________________
વિભાગ-૧: સમવસરણ
૭૩
गणविउस्सग्गे, उवहिविउस्सग्गे, भत्तपाणविउस्सग्गे । से तं दव्वविउस्सग्गे । ભાવાર્થ :- પ્રશ્ન- દ્રવ્ય વ્યુત્સર્ગનું સ્વરૂપ કેવું છે ?
ઉત્તર– દ્રવ્ય વ્યુત્સર્ગના ચાર ભેદ છે. તે આ પ્રમાણે છે– (૧) શરી૨ વ્યુત્સર્ગ– દેહ તથા દેહ સંબંધની મમતા અથવા આસક્તિનો ત્યાગ કરવો. (૨) ગણ વ્યુત્સર્ગ– ગણ અને ગણના મમત્વનો ત્યાગ કરી જિનકલ્પનો સ્વીકાર કરવો અથવા એકાકીપણે આત્મસાધના કરવી. (૩) ઉપધિ વ્યુત્સર્ગ– સંયમ જીવનના ઉપયોગી ઉપકરણોનો અને તેની મમતાનો ત્યાગ કરવો અને તેને મોહક તથા આકર્ષક બનાવવાના હેતુથી પ્રયુક્ત થતાં સાધનોનો ત્યાગ કરવો. (૪) ભક્ત-પાન-વ્યુત્સર્ગ– આહાર-પાણી તથા તેની આસક્તિ, લોલુપતા વગેરેનો ત્યાગ.
७३ से किं तं भावविउस्सग्गे ? भावविउस्सग्गे तिविहे पण्णत्ते, तं जहाकसायविउस्सग्गे, संसारविउस्सग्गे, कम्मविउस्सग्गे ।
ભાવાર્થ:- પ્રશ્ન– ભાવ વ્યુત્સર્ગનું સ્વરૂપ કેવું છે ? ઉત્તર– ભાવ વ્યુત્સર્ગના ત્રણ ભેદ છે– (૧) કષાય વ્યુત્સર્ગ, (૨) સંસાર વ્યુત્સર્ગ, (૩) કર્મ વ્યુત્સર્ગ.
७४ से किं तं कसायविउस्सग्गे ? कसायविउस्सग्गे चउव्विहे पण्णत्ते, तं जहाकोहकसायविउस्सग्गे, माणकसायविउस्सग्गे, मायाकसायविउस्सग्गे, लोहकसायविउस्सग्गे । तं सायविसग्गे ।
ભાવાર્થ :- પ્રશ્ન- કષાય વ્યુત્સર્ગનું સ્વરૂપ કેવું છે ?
ઉત્તર– કષાય વ્યુત્સર્ગના ચાર ભેદ છે, તે આ પ્રમાણે છે– (૧) ક્રોધ વ્યુત્સર્ગ–ક્રોધનો ત્યાગ. (૨) માન વ્યુત્સર્ગ–અહંકારનો ત્યાગ. (૩) માયા વ્યુત્સર્ગ-છળકપટનો ત્યાગ. (૪) લોભ વ્યુત્સર્ગ–લાલચનો ત્યાગ. આ કષાય વ્યુત્સર્ગનું સ્વરૂપ છે.
७५ से किं तं संसारविउस्सग्गे ? संसारविउस्सग्गे चउव्विहे पण्णत्ते, तं जहाખેરય- સંસાર-વિસ્સળે, તિથિ-સંસાર-વિસ્સળે, મનુવ-સંસાર-વિસ્સો, દેવसंसार - विउस्सग्गे । से तं संसारविउस्सग्गे ।
ભાવાર્થ :- પ્રશ્ન- સંસાર વ્યુત્સર્ગનું સ્વરૂપ કેવું છે ?
ઉત્તર– સંસાર વ્યુત્સર્ગના ચાર પ્રકાર છે. તે આ પ્રમાણે છે– (૧) નૈરયિક સંસાર વ્યુત્સર્ગનરક ગતિને યોગ્ય કર્મબંધનો ત્યાગ. (૨) તિર્યંચ સંસાર વ્યુત્સર્ગ– તિર્યંચ ગતિને યોગ્ય કર્મબંધનો ત્યાગ. (૩) મનુષ્ય સંસાર વ્યુત્સર્ગ– મનુષ્યગતિને યોગ્ય કર્મબંધનો ત્યાગ. (૪) દેવ સંસારવ્યુત્સર્ગ– દેવગતિને યોગ્ય કર્મબંધનો ત્યાગ. આ સંસાર વ્યુત્સર્ગનું સ્વરૂપ છે.
७६ से किं तं कम्मविउस्सग्गे ? कम्मविउस्सग्गे अट्ठविहे पण्णत्ते, तं जहा - णाणावर णिज्ज - कम्म - विउस्सग्गे दरिसणावरणिज्ज-कम्म-विउस्सग्गे वेयणिज्जकम्मविउस्सग्गे मोहणिज्जकम्म-विउस्सग्गे आउयकम्म-विउस्सग्गे णामकम्म- विउस्सग्गे गोयकम्मविउस्सग्गे अंतरायकम्म - विउस्सग्गे । से तं कम्मविउस्सग्गे, से तं भावविउस्सग्गे ।