema pratikuLa-viruddha vartana karanAra. AcArya, upAdhyAya ke anya koI paNa sAdhuthI viruddha AcaraNa karavuM te pratyanIkapaNuM che. pratyenIka potAno virodhabhAva niMdA Adi vacanothI tema ja tathA prakAranA AcaraNathI kAyA dvArA pragaTa kare che. tevA jIvo nigraMtha zramaNa paryAyanuM pAlana kare, paraMtu koIka tattvanA viSayamAM viparIta zraddhA prarUpaNA kare che. teo tapa-saMyama AdinA prabhAve vaimAnika jAtimAM chaThThA devalokanA deva thAya che ane potAnA pratyenIka AcaraNathI temaja khoTI prarUpaNAthI kilvISI jAtinA mithyAtvI deva thAya che. dillISIdeva- je deva cAMDAlanI samAna tuccha ane nimnakoTinA hoya tene kilvISI deva kahe che. te devo ekAMta mithyAtvI hoya che. pratyenIko tenA pApanI AlocanAdi karyA vinA ja kALadharma pAmyA hovAthI paralokanA ArAdhaka thatA nathI. te jIva dIrghakAlIna saMsAramAM paribhramaNa kare che. saMjJI tiryaMca paMcendriyanI devomAM utpatti - | 49 se je ime saNNi-paMciMdiyatirikkhajoNiyA pajjattayA bhavaMti, taM jahA- jalayarA, thalayarA, khahayarA, tesi NaM atthegaiyANaM subheNaM pariNAmeNaM, pasatthehiM ajjhavasANehiM, lessAhiM visujjhamANIhiM tayAvaraNijjANaM kammANaM khaovasameNaM IhAvUhamaggaNagavesaNaM karemANANaM saNNIpuvva jAIsaraNe samuppajjai / / tae NaM te samuppaNNajAIsaraNA samANA sayameva paMcANuvvayAI paDivajjati, paDivajjittA bahUhiMsIlavvayaguNa veramaNapaccakkhANaposahovavAsehi appANaM bhAvamANA Page #195 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | vibhAga-2: upapAta [ 143 | bahUI vAsAI AuyaM pAleti, pAlittA bhattaM paccakkhaMti paccakkhittA bahuI bhattAI aNasaNAe chedeti chedittA AloiyapaDikkaMtA, samAhipattA kAlamAse kAlaM kiccA ukkoseNaM sahassAre kappe devattAe uvavattAro bhavaMti / tahiM tesiM gaI jAva aTThArasa sAgarovamAiM ThiI paNNattA, paralogassa ArAhagA, sesaM taM ceva / bhAvArtha :- je pANImAM cAlanArA, pRthvI para cAlanArA ane AkAzamAM UDanArA, paryApta saMjJI tiryaMca paMcendriya hoya che, temAMthI jene zubha AtmapariNAmo, prazasta adhyavasAya- mAnasika vicAradhArA tathA vizuddha vezyA dravyonA saMyoge tadAvaraNIya eTale jJAnAvaraNIya ane vIryaMtarAya karmanA kSayopazamathI IhA, apoha, mArgaNA, gaveSaNA karatA potAnA pUrvanA saMjJIbhavone jANanAruM jAtismaraNajJAna utpanna thAya che, teo jAtismaraNajJAnanA AdhAre svayaM pAMca aNuvrata, anekavidha zIlavrata, guNavrata, viramaNavirati, pratyAkhyAna-tyAgatapa, pauSadhopavAsa Adi dvArA AtmAne bhAvita karatA ghaNA varSo sudhI potAnA AyuSyane bhogavIne aMta samaye bhakta pratyAkhyAna kare che. anazanathI aneka bhaktonuM chedana kare che, chedana karIne pote karelA pAponI AlocanA-pratikramaNa karI, samAdhipUrvaka mRtyunA samaye mRtyu pAmIne, utkRSTa sahasAra devalokamAM devarUpe utpanna thAya che. potAnA sthAna pramANe tenI gati Adi thAya che. tyAM tenI sthiti aDhAra sAgaropama pramANa hoya che. te paralokanA ArAdhaka hoya che. zeSa varNana pUrvavat che. vivecanaH prastuta sUtramAM saMjJI tiryaMca paMcendriyanA upapAtanuM pratipAdana che. pUrvanA bhavamAM jeNe dezavirati ke sarvavirati dharmanuM AcaraNa karyuM hoya tevA saMjJI tiryaMca paMcendriyane ahIM jAtismaraNajJAna thavAnuM nirUpaNa che. nA sa:- jAtismaraNajJAna. te dhAraNA matijJAnano eka prakAra che. tenA dvArA potAnA pUrve karelA saMjJI bhavono bodha thAya che. tiryaMcanA bhavamAM te jIvane pUrve manuSyabhavamAM AcarelA vrata-niyamanuM smaraNa thAya ane tenA AdhAre te vartamAna tiryaMca bhavamAM svayaM vrata-niyamano svIkAra kare che. tyAre tene dezavirati-zrAvakapaNuM ane pAMcamuM guNasthAna hoya che. pauSadha :- saMjJI tiryaMco cAre ya AhArano tathA maithunano tyAga karI, sAvadha-pApakArI pravRttiono tyAga karI, jAtismaraNajJAnathI mRta pUrvabhavanA anubhava dvArA dharmadhyAnamAM ahorAtra vyatIta karI pauSadha vratanI ArAdhanA kare che. vratadhAraka saMjJI tiryaMco vrata-niyamanA pariNAme temaja aMta samayanI ArAdhanAnA prabhAve vaimAnika jAtinA devamAM utkRSTa AThamA sahasAra devaloka sudhI jaI zake che ane paralokanA ArAdhaka paNa thaI zake che. sAmAnyapaNe zubha pariNAmonA AdhAre aMtarmuhurtanI sthitivALA saMjJI tiryaMca paMcendriya AThamA devalokamAM utpanna thAya che. AjIvika gozAlaka matAvalaMbI zramaNonI utpatti :|50 se je ime gAmAgara jAva saNNivesesu AjIviyA bhavaMti, taM jahA- dugharaMtariyA, Page #196 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI uvavAI sUtra tiyAMtariyA, sattayAMtariyA, 3ppalaveMTiyA, dharasanuvALiyA, viSNuyaMtariyA 3TTiyA samaLA, te NaM eyArUveNaM vihAreNaM viharamANA bahUI vAsAiM pariyAyaM pAuNaMti, pAuNattA kAlamAse kAlaM kiccA ukkoseNaM accue kappe devattAe uvavattAro bhavati, tahiM siM gaI jAva bAvIsaM sAgarovamAiM ThiI, aNArAhagA, sesaM taM ceva / 144 bhAvArtha H- gAma, Akara yAvat sanniveza AdimAM je AjIvaka--gozAlakanA anuyAyI hoya che temAMthI je be gharonA AMtare eTale be ghara choDIne trIjA gherathI bhikSA lenArA, te ja rIte traNa ghara choDI bhikSA lenArA, sAta ghara choDIne bhikSA lenArA, bhikSAmAM phakta kamalanAla lenArA, dareka gharanI sAmudAnika bhikSA lenArA, jyAre vijaLIno camakAro thAya tyAre bhikSA na lenArA, mATIthI banelI nAMda jevA moTA vAsaNamAM praviSTa thaI tapa karanArA, A prakAranI jIvanacaryA svIkArIne vicaranArA, ghaNA varSo sudhI AjIvaka matAnusAra tapa karIne mRtyunA samaye mRtyu pAmIne utkRSTa bAramA acyuta devalokamAM devarUpe utpanna thAya che. tyAM potAnA sthAnane anurUpa tenI gati Adi thAya che. tyAM tenI sthiti 22 sAgaropama hoya che. teo (samyagdarzananA abhAve) ArAdhaka hotA nathI. zeSa varNana pUrvavat jANavuM. bhUtikarma-camatkAra karanAra zramaNonI gati - 51 se jeime gAmAgara jAvasaNNivesesu pavvaiyA samaNA bhavaMti, taM jahA - attukosiyA, paraparivAiyA, bhUikammiyA, bhujjo - bhujjo kouyakAragA, te NaM eyArUveNaM vihAreNaM viharamANA bahUiM vAsAiM sAmaNNapariyAgaM pAuNaMti, pAuNittA tassa ThANassa aNAloiya apaDikkaMtA kAlamAse kAlaM kiccA ukkoseNaM accue kappe Abhiogiesu devesu devattAe uvavattAro bhavaMti / tarhi tesiM gaI jAva bAvIsaM sAgarovamAiM ThiI, paralogassa aNArAhagA, sesaM taM ceva / bhAvArtha :- gAma, Akara yAvat sanniveza AdimAM pravrujita zramaNo hoya che. temAMthI je potAnA utkarSane(moTAIne) dekhADanArA, bIjAnI niMdA karanArA, tAva Adi upadravane zAMta karavA mATe maMtrasiddha bhasma vagere denArA, vAraMvAra vividha prakAre kautuka-camatkAra dekhADanArA hoya che; tevA zramaNo A prakAranI carcAnuM aneka varSo sudhI pAlana karIne te doSasthAnanI AlocanA ane pratikramaNa karyA vinA ja mRtyunA samaye mRtyu pAmIne utkRSTa bAramA acyuta devalokamAM Abhiyogika devarUpe utpanna thAya che. tyAM potAnA sthAnane anurUpa tenI gati Adi thAya che. tyAM tenI sthiti bAvIsa sAgaropama hoya che. teo paralokanA ArAdhaka banatA nathI. zeSa varNana pUrvavat jANavuM. vivecanaH Abhiyogika zramaNa :- zramaNapaNAmAM rahIne bhUtikarma, kautukakarma Adi pravRtti karanArA zramaNo. te zramaNo sAdhu samAcArI anusAra paMca mahAvrata, pAMca samiti, traNa guptinuM pAlana kare che. jaina zramaNonuM lakSa bhagavadAzAnusAra AtmasAdhanAnuM ja hoya che. te lakSyamAMthI skhalita thaIne je zramaNo potAne prApta thayelI zakti, labdhi ke upalabdhino prayoga karI potAnI moTAI vadhAre; bIjA aneka camatkArothI lokone AkarSita kare; dorA, dhAgA Adi pravRtti kare ane AvI vividha pravRttiothI te potAnA abhimAnanuM Page #197 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | vibhAga-2: upapAta 145 poSaNa kare che; te paNa saMyama-tapanA pAlanathI utkRSTa bAramA devalokamAM utpanna thAya che paraMtu zramaNapaNAmAM thatI ayogya pravRttinA kAraNe te Abhiyogika(nokara) deva thAya che. doSasthAnanI AlocanA-pratikramaNa karyA vinA kALadharma pAmyA hovAthI te paralokanA ArAdhaka thatA nathI. Abhiyogika deva- indranA dAsa, nokara, cAkara samAna devane Abhiyogika deva kahe che. nihavonI devomAM utpatti : 52 se je ime gAmAgara NayaraNigamarAyahANi jAva saNNivesesu NiNhagA bhavaMti, taM jahA- bahurayA, jIvapaesiyA, avvattiyA, sAmuccheiyA, dokiriyA, terAsiyA, abaddhiyA iccete satta pavayaNaNiNhagA, kevalacariyAliMgasAmaNNA, micchaddiTThI bahUhiM asabbhAvubbhAvaNAhiM micchattAbhiNivesehi ya appANaM ca paraM ca tadubhayaM ca vuggAhemANA, vuppAemANA viharittA bahUI vAsAI sAmaNNapariyAgaM pAuNaMti, pAuNittA kAlamAse kAlaM kiccA ukkoseNaM uvarimesu gevejjesu devattAe uvavattAro bhavaMti / tahiM tesiM gaI jAva ekkatIsaM sAgarovamAI ThiI, paralogassa aNArAhagA, sesaM taM ceva / bhAvArtha :- gAma, Akara yAvata sanniveza AdimAM nidhava hoya che, jema ke- (1) bahuta (2) jIva prAdezika (3) avyaktika (4) sAmucchedika (5) krikriya (6) airAzika tathA (7) abaddhika, A sAte pravacana nitava che. teo kevaLa sAdhucaryA ane sAdhuvezanI apekSAe ja zramaNonI samAna che. paraMtu teo mithyAtvI che, aneka prakAranA avidhamAna padArthonI kalpanAthI, mithyAbhinivezathI potAne, bIjAne ane ubhayane potAnA mithyAmata svIkArano Agraha karatAM, mithyAmatamAM sthApita karatAM vicare che. ghaNA varSo sudhI A prakAranI zramaNa paryAyanuM pAlana karIne mRtyunA samaye mRtyu pAmIne utkRSTa uparima navamA greveyakamAM devarUpe utpanna thAya che. tyAM te sthAnane anurUpa tenI gati thAya che yAvata tyAM tene ekatrIsa sAgaropamanI sthiti prApta thAya che. teo mithyAdaSTi hovAthI paralokanA ArAdhaka hotA nathI. zeSa varNana pUrvavatu jANavuM. vivecana : prastuta sUtramAM sAta prakAranA pravacana nitavono ullekha karI teonI gati ane sthitinuM nirUpaNa karyuM che. sthAnAMga sUtranI vyAkhyAmAM AcArya abhayadevasUrIe te nihnavono saMkSipta paricaya Apyo che. prastuta prakAzananA sthAnAMga sUtra bhAga-2mAM pRSTa-209 para te kathAnako ApyA che. pavana ni :- pravacana nitava. jinapravacananA koI eka viSayano niSedha karI tenAthI viparIta prarUpaNA karanAra. prastutamAM sAta nidvavonA matanA nAmano ullekha che. te nidvavonA nAmono ullekha zrI sthAnAMga sUtramAM che. A sarva prakAranA nihnavo cAritrAcAranA pAlanathI utkRSTa navagreveyaka sudhI devapaNe utpanna thAya che tathA mithyA prarUpaNAnA kAraNe parabhavanA virAdhaka thAya che. zrAvakonI utpatti :|53 sejeimegAmAgara jAvasaNNivesesumaNuyA bhavaMti, taMjahA- appAraMbhA, appapariggahA, dhammiyA, dhammANuyA, dhammiTThA, dhammakkhAI, dhammappaloI, dhammapalajjaNA, dhammasamudAyArA, Page #198 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | 146 zrI vivAIsUtra dhammeNaM ceva vittiM kappemANA, susIlA, suvvayA, suppaDiyANaMdA, sAhU; egaccAo pANAivAyAo paDivirayA jAvajjIvAe, egaccAo apaDivirayA / egaccAo musAvAyAo paDivirayA jAvajjIvAe, egaccAo apaDivirayA, egaccAo adiNNAdANAo paDivirayA jAvajjIvAe, egaccAo apaDivirayA / egaccAo mehuNAo paDivirayA jAvajjIvAe, egaccAo apaDivirayA, egaccAo pariggahAo paDivirayA jAvajjIvAe, egaccAo apaDivirayA / egaccAo kohAo, mANAo, mAyAo, lohAo, pejjAo, dosAo, kalahAo, abbhakkhANAo, pesuNNAo, paraparivAyAo, arairaIo, mAyAmosAo, micchAdasaNasallAo paDivirayA jAvajjIvAe, egaccAo apddiviryaa| egaccAo AraMbhasamAraMbhAo paDivirayA jAvajjIvAe, egaccAo apddiviryaa| egaccAo karaNa-kArAvaNAo paDivirayA jAvajjIvAe, egaccAo apaDivirayA / egaccAo payaNapayAvaNAo paDivirayA jAvajjIvAe, egaccAo apaDivirayA / egaccAo koTTaNa- piTTaNa-tajjaNa-tAlaNa-vaha-baMdha-parikilesAo paDivirayA jAvajjIvAe, egaccAo apaDivirayA / egaccAo NhANa maddaNa-vaNNagavilevaNa-saddapharisarasarUvagaMdha-mallAlaMkArAo paDivirayA jAvajjIvAe, egaccAo apaDivirayA / jeyAvaNNe tahappagArA sAvajjajogovahiyA kammaMtA parapANapariyAvaNakarA kajjati tao viegaccAo paDivirayA jAvajjIvAe, egaccAo apaDivirayA / / se jahANAmae samaNovAsagA bhavaMti- abhigayajIvAjIvA, uvaladdhapuNNapAvA, AsaksaMvaraNijjarakiriyA-ahigaraNabaMdhamokkhakusalA, asahejjA, devAsusNAgajakkharakkhasakiNNarakiMpurisagarulagaMdhavya mahoragAiehiM devagaNehiM NiggaMthAo pAvayaNAo aNaikkamaNijjA, NiggaMthe pAvayaNe NissaMkiyA, NikkaMkhiyA, NivvitigicchA, laTThA, gahiyaTThA, pucchiyaTThA, abhigayaTThA, viNicchiyaTThA advimiMjapemANurAgarattA; __ ayamAuso ! NiggaMthe pAvayaNe aTe, ayaM paramaTe, sese aNaTe, UsiyaphalihA, avaMguyaduvArA, ciyattaMteurayagharappavesA bahUhiM sIlavvayaguNaveramaNapaccakkhANaposahovavAsA cAuddasaTumuddhipuNNamAsiNIsu paDipuNNaM posahaM sammaM aNupAlettA samaNe NiggaMthe phAsue saNijjeNa asaNapANakhAimasAimeNaM vatthapaDiggaha kaMbalapAyapucchaNeNaM osahabhesajjeNaM pADihArieNa ya pIDhaphalagasejjA-saMthAraeNaM paDilA mANA viharaMti, viharittA bhattaM paccakkhaMti, te bahUI bhattAI aNasaNAe chedeti, chedittA Aloiya paDikkaMtA samAhipattA kAlamAse kAlaM kiccA ukkoseNaM accue kappe devattAe uvavattAro bhavaMti / tahiM tesiM gaI jAva bAvIsaM sAgarovamAiM ThiI, ArAhagA, sesaM thev| Page #199 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | vibhAga-2: upapAta 147. bhAvArtha:- gAma, Akara yAvata sannivezamAM je manuSyo hoya che, temAMthI keTalAka zramaNopAsaka hoya che je alpAraMbhI-alpa hiMsAthI jIvana calAvanArA, alpa parigrahI- thoDA dhana dhAnya AdimAM saMtoSa rAkhanArA, dhArmika-zruta cAritrarUpa dharmanuM AcaraNa karanArA, dharmAnuga-dharmanuM anusaraNa karanArA, dharmiSThadharmamAM prIti rAkhanArA, dharmAkhyAyI-dharmanuM kathana karanArA, dharma pralokI-dharmane upAdeyarUpe jonArA, dharmapraraMjana- dharmamAM vizeSa rUpathI anurakta rahenArA, dharma samudAcAra-dharmamAM AnaMda sAthe tenuM samyaka AcaraNa karanArA, dharma dvArA potAnI AjIvikA calAvanArA, suzIla-uttama zIlAcArayukta, suvatIzreSThavratayukta, supratyAnaMda- prasanna cittavAna athavA AtmaparituSTa ane zreSTha jIvana jIvanArA hoya che, te eka dezathI eTale sthUla prANAtipAtathI thAvajIvana paryata nivRtta thAya che ane eka dezathI eTale sUkSma prANAtipAtathI nivRtta thatA nathI. te ja rIte sthUla mRSAvAda, sthUla adattAdAna, sthUla maithuna ane sthUla parigrahathI nivRtta thAya che ane sUkSma mRSAvAda, sUkSma adattAdAna, sUkSma maithuna, sUkSma parigrahathI nivRtta thatA nathI. te ja rIte sthUla krodha, mAna, mAyA, lobha, rAga, dveSa, kaleza, abhyAkhyAna, paizunya, paraMparivAda, rati-arati, mithyAdarzanazalyathI nivRtta thAya che, sUkSmarUpe te sarva pApasthAnothI nivRtta thatA nathI. teo skUlarUpe jIvana paryata AraMbha-samAraMbhathI virata thAya che, sUkSmarUpe virata thatA nathI. keTalAka jIvana paryata karavA, karAvavA rUpa pApa pravRttithI virata thAya che ane keTalAka virata thatA nathI; keTalAka pacana-pAcana Adi kriyAthI virakta thAya che, keTalAka virata thatA nathI; keTalAka kuTTana-chedanakriyA; piTTana- pITavuM-vastrAdine dhokA mAravA vagere pravRtti, tarjana-kharAba vacanothI bharjanA; tADana-mAravuM, vadha-jIvahiMsA baMdha-doraDAdithI bAMdhavuM; parikaleza-duHkhita karavA vagere pravRttithI virata thAya che ane keTalAka virata thatA nathI; keTalAka snAna, mardana, aMgarAga, vilepana, zabda, sparza, rasa, rUpa, gaMdha, mAlA tathA alaMkArathI virata thAya che, keTalAka virata thatA nathI, A rIte bIjI paNa pApamaya pravRtithI, bIjAnA prANone kaSTa pahoMcADanArI pravRttithI jIvana paryaMta virata thAya che ane keTalAka virata thatA nathI. te zramaNopAsaka- jIva, ajIva Adi padArthonA jJAtA hoya che; puNya ane pApanA bhedone sArI rIte jANe che; Azrava, saMvara, nirjarA, kriyA, adhikaraNa, baMdha ane mokSa tattvamAM heya-upAdeyano viveka karavAmAM kuzaLa hoya che; bIjAnI sahAyatA icchatA nathI. je deva, nAga, suvarNa, yakSa, rAkSasa, kinnara, kiMpuruSa, garuDa, gandharva, mahoraga Adi devo dvArA nigraMtha pravacanathI calAyamAna thatAM nathI; nigraMtha pravacanamAM niHzaMka che; niSkAMkSa- AtmotthAna sivAya anya AkAMkSAthI rahita hoya che; nivicikitsa-dharmakaraNInA phaLa vize saMdeha rahita hoya che. teo dharmanA yathArtha tattvane prApta karelA; tattvane grahaNa karelA, prazna pUchIne tene sthira karelA, sArI rIte samajelA, AtmasAt karelA, asthi majjA dharmanA anurAgathI bharelA hoya che. tene vizvAsa hoya ke nigraMtha pravacana ja arthabhUta arthAtuM prayojanabhUta che, te ja parama artha(mokSa) dAyaka che, tenA sivAya bIjA sarva padArtho AtmakalyANamAM aprayojanabhUta che. tenA gharanA bAraNAne AgaLiyo devAmAM Avato nathI. tenA gharanA bAraNA bhikSuko, yAcako, atithione mATe sadA khullA rahe che. rAjAnA aMtaHpura rANIonA AvAsamAM athavA bIjAnA gharamAM teno praveza aprItikara nathI(athavA tyata saMtApura graha praveza = te sthAnomAM jeNe pravezano tyAga karI dIdho che), teo aneka zIlavrata (zikSAvrata), guNavrata ane viramaNavrata(aNuvrata, tapa, tyAga, niyama ane pauSadhopavAsa dhAraNa karelA hoya che. teo caudaza, aSTamI, Page #200 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 148] zrI vivAIsUtra amAsa ane pUrNimAnAdivase paripUrNa pauSadhanuM anupAlana kare che, zramaNa-nigraMthone prAsuka, eSaNIya nirdoSa azana, pAna, khAdha, svAdha, vastra, pAtra, kaMbala, paga lUchaNiyuM, auSadha, bheSaja, pATa, bAjoTha, rahevAnuM sthAna, pAtharavA mATenA ghAsa Adi dvArA pratilAbhita karatAM potAnuM jIvana vyatIta kare che. A prakAre zrAvaka jIvana jIvatAM AyuSyanA aMte bhaktapratyAkhyAna paMDita maraNa svIkAra kare che. temAM ghaNA divaso sudhI bhojanano tyAga karIne, AlocanA-pratikramaNa karIne, samAdhipUrvaka mRtyunA samaye mRtyu pAmIne utkRSTa amruta kalpamAM devarUpe utpanna thAya che. tyAM potAnA sthAnane anurUpa tenI gati Adi thAya che. tyAM tenI sthiti bAvIsa sAgaropamanI che. te paralokanA ArAdhaka che, zeSa varNana pUrvavat jANavuM. vivecana - prastuta sUtramAM zrAvakonI jIvanacaryAnA vistRta varNanapUrvaka tenI utpattinuM nirUpaNa karyuM che. pannAlo pAvAvALo paviyA:- zrAvakone gRhastha jIvanano vyavahAra nibhAvavAno hoya che. tethI te pApa pravRttithI sarvathA nivRtta thaI zakatA nathI tethI te potAnI zakti ane tenA gRhastha jIvananI paristhitino vicAra karIne vratone dhAraNa kare che. zrAvakavratanA aneka vikalpo hoya che. tenA vrato mahAvratonI apekSAe sthala hoya che. jema prathama ahiMsA vratamAM zrAvaka trasa jIvanI hiMsAno tyAga kare che, sthAvara jIvonI hiMsAno sarvathA tyAga karI zakatA nathI. tethI temAM amuka maryAdA kare che. trasa jIvonI hiMsAnA tyAgamAM paNa sAparAdhI jIvonI hiMsAno tyAga karatA nathI. A rIte zrAvakonA dareka vratamAM aneka prakAranI chUTachATa hoya che. tethI ja sUtrakAre prakhyAmo = eka dezathI athavA eka prakAre nivRtta thAya che ane eka dezathI (eka prakAre) nivRtta thatA nathI, te prakAranuM kathana karyuM che. te ja rIte mithyAdarzanazalya pApanA paNa te deza tyAgI hoya che kAraNa ke temane samakitamAM rAjA AdinA cha AgAra hoya che. te zramaNopAsako potAnA vratonuM pAlana karIne aMta samaye ArAdhanApUrvaka mRtyu pAme che tethI utkRSTa bAramA devalokamAM utpanna thAya che ane te parabhavanA ArAdhaka thAya che. zramaNonI utpatti :54 se je ime gAmAgara jAvasaNNivesesu maNuyA bhavaMti, taM jahA- aNAraMbhA, apariggahA dhammiyA dhammANuyA, dhammiTThA, dhammakkhAI, dhammapaloI, dhammapalajjaNA, dhammasamudAyArA, dhammeNaM cevavittikappemANA sasIlA.savvayA.sapaDiyANaMdA,sAha: savvAopANAivAyAopaDivirayA jAva savvAo micchAdasaNasallAo paDivirayA, savvAo AraMbhasamAraMbhAo paDivirayA, savvAo karaNakArAvaNAo paDiviriyA, savvAo payaNapayAvaNAo paDivirayA, savvAo koTTaNapiTTaNatajjaNatAlaNavahabaMdhaparikilesAo paDivirayA, savvAo NhANamaddaNa-vaNNagavilevaNasaddapharisarasarUvagaMdhamallAlaMkArAopaDivirayA, jeyAvaNNetahapagArA sAvajjajogovahiyA kammaMtA parapANapariyAvaNakarA kajjati tao vipaDivirayA jaavjjiivaae| bhAvArtha - gAma, Akara sanniveza AdimAM je manuSyo hoya che temAMthI keTalAka manuSyo anAraMbhI ane aparigrahI hoya che. te dhArmika, dharmanuM anusaraNa karanArA, dharmapriya, dharmanuM kathana karanArA, dharmane ja upAdeya rUpe jonArA, dharmamAM vizeSarUpe tallIna rahenArA, dharmamAM AnaMda sAthe tenuM samyaka AcaraNa Page #201 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | vibhAga-2: upapAta 149 karanArA, dharma dvArA potAnI AjIvikA calAvanArA, suzIla, suvatI, AtmaparituSTa ane zreSTha jIvana jIvanArA hoya che. te jIvana paryata prANAtipAta yAvat mithyAdarzanazalya sudhInA aDhAre pApothI sarvathA nivRtta thAya che, sarva prakAranA AraMbha samAraMbhathI dUra rahe che. pApa pravRtti svayaM karavA ke bIjA pAse karAvavAthI dUra rahe che, bhojananI pacana-pAcana kriyAthI taddana dUra rahe che; kUTavuM, pITavuM, tarjanA, tADanA, vadha, baMdhana, paritApa Adi kriyAthI te sarvathA dUra rahe che; snAna, mardana, aMgopAMga raMgavA, vilepana, zabda, sparza, rasa, rUpa, gaMdha, mALA ane alaMkArathI saMpUrNa rUpe virata hoya che. A rIte anya paNa bIjAnA prANone kaSTa pahoMcADanArI pApa pravRttiothI te jIvana paryata saMpUrNarUpe virata hoya che. 55 se jahANAmae aNagArA bhavaMti- iriyAsamiyA, bhAsAsamiyA. esaNAsamiyA AyANabhaMDamaktaNikkhevaNAsamiyA, uccArapAsavaNakhelasiMghANajallapariddhAvaNiyAsamiyA, maLamuttA, vayattA, vAyapurA, gunA, muttavivA, guttamacArI, amamAM, viMdravaLA, chiNNagaMthA, chiNNasoyA, NiruvalevA, kaMsapAIva mukkatoyA, saMkha iva NiraMgaNA, jIvo iva appaDihayagaI, jaccakaNagaM piva jAyarUvA, Adarisa phalagA iva pAgaDabhAvA, kummo iva gutiMdiyA, pukkharapattaM iva NiruvalevA, gagaNamiva NirAlaMbaNA, aNilo iva NirAlayA, caMdo iva somalesA, sUro iva dittateyA, sAgaro iva gaMbhIrA, vihaga iva savvao vippamukkA, maMdarA iva appakaMpA, sArayasalilaM iva suddhahiyayA, khaggivisANaM iva egajAyA, bhAraMDapakkhI iva appamattA, kuMjaro iva soMDIrA, vasabho iva jAyatthAmA, sIho iva duddharisA, vasuMdharA iva savvaphAsavisahA, suhuyahuyAsaNo iva teyasA jalaMtA iNameva NiggaMthaM pAvayaNaM puraokAuM viharaMti / / bhAvArtha:- te aNagAra-zramaNo IryAsamiti, bhASAsamiti, eSaNAsamiti, AdAna nikSepa samiti, uccArapAsavaNa khela jallasiMghANa pAriThAvaNiyA samitinuM tathA managupti, vacanagupti ane kAyAguptinuM pAlana kare che. gukha-zabdo Adi viSayomAM rAgarahita, gukhendriya-viSayo tarapha jatI indriyonuM gopana karanAra, gupta brahmacArI-niyama-upaniyamapUrvaka brahmacaryanuM pAlana karanArA, mamatva rahita, parigraha rahita, chinnagraMtha-saMsAranA saMbaMdhorUpI graMthIne chedanAra, chinasota-lokapravAhamAM na vahenArA temaja AzravonA pravAhane rokI denArA, nirUpalepa-karmabaMdhanA lepathI rahita, kAMsyapAtranI jema koI paNa prakAranA lagAva rahita, zaMkhanI jema rAgAdibhAvothI aprabhAvita, jIvanI apratihata gatinI jema sarva prakAranA pratighAta ke pratibaMdha rahita, zuddha karelA suvarNanI jema vizuddha cAritrabhAvamAM saMsthita, darpaNanA pragaTa bhAvanI jema mAyA-kapaTa rahita zuddha pariNAmI, kAcabAnI jema gukhendriya, kamaLapatranI jema viSayothI nirlepa, gagananI jema nirAlaMbI-nirapekSa, pavananI jema nirAlaya-ghara rahita, caMdranI jema saumya lezyAyukta, sUryanI jema daihika ane Atmika teja saMpanna, sAgaranI jema gaMbhIra, pakSInI jema sarvathA vipramakta-apratibaddha vihArI, meruparvatanI jema niSkapa, zaradakAlIna jalanI jema zuddha hRdayI, geMDAnA ziMganI jema eka mAtra AtmaniSTha, bhAraMDapakSInI jema apramatta, hAthInI jema zUravIra, vRSabhanI jema dhairyavAna, siMhanI jema parISaha vijayamAM parAkramI, pRthvInI jema zIta-uSNa Adi sarva sparzIne samabhAvathI sahana karavAmAM sahanazIla, ghIthI siMcita agninI jema jJAna ane tapanA tejathI jAjvalyamAna hoya che. teo nigraMtha pravacanane AgaLa rAkhIne vicaraNa kare che. Page #202 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | 150 zrI vivAI sUtra 56 tesi NaM bhagavaMtANaM eeNaM vihAreNaM viharamANANaM atthegaiyANaM aNaMte aNuttare, NivvAghAe, NirAvaraNe, kasiNe, paDipuNNe kevalavaraNANadaMsaNe smuppjji| te bahUI vAsAI kevalipariyAgaM pAuNaMti, pAuNittA bhattaM paccakkhaMti, bhattaM paccakkhittA bahUI bhattAI aNasaNAe chedeti, chedittA jassaTTAe kIrai NaggabhAve, muMDabhAve, aNhANae, adaMtavaNae, kesaloe, baMbhaceravAse, acchattagaM, aNovAhaNagaM, bhUmisejjA, phalahasejjA, kaTThasejjA, paragharapaveso laddhAvaladdhaM, parehiM hIlaNAo,khisaNAo,NiMdaNAo, garahaNAo tAlaNAo, tajjaNAo, paribhavaNAo, pavvahaNAo. uccAvayA gAmakaMTagA, bAvIsaMparIsahovasaggA ahiyAsijjaMti, tamaTThamArAhittA carimehiM ussAsaNissAsehiM sijhaMti, bujhaMti, muccaMti, pariNivvAyaMti savvadukkhANaM aMtaM kareti / / bhAvArtha :- A prakAranI jIvanacaryAno svIkAra karIne vicaranArA zramaNa bhagavaMtone anaMta, anuttara, nivyAghAta, niza125, kRtsna(a-vimA 2Dita), paripU vAna, rAzana pragaTa thAya che. te ghaNA varSo sudhI kevaLI paryAyanuM pAlana karIne aMte AhArano parityAga kare che arthAt AjIvana anazana svIkAra karIne aneka divasonuM anazana pUrNa karIne je lakSyane mATe nagnabhAva-zarIra saMskArano tyAga, muMDabhAva-sAMsArika saMbaMdhono tyAga, snAnano parityAga, daMtaprakSAlanano tyAga, kezaluMcana, brahmacaryanuM pAlana, chatra tyAga, pagarakhA tyAga, vAhanano tyAga, bhUmi para, lAkaDAnA pATiyA para, kASTa para zayana karavuM bhikSA mATe bIjAnA gharamAM praveza Adi karAya che ane bhikSAnA lAbha-alAbha, bIjAe karelI avahelanA, cIDavaNI, parokSamAM thatI niMdA, pratyakSa karAyelI gaha, tADanA-thappaDAdino mAra, tarjanA, apamAna vividha kaSTo aneka prakAranA pratikULa indriya viSayo, bAvIsa parISaho tathA aneka upasargo Adi sahana karAya che; te lakSyanI ArAdhanA karIne aMtima zvAsocchavAsathI siddha(kRtakRtya) thAya che, kevaLajJAna svarUpa thAya che, samasta karmothI mukta thAya che, karmajanya saMtApathI parinivRtta thaIne zItalIbhUta thAya che, zArIrika, mAnasika samasta duHkhono aMta kare che. [57 jesi pi yaNaM egaiyANaM No kevalavaraNANadaMsaNe samuppajjai, te NaM bahUI vAsAI chaumatthapariyAgaMpAuNaMti, pAuNittA AbAhe uppaNNe vA aNuppaNNe vA bhattaM pcckkhNti| te bahUI bhattAi aNasaNAe chedaMti, jassaTThAe kIrai NaggabhAve jAva tamaTThamArAhittA carimehiM UsAsaNIsAsehiM aNaMtaM aNuttaraM, NivvAghAyaM, NirAvaraNaM, kasiNaM, paDipuNNaM kevalavaraNANadaMsaNaM uppArDeti, tao pacchA sijhaMti jAva aMtaM kareMti / egaccA puNa ege bhayaMtAro puvvakammAvaseseNaM kAlamAse kAlaM kiccA ukkoseNaM savvaTThasiddhe mahAvimANe devattAe uvavattAro bhavaMti / tahiM tesiM gaI jAvatetIsaMsAgarovamAI ThiI, ArAhagA, sesaM taM ceva / bhAvArtha:- je aNagArone saMyamacaryAnuM pAlana karatAM kevala jJAna, kevala darzana prApta thatuM nathI, te ghaNA varSo sudhI chadmastha paryAyamAM rahIne saMyamanuM pAlana kare che. tyAra pachI kyAreka roga Adi vipna utpanna Page #203 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | vibhAga-2: upapAta [ 151] thavAthI athavA na thavAthI paNa te bhojanano parityAga karI AjIvana anazana vratano svIkAra kare che. te ghaNA divaso sudhI anazananI ArAdhanA karIne, je lakSyathI nagnabhAva Adi kaSTapUrNa saMyamapathano svIkAra karyo hato, tenI ArAdhanA karIne chellA zvAse anaMta, anuttara, nirvAghAta, nirAvaraNa, kRtna, pratipUrNa kevalajJAna, kevaladarzanane prApta kare che ane tyAra pachI siddha, buddha, mukta thAya che, nirvANa pAme che, sarva duHkhono aMta kare che. - eka bhava karIne mokSa janArA aNagAra pUrvakarmo zeSa rahI gayA hovAthI mRtyunA samaye mRtyu pAmIne utkRSTa sarvArthasiddha mahAvimAnamAM devarUpe utpanna thAya che. tyAM potAnA sthAnane anurUpa tenI gati Adi thAya che. tenI sthiti 33 sAgaropamanI hoya che. te paralokanA ArAdhaka bane che ane zeSa varNana pUrvavat jANavuM. vivecana - prastuta sutromAM zramaNonI jIvanacaryA, zramaNonA viziSTa guNo pradarzita karatI 21 upamAo ane teonI gatinuM pratipAdana karyuM che. zramaNo pAMca mahAvrata, pAMca samiti, traNa guptinuM jIvanaparyata saMpUrNapaNe pAlana kare che. zramaNonA vratomAM koI paNa prakAranI chUTa nathI. A rIte sAdhanA karatAM aMta samaye ArAdhanApUrvaka kALadharma pAme che. temAM jenA sarva karmo kSaya thAya te kevaLajJAna-kevaLadarzanane prApta karI siddha thAya che. tevA jIvo be prakAranA hoya che- (1) aneka varSo sudhI kevaLI paryAyamAM vicaraNa karIne aMte anazana karI siddha thAya. (2) keTalAka zramaNo aneka varSo sudhI chAstha paryAyamAM rahIne sAdhanA karatAM aMte anazana ArAdhanA karI aMtima zvAsocchavAse kevaLajJAna-darzana prApta kare che ane siddha thAya che. keTalAka zramaNonA karmo zeSa rahI gayA hoya, te eka manuSyano janma prApta karI siddha thAya che. tevA jIvo vaimAnika devagatimAM jAya che ane utkRSTa ArAdhanAe sarvArthasiddha vimAnamAM 33 sAgaropamanI sthitie utpanna thAya che. zeSa kathana bhAvArthathI spaSTa che. paDyA (pA ) - a = zarIra. eka ja manuSyanuM zarIra prApta karIne mokSe janArA jIvo. mayaMtAro - A zabdanA be artha thAya che- (1) avatAra: saMyamajIvana- saMyamanuM sevana-ArAdhana karanAra. (2) bhayatrAtA- saMyama sAdhanA dvArA saMsAranA bhayathI potAnuM rakSaNa karanArA. sarva kAmAdithI virata manuSyonI utpatti - 58 se je ime gAmAgara jAva saNNivesesu maNuyA bhavaMti, taM jahA- savvakAmavirayA, savvarAgavirayA, savvasaMgAtItA, savvasiNehAikkaMtA, akkohA, NikkohA, khINakkohA evaM mANamAyalohA, aNupuvveNaM aTTha kammapayaDIo khavettA upi loyaggapaiTThANA havaMti / bhAvArtha :- grAma, Akara yAvata sanniveza AdimAM je A prakAranA sAdhaka manuSyo hoya che, jevA ke-sarva kAmavirata-zabda, sparza, rasa, gaMdha, Adi sarvaviSayothI nivRtta, sarva rAgathI rahita, sarva prakAranA saMgathI ane anurAgathI rahita, akrodha-krodhanA udayane niSphaLa karanAra, niSkrodha- krodhanA udaya rahita, Page #204 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 152 ] zrI vivAIsUtra kSINakrodha- krodha mohanIya karmano kSaya karyo hoya tevA, te ja rIte jenA mAna, mAyA, lobha kSINa thaI gayA hoya tevA jIvo anukrame ATha karmono kSaya karIne lokAgre pratiSThita thAya che, mokSa prApta kare che. vivecanaH prastuta sUtramAM utkRSTa apramatta sAdhaka ane kSepaka zreNIgata jIvonuM arthAt sAtamAthI dasamA guNasthAnavartI sAdhakonuM nirUpaNa che. te sAdhaka zIgha mohakarma kSaya karI kramazaH ATheya karma kSaya karIne siddha banI lokAgre birAjamAna thaI jAya che. A rIte A bIjA vibhAgamAM kula 20 prazno dvArA jIvonI ane virAdhaka-ArAdhaka sAdhakonI gati-utpattinuM nirUpaNa che. teonuM saMkSipta vivaraNa koSTakamAM juo. vividha jIvonI utpatti tathA ArAdhakavirAdhakapaNuM - jIvo utpatti sthiti ArAdhaka ke virAdhaka (1) trasa jIvonA vAraMvAra ghAtaka naraka sthAna pramANe | virAdhaka | (2) anicchAe bhUkha-tarasAdi sahana karanArA | vyaMtaradeva 10,000varSa | virAdhaka (3) anya dvArA thatAM vadha-baMdhanAdi sahana karanArA vyaMtaradeva 12,000varSa | virAdhaka (4) kAmanApUrtinA abhAve nirAza thaIne bAlamaraNathI maranArA vyaMtaradeva 12,000varSa virAdhaka (5) prakRtithI bhadra, vinIta, alpAraMbhI manuSyo |. vyaMtaradeva 14,000varSa virAdhaka (6) anicchAe brahmacarya pALanAra strIo vyaMtaradeva 4,000varSa | virAdhaka (7) udaka dvitIyAdi ajJAna tapa karanArA vyaMtaradeva | 84,000varSa | virAdhaka (8) gaMgAtaTa nivAsI vAnaprastha tApaso jyotiSIdeva eka lAkha varSa virAdhaka adhika eka palya. (9) kAMdarSika zramaNo vaimAnikadeva | eka lAkha varSa | prathama devaloka adhika eka palya. (10) parivrAjaka zramaNo brahmadevaloka | 10 sAgaro. virAdhaka | (11) aMbaDa parivrAjakanA 700 ziSyo brahmadevaloka | 10 sAgaro. ArAdhaka (12) aMbaDa parivrAjaka brahmadevaloka | 10 sAgaro. ArAdhaka (13) guru AdinA pratyenIka zramaNo trIjA iilvaSI | 13 sAgaro. virAdhaka | (14) saMjJI tiryaMca paMcendriya sahasAra devaloka | 18 sAgaro. | ArAdhaka (16) yaMtra-maMtra-taMtra karanAra Abhiyogika zramaNo | amruta devaloka | rara sAgaro. | virAdhaka virAdhaka Page #205 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vibhAga--2 : upapAta jIvo (16) gozAlakanA anuyAyI AjIvika zramaNo (17) pravacana nihnava zramaNo (18) zrAvaka (19) saMyama ArAdhaka zramaNo utpatti acyuta devaloka navamI traiveyaka acyuta devaloka mokSa/sarvArthasiddha vimAna mokSa sthiti 22 sAgaro. 31 sAgaro. 22 sAgaro. sAdi anaMta 33 sAgaro. sAdi anaMta 153 ArAdhaka ke virAdhaka virAdhaka virAdhaka ArAdhaka ArAdhaka (20) pramAdAtIta-apramatta zramaNo noMdha - prastuta prakaraNamAM te te jIvonI utkRSTatama gati ane sthitinuM nirUpaNa che, tethI jaghanyamAM yathAyogya gati ane sthiti samajI levI joIe arthAt paralokanA virAdhaka jaghanya bhavanapati ane dasa hajAravarSanI sthiti tathA paralokanA ArAdhaka jaghanya prathama devaloka ane be palyopamanI sthiti prApta kare che. zrI bhagavatI sUtra ane prajJApanA sUtramAM devattpattinA 14 bolo saMkSiptamAM che. teno ja ahIM 20 bolomAM vistAra che. kevalI samudghAta viSayaka praznoH 59 aNagAre NaM bhaMte ! bhAviyappA kevalisamugdhAeNaM samohaNittA, kevalakappaM loyaM phusittA NaM ciTThai ? haMtA ciTThA / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! bhAvitAtmA aNagAra kevalI samuddAta dvArA Atmapradezone dehathI bahAra kADhIne zuM samagra lokane sparza karIne sthita rahe che ? uttara- hA, gautama ! sthita rahe che. 60 se NU bhaMte! kevalakappe loe tehiM NijjarApoggalehiM phuDe ? haMtA phuDe / bhAvArtha :- prazna- he bhagavana ! zuM temanA nirjarAnA pudgalothI samagraloka spaSTa(vyApta) thAya che ? uttara- hA, gautama ! spaSTa thAya che. 61 chaumatthe NaM bhaMte ! maNusse tesiM NijjarApoggalANaM kiMci vaNNeNaM vaNNaM, gaMdheNaM naSa, lekha rasa, lekha Asa gALapha pAsapha ? goyamA ! kho phaLake samaDhe / bhAvArtha:- prazna- he bhagavan ! chadmastha- viziSTa jJAnathI rahita sAmAnyajJAnI manuSyo zuM te nirjarA pudgalomAM varNane varNarUpe, gaMdhane gaMdharUpe, rasane rasarUpe ane sparzane sparzarUpe jANe che, dekhe che ? uttara- he gautama ! tema zakya nathI. 62 sekeTTe bhaMte! evaM vuccai - chaumatthe NaM maNusse tesiM NijjarApoggalANaM No iina vaLeLa vaLa, yeLa thaM, raseLa rasa, hAsenuM Asa nALapha, pAsarUM ? goyamA ! ayaM NaM jaMbuddIve dIve savvadIvasamuddANaM savvabdhaMtarAe, savvakhuDDAe, Page #206 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | 154 / zrI vivAIsUtra vaTTe, telApUyasaMThANasaMThie vaTTe, rahacakkavAlasaMThANasaMThie vaTTe, pukkharakaNNiyA saMThANa saMThie vaTTe,paDipuNNacaMdasaMThANasaMThie ekkaM joyaNasayasahassaM AyAmavikkhaMbheNaM, tiNNi joyaNasayasahassAiM solasasahassAiM doNNi ya sattAvIse joyaNasae tiNNi ya kose aTThAvIsaM ca dhaNusayaM terasa ya aMgulAI addhaMguliyaM ca kiMci visesAhie parikkheveNaM paNNatte / deveNaM mahiDDIe, mahajuIe, mahabbale, mahAjase, mahAsokkhe, mahANubhAve savilevaNaM gaMdhasamuggayaM giNhai, giNhittA taM avadAlei, avadAlittA jAva iNAmeva tti kaTu kevalakappaM jaMbuddIvaM dIvaM tihiM accharANivAehiM tisattakhutto aNupariyaTTittA NaM hvvmaagcchejjaa| seNUNaM goyamA ! se kevalakappejaMbuddIvedIve tehiM ghANapoggalehi phuDe ? haMtA phudde| chaumatthe NaM goyamA ! maNusse tesiM ghANapoggalANaM kiMci vaNNeNaM vaNNaM jAva jANai, pAsai ? bhagavaM ! No iNaDhe samaDhe / se teNaTeNaM goyamA ! evaM vuccai- chaumatthe NaM maNusse tesiM NijjarApoggalANaM No kiMci vaNNeNaM vaNaM jAva jANai, pAsai / suhumA NaM te poggalA paNNattA, samaNAuso ! savvaloyaM pi yaNaM te phusittA NaM ciTuMti / bhAvArtha - prazna- he, bhagavan! tenuM zuM kAraNa che ke chevastha manuSyo te nirjarAnA pudgalonA varNane varNarUpe, gaMdhane gaMdharUpe, rasane rasarUpe tathA sparzane sparzarUpe, jANatA nathI ke dekhatA nathI? uttara- he gautama! A jaMbUdvIpa nAmano dvIpa badhA dvIpo tathA samudronI barAbara madhyamAM rahelo che. te sarva dvIpa samudrathI nAno ane goLa che. teno AkAra telamAM banAvelA puDalA, rathanA paiDA, kamaLa karNikA, pUrNa caMdra jevo goLAkAra che, eka lAkha yojana lAMbo ane eka lAkha yojana pahoLo che. tenI paridhi trayANa, soNa 2, 5so sattAvIsa (3, 17, 227) yona, 29, so mahAvIsa (128) dhanuSa tathA sAte2 (17 // ) aMzulathI mAthi che. eka mahARddhimAna, yutimAna, balavAna, mahAyazasvI, parama sukhI ghaNAja prabhAvazALI deva, caMdana, kezara AdinA vilepana ane sugaMdhita dravyathI bharelI paripUrNa peTIne grahaNa karIne, tene kholIne tenA sugaMdhita dravyane cAre bAju vikheratA traNa capaTI vagADatA jeTalo samaya lAge teTalA samayamAM samasta jaMbUdvIpanI ekavIsavAra parikammA karIne turata pAchA AvI jAya che tyAre prazra- gautama! zuM samasta bUdvIpate sugaMdhita 52mAmothI vyApta pAnI yacha ? uttaraDA, bhagavan ! panI laya . prazna- he gautama! zuM viziSTa jJAna rahita chadmastha manuSyo ghrANendriyane yogya pulonA varNane varNarUpe vAvat sparzane sparzarUpe jANI zake che ke joI zake che? uttara- he bhagavan! tema zakya nathI. tethI he gautama ! A rIte kahyuM che ke chaghastha manuSyo nirjarAnA pulonA varNane varNarUpe thAvat Page #207 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | vibhAga-2: upapAta 155] sparzane sparzarUpe kaMIpaNa jANatA nathI ane dekhatA nathI. he AyuSyamAna zramaNa ! te pudgalo atyaMta sUkSma hoya che ane samagra lokano sparza karI rahe che. vivecana : prastuta sUtromAM kevaLI samudyAta viSayaka praznonuM nirUpaNa che. mULa zarIrane choDyA vinA Atmapradezone zarIrathI bahAra phelAvavA, tene samuddAta kahe che. nimittanI apekSAe tenA sAta prakAra che- (1) vedanA samudraghAta, (2) kaSAya samughAta (3) mAraNAMtika samudyAta (4) vaikriya samudyAta (5) taijasa samudyAta (6) AhAraka samudyAta (7) kevaLI samudyAta. AyuSyanA aMtima aMtarmuhUrtamAM koIka kevaLI bhagavAna ATha samayanI viziSTa prakriyAthI Atmapradezone samagra lokavyApI banAve che. te prakriyAne kevaLI samuddaghAta kahe che. kevaLI samughAta samaye kevaLI bhagavAna anaMta karmonI nirjarA kare che. te nirjarAnA pulo paNa samagra lokavyApI bane che, te pugalo rUpI hovA chatAM atyaMta sUkSma hovAthI viziSTa jJAna rahita chadmastha manuSyo tene jANI ke joI zakatA nathI. kevaLI samudyAta:63 kamhA NaM bhaMte ! kevalI samohaNaMti ? kamhA NaM kevalI samugghAyaM gacchaMti ? goyamA ! kevalI NaM cattAri kammaMsA apalikkhINA bhavaMti, taM jahA- veyaNijjaM, AuyaM, NAma, gottaM / savvabahue se veyaNijje kamme bhavai / savvotthoe se Aue kamme bhavai / visamaM samaM karei baMdhaNehiM ThiIhi ya, visamasamakaraNayAe baMdhaNehiM ThiIhi ya / evaM khalu kevalI samohaNati, evaM khalu kevalI samugghAyaM gacchati / bhAvArtha:- prazna- he bhagavan! kevaLI bhagavAna Atmapradezone zA mATe phelAve che? kevaLI bhagavAna samudyAta zA mATe kare che? uttarahe gautama ! kevaLI bhagavAnane vedanIya, AyuSya, nAma, gotra A cAra karmo kSINa thayA nathI. temAM (keTalAka kevaLIne) vedanIya karmanI sthiti sarvathI adhika hoya ane AyuSya karmanI sthiti sarvathI ochI hoya che. karmonI sthiti ane baMdhanI viSamatAne sama kare che.(cAre ya) karmonA sthiti ane baMdhane samAna karavA mATe kevaLI bhagavAna Atmapradezone vistIrNa kare che ane samudyAta kare che. |64 savve viNaM bhaMte ! kevalI samugghAyaM gacchaMti? No iNaDhe samaDhe; akittA NaM samugghAyaM, aNaMtA kevalI jiNA / jarAmaraNavippamukkA, siddhiM varagaI gayA // bhAvArtha -prazna-he bhagavan!zuM badhA kevaLI bhagavAna samudyAta kare che? uttara-he gautama!tema hotuM nathI. gAthArtha- samadughAta karyA vinA paNa anaMta kevaLI jinezvaro janma, jarA maraNathI sarvathA mukta thaIne zreSTha siddhi gatine prApta thayA che. Page #208 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI uvavAI sUtra 65 kaisamae NaM bhaMte ! AujjIkaraNe paNNatte ? goyamA ! asaMkhejjasamaie aMtomuhuttie paLatta | 156 bhAvArtha:- prazna- he bhagavan ! AvarjIkaraNanI(mokSanI sanmukha thavAnI kriyAnI) kAla maryAdA keTalA samayanI che ? uttara- he gautama ! asaMkhyeya samayavartI aMtarmuhUrtanI che. 66 kevalisamugghA NaM bhaMte ! kaisamaie paNNatte ? gomA ! aTThasamai paNNatte / taM jahA- paDhame samae daMDa karei, biIe samae kavADaM karei, taie samae maMthaM karei, cautthe samaye loyaM pUrei, paMcame samae loyaM paDisAharai, chaTThe samae maMthaM paDisAharai, sattame samae kavADaM paDisAharai, aTThame sama daMDaM paDisAharai / tao pacchA sarIratthe bhavai / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! kevaLI samuddAtanI kAla maryAdA keTalA samayanI che ? uttara- he gautama ! kevaLI samuddAtanI kAlamaryAdA ATha samayanI hoya che. jema ke- pahelA samaye Atmapradezono vistAra karIne daMDanA AkAramAM pariNata kare che. bIjA samaye Atmapradezo pUrva tathA pazcima dizAmAM phelAvIne kapATano AkAra dhAraNa karI le che. trIjA samaye Atmapradezo dakSiNa tathA uttara dizAmAM phelAvIne maMthAna- chAza pheravavAnI 2vAI jevo AkAra dhAraNa kare che. cothA samaye Atmapradezo vistIrNa thaI vaccenA aMtarAlanI pUrti karI lokavyApI bane che. pAMcamA samaye aMtarAlamAM rahelA Atmapradezone pratisaMhata kare che eTale ke pAchA saMkocI le che. chaThThA samaye maMthAnanA AkAramAM sthita rahelA Atmapradezone saMkoce che. sAtamA samaye kapATa AkAramAM sthita rahelA Atmapradezono saMkoca kare che. AThamA samayamAM daMDanA AkAramAM sthita Atmapradezone saMkocIne te zarIrastha banI jAya che. 67 se NaM bhaMte ! tahA samugdhAyaM gae kiM maNajogaM juMjai ? vayajogaM juMjai ? kAyajogaM guMga? goyamA ! kho maLanonuM guMgara, kho vayanoya guMgara, jAyanona guMgara | bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! samuddAtamAM pravartamAna kevaLI bhagavAna zuM manayogano prayoga kare che, vacanayogano prayoga kare che ke kAyayogano prayoga kare che ? uttara- he gautama ! te manoyogano prayoga karatA nathI, vacanayogano prayoga karatA nathI paraMtu te kAyayogano prayoga kare che. 68 kAyajogaM juMjamANe kiM orAliya- sarIra- kAyajogaM juMjai ? orAliya- missa - sarIra- kAyajogaM juMjai ? veDavviya - sarIrakAyajogaM juMjai ? veDavviyamissa - sarIrakAyajogaM juMjai? AhAraga- sarIrakAyajogaM juMjai ? AhAragamissa - sarIrakAyajogaM juMjai ? kammasarIrakAyajogaM juMjai ? goyamA ! orAliyasarIrakAyajogaM juMjai, orAliyamissasarIrakAyajogaM pi juMjai, No veDavviyasarIrakAyajogaM juMjai, No veuvviyamissasarIrakAyajogaM juMjai, No Page #209 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vibhAga-2: upapAta [ 157] AhAragasarIrakAyajogaM jujai, No AhAragamissasarIrakAyajogaMga~jai, kammasarIra-kAyajogaM pi juMjai, paDhamaTThamesu samaesu orAliyasarIrakAyajogaM juMjai, biiyachaTTha-sattamesu samaesu orAliyamissasarIrakAyajogaM juMjai, taiyacautthapaMcamehiM kammasarIra-kAyajogaM juMjai / bhAvArtha :- prazna- he bhagavanuM ! kevaLI samuddaghAtamAM kAyayogano prayoga karatA kevaLI bhagavAna zuM audArika kAyayogano prayoga kare che arthAt audArika zarIrathI kriyA kare che, audArika mizrakAyayogano prayoga kare che, vaikriyakAya yogano prayoga kare che, vaikriyamizra kAyayogano prayoga kare che, AhAraka kAyayogano prayoga kare che, AhAra-mizra kAyayogano prayoga kare che ke kArpaNa kAyayogano prayoga kare che? uttara- he gautama ! te audArika zarIra kAya yogano prayoga kare che, audArika mizra kAyayogano prayoga paNa kare che. vaikriya zarIra kAyayogano prayoga karatA nathI, vaikriya mizra zarIra kAyayogano prayoga paNa karatA nathI. AhAraka zarIra kAyayogano prayoga karatA nathI. Aharaka mizra zarIra kAyayogano prayoga paNa karatA nathI. kArpaNa zarIra kAyayogano prayoga kare che. pahelA ane AThamA samaye te audArika kAyayogano prayoga kare che. bIjA, chaThThA ane sAtamA samaye te audArika mizra kAyayogano prayoga kare che. trIjA, cothA ane pAMcamA samaye te kArpaNa kAyayogano prayoga kare che. |69 seNaM bhaMte ! tahA samugghAyagae sijjhai, bujjhai, muccai, pariNivvAi, savvadukkhANamaMtaM karei ? No iNaDhe samaDhe? se NaM tao paDiNiyattai, paDiNiyattittA ihamAgacchai, AgacchittA tao pacchA maNajogaM pijhuMjai, vayajoga piga~jai, kAyajogaM pijhuMjai / bhAvArthaH-prazna- he bhagavan! zuM kevaLI bhagavAna samughAta avasthAmAM ja siddha, buddha, mukta, parinivRtta thAya che ke sarva duHkhono aMta kare che? uttara- he gautama! tema thatuM nathI. kevaLI bhagavAna samughAtathI pAchA pharIne zarIramAM avasthita thAya che. tyArapachI manoyoga, vacanayoga ane kAyayogano prayoga kare che. mAnasika, vAcika, kAyika, kriyA paNa kare che. 70 se NaM bhaMte ! maNajogaM jujamANe kiM sacca-maNajogaM jujai, mosamaNajogaM jujai, saccAmosa-maNajogaM jujai, asaccAmosa-maNajogaM juMjai ? goyamA ! sacca-maNajogaM jujai, No mosamaNajogaM juMjai, No saccAmosa-maNajogaM juMjai, asaccAmosa-maNajogaM pi juMjai / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! manoyogano upayoga karatA kevaLI bhagavAna zuM satya manoyogano upayoga kare che, asatya manoyogano upayoga kare che, satyamRSA-mizra manoyogano upayoga kare che ke asatyAmRSA(vyavahAra) manoyogano upayoga kare che? uttara- he gautama ! teo satya manoyogano upayoga kare che. asatya manoyogano upayoga karatA nathI. mizra manoyogano paNa upayoga karatA nathI, paraMtu vyavahAra manoyogano te upayoga kare che. 71 se NaM bhaMte ! vayajogaM juMjamANe kiM sacca-vaijogaM juMjai, mosa-vaijogaM juMjai, saccAmosa-vaijogaM jujai, asaccAmosa-vaijogaM jujai ? goyamA ! sacca-vaijogaM jujai, No mosa-vaijogaM juMjai, No saccAmosa-vaijogaM juMjai, asaccAmosa-vaijogaM pijuMjai / Page #210 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI uvavAI sUtra bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! vacanayogano prayoga karatA kevaLI bhagavAna zuM satya vacanayogano prayoga kare che, asatya vacanayogano prayoga kare che, satyamRSA(mizra)vacanayogano prayoga kare che ke asatyamRSA(vyavahAra) vacanayogano prayoga kare che ? uttara- he gautama ! teo satya vacanayogano prayoga kare che, asatya vacanayogano prayoga karatA nathI, mizra vacanayogano prayoga karatA nathI. vyavahAra vacanayogano prayoga kare che. 158 72 se NaM bhaMte ! kAyajogaM juMjamANe kiM karei ? goyamA ! kAyajogaM juMjamANe Agacchejja vA ciTThejja vA NIsIejja vA tuyaTTejja vA ullaMghejja vA palaMghejja vA ukkhevaNaM vA avakkhevaNaM vA tiriyakkhevaNaM vA karejjA pADihAriyaM vA pIDha phalagasejjAsaMthAragaM paccappiNejjA / bhAvArtha:- kevaLI bhagavAna kAyayogano prayoga karatAM Agamana kare(Ave) che, UbhA thAya che, bese che, sUve che, ullaMghana kare che, vizeSa rUpathI ullaMghana kare che, utsepaNa kare che arthAt hAtha Adine upara kare che, avakSepaNa- nIce kare che tathA tiryaka kSepaNa-- tirachA athavA AgaLa, pAchaLa kare che athavA UMcI-nIcI ane tirachI gati kare che. pADhiyArA-pAchA ApI devA yogya upakaraNa-pATa, zayyA, saMstAraka Adi pAchA ApavA jAya che. vivecanaH prastuta sUtromAM sUtrakAre kevaLI samuddAtanI pUrva taiyArI rUpa AvakaraNa, kevaLI samuddAtanuM prayojana, tenuM svarUpa ane samuddAta pachI yoganI pravRtti vagere viSayonuM vistRta varNana karyuM che. AvarjIkaraNa :- AvarpatamimulI tei molonena kRti AvarSa: tasya vALa AvIvAn / kevaLI samuddAta pahelAM asaMkhyAta samayanA aMtarmuhUrta kAla daramayAna jIva mokSanI sanmukha thAya che. tene AvarjIkaraNa kahe che. te kAla daramyAna ta-- vavAvazivAyAm rmaputAta prakSepavyApArapa vIrAvizeSa:| karma pudgalono prakSepa udayAvalikAmAM thAya che. tethI te prakriyAmAM vizeSa prakAranI udIraNA hoya che. pratyeka mokSagAmI jIvo AvarjIkaraNa avazya kare che. kevalI samuddAtanuM prayojana :- kevaLI bhagavAnane vedanIya, AyuSya, nAma, gotra, te cAra aghAtI karmono udaya hoya che. temAM AyuSya karmanI sthiti karatAM zeSa traNa karmonI sthiti Adi vadhu hoya, to AyuSya pUrNa thaI jAya ane zeSa traNa karmono bhoga rahI jAya che. kevaLI bhagavAnane sarva karmono kSaya karIne mokSe javAnuM hoya che, tethI AyuSyanI pUrNatA thatAM ja sarva karmono kSaya thAya te prakAranI sthitinuM sarjana karavA, mATe kevaLI bhagavAna samuddAta kare che. temAM je kevaLI bhagavAnane cha mahinAthI adhika AyuSya bAkI rahyuM hoya, tyAre jene kevaLajJAna thAya te kevaLI bhagavAnane potAnA AyuSyakAla daramyAna sarva karmonI sthiti sahajatAthI samAna thaI jAya che tethI temane kevaLI samuddAtanI AvazyakatA rahetI nathI. paraMtu jene potAnA AyuSyanA jaghanya aMtarmuhUrta, utkRSTa cha mahinA bAkI rahyA hoya, tyAre kevaLajJAna thAya ane tenA aghAtIkarmonI sthitimAM jo ati viSamatA hoya, to te kevaLI bhagavAna Page #211 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | vibhAga-2: upapAta [ 159] AyuSyanA aMtima aMtarmuhUrtamAM kevaLI samughAta karIne cAre aghAtI karmonI sthiti samAna kare che. kevaLI samudyAtanI kAlamaryAdA mAtra ATha samayanI ja che. kevaLI samudyatanuM svarUpa - - prathama samaya - bIjo samaya ne trIjo samaya - -cotho samaya AThamoe sAtamo ( samaya samaya - chaThTho samaya pAMcamo - samaya * * ,. * | **,***-- - --- --* * r . : vi4 .1-. surti kalakii zbanarUja sarja 1 toka+LM '* * * E3 * * * I ! ... '* * * * zarIrAkAra --- - kanaurav ja - 2- rAta +- 1 &# we wer: ka RA vil ) - ke e daMDAkAra pUrva-pazcima kapATAkAra uttara-dakSiNa kapATa banato maMthanAkAra saMpUrNa lokapUraNa avasthA prathama samayamAM kevaLI bhagavAna Atmapradezone daMDanA AkAramAM phelAve che. te daMDanI pahoLAI ane jADAI zarIra pramANa ane laMbAImAM UrdhvalokAMtathI adholokAMta paryata eTale cauda rajuM pramANa hoya che. bIje samaye te daMDane pUrva-pazcima (athavA uttara-dakSiNa) phelAve che. tethI te daMDa loka paryata phelAyelA be kapATano AkAra dhAraNa kare che. trIjA samaye pUrva-pazcima dizAmAM lokAMta paryata phelAyelA Atmapradezone uttara-dakSiNa(athavA pUrva-pazcima) dizAmAM lokAMta paryata phelAvIne te jagyAne pUrita kare che. tyAre te ja kapATa maMthAnano AkAra dhAraNa kare che. Ama karavAthI lokano adhikAMza bhAga AtmapradezothI vyApta thaI jAya che. mAtra lokAMtanA khUNAnA pradezo khAlI rahe che. cothA samaye tene paNa pUrNa karIne samasta lokAkAzanA pradezone AtmapradezothI vyApta kare che. kAraNa ke AtmAnA asaMkhyAta pradezo Page #212 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI uvavAI sUtra lokAkAzanA pradezonI samAna che. pAMcamA, chaThThA, sAtamA ane AThamA samaye viparIta kramathI Atmapradezono saMkoca karIne zarIrastha thaI jAya che. 160 jema ghaDI kareluM bhInuM kapaDuM sUkAtA kalAko vyatIta thaI jAya che paraMtu te ja kapaDAMne pahoLuM karatAM te turaMta sUkAI jAya che. te ja rIte Atmapradezo AkhA lokamAM vistRta thatAM karmo zIghra kSaya pAme che. ATha samayanI A prakriyA dvArA vedanIyAdi cAre aghAtI karmonI viSamatA dUra thaI jAya che. te uparAMta anaMta karmonI nirjarA thAya che. kevaLI samuddAtamAM yoga :- ATha samayamAM manoyoga ke vacanayogano prayoga thato nathI. kAyayoganA sAta prakAramAMthI traNa prakAranA kAyayoga hoya che. temAM prathama ane AThamA samaye audArika kAyayoga, bIjA, chaThThA ane sAtamA samaye audArika mizrakAyayoga ane trIjA, cothA ane pAMcamA samaye kArpaNa kAyayoga hoya che. samuddAta pachI yoganI pravRtti :- ATha samayanA samuddAta pachI kevaLI bhagavAnane aMtarmuhUrtanuM AyuSya zeSa hoya che. te kAlamAM te sayogI avasthAmAM traNe yogano prayoga kare che. satya ane vyavahAra manoyoga dvArA manaHparyavajJAnI ke anuttara vimAnavAsI devoe manathI pUchelA praznonA manathI uttara ApI zake che. satya ane vyavahAra vacanayoga dvArA upadeza athavA praznonA uttara Ape che ane audArika kAyayoga dvArA gamanAgamana Adi saMyama samAcArI saMbaMdhI kAyika pravRtti kare che. yoga nirodha ane siddhAvasthA H 73 se NaM bhaMte! tahA sajogI sijjhai jAva savvadukkhANaM aMta karei ? No iNaTThe samaTThe / se NaM puvvAmeva saNNissa paMcidiyassa pajjattagassa jahaNNajogissa heTThA asaMkhejjaguNaparihINaM paDhamaM maNajogaM NiruMbhai, tayANaMtaraM ca NaM beiMdiyassa pajjattassa jahaNNajogissa heTThA asaMkhejjaguNaparihINaM biiyaM vaijogaM NiruMbhai, tayANaMtaraM ca NaM suhumassa paNagajIvassa apajjattagassa jahaNNajogassa heTThA asaMkhejjaguNaparihINaM taiyaM kAyajogaM NiruMbhai / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! zuM sayogI-mana, vacana tathA kAyayoga yukta te kevaLI bhagavAna siddha thAya che yAvat sarva duHkhono aMta kare che ? uttara- he gautama ! tema zakya nathI. te kevaLI bhagavAna sarva prathama paryApta paMcendriya jIvanA jaghanya manayogathI nIcenA starathI asaMkhyAta guNa hIna(sthUla) manoyogano nirodha kare che. tyArapachI paryApta beindriya jIvanA jaghanya vacanayogathI nIcenA starathI asaMkhyAta guNahIna(skUla) vacanayogano nirodha kare che. tyAra pachI aparyApta sUkSma panaka jIvanA jaghanya yogathI nIcenA starathI asaMkhyAta guNahIna(skUla) kAyayogano nirodha kare che. 74 se NaM eeNaM uvAeNaM paDhamaM maNajogaM NiruMbhai, maNajogaM NiruMbhittA vayajogaM NiruMbhai, vayajogaM NiruMbhittA kAyajogaM NiruMbhai, kAyajogaM NiruMbhittA ANapANaNirohaM karei, ANapANaNirohaM karettA ajogattaM pAuNai, ajogattaNaM pAuNittA IsiM Page #213 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | vibhAga-2: upapAta [ 161 | hassapaMcakkharuccAraNaddhAe asaMkhejjasamaiyaM aMtomuhuttiyaM selesiM paDivajjai, puvvaraiyaguNaseDhiyaM ca NaM kammaM tIse selesimaddhAe asaMkhejjehiM guNaseDhIhiM aNaMte kammaMse khavayaMte veyaNijjAuyaNAmagoe iccete cattAri kammase jugavaM khavei, khavittA orAliyateyakammAI savvAhiM vippajahaNAhiM vippajahai, vippajahittA ujjuseDhIpaDivaNNe aphusamANagaIe urlDa ekkasamaeNaM aviggaheNa gaMtA sAgArovautte sijjhai / bhAvArtha:- A upAya ke upakrama dvArA te kevaLI bhagavAna pahelA manoyogano virodha kare che. manayogano nirodha karIne vacanayogano virodha kare che. vacanayogano virodha karIne kAyayogano virodha kare che. kAyayogano nirodha karIne sarvathA yogano virodha kare che. yoga nirodha karIne te ayoga avasthA prApta kare che. ayogAvasthA prApta karIne ISat spaSTa pAMca hRsva akSaro a, i, uM, R ane vRnA uccAraNa kAla pramANa asaMkhyAta samayanA aMtarmuhUrtamAM zelezI avasthA(merusama akaMpadazA) prApta kare che. te zelezI kALamAM pUrva racita asaMkhyAtaguNazreNIonA anaMta karmAzono kSaya karatA vedanIya, AyuSya, nAma, gotra A cAra karmono eka sAthe kSaya kare che. tyAra pachI audArika, taijasa, kArmaNa zarIrano pUrNarUpathI parityAga karI de che, e pramANe karIne aju zreNIne prApta karIne, anya AkAza pradezane na sparzatI evI aspRzyamAna gati dvArA, eka samayamAM, UrdhvadizAmAM gamana karI sAkAropayoga-jJAnanA upayogamAM siddha thAya che. vivecana : prastuta sUtromAM yoganirodha krama ane siddha thavAnI prakriyAnuM nirUpaNa che. yoganirodha - AyuSyanA aMtima asaMkhyAta samayanA aMtarmuhUrtakAla daramyAna kevaLI bhagavAna yoganirodha kare che. sUkSmakriyA apratipAti nAmanA zukladhyAnanA trIjA caraNamAM pravartamAna sAdhaka sarva prathama sthUla kAyayogano Azraya laIne skUla vacanayoga ane manoyogane sUkSma banAve che pachI sUkSma manoyoganuM AlaMbana laIne sthUla kAyayogane sUkSma banAve che, tyAra pachI sUkSma kAyayoganA AlaMbanathI sUkSma manoyoga ane vacanayogano virodha kare ane tyAra pachI sUkSmakAyayogano virodha kare che. aMte asaMkhyAta samayamAM zvAsocchavAsano nirodha thaI jAya che. zailezI avasthA :- yogano nirodha thatAM ja kevaLI bhagavAna ayogI temaja zailezI avasthAne prApta thAya che. temAM Atmapradezo saMpUrNataH niSThapa thaI jAya che. tenI sthiti "a, i, 3, , " pAMca hRsva akSaranA uccAraNa kAla pramANa che. te kAla daramyAna pUrva racita guNazreNI pramANe anaMta karmono nAza kare che. A rIte A cAre aghAtI karmo nAza pAme che, audArika, taijasa ane kArmaNa zarIra chUTI jAya che, dehamukta thayelo te AtmA siddha thAya che. gaNazreNI - kAlAntaramAM vedana karavA yogya vedanIyAdi karmadalikono kSaya karavA mATe tenI vizeSa prakAre goThavaNI karavI tene guNazreNI kahe che. temAM prathama samayathI bIjA samaye asaMkhyAtaguNa adhika karmadaliko hoya che. A rIte temAM pratisamaya uttarottara asaMkhyAtaguNa adhika karmadalikonI racanA-goThavaNI hoya che. A ja kramathI asaMkhyAta samaya sudhI karmono nAza thatAM anaMta karmAzono nAza thaI jAya che. 3_dIpa - jazreNIne prApta thaIne- karmamukta thayelo jIva tra&juzreNI arthAtu vaLAMka rahita Page #214 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI uvavAI sUtra sIdhI zreNIthI ja gamana kare che. mukta thayelo jIva eka samayamAM ja lokAgre pahoMcI jAya che. jo sIdhI gatithI jAya, to ja eka samayamAM pahoMcI zake; vaLAMkavALI gatimAM be, traNa samaya lAge che. AtmA je kSetrathI siddha thAya, tenI ja barAbara upara siddha kSetramAM lokAgre pahoMcI jAya che. A rIte mukta thayelA jIvanuM gaMtavya sthAna ekadama sIdhAImAM ja hovAthI tene vaLAMka levAnI jarUra hotI nathI, tethI ja te jIva eka samayanI RjugatithI tyAM pahoMcI jAya che. 162 asamA H- aspRzyamAnagati (1) svAvagADha AkAza pradezo sivAyanA bAkInA AkAza pradezono sparza karyA vinA je gati thAya, te aspRzyamAnagati che. (2) manuSya kSetramAMthI siddha kSetra sudhI pahoMcavAmAM aMtarAlavartI AkAza pradezono sparza karyA vinA je gati thAya, te aspRzyamAna gati che. mukta thayelo jIva eka samayamAM lokAgre pahoMcI jAya che. jo te vaccenA AkAzapradezone sparza karato jAya, to eka samayamAM pahoMcI zake nahIM, kharekhara siddha thayelo jIva je samaye karmothI mukta thAya che, te ja samaye lokAgre siddhakSetramAM pahoMcI jAya che, temAM tene anya samaya vyatIta thato nathI. mArgamAM anya samaya na lAgavAnI apekSAe ja te AkAza pradeza aspRSTa kahevAya che. tethI mukta / jIvanI aspRzyamAna gati kahI che. sArovatte siApha H- sAkAropayoge siddha thAya che. mukta thayelA jIvane kevaLajJAna ane kevaLadarzana te be upayoga hoya che. temAM siddha thavAnA samaye avazya sAkAropayoga- kevaLajJAnano upayoga hoya che. kAraNa ke koI paNa labdhi ke upalabdhi sAkAropayogamAM ja prApta thAya che. siddhonuM svarUpa H 75 NaM tattha siddhA havaMti sAIyA, apajjavasiyA, asarIrA, jIvaghaNA, vaMsaLaLALovattA, iinAyakA, gireyaLA, khIrayA, pimmatA, vitimirA, visuddhA sAsayamaNAgayaddhaM kAlaM ciTThati / bhAvArtha :- te siddho sAdi--mokSa prAptinA kALanI apekSAthI Adi sahita, aparyavasita-aMtarahita, azarIrI-zarIrarahita, jIvaghana-polANa rahita saghana Atmapradezayukta, jJAnarUpa sAkAra tathA darzanarUpa anAkAra upayogasahita, niSThitArtha- kRta kRtya, jenA sarva kAryo samApta thayA che tevA, niraMjana--nizcala, sthira, nIraja-badhyamAna karmarUpI rajathI rahita, nirmala-malarahita, pUrvabaddha karmothI mukta, vitimira- ajJAnarUpI aMdhakArathI rahita, vizuddha--paramazuddha siddha bhagavAna bhaviSyamAM zAzvata kAlaparyaMta rahe che. 76 sekeNaTTeNaM bhaMte ! evaM vuccai - te NaM tattha siddhA bhavaMti sAIyA, apajjavasiyA jAva ciTThati / goyA ! se jahANAmAe bIyANaM aggidaDDANaM puNaravi aMkuruppattI Na bhavai, e vAmeva siddhANaM kammabIe daDDhe puNaravi jammuppattI Na bhavai / se teNaTTeNaM goyamA ! evaM vuccai- te NaM tattha siddhA bhavaMti sAdIyA, apajjavasiyA jAva ciTThati / bhAvArtha:- prazna- he bhagavan ! tenuM zuM kAraNa che ke siddha bhagavAna sAdi anaMta che yAvat zAzvatakALa paryaMta sthita rahe che ? Page #215 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | vibhAga-2: upapAta [ 163] uttara- he gautama! jevI rIte agnithI baLelA bIja pharI aMkurita thatA nathI tevI rIte karmarUpI bIjano kSaya thavAthI siddhonI paNa pharIthI janmotpatti thatI nathI. he gautama ! tethI ema kahyuM che ke siddho sAdi anaMta che yAvatuM zAzvata kAla paryata tyAM sthita rahe che. siddha thanArA jIvonI yogyatA: 77 jIvA NaM bhaMte ! sijjhamANA kayarammi saMghayaNe sijhaMti ? goyamA ! vairosabhaNArAyasaMghayaNe sijjhati / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! siddha thatA jIvo kayA sahananamAM hoya to siddha thAya che? uttara- he gautama! vajaRSabhanArA saMghayaNavALA hoya, te siddha thAya che. 78 jIvA NaM bhaMte ! sijjhamANA kayarammi saMThANe sijhaMti ? goyamA ! chaNhaM saMThANANaM aNNayare saMThANe sijhaMti / bhAvArtha - praznahe bhagavan! siddha thatA jIvo kayA saMsthAnavALA hoya to siddha thAya che? uttara-he gautama! cha saMsthAnomAMthI koIpaNa saMsthAnamAM siddha thAya che. 79 jIvA NaM bhaMte ! sijjhamANA kayarammi uccatte sijhaMti ? goyamA ! jahaNNeNaM sattarayaNIe, ukkoseNaM paMcadhaNusaie sijhaMti / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! siddha thatA jIvo keTalI UMcAIvALA hoya to siddha thAya che? uttarahe gautama! jaghanya sAta hAtha ane utkRSTa pAMcaso(500) dhanuSyanI avagAhanAvALA siddha thAya che. | 80 jIvA NaM bhaMte ! sijjhamANA kayarammi Aue sijhaMti ? goyamA ! jahaNNeNaM sAiregaTThavAsAue, ukkoseNaM puvvakoDiyAue sijhNti| bhAvArtha - prazna- he bhagavan! siddha thatA jIvo keTalA AyuSyavALA hoya to siddha thAya che? uttarahe gautama! jaghanya ATha varSathI kaMIka adhika ane utkRSTa koDapUrvanA AyuSyavALA manuSyo siddha thAya che. vivecanaH prastuta sUtromAM siddha thanArA jIvonA manuSya avasthAnA saMghayaNa Adi cAra tattvonuM nirUpaNa che. (1) saMghayaNa :- mokSa prAptinI sAdhanA mATe zarIranI majabUtAI jarUrI che. tethI ja eka vajaRSabhanArAca saMghayaNavALA jIvo ja mokSe jaI zake che. zeSa pAMca saMghayaNavALA sAdhaka-ArAdhaka devagatimAM jAya che. (2) saMsthAnaH-mokSa prAptinI sAdhanAmAM dehAkRtinuM koI mahattva nathI. tethI cha saMsthAnamAMthI koI paNa saMsthAnavALA jIvo mokSe jaI zake che. (3) avagAhanA :- jaghanya sAta hAtha ane utkRSTa 500 dhanuSyanI avagAhanAvALA jIvo mokSe jaI zake che. tenAthI adhika avagAhanA yugalika manuSyomAM ja hoya che ane yugaliko ratnatrayanI sAdhanA karI mokSe jaI zakatA nathI. Page #216 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI uvavAI sUtra naphoLa sattarayaLI:- jaghanya sAta hAthanI avagAhanAvALA manuSyo siddha thAya che. trIjA ane cothA ArAmAM janmelA manuSyo ja siddha thaI zake che. cothA ArAnA aMte munaSyonI avagAhanA sAta hAthanI hoya che. tethI sUtrakAre jaghanya sAta hAthanI avagAhanAvALA sidgha thAya, te pramANe sAmAnya kathana karyuM che. 164 sUtra 90 gAthA-7mAM siddhonI jaghanya avagAhanA eka hAtha ATha aMgulanI kahI che. tethI spaSTa thAya che ke siddha thanArA manuSyonI avagAhanA be hAthanI paNa hoya zake che paraMtu A kathana vizeSa apekSAe che. cothA ArAnA aMte sAmAnya rIte manuSyonI avagAhanA sAta hAthanI ja hoya che paraMtu koI vAmana saMsthAnavALA nava varSanA manuSyonI avagAhanA be hAthanI hoya to paNa te siddha thaI zake che. A rIte sUtrakAranA baMne sthAnanA kathano sApekSa che. vRttikAranA abhiprAya anusAra jaghanya sAta hAthanI avagAhanA tIrthaMkaronI apekSAe che. phla nayanya tIrthasApekSavA thitam / to hilla pramANena jUmAMpUrNaLa na vizeSaH / arthAt siddha thanArA jIvonI jaghanya avagAhanA tIrthaMkaronI apekSAe sAta hAthanI che. tethI be hAthanA vAmana saMsthAnavALA kUrmApUtranA mokSa javAmAM virodha thato nathI. (4) AyuSya :- jaghanya sAdhika ATha varSanI uMmaravALA siddha thAya che. A sthiti janmanI apekSAe kahI che. garbhakAla sahita gaNatA nava varSanI uMmaravALA siddha thAya che, tema kahI zakAya. utkRSTa kroDapUrva varSanA AyuSyavALA jIvo mokSe jaI zake che. te paNa garbhakAla sahita pUrNa uMmara samajavI. kroDapUrvathI adhika AyuSyavALA yugaliko hoya che, te mokSe jatA nathI, tethI utkRSTa kroDapUrvanA AyuSyanuM kathana karyuM che. A rIte karmabhUminA paryApta garbhaja manuSyo uparokta cAra prakAranI yogyatAvALA hoya, te ja mokSe jaI zake che. siddhazilA ane siddhakSetra : 81 atthi NaM bhaMte ! imIse rayaNappahAra puDhavIe ahe siddhA parivasaMti ? No iNaTThe samaTThe, evaM jAva ahe sattamAe / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! zuM A pahelI ratnaprabhA naraka pRthvInI nIce siddho nivAsa kare che ? uttara- he gautama ! tema nathI. te ja rIte zarkarAprabhA, vAlukAprabhA, zaMkaprabhA, dhUmaprabhA, tamaHprabhA, tamastamaHprabhA, A sAte naraka pRthvInI nIce siddha nivAsa karatA nathI. 82 athaNaM bhaMte! sohammassa kappassa ahe siddhA parivasaMti ? No iNaTThe samaTThe / evaM savvesiM pucchA - IsANassa, saNakumArassa mAhiMdassa, baMbhassa, laMtagassa, mahAsukkassa, sahassArassa, ANayassa, pANayassa, AraNassa accuyassa gevejjavimANANaM aNuttaravimANANaM / bhAvArtha:- prazna- he bhagavan ! zuM siddho saudharma devalokanI nIce nivAsa kare che ? uttara- he gautama ! tema nathI. te ja rIte IzAna, sanatkumAra, mAhendra, brahmaloka, lAntaka, mahAzukra, sahasrAra, ANata, prANata, AraNa ane acyuta devaloka, traiveyaka vimAno tathA anuttara vimAnonA saMbaMdhamAM paNa samajavuM ke tenI Page #217 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | vibhAga-2: upapAta | 165 nIce paNa siddho nivAsa karatA nathI. 83 asthi NaM bhaMte ! IsIpabbhArAe puDhavIe ahe siddhA parivasaMti? No iNaDhe samaDhe / bhAvArtha :- prazra- he bhagavan ! zuM siddho'Sat praamaa2| pRthvInI nIya nivAsa 43 cha ? uttara- 3 gautama! tebha nathI. 84 se kahiM khAi NaM bhaMte ! siddhA parivasaMti? goyamA ! imIse rayaNappahAe puDhavIe bahusamaramaNijjAo bhUmibhAgAo uDDe caMdimasUriyagahagaNaNakkhaktatArAvimANAo bahUI joyaNAI, bahUI joyaNasayAI, bahUI joyaNasahassAiM, bahUiM joyaNasayasahassAiM, bahUo joyaNakoDIo, bahUo joyaNakoDAkoDIo uDDataraM uppaittA sohammIsANasaNaMkumAramAhiMdabaMbhalaMtagamahAsukka sahassAra-ANayapANayaAraNaaccue tiNNi ya aTThAre gevijjavimANAvAsasae vIIvaittA vijaya-vejayaMta-jayaMta-aparAjiya-savvaTThasiddhassa ya mahAvimANassa savvauvarillAo thUbhiyaggAo duvAlasajoyaNAI abAhAe ettha NaM IsIpabbhArA NAmaM puDhavI paNNattA, paNayAlIsaMjoyaNasayasahassAI AyAmavikkhaMbheNaM,egA joyaNakoDI, bayAlIsaMcasayasahassAI, tIsaM ca sahassAiM, doNNi ya auNApaNNe joyaNasae kiMci visesAhie pariraeNaM / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! to pachI siddhayAM nivAsa 43 cha ? 6ttara- gautama ! ratnapramAnA(pRthvInA) basabha2bhaesIya bhUbhimAgathI652 yaMdra, sUrya, graha, nakSatra tathA tArAonA bhavanothI ghaNA yojana, ghaNA seMkaDo yojana, ghaNA hajAro yojana, ghaNA lAkho yojana tathA ghaNA karoDa yojana tathA kroDAkoDa yojanathI Urdhvatara tathA bahuja uparanA bhAgamAM gayA pachI saudharma, zAna, sanaDumAra, bhAndra, brahmalo, sAnta, mahAzu, sasAra, sAta, prAta, sAra, azrutakalpa tathA traNaso aDhAra raiveyaka vimAnanA AvAsathI paNa upara vijaya, vaijayaMta, jayaMta, aparAjita ane sarvArthasiddha mahAvimAnanA sarvocca zikharanA agrabhAgathI bAra yojanA aMtare ISa~AbhArA pRthvI che. te pRthvI pIstAlIsa sAma(45,00,000) yona khAMbI mane paDojI cha. tanI paridhi meM roDa, tANIsApa, trIsa 2, so mogApayAsa(1, 42, 30, 248) yonathI 5e| tho31 dhAre che. 85 IsIpabbhArAe NaM puDhavIe bahumajjhadesabhAe aTThajoyaNie khette aTTha joyaNAI bAhalleNaM, tayANaMtaraM ca NaM mAyAe-mAyAe parihAyamANI parihAyamANI savvesu carimaperaMtesu macchiyapattAo taNuyatarA aMgulassa asaMkhejjaibhAgaM bAhalleNaM paNNattA / bhAvArtha - ISa~AmbhArA pRthvI potAnA barAbara madhyabhAgamAM ATha yojanA kSetramAM ATha yojana jADI che. tyArapachI jADAImAM kramathI thoDI thoDI ochI thatA aMtima kinArA para mAkhInI pAMkhathI paNa pAtaLI eTale aMgulanA asaMkhyAtamA bhAganI che. Page #218 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 16 ] zrI vivAIsUtra 86 IsIpabbhArAe NaM puDhavIe duvAlasa NAmadhejjA paNNattA, taM jahA- IsI i vA, IsIpabbhArA i vA, taNU i vA, taNutaNU i vA, siddhI i vA, siddhAlae i vA, muttI ivA, muttAlae i vA, loyagge i vA, loyaggathUbhiyA i vA, loyaggapaDibujjhaNA i vA, savvApANa- bhUyajIvasattasuhAvahA i vA / bhAvArtha - ISa~AzmArA pRthvInA bAra nAma che. jema ke- (1) ISat (2) ISa~AbhArA, (3) tanu, (4) tanutanu, (5) siddhi, (6) siddhAlaya, (7) mukti, (8) muktAlaya, (9) lokAgra, (10) lokAgra supikA, (11) lokAgra pratibodhanA, (12) sarva prANa, bhUta, jIva, sarva sukhAvahA. | 87 IsIpabbhArA NaM puDhavI seyA AyaMsatalavimalasolliya muNAladagaraya- tusAra gokkhIra- hAravaNNA, uttANayachattasaMThANasaMThiyA, savvajjuNa-suvaNNamaI, acchA, saNhA, laNhA, ghaTThA, maTThA, NIrayA,NimmalA,NippaMkA,NikkaMkaDacchAyA, samarIciyA, sappabhA, pAsAdIyA, darisaNijjA, abhirUvA, paDirUvA / bhAvArtha :- ISa~AbhArA pRthvI arIsA jevI nirmaLa tathA zveta puSpa, kamaLanAla, jalakaNa, barapha, gAyanuM dUdha ane motInA hAranI samAna zveta varNayukta che te uMdhI chatrInA AkAramAM avasthita che. te zveta suvarNathI atyaMta adhika kAMtimAna che, sphaTika jevI svaccha, phlakSaNa-komaLa paramANu skaMdhothI banelI hovAthI mulAyama, suMdara lAlityayukta, vRSTa-sarANa upara ghaselA paththaranI jema sajAvelI, mRSTa- ghasIne lIsI suMdara banAvelI, rajarahita, malarahita kIcaDarahita, AvaraNarahita-zobhAyukta, suMdara kiraNo ane prabhAyukta, cittane prasanna karanArI, jovA yogya, manojJa tathA manamAM vasI jAya tevI manohara che. 88 IsIpabbhArAe NaM puDhavIe seyAe joyaNami logaMte / tassa joyaNassa je se uvarille gAue, tassa NaM gAuyassa je se uvarille chabbhAge, tattha NaM siddhA bhagavaMto sAdIyA, apajjavasiyA aNegajAijarAmaraNajaNiyaveyaNaM saMsArakalaMkalIbhAvapuNabbhavagabbhavA-savasahIpavaMcamaikkaMtA sAsayamaNAgayaddhaM ciTThati / bhAvArtha :- ISatu prAsmArA pRthvInA talathI sita-yojana- laghu eka yojana eTale utsadhAMgulanA mApathI eka yojana upara lokAtta che. te eka yojananA uparanA aMtima gAunA chaThThA bhAgamAM arthAtu 333 dhanuSa, 3ra aMgula pramANa kSetramAM siddha bhagavaMto birAjamAna che. te sAdi anaMta kAlaparyata sthita rahe che. janma, jarA, mRtyu janita vedanA, saMsAranA bhISaNa duHkha, vAraMvAra garbhamAM AvavArUpa prapaMcanuM atikramaNa karI gayA che arthAt te duHkhothI dUra thaI gayA che, te zAzvata bhaviSyanA anaMtakAla paryata siddha svarUpamAM sthita rahe che. vivecana : prastuta gAthAomAM siddhazilA ane siddhakSetranuM temaja siddhonI avagAhanAnuM kathana che. Page #219 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | vibhAga-2: upapAta [ 17 ] siddhazilA, siddha kSetra ane siddhAtmAo J UNIOR ', 'ma ', karI T his ' no ne is ' . . . Th337dhanuSa, 3ra aMgula 1 1gAuno chaThTho bhAga [333dhanuSa, 3ra aMgula] 1 lagAuno chaThTho bhAga [337dhanuSa, 3ra aMgula - 1gAuno chaThTho bhAga[333dhanuSa, 3ra aMgula] 1gAuno chaThTho bhAga[337dhanuSa, 3ra aMgula]. 1 1gAuno chaThTho bhAga[333dhanuSa, 3ra aMgulI - - 8 ke 1 E [, pahoLAI ane laMbAI-45lAkha yojanaH vaccamAM jADAI yojana: baMne kinAre mAkhInI pAMkhathI pAtaLI. siddhazilAnI vaccenuM ATha yojana lAMbu, pahoLuM ane goLa kSetra ATha yojana jADAIvALu che. tyArapachI cAre ya dizAmAM chelle sudhI jADAI kramazaH ghaTatI jAya che. Page #220 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 168 bRhatsaMgrahaNI graMthamAM darzAvelI siddhazilAnI traNa AkRttio 1 (3) upara ane nIcethI dekhAtI siddhAzilAno AkAra paridhi : comera mAkhInI pAMkhathI paNa vadhu pAtaLI che. (paridhi(goLAdI-1,42,3,249 5ojana che. paridhi : comera mAkhInI pAMkhathI paNa vadhu pAtaLI che. siddhazilA 45 lAkha yojana lAMbI-pahoLI ane goLa AkRtivALI che. madhyamAM 8 yojana jADI che. paridhi(goLAI)-1,42,30,249 yojana che. zrI uvavAI sUtra 45 45 lAkha yojana yo. chelle mAkhInI pAMkha karatAMya adhika pAtaLI Page #221 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | vibhAga-2: upapAta | 169 | A lokamAM ATha pRthvI che. sAta naraka pRthvI adholokamAM che ane AThamI ISa~AzmArA pRthvI UrdhvalokamAM che. te siddhazilA nAmathI prasiddha che. te sarvArthasiddha vimAnathI bAra yojana UMce che. tenI laMbAI pahoLAI vagere bhAvArthathI spaSTa che. sattAvAcchattApa - uttAna eTale prasarAveluM arthAt kholeluM chatra. daMDa rahita kholelA ane UMdhA rAkhelA chatra jevo siddhazilAno AkAra che. siddha zilAthI siddhonI ane alokanI dUrI sarvatra samAna che. tethI teno AkAra uparanA bhAgamAM sIdho sapATa che ane nIce kramazaH kinArA sudhI ghaTatI goLAIvALo siddhazilAno varNa - siddhazilA pRthvIrUpa che. teno varNa- sapheda sonuM, zaMkha, aMtaratna ane sapheda kuMda puSpanI samAna atyaMta zveta, suMdara, kAMtimaya, svAbhAvika nirmaLa ane sukhadAyaka che. siddhazilAnA nAma:- siddhazilA e zAzvata pRthvI che. prastuta sUtramAM ane zrI samavAyAMga sUtramAM tenA bAra paryAyavAcI zAzvata nAma kahyA che. baMne sUtromAM kathita te bAra nAmomAMthI cAra-pAMca nAmamAM kaMIka bhinnatA jaNAya che. jema kesiddha zilAnA nAmonI tulanA :krama aupapAtisUtramAM samavAyAMgasUtramAM 1 ISat ISat ISa~AbhArA ISatnAbhArA tanuM tanutanuM tanutarA siddhi siddhi siddhAlaya siddhAlaya mukti mukti muktAlaya muktAlaya lokAgra brahmA 10 lokAgra rRpikA brahmAvataMsaka 11 lokAgra pratibodhanA loka pratipUrNa 12 sarva prANa, bhUta, jIva, sattva sukhAvahA lokAgra- cUlikA. siddhakSetra :- ISa~AzmArA pRthvIthI upara dezona eka yojananA AMtare lokAtta che. cAra gAuno eka yojana thAya che. tethI ISa~AzmArA pRthvIthI uparanA eka yojananA aMtima chellA gAunA chaThThA bhAgamAM siddha bhagavaMto sthita thAya che. no ito? :- ISa~AbhArA pRthvI (siddhazilA)nA upara talathI eka yojana dUra lokAtta che. badhI zAzvata vastuonuM parimANa pramANAMgulathI mapAya che paraMtu ahIM ISatnAbhArA pRthvIthI uparanA Page #222 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 170] zrI vivAIsUtra eka yojananuM parimANa utsadhAMgulathI che, tema samajavuM joIe. cAra gatinA jIvonI avagAhanA utsaghAMgulathI mapAya che. utsadhAMgulanI apekSAe 500 dhanuSyanI utkRSTa avagAhanAvALA manuSyo siddha thAya che. te 500 dhanuSyavALA manuSyanI siddha avasthAmAM avagAhanA be tRtIyAMza arthAt 333 dhanuSya ane ura aMgula hoya che. sUtrokta kathanAnusAra te siddhakSetra eka gAunA chaThThA bhAga pramANa che. tethI te gAu ane yojana paNa ulledhAMgulathI che, tema spaSTa thAya che. te gAu ane tenA chaThThA bhAganuM gaNita A pramANe che- 24 aMgula = eka hAtha, cAra hAtha eTale 96 aMgula = eka dhanuSa ane be hajAra dhanuSano eka gAu thAya che. eka gAuno chaThTho bhAga arthAt 2000 dhanuSano chaThTho bhAga karatAM 2000 + 6 = 333 dhanuSa ane 3ra aMgula thAya che. A rIte siddha kSetranuM ane siddha AtmAnI avagAhanAnuM mApa utsadhAMgulathI che, tema spaSTa thaI jAya che. siddhonI gatiH89 kahiM paDihayA siddhA, kahiM siddhA paiTThiyA / kahiM boMdi caittANaM, kattha gaMtUNa sijjhai // 1 // aloge paDihayA siddhA, loyagge ya paiTriyA / iha bodi caittANaM, tattha gaMtUNa sijjhai // 2 // bhAvArtha:- siddha puruSo kayA sthAna upara pratihata thAya che, aTake che? te kyAM pratiSThita- sthita thAya che? dehano tyAga karIne kayA kSetramAM kyAM jaIne siddha thAya che? siddhapuruSo alokamAM pratihata thAya che eTale alokamAM jatAM aTake che. lokanA agrabhAgamAM pratiSThita thAya che. A maryalokamAM ja dehatyAga karIne siddha kSetramAM jaIne siddha thAya che. vivecanaH prastuta gAthAmAM siddha thayelA jIvonI gati Adi saMbaMdhita cAra praznottara che-(1) siddhanA jIvonI gati kyAM sudhI thAya che? temanI gati kyAM aTake che? (2) siddhanA jIvo kyAM sthira thAya che ? (3) kyAM zarIrane choDe che? (4) kyAM jaIne siddha thAya che? anopaDiyA siddhA:- jIvanI gati dharmAstikAya dravyanI sahAyatAthI ja thAya che. siddha thayelA jIva svAbhAvika rIte Urdhvagamana karIne lokAMta sudhI pahoMcI jAya che. tyAra pachI alokamAM dharmAstikAya dravyano abhAva hovAthI tyAM jIvanI gati thatI nathI. tethI alokathI siddhanI gati pratihata thAya che. te jIva lokAMte ja aTakI jAya che. toyane pakilA - lokanA agrabhAga para siddhakSetramAM ja siddha jIvo zAzvatakAla paryata sthita thaI jAya che. te sthAna parathI jIvanI adhogati ke tiryagugati kadApi thatI nathI. kAraNa ke adhogamana ke tiryagnamana karmajanya che. sarva karmono AtyaMtika nAza thayA pachI ja jIva siddha thAya che. tyAra pachI karmajanya koI paNa prakAranI gatinI saMbhAvanA nathI. kuda 9 nakALa :- jIva jyAre siddha thAya tyAre sarva karmo ane karmajanya sarva bhAvone ahIM ja choDI Page #223 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vibhAga-2: upapAta de che. tethI A manuSyalokamAM ja sthUla audArika zarIra ane sUkSma taijasa-kArpaNa zarIrano tyAga karIne azarIrI banIne siddha jIvanI gati thAya che. 171 tattva yaMtULa siA :- je samaye karma ane karmajanya bhAvo chUTe che, te ja samaye te jIva siddhakSetramAM jAya, che, tyAM ja te siddha thAya che. te ja azarIrI ke karma rahita avasthAno prathama samaya che. ahIM karma sahita ane zarIra sahita avasthAno aMtima samaya hoya che. A rIte cAre praznonA uttaro paraspara sApekSa che. sarva karmono kSaya thavo, zarIranuM chUTavuM, lokAgre pahoMcavuM ane tyAM sthita thavuM te cAre kriyA samasamayavartI ja che. siddhonuM saMsthAna ane avagAhanA : 90 jaM saMThANaM tu ihaM bhavaM, cayaMtassa carimasamayammi / AsI ya paesaghaNaM, taM saMThANaM tahiM tassa // 3 // dIhaM vA hassaM vA, jaM carima bhave havejja saMThANaM / tatto tibhAgahINaM, siddhANogAhaNA bhaNiyA // 4 // tiNNi sayA tettIsA, dhaNuttibhAgo ya hoi boddhavvo / esA khalu siddhANaM, ukkosogAhaNA bhaNiyA // 5 // cattAri ya rayaNIo, rayaNitibhAgUNiyA boddhavvA / esA khalu siddhANaM, majjhimaogAhaNA bhaNiyA // 6 // ekkA ya hoi rayaNI, sAhiyA aMgulAi aTTha bhave / esA khalu siddhANaM, jahaNNaogAhaNA bhaNiyA // 7 // jA ogAhaNAe siddhA, bhavattibhAgeNa hoMti parihINA / saMThANamaNitthatthaM, jarAmaraNavippamukkANaM // 8 // bhAvArtha:- dehano tyAga karatI vakhate aMtima samayamAM je saMsthAna hoya che, te ja AkAra siddha sthAnamAM rahe che paraMtu temAM nAka, kAna, udara, AdimAM raheluM polANa rahetuM nathI. tyAM Atmapradezo ghanIbhUta thaI jAya che.grA aMtima bhavamAM dIrgha ke hRsva, lAMbo ke TUMko, moTo-nAno je AkAra hoya che, teno trIjo bhAga nyUna siddhonI avagAhanA kahI che.||4|| utkRSTa 500 dhanuSyanI avagAhanAvALA siddha thAya che. te siddhonI utkRSTa avagAhanA 333 dhanuSya, 3ra AMgula hoya che, te pramANe sarvajJanuM kathana che.pA madhyama sAta hAthanI avagAhanAvALA manuSyo siddha thAya che. te siddhonI madhyama avagAhanA cAra hAtha ane trIjo bhAga nyUna eka hAtha arthAt 16 AMgula hoya che; tevuM sarvajJonuM kathana che.III Page #224 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI uvavAI sUtra jaghanya be hAthanI avagAhanAvALA siddha thAya che. te siddhonI jaghanya avagAhanA eka hAtha ane sAdhika ATha aMgulanI hoya che, tevuM sarvajJonuM kathana che.ANA siddha, aMtima bhavanI avagAhanAthI trIjo bhAga nyUna avagAhanAthI yukta hoya che. siddha bhagavAna jarA ane mRtyuthI mukta hovAthI tenuM anityaMgha saMsthAna hoya che arthAt temanuM saMsthAna parimaMDalAdi laukika saMsthAnanI samAna nathI.II) 173 vivecana : siddhonI avagAhanA- siddha bhagavAna azarIrI che, tethI te varNa, gaMdha, rasa, sparzathI rahita arUpI hoya che paraMtu tenA Atmapradezo asaMkhyAta AkAza pradezamAM sthita thAya che, te apekSAe teonI avagAhanAnuM kathana che. jIva je aMtima zarIra choDIne siddha thAya, te zarIrano trIjo bhAga nyUna teonI avagAhanA rahe che. zailezIkaraNanA samaye Atmapradezo ghanIbhUta thAya, tyAre zarIrano polANano bhAga ghaTI jAya che. zarIramAM polANa bhAga lagabhaga zarIranA trIjA bhAga pramANa hoya che. tethI siddhonI avagAhanA aMtima zarIranI avagAhanAthI trIjo bhAga nyUna hoya che. jaghanya be hAtha ane utkRSTa 500 dhanuSyanI avagAhanAvALA manuSyo siddha thAya che. teno trIjo bhAga cUna karatAM siddhonI avagAhanA jaghanya eka hAtha ATha aMgula ane utkRSTa 333 dhanuSa 3ra aMgula hoya che. tenI vaccenI madhyama avagAhanA vividha prakAranI thAya che. aMtima covIsamA tIrthaMkaranI apekSAe siddhonI madhyama avagAhanA AgamamAM cAra hAtha soLa aMgulanI paNa kahevAmAM Ave che, te madhyama avagAhanA ekAMtika nathI paNa sApekSa(apekSAthI) che, tema samajavuM. jaghanya ane utkRSTanI vaccenuM badhuM madhyama kahevAya che. madhyamamAM koI eka nizcita saMkhyA saMbhavita nathI. siddhonuM saMsthAna - samacaturasra Adi cha e saMsthAna, jIvane saMsthAna nAma karmanA udayathI prApta thAya che. siddha bhagavAna sarva karmothI mukta che. tethI temanA AtmapradezonuM koI cokkasa saMsthAna hotuM nathI. prAsaMgika saMsthAnomAMthI eka paNa saMsthAna na hoya tenA mATe sUtrakAre anitthastha saMsthAnanuM kathana karyuM che. jIva je zarIramAMthI siddha thAya che te aMtima zarIramAMthI trIjo bhAga nyUna thaIne te ja AkAramAM Atmapradezo anaMtakAla paryaMta smita rahe che. siddhonI sparzanA H 91 jattha ya ego siddho, tattha aNaMtA bhavakkhayavimukkA / aNoNasamogADhA, puTThA savve ya logaMte // 9 // phusai aNaMte siddhe, savvapaesehiM Niyamaso siddho / te vi asaMkhejjaguNA, desapaesehiM je puTThA // 10 // bhAvArtha:- je kSetramAM eka siddha birAjamAna che, tyAM janma maraNarUpa bhavabhramaNathI mukta thayelA anaMta siddho che te (dharmAstikAyAdi dravyonI jema) paraspara avagADha che. teo lokanA agra bhAgano sparza kare che arthAt lokAgre rahe che.hA Page #225 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | vibhAga-2: upapAta [ 173 ] pratyeka siddha potAnA samasta Atma pradezo dvArA anaMta siddhone pUrNarUpe sparza karIne rahyA che. arthAtu eka siddhanI avagAhanAmAM anaMta siddhonI avagAhanA che. ekamAM anaMta avagADha thaI jAya che ane tenAthI paNa asaMkhyAtaguNA siddho evA hoya che ke je deza ane pradezathI eka bIjAmAM agavADha hoya che./1oll vivecana : prastuta gAthAmAM siddhonI sparzanAnuM kathana che. eka siddha bhagavAna zuddha caitanya svarUpa arUpI ekajIva dravya che. te ja rIte anaMta siddho zuddha arUpI anaMta jIva dravya che. te arUpI hovAthI paraspara bAdhaka banatA nathI. je rIte eka ja AkAzapradeza para dharmAstikAya, adharmAstikAyano eka pradeza hoya che jIvAstikAyanA anaMta pradezo hoya che. te arUpI hovAthI parasparAvagADha hoya che paraMtu bAdhaka banatA nathI. te ja rIte eka siddha hoya, tyAM anaMta siddho rahI zake che. temAMthI anaMta siddha to evA hoya che ke je saMpUrNa rIte eka bIjAmAM samAyelA che ane tenAthI paNa asaMkhyAtaguNA evA siddha che je deza, pradezathI- keTalAka aMzomAM eka bIjAmAM samAyelA hoya che. A rIte rahevAmAM amUrta hovAne kAraNe koI prakAranI bAdhA utpanna thatI nathI. siddhAvasthA: lakSaNa-guNa:| 92 asarIrA jIvaghaNA, uvauttA daMsaNe ya NANe ya / sAgAramaNAgAraM, lakkhaNameyaM tu siddhANaM // 11 // kevalaNANuvauttA, jANaMtI savvabhAvaguNabhAve / pAsaMti savvao khalu, kevaladiTThIhiNaMtAhiM // 12 // bhAvArtha - siddha bhagavaMta zarIra rahita saghana AtmapradezothI yukta hoya che kevaLajJAna ane kevaLa darzanamAM upayukta hoya che. te kevaLajJAnanI apekSAe sAkAropayogI ane kevaLadarzananI apekSAe anAkAropayogI che; A siddhonuM lakSaNa che./11/l. siddha bhagavAna kevaLa jJAnopayoga dvArA badhA padArthonA guNa ane paryAyone jANe che tathA anaMta kevaLa darzana dvArA samasta bhAvone dekhe che.1ro vivecanaH prastuta gAthAomAM siddhonA svarUpanuM nirUpaNa che. silona svarU5 - karmothI sarvathA mukta, zuddha caitanyaghana(aMtima zarIra avagAhanAnI apekSA ghanIbhUta), kevaLajJAna-darzanayukta, anaMta sukha saMpanna, zAzvatakAla paryata siddhakSetramAM pratiSThita thayelA AtmAne siddha kahe che. gAthAmAM pradarzita siddhonA svarUpadarzaka vizeSaNo dvArA siddhonuM svarUpa spaSTa thaI jAya che ane siddho saMbaMdhI anya dArzanikonI keTalIka mAnyatAonuM khaMDana thaI jAya che. Page #226 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | 174 / zrI vivAIsUtra asarIrA:- siddha bhagavAna bhanya sthUla mohari zarIra bhane sUkSma te4sa-Abhae zarIrathI sarvathA mukta hovAthI azarIrI hoya che. jIvaghaNA:- siddha thata paDela 4 shaileshii425|| samaye yAtmapradezo dhanIbhUta-OM2 thAya cha tathA siddhone jIvaghana kahyA che. uvauttA daMsaNe ya NANe ya:- siddhAtmA vaNazAna bhane arzana 35 mazaH sA2 ane anAkAropayoga yukta hoya che. jIva jyAre mukta thAya tyAre karmono, mithyAjJAnano, samasta vaibhAvika bhAvono nAza thAya ane anaMta AtmaguNo pragaTa thAya che. tema chatAM siddhomAM jJAna ane darzana, A be guNanI mukhyatA che. apekSAe teo jJAna-darzana sahita temaja sAkAra-anAkAra upayoga sahita hoya che, te pramANe kathana karyuM che. kevaLajJAna dvArA traNe lokanA traNe kAlanA sarva padArthone saMpUrNa rIte jANe che ane kevaLa darzana dvArA te padArthone saMpUrNa rIte dekhe che. siddhasuNa:93 Na vi asthi mANusANaM, taM sokkhaM Na vi ya savvadevANaM / jaM siddhANaM sokkhaM, avvAbAhaM uvagayANaM // 13 // jaM devANaM sokkhaM, savvaddhA piMDiyaM aNaMtaguNaM / Na ya pAvai muttisuhaM, NaMtAhiM vaggavaggUhi // 14 // siddhassa suho rAsI, savvaddhA piMDio jai havejjA / soNaMtavaggabhaio, savvAgAse Na mAejjA // 15 // jaha NAma koi miccho, NagaraguNe bahuvihe viyANaMto / Na caei parikaheuM, uvamAe tahiM asaMtIe // 16 // iya siddhANaM sokkhaM, aNovamaM Natthi tassa ovammaM / kiMci viseseNetto, ovammamiNaM suNaha vocchaM // 17 // jaha savvakAmaguNiyaM, puriso bhottUNa bhoyaNaM koii| taNhAchuhAvimukko, acchejja jahA amiyatitto // 18 // iya savvakAlatittA, atulaM NivvANamuvagayA siddhA / sAsayamavvAbAhaM, ciTThati suhI suhaM pattA // 19 // siddhatti ya buddhatti ya, pAragayatti ya paraMparagayatti / ummukkakammakavayA, ajarA amarA asaMgA ya // 20 // NitthiNNasavvadukkhA, jAijarAmaraNabaMdhaNavimukkA / Page #227 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | vibhAga-2: upapAta [ 175] avvAbAhaM sukkhaM, aNuhoti sAsayaM siddhA // 21 // atulasuhasAgaragayA, avvAbAhaM aNovamaM pattA / savvamaNAgayamaddhaM, ciTThati suhI suhaM pattA // 22 // bhAvArtha:- bAdhAothI rahita zAzvata sukhane prApta thayelA siddha bhagavAnane je sukha che, te manuSyone prApta nathI ane samagra devatAone paNa te sukha prApta nathI./17ll sarva devonA traNe kALanA sukhano anaMtavAra varga karavAmAM Ave to paNa mokSa sukhanI samAna thatuM nathI./14o. eka siddhanA sukhane traNa kALanA samayathI guNita karavAthI je sukha rAzi utpanna thAya che, tene kadAca anaMta vargathI vibhAjita karavAmAM Ave, topaNa te rAzi eTalI adhika hoya che ke saMpUrNa AkAzamAM samAhita thaI zakatI nathI../1pI. jevI rIte koI pleccha puruSa nagaranA aneka vidha guNone jANato hovA chatAM paNa vanamAM upamA ApI zakAya tevA koI padArtho na hovAthI te nagaranA guNonuM varNana karI zakato nathI../1 te ja rIte siddhonuM sukha anupama che, tenI koI upamA nathI. to paNa sAmAnyajanone bodha mATe vizeSarUpathI upamA dvArA tene samajAvavAmAM Ave che, te sAMbhaLo../1 jevI rIte koI puruSa sarvarasa saMpanna bhojana karIne, bhUkha ane tRSAthI mukta thaI aparimita tRptino anubhava kare che. te ja rIte sarvakAla parama tRpti yukta, zArIrika ane mAnasika duHkhothI nivRtta siddha bhagavAna zAzvata ane avyAbAdha sukhamAM nimagna rahe che./18-1lA te siddha bhagavaMtoe sarva prayojano siddha karyA hovAthI siddha che. kevaLajJAna dvArA sarva padArthono bodha prApta karyo hovAthI buddha che. saMsAra sAgarane pAra karI gayA hovAthI pAragata che. mokSa sAdhanAnA AlaMbanabhUta manuSyagati AdinI paraMparAthI bhavasAgarane pAra karyo hovAthI paraMparAgata che. karmarUpa kavacanuM bhedana karyuM hovAthI sarvathA mukta che, AyuSyakarmano AtyaMtika nAza karyo hovAthI ajara-amara che. sarva prakAranA paugalika bhAvothI mukta hovAthI asaMga che.llolI. siddha bhagavAna sarva duHkhone pAra karI gayA che. janma, jarA tathA mRtyunA baMdhanathI mukta che. nibaMdha, zAzvata sukhano anubhava kare che.ll1ll jenI tulanA na karI zakAya tevA atula sukha sAgaramAM lIna, nibaMdha, anupama, muktAvasthAne prApta thayelA siddha bhagavAna zAzvata anAgata kALa sudhI sukhI ja rahe che.llraro vivecana : - prastuta gAthAomAM siddhonA anupama sukhane hRdayaMgama karAvavAno prayatna karyo che. siddhonuM sukha - siddhonuM sukha tulanA ke upamA rahita atula ane anupama che. saMsArI jIvonuM sukha vedanIya karmajanya che. tethI te nAzavaMta che, taratamatAvALuM che, bAdhA-pIDA sahita che, paulika ane padArtha sApekSa che. paraMtu siddhonuM sukha Atmika che, svAbhAvika che, haMmezAM eka samAna rahe che. sarva padArthothI Page #228 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 17 ] zrI vivAI sUtra nirapekSa che ane anaMta kAla paryata rahevAnuM che. saMsArI jIvo devalokanA sukhane zreSTha mAne che paraMtu devalokanuM sukha paNa karmajanya hovAthI nAzavaMta che. siddhonuM sukha anaMtakAla paryata te ja svarUpe rahetuM hovAthI anaMtaguNa adhika che. keTalAka dArzaniko mokSane duHkhanA abhAvarUpa mAne che. jaina siddhAMta anusAra siddhonuM svarUpa duHkhanA nAzarUpa to che ja paraMtu tenI sAthe anaMta sukhanI upalabdhirUpa che. zeSa kathana bhAvArthathI spaSTa che. ne bIjo vibhAga saMpUrNa | uvavAI (aupapAtika) sUtra saMpUrNa Page #229 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (pariziSTa-1:vicita viSayonI akArAdi vi 177 pariziSTa-1: 'vivecita viSayonI akArAdi anukramaNikA viSaya adhya. sUtrAMka viSaya adhya.sUtrAMka anazana grahaNa vidhi a NivvAdhAime annaglAyaka caryA 1 | 38 | ta] | tyaktopakaraNa svadanatA aphusamANagai dazadazamikAbhikSu paDiyA arihaMta ceiyAI daMDAyatika aSTaaSTamikA bhikSupaDimA divveNa saMghAeNaM ajJAta caryA dhammavaracAuraMta cakkavaTTINaM AigarANaM nava navamikA bhikSu paDiyA AyaMbila vardhamAna naMdI ghoSa AyAmasikathabhojI patthae jalassa ADhae jalassa ArAdhaka virAdhaka paramahaMsa AvarjIkaraNa parimitapiMDa pAtikA isisiliMdhapupphappagAsAI pavvayaNa NiNhagA ujjuseDhIpatte pAMca abhigama uttANagacchattasaMThANa purisavaragaMdhahatthINaM utkaTAsanika bahUdaka ekAvalI tapa | bhagavaMtANaM egaccA bhayaMtAro egaccAo pANAivAyAo paDivirayA mahAkAya kayabalikamme mahAbhadra paDimAM kAMdapiMka devo mahAmoka paDiyA kilvISI devo mahAsarvatobhadratApa kuTicara mANummANappamANa paDipuNNaM | gAme egarAiyA Nayare paMcarAiyA yavamadhyacaMdra paDimA guNazreNI lakkhaNavaMjaNaguNovaveyA govvaiya lakuTAzathI cautthabhatte laghumoka paDiyA carima mohaNijjaM laghu sarvatobhadratA cAraNa labdhi vyaMtara devonA cihna ceiyaM vaja madhyacaMdra paDimA jaMghA caraNa vaddhamANa jIvaghaNA vAdhAime vidhAcaraNa Page #230 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 178 viSaya vIriya laDie veThabviyalaei za| zatapAka-sahasrapAka zuDhazika zailezI avasthA sa| saptasaptamikA miza paDimA sAgAvate sijjhai aghya. satrAMka 2 1 1 2 1 2 * * * 0 sAMkhya viSaya ha| haMsa zrI uvavAI sUtra sthAna sthitaka 1 sIlavyaya guNaveramaNa paccakakhANa 2 subheNa pariNAmeNaM saMbhinnasoyA adhya. sUtrA 2 ' ja 1 2 8 8 * * * 8 Page #231 -------------------------------------------------------------------------- ________________ e 3 ne e gara prANa Agama batrIsInA ta sahadhyogI dAtAo : prathama Agama vimocaka: mAtuzrI caMpAbena zAMtIlAla paraSottamadAsa saMghavI tathA mAtuzrI mRdulAbena navanItarAya zAMtIlAla saMghavI nA smaraNa sAthe sau. kuMdanabena jayaMtIlAla zAMtIlAla saMghavI zrI navanItarAya zAMtIlAla saMghavI zrI rAjIva jayaMtIlAla, zrI zaileza navanItarAya, zrI hirena navanItarAya saMghavI sutAdhAra muMbaI U.S.A. AkolA U.S.A. muMbaI * mAtuzrI kusumabena zAMtilAla zAha haste - suputra zrI INita - Do. nItA zAha, zrI bhASita - darzitA zAha mAtuzrI savitAbena Do. nAnAlAla zAha (hemANI) suputra zrI satISa - razmi zAha, suputrI zrImatI Do. bhAratI -Do. razmikAMta zAha sAdhvI subodhikA (bhadrA) jaina TrasTa, mAtuzrI lalitAbena popaTalAla zAha (hemANI) bahena-zrImatI latA zarada zAha, zrImatI harSA bhUpendra modI zrImatI dattA girIza zAha (pU. subodhikAbAI ma. nA bhAI-bhAbhI) suputra zrI muMjAla - vijyA, zrI bhAvina - tejala, suputrI nivizA manISa mahetA * pU. AratIbAI ma. nA baheno - zrImatI sarojabena jazavaMtarAya domaDiyA zrImatI harSAbena vasaMtarAya lAThIyA haste- zrI alakeza, zrI priyeza, zrI hemala mAtuzrI jayAbena zAMtIlAla kAmadAra, mAtuzrI ramAbena choTAlAla daphatarI haste zrImatI premilAbena kirITabhAI daphatarI Do. bharatabhAI cImanalAla mahetA suputra-cI. malaya, suputrI zrImatI virala AziSa mahetA mAtuzrI vijyAlakSmIbahena mANekacaMda zeTha suputra zrI dilasukhabhAI zeTha, zrI caMdrakAMtabhAI zeTha (zeTha bilDarsa) zrI ratiguru cerITebala TrasTa, haste TI. Ara. dozI * zrI ratiguru cerITebala TrasTa, haste TI. Ara. dozI zrI ratiguru cerITebala TrasTa, haste TI. Ara. dozI zrI ratiguru cerITebala TrasTa, haste TI. Ara. dozI * mAtuzrI hIrAgaurI harilAla dozI, zrImatI pUrNimAbena narendradozI haste-narendra-mInAdozI, ku. meghanA, ku. dezanA U.S.A. rAjakoTa rAjakoTa rAjakoTa rAjakoTa rAjakoTa rAjakoTa rAjakoTa Page #232 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * * * * * * * . * . . * * * . * mAtuzrI kAzmIrAbena kAMtibhAI zeTha haste - zrImatI hetala saMjaya zeDa, rU. upAsanA, ku. kIMjala mAnuzrI jazavaMtIbena zAMtIlAla sukhIyA, zrImatI bhAvanA dilIpa sukhIyA haste - dilIpa esa. turakhIyA, saputra - zrI pArasa - riddhi turakhIyA mAtRzrI kiraNabena pravINacaMdra dozI haste suputra zrI nIrava - tejala dozI, ku. priyAMzI, ku. jhIla mAtuzrI maMjulAbena chabIladAsa Dagara harane - putra zrI ketana - AratI cUDagara, ku. dhruvI zrI lakSmIcaMdabhAI jasANI parivAra zrI praviNabhAI gaMbhIradAsa pArekha ku. vidhi girIza jozI, kumAra kuzAna girIza jozI haste - zrImatI nIlAbena girIzabhAI jozI zrI parezabhAI amatI bhAI zAha zrI kizorabhAI zAha zrI ramezabhAI gaTulAla kAmadAra mAtuzrI lIlAvatIbena nImacaMda nathubhAI dozI, sva. kizorakumAra nImacaMda dozI, sva. mRdulA kuMdanakumAra mahetA. haste - harSada ane kumakuma dozI mAtuzrI tArAbena modI mAtRzrI madhukAMtAbena naMdalAla bhImANI haste - zrI rAjezabhAI bhImANI mAtRzrI kIkIbena desAI, haste - zrI kaulezabhAI-mInAbena desAI zrI aMjAbhAI DhAMkI gurubhakta zrI hemendrabhAI puMjANI mAtuzrI caMpakabena zazIkAMtabhAI mahenA, haste - satrI zrI kirITa-arUNA, - zrI ajaya - nItA, zrI kamaleza - divyA, suputrI - nirUpamA - niraMjana dozI mAtuzrI narmadAbena rUganAtha dozI, haste - zrI kAMtIbhAI rUganAtha dozI zrI hemalatAbena naTavaralAla maNIyAra mAnuzrI amRtabena bhagavAnajI avalANI parivAra haste - zrI ramaNIkabhAI bhagavAnajI avalANI zrI vajIbhAI zAha parivAra rAjakoTa muMbaI muMbaI muMbaI rAjakoTa muMbaI muMbaI muMbaI muMbaI cembura kalakattA kalakattA kalakattA muMbaI muMbaI rAjakoTa muMbaI kalakattA vaDodarA kalakattA kalakattA pa Page #233 -------------------------------------------------------------------------- ________________ U.S.A. U.S.A. AkolA AkolA kolhApura muMbaI muMbaI kalakattA kuta anumodaka zrImatI Do. bhAratIbena - Do. razmikAMta kAMtIlAla zAha zrImatI latAbena - zrI zaradabhAI kAMtIlAla zAha zrImatI harSA bhUpendra modI, zrImatI jImitA hirena modI, zrImatI Do. zruti maheza varmA, zrImatI bhavitA jayaMta IMgaLe zrI saurASTra dazAzrImALI prANa mahilA maMDaLa, haste - adhyakSA sau. harSAbena modI mAtuzrI nirmaLAbena lAlacaMda bharavADA * zrI parezabhAI ramezacaMdra sutarIyA * mAtuzrI suzIlAbena kAMtIlAla paMcamIyA * zrI mInAbena harIzabhAI desAI yuta sadasya zrI pAritoSa Ara. zAha * zrImatI rAjula rajanIkAMta zAha * jaina jAgRti senTara * zrI mukunda Ara. zeTha * zrI ketanabhAI zAha zrImatI guNavaMtIbena praphullacaMdradomaDIyA zrI sudhIrabhAI pI. zAha zrI rAjeza kalyANabhAIgAlA zrImatI mRdulAbena navanItarAya saMghavI haste - sau. hInA zaileza saMghavI, sau. sonala hirena saMghavI muMbaI muMbaI vAzI (muMbaI) muMbaI muMbaI muMbaI muMbaI muMbaI kalakattA Page #234 -------------------------------------------------------------------------- Page #235 -------------------------------------------------------------------------- ________________ //////elc7/ 22/Lele ki/ kala/ mATe madaAYANa pAra HThe sa ha7 para pah! rANamANa a l mI rahI aude che //TaHelp/es/eD//toTa//es/e/za/eleke Balle/c/PR 222e/re. WWW / SLR marI 12 TH # mArI paNR dhAma dvArA dA/Na /// maNiThe FIR !! B/P A.'' Page #236 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Trepa 2ncl2 22112 211 2112 ile 201212 2 112 212 212 12lea ..KAME TRIM 72 Picle 27E dhe ne 22 10 12712 h 2 211212 212 dcl 2277212 2 h 22 Page #237 -------------------------------------------------------------------------- ________________ PARASDHAM Vallabh Baug Lane, Tilak Road, Ghatkopar (E), Mumbai - 400 077. Tel: 32043232. www.parasdham.org www.jainaagam.org