Page Text
________________
વિભાગ—૨ : ઉપપાત
૧૩૭
પરિવાર, ચવપૂર્ણ, માપૂર્ણ, સનડવૂદ્ધ, સુદ્ધ, બિનુ ં, ગુજ્ઞાતિગુદ્ધ, અટ્વિનુ ં, મુદિત્તુ,, બાહુબુદ્ધ, લયાળુદ્ધ, સપ્ત્ય, છપ્પવાય, ધનુદ્ધેય, હિરાપામાં, સુવળપાન, સુત્તલેડ, વટહેડ, પાળિયાલેલું, પત્તછેÄ, ડાન્ઝેન્દ્ર, સનીવ, બિન્નીવં, મળતમિતિ ।
तणं से कलायरिए दढपइण्णं दारगं लेहाइयाओ गणियप्पहाणाओ सउणिरुय-पज्जवसाणाओ बावत्तरिं कलाओ सुत्तओ य अत्थओ य करणओ य सेहावेहि, सिक्खावेहिइ, सेहावेत्ता सिक्खावेत्ता अम्मापिऊणं उवणेहिइ ।
ભાવાર્થ :- ત્યાર તે કલાચાર્ય દઢ પ્રતિજ્ઞ બાળકને ગણિત જેમાં પ્રધાન છે, તેવી લેખનકલા આદિ શકુનિરુત સુધીની બોંતેર કળાઓ સૂત્રથી, અર્થથી અને પ્રયોગથી સિદ્ધ કરાવશે તથા શીખવાડશે. તે આ પ્રમાણે છે—
(૧) લેખન (૨) ગણિત (૩) મણિ, વસ્ત્ર વગેરેમાં ચિત્ર કોતરવાની કળા અથવા રૂપ પરિવર્તન કળા (૪) નાટય કળા (૫) ગીત કળા (૬) વાજિંત્રો વગાડવાની કળા (૭) ગીતમાં ષડ્જ, ઋષભ આદિ સ્વરોનું જ્ઞાન થવું (૮) મૃદંગ આદિ વાજિંત્રો બનાવવાની કળા (૯) ગીત વગરેનો પ્રમાણકાલ સમ છે કે વિષમ તેનું જ્ઞાન (૧૦) જુગાર રમવાની કળા (૧૧) વાદ-વિવાદમાં કુશળતા (૧૨) પાસા નાંખીને રમવામાં નિપુણતા (૧૩) ચોપાટ રમવી (૧૪) નગરની રક્ષા કરવી (૧૫) પાણી અને માટીના સંયોગથી વસ્તુના નિર્માણની કળા અર્થાત્ કુંભકારની કળા (૧૬) ધાન્ય નિષ્પન્ન કરવાની કળા (૧૭) પાનવિધિ– પાણી આદિ પેય પદાર્થોને બનાવવા, પાણીને સંસ્કારિત કરવું અર્થાત્ શુદ્ધ કરવું કે ગરમ કરવું વગેરે પાણી સંબંધી જ્ઞાન (૧૮) વસ્ત્રો બનાવવા, સીવવા, પહેરવાની વિધિ (૧૯) વિલેપન– ચંદન આદિ વિલેપન યોગ્ય દ્રવ્યો બનાવવા તથા તેને લગાડવાની વિધિ (૨૦) શયન વિધિ– પથારી પાથરવી તથા શયન વિધિ જાણવી (૨૧) આર્યા છંદને જાણવો તથા આર્યા છંદમાં રચના કરવી (૨૨) પ્રહેલિકા– ઉખાણા બનાવવા (૨૩) માગધી ભાષામાં ગાથાઓની રચના કરવી (૨૪) પ્રાકૃત ભાષામાં ગાથા બનાવવી (૨૫) ગીતિકા છંદને જાણવો તથા ગીતિકા છંદમાં રચના કરવી (૨૬) અનુષ્ટુપ છંદ જાણવો તથા અનુષ્ટુપ છંદમાં રચના કરવી (૨૭) ચાંદી બનાવવાની વિધિ (૨૮) સુવર્ણ બનાવવાની વિધિ (૨૯) સુવર્ણ આદિનું ચૂર્ણ કરી તેમાં જુદા જુદા પદાર્થોનું મિશ્રણ કરવાની વિધિ (૩૦) આભૂષણો બનાવવાની તથા પહેરવાની વિધિ (૩૧) સ્ત્રીઓના સૌંદર્ય પ્રસાધનોનું જ્ઞાન (૩ર) સ્ત્રીના લક્ષણો જાણવા (૩૩) પુરુષોના લક્ષણો જાણવા (૩૪) ઘોડાના લક્ષણો જાણવા (૩૫) હાથીના લક્ષણો જાણવા (૩૬) ગાય-બળદના લક્ષણો જાણવા (૩૭) કૂકડાના લક્ષણો જાણવા (૩૮) છત્રના લક્ષણો જાણવા (૩૯) દંડના લક્ષણો જાણવા (૪૦) ખડ્ગના લક્ષણો જાણવા (૪૧) મણિના લક્ષણો જાણવા (૪૨) કાંગણી રત્નના લક્ષણો જાણવા (૪૩) મકાન, દુકાન, ઇમારતો આદિના સ્થાન, આકાર વગેરના શુભાશુભ સંબંધી જ્ઞાન (૪૪) સેનાની છાવણીઓનું પ્રમાણ આદિ જાણવું (૪૫) નવા નગરનું પ્રમાણ આદિ જાણવું (૪૬) વ્યૂહરચના (૪૭) શત્રુની વ્યૂહ રચના સામે પ્રતિવ્યૂહની રચના કરવી (૪૮) ચાર– સૈન્ય સંચાલન કરવું તેમજ ચંદ્ર-સૂર્ય આદિ જ્યોતિષી વિમાનોની ગતિ વિષયક જાણકારી (૪૯) પ્રતિચાર– શત્રુસેનાની સામે પોતાની સેનાને ચલાવવી તેમજ સૂર્ય-ચંદ્રની ગતિના આધારે ઇષ્ટ-અનિષ્ટ ફળ વિષયક જાણકારી. (૫૦) ચક્રના આકારમાં વ્યૂહ–મોરચાની રચના કરવી (૫૧) ગરુડના આકારમાં વ્યૂહ–મોરચાની રચના કરવી (પર) શકટના આકારમાં વ્યૂહ– મોરચાની રચના કરવી (૫૩) સામાન્ય યુદ્ધ કરવું (૫૪) વિશેષ યુદ્ધ કરવું (૫૫) અત્યંત ભયાનક યુદ્ધ કરવું (પ૬)
| SR No. | 008769 |
| Book Title | Agam 12 Upang 01 Auppatik Sutra Sthanakvasi |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Kalpanabai Mahasati, Artibai Mahasati, Subodhikabai Mahasati |
| Publisher | Guru Pran Prakashan Mumbai |
| Publication Year | 2009 |
| Total Pages | 237 |
| Language | Prakrit, Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati, Agam, Canon, & agam_aupapatik |
| File Size | 10 MB |