Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ yAtmasAra /
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________ ------------------------------------------------------------ zrImad buddhisAgarasUri graMthamALA graMthAMka - 111 ------ vIrAt 2464] -------- // OM ahaiM // ------- adhyAtmasAra zrImad yavijayajI upAsaka paMDita zrI vIravijayajInA 8mA sahu racayitA pragaTakartA zrI adhyAtmajJAnaprasAraka maMDaLa (hA. maNilAla meAhanalAla pAdarAkara ) ------l ------ prata 1000 mUlya : 7-12-0 ---- [vikrama sa. 1994 ---- ---------------------------------------
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________ je sukha upaje che te sukhano svAda adhyAtmazAstrAnA svAdano je samudra che tenA eka biMdumAtra che " ( a. sA. zlo. 9) paraMtu dit prApti atyaMta muzkela che. " jema banane viSe ghara, daridrane dhana, aMdhArAmAM udyota, tathA marudezane viSe je pANI, te duHkhe pAmavA yogya che, tema je dhanya prANI hoya che tene ja adhyAtmazAstra kaliyugane viSe prApta thAya che. " ( a. sA. zlo. 17 ) adhyAtmano A rasa amaryAdita che, niravadhi che, akhuTa che, anaMta che. " kAmano je rasa te bhogavatAM sudhI madhura che. bhalAM bhojanano rasa te jamavAnA vakhata sudhI madhurapaNe varte che, paNa adhyAtmazAkhanI sevAno je rasa te to niravadhi che, kemake te prAraMbhakALathI mAMDIne sadA vadhato ja rahe che, paNa kivAre virasa na thAya. " ( a. sA. zlo. 21 ) 66 adhyAtma jJAnanI prAptithI ja manuSya mahAn thai zake che. te vinA sAcI mahattA AvatI nathI. " je prANI nive adhyAtmazAstrAne pAmyA nathI ane AcArya paMDitapaNuM icche che te paNa vyartha che. " ( a. sA. zlo. 11 ) graMthanI bhASA saMskRta che, paraMtu saMskRtano sAmAnya jJAtA paNa samajI zake evI saraLatA ane sugamatA temanI bhASAmAM che. temanI kAvyazakti ghaNA ucca prakAranI che. temanAM gujarAtI kAvyomAM najare paDatI madhuratA, prAsAdikatA, zabdalAlitya ane manohara upamAo temanA saMskRta kAvyamAM paNa najare paDe che. ramya kalpanAothI temanI kAvyapaMktio dipI UThe che. ahiMsAne sAcA svarUpamAM jIvanamAM utAranAra jaina bhekhadhArImAM je mRdutA ane mArdavanI AzA rAkhI zakAya te mRdutA ane mArdava temanI
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalamamAMthI TapakI rahelAM Aje paNa dekhAya che. bhASAmAM tenA lekhakanA mAnasanuM pratibiMba paDe che. temanA aneka lakhANomAMthI ApaNe eka evA yazovijayanI kalpanAmUrti ghaDI zakIe chIe ke je teonI jIvaMtamUrti sadAca atyaMta nikaTaM sAmya dharAvatI hoya. teobhI saMskRtanA mahA vidvAna hatA. paraMtu vidvAna ke paMDita kahevaDAvavA mATe te jamAnAmAM jaDabAtoDa zabdo, kliSTa samAso ane bhArekhama bhASAno upayoga karavAnI AvazyakatA rahetI hatI. tevI bhASA na lakhanAra paMDitonI TIkAne pAtra thato, paMDitomAM tenI gaNanA thatI nahi. zrImad yazovijayajInAmAM paMDitonI bhASA vAparavAnI zakti hatI, paraMtu temane sAmAnya janasamUhane prabodhavo hato. evI kliSTa bhASA vAparI graMthane samajI na zakAya evA koyaDArUpa banAvavAnI temanI icchA nahotI. paMDitonI TIkA paNa kAtila hatI. janasamUhanI ane paMDito baccenI bhASAnI khecAkheMcI temanA potAnA zabdomAM A pramANe che. " je vAre potAnI meLe pada vAMcatAM artha sUjhe evA alpArtha ne sugama pada jo ame joDIye to khala mANasa ema kaheze je, A graMthamAM kAM sAra nathI, vaLI jo ame gaMbhIra artha sahita pada bAMdhIe to khala mANasa kaheze ke kaThaNa pada bAMdhyAM che, eno zuM artha karIe ? e to muMgAnI pArasI che. eve graMthe koine guNa na ( a. sA. prazasti zlo0 4 ) temano Akho graMtha avalokatAM jaNAya che ke teozrIe kAvyanuM ane viSayanuM gaurava sAcavavA chatAM bhASAnI saraLatA TakAvI rAkhI che, ane paMDitaapaMDita bacce samAdhAna svIkArI samatulA jALavI banenI commart para thavA prayatna karyo che. ,, thAya. 5
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________ A graMtha upara paMDita vIravijayajI gaNIe artha bharyA che. zrIvIravijayajInA paricayanI jaina samAjane ke sAhityarasika bAcakane bhAgyeja jarUra che. temanI bhASAnI mIThAza ane lalita upamAomAM teo bInaharipha chetemanI pUjAothI bhAgyeja jainanuM nAnuM bALaka paNa ajANa haze. paryuSaNanA pavitra divasomAM maMdire maMdire temanI pUjAonA madhura ghoSa karNapaTala para athaDAya che. temanA kAvyonI prAsAdikatA ane madhuratA para mAtra jaino nahi jainetaro paNa mugdha banyA che e sarvavidita che. temanA jevA samartha puruSane hAthe lakhAyelo Tabo bIjA koi lekhakanA karatAM vadhAre pramANika hoi zake e svAbhAvika che. saMskRta nahiM jANanAra varga upara temano upakAra anahada che. A yugamA jyAre adhyAtmajJAna tarapha vizeSa bedarakArI batAvAtI jAya che, jyAre adhyAtmazAstranA gahana samudramA DubakI mAravAne badale thoDAeka AcAravicAro ane paMDitAi pAchaLa mathI dharmanA kinArA upara ghUmyA karavAmAM Ave che, jyAre dharma, dharmadhUraMdharo mATe, kurukSetranuM medAna pUraM pADe che tevA samaye Aza mArgasUcaka granthanI khAsa jarUra che. thoDAeka vicAravaMta puNyAtmAo A graMtha vAMcI adhyAtmajJAnane mArge vaLaze ane adhyAtma rasano yatkicit AsvAda karavA paNa zaktivAn thaze to granthalekhakano zrama saphaLa thayo gaNAze. rAjamahela roDa, vaDodarA. .. nAgakumAra makAtI tA. 1-8-27 bI. e; elaela. bI.
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI yazovijayajI upAdhyAyakRta adhyAtmasAra (sArtha) aiMdrazreNinataH zrImAnnaMdatAnnAbhinaMdanaH | uddadhAra yugAdau yo jagadajJAna paMkataH // 1 // zrIzAMtistAMtibhibhUyAdbhavinAM mRgalAMchana / gAvaH kuvalayollAsaM kurvate yasya nirmalAH // 2 // artha -- iMdra saMbaMdhI je zreNi teNe nata ke0 namaskAra karyo che jenevA ane aSTa mahA prAtihAryarUpa lakSmIe karI yukta tathA yugane Ade jagatne ajJAnarUpa kAdavamAMthI uddhAra karanAra ehavA je zrI RSabhadeva bhagavAn te jayavaMtA varto ! // 1 // zrIzAMtinAtha bhagavaMta te bhavyaprANIo prati saMtApanA bhedanArA thAo ! mRganuM lAMchana che jene evA tathA jema caMdrakiraNa nirmala thakAM kumudinIne vikasita kare che temajenI gAvaH ke0 vANI te pRthvIne viSe ullAsa kare che // 2 //
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________ 11 3 11 zrIzaiveyaM jinaM staumi bhuvanaM yazaseva yaH / mArutena mukhocchena pAMcajanyamapUpurata jIyAt phaNiphaNaprAMta saMkrAtatanurekadA | uddhartumiva vizvAni zrIpArzvo bahurUpabhAk // 4 // artha - zivArANInA putra zrInemanAthajI temane stanuM huM. je bhagavaMte potAnA yaze karIne jema jagatne bhayuM che temaja potAnA mukhathI pragaTyo je vAyuM teNe karIne pAMcajanya nAme zaMkha ne pUrIne teno nAda kIdho || 3 || phaNI ke0 zeSanAga tenI phaNanA prAMte je maNI tene viSe saMkramyuM je zarIra teNe karIne traNa jagatno uddhAraja jANe karatA hoyanI evA je zrIpArzvanAtha bahusvarUpanA karttA te jayavaMtA varto // 4 // jagadAnaMdanaH svAmI jayati jJAtanaMdanaH | upajIvaMti yadvA cAmadyApi vibudhAH sudhAm // 5 // etAnanyAnapi jinAnnamaskRtya gurUnapi / adhyAtmasAramadhunA prakaTIkartumutsahe // 6 // artha -- jagatane AnaMdanA karanAra, valI jehanI amRtasarakhI vANIne hajI sudhI paMDita loko seve che, aMgIkAra kare che ehavA jJAtanaMdana je zrI vIrajina te jayavaMtA varto // 5 // e pAMce paramezvarane tathA bIjA paNa jinone tathA potAnA gurune namaskAra karIne adhyAtmano sAra je rahasya te pragaTa karavAne have utsAha karuM huM // 6 // 7 zAstratparicitAM samyak saMpradAyAcca dhImatAM / ihAnubhavayogAcca prakriyAM kAmapi bruve // 7 //
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________ yoginAM prItaye padyamadhyAtmarasapezalaM / . bhoginAM bhAminIgItaM saMgotakamayaM yathA // 8 // artha-ghaNAM zAstrothI bhalI rIteM paricayakarIne ne valI paMDitalokonA saMpradAyathakI je adhyAtmazAstrane viSe anubhava thayo tethakI hUM kAMika saMkSepa mAtra prastAvanA karUM chu / / 7 / / je rIte bhogIpuruSane strInAM gItasaMgIta priyakArI lAge che te rIte yogIzvara puruSane prItinA arthe adhyAtmarase karIne manoharakArI evo A grantha padyabaMdhatAye karuM chaM // 8 // atha adhyAtmamAhAtma. kAMtAdharasudhAsvAdA yUnAM yajAyate sukhaM / viduH pArthe tadadhyAtmazAstrasvAdasukhodadheH // 9 // adhyAtmazAstrasaMbhUta saMtoSasukhazAlinaH / gaNayaMti na rAjAnaM na zrodaM nApi vAsavam // 10 // ___artha-strInA adhararUpa amRtanA svAdathI juvAna puruSane je sukha upaje che te sukhano svAda adhyAtmazAstranA svAdano je samudra che tenA eka biMdumAtra che // 9 // je prANIne adhyAtmazAstrathI manohara saMtoSarUpa sukha prApta thayuM te prANI rAjAne tathA dhanadane ane iMdra sarikhAne paNa lekhAmAM gaNato nathI // 10 // yaH kilAzikSitAdhyAtmazAstraH paaNdditymicchti| utkSipatyaMgulI paMguH sa svadruphalalipsayA // 11 // daMbhaparvatadaMbholiH sauhArdA buddicNdrmaaH| adhyAtmazAstramuttAla mohajAlavanAnalaH // 12 // artha:--jema kalpavRkSanA phalane levAnI icchAye pAMgalo puruSa AMgalI UMcI kare che te jema vyartha che, tema je prANI nizce
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAtmazAstrane pAmyA nathI ane AcArya-paMDitapaNuM icche che te paNa vyartha che // 11 // kapaTarUpa parvatane bhedavAne vajra samAna, maitratAbhAvarUpa samudranI vRddhi karavAne caMdramA samAna ehaveM adhyAtmazAstra te vRddhi pAmelaM ehavU je mohajAlanuM vana tehane bAlavAne arthe dAvAnala samAna che // 12 // adhvA dharmasya susthaH syAtpApacAraiH palAyate / adhyAtmazAstrasaurAjye na syaatkshcidupplvH||13|| yeSAmadhyAtmazAstrArtha tattvaM pariNataM hRti / kaSAyaviSayAvezaklezasteSAM na karhicit // 14 // artha-adhyAtmazAstranuM bhalaM rAjapravartate thake kazoye upadrava thAya nahIM, dharmano mArga sugama thAya ane pAparUpa coraTA nAsI jAya // 13 // je prANInA hRdayane viSe adhyAtmazAstranA arthatattvataH jJAna thayu che tene kaSAyarUpa viSayanA vegano kleza te kadI e na thAya // 14 // nirdayaH kAmacaMDAlaH paMDitAnapi pIDayet / - yadi nAdhyAtmazAstrArthabodhayodhakRpA bhavet // 15 // viSavallisamAM tRSNAM vardhamAnAM manovane / __ adhyAtmazAstradAtreNa chiMdaMti prmrssyH||16|| artha-jo adhyAtmazAstranA arthanA bodhanI kRSA paMDita jevAne paNa na hoya to nirdaya evo je kAmarUpa caMDAla te paMDitane paNa pIDA karyA vinA rahe nahI / / 15 // je paramaRSIzvara che te adhyAtmazAstrarUpa dAtaraDe karIne manarUpI vanane viSe vRddhi pAmatI ehavI tRSNArUpa jheheranI velI tene chedI nAkhe che // 16 //
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________ vane vezma dhanaM dausthe tejo dhvAMte jalaM marau / durApamApyate dhanyaiH kalAvadhyAtmavAGmayaM // 17 // vedAnyazAstravit klezaM rasamadhyAtmazAstravit / bhAgyabhRdbhogamApnoti vahate caMdanaM kharaMH // 18 // artha - jema vanane viSe ghara, daridrane dhana, aMdhArAmAM udyota tathA marudezane viSe je pANI, te duHkhe pAmavA yogya che, tema ne dhanya prANI hoya che teneja adhyAtmazAstra kaliyugane viSe prApta thAya che || 17 || vedanA jANa tathA bIjA zAstranA jANanArA te klezanA bhoktA che, ane rasanA bhoktA te adhyAtmazAstranA jANanArA che. e rasano bhoga to je bhAgyavaMta hoya tejapAme, ane je gadheDo hoya te to mAtra caMdananA bhArane upADe eTaluMja // 18 // bhujAsphAlanahastAsyavikArAbhinayAH pare / adhyAtmazAstravijJAstu vadaMtyavikRtekSaNAH // 19 // adhyAtmazAstrahemAdri mathitAdAgamodadheH // bhUyAMsi guNaratnAni prApyate vibudhairna kim ? || 20 || artha -- bhujAnA AsphoTa karave karIne, valI hAthane tathA mukha vikAre karIne, ityAdika nATikanA abhinaya karave karIne bhogI puruSa sukha karI mAne che, ane adhyAtmazAstranA jANa je puruSa che, te to avikArI netranA dhaNI iMdriyanA vikAra rahita che / / 19 / / adhyAtmazAstrarUpa je hemAcala parvata teNe mathyo che AgamarUpa samudra te thakI nIkalyAM ghaNA guNarUpIyAM je ratna te to vibudha je paMDita loka teoja pAme che // 20 //
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________ rasobhogAvadhiH kAme sadbhakSya bhojanAvadhiH / adhyAtmazAstrasevAyAM rasoniravadhiH punaH // 21 // kutarkagraMthasarvasva grvjvrvikaarinnii| eti dagnirmalIbhAva mdhyaatmgrNthbhessjaat||22|| ___ artha-kAmano je rasa te bhogavatAM sudhI madhura che, bhalAM bhojanano je rasa te jamavAnA vakhata sudhI madhurapaNe varte che, paNa adhyAtmazAstranI sevAno je rasa te to niravadhi che kemake te prAraMbhakAlathI mAMDIne sadA vadhato ja rahe che, paNa kivAre virasa na thAya // 21 // kutarkazAstranA sarva rahasyano je ahaMkAra, te rUpI tAva tehanA vikAravAlI thai ehavI je dRSTi te adhyAtmazAstrarUpa auSadhanA yogathI nirmalapaNAne pAme che // 22 // dhaninAM putradArAdi yathA sNsaarvRddhye| tathA pAMDityadaptAnAM zAstramadhyAtmavarjitaM // 23 // adhetavyaM tadadhyAtmazAstraM bhAvyaM punaH punH| anuSTheyastadarthazca deyo yogyasya kasyacit // 24 // artha-dhanavaMta janane jema putra ane strI te saMsAranI vRddhinAM kAraNa che tema abhimAne bharAyelA paMDita lokane adhyAtmazAstra vinA mAtra saMsAranI vRddhi che // 23 // te mATe adhyAtmazAstrane bhaNavU, valI vAraMvAra hRdayane viSe bhAva, enA artha- vAraMvAra ciMtana karavU ane je puruSo yogya hoya teneja zIkhavay-pustaka Apaq // 24 // e rIte adhyAtmazAstranA mahAtmyano pahelo adhikAra pUro thayo.
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________ atha adhyAtma svarUpa. bhagavan ! kiM tadadhyAtmaM yadicchamupavarNyate / zRNu vatsa yathAzAstraM varNayAmi purastava // 1 // gatamohAdhikArANAmAtmAnamadhikRtya yA / pravartate kriyA zuddhA tadadhyAtma jagurjinAH // 2 // artha-have ziSye pUchayu ke-he bhagavaMta ! adhyAtma te zuMche ke jenuM tame Aq varNana karo cho ? tyAre guru kahe che kehe ziSya ! zAstramaryAdAye tane kahuM huM te sAMbhaLa // 1 // je munirAjano mohano adhikAra nAza pAmyo che ane je AtmAne AzrIne zuddha kriyAye aMtaraAtmAne viSa pravarte, tenuM nAma paramezvara adhyAtma kahe che // 2 // sAmAyikaM yathAsarva cAritreSvanuvRttimat / adhyAtmaM sarvayogeSu tathAnugatamiSyate // 3 // apunabaMdhakAdyAvadgaNasthAnaM caturdazaM / kramazuddhimatI tAvat kriyAdhyAtmamayo matA // 4 // ___artha-sAmAyika cAritra jema sarva cAritrane viSe anugata kAraNapaNe varte che tema sarva jogane viSe adhyAtma paNa sahacArIpaNe varne cha / // 3 // apunarbadhI je cothu guNaThANuM tyAMthI mAMDIne caudamA guNaThANA lagaNa anukrame je AtmAnI vizuddhatA pragaTa thAya te satra adhyAtma kriyA jANavI // 4 // AharopadhipUjArDa gauravapratibaMdhataH / bhavAbhinaMdI yAM kuryAt kriyAM saadhyaatmvairinnii||5||
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________ kSudro lobharatirdIno matsarI bhayavAn zaThaH / ajJo bhavAbhinaMdIsyA niSphalAraMbhasaMgataH // 6 // artha-ane je AhAropadhine arthe tathA pUjA pAmavAnI Rddhi tenI gauravatAye baMdhANA thakA bhavAbhinaMdI je kriyA kare te sarva adhyAtma kriyAnI vairiNI jANavI // 5 // 1 kSudratA, 2 lobha, 3 rati, 4 dInatA, 5 matsarIpaNu, 6 bhaya, 7 zaThatA, 8 ajJAnatAe bhavAbhinaMdipaNAnA saMgathakI je kriyA kare te kriyAno AraMbha niHSphala thAya che // 6 // zAMto dAMtaH sadAgupto mokSArthI vishvvtslH| nirdabhAM yAM kriyAMkuryAt saadhyaatmgunnvRddhye||7|| ata eva janaH pRccho tpannasaMjJaH pipRcchiSuH / sAdhupArzve jigamiSurdharma pRcchan kriyAsthitaH // 8 // artha-1 zAMtaguNa, 2 dAMtaguNa, 3 sadAgupteMdriyapaNu, 4 mokSArthIpaNuM, 5 vizvana vAtsalyatApaNuM ityAdika guNavAlo nirdabhIpaNe je kriyA kare te kriyA adhyAtmaguNanI vRddhikartA thAya // 7 // te mATe jene tatva pUchavAnI saMjJA upanI che tathA pipRcchiSu ke0 tattva prate have pUchavAne sanmukha thayo che te, sAdhunI pAse tattva sAMbhalavAne arthe javAnuzIla cha jenuM te tathA kriyA yogane viSe rahyo thako dharmanA tattvane pUche che te / / 8 / / pratipitsuH sRjan pUrva pratipannazca darzanaM / zrADoyatizca trividho'naMtAMzakSapakastathA // 9 // dRgamohakSapako mohazamakaH shaaNtmohkH| kSapakaH kSINamohazca jino'yogI ca kevalI // 10 //
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________ artha--valI tattvane aMgIkAra karatAM thakAM pUrva pratipanna thayu che samyaktvadarzana jene evA zrAvaka tathA yati te traNa prakAranA 1 upazamasamakitI, 2 kSayopazamasamakitI, 3 kSAyakasamakitI te anaMtAnubaMdhIno aMza khapAvyo che jeNe // 9 // valI jeNe darzanamohanIya khapAvI che athavA mohanIyane upazamAvI che ehavA je upazAMtamohI tathA kSapakazreNine viSe varte che tathA jeNe mohano kSaya kayoM che te sayogIkevalI tathA ayogIkevalI bhagavaMta jANavA // 10 // yathAkramamamI proktA asaMkhyaguNanirjarAH // yatitavyamatodhyAtmavRddhaye kalayApi hi // 11 // jJAnaM zuddha kriyA zuddhatyaMzI dvAviha sNgtau|| cakre mahArathasyeva pakSAviva patatriNaH // 12 // artha-e anukrame je kahyA te saghalA eka eka thakI asaMkhyAtaguNI nirjarAnA kartA che; mATe eka kalAe karIne paNa adhyAtmanI vRddhine arthe udyama karavo ehIja hetu che // 11 // jema rathanAM be cakra te rathanI sAthe saMlagnaja che, tathA pakSInI be pAMkho te pakSInI sAthe saMlagnaja che, tema eka zuddha jJAna ane bIjI zuddha kriyA e be aMza te adhyAtmanI sAthe saMlagna che // 12 // tatpaMcamaguNasthAnAdArabhyaivaitadicchati // nizcayovyavahArastu pUrvamapyupacArataH // 13 // caturthe'pi guNasthAne zuzrUSAdyA kriyAMcitA // aprAptasvarNabhUSANAM rajatAbhUSaNaM yathA // 14 // artha-pUrve paNa nizcayanaya ane vyavahAranayanu AropaNa
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
________________ upacArathI che, paNa pAMcamA guNaThANAthI mAMDIne e naya icche hai| // 13 // ane cothe guNaThANe paNa zuzrUSAdika kriyA te ucita che jema koine sonAnAM ghareNAM na malatAM hoya tene rupAnAM male te paNa ruDAM manAya / / 14 // apunarbadhakasyApi yA kriyA zamasaMyutA // citrAdarzanabhedena dharmavinakSayAya sA // 15 // azuddhA pi hizuddhAyAH kriyAhetuH sadAzayAt // tAnaM rasAnuvedhena svarNatvamadhigacchati // 16 // __artha-samabhAve karIne sahita, darzana bhede karIne vicitra prakArarnu apunarbadha je cothu guNaThANuM tehanI kriyA paNa dharmanA vighnane kSaya karanArI che // 15 // to paNa bhalA AzayathakI azuddha kriyA kare te paNa zuddha kahevAya. jema trAMbu je che tene gAlI temAM rasAnuvedha karyAthI ( rasAyana meLavavAthI ) sonuM thai jAya che tema // 16 // ato mArgapravezAya vrataM mithyAdRzAmapi // dravyasamyaktvamAropya dadate dhIrabuddhayaH // 17 // yo budhvA bhavanairguNyaM dhIraH syAd vratapAlane // sayogyo bhAvabhedastu durlakSyonopayujyate // 18 // artha-e ja kAraNa mATe dhIrabuddhinA dhaNI ratnatrayanA mArgane viSe pravezavAne mithyAdRSTivAlAne paNa dravya samakitano Aropa karIne cAritra Ape che // 17 // je prANI saMsArarnu nirguNapaNuM jANIne vrata pAlavAne viSe dhIra thAya te. prANI dharmane yogya jANavo ane aMtaraMgabhAvano bheda to duHkhe karIne samajAya che, mATe te upayogamAM na ANako // 18 //
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________ nocedbhAvAparijJAnAtsiDayasiddhoparAhate // dIkSAdAnena bhavyAnAM maargocchedHprsjyte||19|| azuddhAnAdarebhyAsAdyogAno darzanAdyapi // siddhinaisargikomuktA tadapyabhyAsikaM yataH // 20 // - artha-kadApi koi ema kaheze je bhAva jANyA vinA cAritra devAthI siddhi asiddhi sarva haNAi jAya, te vAre bhavyane paNa dIkSA na ApavI kema ke tene aMtaraMganI khabara nathI, ane e rIte dIkSA na ApavAthI to samyagamArgano uccheda thAya // 19 // ema azuddhano anAdara kare ane zuddha jogano abhyAsa na kare tyAre darzana je samakita te paMNa zuddha na thAya, kema ke eka nisarga samakita TAlIne zuddha karavU te paNa abhyAsathI ja thai zake // 20 // zuddhamArgAnurAgeNAzaThAnAM yAtu zuddhatA // guNavatparataMtrANAM sAnakApi vihanyate // 21 // viSayAtmAnubaMdhairhi tridhAzuddhaM yathottaraM // bruvate karma tatrAdyaM muktyarthapatanAdyapi // 22 // artha-zuddhamArgane anurAge karIne azaThatA bhAve jo AtmAnI zuddhatA ke0 nirmalatAye guNavaMta prANIne AdhIna thaine varte, to te pravRtti koi ThekANe haNAya nahIM // 21 // viSaye karIne, AtmAye karIne ane anubaMdhe karIne e traNa prakAranI vizuddhi che. te ekekathI nirmala che. e traNe karma che, temAM je duHkhathI potAnA AtmAne mUkAvavAne jhaMpApAta pramukha kare tehane viSayazuddhi kahiye // 22 //
Page #17
--------------------------------------------------------------------------
________________ ajJAnAnAM dvitIyaM tu lokadRSTayAyamAdikaM // tRtIyaM zAMtavRttyAtattatvasaMvedanAnugaM // 23 // AdyAnAjJAnabAhulyAnmokSabAdhakabAdhanaM // sadbhAvAzayalezenocitaM janmapare jaguH // 24 // - artha-ajJAnIne Atmazuddhi nAme bIjI zuddhi thAya; te lokadRSTiye pAMca yama niyama pramukha pAle che-e bIjo bheda. trIjo AtmAnubaMdha te kahiye, je zAMta vRttiye tattva- saMvedana kare, ciMtana kare // 23 // pahelI zuddhimAM ajJAnanI bahulatA che, jeNe karIne mokSanA bAdhakane bAdha na kare ane tenA sadbhAvathakI zubhAzayano lezamAtra hoya, to tethI janma-maraNanI paraMparA kAMi truTe nahI ehavaM yogAbhyAsI puruSa kahe che // 24 // dvitIyAdoSahAniH syAtkvacinmaMDUkacUrNavat // AtyaMtikI tRtIyA tu gurulAghavaciMtayA // 25 // apisvarUpataHzuddhAkriyA tasmAdvizuddhikRt // maunIdravyavahAraNa mArgabIjaM daDhAdarAt // 26 // __artha-Atmazuddhi nAme bIjA jogathakI kAMika lavaleza mAtra doSanI hAni to thAya, paNa paraMparAye ghaNA doSa thayelA te deDakAnA cUrNanI peThe eka deDakAno nAza thAya, paNa tethI bIjA ghaNA deDakA utpanna thAya. trIjI zuddhi AtyaMtika che, tethI karmanI hAni thAya kema ke te gurutAbhAva ane ladhutAbhAvanI vicAraNA karavAthI pragaTe evI che / / 25 // svarUpa thakI je kriyA zuddha che te ja nizcayapaNe AtmAne vizuddhatAnI karanArI che, te mATe zuddhakriyA karavI. munIMdra je paramezvara teNe batAvyo je
Page #18
--------------------------------------------------------------------------
________________ vyavahAra tenu sevana karave karIne ghaNA Adara sahita kriyA kare, to mArga je ratnatrayI tenuM bIja pragaTa thAya che // 26 // gurvAjJApArataMtryeNa dravyadIkSAgrahAdapi // vIryollAsakramAtprAptA bahavaH paramaM padaM // 27 // adhyAtmAbhyAsakAlepi kriyA kApyevamasti hi // zubhaughasaMjJAnugataM jJAnamapyasti kiMcana // 28 // artha-gurunI AjJAne AdhIna rahevAthI dravyadIkSA lIdhI hoya to paNa vIryollAsanI anukrame vRddhi karIne ghaNA jIva paramapadane pAmyA che // 27 // e rIte adhyAtmanA abhyAsakAlane viSe paNa kriyA kAika lezamAtra nizce varteja.che, ane zubhakArI ogha saMjJAne sahacArIpaNe tihAM jJAna paNa kAMika varte che // 28 // ato jJAnakriyArUpamadhyAtma vyavatiSThate // etatpravarddhamAnaM syAnirdabhAcArazAlinAM // 29 // ___ artha-eja kAraNa mATe jJAnane kriyArUpa te adhyAtmapaNuM varte che, je jJAna kriyArUpa te adhyAtma che. e ja jJAnakriyA nirdabhAcAre karIne manohara ehavo je prANI tene viSe uttarottara vRddhine pAme che // 29 // e bIjo adhyAtmanA svarUpano adhikAra saMpUrNa thyo|| daMbho muktilatAvahirdabho rAhuH kriyAvidhau // / daurbhAgyakAraNaM dabho daMbhodhyAtmasukhArgalA // 1 // daMbho jJAnAdridaMbholirdabhaH kaamaanlehviH|| vyasanAnAM suhRdaMbho daMbhazcauro vratazriyaH // 2 //
Page #19
--------------------------------------------------------------------------
________________ daMbhena vratamAsthAya yo vAMchati paramaM padaM // lohanAvaM samAruhyasobdheH pAraM yiyAsati // 3 // __ artha-muktirUpa velIne dahana karavAmAM kapaTa te agni samAna che ne kriyArUpa caMdrano grAsa karavAne kapaTa te rAhu cha; bhane kapaTa ja durbhAgyanuM kAraNa che; adhyAtmasukhanI prAptimAM argalArupa che // 1 // jJAnarUpa parvatane toDavAne kapaTa te vajra samAna che; kAmarUpI agninI vRddhi karavAne ghRta joiye te paNa kapaTa che, vyasanano mitra te kapaTa cha; ane vratarUpa lakSmIno cora paNa daMbha ja che // 2 // kapaTa rAkhI vratane viSe rahI je prANI parama pada je mokSa tenI vAMcchanA kare che, te prANI loDhAnI nAvamAM besI samudra taravAnI icchA rAkhe che // 3 // kiM vratena tapobhirvA daMbhazcenna niraakRtH|| kimAdarzana kiM dIpairyadyAMdhyaM na dRzorgataM // 4 // kezalocadharAzayyA bhikSAbrahmavratAdikaM // daMbhena duSyate sarva trAsenaiva mahAmaNiH // 5 // artha-te ta paNa zuM ? te vrateM paNa zuM ? jo kapaTa dizAne tajI nahIM to te sarva niSphala che, te ArasIe paNa zuM ? ane dIve paNa zuM ? jo dRSTIe aMdha che to tehane sarva ThekANe aMdhakAraja raheze // 4 // keza loca karavo, bhumi upara zayana karavU, bhikSA mAgavI, zIlavatAdika pAlavAM, e sarva dharmakaraNI kapaTe karIne duSAi jAya che, jema suMdara maNi hoya te upara eka DAgha lAgavAthI tenI kAMti maMda thAya che tehanI pare jANavU // 5 //
Page #20
--------------------------------------------------------------------------
________________ sutyajaM rasalAMpaTyaM sutyajaM dehabhUSaNaM // sutyajAH kAmabhogAzca dustyajaM daMbhasevanaM // 6 // svadoSaninhavo loka pUjA syAdU gauravaM tathA // iyataiva kadayaMte daMbhena bata bAlizAH // 7 // ___artha-rasanuM lolapIpaNuM te sukhe tajI zakAya, dehanI zobhA paNa sukhe tajI zakAya, kAmabhogAdine paMNa sukhe tajAya; paNa kapaTano tyAga karavo ghaNo ja vikaTa che // 6 // potAnA doSane DhAMkI rAkhe tethI lokamAM pUjanA thAya, tathA moTAi thAya, ehi ja pUjA pramukhanI lAlaca mATe potAnA AtmAne mUrkha prANI kadarthanA upajAve che ! // 7 // asatInAM yathA zIlamazIlasyaiva vRddhaye // daMbhenAvrata vRddhayartha vrataM veSabhRtAM tathA // 8 // jAnAnAapi daMbhasya sphuritaM bAlizAjanAH // tatraiva dhRtavizvAsAH praskhalaMti pade pade // 9 // __ artha-jema kulaTA nArInuM zIla je AcArate kuzIlanI vRddhine arthe ja hoya, tema kapaTe veSa dharanAra vratavaMtAne bhavanI vRddhi thAya; te avatanI vRddhine arthe ja thAya // 8 // kapaTanA vipAkane jANatA thakA paNa mUrkha ajJAnI prANI te ja' kapaTane viSe vizvAsa karatA thakA pagale pagale skhalanA pAme che // 9 // aho mohasya mAhAtmyaM dIkSAM bhAgavatImapi // daMbhena yadvilupaMti kajaleneva rUpakaM // 10 // abje himaM tanau rogo vane vahnirdine nizA // ' graMthe maukhyaM kaliH saukhye dhamma daMbhaupaplavaH // 11 //
Page #21
--------------------------------------------------------------------------
________________ 16 artha - aho iti khede jUo ! moharAjAno mahimA ! je bhagavaMta saMbaMdhI dIkSA te paNa jema kAjale karIne citrAmaNanuM lopa thAya che, tehanI pare kapaTe karIne lopI nAkhe che, jema kamalane viSe hima, zarIrane viSe roga, vanane viSe agni, divasane viSe rAtrI, graMthane viSe mUrkhatA, sukhane viSe kleza, te upadravanA karatA che te dharmane viSe kapaTa te duHkhakarttA che / / 10-11 // ataeva nayo dhartu mUlyottaraguNAnalaM // yuktA suzrAddhatA tasya na tu daMbhena jIvanaM // 12 // parihartuM na yo liMgamapyalaM dRDharAgavAn // saMvijJapAkSikaH sasyAnnirdabhaH sAdhusevakaH // 13 // artha -- ehi hetu mATe mUlaguNa paMcamahAvrata ane uttaraguNa karaNasittarI pramukha dharavAne je prANI samartha na hoya, teNe zrAvakanAM vrata pAlavAM te yukta ja che, paNa kapaTa cAritraM jIvakuM ruDaM nathI // 12 // have je prANI vratane mUkavAne samartha nathI kemake jene vrata upara dRDharAga lAgyo hoya te mUkI zake nahIM to teNe saMvijJapakSa aMgIkAra karavo zreSTha che, kemake nirdabhI sAdhunI seghanA karavAthI ghaNo guNa thAya che // 13 // nirdabhasyAvasannasyApyasya zuddhArthabhASiNaH // nirjarAM yatanAdatte svalpApi guNarAgiNaH // 14 // vratabhArAsahatvaM ye vidaMtopyAtmanaH sphuTaM // daMbhAyatitvamAkhyAMti teSAM nAmApi pApmane / / 15 / / artha - niSkapaTI hoya, zuddha siddhAMtanA arthanA bhASaka hoya, te guNe karIne te usannApramukha sAdhu jo thoDI paNa jatanA
Page #22
--------------------------------------------------------------------------
________________ kare che, to paNa te guNanA rAgIpaNAthI vartatA thakA tene nirjarA thAya che // 14 // potAthI vratano bhAra nathI upaDato, evaM jANyA chatAM paNa je potAnA AtmAne pragaTa rIte kapaTe karIne yatipaNuM TharAve che, saMyamIpaNuM sthApe che te liMgItuM nAma letAM paNa pApa thAya to tenI sevanA to pApakArI thAya ja temAM zuM kahetuM ? // 15 // kurvate ye na yatanAM samyagAlocitAnapi // tairaho yatinAmnaiva dAMbhikairvacyate jagat // 16 // dharmAtikhyAtilAbhena pracchAditanijAzravaH / / tRNAyamanyate vizvaM hIno'pi dhRtakaitavaH // 17 // artha-je liMgI bhalI rIte dravya, kSetra, kAla, bhAva joIne yatnA nathI karatA, te liMgI yati eve nAme karIne kapaTI thaI lokane ThagatA phare che // 16 // je hInAcArI thako kapaTano dharanAro liMgI hoya ane te yatidharmI che evI prasiddhi thai tenA lAbhe karIne potAnA Azravane DhAMkyA hoya evA je yati te samagra jagatane tRNa tulya jANe che // 17 // . AtmotkarSAttato daMbhAtpareSAM cApavAdataH // badhnAti kaThinaM karma bAdhakaM yogajanmanaH // 18 // AtmArthinA tatastyAjyo daMbho'narthanibaMdhanaM // zuddhiH syAdRjubhUtasyetyAgapratipAditaM // 19 // artha:-potAnA AtmAnI vaDAi kare, ghaNuM kapaTa dhare ane pArakA avarNavAda bole tethI karIne kaThiNa karma bAMdhe che,
Page #23
--------------------------------------------------------------------------
________________ tevA puruSo te yogInA janmane bAdhaka karanArA che te zuddha cAritrane pAmI zake nahIM // 18 // mATe anarthana kAraNa je kapaTa tene dharmArthI prANIe tajavU, kemake AtmAnI zuddhi to saralatAbhAve thAya che, evaM Agamane viSe kayuM che // 19 // jainairnAnumataM kiMciMniSiddhaM vA na sarvathA // kAryabhAvyamadaMbhenetyeSAjJA pAramezvarI // 20 // adhyAtmaratacittAnAM dabhaH svalpo'pi nocitH|| chidralezo'pi potasya siMdhuM laMghayatAmiva // 21 // artha-tIrthakare ekAMte AjJA paNa nathI karI, tema sarvathA niSedha paNa nathI kIdho, topaNa je kArya karavaM te kapaTa rahita kara, ehI ja paramezvaranI AjJA che // 20 // jema vahANamAM chidrano leza hoya te paNa samudra taravAmAM yogya nathI, tema adhyAtmane viSe jenuM mana raMgAyuM che, tene jarApaNa kapaTa karavU te yogya nathI // 21 // daMbhalezo'pi mallyAdeH strItvAnarthanibaMdhanaM // atastatparihArAya yatitavyaM mahAtmanA // 22 // ____ artha-jema mallinAthajIne kapaTanoM leza paNa strIvedano kAriNaka thayo, mATe mahAn puruSe kapaTa tajavAne ghaNo yatna karavo // 22 // iti zrIadhyAtmasAra graMthane viSe daMbhatyAga nAmA trIjo adhikAra samApta thayo /
Page #24
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhavasvarUpacintAdhikAra tadevaM nirdebhAcaraNapaTutA cetasi bhavasvarUpaM saMcitya kSaNamapi samAdhAya sudhiyA // iyaM ciMtA'dhyAtmaprasarasarasI toralaharI satAM vairAgyAyapriyapavanapInA sukhakRte // 1 // artha - eTalA mATe nirdabha AcaraNa karavAne he cetana ! tuM sAvadhAna thA ! AtmasvarUpanuM ciMtana kara ! kemake kSaNa mAtra paNa sadbuddhi hRdayamAM dharIne AtmasvarUpanI ciMtA karavI tehI ja AtmadizArUpa sarovaranI laharI che te zItalatA kare evI che; ehI ja sajjana lokane vairAgyadizArUpa pavana pUrNa puSTatAkArI che; mATe te Atmika sukhane artha sAdhavI // 1 // itaH kAmaurvAgnirjvalati paritoduHsaha itaH pataMti grAvANo viSaya girikuTAdvighaTitAH // itaH krodhAvartI vikRtitaTinI saMgamakRtaH samudre saMsAre tadiha na bhayaM kasya bhavati // 2 // artha - eka tarapha kAmarUpa vaDavAnalano agni balI rahyo che te duHkhe sahana thAya evo che, ane eka tarapha paMcakAranA viSayarUpa parvata, tehathI paDyA je unmAdarUpa patharA, teNe karI bhayaMkara, valI eka tarapha vikAradizArUpa nadInA saMga - thakI krodhanA Avartta paDyA che; evo je A saMsAra-samudra tene viSe kaho kA ThekA prANIne bhaya nathI / sarvatra bhaya ja varte che // 2 //
Page #25
--------------------------------------------------------------------------
________________ 20 priyA jvAlA yatrodramati ratisaMtApataralA kaTAkSAn dhUmaughAn kuvalayadalazyAmalarucIn || athAMgAnyaMgArA kRtabahuvikArAzca viSayA dahaMtyasminvahrau bhavavapuSi zarma kva sulabhaM ? // 3 // artha - je saMsArane viSe ratinA saMtApe karIne taralA ke0 capala evI je priyA ke 0 bhAryA te kaTukajvAlA vartte che, valI nIlakamala dalanA sarakhI jenI kAMti che ehavA netranA trikoNamAMthI je jovaM tenuM nAma kaTAkSa te rUpa dhUmranA samUha cAle che, tathA strInAM aMga te aMgArA samAna che, je aMgavaDe ghaNA prakAranA vikAra pragaTa thAya che, te mATe saMsArarUpa agnimAM balI rahyA je prANI tene bhavamAM paNa sukha nathI temaja zarIramAM paNa kaI sukha nathI // 3 // gale datvA pAzaM tanayavanitAsnehaghaTitaM nipIDyate yatra prakRtikRpaNaH prANipazavaH // nitAMtaM duHkhArttA viSamaviSayairghAtikabhadai rbhava: sUnAsyAnaM tadahaha mahAsAdhvasakaraM // 4 // artha - jenA galAne viSe putra tathA strIrUpa snehano phAMso nakhAyo che, tenA snehapAzamAM paDyA tuccha svabhAvanA dhaNI te atizayapaNe pIDA pAme che, AkarA viSayarUpa je ghAtakI subhaTa teNe karIne saMsAra te khATakInuM sthAnaka che; mATe hAhA saMsAra te kevala duHkhanuM mUla che // 4 // avidyAyAM rAtrau carati vahate mUrdhni viSamaM kaSAyavyAati kSipati viSayAsthIni ca gale //
Page #26
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahAdoSAn daMtAna prakaTayati vakrasmaramukhI na vizvAsArhoyaM bhavati bhavanakaMcara iti // 5 // artha-ajJAnadizArUpa rAtrino cAlanAra jenA mAthA upara viSamakaSAyarUpa sarpano samUha rahyo che, jenA galAne viSe viSayarUpa hADakAM bAMdhyAM che, je mahoTA doSarUpa dAMta prakaTa kare che, jenu mukha kAmanI ceSTA kare che, evo saMsArarUpI rAkSasa te vizvAsa karavAne yogya nathI // 5 // janA labdhvA dharmadraviNalavabhikSAM kathamapi prayAMtovAmAkSIstanaviSamadurgasthitikRtA // viluTyaMte yasyAM kusumazarabhillena balinA bhavATavyAM nAsyAmucitamasahAyasya gamanaM // 6 // artha-je prANI dharmarUpa dhananA lavalezane pAmyo che, teNe bhikSA mAgavAne ekalA vicara, nahi, kemake bhavATavIne viSe balavattara bhIla evo je kAma te strInA stanarUpa viSayI koTamAM rahIne te prANImAtranA dharmarUpa dhanane luTI le che, mATe sahAya vinA te prANIe ekaluM vicaravu ( cAlavU ) yogya nathI // 6 // dhanaM me gehaM me mama sutakalanAdikamato viparyAsAdAsAditavitataduHkhA api muhuH / janA yasmin mithyAsukhamadabhRtaH kuTaghaTanA mayo yaM saMsArastadiha na vivekI prasajati // 7 // . artha-dhana, ghara, putra ne strI Adi sarva vastu mArI che,
Page #27
--------------------------------------------------------------------------
________________ 22 evA viparyAsapaNAthI vizeSa prasiddha duHkhaja che, mATe je prANI vAraMvAra sukhane made bharyA thakA sukha mAne che, te phokaTa che. e saMsAra to kevala kapaTa racanAthI bharyo che, tene viSe vivekI prANIe prIti karavI nahIM // 7 // priyAsneho yasminnigaDasadRzo yAmikabhaTo pamaH svIyo vargo dhanamabhinavaM baMdhanamiva // mahAmedhyApUrNa vyasanabilasaMsargaviSamaM bhavaH kArAgehaM tadiha na ratiH kApi viduSAM // 8 // artha-strIno sneha te beDI samAna che, bIjA sagAsaMbaMdhI loka te poriyAta samAna che, dhanasaMpatti te navA baMdhana sarakhI che ane mahA amedhyekarI sahita che, sAta prakAranA vyasanarUpa bille sahita che daMkAmAM kahiye to A saMsAra te baMdikhAnA jevo che mATe paMDita lokane e vastumAhenI eke vastu upara rati ke0 marajI thatI nathI / / 8 // mahAkrodhogRdhro'nuparatizRgAlI ca capalA smarolako yatra prakaTakaTuzabdaH pracarati // pradIptaH zokAgnistatamapayazobhasma paritaH smazAnaM saMsArastadatiramaNIyatvamiha kiM ? 9 // artha-je paMDita loka te A saMsArane smazAna sarakho kahe che, kemake smazAnamA rahenArI cIjo sarva saMsAramA che, te kahI batAve che. jema smazAnamAM gidha pakSI che tema saMsAramA mahAkrodha te gIdha pakSI che, aratirUpa ghaNI capala ziyALaNI che ghuvaDa pakSIrUpa kAma che, te pragaTapaNe kaDavA zabdathI rudana kare che,
Page #28
--------------------------------------------------------------------------
________________ 23 dedIpyamAna zokarUpI agni prajvale che, niraMtara apayazarUpa rAkha che; mATe saMsAra te smazAna che, emAM ramaNIka cIja koI nathI | 9 | dhanAzA yacchAyApyati viSamamUrchA praNayinI vilAso nArINAM guruvikRtaye yatsumarasaH // phalAsvAdo yasya prasaranarakavyAdhinivahastadAsyA no yuktA bhava viSatarAvatra sudhiyA // 10 // artha - dhananI je icchA te atizaya viSayarUpa viSama mUrcchAne vistAranArI che, strIyono vilAsa te mahAvikArakArI kusumano rasa che, jenA phalano svAda vistAra pAmato narkanI pIDAnA samUha tulya thAya; evaM saMsArarUpa viSayavRkSa che, enI oo vizrAma karavo yukta nathI // 10 // kvacit prAjyaM rAjyaM vacana dhanalezopyasulabhaH kacijjAtisphAtiH kvacidapi ca nIcatvakuyazaH // kvacillAvaNyazrIratizayavatI kApi na vapuH svarUpaM vaiSamyaM ratikaramidaM kasya nu bhave // 11 // artha -- kone to vistArakhAluM rAjya che, koine dhanano leza paNa dohalo che, koinI uttama jAti che, koinI nIca jAtI che, koine apayaza che, koine lAvaNyalIlAnI lakSmI ghaNI che, koinuM zarIra paNa ruDuM nathI, evaM saMsAranuM svarUpa viSama che, te kone ratikArI thAya 1 / / 11 / / ihoddAmaH kAmaH khanati paripaMthi guNamahImavizrAmaH pArzvasthitakupariNAmasya kalahaH //
Page #29
--------------------------------------------------------------------------
________________ 24 bilAtyaMta: krAmanmadaphaNabhRtAM pAmaramataM vadAmaH kiM nAma prakaTabhavadhAmasthitisukhaM // 12 // artha - ihAM uddAma kAma dizA che; te ja paripaMthI ke0 zatru che, te guNarUpa je mahI ke0 pRthvI tene khaNe che ane pAse rahyo je kupariNAma te vizrAma lIdhA vinA niraMtara kleza kare che, zavaDe kharaDAyA evA je prANI te aSTa madarUpa sarpa teNe karI yukta che. evaM pAmara lokane mAnavA yogya A saMsArarUpa je ghara tenuM zuM sukha kahIe ? / / 12 / / tRSArttAH khiyaMte viSayavivazA yatra bhavinaH karAlakrodhArkAcchamasarasi zoSaM gatavati // smarasveda kledaglapitaguNamedasyanudinaM bhavagrISme bhISme kimiha zaraNaM tApaharaNaM // 13 // artha saMsArane viSe prANI mAtra pudgalanI tRSNArUpa tarase karIne pIDANA che, ane viSayanI AzAe karI paravaza thayA che, ehavA prANIyo bihAmaNA krodhe karI pIDAya cheH kemake temane mATe samatArUpa sarovara to sukAi gayuM che, ane kAma'dizArUpa je parasveda tenI je glAnatA teNe karI niraMtara guNamedA kharaDAya che. jyAM ehavo bihAmaNo A saMsArarUpa uSNakAla che tyAM tenA tApane hare evo koi nathI || 13 || pitA mAtA bhrAtApyabhilaSita siddhAvabhimato guNagrAmajJAtA na khalu dhanadAtA ca dhanavAn // janAH svArthasphAtAvanizamavadA nAzayabhRtaH pramAtA kaH khyAtAviha bhavasukhasyAzu rasikaH | 14 |
Page #30
--------------------------------------------------------------------------
________________ 25 artha - saMsArane viSe pitA, mAtA ne bhrAtA ke0 bhAi Adi te sarva ciMtita arthanI abhilASA pUre tyAM lagI abhimata ke 0 saMmata karI mAne, tathA guNanA samUhano jANa evo dhanavaMta prANI hoya te paNa kRpaNapaNe karIne guNI janane dhana deha zake nahIM, ema sarva prANI potAnA svArtha sAdhana karavAne sAvadhAnapaNe vartte che, paNa paramArthathI vegalA vase che, evA bhavasukhanA rasiyA je jIva tehanA svarUpane kahevAne koNa samartha thai zake ? // 14 // paNaiH pANiM gRhaNAtyahahamahati svArtha iha yAn tyajatyuccairlokastRNavadaghRNastAnaparathA || viSaM svAMte vaktre'mRtamiti ca vizvAsahatikRdbhavAdityudvego yadi na gaditaiH kiM tadadhikaiH // 15 // artha - ema svArthane vaza thaIne prANI caMDAlano hAtha pakaDI cAle che ! aho iti Azcarya ! je svArthapaNuM te ehabuM che. balI je uttama kulathI upajelA tehane taje che ane taraNA jevo nirlajja thaIne haiyAmAM jhera bharyu hoya paNa moDhe amRta jevuM mITuM bole che. evA aneka prapaMca svArtha mATe prANI kare che ne vizvAsaghAtI thAya che, evA prANI A saMsAramAM vase che, te joIne paNa A saMsArathI jenuM mana udvega pAmatuM nathI tene ghaNuM zuM kahI 1 // 15 // dRzAM prAMtaiH kAMtaiH kalayati mudaM kopakalitai ramIbhiH khinnaH syAddhanadhananidhInAmapi guNI //
Page #31
--------------------------------------------------------------------------
________________ upAyaiH stutyAripanayati roSaM kathamapI- . tyaho mohasyaivaM bhavabhavanavaiSamyaghaTanA // 16 // ___ artha-strInI dRSTinA prAMta ke0 khUNA te manohara che, mATe tenA jovAthI harSa upaje che, ane strInI kopayukta dRSTi kharAba cha mATe te dekhIne kheda upaje che, tathA ghaNA dhanavAlA puruSane guNIjano stuti Adi karI rIjave chene kaSTa sahIne temano roSa utAre che, e saghalaM mohathakI thAya che; mATe juo moharUpI rAjAnuM keQ viSamatApaNuM che, ke je tajavA yogya che teno Adara karAve che ane jeno Adara karavo joie teno tyAga karAve che // 16 // priyA prekSA putro vinaya iha putrI guNarati vivekAkhyastAtaH pariNatiraniMdyA ca jananI // vizuddhasya svasya sphurati hi kuTuMbaM sphuTamidaM bhave tanno dRSTaM tadapi bata saMyogasukhadhIH // 17 // artha-jIvane tattvavicAraNA karavI te strI che, vinaya karavo te putra che, guNane viSe je rati karavI te putrI che, syAdvAdapaNe svapara-vivecana karavU te pitA che, aniMdyA je pArakI niMdA tajavI te AtmAnI mAtA che, e, je aMtaraMga kuTuMba che te to je vAre AtmA zuddha thAya te vAre pragaTa rIte pedA thAya; paNa tene je puruSa saMyogI sukhamAM magna thai rahyo che te to kyAre paNa dekhato nathI / 17 // purA premAraMbhe tadanutada vicchedaghadane, taducchede duHkhAnyaya kaThinacetA viSahate //
Page #32
--------------------------------------------------------------------------
________________ vipAkAdApAkA hitakalazavattApabahulAt, jano yasminnasminkacidapi sukhaM haMta na bhave ||18|| artha - prathama prema karatAM duHkha che, te pachI tene nizcalapaNe rAkhavAne paNa ghaNuM duHkha che; valI te premapAtrano viccheda thAya, maraNa thAya athavA prema truTe tyAre sauthI vadhAre duHkha upaje, ne te sahana karavAne chAtI ghaNI kaThaNa rAkhavI paDe. nIMbhADAnA pAkane viSe Aropita karyo evo je ghaTa tenA sarakhI tApanI bahulatA che evo je A saMsArarUpa nIMbhAr3o tihAM sukha to kAMha ja nathI; samagra duHkhamaya ja che // 18 // mRgAkSIdRgbANairiha hi nihataM dharmmakaTakaM, viliptAhRdezA iha ca bahulairAgarudhiraiH // bhramaMsyUrdhva krUrA vyasanazatagRdhAzca tadiyaM mahAmohakSoNIramaNaraNabhUmiH khalu bhavaH // 19 // artha-A saMsArane viSe dharmarAjAnA kaTakane to mRgananInA dRSTirUpI cANe haNI nAkhyuM che, rAgadizArUpa rudhIvaDe lepAi gayA che hRdayapradeza jenA te upara aneka prakAranA manatana saMbaMdhI kaSTarUpI gIdhapakSIyo bhamI rahyA che; evo mahAmoharUpa kSoNIramaNa je rAjA tenI raNabhUmi samAna A saMsAra che // 19 // hasaMti krIDati kSaNamaya ca khidyaMti bahudhA, rudaMti RdaMti kSaNamapi vivAdaM vidadhate // palAyaMte modaM dadhati parinRtyaMti vivazA bhave mohonmAdaM kamapi tanubhAjaH parigatAH ||20||
Page #33
--------------------------------------------------------------------------
________________ __ artha-kSaNamA hase, kSaNamA krIDA kare ( rame ), kSaNamA kheda kare, kSaNamAM bahu prakAre raDe, kSaNamA vilApa kare, kSaNamA aneka prakArano vivAda kare, kSaNamAM nAsI jAya, kSaNamAM harSita thai nAcavA mAMDe ityAdi unmAda saMsArane viSe dehadhArI prANIyo kare che, te sarva moharAjAne AdhInathakA kare che // 20 // apUrNA vidyeva prakaTakhalamaitrIva kunaya praNAlIvAsthAne vidhavavanitAyauvanamiva / / aniSNAte patyau mRgadRza iva snehalaharI bhavakrIDA brIDA dahati hRdayaM tAttvikadRzAm // 21 // ____ artha-asaMpUrNa vidyA jema paMDitane, temaja khala mANasanI mitrAI, valI rAjasabhAmAM anyAyanI praNAlikA eTale anyAyano mArga, tathA vidhavA strInuM yauvana, valI mUrkha bharatAranI Agala strInA snehanI laharI te jema khedane pAtra thAya che temaja saMsAranI krIDA je lajAmaNI che tethI tatvadarzI prANI duHkha pAme che / / 21 // prabhAte saMjAte bhavati vitathA svApakalanA, dvicaMdrajJAnaM vA timiravirahe nirmaladRzAM // tathA mithyArUpaM sphurati vidite tattvaviSaye, bhavo'yaM sAdhUnAmuparatavikalpasthiradhiyAM // 22 // arthaH-jema prabhAta samaya stramanI racanA niSphala thai jAya che, jema koinI AMkhamAM jAkala AvI hoya tehane AkAzamAM be caMdramA bhAse, paNa nirmaladRSTi thatAM be caMdramArnu bhrAMtijJAna maTI jAya che tema saMsArathI nyArA rahyA ehavA je sthira buddhi
Page #34
--------------------------------------------------------------------------
________________ 29 vAlA tatvajJAna samajelA sAdhu tene A saMsAra te mithyArUpa bhAse che // 22 // priyAvANIvINAzayanatanusaMbAdhanasukhaibhavoyaM pIyUSairghaTita iti pUrva matirabhUt // akasmAdasmAkaM parikalitatattvopaniSadAmidAnImetasminna ratirapi tu svAtmani ratiH ||23|| artha:-- strInI vANIyeM karIne tathA vINAnAde karIne, shyy| ye karIne, valI zarIrane cola cAMpavuM teNe karIne je sukha upaje che, te amRte karIne dhuMTeluM hoya tenuM che. evaM pUrve bAlakAle vartAyuM hatuM, paNa have sahasAtkAre amane tattvadizAnA rahasnI parikalanA thar3a - jANapaNuM thayuM; tethI saMsArane viSe tattvaruci varttatI nathI, paNa AtmatattvamAM ruci thai che || 23 // dadhAnAH kAThinyaM niravadhikamAvidyakabhava prapaMcA: pAMcAlI kucakalazavannAtirartidAH // galatyajJAnAbhre prasRmararucAvAtmani vidhau cidAnaMdasyadaH sahaja iti tebhyo'stu viratiH ||24|| artha :- saMsAranA samasta prapaMca te atizaya kaThi - tAne dharatAthakA che, mATe mujane kASTha ane pASANanI putalInA stananI pere ratikArI nathI lAgatA; kemake ajJAnanuM vAdala galI gayuM che ane Atmika jJAnarUpa caMdrodaya thayo tethI sahaja cidAnaMda rasanI zItalatA pragaTI teNe karI viSaya tApanI arati maTI gai // 24 //
Page #35
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhave yA rAjyazrIgajaturagagosaMgrahakRtA na sA jJAnadhyAnaprazamajanitA kiM svamanasi // bahiryAH preyasyaH kimu manasi tA nAtmarataya stataH svAdhInaM kastyajAti sukhamicchatyatha paraM // 25 // artha:-saMsArane viSe hAthI, ghoDA, balada pramukha je rAjalakSmI che, te zuM ataMraga AtmAne nathI ? arthAt che. jJAna hAthI, dhyAna ghoDA, samatA te balada, e lakSmI AtmAnI che; ane tuM jo manavaDe bAhya sAthe prema kare che to potAnA AtmA sAthe rati kema karato nathI ? Atmika sukha tajIne paudgalika sukhane koNa icche ? evo mUrkha koNa hoya ? / / 25 / / parAdhInaM zarma kSayi viSayakAMkSaughamalinaM bhave bhIti sthAnaM tadapikumatistatra ramate // budhAstu svAdhIne 'kSayiNi karaNautsukyarahite . nilInAstiSThati prglitbhyaadhyaatmiksukhe||26|| artha:--paudgalika sukha ke cha ? eka to parAdhIna cha svabhAve kSaya thavA lAyaka che viSayanI vAMchanAvaDe malina che ema saMsArane viSe bhayanAM sthAna ghaNAM che, te chatAM kumatinA dhaNI saMsAramA rame che ane paMDita loka je che te svAdhIna sukhamAM rame che. te sukha ke, che ? ke je koi kAle kSaya pAme nahIM; iMdriyonI utsukatAye rahita che. je prANI AtmajJAnamA laya pAmyA thakA che te prANI sakala bhayadizA rahita thakA paramAnaMdane viSe manapaNe rahe che // 26 //
Page #36
--------------------------------------------------------------------------
________________ tadetadbhASate jagabhayadAnaM khalu bhava svarUpAnudhyAnaM zamasukhanidAnaM kRtdhiyH|| sthirIbhUte hyasminvidhukiraNakarpUravimalA yaza:zrI:prauDhA syaajinsmytttvsthitiiivdaam||27|| arthaH-A jagat pratye paMDita loka ema kahe che, je potAnA AtmabhAvanA svarUparnu ciMtana te ja samatAnA sukharnu kAraNa che; ane jagatane abhayadAna- devAvAlu che. jeNe kArakatA bhAve buddhi karI tene AtmasvarUpajJAna sthira thaye thake caMdra kiraNa karpUra sarIkhI ujjvala yazalakSmI te prauDhapaNe vistAra pAme, evA tattvajJAnI te jinezvarapraNIta siddhAMtanA tattvanI maryAdAye varte // 27 // iti bhavasvarUpa ciMtAdhikAraH caturthaH samAptaH // itizrI nayavijayagaNiziSya zrIyazovijayena viracite adhyAtmasAra prakaraNe prathamaH prabaMdhaH // 1 //
Page #37
--------------------------------------------------------------------------
________________ vairAgya saMbhavAdhikAra bhavasvarUpavijJAnAd dveSAnnairguNyadRSTijAt / / tadicchocchedarUpaM drAg vairAgyamupajAyate // 1 // siyA viSayasaukhyasya vairAgyaM varNayaMti ye // mataM na yujyate teSAM yAvadAprasiddhitaH // 2 // arthaH-bhavanuM svarUpa jANyA thakI, saMsAra upara dveSa thayA thakI, saMsArane nirguNapaNe dekhavA thakI zIghrapaNe saMsAranA vicchedano vairAgya AtmAne viSe pragaTa thAya // 1 // viSayasukhanI siddhi-niSpatti-prApti tevaDe je vairAgyanuM varNana kare che, tenuM mata ghaTamAna nathI, jihAM sudhI artha ke0 dravya cha, tihAM sudhI viSaya che, evI prasiddhi che. '' arthasatve viSayasatvaM " / iti // 2 // apraapttvbhrmaaducairvaaptessvpynNtshH|| kAmabhogeSu mUDhAnAM samIhA nopazAmyati // 3 // viSayaH kSIyate kAmo neMdhainariva pAvakaH // pratyuta prollasacchaktirbhUya evopavardhate // 4 // artha:-je ema jANe che; je hu~ koi kAle saMsArane viSe Avyoja nathI, jo anaMtI vAra viSaya sevyA che, te chatAM A viSaya navA pAmyo, evo bhrama jene upaje che, evA je kAmabhogane viSe muMjhAi rahyA che, tenI abhilASAno nAza thatoja nathI // 3 // jema iMdhanathI agni ghaTe nahIM, paNa ulaTI vRddhija pAme, tema viSaya sevatAM kAmabhoga paNa kadApi kSaya pAme nahIM, ulaTI zakti ullAsa pAmatI jAya; vAraMvAra vadhatIja jAe // 4 // saumyatvamiva siMhAnAM pannagAnAmiva kSamA / viSayeSTha pravRttAnAM vairAgyaM khalu durvacaM // 5 //
Page #38
--------------------------------------------------------------------------
________________ akRtvA viSayatyAgaM yo vairAgyaM didhIrSati / apathyamaparityajya sa rogocchedamicchati // 6 // arthaH-jema siMhane somapaNuM nathI, sarpane jema samatA nathI tena viSayamA je pravartyA temane vairAgya dohilo che; paNa sugama nathI // 5 // je viSayano tyAga karyA vinA cittamAM vairAgyanI dhAraNA kare che, te kupathya tajyA vinA roga TAlavAnI icchA kare evaM che // 6 // na citte viSayAsakte vairAgyaM sthAtumapyalaM // __ayodhana ivottapte nipatanbinduraMbhasaH yadIduH syAt kuharAtrau phalaM yadyavakezini // tadA viSayasaMsargicitte vairAgyasaMkramaH // 8 // ___artha-jema loDhAno ghaNa tapyo hoya te pANInA biMdune / zoSI jAya che tema jenuM citta viSayAsakta che tenA hRdayamAM vairAgya rahI zakato nathI // 7 // jo amAsanI rAtrIe caMdra uge ane jo vAMjhIA vRkSane phala Ave to viSayI jIvanA hRdayamAM vairAgya saMkrame // 8 // bhavahetuSu tadveSAdviSayeSvapravRttitaH // vairAgyaM syAnnirAbAdhaM bhavanairguNyadarzanAt // 9 // caturthe'pi guNasthAne nanvevaM tat prsjyte|| yuktaM khalu pramAtRNAM bhavanairguNyadarzanam // 10 // ___arthaH-bhavanI vRddhinA hetu upara jene dveSa hoya, viSayane viSe jenI pravRtti na hoya te prANIne saMsAranI nirguNatAnA ciMtanathakI nirAbAdhapaNe vairAgya upaje // 9 // cothA guNaThANAne
Page #39
--------------------------------------------------------------------------
________________ viSe paNa samyaktvavaMta jJAtApuruSa nizcayapaNe saMsAranI nirguNatAja jue che, to tene vairAgyanI prApti thAya che te yukta ja che // 10 // satyaM cAritramohasya mahimA kopyayaM khalu // . yadanyahetuyoge'pi phalAyogo'tra dRzyate // 11 // dazAvizeSe tatrApi na cedaM nAsti sarvathA // svavyApArahatAsaMgaM tathA ca stavabhASitam // 12 // arthaH-cAritramohanIno mahimA sAco cha, kemake nizcayathakI anyajoga hetuye paNa phalanu ayogyapaNuM te thakI jovAmAM Ave che // 11 // samyaktvanI dazAmA vizeSe karIne te cothe guNaThANe paNa sarvathA vairAgya na ja hoya, ema na jANavU, tihAM paNa potAnA Atmika svabhAvanI ramaNatAyeM kusaMgapaNuM haNAya che, e artha vItarAgastotrane viSe zrIhemAcAryajIe karelo che; mATe cothe guNaThANe vairAgyapaNuM hoya // 12 // yadA marunnareMdrIstvayA nAthopabhujyate // yatra tatra ratirnAma viraktatatvaM tadApi te // 13 // bhavecchA yasya vicchinnA pravRttiH karmabhAvajA // ratistasya virakasya sarvatra zubhavedyataH // 14 // artha-je kAle devatAnA rAjAnI lakSmI he nAtha ! tame bhogavI tihAM paNa jihAM jihAM ratimohanI upaje te tame karI nathI, tyAM paNa tame viratapaNu ja karyu che; paNa raMgAyA nathI // 13 // mATe bhavanI icchA jehane vicheda thAya che, tene je
Page #40
--------------------------------------------------------------------------
________________ avazya vedavA yogya bhAvakamanI pravRtti pramukha je virakta AtmAne ratipaNu che te sarvatra zubha vedanI ja varte che. // 14 // atazcAkSepakajJAnAt kAMtAyAM bhogasannidhau // na zuddhiprakSayo yasmAddhAribhadramidaM vacaH // 15 // mAyAbhastattvataH pazyannanudvignastatodrutaMH // tanmadhye na prayAtyeva yathA vyAghAtavarjita // 16 // artha-ehI ja kAraNa mATe svarUpa jJAnanA abhyAse karI athavA anya vastuyeM karI anya vastunuM pUra, te kSepaka kahevAya; te kSepakapaNu jene nathI tenuM nAma akSepaka kahiyeM; ehavo akSepaka jJAnavaMta nizcaya bhAvanuM grahaNa karanAro te puruSa jo kAMtA je strI tenA bhogane sanmukha pravarttato hoya, to paNa tehanI zuddhino prakarSa rIte kSaya na thAya; eTale jJAnazuddhi te karmakSayarnu kAraNa che ebuM haribhadrasarinuM vacana che // 15 / / paramArtha dizAthakI sarva saMsArane iMdrajAla samAna dekhato thako anudvega dazAmAM varte, jehane kAmabhogamA udvega nathI ne rAga paNa nathI te teNe karI temAM tanmayapaNuM na kare, te nirvighnapaNe yathAyogye mokSe ja jAya che // 16 // bhogAn svarUpataH pazyaMstathA mAyAdikopamAn // bhuMjAno pi hyasaMgaH sanprayAtyeva paraM padaM // 17 // bhogatattvasya tu punarna bhavodadhilaMghanam // mAyodakadRDhAvezasttena yAtIha kaH pathA // 18 // artha-je prANI zabdAdika bhogane paramArtha dizAyeM joto thako iMdrajAla samAna jANe te viSayAdikane bhogavato paNa
Page #41
--------------------------------------------------------------------------
________________ temA lepAto nathI, te nizcaya paramapada je mokSa tene pAme che // 17 / / ane je bhavAbhinaMdI prANI te saMsAranA bhogane ja tattva karI mAne che, te prANI saMsAra samudrane ulaMghI na zake, kemake mAyArUpa udakanA Aveze te prANI kupaMthane viSe jAya che // 18 // sa tatraiva bhavodvigne yathA tiSThatyasaMzayaM // __ mokSamArge'pi hi tathA bhogajaMbAlamohitaH // 19 // dharmazakti na hatyatra bhogayoga balIyasIM // haMti dIpApaho vAyurvalataM na dAvAnalaM // 20 // ____ artha-te prANI bhogano jaMbAla ke0 kalimala teNe mohita thayo thako mokSamArganA sAdhanane viSe paNa bhavodvignatApaNe nizcaya thakI rahe che // 19 // dharmanI sAmarthatAne kAmabhogano saMyoga haNI zakato nathI, kemake dharmanI sAmarthatA ghaNI balavattara che. dIpaka samAna alpa dharmane to kadApi vAyu samAna viSaya * olavI nAkhe, paNa jAjvalyamAna dAvAnala samAna je mahAdharmanI vAsanA tene vAyu naDI zakato nathI // 20 // badhyate bADhamAsako yathA zleSmaNi makSikA // zuSkagolavadazliSTo viSayebhyo na badhyate // 21 // bahudoSanirodhArthamanivRttirapi kacit // nivRttiriva no duSTA yogAnubhavazAlinAM // 22 // artha-jema zleSmane viSe mAkhI lepAi phasAi jAi che, tema viSayane viSe gADhapaNe Asakta thatAM prANI baMdhAi jAya che. sukI mRttikAnA golAmA jema mAkhI phasAtI nathI tema Asakti - atha
Page #42
--------------------------------------------------------------------------
________________ para jaduSTa nayA / / 22 / / rahita udAsIna evA je jIva te viSayane viSe baMdhAtA nathI // 21 // jema rogane kADhayAne auSadhonI jarUra che tema ghaNA dUSaNano rodha karavAne arthe kvacit anivRtipaNuM paNa duSTa nathI. jema kAmabhoganI tyAgabuddhi duSTa nathI, tema anubhavajoge karIne sahita je varte tene kacit mAtra anivRtti che. te paNa nivRttinI pareMja duSTa nathI // 22 // yasminiSevyamANe'pi yasyAzuddhiH kadAcina / tenaiva tasya zuddhiH syAt kadAciditi hi shrutiH||23|| viSayANAM tato baMdhajanane niyamo'sti na // ajJAninAM tato baMdho jJAninAM tu na karhicit // 24 // ___artha-jema zatrunI sevanA karanAro puruSa duHkhIyo thaIne kAlAMtare sukhI thAya tema kadApi viSayane sevanAro karme karIne tehi ja viSayAdikathI zuddha thAya, evI paNa koikanI zrutI che // 23 // je viSaya te ekAMte karmabaMdhanuM ja kAraNa che, evo ekAMta niyama nathI; paNa je ajJAnI che tene ja karmabaMdhana kAraNa che, paNa je tattvajJAnI samatArasamAM mana che, tene nathI // 24 // mevate'sevamAno'pi sevamAno na sevate // ko'pi pArajano na syAcchrayan parajanAnapi // 25 // ata eva mahApuNyavipAkopahitazriyAm // gIdArabhya vairAgyaM nottamAnAM vihanyate // 26 // artha-keTalAka prANI viSayane dravyathI aNasevatA thakA paNa bhAvathI viSayane seve che, keTalAka prANI dravyathI seve che paNa bhAvathI nathI sevatA, pArakI sevanA karato thako paNa tehano
Page #43
--------------------------------------------------------------------------
________________ paramArtha para prate na deto thako ehavo je jJAnI te karmamayI ja nathI thato // 25 // e mATe uttama puruSe mahApuNya vipAkanA yoge prApta karI ehavI je tIrthaMkarAdikanI lakSmI tene garbhayakI mAMDIne paNa vairAgyadhArA truTatI nathI // 26 // viSayebhyaH prazAMtAnAmazrAMtaM vimukhaikRteH // karaNaizcAsvairAgyameSa rAjapathaH kila // 27 // svayaM nivartamAnaistairanudIrayaMtritaH // tRtpairjJAnavatAM tasmAdasAvekapadI matA // 28 // ___ artha-jehane viSayathakI prazAMta citta thayu che ane vizrAma rahita iMdriyonA viSayane vimukha karavU teNe karIne manohara vairAgya mArga sevabAnuM bane, ane viSayano paNa tyAga thAya, te to nizcayathakI vairAgya dizAno rAjamArga che // 27 // ane je icchA vinA saheje koi kAraNayoge pote iMdriyavikArathakI nivarne che, paNa prazAMtane aNa udIrave karIne aniyaMtraNAyeM karI eTale iMdriyano nirodha hajI koM nathI, paNa saheja cAritra pramukhanA yoge iMdriyanirodha thayo che ehavA tRptivaMta jJAnI puruSa teno vairAgya te pUrvokta rAjamArganA vairAgyanI ekapadI che, eTale ekadaMDI che. jema gADA cAlavAnA mArgane to mahoTo mArga kahiye, paNa mANasone page cAlavAno rasto nhAno thAya che, tevo te vairAgya paNa nhAno kahiye // 28 // balena preryamANAni karaNAni vane bhavat // na jAtu vazatAM yAMti pratyutAnarthavRddhaye // 29 / / pazyaMti lajayA nIcairdudhyAnaM ca prayuMjate // AtmAnaM dhArmikAbhAsAHkSipati narakAvaTe // 30 //
Page #44
--------------------------------------------------------------------------
________________ artha-balAtkAre preryA thakAM paNa vananA hAthInI peThe iMdriyo kadApi vaza thatI nathI, UlaTI anarthanI vRddhi karanArI thAya che // 29 // lAje karI nIcaM jue che ane manamAM duSTa dhyAna dhare che, evA dharmadhutArA prANI te potAnA AtmAne narakanA kUpamAM nAkhe che // 30 // vaMcanaM karaNAnAM tadviraktaH kartumarhati // sadbhAvaviniyogena sadA svAnyavibhAgavit // 31 // pravRttervA nivRttervA na saMkalpo na ca shrmH|| vikArohIyate'kSANAmiti vairaagymdbhutN||32|| artha-zubha bhAvane arpaNa karIne sadA svapara vivecana jJAnayukta bhAvanAvAlA jJAtA virakta prANI iMdriyone ThagavAne samartha thAya che, paNa bIjA nathI thatA // 31 // pravRttine viSe athavA nivRttine vive jene saMkalpa nathI ane thAka paNa nathI, evA samabhAve vartanAranA sarva vikAra dUra thAya che, ane enuM nAma adbhuta vairAgya paNa che // 32 // dAruyaMtrasthapAMcAlInRtyatulyAH pravRttayaH / / __ yogino naiva bAdhAyai jJAnino lokvrtitH||33|| iyaM ca yogamAyeti prakaTaM gIyate praiH|| lokAnugrahahetutvAnnAsyAmapi ca dUSaNaM // 34 // artha:-jema kATanI putalIne dorInA saMcAre karI nAcanArInA mAphaka nAcatI joie chIye, paNa tene karmabaMdha nathI, tema laukika vyavahArane viSe varttatA jJAnI je yogIzvara puruSa tehane saMsAranI pravRtti pIDA karatI nathI // 33 // e vairAgya
Page #45
--------------------------------------------------------------------------
________________ dazAne para darzanI joga mAyAne nAme pragaTapaNe bolAve che, e paNa lokane upakArakartA che. ene viSe dUSaNa nathI // 34 // siddhAMte zrUyate ceyamapavAdapadeSvapi // mRgaparSatparitrAsanirAsaphalasaMgatA // 35 // audAsInyaphale jJAne paripAkamupeyuSi // caturthe'pi guNasthAne tadvairAgyaM vyavasthitaM // 36 // ____artha:-siddhAMtamA paNa sAMbhalIye chIye ke, apavAdane viSe mRgalA sarakhI parSadAne paNa nirAsa karavI eja vRSabha tulya gItArthanI zuddha jJAnadizA jANavI // 35 // paripakva thaithakI evI je jJAnadizA ane jenuM phala udAsInatA che, te thakI cothe guNasthAnake paNa vairAgyadizA prApta thAya che // 36 // iti vairAgyasaMbhavAdhikAra paMcama samApta //
Page #46
--------------------------------------------------------------------------
________________ vairAgyabhedAdhikAra tadvairAgyaM smRtaM duHkhamohajJAnAnvayAtridhA // tatrAdyaM viSayAprApteH saMsArodvegalakSaNaM // 1 // atrAMgamanasoH khedo jJAnamavyApakaM na yat // nijAbhIpsitalAbhe ca vinipAto'pi jAyate // 2 // arthaH- te vairAgya traNa prakArano che. duHkhagarbhita, mohagarmita ane jJAnagarbhita. temAM prathama kahyo te viSayAdikane na pAmabAthakI saMsArathI udvega pAmavAnuM lakSaNa che, mATe tehane duHkhagarbhita vairAgya kahiye // 1 // deha saMbaMdhI, mana saMbaMdhI je kheda tethI upajyuM je jJAna te avyApaka ke0 vRddhikArI na thAya, AtmAnI puSTikarttA na thAya; kemake te prANI potAne abhilASa karavA yogya dhanAdika vastune pAmIne tApasAdipazuM choDIne pAhuM gRhasthapaNaM aMgIkAra kare / / 2 / / duHkhAdviraktAH prAgevecchati pratyAgateH padaM // adhIrA iva saMgrAme pravizato vanAdikaM // 3 // zuSkatarkAdikaM kiMcidvaidyakAdikamapyaho // * paThati te zamanadIM na tu siddhAMtapaddhatiM // 4 // artha :- duHkhathakI je vairAgya pAme che te to prathamathI ja "pAchA gRhasthAvAsanI icchA kare che, je duHkha Tale to ghare jaiye, jema adhIra puruSa je kAyara te saMgrAmane viSe jatothako arati marAi besavAnI icchA kare che, tehanI pareM // 3 //
Page #47
--------------------------------------------------------------------------
________________ prANIyo vAdavivAda karavAne zuSka tarka graMtha bhaNe che, AjIvikAne arthe vaidyaka pramukhanA graMtha bhaNe che; paNa samatA rasanI nadI evI siddhAMtanI je paddhati te bhaNatA nathI // 4 // graMthapallava bodhena garvoSmANaM ca bibhrati / / tattvaM te naiva gacchaMti prazamAmRtanijharaM // 5 // veSamAtrabhRto'pyate gRhasthAnAtizerate // na pUrvotyAyinoyasmAnnApi pazcAnnipAtinaH // 6 // artha:-je samatA-amRtanA jharaNane pAmyA nathI, te graMthanA pallavamAtrake0 khaMDakhaMDamAtre karIne garvanI garamIne dharIneja varne che, paNa tatvanA rahasyane pAmatAja nathI // 5 // je sAdhunA veSa mAtre karIne potAnuM jIvitavyapaNuM sakhe che, te paNa gRhasthatulyaja che, paNa gRhasthathI nyArA nathI; jeNe Agala ucchAha dhayoM nathI, je guNa pAmIne paDavAi paNa thayA nathI, kemake guNa pAmIne taje te to paDavAi kahevAya; paNa eto koivAre paDavAi paNa thayA nathI, ehavA je che te to guNane pAmyAja nathI // 6 // gRhe'namAtradaurlabhyaM labhyaMte modakA vrate // vairAgyasyAyamartho hi duHkhagarbhasya lakSaNaM // 7 // kuzAstrAbhyAsasaMbhUtaMbhavanairguNyadarzanAt // mohagarbha tu vairAgyaM mataM bAlatapasvinAM // 8 // - artha:-aho gharamAM to pUruM anna paNa nathI malatuM, ne dIkSA lIdhA thakI to lADavA male che, te mATe dIkSA levAmAM zuM duHkha che 1 eSu jANIne je dIkSA liye che tenuM nAma duHkhagarbhita "vairAgya jANavU // 7 // e rIte prathama duHkhagarbhita vairAgyapaNuM
Page #48
--------------------------------------------------------------------------
________________ dekhADayuM. have mohagarbhita vairAgya kahe che. kuzAstrAnA abhyAsathI pragaTayuM je saMsAranuM nirguNIpaNa tethI mohagarbhita vairAgya thAya che. te bAla tapasvI pramukha jANavA // 8 // siddhAMtamupajIvyApi ye viruddhArthabhASiNaH // teSAmapyetadeveSTaM kurvatAmapi duSkaraM // 9 // saMsAramocakAdInA mivaiteSAM na tAttvikaH // zubhospi pariNAmo yajAtAnAjJAnarucisthitiH | 10| artha:- je siddhAMtanuM upajIvana karIne paNasUtra virodhi artha kahe che, te prANI jo duSkara karaNI kare che topaNa tene evo ja jANavo || 9 || saMsAranA duHkhathI mUkAvAnA hetuthI je musalamAna te ghoDA pramukhane duHkhI dekhI dayAbhAve karI mArI nAkhe che, te paNa zubha pariNAmanI buddhi rAkhe che te chatAM paramArthe pApa ja che, tema mohagarbhitane paramArtha jaDe nahIM. jo eno pariNAma zubha hoya topaNa paramArthe jJAnanI ruci thAya nahIM // 10 // amISAM prazamocai doSapoSAya kevalaM / * aMtarnilInaviSama jvarAnubhavasannibhaH // 11 // kuzAstrArtheSu dakSatvaM zAstrArtheSu viparyayaH // svacchaMdatA kutarkazca guNavatsaMstavoMjjhanaM // 12 // artha -- jema aMtaraMgamAM lIna thai rahyo ehavo hADavedI jvara duHkhadAyI thAya che, tema ene paNa je prazamAdika guNa thAya, te paNa ghaNuM karIne kevala dUSaNabhaNIja thAya, paNa guNabhaNI nahIMja thAyaH kemake aMtaraMga mithyAtva gayA vinA vairAgya te duHkhadAyI che // 11 // kuzAstranA arthane viSe DAhyA thAya, ne zAstranA
Page #49
--------------------------------------------------------------------------
________________ viparIta artha kare, svachaMdapaNe varte, koi sAthe kSamA rAkhe nahIM ane guNInI prazaMsA na kare // 12 // AtmotkarSaH paradrohaH kalaho daMbhajIvanaM // AvAcchAdanaM zaktyullaMghanena kriyAdaraH // 13 // guNAnurAgavaidhuryamupakArasya vismRtiH|| anubaMdhAdhaciMtA ca praNidhAnasya vicyuti // 14 // .. arthaH-je potAnI moTAi kare, pArako droha kare, kleza kajIA kare, kapaTa rAkhe, potAnA pApa DhAMke, potArnu sAmarthya ulaMghIne kriyAno udyama kare, te AtadhyAnI kahevAya // 13 // valI je guNI puruSono rAgI na hoya, bIjAnA karelA upakArane visarI jAya, tIvra karmabaMdhanI ciMtA sahita darta, ane zubha adhyAtmanA adhyavasAya rahitapaNe vaH // 14 // ; zraddhAmRdutvamauDatya mAdhuryamavivakitA // vairAgyasya dvitIyasya smRteyaM lakSaNAvalI // 15 // jJAnagarbha tu vairAgyaM samyaktattvaparicchidaH // syAdvAdinaH zivopAyasparzinastattvadarzinaH // 16 // * artha:-zraddhA, mRdutA, uddhatatA, madhuratA, avivekapaNuMe mohagarbhita vairAgyanI paraMparA jANavI // 15 // e rIte mohagarbhita vairAgyanuM svarUpa kaDuM. have jJAnagarbhita vairAgyanuM svarUpa kahe che. je samyaktve karI tattvanI olakhANa kare, syAdvAda dRSTiyeM varte, mokSatuM ciMtana kare, mokSanA upAyane pharase, ane tattvadizA dekhavAno arthI thAya; te jJAnagarmita vairAgya jANavo // 16 // ....
Page #50
--------------------------------------------------------------------------
________________ 4 mImAMsA mAMsalA yasya svaparAgamagocarA // buddhi: syAttasya vairAgyaM jJAnagarbhamudaMcati // 17 // na svAnyazAstra vyApAre prAdhAnyaM yasya karmaNi // nAsau nizcayasaMzuddhaM sAraM prApnoti karmmaNaH || 18 || arthaH- jehano vicAra puSTakArI hoya ane svasiddhAMta tathA parasiddhAMta saMbaMdhI buddhi jene hoya tene vairAgyanI vAta kahiyeM, ane vAja jJAnagarbhita vairAgya pragaTa thAya // 17 // jene svazAstra parazAstranA vyApAranuM prAdhAnyapaNuM nathI, temaja kriyAne viSe paNa prAdhAnyatA nathI, te nice thakI kriyAnuM nirmala sArabhUta je phala tene kyAre paNa pAme nahIM // 18 // samyaktvamAnayoH sUtre gatapratyAgate yataH // niyamo darzitastasmAt sAraM samyaktvameva hi // 19 anAzravaphalaM jJAnamavyutthAnamanAzravaH // samyaktvaM tadabhivyaktiratyekatvavinizcayaH ||20|| arthaH- je samyaktva te mauna cAritra kahiye, ane cAritra te mauna samakita kahiyeM; evaM zrI AcArAMga madhye gatapratyAgata karIne kAM che / jaM sammaM tivAsahA taM moNaM tipAsahA jammo || te mATe niyAmakkAparNa jANavuM // sijhati caraNarahiyA daMsaNarahiyA na sirjhati / / iti vacanAt te mATe samyaktva te sArabhUta jANavuM / / 19 / / Azravano tyAga te jJAnanuM phala che ane anAzravanuM phala te abhyutthAna eTale viSayamAM ujamAla na thAya, viSayano tyAgI hoya, enuM nAma nizcaya samyaktva kahiye. kAraka samyaktvInI evI dRSTi hoya, eTalA mATe nizcaya nayanIrati ke0 prIti te zuddhacAritravaMtaneja hoya // 20 //
Page #51
--------------------------------------------------------------------------
________________ bahirnivRttimAtraM syAcAritryAvyavahArikAt // : aMtaHpravRttisAraM tu samyakprajJAnameva hi // 21 // ekAMtena hi SaTkAyazraddhAne'pi na zuddhatA / / saMpUrNaparyayAlAbhAd yanna yAthAtmyanizcayaH / / 22 // arthaH-dhana, kaNa, kaMcana, kAminI pramukha bAhya vastuno je tyAgI thAya, e vyavahAra cAritranA pAlavAthI te prANI vyavahAra dRSTiyeMja cAle che ane jene samyaktva sahita jJAnanI pravRtti hoya, tehaneja aMtaraMga pravRttino sAra kahiye // 21 // samasta nayanI vAsanA rahita thakA ekAMte chakAyanI rakSAnI zraddhA karatA thakA samyaktvanI zuddhatA na kahevAya, paNa saMpUrNa nayano apekSAye dravyArthika paryAyArthika nayanA. lAbha vinA yathArthapaNAno lAbha nahI ja thAya, mATe zuddha nayanI apekSAye vartavU // 22 // yAvaMtaH paryayA vAcAM yAvaMtazcArthaparyayAH // sAMpratAnAgatAtotAstAvadvyaM kilaikakaM // 23 // syAtsarvamayamityevaM yuktaM svaparaparyayaiH / / anuvRttikRtaM svatvaM paratvaM vyatirekajaM // 24 // ____artha-jema jagatamA vartamAna, anAgata tathA atItakAlanA jeTalA zabda paryAya vacananA che, tathA padArthanA jeTalA arthaparyAya che, te sarva paryAya nizcaithI ekaja dravya che // 23 / / je satva ke0 padArtha te sarvastra paraparyAyamayI hoya te AvI. rIte je anuvRtti sahajacArI guNapaNe svatvaM ke0 svapaNuM jANavU ane parapaNuM te vyatirekapaNe karI jANavU // 24 //
Page #52
--------------------------------------------------------------------------
________________ ye nAma paraparyAyAH svAstitvAyogato matAH // svakIyA apyamI tyAgaHsvaparyAyavizeSaNAt // 25 // atAdAtmye'pi saMbaMdhavyavahAropayogataH // teSAM svatvaM dhanasyeva vyajyate sUkSmayA dhiyA // 26 // ___ artha-jeTalA paraparyAya che te sarva potAnI AstikyatAnA ajogathI jANavA. te yadyapi potAnA che, to paNa gatabhAve che ane potAnA paryAya to sAmAnyatApaNe che // 25 // paraparyAya jo paNa tAdAtmyabhAve nathI topaNa vyavahAranayanA jogathI tehano saMbaMdha che. jema dhanano dhaNI ane dhana te judA judA che, topaNa sUkSma buddhiye vicAratAM temano saMbaMdha jaNAya che // 26 // paryAyAH syurmunerjnyaandRsstticaaritrgocraaH| yathA bhinnA api tathopayogAdvastuno hyamI // 27 // no cedabhAvasaMbaMdhAnveSaNe kA gatirbhavet // AdhArapratiyogitve dviSThe na hi pRthaga dvayoH // 28 !! ___ artha-tema abhinnapaNe jJAnanA tathA cAritra saMbaMdhI paryAya munine paNa hoya, jo paNa te abhinna che, to paNa upayogapaNe vicAratAM nizcayanaye potapotAnA ja che, paNa vyavahAre eka AtmAnA che, ema kahevAya // 27 // ema jo na kahIye ane abhAvanA saMbaMdhathI gaveSaNA kariye to kevI gati thAya ? AdhArAMtara nirUpakatAne bhAve vicAratAM, " dviSTe vinaSTe dvayAt " eTale pRthavabhAvatAnA dveSa karavAthI viNase ane te behuthI AtmA bhinna nathI // 28 //
Page #53
--------------------------------------------------------------------------
________________ svAnyaparyAyasaMzleSAt sUtre'pyevaM nidarzitaM // ... sarvamekaM vidanveda sarva jJAnaM tathaikakaM // 29 // AsattipATavAbhyAsa svakAryAdibhirAzrayan // paryAyamekamapyartha vetti bhAvAd buddho'khilaM // 30 // artha-svaparyAya ane paraparyAyanA saMbaMdhathI sUtrane viSe paNa ema dekhADayuM che ke sapalaM ekatAbhAve jANatAM, " egeAyA, " ityAdika saMghaluM jJAna te saMgrahanaye karI ekaja che // 29 // mATe cittanI Asaktiye ane buddhinI pATavatAye abhyAsa karavAthI potAnA kAryapaNAdikane AzrayatAM thakAM paryAyanA eka arthane jANIne paNa buddha je paMDita te sarva bhAvane jANe " je egaM jANai se sarva jANai " iti vacanAt // 30 // aMtarA kevalajJAna prativyaktitarna yadyapi // kApi grahaNamekAMzadvAraM cAtiprasaktimat // 31 // anekAMtAgamazraddhA tathApyaskhalitA sadA // samyagdRzastayaiva syAt saMpUrNArthavivecanaM // 32 // ___ artha-yadyapi kevalajJAnane viSe to kAi paNa prativyakti nathI, topaNa koI ThekANe eka aMzanuja grahaNa karyu cha, ne koi sthAnake sarvAMza grahaNa kIdho cha / 31 / / to paNa anekAMta AgamanI zraddhA te askhalitapaNe sadA pravarte che, mATe anekAMtapaNuM aMgIkAra karatAM ja samyaktva che tathA utsarga, apavAda, nizcayavyavahAra tenA saMpUrNa arthano nizcaya thAya che // 32 // AgamArthopanayanAda jJAnaM prAjJasya sarvagaM // kAryAdervyavahArastu niyatollekhazekharaH // 33 //
Page #54
--------------------------------------------------------------------------
________________ tadekAMtena yaH kazcidvirakasyApi kugrhH|| zAstrArthabAdhanAtso'yaM jainAbhAsasya pApakRt // 34 // _ artha-AgamanA arthana upanayana je thApaq te thakI prAjJa je buddhivaMta tenuM jJAna sarvavyApakapaNe pravarte. kAryAdika je vyavahAra che, te to nizcayapaNe citrAmaNanI rekhA sarikho che. zreSTharUpa karavAne jema Alekhana kare te sarikho vyavahAra che, ane samagrarUpa karavA samAna te nizcayanaya che // 33 // te mATe ekAMta naya aMgIkAra karIne pravartanArA vairAgyavaMtane paNa kugrahI kahiye, to bIjA mAtra nAma dharAvanAra hoya tenI to zI vArtA ? eka nayavAlo zAstranA arthano bAdhaka jANavo. te jo jainAbhAsa che to paNa pApakArI jANavo // 34 // utsarge cApavAde'pi vyavahAre'tha nizcaye // jJAne karmaNi vAyaM cenna tadA jJAnagarbhatA // 35 // svAgame'nyAgamArthAnAM zatasyeva parArdhake // tAvatApyabudhatvaM cenna tadA jJAnagarbhatA // 36 // ___ artha-utsargamArgamAM, apavAdamArgamAM, vyavahAramArgamAM, nizcayamArgamAM, jJAnanayane viSe ane kriyAnayane viSe jo kadAgraha nathI, to tene jJAnagarbhitapaNu che ane te jJAnI paNa che // 35 // svasiddhAMtanA jANavAthI anya zAstranuM jANavU te temAM ja samAi jAya che. jema parArdha nAma utkRSTa gaNita (aMka) che, temAM sonuM gaNita (aMka)paNa samAi jAya che, ane teTaluM jJAna pAmIne paNa jo ajJAnapaNuM rahe to, tene jJAnagarbhitA bilakula nathI ema jANavU // 36 //
Page #55
--------------------------------------------------------------------------
________________ nayeSu svArthasatyeSu mogheSu paracAlane // mAdhyasthyaM yadi nAyAtaM na tadA jJAnagarbhatA // 37 // AjJayAgamikArthAnAM yauktikAnAM ca yukitaH // na sthAne yojakatvaM cenna tadA jJAnagarbhatA // 38 // _ artha-potapotAnA svArthane viSe saghalA naya satya che, ne paramArthanI cAlane viSe niSphala che, ane te nayanA vivAdamA jo madhyasthatA na AvI to tene jJAnagarbhatA cha ja nahIM // 37 // je AjJAgrAhya arthane AjJAye grahe nahI, Agama pramANe grahavA yogyane Agame grahe nahIM, ane yuktigrAhyane yuktivaDe grahe nahIM, ema sahune potapotAne ThekANe joDI jANe nahI, to tene jJAnagarbhitA mUlathI ja nathI ema jANavU // 38 // gItArthasyaiva vairAgyaM jJAnagarbha tataH sthitaM // / upacArAdagItasyApyabhISTaM tasya nizrayA // 39 // sUkSmekSikA ca mAdhyasthyaM sarvatra hitaciMtanaM // . kriyAyAmAdaro bhUyAn dharma lokasya yojanaM // 40 // ___ artha-upara kahyA mujaba to gItArthane ja jJAnagarbhita vairAgya che, paNa ajJAnIne nathI ema Tharyu to paNa tenA upacArathakI agItArthane paNa gItArthanI nizrAye jJAnagarbhita vairAgya che // 39 // te mATe sUkSma dRSTiye madhyasthapaNuM aMgIkAra karIne ane paradUSaNa tajIne vartavU, sarva jagatanA jIvanuM hita ciMtavad, maitrIbhAva dharavo, kriyAne viSe ghaNo Adara karato, upayoga dharakho ane dharmamArgamAM lokane joDavA ehi ja zreSTha che // 40 //
Page #56
--------------------------------------------------------------------------
________________ ceSTA parasya vRttAMte mUkAMdhabadhiropamA // - utsAhaH svaguNAbhyAse duHsthasyeva dhanArjane // 41 // madanonmAdavamanaM madasaMmardamardanaM // asUyAtaMtuvicchedaH samatAmRtamajanaM // 42 // ____ artha-muMgA tathA AMdhalA ane beharAnI pere bolavAmAM, dekhavAmAM ane sAMbhalavAmAM ityAdika pArakA vRttAMtane viSe jeNe ceSTA tajI che, ane potAnA guNanA abhyAsa karavAmAM je utsAhavaMta che jema daridrI dhana kamAvAno udyamI hoya tenI pareM uz2amAla thako varte // 41 // kAmanA unmAdanuM vamana karanArA, madanA samUhane TAlanArA, IrSArUpa taMtunA toDanArA ane samatArUpa amRta kuMDamAM majjana karanArA // 42 // svabhAvAnnaiva calanaM cidAnaMdamayAtsadA // vairAgyasya tRtIyasya smRteyaM lakSaNAvalI // 43 // jJAnagarbhamihAdeyaM dvayostusvopamardataH // upayogaH kadAcit syaanijaadhyaatmprsaadtH||44|| artha-tathA cidAnaMdamayapaNAnA svabhAvathI sarvadA calAyamAna nahI ehavA vartaNukavaMta je hoya, e trIjA jJAnagarbhita vairAgyanA guNanI lakSaNAvalI kahI // 43 // ihAM jJAnagarbhita vairAgya te grahavA yogya che, ane mohagarbhita vairAgya tathA duHkhagamita vairAgyanuM upamardana karIne keika potAnA adhyAtmabhAvanA prasAdathakI kadAcita jJAnagarbhita vairAgyano upayogI thAya // 44 // iti zrIvairAgyabhedAdhikAraH SaSThaH samAptaH //
Page #57
--------------------------------------------------------------------------
________________ vairAgya viSayAdhikAraviSayeSu guNeSu ca dvidhA bhuvi vairAgyamidaM prvrttte|| aparaM prathama prakIrtitaM paramadhyAtmabudhairdvitIyakaM // 1 // ___artha-pRthvIne viSe viSayamA ane guNamA e behu prakAre vairAgya pravarte che. temAM viSaya vairAgya to amukhyapaNe kahyo che. bIjo adhyAtmabhAvayukta guNa vairAgya te mukhyapaNe jANavo // 1 // viSayAupalaMbhagocarA api cAnuzravikAvikAriNaH // na bhavati viraktacetasAM viSadhAreva sudhAsu manjatAM // 2 // __artha-je viSaya vairAgya che te prAptigocarapaNe varne che, paNa nizcathI jJAtA puruSa te rUparasAdikane viSa Asakti kare nahI. je virakta cittavAlA te avikArI thakAja hoya, kemake je adhyAtmarUpa amRtadhArAne viSe manjana karatA hoya tehane viSanI dhArA zuM karanAra che ? arthAta tehane kAMi viSanI dhArA pIDA karI zakatI nathI // 2 // suvizAlarasAlamaMjarIvicaratkokilakAkalIbharaiH // kimu mAyati yoginAM mano nibhRtaanaahtnaadsaadr||3 __ artha-je yogIzvara anahada nAde sahita che, te yogamArge karIne sarva deharaMdhrapurIne " arhapada " athavA " sohaM " pada athavA OMkAra dhvani manamAM dhare che, teno brahmadvAre je nAda UThe che tenuM nAma anahada nAda kahiye, teNe karI je yukta che to tevA yogIzvaranuM mana bhalI vistAravaMtI AMbAnI maMjarIne viSe vicaratI je kokilA tenA manohara zabda sAMbhalIne zuM magna thaze ? arthAt nahIM ja thaze // 3 //
Page #58
--------------------------------------------------------------------------
________________ rmnniimRdupaannikNknnknnnaakrnnnpuurnnghuurnnnaaH|| anubhUtanaTIsphuTIkRtapriyasaMgItaratA na yoginH||4|| artha-strInA sukomala hAthamA rahyAM je kaMkaNa teno zabda sAMbhalIne pUrNapaNe ghumyAM che locana tenI anubhavana dizArUpa nATaka karanArI strIye priyakArI saMgItabadha nATaka kIyAM to paNa temAM yogIzvaranuM mana raMgAya nahI, eTale lobhAya nahIM // 4 // skhalanAya na zuddhacetasAM lalanApaMcamacArugholanA // yadiyaM samatApadAvalImadhurAlAparatena rocate // 5 // arthaH-strInI paMcamarAganI gholanA te samatApadanI zreNinA madhura AlApanI rativAlA zuddha cetanAvaMta yogIne rupe nahIM, eTale zuddha cetanAvaMtane khalanAkArI na thAya // 5 // satataM kSayi zukrazoNitaprabhavaM rUpamapi priyaM na hi // avinAzinisarganirmalaprathamAnasvakarUpadarzinaH // 6 // artha:-avinAzI sahaja nirmala ane vistAra pAmatuM ehavU je potAnuM svarUpa tehanA jonAra yogIzvara tene to jenuM niraMtara zIla kSaya thAya che ane vIryarudhirathI upanuM evaM je strI AdikanuM rUpa te priyakArI lAgatuM nathI // 6 // paradRzyamapAyasaMkulaM viSayo yatkhalu crmckssussH|| na hi rUpamidaM mude yathA nirpaayaanubhvaikgocrH||7|| arthaH-jevo nirapAya ke0 jehano nAza nathI ehavo anubhavadizAne jovAno rasa che tevo rUpa te parapadArtha ke0 bIjAne jovA yogya cha, tathA nAzavaMta cha; ane carmacakSuno viSaya
Page #59
--------------------------------------------------------------------------
________________ 54 che ehavo je rUpa te jovAthakI teno je rasa te nizcayanayathakI harSakArI na thAya // 7 // rativibhramahAsyaceSTitai rlalanAnAmiha modate 'budhaH // sukRtAdripaviSvamISu no viratAnAM prasarati dRSTayaH // 8 artha --ratisukhane dekhIne tathA strInA netravibhramanI ceSTA karIne abuddha je ajJAnI prANI te ghaNo harSa pAne che, paNa e vibhrama vilAsAdika to sukRtarUpa parvatame vajra thaha bhede evA che mATe yogIzvaranI dRSTi temAM ramatI nathI // 8 // na mude mRganAbhimallikAlavalI caMdana caMdra saurabhaM // viduSAM nirupAdhivAdhitasmarazIlena sugaMdhivarSmaNAM 9 arthaH- kastUrI, mAlatInA puSpa, lavalI ke0 elacI caMdana tathA caMdra ke0 karpUranI sugaMdhI te paMDita lokone mana karatI nathI; temane to nirupAdhika anubhavagocara svarUpa cidAdAnaMdane viSeca manapaNu vartte che, paNa rUpAdikane viSe magnatApaM nathI // 9 // 1 upayogamupaiti yacciraM harate yanna vibhAvamArutaH // na tataH khalu zIlasaura bhAdaparasminniha yujyate ratiH // 10 arthaH- je ghaNA kAla sudhI upayogamAM Ave jenI sugaMdhIne vibhAvadizArUpa vAyu harI zakato nathI, evI je zIla sugaMdhI tene mUkI yogIzvaranuM citta anya sugaMdhImAM lobhAtuM nathI // 10 // madhurairna rasairadhIratA kacanAdhyAtmasudhAlihAM satAM // arasaiH kusumairivAlInAM prasaratpadmaparAgamAdinAM // 11 //
Page #60
--------------------------------------------------------------------------
________________ 55 artha : -- jema vikasvara thatAM je kamala tenA svAda sugaMdha - yukta rase mana thayA evA je bhramara te nirasa kusuma upara rati pAme nahIM, tema adhyAtmarUpa amRtarasanA bhogI je prANI tene bIjA zarkarAdika madhurarasanI adhIrajatA upajatI nathI; gRdhatApathuM kare nahIM // 11 // viSamAyatibhirnu kiM rasaiH sphuTamApAtasukhairvikAribhiH navame navame rase mano yadi magnaM satatAvikAriNi / 12 / artha :- je Agala kaDavA vipAka Ape evA madhurarase zuM sAruM ? valI pragaTapaNe rAjyaruddhi, strI viSayAdika sukha pAmyA ane te pAchAM jatAM rahe tethI vikriyA pragaTe to tevAM sukhathI zuM sAruM ? jo sadAya adhikArI evo pUrNa navamo je zAMtarasa tene viSe manamagna che; to pUrve kA evA rase zuM phAyado thAya ? arthAt kAMija nahIM // 12 // madhuraM rasamApya ni:patedrasanAto rasalobhinAM jalaM // paribhAvya vipAkasAdhvasaM viratAnAM tu tato dRzorjalaM 13 artha :- eka acaraja juvo, ke rasanA lAlacI je prANI te madhura rasane joine athavA khAdhAnI vAta sAMbhalIne kahe che ke mArA mukhamAM pANI bharAya che eTale jIbhathI pANI paDe che, ane sarvavirati je munirAja te mAMsAdika madhurarasa khAdhe Agala mAThA vipAka Avaze, tenA bhayane vicArI beDa AMkhe pANI ANe che, eTale AMkhamAMthI AMsu pADe che // 13 // iha ye guNapuSpapUrite dhRtipatnImupaguhya zerate // vimale su vikalpa talpake ke bahi: sparzaratA bhavaMtu te 14
Page #61
--------------------------------------------------------------------------
________________ ___ artha:-ihAM caraNakaraNAdika je guNa te rUpa phuleM dhurI evI nirmaLa je suvikalpa ke0 manakuzalatArUpa zayyA tehane viSe saMtoSarUpa strIne AliMgana deine sUe che, tevA munirAja te bAhya svInA sparza viSe rata kema thAya ? // 14 // hRdi nitimeva bibhratAM na mude cNdnlepnaavidhiH|| vimalatvamupeyuSAM sadA salilasnAnakalApi niSphalA 15 ___artha:-hRdayane viSe nivRtti sukhane dharanArA je prANI tene pAvanAcaMdananA lepanI vidhi te harSa ApatI nathI, tathA sadaiva nirmalabhAvane dharatA je prANI tene jalanI snAnavidhi te niSphala jANavI // 14 // gaNayaMti januH svamarthavatsuratollAsasukhena bhoginH|| madanAhiviSogramUrchanAmayatulyaM tu tadeva yoginH||16|| ___artha-bhogI prANI strI sAthe vilAsa sabhoganA sukhe karI janmAro saphala mAne che, ane yogIzvara puruSa to madana je kAma tenI ceSTAne sarpanA viSanI AkarI mUrchAtulya mAne che / / 16 tadime viSayAH kilaihikA na mude ke'pi virktcetsaaN|| paralokasukhe'pi niHspRhAH paramAnaMdarasAlasA amii||17 artha-vairAgI jIvane A bhavamA kSaNika sukha Ape evA je viSaya te nizcayathakI kAi paNa harSakArI nathI, kemake tyAgI prANI to paraloka je svargAdikanAM sukha tene viSe paNa niHspRhI che te to mAtra mokSasukhanAz2a abhilASI che // 17 //
Page #62
--------------------------------------------------------------------------
________________ madamohaviSAdamatsarajvarabAdhAvidhurAH surA api // viSamizritapAyasAnnavat sukhameteSvapi naiti ramyatAM // 18 artha-garva, ajJAna, viSAda ane matsara te rUpabhAvanI pIDAye rahita evA je devatA tenAM je viSayAdika sukha te paNa viSamizrita dUdhapAkanA bhojananI pare manoharakArI nathI // 18 // ramaNIviraheNa vahninA bahubASpAniladIpitena yat // tridazairdivi duHkhamApyate ghaTate tatra kathaM sukhasthiti: 19 artha-kemake strInA viyogarUpa agni te AMsurUpa vAyare karI dedIpyamAna thayo evo je zokarUpa agni pragaTyo, tethI svarganA devatAne paNa pIDA thAya che, tevA te svargamAM devatAne paNa sukhanI sthiti che, ehavu kema kahevAya ? // 19 // prathamAnavimAnasaMpadAM cyavanasyApi divo vicintanAt // hRdayaM na hi yadvidIyaMte dhusadAMtatkulizANunirmitaM // 20 artha:-jene vimAna saMpadA moTI che evA devatAne paNa cyavana velAyeM je duHkha pragaTe che, te duHkhathI devatArnu hRdaya mAtra phATatuM nathI, tenuM kAraNa je temanuM hRdaya te vajranA paramANuyeM karI utpanna thayeluM che, tethI ghaNuM kaThaNa che mATeja phATatuM nathI // 20 // viSayeSu ratiH zivArthino na gatiSvasti kilAkhi lAsvapi // ghananaMdanacaMdanArthino giribhUmiSvaparadrumeSviva // 21 //
Page #63
--------------------------------------------------------------------------
________________ artha:-jema niviDa naMdanavananA caMdananA vilepanavAlAne parvatanI bhUmi athavA bIjA koipaNa vRkSe rati thatI nathI, tema mokSArthIne viSaya upara prIti thatI nathI, temaja manuSya tathA svargapramukha samagra gatine viSe paNa prIti thatI nathI // 21 // iti zuddhamatiH sthirIkRtA'paravairAgyarasasya yoginH|| svaguNeSu vitRSNatAvahaM paravairAgyamapi pravarttate // 22 // ___ artha:-ema vicArI zuddhabuddhi sthira karIne jene bIjA vairAgyano guNa pragaTyo che tevA yogIne AtmaguNane vadhAre evI tRSNAnA AgamarUpa parama vairAgya pragaTa thAya // 22 // vipularDipulAkacAraNaprabalAzIviSamukhyalabdhayaH // na madAya viraktacetasAmanuSaMgopanatAH palAlavat // 23 artha:-vipulalabdhi, pulAkalabdhi, cAraNalabdhi, mahoTIAzIviSayalabdhi, pramukha aneka labdhio jo paNa upaje, topaNa te vairAgI munine ahaMkAra bhaNI thAya nahIM, mAtra eka muktisukha vinA bIjAM sukhane palAla puMjarUpa te mAne che / / 23 // kalitAtizayo'pi ko'pi no vibudhAnAM madadaguNavrajaH // adhikaM na vidantyamI yato nijabhAve samudaMcati svataH // 24 // arthaH-paMDita te koi moTA atizayAdi guNanA samUhe sahita hoya; topaNa mada kare nahIM, tethI kAMi adhikatA paNa na gaNe, mAtra potAnA zuddha svabhAvamAMja AnaMda pAme // 34 //
Page #64
--------------------------------------------------------------------------
________________ 59 hRdaye na zive'pi lubdhatA sadanuSThAnama saMga maMgati / puruSasya dazeyamiSyate sahajAnaMdataraMgasaMgatA // 25 // artha : - potAnA hRdayane viSe muktimukha upara paNa lubdhatA nathI, eka sadanuSThAnarUpa sahajAnaMdanA kallolane malatI asaMgAnuSThAnarUpa puruSanI je dazA tene vAMche che, pAme che // 25 // iti yasya mahAmatibhavediha vairAgyavilAsabhRnmanaH // upayaMti varItumuccakaistamudAraprakRtiM yazaH zriyaH ||26|| artha :-- vairAgyavilAsI puruSane evI buddhi upaje che ne tevA udAra prakRtivAlAne yazarUpa je lakSmI te harSa dharIne varavAne icche che. // 26 // itizrI vairAgya viSayAdhikAraH samAptaH iti dvitIya prabaMdha samAptaH //
Page #65
--------------------------------------------------------------------------
________________ mamatAtyAgAdhikAraH nirbhayaiva vairAgyaM sthiratvamavagAhate // parityajettataH prAjJo mamatAmatyanarthadAM // 1 // viSayaiH kiM parityaktajAgarti mamatA yadi // tyAgAtkaMcukamAtrasya bhujaMgo nahi nirviSaH // 2 // arthaH- mamatA rahita prANIneja vairAgya sthirapaNe rahe che. te mATe buddhivaMta prANiye anarthadAyaka je mamatA tene tajavI // 1 // je sarpa kAMcI kADhavAthI viSa rahita thato nathI, tema jene mamatA jAge che te viSayano tyAga kare to paNa tyAgI thato nathI // 2 // kaSTena hi guNagrAmaM praguNIkurute muniH // mamatArAkSasI sarva bhakSayatyekahelayA // 3 // jaMtukAMtaM pazukRtya drAgavidyauSadhIbalAt // upAyairbahubhiH patnI mamatA krIDayatyaho // 4 // artha - je guNasamUhane munirAja ghaNA kaSTe karI pragaTa kare che, tene mamatArUpa rAkSasI eka kolIye khAi jAya che // 3 // hi Azcarya che ke striyArAjyanI pere mamatArUpa strI te jIvarUpa bharttArane pazu je markaTa te rUpe karIne zIghrapaNe ajJAnarUpa jaDIbuTInA balathakI ghaNe prakAre nacAvIne ramADe che // 4 // eka: parabhave yAti jAyate caika eva hi // mamatodrekataH sarva saMbaMdhaM kalayatyatha / / 5 / /
Page #66
--------------------------------------------------------------------------
________________ vyAmoti mahatI bhUmiM vaTabIjAdyathA vttH|| tathaikamamatAbIjAtprapaMcasyApi kalpanA // 6 // ___ artha-ekalo cetana parabhave jAya che ane ekaloja A bhave Ave che, paNa mamatAne vaza thaine ratnAdevInI pareM mithyA sagapaNa nyAta jAta vagerenI kalpanA kare che / / 5 // jema eka vaDanA bIjathakI ghaNI dharatIye vaDa vyApIne vistAra pAme che, tema eka mamatAnA bIja thakI ghaNA prapaMcanI kalpanA uThe che // 6 // mAtA pitA me bhrAtA me bhaginI vallabhA ca me // putrAH sutA me mitrANi jJAtayaH saMstutAzca me // 7 // ityevaM mamatAvyAdhiM varDamAnaM pratikSaNaM // janaH zaknoti nocchettuM vinA jJAnamahauSadhaM // 8 // artha--mAtA, pitA, bhAI, bena, strI e sarva mAharAM che putra, putrI, mitra e paNa mAharAM che; nyAti paricita e mAharAM che // 7 / / e prakAre mamatArUpa roga divase divase vadhato jAya che, tene maTADavAne koi paNa jJAnarUpa auSadha vinA samartha thAto nathI // 8 // mamatvenaiva niHzaMkamAraMbhAdau pravarttate // kAlAkAlasamutthAyI dhanalobhena dhAvati // 9 // svayaM yeSAM ca poSAya khidyate mmtaavshH|| ihAmutra ca te na syustrANAya zaraNAya vA // 10 // artha-jema velA kavelA uThIne vipra be mAsA sonU levAne gayo, tenI pare eka mamatAye karIne niHzaMkapaNe AraMbhamAM
Page #67
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravarne chemamaNazeTha pare dhanane lome karI doDe che // 9 // parabhavamAM ihAnuM kuTuMba zaraNa AdhAra nathI, to paNa kuTuMbane poSavAnI mamatAmAM kheda pAme che // 10 // mamatvena bahUna lokAn puSNAtyekorjitairdhanaiH // soDhA narakaduHkhAnAM tIvrANAmeka eva tu // 11 // mamatAndho hi yannAsti tatpazyati na pazyati // jAtyaMdhastu yadastyetadbheda ityanayormahAn // 12 // ____ artha-pote ekalo dhana melavIne mamatve karIne ghaNA lokane puSTi kare che, paNa parabhavamA AkarAM nArakInAM duHkha Avaze tevAre ekaloja bhogavaze // 11 // jIva AMdhalo nathI, paNa mamatAye karI nAstika padArthane kharA karI mAne che, tehane mithyAdRSTi aMdha kahIye, kemake tenI carmacakSu che, to paNa te cakSue karI Atmika arthane nathI dekhato, mATe ene dekhato paNa AMdhaloja jANavo; ane je jAtiaMdha che paNa jJAnIne saMyoge AtmArthane jue che, mATe e be prakAranA aMdhamAM ghaNo aMtara che / / 12 // prANAnanityatAdhyAnAt premabhUmnA tato'dhikAM // prANApahAM priyAM matvA modate mamatAvazaH // 13 // kuMdAnyasthIni dazanAn mukhaM zleSmagRhaM vidhum // mAMsagraMthI kucau kuMbhau hemno vetti mamatvavAn // 14 // artha-rAga dizAye karIne prANane anitya mAne paNa prANanI lenArI je strI tene mamatAne vaza thai vallabha jANIne harSa pAme che // 13 // te strInA dAMta yadyapi hADakAnAM che, to paNa
Page #68
--------------------------------------------------------------------------
________________ tene kuMdaphulanI kalinA jevA jANe, ane zleSma je lALa teNe karI bhareluM mukha hoya tene caMdratulya vakhANe che, ane stana mAMsanA gaMThA che tene sonAnA kalaza samAna lekhe che, e vAto sarva mamatvane lI thAya che // 14 // manasyanyadvacasyanyat kriyAyAmanyadeva ca // yasyAstAmapi lolAkSIM sAdhvIM vetti mamatvavAn ||15|| yA ropayatyakAryespi rAgiNaM prANasaMzaye // durvRttAM strIM mamatvAMdhastAM mugdhAmeva manyate / / 16 / / koika hoya valI koi artha-valI te strI kevI che ! jenA manamAM ane vacanamAM valI bIjo koika hoya, ane bhoga to zrIjAnI sAtheja kare evI che, tene vairAgI puruSa kahe che je e strI kI sarva sayuM. eTale strIne sarvathA bhuMDI gaNe che; paNa je prANI mamatAvaMta che, te to evI caMcala netravAlI strIne satI mAne che // 5 // strI potAnA rAgI dhaNIne maraNa thAya evAM kAma bhalAve, ane te paNa mamatve AMdhalo puruSa te kArya kuTAi - pITAine kare. valI strI vyabhicAriNI hoya to paNa tene bholI karI mAne, te upara eka dRSTAMta che. " lAlI kahetI bApaDI avalA khelamakhela, jyAMthI lAgyo lAkaDI tyAMnI tyAM jai mela " // 16 // carmAcchAditamAMsAsthiviNmUtrapiTharISvapi // vanitAsu priyatvaM yattanmamatvaM vijRMbhitaM // 17 // lAlayan bAlakaM tAtetyevaM brUte mamatvavAn // vetti ca zleSmaNA pUrNAmaMgulImamRtAMcitAM // 18 //
Page #69
--------------------------------------------------------------------------
________________ artha-mamatvanI ceSTA te dhUlalIlA sarakhI che, tene vaza thai rahyo evo je puruSa te hADa, mAMsa, viSTA, mUtra tathA carmathI maDhelI hAMDalI jevI strI upara prema kare che; mamatva dhare che // 17 // valI mamatve karIne potAnA putrane ramADe te vakhate tene bApa bApa karI kahe, ane te bAlakanA hAthanI AMgalIyo zleSmathI bharI hoya tene amRta samAna jANe // 18 // . paMkAmapi niHzaMkA sutamaMkAnna muMcati // tadamedhye'pi medhyatvaM jAnAtyaMvA mamatvataH // 19 // mAtApitrAdisaMbaMdho'niyato'pi mamatvataH / / dRDhabhUmibhramavatAM naiyatyenAvabhAsate // 20 // . artha--mohathakI bAlakanI mAtA potAnA bAlakane kAdave bharyo hoya, to paNa niHzaMkapaNe kholAmAMthI mUkatI nathI. valI viSTAye azuci hoya, to paNa te bAlakane tenI mAtA mohanA vazathakI pavitra gaNe che // 19 // jema dharatI zAzvata dRDha che, paNa dhaturAnA phala bhakSaNa karanAra prANIne phera Ave che, tyAre tene dharatI pharatI jaNAya che tema mAtApitAdikano saMbaMdha saMsAramA anAdino zAzvata che; paNa mohavaDe muMjhANo prANI ema kahe che je, mAtA marI gai; have kema thaze ? zI rIte cAlaze ? // 20 // bhinnAH pratyekamAtmAno vibhinnAH pudgalA api // zUnyasaMsarga ityevaM yaH pazyati sa pazyati / / 21 // ahaMtAmamate svatvasvIyatvabhramahetuke / bhedajJAnAtpalAyete rajjujJAnAdivAhibhiH // 22 //
Page #70
--------------------------------------------------------------------------
________________ artha-tema pratyeka jIva paNa judA judA che, ane te kai gatithI AvyA ane kai gatiye jaze ? tema pudgala paNa judA che, tathA zarIrano saMga paNa zUnya che, e rIte je dekhe che; tene dekhato jANavo // 21 // jema doraDAnuM jJAna thaye sarpanI bhIti nAza pAme che, tema huM ane strI Adika mAharI che evo mamatva thAya che, te bhramahetu che. te bhrama jJAnanajare jovAthI nAza pAme / / 22 // kimetaditi jijJAsA tattvAbhijJAnasaMmukhI // vyAsaMgameva notthAtuM datte ka mamatAsthitiH // 23 // priyArthinaH priyAprAptiM vinA kApi yathA ratiH // na tayA tattvajijJAsostatvaprAptiM vinA kacit // 24 // artha-e saMsArano saMbaMdha zuM che ? ema Atmatattvane sanmukha olakhavAnI icchA thai eTale mamatA tarata nAza pAme. AtmajJAnI Agala mamatA kihAM rahe ? // 23 // jema kAmI puruSa strIno arthI thayo, te strI pAmyA vinA koi paNa ThekANe rati na pAme, tema tatvano jANa puruSa paNa tattva pAmyA vinA kyAMye rati na pAme / / 24 // ata eva hi jijJAsAM viSkaMbhati mamatvadhIH // vicitrAbhinayAkrAMtaH saMbhrAMta iva lakSyate // 25 // dhRto yogo na mamatA hatA na samatA''dRtA // na ca jijJAsitaM tattvaM gataM janma nirarthakam // 26 // jijJAsA ca vivekazca mamatAnAzakAvubhau // ___ atastAbhyAM nigRhNIyAdenAmadhyAtmavairiNIM // 27 //
Page #71
--------------------------------------------------------------------------
________________ 66 artha - e kAraNa mATe tatra jANavAnI icchAe karI mamatAnI buddhi jeNe dabAvI che te prANI vicitra prakAranI nayagama, bhaMga, racanAye vyApyo thako saMsAranA sarva padArthane saMbhrAMta jANe, eTale iMdrajAlavat jANe / / 25 / / jeNe joga paNa dharyo nahIM, ane mamatA paNa haNI nahI, tathA samatA paNa AdarI nahI, valI zAstra jANavAnI icchA paNa na karI, teno narajanma niSphala gayo, ema jANavuM ||26|| eka jANavAnI icchA ane bIjo viveka ebe mamatAne nAza karanArA che. te mATe e behuthakI mamatAno nigraha karavo kAraNa ke mamatA te adhyAtmanI duzmana che // 27 // iti mamatA tyAgAdhikAraH aSTama samAptaH //
Page #72
--------------------------------------------------------------------------
________________ samatAdhikAraH tyaktAyAM mamatAyAM ca samatA prathate svataH // sphaTike galitopAdhau yathA nirmalatAguNaH // 1 // priyApriyatvayothairvyavahArasya kalpanA // nizcayAttad vyudAsena stamityaM samatocyate // 2 // artha-have samatA AvavAno adhikAra kahe che. jema sphaTikane viSe upAdhipaNuM Tale, tevAre nirmalatApaNuM vadhe che, tema jebAre mamatAno tyAga thAya tevAre potAnI meleja samatA vistare. // 1 // saMsArane viSe potAne arthe koi kAma paDe tevAre ema jANe je A mAharo vahAlo che ane A duzmana che, paNa e sarva vyavahAra kalpanA che nizcayathakI to te vyavahAranAze karI madhyasthapaNuM pAme; tevAreja samatAvaMta kahevAya // 2 // teSveva dviSataH puMsasteSvevArtheSu rajyataH // nizcayAkicidiSTaM vA'niSTaM vA naiva vidyate // 3 // ekasya viSayo yaH syAtsvAbhiprAyeNa pussttitH|| anyasya dveSyatAmeti sa eva matibhedataH // 4 // ___ artha-vyavahAra kalpanAvAlo to jene viSe dveSa lAve teneja viSe potAnA artha sAdhane karI rAjI thAya; paNa jo nizcayathakI vicAre to emAM kAMi iSTa nathI, tema aniSTa paNa nathI. // 3 // eka viSaya je eka kArya che te eka jaNane potAnI ruciye puSTakArI che ane bIjAne tethIja dveSa upaje che. e mati-kalpanAnA bheda che ema jANavU // 4 //
Page #73
--------------------------------------------------------------------------
________________ vikalpakalpitaM tasmAdvayametanna tAtvikaM // vikalpoparame tasya dvitvAdivadupakSayaH // 5 // svaprayojanasaMsiddhiH svAyattA bhAsate yadA // bahirartheSu saMkalpasamutthAnaM tadA hataM // 6 // artha--iSTa aniSTa e vikalpanI kalpanAthakI che, e beneja rAgadveSa jANavA. paNa emAM kAMi tattva nathI. jo manathI vikalpa jAya to rAgadveSa e behu dUra thAya // 5 // potAnA prayojananI siddhi jevAreM potAne svAdhIna thAya, tevAreM bAheranA arthasaMkalpano uThAva nAza pAme // 6 // labdhe svabhAve kaMThasthasvarNanyAyAdabhramakSaye // rAgadveSAnupasthAne samatA syAdanAhatA // 7 // jagajjIveSu no bhAti dvaividhyaM karmanirmitaM // yadA zuddhanayasthityA tadA sAmyamanAhataM // 8 // artha-jema kaMTha upara raheluM suvarNa sAkSAt dekhAya che tema svAbhAvika guNa pAme thake vibhAvika bhramaNA dUra jAya, tebAre rAgadveSa UThI dUra thAya ane samatA vizeSe vadhe // 7 // jagatanA jIvane viSe karmanu vicitrapaNuM che, mATe te vibhAvapaNuM sAraM narasu kahevAnI rIte jevAre na bhAse tebAre zuddhanayanamA rahyo thako prabala samatAne pAme // 8 // svaguNebhyo'pi kauTasthyA dekatvAdhyavasAyataH // AtmArAmaM mano yasya tasya sAmyamanuttaraM // 9 // samatAparipAkesyAdviSaya grahazUnyatA // yayA vizadayogAnAM vAsIcaMdanatulyatA // 10 //
Page #74
--------------------------------------------------------------------------
________________ 69 artha - - potAnA guNathakI potAno AtmA sAkSI karIne eka zuddha adhyavasAyathakI AtmAne viSe jenuM mana rame che, tenI samatA anuttara kahiye || 9 || ema jene pAkI samatA thai tenuM viSayarUpa ghara sUnuM thayuM; ema je munine nirmala samatA yoga pragaTayo, te munine kuThAre karI koi chede athavA caMdane karI koi pUje te behu tulya che // 10 // kiM stumaH samatAM sAdhau yA svArthapraguNIkRtA // vairANi nityavairANAmapi haMtyupatasthuSAm // 11 // kiM dAnena tapobhirvA yamaizca niyamaizca kiM // ekaiva samatA sevyA tarIH saMsAravAridhau // 12 // artha - evA sAdhunI samatAnoM zuM vakhANa kariyeM ? jeNe patAnA AtmAnI siddhi karavAne samatA AdarI, ehavA muni te samatArUpa gharamA rahetA thakA A bhavanA tathA AgalA kaMika bhava sarva bhavanA vairabhAva TAlI nAkhe che, jema nitya pAse vasatAM thakai kutarAM ane mAMjArI ke0 bilADI temanAM vaira paNa zamI jAya tenI pareM jANavuM ||11|| kapaTI veza dhAraNa karavAthI zuM thAya ? tathA ghaNI tapasyAyeM paNa zuM thAya ? valI mauna dhArI atItanI pereM iMdriyadamana kIdhe zuM thAya ? ane vrata dhAraNakare paNa zuM thAya ? mAtra eka samatA je saMsArarUpa samudra taravAmAM naukA jevI che, tenuMja sevana karavuM tehi ja zreSTha che // 12 // dUre svargasukhaM muktipadavI sA davIyasI || manaH saMnihitaM dRSTaM spaSTaM tu samatAsukhaM // 13 // dRzoH smaraviSaM zuSyet krodhatApaH kSayaM vrajet // auddhatyamalanAzaH syAtsamatAmRtamajjanAt // 14 //
Page #75
--------------------------------------------------------------------------
________________ 70 artha-devalokanAM sukha to dUra che. valI mokSa padavI te to moTI che, ane bhavasthitine hAtha che, tevAre mananI pAse pragaTapaNe dekhIyeM evI samatAnuM sukha te zuM khoTuM che ? // 13 // samatArUpa amRtakuMDamAM snAna karavAnA prabhAvathI AMkhathakI kaMdaparUpa darpanuM viSa soSAi jAya che krodharUpa tApa nAza pAme che uddhatAi rUpI mela te paNa dUra thAya che. // 14 // jarAmaraNadAvAgnijvalite bhavakAnane // sukhAya samataikaiva pIyuSaghanavRSTivat // 15 // Azritya samatAmekA nirvRtA bhrtaadyH|| na hi kaSTa manuSThAnamabhUtteSAM tu kiMcana // 16 // artha-janma, jarA, maraNarUpa dAvAnaleM karI balatuM evaM saMsArarUpa vana temAM samatAnuM je sukha che te amRtanA vara. sAda sarakhaM jANavu // 15 // citrazAlI madhye ekaja samatAne avalaMbatA bharatarAjA Adi ATha pATa kevala pAmIne siddha thayA paNa temane kaSTakriyA kAMi paNa karavI paDI nahI, ehavI e samatA che // 16 // argalA narakadvAre mokSamArgasya dIpikA // samatA guNaratnAnAM saMgrahe rohaNAvaniH // 17 / / mohaacchaaditnetraannaamaatmruupmpshytaaN|| divyAMjanazalAkeva samatA doSanAzakRt // 18 // artha-valI samatA te narakane bAraNe bhogala jevI che, ane mokSamArganI dIvi che. valI guNarUpa ratnano saMgraha karavAne rohaNAcala parvatanI bhUmikA sarikhI che // 17 // jenAM netra
Page #76
--------------------------------------------------------------------------
________________ mohavaDe DhaMkAyAM che ane je potAnA svarUpane joi zakatA nathI, tene divya aMjana AMjavAne samatA te zalAkArUpa cha; ane ajJAnanA paDalane chedanArI che // 18 // kSaNaM cetaH samAkRSya samatA yadi sevyate // syAttadA sukhamapyasya yadvaktuM naiva pAryate // 19 // kumArI na yathA vetti sukhaM dayitabhogajaM // na jAnAti tathA loko yoginAM samatAsukhaM // 20 // artha-je prANI eka kSaNamAtra manane kheMcIne samatAne seve, te prANIne ehavaM sukha pragaTe, jehano mukhe kahetAM thakAM pAra Ave nahI // 19 // jema kumArikA bharatAranA sukhane jANatI nathI. tema loko paNa munirAjanI samatAnA sukhane jANatA nathI // 20 // natistutyAdikAzaM sAzarastIvaH svamarmabhit // samatAvarmaguptAnAM nArtikRtso'pi jAyate // 21 // pracitAnyapi karmANi janmanAM kottikottibhiH|| tamAMsIva prabhA bhAnoH kSiNoti samatA kssnnaat||22|| ___ artha jeNe samatAnuM bakhtara paheyu: che. tene namaskAra, stuti, pUjA, lAbha, paradravyanI icchAdirUpa je potAnAja marmane lAganArAM ehavAM je tIkSNa bANo te pIDA karI zakatAM nathI // 21 // jema sUrya kiraNanA prakAzathI aMdhakAra nAza pAme che tema koTi koTi bhavanAM prANInAM nibiDasaMcita je pApakarma che te samatAvaDe eka kSaNamAM nAza pAme che. // 22 / /
Page #77
--------------------------------------------------------------------------
________________ 72 anyaliMgAdisiddhAnAmAdhAraH samataiva hi // ratnatrayaphalaprApteryayAsyAdbhAvajainatA // 23 // . jJAnasAphalyameSaiva nayasthAnAvatAriNaH // caMdanaM vahnineva syAt kugraheNa tu bhasma tat // 24 // ___ artha je anyaliMgI siddha thayA te paNa dravyathI mokSaphala sAdhatA thakA ratnatrayanA phalanI prAptivaDe bhAvathI jainapaNuM pAmyAH mATe te anyaliMgIone paNa samatA te eka AdhArabhUta hatI // 23 // jo nayasthAnake utArI joiyeM to, e samatAja jJAna- phala che ne jema jJAnavaDe bhavatApa zame che. tema samatArUpa caMdane karI bhavatApa zamI jAya che; paNa kugraha ke0 kadAgraha ajJAnarUpa agnivaDe to samatArUpa caMdana balI bhasma thAya che / // 24 // cAritrapuruSaprANAH samatAkhyA gatA yadi // janAnudhAvanAvazastadA tanmaraNotsavaH // 25 // saMtyajya samatAmekAM syAdyatkaSTamanuSThitaM // tadIpsitakaraM naiva bIjamuptamivoSare // 26 // artha-saMsArarUpa gAmane viSe sarva loka krayavikraya karatA doDAdoDa kare che, te zuM che ? te kahe che, ke jevAre cAritrarUpI puruSa maraNa pAmyo, tevAra samatArUpI prANa paNa jatA rahyA. pachI tenA mRta kAryano utsava, pAtharaNA, snAnasUtaka vagere karavAne jANe ai loko doDAdoDa kare che ema samajavu // 25 // jema ukhara kSetramA bIja vAvyu te kaSTe karIne paNa phale nahI, tema eka samatAne choDI je prANI kaSTa kriyA kare che tene ruIM phala Agala malatuM nathI // 26 //
Page #78
--------------------------------------------------------------------------
________________ . 73 upAyaH samataivekA mukteranyaH kriyaabhrH|| tattatpuruSabhedena tasyA eva prasiddhaye // 27 // diGmAtradarzane zAstravyApAraH syAnna dUragaH // asyAH svAnubhava: pAraM sAmarthyAkhyo'vagAhate // 28 // ___ artha-muktino upAya to eka samatA che. bAkI kriyA kaSTa sarva ADaMbara che; te puruSane bhedeMkarI eTale tapa, japa sarva samatAnI prasiddhi che. puruSa bheda te gRhastha ane munine zIle che eTale kriyA karavAmAM gRhastha tathA munino vyavahAra judo che, paNa te beunI kriyA samatAyeM vakhANavI evI zAstranI AjJA che // 27 // zAstranA upadeza to jema koi AMgalIvaDe mArga batAve, paNa pote kAi sAthe Ave nahI; tema dizimAtrane batAve evA che, paNa je zAstra sAMbhalIne potAnA anubhavamAM lAvI potAne sAmarthya karI paMtha avagAhe, teja bhavATavIno pAra pAme // 28 // parasmAt parameSA yannigUDhaM tattvamAtmanaH // tadadhyAtmaprasAdena kAryosyAmeva nirbharaH // 29 // artha-parapudlAdika vastu te AtmAnI nathI, ane dekhavAthI AtmA parama pavitra che, AtmAne viSe Atmatattva gupta che; mATe adhyAtmane prasAde karI samatAne viSe harSa ullAsa karavo // 29 // // iti samatAdhikAraH navamaH samAptaH //
Page #79
--------------------------------------------------------------------------
________________ sadanuSThAnAdhikAraH parizuddhamanuSThAnaM jAyate samatAnvayAt // katakakSodasaMkrAMteH kaluSaM salilaM yathA // 1 // . viSaM garalA'nanuSThAnaM taheturamRtaM paraM // gurusevAdyanuSThAnamiti paMcavidhaM jaguH // 2 // __artha:-jema katakaphalanA cUrNane yogeM DohalaM pANI nirmala thAya tema samatAnA yogathI zuddha anuSThAna pragaTa thAya che / / 1 // viSAnuSThAna, garalAnuSThAna, anyonyAnuSThAna, taddhetuanuSThAna ne amRtAnuSTAna e pAMca anuSThAna gurusevAdika karaNImAM kahyAM che // 2 // AhAropadhipUrDiprAbhRtyAzaMsayA kRtaM // zIghra saJcittahantRtvAdviSAnuSThAnamucyate // 3 // sthAvaraM jaMgamaM cApi tatkSaNaM bhakSitaM viSaM // yathA haMti tathedaM saJcittamaihikabhogataH // 4 !! arthaH-miSTAna bhojananI lAlace, vastranI lAlace, pUjAnI lAlace, dolatanI icchAye, je tapa japa kaSTakriyA kare te kriyA potAnA zubha cittanI haNanArI che. ernu nAma viSaanuSThAna jANavU // 3 // sthAvara viSa te somala jANavU ane jaMgama viSa sAdikanuM jANa; e beumAthI eka viSa khAdhAthI tarata mare che tema bhogAbhilASe kriyA karavI te zubha cittane haNe che. // 4 // divyabhogAbhilASeNa kAlAMtaraparikSayAt // svAdRSTaphalasaMpUrtergarAnuSThAnamucyate // 5 //
Page #80
--------------------------------------------------------------------------
________________ 75 yathA kudravyasaMyogajanitaM garasaMjJitam // viSaM kAlAMtare haMti tathedamapi tttvtH|| 6 // ___artha:-je deveMdrAdikanA sukha parabhaveM pAmavAnI icchA . karIne tapasyA kare te prANI kAlAMtare narakagati pAme, kaSTa karIne aNadIThAM phalanI vAMchchA kare tene garalAnuSThAna kaheQ // 5 // jema baMgaDI cUrNa pramukha nirbalaM dravyane saMyoge pragaTa thatuM viSa te garalanAmA viSa kahiye, te ghaNA divasa kaSTa pamADI mAre che, tema e paNa tattvathI narka phalanI prApti kare che // 6 // niSedhAyAnayoreva vicitraanrthdaayinoH|| . sarvatraivAnidAnatvaM jineMdraiH pratipAditaM // 7 // praNidhAnAdyabhAvena kAnadhyavasAyinaH // saMmUcchimapravRttAbhamananuSThAnamucyate // 8 // arthaH-aneka prakAre mahA anartha upajAve evAMe pUrvokta be anuSThAnano niSedha karavAne samasta tIrthakare niyA' varjavAnuM kamu che // 7 // praNidhAnAdikane abhAve karma je kriyA temAM adhyavasAya rahita ke0 zUnyapaNe saMmUcchimanI pare zUnya mananI pravRttiye athavA dekhAdekhIye je kriyA kare te anyonyAnuSThAna kahiye // 8 // oghasaMjJAtra sAmAnyajJAnarUpA nibaMdhanaM // lokasaMjJA ca nirdoSasUtramArgAnapekSiNI // 9 // na lokaM nApi sUtraM no guruvAcamapekSate // anadhyavasitaM kiMcitkurute caughasaMjJayA // 10 // arthaH-ihAM sAmAnya prakAre jJAnarUpad kAraNa na gaveSe, te oghasaMjJA pravAharUpa kahiye; tethI nirdoSa sUtranA mArganI apekSA
Page #81
--------------------------------------------------------------------------
________________ 76 vinA loka dekhAdekhIye kriyA kare athavA upayogazUnya thakA je kriyA kare te anyonyAnuSThAna che // 9 // eTale lokanI rIta vinA ane sUtranI tathA gurunA vacananI apekSA vinA upayogazUnyapaNe je kAMI karatuM tenuM nAma oghasaMjJA che // 10 // zRddhasyAnveSaNe tIrthocchedaH syAditivAdinAM // lokAcArAdarazraddhA lokasaMjJeti gIyate // 11 // zikSitAdipadopetamapyAvazyakamucyate // dravyato bhAvanirmuktamazuddhasya tu kA kathA ! ||12|| arthaH - jo atyaMta zuddha mArga kholavA jaie, to tIrthano uccheda thAya, mATe lokanA AcAra upara Adara - zraddhA karavI, jema cAle tema cAlavA dIje, ehavAM vacana bolatA je laukika AcAre pravartte tenuM nAma lokasaMjJA che // 11 // ane zikSAgrahaNa, Asevana tathA padasaMpadAye sahita bhAvazUnyapaNe je Avazyaka kare te paNa dravya Avazyaka kayuM che, to je azuddha kare tenI to zI vAta kahiye 1 // 12 // tIrthocchedabhiyA haMtAvizuddhasyaiva cAdare || sUtrakriyAvilopaH syAdgatAnugatikatvataH // 13 // dharmodyatena karttavyaM kRtaM bahubhireva cet // tadA mithyAdRzAM dharmo na tyAjyaH syAtkadAcana // 14 // artha H tIrthano uccheda thAya, tenA bhayathI azuddha kriyAne viSe gADarIyA pravAhanI pere gatAnugatikapaNe Adara karatAM kAMha paramArtha jANe nahIM ane jJAnakriyAno nAza kare // 13 // valI dhamarnA arthI thaine ema kahezo ke je ghaNA jana
Page #82
--------------------------------------------------------------------------
________________ 77 kare te ApaNe paNa karavaM, to mithyAtvadharmanA ghaNA sevanAra cha, mATe te paNa koi kAle chaMDAze nahIM ema Thayu // 14 // tasmAdgatAnugatyA yat kriyate sUtrajitaM // oghato lokato vA tadananuSThAnameva hi // 15 // akAmanirjarAMgatvaM kAyaklezAdihoditam // sakAmanirjarA tu syAt sopayogapravRttitaH // 16 // arthaH-mATe sUtranI zailI rahitapaNe gatAnugatikapaNe oghasaMjJAye athavA lokasaMjJAye je kara, tene anyonyAnuSThAna kahevU // 15 // je ajJAnapaNe kAyakleza kare tene akAmanirjarA kahevI, ane upayoga sahita jJAnakriyA karavI tenuM nAma sakAmanirjarA che // 16 // sadanuSThAnarAgeNa taddhaturmArgagAminAM // etaca caramAvarte 'nopayogAdorvinA bhavet // 17 // dharmayauvanakAlo'yaM bhavabAladazAparA // atra syAtsakriyArAgo'nyatra cAsatkriyAdaraH // 18 // arthaHmArgAnusArIpuruSa zuddha kriyAnuSThAnane rAge karI je kare te taddhetuanuSThAna kahevAya, te jevAre chelu pudgala parAvarta rahe, tevAre je kriyA kare te anaupayoge na kare. mATe e anuSThAna paNa tevAreMja hoya // 17 // chelle pudgala parAvarte jevAre taddhetu anuSThAna pragaTe tevAre e dharmano yauvanakAla pragaTyo; ane saMsAramAM bAladazA hatI te maTI gai ema jANavU. e anuSThAne zuddha kriyAno rAga upaje che, ane pUrvanA traNa anuSThAne azuddha kriyAno Adara upaje che // 18 //
Page #83
--------------------------------------------------------------------------
________________ 78 bhogarAgAd yathA yUno bAlakrIDA'khilA hiye // dharmayUnastathA dharmarAgeNAsatkriyAhiye // 19 // caturtha caramAvarte tsmaaddhrmaanuraagtH|| __ anuSThAnaM vinirdiSTaM bIjAdikamasaMgataM // 20 // artha-jema yuvAn puruSa bhogano vilAsI thAya che ne bAlakrIDAthI lajavAya che, tema dharma yauvanakAlavaMta puruSa dharmanA rAge karI azuddha kriyAthI lajavAya che // 19 // te mATe te dharmanA anurAgathI carama pudgala parAvarteja taddhetu nAme cothu anuSThAna kahyu che, paNa bIjAdika je samakita te to asaMga ke0 aprApta che // 20 // bIjaM ceha janAn dRSTvA zuddhAnuSThAnakAriNaH // bahumAnaprazaMsAbhyAM cikIrSA zuddhagocarA // 21 // tasyA evAnubaMdhazcAkalaMka kIrtyate'GkaraH // tahetvanveSaNA citrA skaMdhakalpA ca varNitAM // 22 // ___ arthaH-ihAM samakitarUpa bIja to tevAre thAya ke jevAre zuddha kriyA karatA jIvone dekhIne bahumAna prazaMsA kare, ane AgamavidhirAge pote paNa jJAne zuddha vidhigocara hoya tevAre samakita upaje che // 21 // e taddhetuanuSThAnano anubaMdha je zuddha pariNamana te kalaMka rahita aMkura kahiye, ane taddhetuanuSThAnanI khola karavI te nAnA prakArano skaMdha kahiye // 22 // pravRttisteSu citrA ca patrAdisadRzI matA // ___ puSpaM ca guruyogAdihetusaMpattilakSaNaM // 23 // bhAvadharmasya saMpattiryA ca saddezanAdinA // phalaM tadatra vijJeyaM niyamAnmokSasAdhakaM // 24 //
Page #84
--------------------------------------------------------------------------
________________ 79 artha - te madhye pravarttakaM te rUpa vicitra prakAranAM pAna - jANavAM, ane sadgurunA yogavaDe svargamAM sukhasaMpadA pAmavI te rUpa phUla jANavAM / / 23 || jevAre guru pAse dezanA sAMbhaLIne bhAvadharmarUpa saMpadA pAme te phala kahiyeM, te phala mokSa - sAdhanarUpa che ema jANaM // 24 // sahajo bhAvadharmo hi zuddhazcaMdanagaMdhavat // etadgarbhamanuSThAnamamRtaM saMpracakSyate / / 25 / / jainImAjJAM puraskRtya pravRttaM cittazuddhitaH // saMvegagarbhamatyatamamRtaM tadvido viduH // 26 // artha -- sahaja svAbhAvika je bhAvadharma che te to caMdananI sugaMdha samAna che. te sahita je anuSThAna kriyA karavI tenuM nAma amRtAnuSThAna che // 25 // prabhunI AjJAvaDe manazuddhiye pravartte ane atyaMtapaNe saMvegaguNe sahita hoya tene gaNadharAdika amRtAnuSThAna kahe che // 26 // V zAstrArthAlocanaM samyak praNidhAnaM ca karmmaNi // kAlAdyaMgAviparyAso'mRtAnuSThAnalakSaNaM // 27 // dvayaM hi sadanuSThAnaM trayamatrAsadeva ca // tatrApi caramaM zreSThaM mohograviSanAzanAt // 28 // artha - bhalI rIte zAstranA artha vicAre, kriyA madhye vIrya ullAsa ghare, paMcamakAlanA doSa na gaNe, athavA je kAle je ucita kriyA hoya te kriyA kare, e lakSaNa amRtAnuSThAnanAM jAvAM / / 27 / / e pAMca anuSThAnamAM chellAM ve anuSThAna e ruDAM che ane prathamanA RNa anuSThAna te ruDAM nathI, temAM paNa sarvathA
Page #85
--------------------------------------------------------------------------
________________ * zreSTha to amRtAnuSThAna jANavu kemake moha ke0 ajJAna tenuM AkarUM je viSa te e anuSThAnavaDe nAza pAme che // 28 // AdaraH karaNe prItiravigrasaMpadAgamaH // jijJAsAtajjJasevA ca sadanuSThAnalakSaNaM // 29 // bhedaibhinnaM bhvedicchaaprvRttisthirsiddhibhiH|| caturvidhamidaM mokSayojanAdyogasaMjJitaM // 30 // ___ artha-kriyAye Adara karatAM rAga dhare, tathA Agamane ati moTI saMpadAnuM mAne, valI jANavAnI icchA kare, jANano saMga kare, e zuddha kriyAnAM lakSaNa che // 29 // tenA paNa judA judA bheda che. 1 icchA, 2 pravRtti, 3 sthiratA, 4 siddhiyoga. e cAra yoga mokSane joDe ( mokSa Ape ) mATe yoga kahiye // 30 // icchA tadyatkathA prItiyuktA vipariNAminI // pravRttiH pAlanaM samyak sarvatropasamAnvitaM // 31 // satkSayopazamotkarSAdaticArAdiciMtayA // rahitaM tu sthiraM siDiH pareSAmarthasAdhakaM // 32 // artha-je guruno upadeza sAMbhalI guru upara ane kathA upara parama prIti dhare-guNa pariName tene pahelo icchAyoga kahiye. pachI gurunA kahyA pramANe samatAye sahita vrata pAle, kriyAye sahita pravarte, te bIjo pravRttiyoga kahiye // 31 // je ruDA kSayopazamanA utkarSathI aticAra na lagADe ane manasthirapaNe pravarte e trIjo sthirayoga kahyo, ane niraticAra zuddha kriyAmAM bImA jIvone bhelavIne teno paNa artha sadhAve te cotho siddhiyoga jANavo / / 32 //
Page #86
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhedA ime vicitrAH syuH kSayopazamabhedataH // zraddhAprItyAdiyogena bhavyAnAM mArgagAminAm // 33 anukaMpA ca nirvedaH saMvegaH prazamastathA // eteSAmanubhAvAH syuricchAdInAM yathAkramam // 34 // ... artha:-e icchAdika yoganA valI vicitra bheda che, te kSayopazama bhAvanA bhedathI che. te zraddhA prIti pramukha yoge karIne muktimArga pAmanAra bhanyajIvane hoya // 33 // 1 karuNA, 2 vairAgya, 3 saMvega, 4 upazama e anukrame icchAdikanA cAra prakAra che // 34 // kAyotsargAdisUtrANAM zraddhAmedhAdibhAvataH // icchAdiyogasAphalyaM dezasarvavrataspRzAm // 35 // guDakhaMDAdimAdhuryabhedavat puruSAMtare // bhede'pIcchAdibhAvAnAM doSo naarthaanvyaadih||36|| artha kAyotsargAdika Avazyaka sUtranuM zraddhApaNuM jo bhAvathI thAya to zrAvaka tathA sAdhune icchAdika yoga saphala thAya // 35 // koine gola mITho lAge che ane koine khAMDa mIThI lAge che. e rIte mIThAzanA svAdamAM jema bhinnatA che tema ja puruSonI prakRti bhinna bhinna, mATe icchAdika yoganA je bhAva tenA paNa bheda che to paNa temAM kAMi dUSaNa nathI, kemake jema zarkarAdikanI mIThAza judI judI che to paNa mIThAzano artha ekaja che, miThAza game tenI hoya, paNa tethI mIThAzano artha sare che, temaja icchAdika yoganA bheda che, to paNa te thakI artha je phala te ekaja male che; mATe dUSaNa nathI ema jANavu // 36 //
Page #87
--------------------------------------------------------------------------
________________ 82 yeSAM necchAdilezo'pi teSAM tvetatsamarpaNe // sphuTo mahAmRSAvAda ityAcAryAH pracakSate // 37 // unmArgotthApanaM bADhamasamaMjasakAraNe // bhAvanIyamidaM tattvaM jAnAnairyogaviMzikAm ||38|| tridhA tatsadanuSThAnamAdeyaM zuddhacetasA // jJAtvA samayasadbhAvaM lokasaMjJAM vihAya ca // 39 // artha - paNa jene zuddha anuSThAnane viSe icchAdi yogano leza paNa nathI, tevA ayogya narane je icchAdi yoga Ape tene pragaTa mRSAvAdanuM pApa lAge che, evaM pUrvAcArya kahe che // 37 // je ati asamaMjasa kAraNa che, tene viSe unmArga sthApana thAya cheH mATe yogavizikA graMthanA jANa puruSe e tattva citavIne sadanuSThAna kara, eTale jema tema karIye to unmArganuM sthApana thaha jAya || 38 || mATe zuddha cetanAye, mana-vacana-kAyAye karIne sadanuSThAna sevavAM, siddhAMtanA sadbhAva jANI lokasaMjJA tajIne zuddha kriyA karavI / / 39 // iti sadanuSThAnAdhikAraH dazamaH //
Page #88
--------------------------------------------------------------------------
________________ manazuddhiadhikAraH ucitamAcaraNaM zubhamicchatAM prathamato manasaH khalu zodhanaM // .. gadavatAmayakRte malazodhane ____kamupayogamupaitu rasAyanaM // 1 // artha-adhyAtmanI zuddhi karavA mATe prathamathI ucitapaNe zubha AcaraNanI icchA karavI ne mananI zuddhatA karavI jema rogavaMta prANI mala-zodhana karavAne reca lIdhA vinA rasAyana khAya to, tethI tene kAMi guNa thAya nahI; kemake mala jAya tevAra pachI rasAyaNa khAya to guNa kare; tema prathama manazuddhi thai hoya toja adhyAtmanI zuddhi thAya // 1 // parajane prasabhaM kimu rajyate dviSati vA svamano yadi nirmalaM // virahiNAmaraterjagato rate rapi ca kA vikRtirvimale vidhau // 2 // artha he cetana ! jo tAruM mana nirmala che to loka tAharA upara rAga dharaze athavA dveSa karaze te thakI tAhare zuM bagADa thavAno cha ? jema caMdramA nirmala che, paNa tenA udayathI virahI jIvo athavA cora lokone arati upaje cha; ane jagatanA bIjA jIvone tethI AnaMda thAya che; paNa tethI caMdramAne guNa athavA avaguNa kAija thatAM nathI // 2 // rucitamAkalayannanupasthitaM svamanasaiva hi zocati mAnavaH //
Page #89
--------------------------------------------------------------------------
________________ 84 upanate smayamAnamukhaH puna bhavati tatra parasya kimucyatAM // 3 // artha - ruDI vastu manamAM citavI manoratha kIdho, ane te manoratha nipano nahI, tevAre te prANI potAnA manamAM zoka dhare che, ane jevAre te dhArelI vastu male che tevAre khuzI thAya che; e harSa-zokano karttA AtmA ne eka manaja che: to bIjAye mahAruM sAraM narasuM karyu ema zuM kahe ? // 3 // caraNayogaghaTAnpraviloThayan zamarasaM sakalaM vikiratyadhaH // capala eSa manaH kapirucakai rasavaNi vidadhAtu munistu kiM // 4 // artha - mana mAMkaDA jevuM che kemake te cAritranA yogarUpa ghRtanA ghaDAne UMdhA vAle che, tathA samatArUpI amRtarasanA ghaDAne DholI nAkhe che; evaM e capala mana te kharekharuM vAMdaruM che. tenI Agala munirUpa rasa vANijyano karanAra vANIyo bicAro zuM kare 14 // satata kuTTitasaMyamabhUtalotthitarajonikaraiH prayayaMstamaH // atidRDhaizca manasturagoguNai rapi niyaMtrita eSa na tiSThati // 5 // artha-lI munaye cAritre karI karmarUpI dhUlane dAvI nAkhI hatI, paNa manarUpI ghoDAye nitya kudI kudIne saMyamarUpa bhUminuM taliyuM ukheDayuM; tethI kaluSatArUpa raja UDI, tehanA samUhe
Page #90
--------------------------------------------------------------------------
________________ 85 karI ajJAnarUpa aMdhakAra thayo, evo ati Akaro e manarUpa ghoDo che, te zratarUpI doraDe baMdhAyo chato tophAna kare che, paNa samo raheto nathI // 5 // jinavacoghanasAramalimlucaH kusumasAyakapAvakadIpakaH // ahaha kopi manaH pavano balI zubhamatidruma saMtatibhaMgakRt // 6 // artha -- eka kautuka juvo ke manarUpI vAyu mahAbalavAn che, kemake ruDI buddhirUpa vRkSane bhAMgI nAkhe che tathA jina vacanarUpa barAsano cora che; valI kaMdarparUpa agnino dIpAvanAra che || 6 || caraNagopurabhaMgaparaH sphuratsamayabodhatarUnapi pAtayan // bhramati yadyatimattamanogajaH ka kuzalaM zivarAjapathe tadA // 7 // artha-valI manarUpa hAthI che, te cAritrarUpa nagaranA daravAjA bhAMgato thako prasare che, siddhAMtanA bodharUpI vRkSane paNa pADato thako bhame che, evo madonmatta manarUpI hAthI doDAdoDa kare che, tevAre sAdhune mokSamArge jatAM kuzalatA te kyAMthI hoya ! // 7 // vratatarUn praguNIkurute jano dahati duSTamanodahanaH punaH // nanu parizrama eSa vizeSavAn / ka bhavitA suguNepavanodaye // 7 //
Page #91
--------------------------------------------------------------------------
________________ artha--je sAdhu che te vratarUpI vRkSe phalI vADIne cetana jJAna amRtarasavaDe sIMcIne navapallava kare che; paNa duSTa manarUpa je agni te valI vADIne vAlI nAMkhe che to ruDA guNarUpa vADImAM guNarUpa vAyarAne udayeM muninI mahenata te kema karIne saphala thAya ? // 8 // anigRhItamanA vidadhatparAM na vapuSA vacasA ca zubhakriyAM // guNamupaiti virAdhanayA'nayA ___ bata durataMbhavabhramamacati // 9 // artha-eka manano nigraha karyA vinA vacane tathA kAyAye jeTalI zubha kriyA kare te upayogazUnyatAye-avidhiye kare, ane te avidhino karanAro to AvazyakasUtrane viSe chakAyano virAdhaka kahyo che; mATe te guNa na kare. je zUnya mane kriyA karanAro te virAdhaka che, mATe zUnya kriyA karato virAdhakapaNe saMsArane viSe ghaNA bhava bhamaze // 9 // anigRhItamanAH kuvikalpato narakamRcchati taMdulamatsyavat // iyamabhakSaNajA nahi jIrNatA 'nupanatArthavikalpakadarthanA // 10 // arthaH-mana vaza kIdhA vinA je tapa-japa kare, vaLI manamA kuvikalpa dhaNA thAya tethI te taMdulamacchanI pare narake paDe, e kuvikalpa karato thako jo upavAsa kare, tapa kare, tethI tene mAtra ajIrNa thAya; kemake aNapAmyA arthano vikalpa kare tenI kadarthanA ajIrNanuM kAraNa che // 10 //
Page #92
--------------------------------------------------------------------------
________________ manasi lolatare viparItatA vacananetrakareMgitagopanA // vrajati dhUrtatayA hyanayAkhilaM nibiDadaMbhaparairmuSitaM jagat // 11 // artha--jo mana capaLa che to vacanagupti kare tathA netrane gopave, iMgitaAkAra ceSTA vinA kAussagga kare, te sarva viparIta jANavU. te sarva dhUrtatApaNAne pAme; ane evI rIte dhUrtapaNe kapaTa kriyAnA karanArA te moTA cora che. jagatane luTanArA che / / 11 // manasa eva tataH parizodhanaM niyamato vidadhIta mahAmatiH // idamabheSajasaMvananaM muneH __ parapumartharatasya zivazriyaH // 12 // artha te mATe manane bhalI rIte nizcayathakI zodhana kare teja paMDitane manozuddhirUpa cUrNa che, ane parama puruSArthane viSe rAtA je muni tene mukti strIne vaza karavAnuM auSadha che // 12 // pravacanAjavilAsaraviprabhA prazamanIrataraMgataraMgiNI // hRdayazuddhirudIrNamadajvara prasaranAzavidhau paramauSadhaM // 13 // arthaH-siddhAMtarUpa kamalane vikasita karavAne manazuddhi te sUryanA prakAzarUpa che, upazamarUpa jalakallola vadhAravAne manazuddhi te nadIrUpa che, valI prasarato thako ehavo madarUpa je
Page #93
--------------------------------------------------------------------------
________________ 88 tApa tene TAlavAne manazuddhi te parama sundara ( jaDIbuDI ) auSadha che / / 13 / / anubhavAmRtakuMDamanuttara vratamarAlavilAsapayojinI // sakalakarma kalaMkavinAzinI manasa eva hi zuddhirudAhRtA // 14 // artha - valI manazuddhi anubhavano moTo amRtakuMDa che; tathA cAritrarUpa haMsane ramavAne kamalinI che, ane sarva karmakalaMka haravAne ani samAna mana zuddhine kahI che // 14 // prathamato vyavahAranayasthito'zubhavikalpa nivRttiparo bhavet // zubhavikalpamayavrata sevayA harati kaMTaka eva hi kaMTakaM // 15 // artha - prathamathI vyavahAranaye rahyo ehavo je puruSa te azubha vikalpanI nivRtti je nAza kara tene viSe tatpara thaIne zubha vikalpamaya je vrata tenI sevA kare; tethI azubhapaM TalI jAya. jema kAMTA vaDe kAMTo nIkaLI jAya che tenI pare // 15 // viSamadhItya padAni zanaiH zanai harati maMtrapadAvadhi mAMtrikaH // bhavati dezanivRttirapi sphuTA guNakarI prathamaM manasastathA // 16 // artha -- jema maMtravAdI puruSa maMtrapada samApti sudhI maMtranA zabda dhIme dhIme manamAM bhaNe, paNa viSane TAle; tema je
Page #94
--------------------------------------------------------------------------
________________ 89 dezathI nivRtti kare te paNa pragaTapaNe prathama manane guNakArI thAya / / 16 / / sphuTamasadviSayavyavasAyato lagati yatra mano'dhika sauSThavAt // pratikRtiH padamAtmavadeva vA tadavalaMbanamatra zubhaM mataM // 17 // artha -- je dekhatAMja nabaLo ane bhuMDo ehavo je viSaya tenA vyApArathI je naranuM citta ghaNI caturAIthI je vastune viSe lAge vastu AtmAne sAthai joDIye tevAre tenuM pratibiMba bhAse, paNa te Atmadharma nahIM, topaNa adhyAtma rIte tenuMja avalaMbana ruDuM kahyuM che // 17 // tadanu kAcana nizcayakalpanA vigalita vyavahAra padAvadhiH // na kimapIti vivecanasaMmukhI bhavati sarvanivRttisamAdhaye // 18 // artha - pachI kAMIka nizcaya kalpanA thai, ane vyavahAra padanI maryAdA malita thaI " egohaM natthi me koI " evI vaheMcaNa cetanA sanmukha thaI vAre sarvanivRttirUpa samAdhi thAya // 18 // " iha hi sarvabahirviSayacyutaM 12 hRdayamAtmani kevalamAgataM // caraNadarzamabodhaparaMparA paricitaM prasaratyavikalpakam // 19 //
Page #95
--------------------------------------------------------------------------
________________ ___ artha-jevAre sarva bAhya viSayathI hRdaya khasyuM tevAre potAnA AtmAne viSe kevala ekaja jJAna, darzana, cAritranA bodhanI paraMparA je AtmakuTuMba che, teno milApa te nirvikalpapaNe prasare, olakhANa thAya ema jANavU // 19 // tadidamanyadupaityadhunApi no niyatavastuvilAsyapi nizcayAt // kSaNamasaMgamudItanisargadhI__ hatabahirgrahamaMtarudAhRtam // 20 // artha-nizcayanayathakI e AtmA te kharI zuddha vastuno vilAsI che, te mATe hamaNAM anya je rAgadveSAdi bhAva tene na pAme; valI kSaNamAtra paNa je parapudgalAdikano saMga na kare, evI svAbhAvika buddhi thaI tethI bAhya bhAva haNyo, ane aMtaraMga utkRSTabhAvane pAmyo // 20 // kRtakaSAyajayaH sagabhIrima, prakRtizAMtamudAttamudAradhIH // svamanugRhya mano'nubhavatyaho __ galitamohatamaH paramaM mhH|| 21 // ___ artha-ehavo je gaMbhIra svabhAvavAlo, jeNe kaSAyano jaya melavyo che ane jenI buddhi moTI che, ane svabhAve zAMta che, te jo samyakprakAre manano nigraha kare to tethI mohAMdhakArane gAlIne parama mahAtejasvipaNAno te prANI jarUra anubhava pAme // 21 // galitaduSTavikalpaparaMparaM dhRtavizuddhi mano bhavatIdRzaM /
Page #96
--------------------------------------------------------------------------
________________ dhRtimupetya tatazca mahAmatiH samadhigacchati zubhrayazaH zriyaM // 22 // artha-jeNe mAThA vikalpanI zreNi TAlI che ane vizuddhatAnuM grahaNa kI, che te manozuddhine pAme, ane valI saMtoSIpaNAne pAmIne te paMDita puruSa ujjvala yazarUpa lakSmI athavA yazazobhAne pAme // 22 // iti manazuddhinAmAekAdazodhikAraH samAptaH // itizrI paMDita yazovijayena viracite'dhyAtmasAraprakaraNe tRtIyaH prabaMdhaH //
Page #97
--------------------------------------------------------------------------
________________ samyaktvAdhikAraH manazuddhizca samyaktve satyeva paramArthataH // tadvinA mohagarbhA sA pratyapAyAnubaMdhinI // 1 // samyaktvasahitA eva zuddhA dAnAdikAH kriyaaH|| tAsAM mokSaphale proktA yadasya sahakAritA // 2 // artha-e pUrve manazuddhi kahI te jo samyaktva guNa hoya to nizce manazuddhi kahevAya, paNa samyaktva vinA je manazuddhi mAne te mohagarbhita hoya eTale ajJAna sahita hoya, te to UlaTI kaSTabaMdhana karanArI che mATe have samyaktvano adhikAra kahe che // 1 // dAnAdika kriyA paNa samyaktva sahita hoya toja zuddha che te kriyA mokSaphala levAne sahAyakAraka che // 2 // kurvANo'pi kriyAM jJAtidhanabhogAMstyajannapi // duHkhasyoro dadAno'pi nAMdho jayati vairiNaM // 3 // kurvannivRttimapyevaM kAmabhogAstyajannapi // duHkhasyoro dadAno'pi mithyAdRSTirna sidhyati // 4 // artha-jema AMdhalo vairIne jItI zakato nathI tema kriyA kare che, nyAti dhanano bhoga taje cha, duHkha sahe che, kAyAne kaSTa Ape che; paNa e sarva samyaktva vinA vyartha jAya che // 3 // jo saMtoSa dhare, kAmabhoga choDe, kAyAne kaSTa Ape, to paNa mithyAtvI thako muktine pAme nahI // 4 // kanInikeva netrasya kusumasyeva saurbhN|| samyaktvamucyate sAraH sarveSAM dharmakarmaNAM // 5 //
Page #98
--------------------------------------------------------------------------
________________ tattvazraddhAnametaca gaditaM jinshaasne|| sarve jIvA na haMtavyAH sUtre tattvamitISyate // 6 // ___ artha-jema AMkhamAM kIkI sArabhUta che, phUlamAM sugaMdha sArabhUta che tema sarva dharmakriyAmAM samyaktva te sArabhUta kayu che // 5 // jinazAsanane viSe je tatvanI zraddhA karavI tehane samyakva kayuM che, ane koI paNa jIvane haNavo nahI tene sUtrapAM tatra kahyu che // 6 // zuddho dharmo'yamityetaddharmarucyAtmakaM sthitaM // zuddhAnAmidamanyAsAM rucInAmupalakSaNaM // 7 // athavedaM yayA tattvamAjJayaiva tayAkhilaM // navAnAmapi tattvAnAmiti zraddhoditArthataH // 8 // artha-je zuddha dharma te e dharmarucI nAmA samyaktvaneja kahiye ane e madhye upalakSaNathI bIjI paNa zuddha padArthanI rucIo pragaTe che // 7 // athavA e samyaktva te prabhu AjJArUpa tattve pragaTe che. te taca to jIvAdika nava prakAre che, tenI je zraddhA te samyaktva jANavU // 8 // ihaiva procyate zuddhA'hiMsA vA ttvmitytH|| samyaktvaM darzitaM sUtraprAmANyopagamAtmakaM // 9 // zuDA'hiMsoktita: sUtraprAmANyaM tata eva ca // .. ahiMsAzuddhadhIrevamanyo'nyAzrayabhIrna tu // 10 // arthaH--balI ihAM tattva te ahiMsArUpa zuddha tattva che. te tatra zuddhAcAra pramANe vicArIe, tevAreM AtmAne abhinnasvarUpe samyaktva dekhADayuM che / / 9 // ane zuddha ahiMsA kahI te
Page #99
--------------------------------------------------------------------------
________________ sUtre pramANa che; e behunI mAtra vacaneja judAI che. te mATe eka ahiMsA tathA bIjI tattvazuddhi e behune mAMhomAhe melavatAM dUSaNa nathI; eka svarUpe che // 10 // naiva yasmAdahiMsAyAM sarveSAmekavAkyatA // tacchuDatAvaboDazca saMbhavAdivicAraNAt // 11 // yathA'hiMsAdayaH paMca vrtdhrmymaadibhiH|| padaiH kuzaladharmAdyaiH kathyate svasvadarzane // 12 // arthaHkemake ahiMsAne viSe sarvanI ekavAkyatA nathI, to paNa vicArI jotAM zuddha avabodha jaNAya che // 11 // jema ahiMsAdika pAMca vrata te dharma che tema sarva potapotAnA darzanane viSe kuzalathakA dharma Ade dei yamAdika pade karIne vrata kahe che / / 12 // prAhurbhAgavatAstatra vratopavratapaMcakam // yamAMzca niyamAn pAzupatAn dharmAn dshaabhydhuH||13|| ahiMsA satyavacanamastainyaM cApyakalpanA // brahmacarya tathA'krodho hyArjavaM zaucameva ca // 14 // arthaHtemAM bhAgavata matavAlA ema bole che, ke pAMca vrata ane pAMca upavrata malIne daza che. ema pAzupatamatavAlA daza prakAre dharmadizA mAne che. te yama-niyamAdika daza kahI batAve che // 13 // dayA, satya vacana, acorI, akalpanA ane brahmacarya e pAMca yama tathA akrodha, saralatA, zauca, saMtoSa ane gurusevA, e pAMca niyama jANavA // 14 // saMtoSo guruzuzrUSA ityete daza kIrtitAH // nigadyate yamAHsAMkhyai rapivyAsAnusAribhiH // 15 //
Page #100
--------------------------------------------------------------------------
________________ ahiMsA satyamastainyaM brahmacarya turIyakaM // paMcamo vyavahArazcetyete paMca yamAH smRtAH // 16 // ___ artha:-e daza dharmadazA kahevAya. have vedavyAsanA matAnusArI sAMkhyamatavAlA paNa yama niyama ema kahe che // 15 // dayA, satya,acorI,brahmacarya, vyavahAra e pAMca yama jANavA // 16 // akrodho guruzuzrUSA zaucamAhAralAghavaM // apramAdazca paMcaite niyamAH parikIrtitAH // 17 // bauDaiH kuzaladhAzca dazeSyate yaducyate // hiMsAsteyAnyathAkAmaM paizunyaM paruSAnRtaM // 18 // artha:-akrodha, gurusevA, zauca, alpAhAra, apramAdae pAMca niyama kahyA che / / 17 // ane bauddhadarzanamAM je kuzala che te dharmavAlA paNa daza prakAre kahe che, tema kahiye chIe; hiMsA, caurI, kaMdarpa, cADI, kaThora vacana ane jUThu bolavu // 18 / saMbhinnAlApavyApAda mabhidhyAgaviparyayaM // pApakarmeti dazadhA kAyavAGamanasaistyajet // 19 // brahmAdipadavAcyAni tAnyAhurvaidikAdayaH // ataH sarvaikavAkyatvAddharmazAstramado'rthakaM // 20 // ___artha:-jematema bakavU, mAravU, abrahma sevavaM,-dRSTiviparyAsa, e daza prakAre pApakarma te mana, vacana ane kAyA e traNe yoge karI tyajavA // 19 // ane vaidikAdika matavAlA paNa brahmAdika pada bole che, je sarvatra brahmapada che, ethI e sarva dharmavAlAnAM ekavacana che, mATe sArthakapaNe sarvane dharmazAstra kahiye // 20 //
Page #101
--------------------------------------------------------------------------
________________ ka caitatsaMbhavo yuktta iti ciMtyaM mhaatmnaa|| zAstra parIkSamANenA vyAkulenAMtarAtmanA // 21 // pramANalakSaNAdastu nopayogotra kazcana // tannizcaye'navasthAnAdanyathArthasthiteryataH // 22 // ___ artha:-te mATe e sarvadarzanano saMbhava kihAM ThekANe che, ema moTA puruSe citava, te zAstranI parIkSAvAlAe vicAravaM, te valI avyAkulapaNe aMtarAtmAvaDe vicAravaM // 21 // ihAM pramANalakSaNAdikathakI kazoe upayoga kAryakArI nathI, jihAM anyathA artha upaje eTale te dharma judo thai jAya ane dharma to eka svabhAvarUpa che // 22 // prasiddhAni pramANAni vyavahArazca ttkRtH|| pramANalakSaNasyoko jJAyate na prayojanaM // 23 // tatrAtmA nitya eveti yeSAmekAMtadarzanaM // hiMsAdayaH kathaM teSAM kathamapyAtmanovyayAt // 24 // arthaH-ane cAra pramANa to prasiddha che, vyavahAra paNa teja kahyo che; mATe pramANa tathA lakSaNanI yukti viSe prayojana jaNAtuM nthii|| 23 // te madhye ve naye karI AtmA nityaja che, evaM ekAMta matavAlAnu kahevU che. tene mate to hiMsAdika nathI. kemake AtmA avinAzI che, te koivAre mare nahIM, ane mare nahIM tevAre hiMsA paNa zAnI ? // 24 / / manoyogavizeSasya dhvaMso maraNamAtmanaH // hiMsA tacenna tattvasya siddherArthasamAjataH // 25 // naiti buddhigatA duHkhotpAdarUpeyamaucitim // puMsi bhedAgrahAttasyAH paramArtho'vyavasthitaH // 26 //
Page #102
--------------------------------------------------------------------------
________________ 97 artha :- saghaLe maraNe manoyoga nAza pAme che tevAre loka kahe che ke jIva muvo, paNa AtmA to marato nathI; mATe tattvathakI AtmAnI hiMsA nathI e artha ghaTamAna che ema kahe che. // 25 // koI jAze je Agala duHkha upajAvAnI je buddhi tehane hiMsA kahiye, paNa e vAta yogya nathI; kemake tame buddhine to puruSabheda AgrahathakI AtmAthI bhinna mAno cho, tethI paNa AtmAnI hiMsA na thaI kemake paramArthe buddhine AtmA sAthe vyavasthA nathI || 26 // na ca hiMsApadaM nAzaparyAyaM kathamapyaho / jIvasyaikAMta nityatve 'nubhavAbAdhakaM bhavet // 27 // zarIreNApi saMbaMdho na tadyogAvivecanAt // vibhutvenaiva saMsAraH kalpitaH syAdasaMzayaM // 28 // arthaH- ekAMte nityapaNe jIvano nAza thavAno je paryAya hiMsA pada kavAya, tehane aho iti Azcarya ! anubhava abA - dhakapaNe na hoya zuM ? hoyaja iti kAkoti // 27 // nityapaNe zarIre karIne paNa saMbaMdha nathI, kemake tenA yoganI vaheMcaNa nathI; mATe saMzaya rahitapaNe IzvarakhaDe karIneja IzvarakarttA ityAdika saMsAra kalpyo che // 28 // AtmakriyAM vinA ca syAnmitAnugrahaNaM kathaM ! // kathaM saMyogabhedAdikalpanA cApi yujyate // 29 // adRSTAdehasaMyogaH syAdanyatarakarmmajaH // ityaM janmopapattizcenna tadyogAvivecanAt // 30 // artha: - eka AtmakriyA vinA eTale AtmAnA vyA 13
Page #103
--------------------------------------------------------------------------
________________ pAra vinA parimita paramANunuM grahaNa kema thAya ? valI saMyogaviyogAdikanI kalpanA paNa kema ghaTe ? // 29 // ema sAMbhalIne koI bolyo ke- harakoI karmathI pUrva saMskAra diThA vinA zarIrano saMyoga thAya che, teno uttara Ape che. ema janmanI utpatti te jIvanA vyApAra vinA-veMcaNa vinA thAya nahI, iti bhAvArthaH // 30 // kathaMcinmUrtatApaitirdhinA vapurasaMkramAt // vyApArayogatazcaiva yatkicittadidaM jaguH // 31 // ni:kriyo'sau tato hati hanyate vA na jAtucit // kiMcitkenacidityevaM na hiMsA'syopapadyate // 32 // - arthaH-zarIrane saMyoge to jIva kAIka rUpIpaNuM pAme che. jo zarIrano saMkrama na hoya to je kAMI che te ihAM kahe che // 31 // jeNe AtmA tyAgI kIdho che te ema kahe che ke AtmA kriyA rahita che, mATe koine haNato nathI tema koi kAle koithI haNAto paNa nathI; ebuM jenA cittamA che te hiMsA nahIM mAne // 32 // anityaikAMtapakSe'pi hiMsAdInAmasaMbhavaH / nAzahetorayogena kSaNikatvasya sAdhanAt // 33 // na ca saMtAnabhedasya janako hiMsako bhavet // sAMvRtatvAdajanyatvAd bhAvatvaniyataM hi tat / 34 / ___artha:-ema ekAMte anityavAdIne pakSe hiMsA nathI manAtI, kemake te sarva padArtha kSaNarUpa mAne che; mATe AtmA kSaNamAM nAzarUpa che, te potAnI meleja mare che tevAre mAnAra
Page #104
--------------------------------------------------------------------------
________________ hetu koI nathI mATe hiMsA nathIja // 33 // putra-putrI pramukhano koi bApa nathI tema koi mAranAra paNa nathI; e jagat sarva kSaNika bhAvano niyama che, anitya che; mATe koi pragaTa karanAra nathI. tevAre pitA kono ane putra kono 1 // 34 // narAdiH kSaNahetuzca zUkarAderna hiMsakaH // zUkarAMtyakSaNenaiva vyabhicAraprasaMgataH // 35 // anaMtarakSaNotpAde buddhlubdhkyostulaa|| naivaM tadviratiH kApi tataH zAstrAdyasaMgatiH // 36 // arthaH-manuSya kSaNamAtra che ane pachI suaranA maraNane aMtakAlanA kSaNamAM te manuSya nathI, mATe suarane mAranAra koNa che ? ehavA bolanArane paNa prasaMgathI vyabhicAra Ave che // 35 // tathA suarane mAyuM ane maraNane bIje samaye jJAnI tathA AheDI e be sarikhA che. suara maraNa pAmyuM te e be jaNe jANyuH mATe have e bemAMthI koine mAravAnI mati nathI. te mATe mAranAra tathA maranAra sarvanAM kSaNe kSaNe utpatti tathA maraNa che, paNa koi kSaNe kAMi virati nathI, ema kahe che e matavAlAnAM zAstra pama jUThAM che // 36 // ghaTante na vinAhiMsAM satyAdanyipi ttvtH|| etasyAvRttibhUtAni tAni yadbhagavAna jagau // 37 // maunIMdre ca pravacane yujyate sarvameva hi // nityAnitye sphuTaM dehAdbhinnAbhinne tathAtmani // 38 // ___ arthaH-kemake ahiMsA vinA satyAdika dharma paNa ghaTe nahIM ane satyAdika dharma ne che te jIvadayArUpa kSetranI vADa
Page #105
--------------------------------------------------------------------------
________________ 100 che, evaM kevalI kahe che || 37 // jinazAsanane viSe to e sarva ghaTamAna che, zarIrathI pragaTapaNe nitya che, vaLI anitya paNa che; temaja bhinnAbhinnapaNuM che; tathA ekapaNuM che ane anekapaNaM paNa che; valI AtmAne viSe paNa temaja kahetuM // 38 // AtmA dravyArthato nityaH paryAyArthAdvinazvaraH // hinasti hanyate tattatphalAnyapyadhigacchati // 39 // iha cAnubhava: sAkSI vyAvRtyAnvayagocaraH // ekAMtapakSapAtinyo yuktayastu miyo hatAH // 40 // artha -- AtmA dravyArthikana ye nitya che ane paryAyArthikanaye anitya che; e jIva koine haNe che, athavA koi e jIvane haNe che, tenAM phala parabhavamAM AtmA bhogave che // 39 // e jainanI zailIye anvaya ane vyatireka e be guNe sahita evo je anubhava te sAkSI karatAM thakAM ekAMta matavAlAnI yuktiyo mAmA hAi jAya che // 40 // pIDAkartRtvato dehavyApasyA duSTabhAvataH // tridhA hiMsAgame proktA na hItthamapahetukA // 41 // haMtujaprati ko doSo hiMsanIyasya karmmaNi // prasaktistadabhAve cAnyatrApati mudhA vacaH // 42 // artha - pIDA karavAthI, dehapIDAthI, duSTabhAvathI, evA traNa prakAranI hiMsA siddhAMtamAM kahI che, te kAMi jUThI nathI // 41 // je prANInuM svakRta karmano udaya thaye thake mRtyu thayuM to tenA haNanArane zo doSa che ? eTale hiMsA na thai; ane je haNANo tenAM karma udaya AvyAM, te teNe bhogavyAM to temAM zI
Page #106
--------------------------------------------------------------------------
________________ hiMsA che ? kemake je jIvane maraNano udaya hAla nathI tene mAriye to paNa te kAi marato nathI; mATe hiMsA koinI thatI nathI, evaM je mAne che te mithyA che / / 42 // hiMsyakarmavipAkasya dussttaashynimitttaa|| hiMsakatvaM na tenedaM vaidyasya syAdriporiva // 43 // itthaM sadupadezAdestannivRttirapi sphuttaa|| sopakramasya pApasya nAzAtsvAzayavRddhitaH // 44 // ___artha-kemake je prANInA manamAM duSTa AzayanuM nimitta che tene e hiMsA cheane hiMsAnA karmavipAka paNa teneja che. jo vaidyane auSadha karatAM duSTa citta hoya to te auSadha zatru sarakhaM thAya, ane te vaidyane paNa hiMsakapaNuM lAge. ane jo vaidyanuM mana nirmala che to vaidyane hiMsakapaNuM na lAge // 43 // evA sadgurunA upadeza sAMbhalavAthI hiMsAnI nivRtti pragaTapaNe thAya. nirmala cittanA AzayanI vRddhithakI sopakramI je anikAcita bAMdhelAM pApa teno nAza thAya che. // 44 // apavargataro/jaM mukhyAhiMseyamucyate // satyAdIni vratAnyatra jAyaMte pallavA nvaaH||45|| ahiMsAsaMbhavazcetyaM dRzyatenaiva zAsane // anubaMdhAdisaMzuddhirapyatraivAsti vAstavI // 46 // artha:-je ahiMsA te mokSarUpa vRkSanuM bIja kahiye, ane satyAdika je vrata che te mokSarUpa vRkSanA navapallava aMkurA che // 45 // te to A jinazAsanamA jIvadayAno, ahiMsakapaNAno saMbhava jovAmAM Ave che ane valI anubaMdhahiMsA tathA hetuhiMsA
Page #107
--------------------------------------------------------------------------
________________ 102 ane svarUpahiMsA e traNa jAtanI je hiMsA tenI zuddhi te paNa A jinazAsanamAMja vasI rahI che // 46 // hiMsAyA jJAnayogena samyagdRSTemahAtmanaH // taptalohapadanyAsatulyAyA nAnubaMdhanaM // 47 // satAmasyAzca kasyAzcid yatanAbhaktizAlinAM // anubaMdho yahiMsAyA jinapUjAdikarmaNi // 48 // arthaH-moTA prANI je samyagdRSTi te jJAnayoge karI varte che, tene paNa aviratithI hiMsA lAge che, te kevI che ? jema tapAvyuM evaM je loDhuM te upara paga mUkI koI cAle, paNa balavAne bhaye niHzaMkapaNe paga TharAve nahIM, tema samakitI paNa niHzaMkapaNe hiMsA na kare, ane te mATeja narakano baMdha paNa kare nahIM // 47 // tema ruDA jayaNAvaMta jIvane jJAnayoge karI jinapUjA karatAM ahiMsA je dayA teno anubaMdha che kemake e pUjA te paraMparAye muktiphalanI ApanArI che // 48 / / / hiMsAnubaMdhinI hiMsA mithyAdRSTastu durmteH|| __ ajJAnazaktiyogena tasyAhiMsApi tAdRzI // 49 // yena syAnnivAdInAM diviSadurgatiH kramAt // hiMsaiva mahatI tiryaGnarakAdibhavAMtare // 50 // ___ arthaH-paNa narakagatino baMdha paDe evI je hiMsA te mithyAtvI durmatine hoya, ajJAnane yoge karI te mithyAtvI jo jIvadayA pAle to te paNa hiMsA jevIja jANavI // 49 // je kAraNa mATe ninhavAdika jamAlI pramukhe paNa jIvadayA pAlI che, topaNa ajJAnodayanA yoge svargamAM paNa durgati pAmyA che,
Page #108
--------------------------------------------------------------------------
________________ 103 ane DheDarUpa che; mATe ninhavanI je ahiMsA te paramArthe hiMsAnAM ja phala Ape, kemake bhavAMtare temane tiryaMca narakAdikanI gati pragaTe che // 50 // sAdhUnAmapramattAnAM sA cAhiMsAnubaMdhinI || hiMsAnubaMdha vicchedAdguNotkarSo yatastataH // 51 // mugdhAnAmiyamajJatvAt sAnubaMdhA na karhicit // jJAnodrekApramAdAbhyAmasyA yadanubaMdhanaM // 52 // arthaH- apramatta sAdhu je sAtamA guNaThANAvAlA tene je hiMsA che te ahiMsAnubaMdhI che, kemake hiMsAno anubaMdha viccheda thayA thakI jihAM tihAM thakI guNano utkarSa thAya che // 51 // paNa e ahiMsA te ajJAnapaNe bholA prANIne kadApi kAle sukhadAyaka nathI, eTale e anubaMdha sahita na thAya, paNa apramatta sAdhune jJAna sahita je ahiMsA athavA hiMsA te anubaMdhe ahiMsAja kahiye; kemake e paraMparAe mokSasukhanuM kAraNa che mATe // 52 // ekasyAmapi hiMsAyAmukkaM sumahadaMtaraM || bhAvavIryAdivaicitryAdahiMsAyA ca tattathA // 53 // sadyaH kAlAMtare cetadvipAkenApi bhinnatA // pratipakSAMtarAlena tadvA zaktiniyogataH // 54 // artha :- ekalI hiMsAne viSe paNa jema moTo aMtara dekhADyo che tema bhAva vIryanA vicitrapaNAthakI ahiMsAne viSe paNa temaja jANaM / / 53 / / pratipakSapaNe aMtarAle karI athavA te zaktine yoge karI tatkAla athavA kAlAMtare vipAke karIne paNa bhinnatA che // 54 //
Page #109
--------------------------------------------------------------------------
________________ 104 hiMsApyuttarakAlInaviziSTaguNasaMkramAt // tyakAvidhyanubaMdhatvAdahiMsaivAtibhatkitaH // 15 // IdagbhaMgazatopetA'hiMsA yatropavarNyate // sarvAzaparizuddha tatpramANaM jinazAsanaM // 56 // ___ artha:-je hiMsA che te paNa jo uttarakAle viziSTaguNa pragaTe, tathA avidhino anubaMdha tajyAthI ane atyaMta bhaktithakI prANIne ahiMsArUpaja phaladAyaka thAya che // 55 // e rIte seMkaDo game bhaMgajAla sahita jihAM ahiMsAne varNaviye te to sarvAze zuddha evaM je jinazAsana temAMja pramANa che / / 56 // artho'yamaparo'nartha iti nirdhAraNaM hRdi // AstikyaM paramaM cinheM samyaktvasya jgurjinaaH||57|| zamasaMveganirvedAnukaMpAbhiH pariSkRtaM // dadhatAmetadavicchinnaM samyaktvaM sthiratAM vrajet // 18 // artha:-ahiMsA teja artha che ane bIjA sarva anartha che, e prakAre jenA manamA dhAraNA che ehavI parama AsthA pragaTe te AsthA zraddhArUpa samakitanuM cihna che, evaM prabhue kahyu che / / 57 / / samatA, saMvega, nirveda, anukaMpA e lakSaNo ruDI rIte avicchinnapaNe dharatAM thakAM samakita je che te sthiratApaNAne pAme // 58 // iti samyaktvAdhikAraH dvAdazaH samAptaH // :
Page #110
--------------------------------------------------------------------------
________________ // mithyAtva tyAgAdhikAra // mithyAtvatyAgataH zuddhaM samyaktvaM jAyate'GginAM / atastatparihArAya yatitavyaM mahAtmanA // 1 // nAsti nityo na karttA ca na bhokAtmA na nirvRtaH / tadupAyazca netyAhurmithyAtvasya padAni SaT // 2 // artha:-te je vAre mithyAtvano nAza thAya te vAre jIvane samyaktva agaTe; mATe mithyAtva TAlavAno ruDA prANIyeM udyama karavo // 1 // AtmA nathI, AtmA nitya nathI, kartA nathI, bhoktA nathI, siddha nathI, te siddhatA pragaTa karavAno upAya nathI e cha pada bhithyAtvanA che // 2 // etairyasmAdbhavevRddhavyavahAravilaMghanaM / ayameva ca mithyAtvadhvaMsI sadupadezataH // 3 // nAstitvAdigrahai vopadezo nopadezakaH / tataH kasyopakAraH syAtsaMdehAdivyudAsataH // 4 // artha:-e padavaDe karI pUrvAcAryanA vyavahAra ulaMghAya che, lopAya che; eja mithyAtva che, ane te sadgurunA upadezathakI nAza pAme che // 3 // e cha padarUpI kugrahe naDyAthakA je upadeza Ape te upadeza na kahiye; tethI koine upakAra na thAya, mithyAtvInA upadeze saMdeha Tale nahI // 4 // yeSAM nizcaya eveSTo vyavahArastu saMgataH / viprANAM mlecchabhASeva svArthamAtropadezanAt // 5 //
Page #111
--------------------------------------------------------------------------
________________ yathA kevalamAtmAnaM jAnAnaH zrutakevalI / zrutena nizcayAtsarva zrutaM ca vyavahArataH // 6 // arthaH-jema brAhmaNane mleccha bhASA bolavAnI manAI che, mATe potAnA svArtha jeTalIja bole; temaja jehane eka nizcaya nayaja iSTa che tehane vyavahAra naya to brAhmaNane mlecchanI bhASAnA upadezanI pare svArtha mATe saMgata mAtra che // 5 // jema zrutakevalI vyavahArathI zruta jANe; ane sarva nizcaya nayavaDe zrutajJAne karI zrutakevalI kevala AtmAne jANe // 6 // nizcayArtho'tra no sAkSAdvaktuM kenApi pAryate / vyavahAro guNadvArA tadarthAvagamakSayaH // 7 // prAdhAnyaM vyavahAre cettatteSAM nizcaye kathaM ? parArthasvArthate tulye zabdajJAnAtmanoIyoH // 8 // ____ arthaH-ihAM nizcaya artha pragaTapaNe kahevAne koI samartha nathI. dekhIto guNa pragaTe te rUpa dvAre nizcaya arthanI prApti kSayarUpa vyavahAra kahevAya // 7 // jene kevala vyavahArane viSeja pradhAnapaNuM che to tene nizcayanayamAM kema hoya ? valI zabdanaya. ane jJAnanayarUpa prANIne svaartha ne paraartha be tulya che. je zabda te vyavahAra che ane jJAna te nizcaya che / 8 // prAdhAnyAdvyavahArasya tattvamucchedakAriNAM / mithyAtvarUpataiteSAM padAnAM parikIrtitA // 9 // nAstyevAtmeti cArvAkaH prtykssaanuplNbhtH| ahaMtAvyapadezasya zarIreNopapattitaH // 10 //
Page #112
--------------------------------------------------------------------------
________________ 107 artha :- je vyavahAranA pradhAnapaNAthakI sarvano uccheda thAya tevA prANIne midhyAtvarUpa cha padamAM mithyAtvabhAva thayo ema jANavuM || 9 || cArvAka darzanavAlA kahe che ke AtmA nathIH kemake jo AtmA hoya to pratyakSa jaNAya, te to kAMI jaNAto nathI, ane ahaMkAra eTale A kArya huM karuM huM teno je vyapadeza che te to zarIre karIne jaNAya che // 10 // mAMgebhyo madavyaktiH pratyekamasatI yathA / militebhyo hi bhUtebhyo jJAnavyaktistathA matA // 11 // rAjaraM kAdivaicitryamapi nAtmabalA hitam / svAbhAvikasya bhedasya grAvAdiSvapi darzanAt // 12 // artha - jema mahuDAM tathA pANIpramukha madirAnAM aMga che, paNa te pratyekamAM madirAnI zakti nathI; je vAre bhegAM male te vAreja zakti pragaTe, tema paMcabhUta bhegAM male te vAre jJAnazakti pragaTa thAya che // 11 // jema eka zilA athavA eka kAMkarI e sarva patharAnA bheda che tema A rAjA che, A rAMka che evaM vicitrapaNaM te AtmA nathI; e to svabhAve bheda paDyA che // 12 // vAkyairna gamyate cAtmA parasparavirodhibhiH / dRSTavAnna ca ko'pyenaM pramANaM yadvaco bhavet ||13|| AtmAnaM paralokaM ca kriyAM ca vividhAM vadan / bhogebhyo bhraMzayatyucairlokacittaM pratArakaH // 14 // artha:-valI sarva matavAlAnAM mAMhomAMhe virodhI vacana hovAthI AtmAnI pratIti thatI nathI, kemake koiye AtmA dITho nathI ke je thakI ekenuM vacana pramANa thAya // 13 // AtmAne
Page #113
--------------------------------------------------------------------------
________________ 108 paralokane arthe ema vicitra prakAranI kriyA karAve che, evaM kahenArA vicArA lokane sukhabhogathI bhraSTa kare che. ema je lokonA cittane pherave che, te dhUrta guru jANavA // 14 // tyAjyAstahikAH kAmAH kAryA nAnAgataspRhA / bhasmIbhUteSu bhUteSu vRthA pratyAgatispRhA // 15 // tadetadarzanaM mithyA jIvaH pratyakSa eva yat / guNAnAM saMzayAdInAM pratyakSaNAma bhedataH // 16 // arthaH-mATe A bhavamAM pAmyA je sukhabhoga te tajavA nahI, ane AvatA bhavamAM sukha pAmazuM evI vAMchA na karavI; kemake paMcabhUtanuM putalu balIne rAkha thaze eTale parabhavanI icchA sarva phogaTa jaze // 15 // e rIte cArvAka darzana- mata kaTuM, paNa e darzana khoTuM che kemake pratyakSapaNe saMzayAdika je guNa te jIvane che mATe jIva pratyakSa abhedapaNe cha / 16 // na cAhaM pratyayAdInAM zarIrasyaiva dharmAtA / netrAdigrAhyatApatteniyataM gauravAdivat // 17 // zarIsyaiva cAtmatve nAnubhUtasmRtirbhavet / bAlavAdidazAbhedAttasyaikasyAnavasthiteH // 18 // artha:-jema koI Adara Ape te paNa AtmA che, tema ahaMkArAdika pratyaya je che te AtmA che. te kAI zarIrano dharma nathI. ahaMkArAdi netramA jaNAya che te dekhavArUpa che // 17 // zarIrane jo AtmA kahiye to AtmA jaDa thayo te vAre pUrvanI anubhavelI vAta AtmA vinA kone sAMbhare che ? zarIrane to sAMbharatuM nathI, ane bAla, yauvana tathA vRddha ityAdika je zarIranI
Page #114
--------------------------------------------------------------------------
________________ 109 dazAnA bheda che tethI AtmA paNa bAlatvAdi dazAvaMta thAya che, paNa nizcapanayathI AtmAnI eka dazA che ane zarIranI avasthA eka nathI; kemake anavasthita doSano prasaMga che mATe // 18 // nAtmAMgaM vigame'pyasya tallabdhAnusmRtiryataH / vyaye gRhagavAkSasya tallabdhArthAdhitRvat // 19 // na doSaH kAraNAtkArye vAsanAsaMbhramAcca na / bhrUNasya smaraNApatteraMbAnubhava saMkramAt // 20 // 1 artha :- zarIrano to nAza thAya ane AtmA parabhavamAM jAya, paNa jAtismaraNe karI pUrvajanmAdikanuM smaraNa che. jema gharanA gokhamAM besIne nagaranA padArtha dIThA ane pachI te gokha paDI gayo to paNa joyAnuM smaraNa jatuM nathI / / 19 / / kAraNathakI bAlyAvasthAnI vAsanAnA saMkramaNathakI je kArya AtmA kare che te kAryanI jo smRti na rahI, to paNa tene dUSaNa nathI. jema mAtAe potAnA anubhavanA saMkramaNathakI bAlakane bolavu - cAlabuM zIkhavyuM hoya, tenI bAlakane smRti na hoya tehanI pare jANavuM // 20 // nopAdAnAdupAdeyavAsanA sthairyadarzane // karAderatayAtvena yogyatvApraNusthitau // 21 // mAMgebhyo madavyaktirapi no melakaM vinA // jJAnavyaktitayA bhAvyAnyayA sA sarvadA bhavet ||22|| arthaH- upAdAnanA yoge karI sthiratAnA darzanane viSe upAdAna vAsanA na hoya, jema hastAdi je che te upAdeya che ane tenuM upAdAna te hastAdikanA paramANu che; mATe paramANurUpa
Page #115
--------------------------------------------------------------------------
________________ 110 sUkSma sthitimAM sthiradarzana na saMbhave // 21 // jema madirAnA aMgathakI madazakti pragaTapaNe nathI, paNa bhege malave thAya che, athavA pIdhA pachI AtmAne saMyoge thAya che tema jJAnanI pragaTatA paNa AtmAne yoge thAya che nahIM to sadAya ekalaM jJAna rahevU joie // 22 // rAjaraMkAdivaicitryamapyAtmakRtakarmajaM // sukhaduHkhAdisaMvittivizeSo nAnyathA bhavet // 23 // AgamAdgamyate cAtmA dRSTeSTArthAvirodhinaH // tadvaktA sarvaviccainaM dRSTavAnvItakazmalaH // 24 // ___artha:-A rAjA che ane A rAMka che, evo jIvane vicitra bhAva upaje che evI lokavANI che te sarva potAnAM kIdhelAM karmathakI jANavI. sukhaduHkha sarva karmathakI pragaTa thAya che, anyathA bIjuM vizeSa kAraNa kAMI nathI // 23 // je dRSTiye dI? te pratyakSapramANa ane iSTArtha te anumAna pramANa, tathA upamApramANa te anumAnamAM bhale che; mATe e traNa pramANane avirodhI ehavU je AgamapramANa teNe karI AtmAne jANyo jAya che. te Agama to jenAM sarva pApa gayAM che ehavA sarvajJa deve dekhADayuM che // 24 // abhrAMtAnAM ca viphalA nAmuSmikyaH prvRttyH|| parabaMdhanahetoH kaH svAtmAnamavasAdayet // 29 // siddhiH sthANvAdivadvayaktA saMzayAdeva caatmnH|| asau kharaviSANAdau vyastArthaviSayaH punaH // 26 // arthaH-abhrAMta je jJAnI puruSa tene hamaNAnI pravRtti te
Page #116
--------------------------------------------------------------------------
________________ 111 niHphalatA na hoya; mATe parabaMdhananA hetue karI potAnA AtmAne koNa khedamAM nAkhe ? // 25 // AtmAnI pragaTapaNe saMzayathI siddhi che, evI vAta to vagaDAmA jhADanA DhuMThA jevI dekhAya, paNa saMzaya karatAM thakAM je kharuM vRkSa te na jaNAya. temaja saMzayavaDe AtmAne na jANiye ane je viparIta artha AtmAne mAne tene gadheDAne ziMgaDA mAnanAra jevo samajavo // 26 // ajIva iti zabdasya jiivsttaaniyNtritH|| asato na niSedho yatsaMyogAdiniSedhanAt // 27 // saMyogaH samavAyazca sAmAnyaM ca viziSTatA // niSidhyate padArthAnAM ta eva na tu sarvathA // 28 // artha:-ajIva zabdamAM jIva zabdanI sattA valagelI che; paNa niSedha achato che. jethI nAstika matavAlA saMyoga, samavAya ane sAmAnya tathA vizeSane niSedhe che, te paNa sarvathApaNe vastusvarUpane niSedhI zakatA nathI; kemake saMyoga, samavAya ane sAmAnya nahI mAnavAthakI paNa ajIva zabda bolavo te yadyapi ajIva padArtha sat che, tathApi zabda asat mAnIe to te asat padArthano niSedha dekhAto nathI // 27 // mATe saMyoga, samavAya, sAmAnya ityAdika padArthanuM vizeSapaNu te nAstika matavAlA niSedha kare che, paNa te sarvathA niSedha thAya nahIM // 28 // zuddhaM vyutpattimajIvapadaM sArtha ghaTAdivat // tadarthasya zarIraM no paryAyapadabhedataH // 29 // AtmavyavasthitestyAjyaM tatazcArvAkadarzanam // . pApAH kilaitadAlApAH svyaapaarvirodhinH||30||
Page #117
--------------------------------------------------------------------------
________________ 112 arthaH-zAmATe ? zuddha nirmala evI vyutpatti te jIva prANa dhAraNe eve arthe yukta evaM jIva pada sAcuM che, ghaTAdikanI pere chatuM che; paNa navA navA paryAyanA bhedathakI jIvane mUla arthe zarIra nathI // 29 // e rIte AtmAnuM sthApana karIne cArvAka darzanane choDavU, e darzanI sAthe AlApa karavo te paNa pAparUpa che, kemake te satyavAdI sAthe virodhakAraka che; tethI tajavU // 30 // jJAnakSaNAvalIrUpo nityo nAtmeti saugtaaH|| kramAkramAbhyAM nityatve yujyate'rthakriyA na hi||31|| svabhAvahAnito'dhrauvyaM krameNArthakriyAkRtau // akrameNa ca tadbhAve yugapatsarvasaMbhavaH // 32 // ____ artha:-have bauddhamatavAlA bolyA ke-AtmA jJAnarUpa che, paNa kSaNa-AvalikA pramANe sthiti che; mATe AtmA nitya nathI. eTale jIva te kSaNamAM krodha kare, kSaNamAM mAna kare, ema bhinna avasthA thAya che; eka avasthA nitya rahetI nathI. paraMparAye krama akramapaNe jo nitya AtmA koi velAye hoya, to arthakriyAkalApa ghaTe nahI; mATe nitya AtmA nathI // 31 // eno svabhAva haNAya te vAre dhruvapaNuM pAme, anukrame arthakriyA AkRtine viSa akrame karIne te bhAvane viSe samakAle vicAratAM sarva saMbhava hoya, mATe amAro kSaNika mata sAco ThayoM // 32 // kSaNike tu na doSo'smin kurvadrUpavizeSite // dhruvekSaNotthatRSNAyA nivRttezca guNo mahAn // 33 // mithyAtvavRddhikRnnUnaM tadetadapi darzanaM / kSaNike kRtahAniryattathAtmanyakRtAgamaH // 34 //
Page #118
--------------------------------------------------------------------------
________________ _ artha:-vaLI A kSaNika matamAM doSa nathI, kemake navanavAM rUpa kare che; paNa je samaye je rUpa hoya te samaye te rUpanA lakSaNe karI dhruva che. temAM tRSNAno ane nivRttino moTo guNa che. jethI dhruvatArUpa mahAguNa pAmiye, ema bauddha kahe che // 33 / / e uparathI kharekhalaM e darzana mithyAtvanI vRddhi karanAruM che, kemake AtmAne kSaNika mAnanAranA sukRtanI hAni thAya che. jo kadI pApa na kare, topaNa jUThA bolavAnuM pApa to parabhave bhogavaq paDe, mATe akRtAgama kahiye // 34 // ekadravyAnvayAbhAvAdvAsanAsaMkramazca na / paurvAparya hi bhAvAnAM sarvatrAtiprasaktimat / / 35 / / kurvadUpavizeSe ca na pravRttirna vaa'numaa|| ___ anizcayAnna vA'dhyakSa tathAcodayato jagau // 36 // artha--jema eka dravyano sApekSapaNe eka bhAva nathI, mATe vAsanAnuM saMkramaNa na thAya ane bhAvanuM pUrvAparapaNuM sarvatra zaktirUpe pariName che // 35 // rUpa vizeSa karatA chatAM pravRtti karavI athavA vAravI te to nahIM, paNa kSaNika matavAlAe to anizcayathakI AtmAne udayathI kSaNikapaNu kahyu che / / 36 // na vaijAtyaM vinA tat syAnna tasminnanumA bhavet // vinA tena na tatsiddhirnAdhyakSaM nizcayaM vinA // 37 // ekatApratyabhijJAnaM kSaNikatvaM ca bAdhate / / yo'hamanvabhavaM so'haM smarAmItyavadhAraNAt // 38 // arthaH-vijAti vinA te na hoya, emAM koI anumAna ghaTatuM nathI; kemake te vinA tenI siddhi paNa nathI. nizcaya vinA 15
Page #119
--------------------------------------------------------------------------
________________ pratyakSa jJAna paNa nathI thatuM // 37 // tathA huM A anubhavU chu, te huM saMbhAraM chu-e avadhAraNathakI AtmAne traikAlika ekatAjJAna te kSaNikapaNe bAdhakArI thAya che // 38 // nAsminviSayabAdho yat kSaNike'pi yathaikatA // nAnAjJAnAnvaye tadvat sthire nAnAkSaNAnvaye // 39 // nAnAkAryekyakaraNasvAbhAvye ca virudhyate // syAdvAdasannivezena nityatve'rthakriyA na hi // 40 // artha:-e nityAtmAnA matavaDe viSayabAdhakapaNuM na hoya, kSaNika matane viSe paNa emaja jema jJAnAnvaye ekatvapaNuM che tema sthira AtmAne viSe nAnA kSaNane saMyoge ekatA jANavI // 39 // bahu kAryanA ekIkaraNa svabhAvane aMgIkAra kare chate virodha paDe che ane syAdvAda zailI sthApanA karavAthI nityApekSapaNe arthakriyA virodha pAmatI nathI; kemake behu naye prakRti artha anusare che; mATe // 40 // nIlAdAvapyatadbhedazaktayaH suvacAH kathaM ? // pareNApi hi nAnakasvabhAvopagamaM vinA // 41 // dhruve kSaNe'pi na prema nivRttamanupaplavAt / / grAhyAkAra iva jJAne guNastannAtra darzane // 42 // arthaH-nIlAdi varNane viSe bhedazakti na hoya, ema sukhe kema kahevAya ? para pudgalavaDe karIne paNa eka svabhAvane TAlyA vinA nAnAvidhapaNuM saMbhave nahI // 41 // dhruvatApaNAne viSe ikSaNane viSe paNa eTale locanane viSe paNa upaplava mATe nivRttapaNe prema na joiye. jema grAyAkAra jJAnane viSe guNa che tema A darzanamAM guNa nathI // 42 //
Page #120
--------------------------------------------------------------------------
________________ 115 pratyutAnityabhAve hi svataH kSaNajaburdhiyA || hetvanAdarataH sarva kriyAviphalatA bhavet // 43 // tasmAdidamapi tyAjyamanityatvasya darzanaM // nityasatyacidAnaMdapadasaMsargamicchatA // 44 // artha : - UlaTo anityabhAvane viSe paNa potAthI kSaNanI buddhiye karI hetunA anAdara thakI saghaLI kriyA niSphala thAya // 43 // te mATe e anitya darzana paNa chor3avaM. sadaiva nitya satyapaNe muktipadanA saMsargane icchatA prANIye jarUra tyajatuM // 44 // na karttA nApi bhoktAtmA kApilAnAM tu darzane // janmadharmAzrayo nAyaM prakRtiH pariNAminI // 45 // prathamaH pariNAmossyA buddhirdharmASTakA'nvitA // tato'haMkAratanmAtreMdriyabhUtodayaH kramAt / / 46 / / 1 artha : - have kapila darzanavAlA bolyA ke- AtmA karttA nathI tema bhoktA paNa nathI. AtmA pragaTa dharmAzrayavAlo nathI; mAyA pariNAma vartte che // 45 // e mAyAno prathama pariNAma zuzrUSA, zravarNaM, caitragrahaNaM ityAdika ATha prakAranI buddhirUpa dharme karI sahita che athavA tethI ahaMkAra, tanmAtra, iMdriya, pAMca bhUtodaya - e anukrame jANavuM / / 46 / / cidrUpaH puruSo buDe: siddhayai caitanyamAnataH // siddhistasyA aviSayA'vacchedaniyamAnvitaH // 47 // hetutveSu prakRtyarthendriyaNAmatra nirvRttiH // dRSTAdRSTavibhAgAzca vyAsaMgazca na yujyate // 48 //
Page #121
--------------------------------------------------------------------------
________________ 116 arthaH -buddhinI siddhine arthe AtmA cidrapa che, valI caitanya che to paNa nizcaya sahita avicchedapaNe te buddhinI je siddhi te aviSayI che / 47 // hetutve karI AtmAne prakRti arthane viSe iMdriyonA nivRttipaNAno dIThA-aNadIThAnA vibhAgathI prasaMga ghaTato nathI // 48 // svapne vyaaghraadisNklpaannrtvaanbhimaantH|| . ahaMkArazca niyatavyApAraH parikalpyate // 49 // tanmAtrAdikramastasmAtprapaMcotpattihetave // icyabuddhirjagatka: puruSo na vikArabhAk // 50 // .. artha:-jema svamane viSe vyAghrAdikanA saMkalpathI ane puruSArthanA nirAbhimAnathI ahaMkArane nizcaye vyApArarUpa kalpiye chIye // 49 // te prapaMcanI utpattinA hetune arthe tanmAtrAdikano krama che. e rIte jagatanI karanArI buddhi Thare che; mATe vikArano bhajanAra AtmA nathI / 50 / / puruSArthoparAgau dvau vyApArAveza eva ca // ___ atrAMzo vedamyahaM vastu karomIti ca dhiisttH||51|| cetano'haM karomIti buddharbhedAgrahAtsmayaH // etannAze'navacchinnaM caitanyaM mokSa iSyate // 52 // ___artha:-sarva pravRtti vyApArane viSe eka puruSArtha ane bIjo uparAga e be vyApAra bhale che. te vAre huM aMze jANuM chu, huM vastu karUM chu- evI kadAgrahI buddhi thAya che // 51 // hu~ cetana chu, huM karUM chu evo garva buddhinA hetuthI pragaTe che. evA garvano nAza karI svabhAve raghu caitanyapaNuM muktine pAme che // 52 / /
Page #122
--------------------------------------------------------------------------
________________ 117 kartRbuddhigate duHkhasukhe puNsyupcaartH|| naranAthe yathA bhRtyagatau jayaparAjayau // 53 // . kA bhoktA ca no tasmAdAtmA nityo niraMjanaH / adhyAtmAdanyathAbuddhistadA coktaM mahAtmanA // 54 // artha:-AtmAne viSe duHkha-sukha pAmazuM, ehavI kartApaNAnI buddhi je thAya che te upacArathI che. jema sevakano jaya athavA parAjaya te rAjA hovAthI jaNAya che // 53 // ityAdika mATe AtmA kartA bhoktA nathI paNa nitya niraMjana che, ane je buddhi che te to adhyAtmathI judI che evaM mahAtmA kapila munie kaheluM che // 54 // prakRteH kriyamANAni guNaiH karmANi sarvathA // ahaMkAravimUDhAtmA kartAha miti manyate // 55 // vicAryamANaM no cAru tadetadapi darzanaM // prakRticaitanyayorvyaktaM saamaanaadhikrnnytH||56|| ___ arthaH-prakRtinA guNe karI kriyamANa je karma teno hu~ kartA cha, ema sarva prakAre ahaMkAre mUDha AtmA mAne che // 55 // evo vicAra karethI e darzana paNa ruDuM nathI; kemake pragaTa buddhi prakRti ane caitanyano sAmAnAdhikaraNe vicAra karatAM ruDu nathI jaNAtuM // 56 // buddhiH kI ca bhokrI ca nityA cennAsti nirvRttiH|| anityA cenna saMsAraH prAgadharmAderayogataH // 7 // prakRtAveva dharmAdisvIkAre buddhireva kA // suvacazca ghaTAdau syAdIgdhAnvayastathA // 58 // %3D .
Page #123
--------------------------------------------------------------------------
________________ arthaH-vaLI tame jo kartA, bhoktApaNe buddhi mAnazo; paNa jo ne buddhi nitya che to mokSa nathI eTale mokSa Tharaze nahIM, ane jo buddhine anitya mAnazo to pUrva dharmanA ayogya thakI saMsAra Tharaze nahI // 57 // prakRtine viSe dharmAdikane aMgIkAra kIdhAthI buddhine zuM kahevI joiye ? ane ghaTAdikane viSe evA dharmano anvaya te sukhe kahevo. iti tarkavAdaH // 58 // kRtibhogI ca buddhezcebaMdho mokSazca nAtmanaH // tatazcAsmAnamuhizya kUTametadyaducyate // 59 // pazcaviMzatitatvajJo yatratatrAzrame rataH // jaTI muMDI zikhI cApi mucyate nAtra sNshyH||6|| - artha:-jo karavU, bhogava, buddhine che to baMdhamokSa AtmAne nathI, te paNa buddhineja joiye; mATe AtmAne uddezIne nahIM samajavAmAM Ave tene kUTa vacana kavi kahe che / 59 // paMcavizatatvano jANa je puruSa che te koI paNa AzramamAM rata hoya eTale jaTAdhara hoya, athavA muMDAve, athavA coTI rakhAve, to paNa te saMdeha vinA saMsArathI mUkAya evaM kapila matavAlA kahe che / / 60 // etasya copacAratve mokSazAstraM vRthAkhilaM // anyasya hi vimokSArthe na ko'pyanyaH pravartate // 31 // kapilAnAM mate tasmAdasminnavocitA rtiH|| yatrAnubhavasaMsiddhaH kartA bhoktA ca lupyate // 32 // arthaH-e rIte e AtmAne viSe mokSane upacAripaNe aMgIkAra kare che, tenuM sakala mokSazAstra phogaTa thAya che kemake
Page #124
--------------------------------------------------------------------------
________________ koIne mokSa ApavA koi bIjo pravRtta thAya nahIM // 61 // jihAM anubhavasiddha AtmAnuM karttApaNuM tathA bhoktApaNuM lope che eTale mAnatA nathI, te mATe ehavA kapilanA matamAMprIti karavI te ThIka nathI / 62 // nAstinirvANamityAhurAtmanaH ke'pybNdhtH|| prAk pazcAdyugapadvApi karmabaMdhAvyavasthiteH // 63 / / anAdiryadi saMbaMdha iSyate jIvakarmaNoH // tadAnaMtyAnna mokSaH syaattdaatmaakaashyogvt||64|| arthaH--keTalAka abaMdha matavAlA che te ema kahe che keAtmAne mokSa-nirvANa nathI; kemake prathama ke athavA pachI samakAle AtmAne karmabaMdha nathI, to mukti zenI hoya ? // 63 // jo jIvane tathA karmane anAdi saMbaMdha mAniye to Adi nahI, tihAM aMta paNa kema thAya ? mATe anaMtapaNAnA prasaMgathI koI kAle mokSa na thAya, jema AtmAthakI AkAza yoga kadApi bhinna na thAya // 64 // tadetadatyasaMbaddhaM yanmiyo hetukaaryyoH|| saMtAnAnAditA bIjAMkuravat dehakarmaNoH // 65 // kartA karmAnvito dehe jIvaH karmaNi dehayuk // kriyAphalopabhuktatve daMDAnvitakulAlavat // 66 / / arthaH-eha, bole che, e vacana paNa jUTuM che; kemake kAraNa kAryane mAhomAMhe saMbaMdha che-jema putra pautrAdikano anAdi saMbaMdha thAya che te bIjanA aMkurAnI pere che, temaja zarIra tathA karmano paNa anAdi saMbaMdha cha / 65 / / karme sahita jIva kartAH
Page #125
--------------------------------------------------------------------------
________________ 120 paNe dehamA rahyo che, evaM je kahe che te paNa jUTuM che, jema daMDa sahita kuMbhAranI pare kriyAnuM phala bhogave te paNa asaMbaMdha che tenI pare / 66 / / anAdisaMtateAzaH syAhIjAMkurayoriva // kukkuTyaMDakayoH svarNamalayoriva vAnayoH // 67 // bhavyeSu ca vyavastheyaM saMbaMdho jIvakarmaNoH // anAdyanaMto'bhavyAnAM syaadaatmaakaashyogvt||68|| arthaH-tame kaho cho ke anAdi saMtati nAza na thAya teno to nAza thato dekhIye chIye; jema bIja vaNasye aMkura na thAya ane aMkurA nAza thaye bIja nahIM thAya. kukaDI nAza thaye iMDe nAza pAme ane iMDAno nAza thaye kukaDI nAza pAme. vaLI anAdino suvarNathI mela judo thAya che. tema AtmAthakI karma judA thAya che / / 67 // e rIte anAdi saMtati jIvakarmano je saMbaMdha te nAza thAya che. te bhavya jIvo AzrayI che. ane jehane anAdi saMtati TalatI nathI te abhavya jIvo AzrayI che. AtmA to AkAzanA yoganI pare che // 68 / / dravyabhAve samAne'pi jIvAjIvatvabhedavat // jIvabhAve samAne'pi bhavyAbhavyatvayorbhidA // 19 // svAbhAvikaM ca bhavyatvaM klshpraagbhaavtH|| nAzakAraNasAmrAjyAdvinazyanna virudhyate // 70 // artha:-jema dravyanI rIte to sarvadravya ekadravyapaNe tulya che, paNa te dravyamAM bheda karIe to jIva ajIva e be thAya; temaja jIvapaNe to sarva jIva sarikhA che, paNa bheda karatAM bhavya
Page #126
--------------------------------------------------------------------------
________________ tathA abhavya e be bheda thAya che // 69 // jema ghaTa utpatti / pahelAM mATI dravya svAbhAvikapaNe che ane mATInA nAzathI ghaTa pragaTe che te viruddha nathI tema svAbhAvika bhavyapaNe karmanI anAdi saMtatinA nAzarUpa kAraNanA sAmarthyathI paramAtmApaNuM pragaTe te paNa viruddha nathI // 70 // bhavyocchedo na caivaM syAdgurvAnaMtyAnabhoMzavat // pratimAdalavat kApi phalabhAve'pi yogyatA // 71 // naitadvayaM vadAmo yadbhavyaM sarvo'pi sidhyati // yastu sidhyati so'vazyaM bhavya eveti no mataM // 72 // artha:-e rIte bhavyapaNAno uccheda na thAya, moTA anaMtapaNAthakI AkAzanA aMzanI pare ghaTa Akhe AkAza paNa AluM ane ghaTa bhAMge AkAza khaMDa thayo, paNa AkAza kAMI vadhyu nahI, tema karmanA nAzathakI AtmA adhika thato nathI. jema koI ThekANe pratimAnA dalanI pere. pratimAdala pASANathI biMbarUpa phala upaje tema mokSanuM upajavu thAya // 71 // ame ema kahetA nathI ke saghalA bhavya jIvo siddhi pAme, paNa je siddhi vare tene nizcaya bhavya kahIe e amAro mata che / / 72 // nanu mokSepi janyatvAdvinAzinI bhvsthitiH|| naivaM pradhvaMsavattasyAnidhanatvavyavasthiteH / / 73 / / AkAzasyava vaiviktyA mudgarAderghaTakSaye // jJAnAdeH karmaNo nAze nAtmano jAyate'dhikaM // 74 // arthaH-mokSane viSe pragaTathavApaNuM nathI ane bhavanI sthiti nAzavaMtI che, paNa mokSamAM anaMtapaNAnI sthiti che.
Page #127
--------------------------------------------------------------------------
________________ 22 mATe muktino nAza nathI // 73 // jema mogare karI ghaDo bhAMgyo, ane ghaDAne kSaye AkAza juduM thayuM, paNa vadhyuM nahI tema jJAnathI karmano nAza thAya, paNa AtmA adhika thAya nahIM | 74 // na ca karmANusaMbaMdhAnmuktasyApi na muktatA // yogAnAM baMdhahetUnAmapunarbhavasaMbhavAt // 75 // sukhasya tAratamyena prakarSasyApi saMbhavAt // anaMtasukhasaMvittirmokSaH sidhyati nirbhayaH // 76 // arthaH- jihAM mUlathIja karmaparamANuno saMbaMdha nathI, ane je mukANA tene kAMi mukAtrApaNuM nathI tathA mithyAtva, avirati, kaSAya, yoga e cAra baMdhahetunA yoga che, tenuM pharI thavA nathI, tehane siddhi kahiye // 75 // sukhanuM tAratamya tathA jJAnanI utkRSTatA pragaTa thayethI eTale anaMta sukha jANavAthI nirbhayapaNe je siddhi tenuM nAma mokSa che ema kahIye // 76 // vacanaM nAstikAbhAnAM mAtmasattAniSedhakam // bhratAnAM tena nAdeyaM paramArthagaveSiNA // 77 // na mokSopAya ityAhurapare nAstikopamAH // kAryamasti na hetuzcetyeSA teSAM kadarthanA // 78 // artha :- mATe nAstika matavAlAnAM vacana AtmasattAnAM niSedhaka che, te bhrama cittavAlAye AdakhAM nahI. athavA nAstika matavAlAnAM bhayanAM vacana che, ema jANI AdakhAM nahI. je paramArthano gaveSaka hoya teNe chAMDavAM // 77 // have valI bIjA nAstika matane malatAja matavAlA che, tenuM kahetuM ema che ke mokSano upAya nathI. eTale kArya je mokSa te to che, paNa tenuM kAraNa je upAya te nathI. ema mAne che temane paNa viTaMbanA che|| 78 //
Page #128
--------------------------------------------------------------------------
________________ 123 akasmAdeva bhavatItyalIkaM niyatAvadheH // kadAcitkasya dRSTatvAdvabhASe tArkiko'pyadaH // 79 // hetubhUtaniSedhAnAM svAnupAkhya vidhirna ca || svabhAvavarNanA naivamavadherniyatatvataH // 80 // artha: koika to aNacitavyo akasmAt mokSa thAya che ema kahe che e paNa jUTuM che. niyata avadhimaryAdAja che. je mATInA piMDathI ghaTa nipaje che, te kadAcit dI che tehane tArkikazAstravAlA kahe che je amuka vakhatamAMja pUruM thAze evo kAMI niyama nathI // 79 // hetubhUta mokSano niSedha nathI. potAno anupakathanIya eTale potAne bolavu nahI ehavo je vidhi te paNa nathI, ane svabhAva varNana karavuM, stuti karavI te nathI; kemake e sarvanI avadhi che. eTale avadhieja mokSa thAze, te mATe mokSanuM sAdhana karavuM te juThThe che, ema kahe che // 80 // na ca sArvatriko mokSaH saMsArasyApi darzanAt // - na cedAnIM na tadvyaktirvyaJjako hetureva yat // 81 // mokSopAyosstu kiM tvasya nizcayo neti cenmataM // tatra ratnatrayasyaiva tathAbhAvavinizcayAt // 82 // arthaH- sarvatra mokSa nathI, kemake je hamaNAM nathI tenI pragaTatA paNa nathI, ane saMsAra to pratyakSa dekhAya che; mATe jehano je hetu che teja pragaTa nathI, to tehano saMzaya che. // 81 // // 81 // mokSano upAya che kiMvA nathI 1 e vAtano nizcaya nathI, mATe e mata paNa jUTho che. mokSano hetu to ratnatrayanI pare, temaja bhAve nizcayathI jANiye // 82 //
Page #129
--------------------------------------------------------------------------
________________ 124 bhavakAraNarAgAdipratipakSamadaH khalu // tadvipakSasya mokSasya kAraNaM ghaTatetarAM // 83 // atha ratnatrayaprApteH prAkkarmmalaghutA yathA // parato'pi tathaiva syAditi kiM tadapekSayA // 84 // arthaH- ratnatrayI je che te saMsAranuM kAraNa je rAgAdika tehanA zatru che, ane saMsArarUpa kAryano zatru mokSa che, mATe mokSanuM kAraNa je upAya, te ghaTe che; // 83 // kemake ratnatrayI prApti thayAthakI pUrvabhavanA karmanI jevI laghutA thAya to bIjAthakI paNa temaja thAya, e apekSAye jo avadhi nathI topaNa zuM thayuM // 84 // naivaM yatpUrva sevAto mRdvIto sAdhanakriyA || samyaktvAdikriyA tasmAd dRDhaiva zivasAdhane // 85 // guNAH prAdurbhavatyuccairathavA karmalAghavAt // tathAbhavyatayA teSAM kuto'pekSAnivAraNaM // 86 // artha :- je pUrvasevAthakI te dhaMcanAgholanArUpathI, rujutAthI, sAdhanakriyAmaMda rUpa tevI na hoya, mATe samakitAdikakriyA te mokSasAdhanamAM daDha che / / 85 / / athavA karmanA laghutApaNAthakI moTA je guNa te pragaTa thAya che; te prakAre teno bhavyatApaNe karIne mokSa che; paNa mokSanI apekSA vArI nathI. // 86 // tathAbhavyatayAkSepAdguNA na ca na hetavaH // anyo'nyasahakAritvAd daMDacakrabhramAdivat // 87 // jJAnadarzanacAritrANyupAyAstadbhavakSaye // etanniSedhakaM vAkyaM tyAjyaM mithyAtvavRddhikRt // 88 // artha :- tema bhavyapaNAnA tiraskArathakI punarhetubhUta
Page #130
--------------------------------------------------------------------------
________________ 125 guNa na hoya; kemake paraspara sahakArI che mATe daMDa, cakra, bhramaNanI pere bhavyatApaNe jJAnAdika guNa pragaTa thAya. te guNa mokSano hetu che, e uttara ko che || 87 || mATe saMsAranA kSayarUpa je upAya te jJAna, darzana ane cAritra che. tenoM je niSedha kare ane mithyAtvanI vRddhi kare tenuM vacana tyAga kara // 88 // mithyAtvasya padAnyetAnyutsRjyottamadhIdhanaH // bhAvayetprAtilomyena samyaktvasya padAni Sad // 89 // artha :- e pUrve kalA je sarva zAstranA matavAda te mithyAtanAM ThekANAM che tene chAMDIne buddhirUpa dhananuM grahaNa karIne mithyAtvane pratikUlapaNe je samakitanAM cha pada che tene bhAvavAM // 89 // iti mithyAtvatyAgAdhikAraH trayodazaH samAptaH //
Page #131
--------------------------------------------------------------------------
________________ kadAgrahatyAgAdhikAramithyAtvadAvAnalanI khAhama sadagRhatyAgamudAharaMti // ato ratistatra budhairvidheyA, vizuddhabhAvaiH shrutsaarvdbhiH||1|| artha:-mithyAtvarUpa je dAvAnala tene zamAvavAne megha samAna evA mithyAtva kadAgraharUpa prasArano tyAga paMDite kahyo che. je kadAgrahanA tyAgane viSe rati karavI te to je paMDita hoya, valI zuddha bhAvavAlo hoya ane siddhAMtanA sArano jANa hoya teNe kadAgrahane chAMDavo // 1 // asada grahAmijvalitaM yadaMtaH, ka tatra tattvavyavasAyavalliH // prazAMtipuSpANi hitopadeza phalAni cAnyatra gaveSayaMtu // 2 // artha:-jenuM aMtaHkaraNa achatA padArthanA kadAgraharUpa agniye balyuM che tenA hRdayamAM tattva-vyApArarUpa velI kema karI Uge ? ane samatArUpa phUla kema phUTe ? tathA hita upadezarUpa phala kyAthI hoya ? te mATe kadAgrahane tajIne bIje ThekANe tatvanI khoja karavI // 2 // adhItya kiMcicca nizamya kiMcida sadgrahAtpaMDitamAnino ye|| mukhaM sukhaM cuMbitamastu vAco, lIlArahasyaM tu na tairjagAhe // 3 //
Page #132
--------------------------------------------------------------------------
________________ 127 artha :- kAMika bhaNIne tathA kAMika zAstra sAMbhaLIne AtmAne paMDitapaNuM mAnatA evA mUrkha kadAgrahanA dharanAra te potAnuM mukhacuMbita je vAcA tene sukha mAne; paNa te mukhe karI lIlArUpa rahasya je jJAna te avagAhe nahI || 3 // asadgrahotsarpadatucchadabadhAMzatAMdhI kRtamugdhalokaiH // viDaMbitA haMta jaDairvitaMDA pAMDityakaMDUlatayA trilokI // 4 // artha :- jene kadAgrahathakI ghaNo garva vadhyo che, ane svakalpita jJAnane aMze karI bhavika jIvone jeNe AMdhaLA kIdhA che, ehavA jaDa prANIye paMDitAinI kharaje karIne haMta iti khede pAhuprahArethakI Na lokane vitaMDA kahetAM DAkaDamAleM viTaMbanA karI che // 4 // vidhorvivekasya na yatra dRSTi stamoghanaM tattvaravirvilInaH // azuklapakSa sthitireSa nUnama sadgrahAsthUlamatirmanuSyaH // 5 // artha :- jenA hRdayamAM vivekarUpa caMdranI dRSTi nathI tethI ghaNo aMdhakAra che, ane tattvarUpa sUrya asta pAmyo che tethI te kRSNapakSanI nizAvat sthitimAM che; kemake tene kadAgrahe chalyo che // 5 // kutarkadAtreNa lunAti tasvavallIrasAnU siMcati doSavRkSaM //
Page #133
--------------------------------------------------------------------------
________________ 128 kSipatyadhaH svAduphalaM samAkhya masadgrahaH ko'pi kuhUvilAsaH // 6 // artha:-je kadAgrahI che te kuvicArarUpa dAtaraDe karI tasvarUpa velIne chede che, ane pAparUpa vRkSane pANI pAya che tathA samatArUpa amRta phalane hetuM dhULamAM nAkhe che; evo koI kadAgraharUpa amAvAsyAnI rAtrIno vilAsa che // 6 // asadgrahagrAvamaye hi citte, na kApi smaavrsprveshH|| ihAMkurAzcittavizuddhabodhaH siddhAMtavAcAM bata ko'parAdhaH // 7 // arthaH-te kadAgrahI mANasanuM citta paththara jevaM che. jema paththarane pANI bhede nahI tema jinavANIrUpa rasa te kadAgrahI mANasamA praveza kare nahI, tethI tenA cittarUpa vRkSamA zuddha bodharUpa aMkura pragaTe nahIM; to temAM siddhAMtanI vANIno zovAMka ? // 7 // vratAni cIrNAni tapo'pi taptaM, kRtA prayatnena ca piNddshuddhiH|| abhUtphalaM yattu na ninhavAnAma__ sadgrahasyaiva hi so'praadhH|| 8 // artha:-jo paMcamahAvrata pALyAM, ugra tapa kIdhAM, udyame karI beMtAlIsa doSa rahita AhAra lIdho, tema chatAM paNa je nilavAdika muktirUpa phaLa na pAmyA te aparAdha sarva kadAgrahanoja che // 8 // sthAlaM svabuddhiH sugurozca dAtu rupasthitA kAcana modakAlI / /
Page #134
--------------------------------------------------------------------------
________________ 129 asadagrahaH ko'pi gale grahItA tathApi bhoktuM na dadAti duSTaH // 9 // arthaH-potAnI buddhirUpa thAlamAM kAMika zuddha jJAnarUpa modakane guru pIrasavA uThyA, paNa kadAgrahe AvI gaLaM pakaDayuM, tethI jamAyuM nahI, evo kadAgraha duSTa che // 9 // guruprasAdIkriyamANamartha gRhNAti nAsadgrahavAMstataH kiM 1 // drAkSA hi sAkSAdupanIyamAnAH, ___ kramelakaH kaMTakabhuG na muMkte // 10 // arthaH--jo guru prasanna thaine artha-upadeza Ape che, topaNa kadAgrahI puruSa te upadezane grahato nathI; tethI zuM thayu ? upadeza to koI khoTo nathI. e to jema pragaTapaNe mIThI drAkSa uMTa Agala mukiye, topaNa tene tajIne uMTa kAMTAne khAya che||10|| asadgrahAtpAmarasaMgatiM ye, kRrvati teSAM na ratibaMdheSu // viSTAsu puSTAH kila vAyasA no - miSTAnnaniSThA prasabhaM bhavaMti // 11 // artha:-je prANI kadAgrahe karI mUrkhanI saMgata kare che tene paMDitanI sobata gamatI nathI. jema kAgaDA viSThAbhogI che tene madhura AhAranI icchA thatI nathI tenI pere // 11 // niyojayatyeva matiM na yuktau, yuktiM mato yaH prasabhaM niyukta //
Page #135
--------------------------------------------------------------------------
________________ 130 asagrahAdeva na kasya hAsyosjale ghaTAropaNamAdadhAnaH / / 12 / / artha :- jema koI mUrkha nadInA jala upara ghaDo bharIne mUke, tene joIne koNa hase nahIM 1 kemake agAdha nirmala jalanA vistAra Agala eka tuccha mAtra jale bharelo ghaDo te zI gaNatrImAM che ? tema gurunA mukhathI zAstrayukti sAMbhalIne temAM potAnI mati joDe nahI ane potAnI yuktivaDe UlaTuM bole, je tamArI yuktine namaskAra hojo ! evA kadAgrahIne dekhI koNa hAMsI na kare ? ihAM guruno upadeza te nadInA jala tulya che. tenA Agala kadAhI ghaTa kema nIme 1 / / 12 / / asadgraho yasya gato na nAzaM, na dIyamAnaM zrutamasya zasyam // na nAma vaikalyakalaMkitasya, prauDhA pradAtuM ghaTate nRpazrIH // 13 // artha : jema koi ghelA AdamIne mahoTI rAjyalakSmI ApavI ghaTe nahI, tema jehane kadAgraha gayo nathI tevA prANIne dharmopadeza Apavo yogya nathI // 13 // Ame ghaTe vAri dhRtaM yathA sadvinAzayetsvaM ca ghaTaM ca sadyaH // asadgrahagrastamatestathaiva zrutAtpradattAdubhayorvinAzaH // arthaH - jema kAcA ghaDAmAM pANI bharavAthI ghaDAno temaja pANIno nAza thAya che, temaja kadAgrahI mANasane zAstra zIkhavatAM zAstrano temaja teno potAno baneno vinAza thAya che // 14 // asagrahagrastamateH pradatte hitopadezaM khalu yo vimUDhaH // zunI zarIre sa mahopakArI kastUrikAlapenamAdadhAti / /
Page #136
--------------------------------------------------------------------------
________________ artha:-jema viSTAye bhayu mukha dekhI kutarIne upakAra karavA kastUrIno lepa kare te murkha jANavo, tema kadAgrahI prANIne upakAra karavAne hitopadeza Ape te paNa mUrkha jANavo // 15 // kaSTena labdhaM vizadAgamArtha ddaatiyo'sdgrhduussitaay| sa khidyate yatnazatopanItaM bIjaM vapannUSarabhUmideze16 artha:-jema ghaNA udyame anAjanAM bIja megAM karI ukhara jamInamAM vAve, te Agala jatAM sadAya kheda pAme che; tema paMDita prANI guruno vinaya karI kaSTe karI nirmala Agama . siddhAMtanA arthane pAmyo hoya, te jo kadAgrahe karI duSita pANIne tehano artha zIkhavavAno udyoga kare to tethI aMte kheda pAme che // 16 // zRNoti zAstrANi gurostadAjJAM, karoti nAsadgrahavAn kadAcit // vivecakatvaM manute ca sAra grAhI bhuvi svasya ca cAlanIvat // 17 // artha:-jo guru pAsethI zAna sAMbhale to paNa kadAgrahI je hoya te koI kAle te gurunI AjJA na mAne. te potAnI meLe pote ehavaM mAne, je huMja sarva padArthanI barAbara vahecaNa karaM chu, paNa te to jema pRthvImAM cAlaNImAMthI cALIne sArabhUta vastu kahADI leine bAkI asAra dhAnya rahe che tehano te grAhI che // 17 // daMbhAya cAturyamadhAya zAstraM pratAraNAya prtibhaapttutvN| garvAya dhIratvamahoguNAnAma sadgrahasthe viparItasRSTiH artha:-mATe aho iti Azcarya ! vidhAtAye kadAgrahI
Page #137
--------------------------------------------------------------------------
________________ 132 mANasamAM viparIta guNa sRjyA che ! jevA deva tevI pAtrI, ane meghajala sarpanA mukhamAM jema viSatulya thai jAya che, e kahevatane vidhAtAye kharI pADI che, kemake je kadAgrahInI caturAi te kapaTane arthe thAya, ane zAstra bhaNavU te madane arthe thAya, tathA buddhi, DahApaNa ane upadeza te. lokane ThagavAnA sAdhanane arthe thAya ane dharyapaNuM te garva karavAne arthe thAya // 18 // asagrahasthena samaM samaMtA sauhArdabhRduHkhamavaiti tAdRg / upaiti yAdakadalI kuvRkSa sphuTatruTatkaMTakakoTikIrNA // 19 // artha:-jema kelarnu vRkSa te kaMtherAdika vRkSane saMge kAMTAye karI korAya che tema je prANI kadAgrahI sAthe mitrAI kare te aMte duHkhano vipAka pAme che // 19 // vidyA viveko vinayo vizuddhiH, siddhAMtavAllabhyamudAratA ca // asadgrahAdyAnti vinAzamete, __ guNAstRNAnIva kaNAhavAgneH // 20 // ... artha:-jema agnithI ghAsanA samUha bhasmIbhUta thAya che tema vidyA, vinaya, viveka, vizuddhi ane siddhAMta upara valabhatApaNu ane udAratA e sarva kadAgrahathI nAza pAme che // 20 // svArthaH priyo no guNavAMstu kazcin__ mUDheSu maitrI na tu tattvavitsu // asadgrahApAditavizramANAM sthitiH kilAsAvadhamAdhamAnAM // 21 //
Page #138
--------------------------------------------------------------------------
________________ 133 artha:-je kadAgrahInI sobate rahyA tene svArtha priya che te prANI avaguNavaMta, mUrkha sAthe mitrAI kare ane paMDita sAthe mitrAi kare nahI, evA kadAgrahInI sobate rahyA, je adhamamAM adhama nIca prANI tehanI e sthiti che, te kahI // 21 // idaM vidastattvAdArabuddhi. rasagrahaM yastRNavajahAti / jahAti nainaM kulajeva yoSi guNAnurakA dayitA yaza:zrI // 22 // . artha:-ema jANIne tattvane olakhanAra moTI buddhivAlA prANI kadAgrahane tRNakhalAnI peThe chAMDe; tene jema kulavaMtI strI bharatArane tajatI nathI tema guNarAgI evI je yaza-kIrtirUpa lakSmI strI chAMDatI nathI // 22 // iti kadAgrahatyAgAdhikAra cturdshH|| . iti mahApAdhyAyazrIyazovijayagaNiviracite ___ adhyAtmasAraprakaraNe caturthaH prabaMdhaH //
Page #139
--------------------------------------------------------------------------
________________ yogAdhikAraH asadgrahavyayAdvAMtamithyAtvaviSayIpruSaH // samyaktvazAlino'dhyAtmazuddheryogaH prasidhyati // 1 // karmajJAnavibhedena sa dvidhA tatra cAdimaH // bhAvazyakAdivihitaH kriyArUpaH prakIrtitaH // 2 // ___ arthaH-have kadAgrahanA nAzathI mithyAtvarUpa aMdhakArano viSaya gayo che jemAMthI ehavA samakite karI ujjvala aMtaHkaraNa thayAM che jehanA evA je prANI temane adhyAtmanI zuddhithakI yoga prasiddha rIte prgtte||1|| te yoganA be meda che. eka karmayoga ane bIjo jJAnayoga. temAM karmayoga te AvazyakAdika je kriyA karavI te rUpa kahyo che // 2 // zArIraspaMdakarmAtmA yadayaM punnylkssnnN|| karmAtanoti sadbhogAskarmayogastataH smRtaH // 3 // AvazyakAdirAgeNa vAtsalyAdbhagavadUgirAM // prApnoti svargasaukhyAni na yAMti paramaM padaM // 4 // ___ artha:-zarIraceSTArUpa te karmAtmA kahiye, e yoga puNyarUpa che. te ruDA bhoga thakI karmane vistAre che. te mATe ene karmayoga kahiye // 3 // AvazyakAdika kriyAne rAge tathA jinavANIne vilAse karIne svarganA sukhane pAme; paNa e yoge muktipadane na pAme // 4 // jJAnayogastapaH zuddhamAtmaratyekalakSaNaM // iMdriyArthonmanIbhAvAtsa mokSasukhasAdhakaH // 5 // na parapratibaMdho'sminnalpo'pyekAtmavedanAt // zubhaM karmApi naivAtra vyAkSepAyopajAyate // 6 //
Page #140
--------------------------------------------------------------------------
________________ arthaH-bIjo jJAnayoga tehane kahiye, je tapa zuddhipaNe AtmAne viSe rati pAme, te eka lakSaNa ane iMdriyonA viSayathI dUra rahe, te bIjaM, evAM lakSaNe yukta je yoga tene pAmelo puruSa te mokSasukhane sAdhe // 5 // eka AtmajJAnayoganA jJAnamA bIjo pratibaMdha nathI, ane je karmathI mokSamA jatAM vAra lAge te zubha karma paNa nathI // 6 // na hyapramattasAdhUnAM kriyApyAvazyakAdikA / / niyatA dhyAnazuddhatvAdyadanyairapyadaH smRtaM // 7 // yastvAtmaratireva syAdAtmatRptazca mAnavaH // Atmanyeva ca saMtuSTastasya kArya na vidyate // 8 // arthaH-apramattasAdhune Avazyaka pramukha je kriyA tene paNa karavAne viSe pratibaMdha nathI, kemake tene dhyAnarUpa zuddhi cha; mATe // 7 // vali anya darzanamAM paNa zrIkRSNa kahe che ke he arjuna ! je AtmasukhamAM tRpta che tene AtmAne viSe ja rati che, ane saMtoSa che. je Atma sukhamAM saMtuSTa che, evo je jIva tene kAMI paNa kartavya nathI // 8 // naivaM tasya kRtenArtho nAkRteneha kazcana // na cAsya sarvabhUteSu kazcidarthavyapAzrayaH // 9 // avakAzo niSiddho'sminnaratyAnaMdayorapi // dhyAnAvaSTaMbhataH kvAstu tatkriyANAM vikalpanaM // 10 // arthaH te prANIne kArya karave artha nathI, temaja na karavAthI khoTa paNa nathI; tene sarva bhUtane viSe kAMI prayojana nathI // 9||e ThekANe aratino ane AnaMdano avakAza nathI, kemake dhyAnanI sthiratAthI te kriyAno vikalpa paNa kema hoya 1 // 10 //
Page #141
--------------------------------------------------------------------------
________________ dehanirvAhamAtrArthA yA'pi bhikSATanAdikA // kriyA sA jJAnino'saMgAnnaiva dhyaanvighaatinii||11|| ratnazikSAdRganyA hi tanniyojanahagyathA // phalabhedAttathAcArakriyApyasya vibhidyate // 12 // ___ arthaH-deha-nirvAharUpe munine gocarI pramukha je kriyA te kriyA jJAnInA asaMgAnuSThAnathI dhyAnamAM vighna kare nahIM // 11 // ratnamANikyaparIkSAnA graMtha judA ane najara-parIkSA paNa judI. graMtha bhaNIne jema najara-parIkSAmAM phalabhedathI pravarte che, tema AcArakriyA paNa phalabhede karI bhinna bhinna che, eTale bhedavaMtI che // 12 // dhyAnArthA hi kriyA seyaM pratyAhatya nijaM manaH // prArabdhajanmasaMkalpAdAtmajJAnAya kalpate // 13 // sthirIbhUtamapi svAMtaM rajasA calatAM vrajet // pratyAhRtya nigRhNAti jJAnI yadidamucyate // 14 // arthaH-jo potAnA manane pAchu vALIne janmasaMkalpathI mAMDIne AtmajJAna bhaNI kalpiye to te kriyA dhyAnarUpa ch||13|| sthira thayelaM je mana te paNa rajoguNe karI capalatAne pAme. tehane pArcha vAlI teno nigraha kare tene jJAnI kahevo // 14 // zanaiH zanairupazamedabuddhyA dhRtigRhItayA // __ AtmasaMsthaM manaH kRtvA na kiMcidapi ciMtayet / 15 yato yato niHsarati manazcaMcalamasthiraM // tatastato niyamyaitadAtmanyeva vazaM nayet // 16 // arthaH he arjuna ! manane dhIre dhIre dhIrajavaDe ane buddhivaDe sthira karavU, pachI te mana jevAre AtmAnA svarUpane
Page #142
--------------------------------------------------------------------------
________________ 137 viSe jAya tevAre kAMi bIjaM ciMtana karavAnI jarUra nathI // 15 // mana caMcala ne asthira che. tene jyA jyAM jAya tyAM tyAMthI pArcha vALIne AtmAnI sAthe vaza karI rAkhag // 16 // ata evAdRDhasvAMtaH kuryAcchAstrAdinA kriyAM // sakalAM viSayapratyAharaNAya mahAmatiH // 17 // zrutvA paizAcikI vArtA kulavadhvAzca rakSaNaM / / nityaM saMyamayogeSu vyApRtAtmA bhavedyatiH // 18 // ... arthaH-ema paradarzanamAM paNa kartuM che, mATe jyAM sudhI mana sthira na hoya tyAM sudhI zAstrokta kriyA jeTalI kariye teTalI sarva saphala na thAyaM. jevAre viSayatyAga thAya tevAreja saphala thAya, mATe je prANI manane viSayathI vALavAmAM ujamAla rahe te mahAmativALA jANavA // 17 // jema eka zeThano putra dezAMtara gayo. tenA gharanI sAmenA eka vRkSa upara eka bhUta raheto hato. te chala pAmI, putranuM rUpa dhAraNa karI tenI strI sAthe lAgu paDyo. ema karatAM te zeThano dIkaro potAne ghare Avyo tevAre gharamA laDAI cAlavA lAgI. pachI rAjadarabAre insAphane vAste gayA. tihAMthI bhUtane gharamAMthI kADhavAnuM Thayu, paNa te nIkaLyo nahIM ne kahevA lAgyo ke huM javAno nathI; hUM paNa putra chu. e vAta sAMbhaLI vahune lAja lAgI. chelle zeThane bhUtane vairI sAthe yuddha karavAnuM kAma bhaLAvyu, ane vahune gharano dhaMdho bhaLAvyo, e rIte anAcAra TAlyo ane vahune rAkhI, tema muniye paNa niraMtara saMyamanA yoge AtmAne rAkhavo // 18 // yA nizcayaikalInAnAM kriyA nAtiprayojanAH // vyavahAradazAsthAnAM tA evAtiguNAvahAH // 19 //
Page #143
--------------------------------------------------------------------------
________________ 138 karmaNo'pi hi zuddhasya zraDAmedhAdiyogataH // akSataM muktihetutvaM jJAnayogAnatikramAt // 20 // ___artha:-jenuM mana nizcayamAM lIna che tene kriyAnuM prayojana nathI. vyavahAradazAvAlAne kriyA te atiguNakArI che // 19 // zubha karmathI ane zraddhAbuddhinA yogathI akhaMDapaNe je jJAnayogane ullaMghe nahIM to tene muktino hetu pragaTa thAya // 20 // abhyAse sakriyApekSA yoginAM cittazuddhaye // jJAnapAke zamasyaiva yatparairapyadaH smRtaM // 21 // ArurukSo munaryogaM karmakAraNamucyate // yogArUDhasya tasyaiva zamaH kAraNamucyate // 22 // ___ artha-je ruDI kriyAnI apekSAye abhyAsa kare che te yogIzvarane cittazuddhine artha jJAna paripakva karavAne upazama kaDaM cha ema anya darzanIo paNa kahe che // 21 // he arjuna ! yoga pAmavAne icchatA je yogI che tehane karma to eka kAraNa che. jevAre sarva saMkalpa zamI jAya tevAre tene jJAnayogI kahiye. te mATe jJAnArUDhane samatA teja kAraNa che // 22 // . yadA hi neMdriyArtheSu na karmasvanuSajyate // sarvasaMkalpasaMnyAsI yogArUDhastadocyate // 23 // jJAnaM kriyAvihInaM na kriyA vA jJAnavarjitA // guNapradhAnabhAvena dazAbhedaH kilaitayoH // 24 // ___ artha-jevAre viSayathI virame, karmane viSe saMlagna na zrAva, jevAre sarva saMkalpa zamI jAya tevAre tehane yogArUDha kahiye // 23 // kriyA vinA jJAna nathI, bhane jJAna vinA kriyA mathI.
Page #144
--------------------------------------------------------------------------
________________ e bemA kriyA te gauNa che ane jJAna te mukhya che, evo e beno dizIbheda kahyo che // 24 // jJAninAM karmayogena cittazuddhimupeyuSAM // niravadyapravRttInAM jJAnayogaucitI tataH // 25 // ata eva hi suzraddhAcaraNasparzanottaram // duHpAlazramaNAcAragrahaNaM vihitaM jinaiH // 26 // ___ arthaH-karmayoge karIne manazuddhi pAmelA ane nirdoSa vihArI ehavA je jJAnI tene jJAnayoga mukhyapaNe sevavo ucita che. evo vItarAgano mata che. // 25 // e mATe ruDI zraddhAyeM dezaviratirUpa cAritrano sparza kIdhA pachI duHkhe pAlI zakiya evA munino AcAra je sarvaviratipaNuM che te levo eTale prabhuyeM pachI saMyama levU kayu che // 26 // ekoddezena saMvRttaM karma yatpaurvabhUmikaM // doSocchedakaraM tatsyAdUjJAnayogapravRddhaye // 27 // ajJAninAM tu yatkarma na tatazcittazodhanaM // yogAderatathAbhAvAn mlecchAdikRtakarmavat // 28 // arthaH-koieka deza AzrIne pUrvabhUmi te pUrvabhavarUpa saMvRttapaNe uddezIne eTale dezathakI je pahelAM vRtta Adaryo ehavI je kriyA te paNa duHkhane TAlanArI che. valI jJAnayoganI vRddhikartA thAya che // 27 // ane ajJAnInI je kriyA te cittazuddhi karavAne arthe nahIM thAya; kemake tehane jJAnayogano abhAva cha, mATe mlecchanA karelA kArya sarakhI te jANavI // 28 // na ca tatkarmayoge'pi phalaM saMkalpavarjanAt // saMnyAso brahmabodhAdvA sAvadyatvAtsvarUpataH // 29 //
Page #145
--------------------------------------------------------------------------
________________ no ceditthaM bhavebuddhigohiMsAderapiM sphuttaa|| zyenAdvA vedavihitAdvizeSAnupalakSaNAt // 30 // artha:-to tevA karmayoge paNa phala nathI. phala to saMkalpa varje tevAreja thAya che. AtmajJAna vinA tyAga paNa nathI, ane enuM svarUpa sAvadha che, mATe brahma je jJAna tenA bodhathakI phala pragaTe // 29 // jo kadApi ema buddhi na hoya tevAre to gohiMsAdikathakI mlecchAdikane paNa pragaTa zuddhi hoya, tathA siMcANAnA vadhathI vedamAM pazuyAga kahyA, te thakI hiMsaka karmanA yoge vedIyAnAM ane mlecchanAM eka sarakhAM ja lakSaNa che kAI vizeSa nathI / / 30 // sAvadyakarma no tasmAdAdeyaM buddhiviplavAt / / karmodayAgate tasminnasaMkalpAdabaMdhanaM // 31 // karmApyAcArato jJAturmuktibhAvo na hIyate // tatra saMkalpajo baMdho gIyate yatparairapi // 32 // arthaH-eTalA mATe buddhinA viparyAsapaNAthI sAvadyakarma Adarayu nahI, ane jo daivayoge tevA karma karavAnuM udaya Avyu tevAre te karma karavAno jo saMkalpa nathI, to te karmanuM baMdhana paNa nathI // 31 // sAMsArika kriyAno jo AcAra che, topaNa jJAnIne muktibhAvanI hANa nathI, kemake saMkalpathI baMdhana che, evaM anya darzanavAlAnuM paNa kahe, che, te juo Agala kahe che // 32 // karmaNyakarma yaH pazyedakarmaNi ca karma yH|| __ sa buddhimAnmanuSyeSu sa yuktaH kRtakarmakRt // 33 // karmaNyakarma vAkarma karmaNyasminnubhe api // nobhe vA bhaMgavaicitryAdakarmaNyapi no mate // 34 //
Page #146
--------------------------------------------------------------------------
________________ 141 artha :- je karmane visarje, akarmapaNuM dekhe che, ane karma nathI karato, ane jANe che je hUM karUM chaM, tene mANasamAM buddhivaMta kahiye. te karavApaNAnA karmane akaravA paNuM dekhe che te pote potAne svarUpe che, ema ghaNI bhaMgajAla pragaTe che // 33 // niHkarma mArgane viSe nahIM mANyuM, te akarabuM thayuM; ane akaravApaNe je kare chetenA be bhAMgA che. ema karavAnA vicitra bhAMgA che // 34 // karmanaiH karmavaiSamyamudAsIno vibhAvayan // jJAnI na lipyate bhogaiH padmapatramivAMbhasA // 35 // paoNpaoNkaraNamAtrADi na maunaM vicikitsayA || ananyaparamAtmA syAt jJAnayogI bhavenmuniH || 36 || artha :- udAsI bhAvavAlo vicitrapaNe karmanuM viSamapaNuM citave. jema kamalapatra jalamAM lepAtuM nathI tema jJAnI puruSa bhogamAM lepAto nathI / / 35 / / pApa na karavAthI kAMi munipaNuM AvatuM nathI, saMzaya rahitapaNe poteja jJAnayogamaya paramAtmA thAya tene muni kahiye || 36 // viSayeSu na rAgI vA dveSI vA maunamaznute // samaM rUpaM vidaMsteSu jJAnayogI na lipyate // 37 // satastvaciMtayA yasyAbhisamanvAgatA ime // AtmavAn jJAnavAnvedadharmabrahmamayo hi saH ||38|| artha H- viSayane viSe jene rAga nathI tema dveSa paNa nathI tene muni kahiye. madhyasthapaNe rUpAdikane jANato je jJAnI yogI ne lepa lAgato nathI // 37 // jeNe tacanI olakhANavaDe samatA dhAraNa kIdhI, teneja AtmAnI olakhANa thaI, ane teja jJAnI tathA teja dharmamaya tathA brahmamaya kahevAya || 38 ||
Page #147
--------------------------------------------------------------------------
________________ 142 vaiSamyabIjamajJAnaM nighnaMti jnyaanyoginH|| . viSayAMste parijJAya lokaM jAnaMti tattvataH // 39 // itshcaapuurvvijnyaanaaccidaanNdvinodtH|| jyotiSmaMto bhavatyete jJAnanidhUtakalmaSAH // 40 // ___ arthaH-saMsAranuM viSama bIja je ajJAna che te bIjane jJAnayogI bAlI nAMkhe che tathA viSayAdikane olakhIne tattvathI lokanA svarUpane jANe che / / 39 // te apUrva anubhavathI ane jJAnanA AnaMdamaya vinodathI mahAjyotivaMta thAya ane tenA pApa jJAne karI balI jAya // 40 // tejolezyAvivRddhiryA pryaaykrmvRddhitH|| __ bhASitA bhagavatyAdau setyaMbhUtasya jAyate // 41 // viSame'pi samekSI yaH sa jJAnI sa ca pNdditH|| jIvanmuktaH sthiraM brahma tathA coktaM parairapi // 42 // ___ artha-dIkSAparyAyanI vRddhithI tejolezyAnI vRddhi thAya che, ema bhagavatI Adi sUtromAM kayuM che. te evA prANIne pragaTa thAya // 41 // je viSamane viSe samabhAve jue, tevA jJAnIne paMDita kahiye. valI jIvanamukta ane sthira tathA brahma paNa tene ja kahiye // 42 // vidyAvinayasaMpanne brAhmaNe gavi hastini // zuni caiva zvapAke ca paMDitAH samadarzinaH // 43 // ihaiva tairjitaH sargo yeSAM sAmye sthitaM manaH // nirdoSaM hi samaM brahma tasmAd brahmaNi te sthitaaH||44|| artha-temaja paradarzanane viSe paNa kA che ke, he arjuna ! vidyA, vinaya sahita brAhmaNa, gAya, hAthI, kutarUM, caMDAla
Page #148
--------------------------------------------------------------------------
________________ 143 sarvane samadRSTiye jue che tene paMDita kahiyeM // 43 // ehavA jIve ihAM beThe thakeja jagatsRSTine jItI lIdhI ne tenuM mana samatA pAmyuM. te nirdoSapaNe samyak je AtmasvarUpa tene pAmyo, te brahmajJAne rahyo ema jANavuM // 44 // na prahRSyetpriyaM prApya nodvijetprApya cApriyaM // sthirabuddhirasaMmUDho brahmavidbrahmaNi sthitaH // 45 // arvAgdazAyAM doSAya vaiSamye sAmyadarzanaM // nirapekSamunInAM tu rAgadveSakSayAya tat / / 46 / / artha - je ruDuM male harSa na kare ane bhuDuM prApta thaye zoka na dhare, te sthira buddhivAlo catura prANI brahmano jANa brahmajJAne rahyo che ema jANavuM / / 45 / / heThalI dazAvAlAne to je viSamane viSe samapaNe jovuM te doSanuM kAraNa che; ane je nirapekSI muni tene to viSamane samapaNe jorbu te rAgadveSano kSaya karanAra thAya che // 46 // rAgadveSakSayAdeti jJAnI viSayazUnyatAM // chidyate bhidyate vA'yaM hanyate vA na jAtucit ||47 || anusmarati nAtItaM naiva kAMkSatyanAgataM // zItoSNasukhaduHkheSu samo mAnApamAnayoH // 48 // artha - rAgadveSanA kSayathI jJAnI muni viSayanI zUnyatApaNAne pAme che. tene koI chedI zake nahI, koI bhedI zake nahI, koI hI zake nahI; kemake te potAno AtmA AtmasvarUpe mAne che / / 47 / / te jJAnI puruSa gaI vastune saMbhAre nahIM ane anAgata vastune icche nahI, zIta ane uSNa tathA sukha ane duHkha, klI mAna ne apamAna e sarvane - samapaNe mAne che // 48 //
Page #149
--------------------------------------------------------------------------
________________ 144 jiteMdriyo jitakrodho mAnamAyAnupadrutaH // lobhasaMsparzarahito vedkhedvivrjitH| 49 // saMnirudhyAtmanAtmAnaM sthitaH svakRtakarmabhit // haThaprayatnoparataH sahajAcArasevanAt // 50 // ___ artha-je krodha rahita, mAna-mAyAnA upadrave rahita, lobhanA sparze rahita, vedodaya rahita, ane kheda rahita hoya tene jiteMdriya kahiyeM // 49 // te AtmAe karI AtmAne rodhI rahyo, potAnA karyA karmane bhedato kadAgrahathI viramyo, svAbhAvika AcArane sevato // 50 // lokasaMjJAvinirmukto mithyAcAraprapaMcahRt // ullasatkaMDakasyAnaH pareNa paramAzritaH // 51 // zraddhAvAnAjJayA yuktaH zastrAtIto yazastravAn // gato dRSTeSu nirvedamaninhutaparAkramaH // 52 // artha-lokasaMjJAthI mUkANo, mithyAttra AcArano TAlanAra, yogasthAnake ullasita thayo che, evo je utkRSTa bhAve AtmAno Azrita thayo che // 51 // tathA zraddhAvaMta, AjJAyukta ane mAThA adhyavasAyarUpa je zastra tethI vegalo rahelo, ane bAhya zastrathI rahita, dekhItA padArthane viSe vairAgyavAn , valI bala-vIryane aNagopavanAra / 52 / / nikSiptadaMDo dhyAnAgnidagdhapApendhanatrajaH // pratisroto'nugatvena lokottaracaritrabhRt // 53 // labdhAn kAmAnbahiHkurvannakurvanbahurUpatAM // sphArIkurvan paraM cakSuraparaM ca nimIlayan // 54 // artha-ane traNa daMDa rahita, jeNe dhyAnarUpa amie karI
Page #150
--------------------------------------------------------------------------
________________ 145 pAparUpa kATanA samUhane bAlyo che, je sAme pravAhe / cAlave karIne lokottara cAritrano dharanAra / / 53 // tathA viSayasukha pAmIne te sukha dUra karanAra tathA mAyA-kapaTa ane krodhAdikane aNakaratothako te jJAnacakSune vikasvara karato ajJAnarUpa cakSune baMdha karato thako // 54 // pazyannantargatAn bhAvAn pUrNabhAvamupAgataH // bhuMjAno'dhyAtmasAmrAjyamavaziSTaM na pshyti||5|| zreSTho hi jJAnayogo'yamadhyAtmanyeva yajagau // baMdhapramokSaM bhagavAn lokasAre sunizcitam // 56 // - artha-valI je adhyAtmabhAvane dekhato thako pUrNabhAvane pAmelo, adhyAtmanI ThakurAine bhogavato thako anya padArthane nathI joto // 55 // e upara kahyo te utkRSTa jJAnayoga che. e adhyAtma graMthane viSe baMdha-mokSa paNa bhagavaMte nizcaye AcArAMganA lokasAra adhyayane kahyo che // 56 / / upyogaiksaartvaadaashvsNmohbodhtH|| .. mokSApteyujyate caiva tathA coktaM parairapi // 57 // tapasvibhyo'dhiko yogI jJAnibhyo'pyadhiko mtH|| karmibhyazcAdhiko yogI tasmAdyogI bhavArjuna ! 158 artha:-mokSaprAptine viSe upara kahelo jJAnayoga ghaTe che, kemake zIghrapaNe jJAnajAgRta ehavo upayogaja mAtra eka sAra che ane anyadarzanIe paNa emaja kahyu che / / 57 // tapasIthI yogI adhika che| jJAnIthI ane rAjAthI paNa yogIne moTo 19
Page #151
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahyo che te mATe zrIkRSNe arjunane ka_ che ke he arjuna ! tame paNa yogI thAo // 58 // samApattiriha vyaktamAtmanaH prmaatmniH|| abhedopAsanArUpastataH zreSThataro hyayaM // 59 // upAsanA bhAgavatI sarvebhyo'pi garIyasI // mahApApakSayaMkArI tathA coktaM parairapi // 60 // artha:-mATe ihAM AtmAnI samAdhi pragaTe che. AtmA tathA paramAtmA e beune viSe abhedapaNe sevanarUpa je yoga te ghaNoja zreSTha che / / 59 / mATe sarvathI moTI ane moTA pApane TAle evI prabhunI sevA che, ane paradarzanamAM paNa ekuMja kamu cha / 60 // yoginAmapi sarveSAM sadgatenAMtarAtmanA / zraddhAvAn bhajate yo mAM sa me yuktatamo mataH // 31 // upAste jJAnavAn devaM yo niraMjanamavyayaM / sa tu tanmayatAM yAti dhyAnanidhUta kalmaSaH // 12 // ___artha:-sarvayogImAM paNa aMtaraAtmAye bhalyo evo zraddhAvaMta prANI to tehane kahiye, je mujane seve, te muja sarakho puruSottama thAya, ema zrIkRSNa arjunane kahe che // 61 // jJAnavaMta, niraMjana ane avinAzI deva jANIne, je puruSa mane seve che te tanmayIpaNe thAya che, ane jeNe mahArA dhyAnathI pApa bAlI nAkhyAM che, he arjuna ! te puruSa mahArArUpe thAya che / / 62 // vizeSamapyajAnAno yaH kugrahavivarjitaH // sarvajJaM sevate so'pi sAmAnyaM yogamAsthitaH // 33 //
Page #152
--------------------------------------------------------------------------
________________ sarvajJo mukhya ekastatpratipattizca yAvatAm // sarve'pi te tamApannA mukhyaM sAmAnyato budhAH // 14 // ___ artha:-je vizeSane aNajANato che, topaNa je kadAgrahe rahita che ane je sarvajJane seve che te paNa sAmAnya yoge Azrita che // 63 // sarva pramANamAM eka sarvajJa to mukhya che tehanI sevAnA karanAra jeTalA che te sarve tehija sarvajJanA bhAvane pAme, paNa sarvajJarnu mukhyapaNuM paMDito sAmAnyathakI kahe che // 64 // na jJAyate vizeSastu sarvathA'sarvadarzibhiH / __ ato na te tamApannA viziSya bhuvi kecana // 65 // sarvajJapratipatyaMzAttulyatA sarvayoginAM // dUrAsannAdibhedastu tabhRtyatvaM nihaMti na // 66 // artha:-te sarvathA prakAre sarvajJa sarvadarzI tevaDe paNa vizeSa to jANato nathI, tethI te koI vizeSa bhUmikAne pAmyA nathI; eTale pRthvImAM koI vizeSa jANapaNe sarvajJapaNuM pAmyA nathI / / 65 // sarvajJapaNAnA je pratyeka aMza che te sarva yogIne sarikhA chemATe DhuMkaDA ane vegalApaNAnA bhedathI tehanuM sevakapaNuM kAi haNAtuM nathI // 66 // mAdhyasthamavalaMbyava devatAtizayasya hi // sevA sarvairbudhairiSTA kAlAtIto'pi yajagau // 67 // anyeSAmapyayaM mArgo muktAvidyAdivAdinAM // abhidhAnAdibhedena tatvarItyA vyavasthitaH // 68 // __ arthaH-mAdhyasthapaNu avalaMbIne eTale devatAnA atizayanuM mAdhyasthapaNuM dhArIne sarva paMDite sevA mAnI che. kAlathI atIta che, topaNa ema kahe che // 67 // bIjA paNa muktavAdIno
Page #153
--------------------------------------------------------------------------
________________ 148 ane avidyAdikavAdI je paradarzanI teno paNa A mArga che, eTale pUrve kahyo te mArga che. jo ke nAmAdika bhede karI kadApi judA che topaNa tattva rIte jotAM ekaja vyavasthA cha / 68 // muktobuddho'hazcApi yadaizvaryeNa smnvitH|| tadIzvaraH sa eva syAtsaMjJAbhedo'tra kevalaM // 39 // anAdizuddha ityAdiyoM bhedo yasya kalpyate // tattattaMtrAnusAreNa manye so'pi nirarthakaH // 70 // artha:-te vyavasthA kahI dekhADe che. koI darzanI mukta kahe che koI buddha kahe che, koika arhata kahe chekoika aizvaryayukta eTale Izvara kahe che, e sarva sarvajJanI saMjJAnA bheda che; bIjuM nathI / / 69 // temaja valI anAdizuddha Izvara che ityAdika bheda je paradarzanIo kalpe che, te bheda siddhAMtane anusAre vicArIe to mAnavA paNa nirarthaka che // 70 // vizeSasyAparijJAnAda yuktInAM jAtivAdinaH // prAyo virodhatazcaiva phalAbhedAca bhAvataH // 71 // avidyAklezakarmAdi yatazca bhavakAraNaM // tataH pradhAnamevaitatsaMjJAbhedamupAgataM // 72 // ___artha:-kemake je vizeSane nahi jANyAthI, uktiyuktinA jAtivacanathI ane prAye virodhathakI bhAvathI phalano abheda che, e hetu mATe // 71 / / je avidyA, kleza ane karma ityAdika je saMsAranA kAraNa pragaTe, te keTalAeka darzanIo judA judA kahe che. eTale koI avidyA, koI kleza, koI karma, ema saMjJAye karI bheda kahe che, paNa e traNe pradhAnapaNe ekaja che / / 72 //
Page #154
--------------------------------------------------------------------------
________________ 159 yasyApi yo'paro bhedazcitropAdhistathA tathA // gIyate'tItahetubhyo dhImatAM so'pyapArthakaH // 7 // tataH sthAnaprayAso'yaM yattadbhedanirUpaNaM // sAmAnyamanumAnasya yatazca viSayo mataH // 74 // artha--e avidyAdika traNanA valI bIjA bheda kalpanAye aneka thAya che, tethI aneka prakAranI upAdhI nipaje, tema tema jANiye je hetuno abhAva thAya che, paNa te upAtibheda paMDitane nirarthaka che ema jANavU // 73 // tethI A sthAnano je prayAsa te bhedanuM nirUpaNa karavAne anumAnano viSaya te sAmAnya jANavo kemake jyAM anumAna pramANa kariye tyAM sAmAnyapaNe upayogI hoya tebAre anumAna viSayano abhAva thAya // 74 // saMkSiptarucijijJAsorvizeSAna balaMbalam // cArisaMjIvinIcArajJAtAdatropayujyate // 75 // jijJAsApi satAM nyAyyA yatpare'pi vadaMtyadaH // jijJAsurapi yogasya zabdabrahmAtivarttate // 76 // artha-jema saMjIvanI nAmA cAro je ghAsabuTI tene olakhanArI moTI strIye te buTIne yoge bharine pazu avasthAmAMthI puruSa banAvyo, tema saMkSepa rUcivAlo vizeSa balavAna kevAre kahevAya ? jevAre tenI prIti sAce sAcI hoya tevAre kahevAya paNa sAcI prIti vinAnuM vizeSa bala te balamAM na gaNAya // 75 // mATe e traNa je kAmAdi yoga tene viSe satpuruSe jANapaNuM rAkhaq ucita che. paradarzanInuM kahevU paNa evaM ja che. he arjuna ! je puruSa jJAnayogane jANavA icche te puruSa paramAtmAnI dizAne pAme // 76 //
Page #155
--------------------------------------------------------------------------
________________ 150 Arto jijJAsurarthArthI jJAnI ceti caturvidhAH // upAsakAstrayastatra dhanyA vastuvizeSataH // 77 // jJAnI tu zAMtavikSepo nityabhaktirviziSyate // atyAsanno hyasau bharturaMtarAtmA sadAzayaH // 78 // artha - eka duHkhI, bIjo jANavAnI icchAvAlo, trIjo dhanano arthI ane cotho jJAnI - e cAra prakAranA he arjuna ! mArA sevako che; paNa te madhye eka dhanArthI vinA je bIjA traNa jAnA sevaka te vastutatvanA jANa che mATe dhanya che - vakhANavA yogya che // 77 // e traNane dhanya kahyA temAM paNa jeno vikSepa zamyo che, ane nitya bhaktivaMta ehavo jJAnI puruSa je cotho te moTo jANavo. te jJAnI amArI pAse atyaMta najIka rahe che mATe zreSTha che, kemake aMtarAtmAe vartte che, ane tenA Azaya nirmala che; te mATe // 78 // karmayogavizuddhastadjJAne yuMjIta mAnasaM // anazcAzraddadhAnazca saMzayAno vinazyati // 79 // nirbhayaH sthiranAsAgradattadRSTirvate sthitaH / sukhAsanaH prasannAsyo dizazcAnavalokayan // 80 // artha - he arjuna ! karmayoge vizuddha thako te prANI jJAnamAM potAnuM mana joDe che, ane he arjuna ! eka mUrkha, bIjo zraddhA rahita ane bIjo saMzayabharelo mANasa e traNe vinAza pAme che / / 79 / / nirbhaya, nAsikAnA agrabhAgane viSe dRSTi rAkhIne sthira rahenAra, tathA niraMtara vratamAM rahenAra, ehavo sukhAsane beTho, valI prasanna mukha che jehanuM ane ekadRSTi rAkhanAra, aba nahI jonAra // 80 //
Page #156
--------------------------------------------------------------------------
________________ 151 dehamadhyazirogrIvamavakraM dhArayanbudhaH // daMtairasaMspRzan daMtAna suzliSTAdharapallavaH // 81 // Arttaraudre parityajya dharme zukle ca dattadhIH // apramatto rato dhyAne jJAnayogI bhavenmuniH ||82|| artha-keDa, mastaka ane koTa tene pAMsarA dharato, eTale zarIranI capalAi - vAMkAi rahita ehavo DAhyo, dAMte karI dAMtane aNapharasato eTale sparza karato nathI ane jenA hoTha pallava beu ruhI rIte malelA hoya // 81 // tathA Artta raudradhyAna chAMDIne dharma zukladhyAnamAM buddhi dIdhI che ane bhAve apramattapaNe dhyAnamA rata thako evo je muni tene jJAnayogI kahevo // 82 // karmayogaM samabhyasya jJAnayogasamAhitaH / dhyAnayogaM samAruhya muktiyogaM prapadyate // 83 // artha - te muni karmayogano abhyAsa karI, caDhavAne ujamAla thaI, jJAnayogarUpa doraDaM jhAlI, samAdhipaNe dhyAnayoga nIsaraNI caDIne muktiyogarUpa maMdirane pAme // 83 // || iti yogAdhikAraH paMcadazamo samAptaH / /
Page #157
--------------------------------------------------------------------------
________________ atha dhyAnAdhikAraH sthiramadhyavasAnaM yattaddhayAnaM cittamasthiraM // bhAvanA cApyanuprekSA ciMtA vA tatridhA mataM // 1 // muhUrtAtarbhaveDyAnamekArthe manasaH sthitiH // bahvarthasaMkrame dIrghApyacchinnA dhyAnasaMtatiH // 2 // artha-citta capala che, paNa te cittane je sthirapaNe cittanA adhyavasAyane pragaTa kare tevAre tene dhyAnayogI kahiye.. eka bhAvanA, bIjI anuprekSA, ane trIjuM ciMtAnuM dhyAna-e traNa prakAre citta capala thAya che // 1 // aMtarmuhUrte dhyAna hoya, paNa jihAM eka ThAme eka arthane viSe ghaNA artha- saMkramaNa thAya, evI mananI sthiti hoya tihAM dhyAnanI avicchinna dIrghapaNe paraMparA thAya. tihAM koI aMtarmuhUrttano niyama nathI / / 2 // Arta raudraM ca dharma ca zuklaM ceti caturvidhaM // tatsyA dAviha dvau dvau kAraNaM bhavamokSayoH // 3 // zabdAdInAmaniSTAnAM viyogaasNpryogyoH|| ciMtanaM vedanAyAzca vyAkulatvamupeyuSaH // 4 // ___artha-Arta, raudra, dharma ne zukla-e cAra dhyAnanA bheda che. te madhye prathamanAM be dhyAna te saMsAranAM kAraNika che, ane pAchalAM be dhyAna te muktinAM kAraNavAcI che // 3 // temAM prathama ArtadhyAnanA cAra bheda kahe che. prathama aniSTa je zabdAdika, teno viyoga vAMche ke rakhe aniSTano saMyoga bane tema aniSTa male je pIDA thAya tenuM ciMtana kare tethI vyAkula thAya // 4 //
Page #158
--------------------------------------------------------------------------
________________ iSTAnAM praNidhAnaM ca saMprayogaviyogayoH / / nidAnaciMtanaM pApamArttamitthaM caturvidham // 5 // kApotanIlakRSNAnAM lezyAnAmatra saMbhavaH // anatikliSTabhAvAnAM karmaNAM pariNAmataH // 6 // artha-bIjo bheda iSTarnu ciMtana kare, eTale rakhe iSTa vastunA saMyogano viyoga thaI jAya; trIjo niyA| kare, cotho roganA auSadhanI ciMtA kare. e cAra ArtadhyAnanA prakAra cha / // 5 // e madhye kApota, nIla, kRSNa e traNa lezyAno saMbhava che kemake jemAM ati kliSTa bhAvanA nathI evI karmanI pariNatinA pariNAme karI e traNa lezyAno saMbhava che // 6 // kraMdanaM rudanaM procaiH zocanaM paridevanaM / / tADanaM luMcanaM ceti liMgAnyasya vidurbudhAH // 7 // moghaM niMdanijaM kRtyaM prazaMsan parasaMpadaH // vismitaH prArthayanetAH prasaktazcaiva durjanaH // 8 // artha-kora karavo, UMce svare raDavU, zocanA karavI, nAma daine raDavU, mAravU, mAthAnA bAla toDavA ityAdikane paMDita ArtadhyAnanAM lakSaNa kahe che // 7 // ame maMdabuddhi chIe ema kahIne potArnu kArya niMde, ame zuM pAlIzuM ? muktimArga to ' mahoTo che, ema prazaMsA kare, ema vismita thako loka pAse mAMgato phare. ityAdika durjananI rIta cha / // 8 // pramattazcedriyArtheSu gRddho dharmaparAGmukhaH / / jinoktamapuraskurvannArtadhyAne pravartate // 9 //
Page #159
--------------------------------------------------------------------------
________________ 154 pramattAMtaguNasthAnAnugametanmahAtmanA || sarvapramAdamUlatvAttyAjyaM tiryyaggatipradaM // 10 // artha -- je pramAdI hoya, viSayamAM lIna hoya, dharmathI UlaTo hoya, jinavANIne gopave tevo puruSa ArttadhyAnamAM pravartte // 9 // e dhyAna upalAM guNaThANAM pAmatAM thakAM pramAdamAM pADe ane chaTTA guNaThANA lage rahe; mATe moTA muniye sarva pramAdanuM mULa tathA tiryac gati pamADe evaM jANIne e dhyAnane choDabuM // 10 // nirdayaM vadhabaMdhAdiciMtanaM nibiDakudhA || pizunAsatya mithyAvAk praNidhAnaM ca mAyayA // 11 // caudhInirapekSasya tIvrakrodhAnalasya ca || sarvAbhizaMkAkaluSaM cittaM ca dhanarakSaNe // 12 // artha:- have je nirdaya hoya, jIvano vadha-baMdhanAdika citave, Akaro krodhI hoya, cADIo hoya, juThaM bole, mithyAtvanuM vacana bole, mAyA - kapaTa dhare // 11 // corI karanAra, paramArtha rahita, krodharUpa agniye dhamadhamato rahe, dhana saMcaya karanAra, dhanane DATI rAkhe, zaMkAye melaM mana rAkhanAra, ele rakhene koI mAruM dhana jue ane lar3a jAya e rIte 1 hisAnubaMdhI, 2 mRSAnubaMdhI, 3 cauryAnubaMdhI, 4 parigraharakSaNAnubaMdhI e cAra prakAra raudradhyAnanA jANavA // 12 // etatsadoSakaraNakAraNAnumatisthiti // dezAviratiparyataM raudradhyAnaM caturvidhaM // 13 // kApotanIlakRSNAnAM lezyAnAmatra saMbhavaH // atisaMzliSTarUpANAM karmaNAM pariNAmataH // 14 //
Page #160
--------------------------------------------------------------------------
________________ artha:-e rIte dhyAnane karave, karAvave ane anumodavAnI sthitiye karI e dhyAna doSanuM kAraNa cha. e dhyAna cothA avirati guNaThANA ane pAMcamA dezavirati guNaThANA sudhI homa, e rIte raudradhyAnanA cAra bheda kahyA // 13 // kApota, nIla ane kRSNa e traNa lezyAno ihAM saMbhava che. e ati saMkliSTarUpa je karma tenA pariNAmathI hoya che // 14 // utsannabahudoSatvaM nAnAmAraNadoSatA // hiMsAdiSu pravRttizca kRtvAcaM smayamAnatA // 15 // nirdayatvAnanuzayo bahumAnaH parApadiH // liMgAnyatretyado dhIrastyAjyaM narakaduHkhadaM // 16 // - arthaH-e prAye ghaNA doSanuM kAraNa che nAnAprakAranA jIvane mAravAnA doSe karI hiMsAdikamA pravRtti thAya, pApa karIne khuzabaktIpaNuM mAne // 15 // nirdayapaNuM, pazcAttApapaguM, paraApadAye rAjIpaNuM ane mahAviSayIpaNuM, e cinhe karI e dhyAna narakanAM duHkha, AphnAraM che; mATe e dhyAnane chAMDaq // 16 // aprazaste ime dhyAne duraMte cirasaMstute // prazastaM tu kRtAbhyAso dhyAnamArodumarhati // 17 // bhAvanA dezakAle ca svasattAlaMbanakramAt // dhyAtavyadhyAnAnuprekSA lezyAliMgaphalAni ca // 18 // artha:-evA e be dhyAna de mahAnirbala che. eno ghaNo paricaya karIe, to tethI kaDavA vipAka pragaTe; mATe DAyA puruSe abhyAsa karatAM ujjvala dhyAne caDhavu yogya che // 17 // have dharmadhyAna kahe che. dezakAla joIne zubha bhAvanA karavI,
Page #161
--------------------------------------------------------------------------
________________ 156 potAnI sattAnA AlaMbananA kramathI dhyeya dhyAtA ane dhyAnanI anuprekSA teM zubha lezyAnA cinhanuM phala che / / 18 / jJAtvA dharme tato dhyAyecca tasrastatra bhAvanAH // jJAnadarzana caritravairAgyAkhyA: prakIrtitAH // 19 // nizcalatvamasaMmoho nirjarA pUrvakarmaNAM // saMgAzaMsA bhayocchedaH phalAnyAsAM yathAkramAt // 20 // artha - jJAnabhAvanA, darzanabhAvanA, cAritrabhAvanA ane vairAgyabhAvanA e cAra bhAvanAne dharma jANI dhyAvavI // 19 // jJAnabhAvanAthI nizcalapaNuM thAya ane darzanabhAvanAthI amRDhapaM thAya. valI cAritrabhAvanAthI pUrvakarmanI nirjarA thAya ane vairAgyabhAvanAthI striyAdikano saMga tathA pudgalanI ihA ane bhaya teno uccheda thAya. e rIte e cAra bhAvanAnAM phala jANavAM // 20 // sthiracittaH kilaitAbhiryAti dhyAnasya yogyatAM // yogyataiva hi nAnyasya tathA coktaM parairapi // 21 // caMcalaM hi manaH kRSNa pramAthibalavaddRDhaM / tasyAhaM nigrahaM manye vAyoriva suduSkaraM / / 22 / / artha - e bhAvanAmAM jenuM citta sthira hoya tene dhyAnamAM sthiratA rahe. mATe te prANI dhyAnanI yogyatA pAme; paNa bIjo koI na pAme. temaja paradarzanamAM paNa kadhuM che, te kahe che // 21 // arjuna pUche che - he kRSNa ! mana to caMcala che; ane zatrunA sainya sarakhaM dRDha che, te manano nigraha hUM zI rIte karUM ? kemake pavananI peThe mana duSkara ane agrAhya che || 22 |
Page #162
--------------------------------------------------------------------------
________________ 157 asaMzayaM mahAbAho manodurnigrahaM calaM // abhyAsena ca kauMteya vairAgyeNa ca gRhyate // 23 // asaMyatAtmano yogo duHprApya iti me matiH // vazyAtmanA tu yatatA zakyo'vAptumupAyataH // 24 // artha -- zrIkRSNa kahe che - he mahAbAho ! ke0 moTI che bAhu jenI evA he arjuna ! kharekharuM mana capala che. teno nigraha karavo to kaThaNa che, to paNa he kuMtinA putra ! he arjuna ! abhyAsa ane vairAgye karIne mana vaza thAya evaM che || 23 || he arjuna ! jene potAno AtmA vaza nathI evo je puruSa tene dhyAnayoga pAmavo duSkara che, evI mArI mati che; paNa jeNe AtmAne vaza kIdho che tene udyame karI ane abhyAse karI dhyAnayoga pAmavo sulabha che // 24 // sadRzapratyayAvRttyA vaitRSNyAdvahirarthataH // etaca yujyate sarva bhAvanAbhAvitAtmani / / 25 / / strIpazuklISaduHzIlavarjitasthAnamAgame // sadA yatInAmAjJaptaM dhyAnakAle vizeSataH // 26 // artha -- sarakho pratyaya je vizvAsa teNe sahita ane bAhya padArthanI tRSNAye rahita tathA zuddha bhAvanAye bhAvIta puruSane e AtmA vaza karavo sarva prakAre ghaTe che / / 25 / / strI, pazu, napuMsaka, duHzIlAdi rahita ehavI vasatI muniye sevI, ema AgamamAM munine sadAya prabhu AjJA karI che, temAM paNa dhyAnavelAye to vizeSapaNe kahI che ema jANavuM / / 26 / / sthirayogasya tu grAme vizeSaH kAnane vane // tena yatra samAdhAnaM sa dezo dhyAyato mataH ||27||
Page #163
--------------------------------------------------------------------------
________________ 158 yatra yogasamAdhAnaM kAlo'pISTaH sa eva hi // dinarAtrikSaNAdInAM dhyAnino niyamastu na ||28|| artha - sthirayogavAlAe gAmamAM ane vizeSe karIne vagaDAmAM tathA vanamAM jihAM citta samAdhImAM rahe te sthAnake dhyAna karavuM / / 27 / / je vakhata yoga sthira rahe te kAla ruDo samajavo; paNa dhyAnavAlAne divasa athavA rAtrIno niyama nathI // 28 // yaivAvasthA jitA yA tu na syAvadhAnopaghAtinI / tayA dhyAyenniSaNNo vA sthito vA zayito'thavA // 29 // sarvAsu munayo dezakAlAvasthAsu kevalaM || prAptAstanniyamo nAsAM niyatA yogasaMsthitA ||30|| artha - dhyAnavaMta munine je avasthAye, je ThekANe ane je velAye dhyAnane vyavaghAta na lAge te ThekANe, te velAye, te rIte beThA, UbhA athavA sUtA dhyAna kara / / 29 / / sarva dezakAla avasthAne viSe rahyA je, muni tene kAMI niyama nathI, kemake te niyatapaNe yogamAM sthira rahyA che / / 30 / / vAcanA caiva pRcchA ca parAvRtyanucitanaM // kriyA cAlaMbanAnIha saDamIvazyakAni ca // 31 // Arohati dRDhadravyAlaMbano viSamaM padaM // tathA rohati saddhyAnaM sUtrAyAlaMbanAzritaH // 32 // artha - vAcanA, pRcchanA, parAvarttanA ane anuprekSA e dharmanAM AlaMbana ihAM kahAM, te avazyakaraNI che // 31 // je prANI kharI vastuno AlaMbaka che te prANI kaThaNa ThekANe paNa jema caDe tema je jaina sUtrAdikano AlaMbaka che te prANI ruDe dhyAne paNa caDhe // 32 //
Page #164
--------------------------------------------------------------------------
________________ AlaMSanAdarodbhutapratyUhakSayayogataH // dhyAnAdhArohaNabhraMzo yoginAM nopajAyate // 33 // manorodhAdiko dhyAnapratipattikamo jine // zeSeSu tu yathAyogasamAdhAnaM prakIrtitaM // 34 // artha--AlaMbananA AdarathI pragavyo je vighnano kSaya tenA yogathI dhyAnarUpa parvata upara caDhatAM, yogIzvarane bhraSTapaNuM thatuM nathI / / 33 / / yoganirodha dhyAna to kevalIne che. manarodhakaraNa ityAdi anukrama jinamatamAM che. bAkI bIjAM darzanamA to jema najaramAM Ave tema yoganuM samAdhAna kayuM che // 34 // AjJApAyavipAkAnAM saMsthAnasya ca ciMtanAt // dharmadhyAnopayuktAnAM dhyAtavyaM syAcaturvidhaM // 35 // nayabhaMgapramANADhyAM hetUdAharaNAnvitAM // AjJAM dhyAyejineMdrANAmaprAmANyakalaMkitAM // 36 // artha:-AjJA, apAya, vipAka ane saMsthAna e cAra bhedanA ciMtanathakI dharmadhyAnavAlAye dharmadhyAna karavU // 65 // sAtanaya, saptabhaMgI, cAra pramANa sahita tathA hetu udAharaNe sahita ane apramANarUpa dUSaNe rahita evI jinezvaranI AjJA dhyAvavI e prathama bheda // 36 // rAgadveSakaSAyAdipIDitAnAM januSmatAM // aihikAmuSmikAMstAMstAnnAnApAyAnviciMtayet // 37 dhyAyetkarmavipAkaM ca taM taM yogAnubhAvajaM // prakRtyAdicaturbhedaM zubhAzubhavibhAgataH // 38 // artha:-je jIva rAga, dveSa, kayAyavaDe pIDAyA che, te A
Page #165
--------------------------------------------------------------------------
________________ loka ne paraloka saMbaMdhI kaSTa te bIje pAye ciMtave e bIjo bheda. // 37 // je yoganA anubhavathI thayo ane prakRti, sthiti, rasa, pradezanA baMdhathI nIpajyo ehavo je karmano vipAka tene zubhAzubha vahecaNathI dhyAve e bIjo bheda // 38 // utpAdasthitibhaMgAdiparyA yairlakSaNe pRthak / / bhedairnAmAdibhilokasaMsthAnaM citayed bhRtaM // 39 // ciMtayettatra kartAraM bhoktAraM nijakarmaNAM // .. arUpamavyayaM jIvamupayogasvalakSaNaM // 40 // ... arthaH-utpAda, vyaya ane dhruva, kAla tathA bhaMgAdi paryAya lakSaNe karI judA judA bhedeM nAma, sthApanA, dravya, bhAvabhede karIne cauda rAjalokanuM saMsthAna dhArIne ciMtave // 39 // tihAM potAnA karmano kartA-bhoktA AtmA che, ema ciMtave. e jIva arUpI, avinAzI ane upayoga lakSaNe yukta che, ema ciMtaye e cotho bheda // 40 // tatkarmajanitaM janmajarAmaraNavAriNA // pUrNa mohamahAvarttakAmaurvAnalabhISaNaM // 41 // AzAmahAnilApUrNa kaSAyakalazocchalat / / ___ asadvikalpakallolacakraM dadhatamuddhataM // 42 // artha:-have karmajanita saMsArasamudra vakhANe che te janma, jarA ane maraNarUpa jale pUrNa bhayoM che, tathA moharUpa moTA Avarta, tadrUpa bhamarI ane kAmarUpa vaDavAnale karI bhayaMkara // 41 // AzArUpa pracaMDavAyuvaDe bharapUra, kaSAyarUpa cAra kalazAye yukta ane mAThA vikalparUpa mahAuddhata kallola jihAM uchale che evo bhavasamudra bhayaMkara che // 42 //
Page #166
--------------------------------------------------------------------------
________________ 161 hRdi zrotasikAvelAsaMpAtaduratikramam // prArthanAvallisaMtAnaM duHpUraviSayodaraM // 43 / / ajJAnadurdinaM vyApadvidyutpAtodbhavadbhayaM / / kadAgrahakuvAtena hRdayokaMpakAriNaM // 44 // artha:-valI te samudramA manamAM zrotasikA eTale je harSa tathA zokanuM bharAvaM te rUpavela eTale bharati kahiye, mATe jo emAM paDyo to pachI nIkaLavU ghaNuM kaThaNa cha; ane yAcanArUpa sevAlano samUha che jene viSe, tathA duHkhe pUrNa thAya evo viSayarUpa madhyabhAga che jeno // 43 // jihAM aMdhakAre vyApyuM evaM ajJAnarUpa vAdaluM che, tathA jemAM ApadArUpa vIjalI paDavAno bhaya che, ane kadAgraharUpa kharAba pavanano udbhava thayo che, teNe karIne jJAna najaravALAnuM to haiyuM dhruje, ehavo karmajanita samudra bihAmaNo cha // 44 // vividhavyAdhisaMbaMdhamatsyakacchapasaMkulaM // ciMtayecca bhavAMbhodhiM caladdoSAdridurgamaM // 45 // tasya saMtaraNopAyaM samyaktvadRDhabaMdhanaM // bahuzIlAMgaphalakaM jJAnaniryAmikAnvitaM // 46 // artha:-je samudra vividha jAtinA je roganA saMbaMdharUpI maccha ane kAcabAye karI Akula che, tathA jemAM caMcalatA, zUnyatA ane garva te rUpa je doSa tadrUpa mahoTA parvata che; evA bhavarUpa samudrane citave // 45 // have evA samudrathI taravAno upAya, te samakitarUpa dRDhabaMdhana che jihAM, ane jene aDhAra hajAra
Page #167
--------------------------------------------------------------------------
________________ zilAMga ratharUpa pATIyAM jaDyAM che, tathA te jahAja jJAnarUpa calAvanAra niryAmaka je nAkhudA teNe sahita che // 46 // saMvarAstAvacchidraM guptiguptsmNttH|| AcAramaMDapoddIptApavAdotsargabhUdvayaM // 47 // asaMkhyairdurdharairyodhairduHpradhRSyaM sadAzayaiH // sadyogakUpastaMbhAgranyastAdhyAtmasitAMzukaM // 48 // ___ arthaH-balI te jahAjanAM pATIne viSe rahyAM je chidro tehane saMvararUpI kIcaDa tadrUpa telavaDe puryA che, tathA manoguptirUpa gRpta sukAna te mArga batAve che, teNe karI te vahANa samuM cAle che, tathA AcArarUpa maMDape zobhe che, valI te vahANamAM utsarga ane apavAdarUpa be jAtano mAla bharelo che // 47 // je vahANamAM zuddha adhyavasAyarUpa ghaNA balavaMta subhaTo je rAga-dvezAdi zatrune duHpradhRSya che tathA bhalo je yogarUpa kuo je thaMbha tenA upara adhyAtmarUpa ujvala saDa kheMcyo che jihAM // 48 // tapo'nukUlapavanodbhutasaMvegavegataH // vairAgyamArgapatitaM cAritravahanaM zritAH // 49 // sadbhAvanAkhyamaJjUSAnyastasaJcittaratnataH // yathA'vighnena gacchAMta nirvANanagare budhAH // 50 // artha-te saDhathI tapasyArUpa anukULa pavana pragaTyo che ane te pavane karI saMvegaguNarUpa vega pragaTyo che, teNe karI vairAgya mArgamAM te vahANa cAlatuM jAya che ehavU cAritrarUpa je vahANa temAM beThA thakA // 49 / / ruDI bhAvanArUpa maMjUSAmAM guptapaNe zubha cittarUpI ratna sthApyuM che jeNe evA muni nirvighnapaNe muktirUpa nagarane pAme che // 50 //
Page #168
--------------------------------------------------------------------------
________________ 163 yathA ca mohapallIze labdhavyatikare sati // saMsAranATakocchedAzaMkApaMkAvile muhuH // 51 // sajjIkRtasvIyabhaTe nAvaM durbuDinAmikAM // zrite durnItinauvRMdArUDhazeSabhaTAnvite / / 52 // artha - e vAtanI khabara corano rAjA je moharUpI pallIpati tene paDI. tevAre te moha je corano rAjA che teNe vicArya je rakhene saMsArarUpa nATakano uccheda thaI jAya; evI zaMkArUpa je kacaro temAM lepANo thako / / 51 / / te moharAjA potAnA subhaTone sajja karIne durbuddhi nAme je nAva temAM pote beTho thako, duSTAcArarUpa bIjA je nAva che temAM valI bIjA ghaNA subhaTone besArIne pote bhavasamudramAM Avyo / 52 // Agacchatyatha dharmeza bhaTaughe raNamaMDapaM // tatvaciMtAdinArAca sajjIbhUte samAzrite // 53 // mitho lagne raNAveze samyagdarzanamaMtriNA // mithyAtvamaMtrIviSamAM prApyate caramAM dazAM // 54 // artha - te vakhate dharmarAjAnA subhaTonA je thoka te mohanA sainyane joIne raNamaMDapabhUmImAM AtrI tattvaciMtA pramukha je vahANa leIne sajja thA thakA / / 53 / / te pachI beune mAMhomAMhe yuddha cAlavA lAyuM. temAM samyagdRSTi je pradhAna teNe midhyAtva pradhAnane viSama caramadazA ke0 maraNadazA pamADI, eTale mRtyuprAya kIdho // 54 // lIlayaiva nirudhyaMte kaSAyacaraTA api // prazamAdimahAyodhaiH zIlena smarataskaraH / / 55 / /
Page #169
--------------------------------------------------------------------------
________________ 164 hAsyAdiSaTkalaMTAkavRMdaM vairAgyasenayA || nidrAdayazca tAjyaMte zrutayogAdibhirbhadeH // 56 // artha - ane upazamAdika mahAsubhaTe lIlAye karIne kaSAyarUpa coraTAne rokyA tathA zIlasubhaTe kaMdarparUpa corane jI - tyo / / 55 / / vairAgyanI senAye karIne hAsyAdika je cha cora tene jItyA ane jJAnayogAdika je subhaTo teNe nidrAdikane mArI kADhyA // 56 // bhaTAbhyAM dharmazuklAbhyAmArta raudrAbhidhau bhadau // nigraheNeMdriyANAM ca jIyate drAgasaMyamaH // 57 // kSayopazamatazcakSudarzanAvaraNAdayaH // nazyatyasAta sainyaM ca puNyodayaparAkramAt // 58 // artha - dharmadhyAna ane zukladhyAna e ve subhaTe Artta ane raudra e ve subhaTane haNyA, tathA pAMca iMdriyanA nigraharUpa subhaTe utAvale karI asaMyamarUpa subhaTane jItyo / / 57 / / darzanAvaraNIyanA kSayopazama subhaTe cakSurdarzanAvaraNAdika yoddhAone mAryA. valI puNyodayanA parAkramathI azAtArUpa sainya nAsI gayuM // 58 // saha dveSagajeMdreNa rAgakezariNA tathA // sutena mohabhUpo'pi dharmabhUpena hanyate // 59 // tataH prAptamahAnaMdA dharmabhUpaprasAdataH // yathA kRtArthA jAyaMte sAdhavo vyavahAriNaH ||60 // artha- have chevaTe dveSarUpa hAthIye beTho tathA rAgarUpa siMhe sahita ehavo moharAjA tene paNa dharmarAjAya hapyo || 59|| tevAra
Page #170
--------------------------------------------------------------------------
________________ 165 pachI sAdhurUpI vyavahAriyA dharmarAjAno prasAda je pasAya tethI kRtArtha thaI, AnaMda pAmI sukhe potAno vyApAra karatA thayA // 60 // vicitayettathA sarva dharmadhyAnaniviSTadhIH // feganyadapi nyastamarthajAtaM yadAgame // 61 // manasaceMdriyANAM ca jayAdyo nirvikAradhIH // dharmadhyAnasya sa dhyAtA zAMto dAMtaH prakIrtitaH // 62 // artha - e rIte sarva dhArI lebuM. te dharmadhyAnamAM je muninI buddhi peThI che, teNe ene tathA enA jevA bIjA paNa je Agama- siddhAMtamAM padArthanA samUha sthApyA che tenuM ciMtana kara // 61 // je manano ane iMdriyano jaya karIne nirvikAra buddhivAlo thayo tene dharmadhyAnano dhyAtA ko che. valI zAMtadAMtapaNuM paNa tehaneja hoya // 62 // parairapi yadiSTaM ca sthitaprajJasya lakSaNaM // ghaTate yatra tatsarvaM tathA cedaM vyavasthitaM // 63 // prajahAti yadA kAmAn sarvAn pArtha ! manogatAn // AtmanyevAtmasaMtuSTaH sthitaprajJastadocyate // 64 // artha - paradarzanI paNa sthitaprajJanuM lakSaNa ema kahe che ane te sarva ihAM ghaTe che temaja ihAM avasthita hoya te jANaM // 63 // he arjuna ! jevAre kaMdarpane choDe ane mananA sarva kAmane tyAgI AtmasaMtoSI thaIne AtmAne viSe rahe te prANIne tevAre sthitaprajJAvaMta kahIe / / 65 / / duHkheSvanudvignamanAH sukheSu vigataspRhaH // vItarAgabhayakrodhaH sthitadhIrmunirucyate // / 65 / /
Page #171
--------------------------------------------------------------------------
________________ yaH sarvatrAnabhisnehastattatprApya zubhAzubhaM // nAbhinaMdati na dveSTi tasya prajJA pratiSThitA // 16 // ___arthaH-jehane duHkhamA udvega nathI. ane sukhanI icchA nathI, tathA jehanA rAga, bhaya ane krodha gayA che te munine sthitabuddhivAlo kahiye // 65 // jene viSaya upara sneha nathI, jevaM tevu zubha azubha male topaNa rAgadveSa nathI; he arjuna ! tenI buddhi ruDI che ema jANavU // 66 // yadA saMharate cAyaM kUrmo'GgAnIva sarvazaH // iMdriyANIMdriyArthebhyastasya prajJA pratiSThitA // 37 // zAMto dAMto bhavedIhagAtmArAmatayA sthitaH / / siddhasya hi svabhAvo yaH saiva sAdhakayogyatA // 8 // ____ arthaH he arjuna ! jema kAcabo aMgane saMharI-saMkocI rAkhe tema iMdrione viSayathI pAchI vAle tenI buddhi moTI che // 67 // te zAMta guNa ane dAMtaguNI hoya, tene AtmArAmavaDe AtmAmA rahyo kahiye. siddhino svabhAva paNa evoja che, ane evA je hoya teneja sAdhakatApaNAnI yogyatA kahiye // 68 // dhyAtAyameva zuklasyApramattaH paadyordvyoH|| pUrvavid yogyayogI ca kevalI parayostayoH // 39 // anityatvAdyanuprekSA dhyAnasyoparame'pi hi // bhAvayennityamabhrAMtaHprANAdhyAnasya tAH khalu 70 // arthaH-e dhaNI zukladhyAnanA be pAyAno apramatta thako dhyAvanAra thAya, pUrvadharapaNe yogI hoya athavA ayogI hoya; paNa kevalIpaNe hoya. te pachI zeSa be pAyAne dhyAve // 69 //
Page #172
--------------------------------------------------------------------------
________________ dhyAnane virAmakAle anityatvAdi bhAvanA chAMDe nahIM, vibhrama rahitapaNe nitya bhAvanA bhAve. te dhyAnanA prANa jANavA // 70 // totrAdibhedabhAjaH syurlezyAstistra ihottraaH|| liMgAnyatrAgamazraddhA vinayaH sadguNastutiH // 71 // zIlasaMyamayuktasya dhyAyato dharmamuttamaM // svargaprAptiphalaM prAhuH prauDhapuNyAnubaMdhinIM // 92 / / __ artha:-ihAM pAlI traNa lezyAo che eTale tejo, padma ane zukla e traNa lezyA je che te tIvra, tIvratara tIvrattama e traNa bhedanI bhajanArI che. tenAM e cinha che je AgamanI zraddhA, vinaya, ruDA guNanI stavanA karavI // 71||shiil ane saMyamayukta prANIne uttama dharmadhyAna dhyAte thake svargaprAptiphala kaI che. te moTA puNyAnubaMdhI puNyane pAme // 72 // dhyAyecchuklamatha kssaaNtimRdutvaarjvmuktibhiH|| chadmastho'Nau manodhRtvA vyapanIya mano jinH||73|| savitarka savicAraM sapRthaktvaM tadAdimaM // nAnAnayAzritaM taMtra vitarkapUrvakazrutaM // 74 // ____ artha:-je samatApaNe tathA niSkapaTapaNe ane jIvanamuktapaNe evI sthiti rAkhIne zukladhyAnane dhyAve, ane chaasthapaNe aNumAM mana dharIne rahe tevAre rAgadveSane jIte // 73 // sapRthaktvasavitarkasavicAra, e nAme zukladhyAnano pahelo pAyo tene nAnAvidha naye sahita vicArapUrvaka zrute karI dhyAvavo // 74 // arthavyaMjanayogAnAM vicaaro'nyonysNkrmH|| pRthaktvaM dravyaparyAyaguNAMtaragatiH punaH // 75 //
Page #173
--------------------------------------------------------------------------
________________ triyogayoginaH sAdhorvitarkAdyanvitaM yadaH // ISacalattaraMgA'bdheH kSobhAbhAvadazAnibhaM // 76 / / artha:-artha, akSara ane yoga enA je vicAra tenuM mAhomAMhe saMkramaNa tenuM nAma pRthaktva kahiye; te kevu cha ? ke dravya, guNa ane paryAya temAM gati che jenI evaM che. e pahelo bheda / / 75 // traNa yoge uparamyA je yogI te sAdhune vitarkAdika thoDA caMcaLa taraMga che, jemAM ehavo je samudra te kSobhano je abhAva tevI dazA sarakhaM che / / 76 // ekatvena vitarkeNa vicAreNa ca saMyutaM / / nirvAtasthapradIpAbhaM dvitIyaM tvekaparyayam // 77 // sUkSmakriyAnivRttAkhyaM tUtIyaM tu jinasya tat // ardharuddhAMgayogazca ruDayoge dvayasya ca // 78 // arthaH-ekatvavitarkavicAra nAme je bIjo pAyo te pavana rahita je dIvo te sarakho che. e bIjo pAyo te eka paryAyarUpa che // 77 // sUkSmakriyAnivRtti nAme trIjo pAyo te kevalIne hoya. temAM bAdara je kAyayoga tene arddha saMdhyo che, ane mana tathA vacana e ve yogane samasta ruMghe tevAre trIjo pAyo dhyAve // // 78 // turIyaM tu samucchinnakriyamapratipAti tat // zailavanniHprakaMpasya zailezyaM vizvavedinaH // 79 // etacaturvidhaM zukladhyAnamatra dvayoH phalaM // AdyayoH suralokAptiraMtyayostu mahodayaH // 80 // artha:-have cothA pAyAmA kriyA ucchedI che ane
Page #174
--------------------------------------------------------------------------
________________ 169 pote parvatanI pere apratipAti thayo che, ehavo vizvavedI, jagatunA sarva bhAvano jANa je kevalI te niHprakaMpa parvatanI mAphaka ghanIbhUta thayA zailezIkaraNa kare // 79 // e cAra prakArarnu zukladhyAna che, tenuM phala kahe che. ihAM prathama be pAyAmAM je kAla kare te svargagati pAme ane uparanA be pAyAmAM kAla karavAthI mokSa pAme // 80 // aavaapaaysNsaaraanubhaavbhvsNttiiH|| arthe vipariNAmaM vAnupazyecchuklavizrame // 81 // dvayoH zuklA tRtIye ca lezyA sA paramA matA // caturthaH zuklabhedastu lezyAtItaH prakIrtitaH / / 82 // arthaH-zukladhyAnane vizrAme Azravano nAza dekhe, saMsAranA svarUpane bhavanI paraMparA dekhe ane anya padArthe AtmAnuM vipariNAmapaNuM jue // 81 // e zukladhyAnanA prathama be pAyAmAM be lezyA tathA trIje pAye to parama utkRSTa zuklalezyA kahI che, ane cotho pAyo je che te to lezyAye rahita kahyo che // 82 // liMgaM nirmalayogasya shukldhyaanvto'vdhH|| - asaMmoho vivekazca vyutsargazcAbhidhIyate // 83 // abaMdhAdupasargebhyaH kaMpate na bibheti ca // asaMmohAnna sUkSmArthe mAyAsvapi ca muhyati // 84 // arthaH-zukladhyAnavAlAne nirmala yoga hoya, tenAM lakSaNa kahe che. ahiMsaka hoya, moharahita, vivekI hoya ane tyAgabuddhiye yukta hoya // 83 // valI abaMdhI thayo mATe upasarga ane
Page #175
--------------------------------------------------------------------------
________________ 170 parisaha tethI kaMpe nahI tathA bIhe paNa nahIM. e ahiMsaka lakSaNa hoya 1, tathA sUkSma arthamAM, valI mAyAmAM muMjhAya nahIM; e asaMmoha eTale moharahitanuM lakSaNa kahyuM 2 // 84 // vivekAtsarvasaMyogAdbhinnamAtmAnamIkSate // dehopakaraNAsaMgo vyutsargAjjAyate muniH // 85 // etaddhyAnakramaM zuddhaM matvA bhagavadAjJayA // yaH kuryAdetadabhyAsaM saMpUrNAdhyAtmavidbhavet // 86 // artha :- sarva saMyogathI AtmAne jado dekhe, e vivekanuM lakSaNa che 3, deha tathA upakaraNanI tyAgabuddhiye asaMgAnuSThAna varte che, e vyutsarganuM lakSaNa che 4. e cAra lakSaNa 66 mAM zlokamAM kAM che. teno e artha vivarIne kahyo. e lakSaNe je muni hoya te jJAnapaNuM pAme // 85 // e rIte dhyAnano je anukrama ve zuddha rIte jANIne, prabhunI AjJA pramANe eno abhyAsa je karaze te saMpUrNa adhyAtmajJAnI thAze // 86 // iti dhyAnAdhikAraH SoDazaH //
Page #176
--------------------------------------------------------------------------
________________ atha dhyAnastutyAdhikAraH yatra gacchati paraM paripAkaM pAkazAsanapadaM tRNakalpaM // svaprakAzasukhabodhamayaM taddhyAnameva bhavanAzi bhjdhvN||1 artha:-mATe utkRSTa paripakva dhyAna pAme thake munirAja te iMdranI padavIne paNa tRNa barAbara gaNe, mATe je thakI sukhe karI AtmAne prakAzakArI jJAna pragaTe evaM saMsAranuM nAza karanAraM dhyAna sevaq // 1 // Aturairapi jaDairapi sAkSAt sutyajA hi viSayA na nu rAgaH // dhyAnavAMstu paramadyutidarzI tRptimApya na tamRcchati bhUyaH // 2 // arthaH--kAmAtura je prANI tathA jaDa je prANI te paNa pragaTapaNe viSayasukhane sukhe chAMDe, paNa rAgadazA chAMDavI durghaTa cha; ane dhyAnavaMta muni to mAtra paramAtmAno ja darzanI che. te to dhyAnamA tRpti pAmIne pharIthI rAgadveSane vAMche nahI // 2 // yA nizA sakalabhUtagaNAnAM dhyAnino dinamahotsava essH|| yatra jAgrati ca te'bhiniviSTA ... dhyAnino bhavati tatra suSuptiH // 3 // artha:-sarva prANIne nidrAmA je rAtri jAya che te dhyAnadazAvAlAne e rAtrI te jAgRta mahotsavano divasa che,
Page #177
--------------------------------------------------------------------------
________________ 172 ane saMsArI jIva viSayamAM lIna thakA je velAye jAge che te velA dhyAnavAlA munirAjane zayanarUpa che // 3 // saMplutodaka ivAMdhujalAnAM sarvataH sakalakarmaphalAnAM // siddhirasti khalu yatra taduccairdhyAnameva paramArthanidAnaM // 4 artha:-jema vaparAyA vinAnA ( avaDa kuvAna ) pANI DoholuM rahe che. tema jemAM sarvathakI sakala karmanA phalanI siddhi ehavo je dhyAnarUpa ghaTa je jalamAM ramato hoya, ( pANI vapagatuM hoya ) tyAM jala nirmala hoya; mATe sakala kriyAphalanI siddhi dhyAnathI che, dhyAna te parama arthaY kAraNa che // 4 // badhyate na hi kaSAyasamutthairmAnasarna ttbhuupnmdbhiH|| atyaniSTaviSayairapiduHkhaiAnavAnnibhRtamAtmani lInaH artha-je dhyAnavAn puruSa te kaSAyajanita mane karI baMdhAto nathI tehane jo rAjAnI zreNI AvI namaskAra kare, to paNa tenuM citta DoholAya nahIM; ane aniSTa viSayanI prAptinAM duHkhe karI paNa nizcalapaNu choDe nahi, tene AtmAne viSe lIna kahiye // 5 // spaSTadRSTasukhasaMbhRtamiSTaM ___ dhyAnamastu zivazarmagariSTaM // nAstikastu nihato yadi na // syAdevamAdinayavAGmayadaMDAt // 6 // artha-pragaTa dIThaM ane mokSasukhe bharyu evaM je dhyAna te iSTa che, eTale mokSasukhathI paNa dhyAna moTuM che, paNa jihAM sudhI
Page #178
--------------------------------------------------------------------------
________________ 173 zAstranA daMDathakI nAstikabhAvane atizayapaNe haNyo nathI tihAM sudhI nathI; paNa nAstikabhAve rahita je jJAna te moTu che // 6 // yatra nArkavidhutArakadIpajyotiSAM prasaratAmavakAzaH // dhyAnabhinnatamasAmuditAtmajyotiSAMtadapi bhAti rahasya artha-jenI Agala sUryana teja, tathA caMdramA ane tArArnu teja, valI dIpakanA tejano prakAza alpa che, evaM je dhyAna teNe karIne bhedANo che ajJAnarUpa aMdhakAra je prANIno ehavA mudita AtmAvAlAnuM teja te guptapaNe paNa AtmAne viSe zobhe che // 7 // yojayatyamitakAlaviyuktAMpreyasI zamaratiM tvaritaM yat // dhyAnamitramidameva mataM naH kiM parairjagati kRtrimmitraiH|8|| artha-zamatAratirUpa strInI sAthe prANIne ghaNA kAlathI viyoga hato te kSaNamA viyoga bhAMgIne saMyoga milAve ehavo dhyAnarUpa paramamitra che, te dhyAnamitra amAre pramANa che, ema dhyAna karanAra prANI bole che; mATe saMsAramA kRtrima paramitrathI zuM thAya ? te kRtrima mitro karatAM to dhyAnamitra ghaNo zreSTha che // 8 // vAritasmarabalAtapacAre shiilshiitlsugNdhinivesheH|| ucchritaprazamatalpaniviSTo dhyAnadhAmni labhate sukhamAtmA // 9 // artha:-have dhyAnane raMgamaMdiranI upamA Ape che. jihAM kAmarUpa tApa Talyo che, ane zIlarUpa zItala sugaMdhI pasarI rahI che tevI beThakane viSe zamatArUpa moTI talAi che, te upara AtmA beTho thako pUrNa AnaMda pAme che evaM dhyAnarUpa maMdira che. // 9 //
Page #179
--------------------------------------------------------------------------
________________ 174 dhyA zIlaviSTaradamodakapIThaM praatihaarysmtaamdhuprkaiH|| dhyAnadhAmni bhavati sphuTamAtmAhUtapUtaparamAtithipUjA artha-dhyAnamaMdiramAM zIlarUpa siMhAsane iMdriyadamana rUpa jalano bAjoTa che, ane zamatArUpa polIo te evA dhyAnagharamA pavitrapaNe AtmAne teDIne tenI madhuparke karI paroNAgata kare che // 10 // AtmAno hi paramAtmani yo' bhUdbhedabuddhikRta eva vivAdaH // dhyAnasaMdhikRdamuM vyapanIya, drAgabhedamanayorvitanoti // 11 // artha-AtmA ane paramAtmAne viSe je bhedabuddhino vivAda hato, eTale temAM paMDitanA vivAdarUpa jhaghaDA hatA tene dhyAnarUpa saMdhipAle eTale dhyAnI puruSe te vivAdone TAlyA ane jaladIthI e beunuM abhedapaNuM karI Apyu // 11 // kAmRtaM viSabhRte phaNiloke ? ___ ka kSayiNyapi vidhau tridive vA ? / kApsaro ratimatAM tridazAnAM? dhyAna eva tadidaM buddhasevyaM // 12 // . . artha-viSathakI bharelo je nAgaloka tihAM amRtakyAMthI hoya ? tema dina dina kSaya pAmato je caMdramA temAM amRta kihAMthI hoya ? ane devalokamAM apsarAnA yoge rAtA je devatA temAM paNa amRta kihAMthI hoya ? mATe e mAtra dhyAnarUpa amRta ja satya che, tene ja paMDite sevaIM // 12 // ... .. ...
Page #180
--------------------------------------------------------------------------
________________ 175 gostanISu na sitAsu sudhAyAM nApi nApi vnitaadhrbiNbe|| taMrasaM kamapi vetti manasvI dhyAnasaMbhavadhRtau prathate yH|13|| . artha-gAyanA stanamA je rasa nathI, je sAkaramA rasa nathI ane je rasa amRtamAM paNa nathI; temaja strInA adhara je hoTha temAM paNa je rasa nathI te rasa dhyAnathI pragaTayo ane saMtopathI vistayoM ehavo je koika apUrva rasa tene to koika paMDitaja jANe che // 13 // ityavetya manasA paripakadhyAnasaMbhavaphale garimANaM // tatra yasya ratirenamupaiti prauDhadhAmabhRtamAzu ysh:shriiH||14|| __artha-e prakAre mane karIne paripakka je dhyAna, tethI pragaTayuM je phala tehane moTAipaNe jANIne temAM je rati pAme te mahAtejavaMta kAMtivAna puruSa che ane tene ja yazalakSmI varaze // 14 // // iti zrI dhyAnastutyadhikAraH saptadazaH samAptaH // // iti zrI mahopAdhyAyazrIyazovijayagaNiviracite adhyAtmasAraprakaraNe paMcamaparicchedaH //
Page #181
--------------------------------------------------------------------------
________________ atha AtmanizcayAdhikAraH AtmadhyAnaphalaM dhyAnamAtmajJAnaM ca muktidaM // AtmajJAnAya tannityaM yatnaH kAryo mahAtmanA // 1 // jJAte hyAtmani no bhUyo jJAtavyamavaziSyate // ajJAte punaretasmin jJAnamanyannirarthakaM // 2 // artha - AtmAne dhyAnanuM phala te dhyAna che, paNa AtmajJAna hoya tevAreja tene mukti Ape, mATe jJAna te mohuM che; to moTA puruSe A-majJAna maNI udyama karavo // 1 // jeNe AtmAne jANyo tene pharI bIjuM kaMDa jANavAnuM raM nathI; ane jihAM AtmAne jANyo nathI tihAM sudhI bIjuM sarva jANyuM te nirarthaka che // 2 // navAnAmapi tattvAnAM jJAnamAtmaprasiddhaye / yenAjIvAdayo bhAvAH svabhedapratiyoginaH // 3 // zruto hyAtmaparAbhedo'nubhUtaH saMstuto'pi ca // nisargAdupadezAdvA vetti bhedaM tu kazcana // 4 // artha - nave tasvanuM je jANapaNuM karanuM te paNa AtmajJAna pragaTa karavAne arthe che, kAraNa ke ajIvAdika je bhAva te paNa AtmajJAnavaDe zamAya che || 3 || potAno ane pArako je bheda tene bhedarUpe sAMbhaLyo, anubhavyo, paricaya thayo thako, saheje athavA upadezathakI koika bhedane jANyo || 4 || tadekatvapRthaktvAbhyAmAtmadhyAnaM hitAvahaM || vRthaivAbhiniviSTAnAmanyayA dhIrviDaMbanA // 5 //
Page #182
--------------------------------------------------------------------------
________________ 177 eka eva hi tatrAtmA svabhAvasamavasthitaH // jJAnadarzanacAritralakSaNapratipAditaH // 6 // ____ artha-te mATe ekatvapRthaktve karI AtmajJAna hitakArI thAya, nahI to phokaTapaNe mithyAtvanI buddhinI viTaMbanA che // 5 // tihAM eka ja AtmA svabhAvapaNe rahyo che, te AtmA to jJAna, darzana ane cAritrarUpa lakSaNe kahyo che / / 6 // prabhAnairmalyazaktInAM yathA ratnAnna bhinnatA // jJAnadarzanacAritralakSaNAnAM tathAtmanaH // 7 // Atmano lakSaNAnAM ca vyavahAro hi bhinnatA // SaSTyAdivyapadezena manyate na tu nizcayaH // 8 // artha-jema ratnanI kAMti ane nirmalatA e beunI zakti kAMi judI nathI, tema jJAna, darzana ane cAritralakSaNe je / AtmA te kAi judo nathI // 7 // AtmA ane AtmAnuM lakSaNa e be vyavahAre judAM che. te SaSTi Ade vibhaktine vyapadeze karI mAniye, paNa nizcayathI nahIM // 8 // ghaTasya rUpamityatra yathA bhedo vikalpajaH // Atmanazca guNAnAM ca tathA bhedo na tAttvikaH // 9 // zuddhaM yadAtmano rUpaM nizcayenAnubhUyate // ___ vyavahAro bhidAdvArAnubhAvayati tatparaM // 10 // - artha-jema ghaTa ane ghaTanuM rUpa teno bheda te vikalpamAtra che, tema AtmAne ane guNane paramArthe bheda nathI // 9 //
Page #183
--------------------------------------------------------------------------
________________ 178 je AtmarUpa zuddha che te nizcayanaye karI anubhavAya che ane vyavahAravaDe para ke0 kAyA te paNa olakhAya che // 10 // vastutastu guNAnAM tadrUpaM na svAtmanaH pRthak // AtmA syAdanyathA'nAtmA jJAnAdyapi jaDaM bhavet // 11 caitanyaparasAmAnyAtsarveSAmekatAtmanAM // nizcitA karmajanito bhedaH punarupaplavaH // 12 // artha-vastubhAve to guNarnu ane AtmAnurUpa juduM nathI. jo juduM kahIe to AtmA che te anAtmA thAya; jJAnAdika jaDa thAya // 11 // caitanya para sAmAnyapaNe sarva AtmAnI ekatA che ane nizcayathI to karme prakaTyo je bheda te viTaMbanArUpa che // 12 // manyate vyavahArastu bhUtagrAmAdibhedataH // janmAdezca vyavasthAto mitho naanaatvmaatmn||13|| na caitanizcaye yuktaM bhUtagrAmo yato'khilaH // nAmakarmaprakRtijaH svabhAvo nAtmanaH punaH // 14 // ___artha- jIvasamUhanA bhedathI tathA bAla juvAna vRddha e avasthAvaDe mAMhomAMhe vicitrapaNuM jaNAya che, ema vyavahAranayavAlo mAne che // 13 // paNa e vAta nizcayanayavAlo mAnato nathI. te ema kahe che ke, e jIvane sarva avasthA nAmakarmanA svabhAvathI pragaTe che; paNa e AtmAno mUla svabhAva nathI // 14 // janmAdiko'pi niyataH pariNAmo hi krmnnaaN|| na ca karmakRto bhedaH syAdAtmanyavikAriNi 15 // Arogya kevalaM karmakRtAM vikRtimAtmani // bhramaMti bhraSTavijJAnA bhIme saMsArasAgare // 16 //
Page #184
--------------------------------------------------------------------------
________________ 179 artha-janma jarAdika pariNAma karmane vaza che, ane AtmA to avikArI che tethI karmano bheda AtmAne saMbhave nahI; kemake e AtmasvabhAva nathI // 15 // janma jarAdika karmaprakRti che, ane karmajanita bhAvane kevala AtmAne viSe AropIne bhraSTajJAnI bhayaMkara saMsArasamudramAM bhamaze // 16 // upAdhibhedajaM bheda vetajJaH sphaTike yathA // tathA karmakRtaM bhedamAtmanyevAbhimanyate // 17 // upAdhikarmajo nAsti vyvhaaraastvkrmnnH|| ityAgamavaco lutpamAtmavairUpyavAdinA // 18 // __ artha--sphaTikamAM upAdhi bhede jema mUrkha prANI bheda mAne che, tema AtmAne viSa pragavyo je karmakRta bheda te mAne che // 17 // potAnA vyavahArathI karmajanita je upAdhi te nathI, ema mAnatA AtmavirUpavAdI Agamarnu vacana lope che // 18 // ekakSetrasthito'pyeti nAtmA karmaguNAnvayam // yathA'bhavyasvabhAvatvAcchuDo dharmAstikAyavat // 19 // yathA taimirikazcaMdramapyekaM manyate dvidhA // anizcayakRtonmAdastathAtmAnamanekadhA // 20 // artha-dharmAstikAyanI pare eka kSetramA rahyo che to paNa karmaguNanA saMyogane pAmato nathI, evo AtmA ruDA svabhAvathI zuddha che // 19 // jema timira ke0 grahaNaghelo eka caMdrane be caMdra mAne che tema nizcayanayanI jANa vinAno je prANI te unmAda mamatve karI AtmAne aneka prakAre mAne che // 20 //
Page #185
--------------------------------------------------------------------------
________________ yathAnubhUyate yakaM svarUpAstitvamanvayAt // sAdRzyAstitvamapyekamaviruddhaM tathAtmanAM // 21 // sadasadvAdapizunAt saMgopya vyavahArataH // darzayatyekatAratnaM satAM zuddhanayaH suhRt // 22 // artha-~-jema anvayathI ekasvarUpAstipaNAne anubhaviye chIe tema marakhApaNe je vidyamAnapaNuM che te thakI AtmAne eka kahiye // 21 // vyavahAranayathI sadasadvAdarUpa je cADiyo tene chupAvIne zuddha nayarUpa je mitra che, te ekatArUpa ratnane dekhADe che // 22 // nRnArakAdiparyAyaira pyutpnnvinshvraiH|| bhinnairjahAti naikatvamAtmadravyaM sadAnvayi // 23 // yathaikaM hemakeyUrakuMDalAdiSu vartate // nRnArakAdibhAveSu tathAtmaiko niraMjanaH // 24 // ___artha-nara, nArakAdi paryAya je upaje che ane viNaze che, te bhinna paryAya kAi ramya nathI; mATe te paryAye karIne sadA anvayIje zuddhavaMzI Atmatattva te ekatvapaNAne chAMDatuM nathI // 23 // jema suvarNa eka che, paNa bAjubaMdha, kaMThI, kuMDalAdika paryAye varte ke, tema AtmA eka che, paNa nara, nArakAdikanA bhave karI bhinna che; paNa AtmA to eka niraMjana cha // 24 // karmaNaste hi paryAyA nAtmanaH zuddhasAkSiNaH // karmakriyA svabhAvo yadAtmA tuna svabhAvavAn // 25 // nANUnAM karmaNo vAsau bhavasargaH svabhAvajaH // ekaikaviraho bhAvAnna ca tastakharaM
Page #186
--------------------------------------------------------------------------
________________ artha-je nara, nArakAdika bhava te to sarva karmanA paryAya che, paNa zuddha sAkSI nizcayanaye AtmaparyAya che, ane kakriyArUpa je svabhAva te kAi AtmAno mUla svabhAva nathI, AtmA to aja, avinAzI svasvabhAvI cha // 25 // kevala karmanA je paramANuA tethI A saMsAra sarga svAbhAvika nathI; paraMtu jIva ane pudgala e bannenA malavAthI te utpanna thayela che, ane te benA paraspara virahathI saMsAra sarganI utpatti nathI; temaja bIjA koi tattathI paNa saMsAranI sthiti saMbhavatI nathI. ekeka ujvalatAne viSe bhAvathakI nava tatvamA rahuM che // 26 // zvetadravyakRtaM zvaityaM bhittibhAge yathA dvayoH // bhAtyanaMtarbhavatsatyaM prapaMco'pi tathekSatAM // 27 // yathA svapnAvabuddhayo'rtho vibuddhena na dazyate // vyavahAramataH sargo jJAninA na tathekSate // 28 // artha-jema zveta dravye kIdhelu je citrAmaNa te bhItanA bhAgamAM ( saMbaMdhathI) zobhe, tema anaMta bhavasatyatAye e prapaMcane jANavo, eTale jIva karmano saMbaMdha chUTI gayA pachI saMsAra raheto nathI // 27 // jema svapnamAM dIThelo artha jAgyA pachI dekhAya nahI, tema vyavahAre svargAdika mArga zreSTa che; paNa niyata pramANI jJAnI puruSane saMsAra na jaNAya // 28 // madhyAhne mRgatRSNAyAM payaH pUro yadekSyate // tathA saMyogajaH sargo vivekAkhyAtiviplave // 29 // gaMdharvanagarAdInAmaMbare Dambaro yathA // tathA saMyogajaH sarvo vilAso vitathAkRtiH // 30 //
Page #187
--------------------------------------------------------------------------
________________ 182 . artha-jema madhyAhne mRgajalavaDe pRthvI upara jalapUra dekhAya che, tema saMyoge upanI* je sRSTi te vivekanI khyAtiye nAza dekhAya che // 29 // jema gaMdharvanagaravaDe AkAze ADaMbara jaNAya, tema saMyoge pragaTayA je sarva vilAsa te jUThA che // 30 // iti zuddhanayAyattamekatvaM prAptamAtmani // ___ aMzAdikalpanApyasya neSTA yatpUrNavAdinaH // 31 // eka Atmeti sUtrasyApyayamevAzayo mataH // pratyagjyotiSamAtmAnamAhuH zuddhanayAH khalu // 32 // _____ artha-e rIte zuddha naye je ekatvapaNuM grayuM te AtmAne viSe pAmyuM ane aMzAdikanI je kalpanA te pUrNa vAdIne vahAlI nathI // 31 // sUtramAM, " ege AyA " evo je pATha che, te eja Azaye kahyo che. eka pragaTa jyotirUpa je AtmA te tejarUpa che, ema zuddha nayavAlA kahe che // 32 // prapaMca saMcayakliSTAnmAyArUpAvibhemi te // prasIda bhagavannAtman ! zuddharUpaM prakAzaya // 33 // dehena samamekatvaM manyate vyavahAravit // kathaMcinmUrtatApattervedanAdisamudbhavAt // 34 // artha-nizcaya naya kahe che ke, prapaMca saMcayavaDe saMkliSTa eTale duHkharUpa evaM je e mAyArUpa che te thakI he bhagavan ! he AtmA ! huM bIhu~ cha; mATe prasanna thAo ane zuddharUpa prakAza karo ! // 33 // koika prakAre rUpIpaNuM pAmyo je AtmA tene vedanAdika upaje che; mATe vyavahAra nayavAlo zarIra sAthe AtmAnu ekatvapaNuM mAne che // 34 //
Page #188
--------------------------------------------------------------------------
________________ tannizcayo na sahate yadamUrtI na mUrtatAM // aMzenApyavagAheta pAvakaH zItatAmiva // 35 // uSNasyAgneryathA yogAd ghRtamuSNamiti bhramaH // tathA mUgisaMbaMdhAdAtmA mUrta iti bhramaH // 36 // artha-paNa te vAta nizcayavAlo sahI zakato nathI; jema agni zItalatA pAmato nathI, tema je arUpI AtmA che te aMze karIne phNa rUpIpaNAne pAmato nathI // 35 // jema balatA agnine saMyoge ghRta uSNa che evo bhrama thAya che, tema rUpI zarIrane saMyoge AtmA paNa rUpI dIse che; e paNa bhramaNAja dekhAya che / / 36 // na rUpaM na raso gaMdho na ca sparzo na caakRtiH|| yasya dharmo na zabdovA tasya kA nAma murttaa?||37|| dRzAdRzyaM hRdAgrAhya vAcAmapi na gocaraH // - svaprakAzaM hi yadrUpaM tasya kA nAma murtatA ? // 38 // artha-kemake rUpa, rasa, gaMdha, sparza ane saMsthAna eTalAM vAnAM AtmAne nathI; e to pudgalane che, temaja bAhya dharma paNa nathI, zabda nathI; tevAre AtmAne zI rIte rUpI kahevAya ? // 37 / / valI AtmA najare dekhAya evo paNa nathI, manathI grahavAya evo paNa nathI, tathA vacane paNa agocara che, jenuM rUpa potAnA prakAze che, paNa bIjAnA prakAze nathI, tene rUpI kema kahevAya ? 38 // AtmA satyazcidAnaMdaH sUkSmAtsUkSmaH parAtparaH // spRzatyapi ca mUrttatvaM tathA coktaM parairapi // 39 // iMdriyANI parANyAhuriMdriyebhyaH paraM manaH / / manaso'pi parA buddhiryobuddheH paramastu sH||40||
Page #189
--------------------------------------------------------------------------
________________ 184 artha - AtmA satya che; cidAnaMdamayI che; sUkSmathI paNa sUkSma che; utkRSTamAM utkRSTa che; te mUrttapaNu kema pharase ? temaja paradarzanamAM zrIkRSNa kahe che - he arjuna ! zarIramAM iMdriyo moTI che, ane iMdriyothI mana mohuM mana karatAM buddhi mahoTI che ane tethI AtmA moTo che / / 39-40 // vikale haMta loke'sminnamUrtte mUrttatAbhramAt // pazyatyAzcaryavaj jJAnI vadatyAzcaryavadvacaH // 41 // vedanA yena mUrttatvaM nimittA sphuTamAtmanaH // pudgalAnAM tadApatteH kiM tvazuddhasvazaktijA // 42 // artha - haMta iti khede. A vikala lokane viSe amUrta AtmAne viSe mUrttapaNAnA bhramathakI je jJAnI puruSa che te aco dekhe che, ane vacana paNa acaMbAnA bole che // 41 // je mATe jIvAtmAne mUrtta nimitta vedanA pragaTapaNe che, ema jo mAnIe to pudgalane vedanA thaha joiye; te mATe e vedanA to AtmAne azuddha zaktithI anubhavAya che / / 42 / / akSadvArA yathA jJAnaM svayaM pariNamatyayaM // tatheSTAniSTaviSayasparzadvAreNa vedanAM // 43 // vipAkakAlaM prApyAsau vedanApariNAma bhAk // mUrtta nimittamAtraM no ghaTe daMDavadanvayi // 44 // artha - iMdriyadvAre karI jema jJAnadizA potAnI mele pariName che, tema iSTa aniSTa viSaya sparzadvAre karI vedanA pariName che || 43 // vipAkakAla pAmIne A bedanA pariNAmane jema AtmA bhaje che, tethI amAre mate mUrttapaM te
Page #190
--------------------------------------------------------------------------
________________ 185 nimittamAtra thayu, anvayI ke0 sahacArI thayu. jema ghaTane viSe daMDa sahacArI che tenI peThe jANavU // 44 / / jJAnAkhyA cetanA bodhaH kakhyi dviSTaraktatA // jaMtoH karmaphalAkhyA sA vedanA pyapadizyate // 45 // nAtmA tasmAdamUrttatvaM caitanyaM cAtivartate // ato dehena naikatvaM tasya mUrtena karhicit // 46 // ___ artha-jJAna nAme cetanA te bodha che ane karma nAme dviSTa raktatA che, tevaDe jIvane karmaphala nAme vedanA vyapadeza pAme che // 45 // te mATe amUrta AtmA te caitanyapaNAne ulaMdhe nahI ane mUrtimAn deha sAthe AtmAne koi prakAre ekatvapaNuM cheja nahI // 46 // sannikRSTAnmanovANIkarmAderapi pudgalAt // viprakRSTAddhanAdezca bhAvyaivaM bhinnAtmanaH // 47 / / pudgalAnAM guNomUrtirAtmA jJAnaguNaH punH|| pudgalebhyastato bhinnamAtmadravyaM jagurjinAH // 48 // arthaH-e rIte karma vargaNAnA, manovargaNAnA, vacanavargaNAnA je AtmAne samIpavarti, ekatvasaMgatavarti evA tanadhanAdika je pudgala te to sarva AtmAthI bhinna ke0 dUra che // 47 // kemake pudgalano guNa to mUrtimAna che, ane AtmA to jJAnaguNamaya che; mATe pudgalathI Atmadravya juduM che ema prabhu kahe cha / 48 / dharmasya gatihetutvaM guNo jJAnaM tathAtmanaH / / dharmAstikAyAttadbhinnamAtmadravyaM jagurjinAH // 49 //
Page #191
--------------------------------------------------------------------------
________________ adharme sthitihetutvaM guNo jJAna guNo'sumAn // tato dharmAstikAyAnyamAtmadravyaM jagurjinAH // 50 // . arthaH-dharmAstikAyano guNa gatihetu che ane AtmAno guNa jJAna che, mATe dharmAstikAyathI AtmA judo che ema prabhu kahe che // 49 // adharmAstikAyano guNa sthitihetu che ane AtmAno jJAna guNa che, mATe adharmAstikAyathI Atmadravya jueM che ema prabhu kahe che // 50 // avagAho guNo vyomno jJAnaM khalvAtmano gunnH|| vyomAstikAyAttadbhinnamAtmadravyaM jagurjinAH // 51 AtmajJAnaguNaH siddhaH samayo varttanAguNaH / / tadbhinnaM samayadravyAdAtmadravyaM jagurjinAH // 52 // artha:--AkAzano guNa avagAha che, ane AtmAno guNa jJAna che, mATe AkAzAstikAya zrI Atmadravya juduM che ema prabhu kahe che / / 51 // AtmA jJAna guNe siddha che, kAla vartamArUpa che, mATe kAlathI Atmadravya juduM che, ema prabhu kahe che / / 52 // AtmanastadajIvebhyo vibhinnatvaM vyavasthitaM // vyaktibhedenayAdezAdajIvatvamapISyate // 53 // ajIvA janminaH zuddhabhAvaprANavyapekSayA // siddhAzca nirmalajJAnA dravyaprANavyapekSayA // 54 // ____artha:-e pramANe ajIvathI AtmAnuM judApaNuM satya Thayu, paNa bhede karI dezathakI ajIvapaNuM paNa vaMchIe chIe // 53 // jema nirmala jJAnavaMta siddhane dravyaprANanI apekSA rahitapaNe ajIvapaNuM kahiye, tema zuddha bhAvaprANanI apekSA rahita jIvane ajIva kahiye chIe // 54 //
Page #192
--------------------------------------------------------------------------
________________ iMdriyANi balaM zvAsovAso hyAyustathA paraM // dravyaprANAzcaturbhedAH paryAyAH pudgalAzritAH // 55 // bhinAste hyAtmano'tyaMtaM tadetairnAsti jIvanaM // jJAnadhairyasadAzvAsanityasthitivikAribhiH // 56 // artha:-iMdriya, bala, zvAsovAsa ane AyuSya e rIte dravyaprANa cAra bhede che. enA paryAya to pudgalane AzrI rahyA che // 55 // te AtmAthI atyaMta judA che, mATe evaDe kAi AtmAne jIvaq nathI. e paryAya to jJAna, dhairya, tenA zvAsanI je kAi nitya sthiti teNe karI varjita che / / 56 // etatprakRtibhUtAbhiH zAzvatIbhistu zaktibhiH // jIvatyAtmA sadetyeSA zuddhadravyanayasthitiH // 57 / / jIvo jIvati na prANairvinA taireva jIvati // idaM citra caritraM ko haMta paryanuyuJjatAM // 58 // ___arthaH-e prakRtirUpa zAzvatI zakti teNe karIne AtmA sadaiva jIve che, e zuddha dravyanayanI sthiti jANavI // 57 // jIva kAi prANe karIne jIvato nathI, e jIva to prANa vinA jIve che, e acaMbAnI vAta vicitrakArI caritra sAMbhalI koNa na ho ? ane e vAta zuddha naye koNa na joDe ? // 58 // nAtmA puNyaM na vA pApamete ytpudglaatmke| AdyabAlazarIrasyopAdAnatvena kalpyate // 59 // puNyaM karma zubhaM proktamazubhaM pApamucyate // tatkathaM tu zubhaM jaMtUn yat pAtayAta jnmni||60|| arthaH-AtmA puNya nahIM tema pApa paNa nahIM, kemake
Page #193
--------------------------------------------------------------------------
________________ 188 puNya ne pApa to puTTalarUpa che. prathama bAlakAle je zarIra tene upAdAnabhAve kalpe che // 59 // je zubha karma te puNya kahIye, ane je azubha karma te pApa kahiye, tevAre te zubha karma je che te jIvane saMsAramA kema pADe che ? // 60 // na vAyasasya baMdhasya tapanIyamayasya ca // pArataMtryAvizeSeNa phalabhedo'sti kazcana // 61 // phalAbhyAM sUkhaduHkhAbhyAM na bhedaH puNyapApayoH // duHkhAnna bhiyate haMta yataH puNyaphalaM sukhaM // 62 // artha:-eka lohanI beDI ane eka suvarNanI beDI te paNa paravazapaNuM che, mATe vicArIe to phalabheda kAMi nathI, tema azubha karma te lohanI beDI ane je zubha karma te suvarNanI beDI // 61 // sukhanAM phala ane duHkhanAM je phala pragaTe che, tethI puNyapApa madhye kAMi bheda nathI. je thakI puNya sukha vilase e puNyanuM phala che, te paNa duHkharUpa ja che // 62 // sarva puNyaphalaM duHkhaM krmodykRttvtH|| tatra duHkhapratIkAre vimUDhAnAM sukhatvadhIH // 63 // pariNAmAcca tApAcca saMskArAca budhairmataM // guNavRttivirodhAca duHkhaM puNyabhavaM sukhaM // 64 // ___arthaH-mATe sarva puNyanuM phala te duHkharupa che, kemake e karmanA udayathI thAya che; mATe duHkhanA pratIkArane viSe mUrkhane sukhabuddhi upaje che / / 63 // paMDita kahe che ke, pariNAmathI, tApathI ane saMskArathI guNavRtti virodhI ehavu je puNya, tethI nIpanyu je sukha te duHkhaprAya che // 64 //
Page #194
--------------------------------------------------------------------------
________________ dehapuSTenarAmartyanAyakAnAmapi sphuTaM / mahAjapoSaNasyeva pariNAmo'tidAruNaH // 65 // jalUkAH sukhamAninyaH pibatyo rudhiraM yathA // bhuMjAnA viSayAn yAMti dshaamte'tidaarunnaaN||66|| artha:-narane, rAjAne tathA iMdrAdikane paNa je sukhamAM zarIranI puSTi thAya che te moTA bokaDAnI peThe che, e kathA uttarAdhyayanasUtramA kahI che tihAMthI jANavI. je vAre vadha thayo, te vAre pariNAme atiduHkha che // 65 // jema jalo lohI pItAM thakAM sukha mAne che tema viSaya bhogavatAM thakAM prANI sukha mAne che; paNa tethI aMte mAThI dazAne pAme che // 66 // tIvrAgnisaMgasaMzuSyatpayasAmayasAmiva // yatrautsukyAtsadAkSANAMtaptatA tatra kiM sukhaM ? // 37 // prAkpazcAcAratisparzAtpuTapAkamupeyuSi // iMdriyANAM gaNe tApavyApa eva na nirvRttiH // 68 // __ artha:-AkarI agnimAM balatarAe karI loha pANI pIye che tema jyAM sadA iMdriyonI utkaMThAthI ghaNIja balatarA rahe che tyAM zuM sukha che ? // 67 // pahelAM athavA pachI paNa je thakI arati upaje, tene aDakavAthI vipAka pAme thake iMdriyonA samUhamAM tApa vyApe paNa sukha na thAya, eTale pahelAM bAMdhyAM je karma te jevAre bhogavavAmAM Ave tevAre paNa arati laineja Ave, ane pachI te karmo vipAke paNa duHkha Ape // 68 // sadA yatra sthito dveSollekhaH svapratipaMthiSu // sukhAnubhavakAle'pi tatra tApahataM manaH // 69 //
Page #195
--------------------------------------------------------------------------
________________ skaMdhAt skaMdhAMtarArope bhArasyeva na tattvataH // akSAlhAlAde'piduHkhasya saMskAro'pi nivrttte||7|| ___artha:-jehane sadaiva zatru upara dveSa rahyo che te prANI jo gharamAM sukhe beTho hoya, to paNa tehane sukha na hoya. tema viSayasukhamAM anubhavakAle paNa viSayanA tApe karI jenuM mana haNAyuM che, tehane sukha kyAthI hoya ? // 69 // jema eka khaMbhA uparathI bIjA khaMbhA upara bhAra lIdho, paNa tattvathI bhAra utayoM nahIM ema iMdriyone AnaMde duHkhano saMskAra maTato nathI // 70 // sukhaM duHkhaM ca mohazca tisropi gunnvRttyH|| viruddhA api varttate duHkhajAtyanatikramAt // 71 // kruDanAgaphaNAbhogopamo bhogodbhavo'khilaH // vilAsazcitrarUpo'pi bhayaheturvivekinAM // 72 // ___ arthaH-sukha, duHkha ane moha e traNe jo ke viruddha che, to paNa guNavRttiye varte che; kemake duHkhanI jAtine ullaMghana karI zakatA nathI, mATe guNavartIrUpa che // 71 // krodhI nAganI phaNanA vistAra sarakho sarva bhogavilAsa che. valI te bhogavilAsa yadyapi vicitrarUpa che, tathApi vivekIjanane te bhayano hetu che // 72 // ityamekatvamApannaM phalataH puNyapApayoH // manyate yo na mUDhAtmA nAMtastasya bhvoddheH||73|| duHkhaikarUpayobhinnastenAtmA punnypaapyoH|| zuddhanizcayataH satyacidAnaMdamayaH sadA // 74 // arthaH-e rIte phalanI apekSAye puNyapAparnu ekatvapaNuM
Page #196
--------------------------------------------------------------------------
________________ 191 TharAvyu, paNa je mUrkha na mAnaze te saMsAramA bhaTakaze; ane je mAnaze te bhavasAgara tarI jaze // 73 // puNya ane pApa e beu eka sarakhA duHkhasvarUpa ja che, te thakI AtmA bhinna chezuddha nizcayanayathI sadA sataccidAnaMdamaya che // 74 // tat turIyadazAvyaMggarUpamAcaraNAnvayAt // ___ bhAtyuSNodyotazIlasya dhananAzAdraveriva // 79 // jAyaMte jaagrto'kssebhyshcitraarthiisukhvRttyH|| sAmAnyaM tu cidAnaMdarUpaM sarvadazAnvayi // 76 / / ___ artha:-e vAta te cothI dizAye jANavA yogya che, jema varSAkAlamAM megha varasI rahyA pachI vAdalano nAza thAya che, ane sUryaprabhA zobhe che, tema vyaMgarUpa vicitra ehavAM AcaraNa vizeSe karI cothI dazAmAM zobhe che / / 75 // jAgatA jIvane iMdriyonI sukhavRttio nAnA prakAranI thAya che, paNa sAmAnya je cidAnaMdasvarUpa tene to sarva dazAmAM sarakhaM sukha cha. / / 76 // sphuliMganai yathA vahnirdIpyate tApyate'thavA // nAnubhUtiparAbhUtI tathaitAbhiH kilAtmanaH // 77 // sAkSiNaH sukharUpasya suSuptau nirahaMkRteH // yathA bhAnaM tathA zuddhaviveke tadatisphuTaM // 78 // arthaH-taNakhe karIne jema agni dIpe nahIM, tape nahIM, tema anubhava parAbhavAdike karIne AtmAne kaMi nathI // 77 // nidrAvasthAmAM jema sukharUpano sAkSI je AtmA tene ahaMkAre rahita sukhano bhAsa thAya che, tema zuddha vivekane viSe to pragaTapaNe sukha bhAse che // 78 //
Page #197
--------------------------------------------------------------------------
________________ taccidAnaMdabhAvasya bhoktAtmA zuddhanizcayAt / / azuddhanizcayAtkarmakRtayoH sukhaduHkhayoH // 79 // karmaNo'pi ca bhogasya snagAdervyavahArataH // naigamAdivyavasthApi bhAvanIyA'nayA dizA // 80 // artha:-te mATe zuddha nizcayanayathakI AtmA cidAnaMdabhAvano bhoktA cha; ane azuddha nizcayanaya thakI kameM koM je sukhaduHkha teno bhoktA cha // 79 // phUlanI zayyA tathA phUlanAM bhUSaNa pramukhane viSe bhogakarmanI vyavahArathI pravRtti che, tema negamAdikanayanI vyavasthA paNa AvI rIte bhAvIye; te nIce lakhyA pramANe che // 80 // karttApi zuddha bhAvAnAmAtmA zuDanayAdvibhuH // pratItya vRttiM yacchuDakSaNAnAmeSa manyate // 81 // anupaplavasAmrAjye visabhAgaparIkSaye // AtmA zuddhasvabhAvAnAM jananAya pravarttate // 82 // ___ artha:-zuddhabhAvano kartA AtmA zuddhanayathI samartha che, jevAre zuddhapariNAmI che, te samartha vIryavRttine AzrayIne zuddhabhAvano kartA che, ema zuddhanayavAlo mAne che / / 81 // upadrava aMtarAyAdike rahita sAmrAjyapaNAne viSe duSTa bhAvano nAza thaye chate AtmA zuddhasvabhAva pragaTa karavAne pravarte che / 82 // cittameva hi saMsAro rAgAdiklezavAsitaM // __tadaiva tairvinimuktaM bhavAMta iti kathyate / / 83 // yazca cittakSiNakliSTo nAsAvAtmA virodhtH|| ananyavikRtaM rUpamityarthatvaM hyadaH padaM // 84 //
Page #198
--------------------------------------------------------------------------
________________ artha:-je rAgAdika klezavaDe citta vAsita hoya te saMsAra kahevAya, ane rAgadveSathI mukAvaM tenuM nAma mukti che, ema jANaQ // 83 // rAgadveSa vyApyo je manano kliSTa pariNAma che te kAi AtmAno nathI, AtmAnuM rUpa to satyArthapaNe avikArI che // 84 // zrutvAnupayogazcetyetanmithyA yathA vacaH // tathAtmA zuddharUpazcetyevaM zabdanayA jaguH // 5 // zuddhaparyAyarUpastadAtmA zuddhasvabhAvakRt // prathamAprathamatvAdibhedo'pyevaM hi tAttvikaH // 86 // arthaH-jema AtmAno upayoga zrutavaMta che, e khoTuM che, tema zabdanayavAlA kahe che, ke AtmA zuddharUpa nathI, e paNa khoTuM cha / / 85 // zuddha paryAyarUpa AtmA, pUrvapazcAtapaNAno je bheda tepaNe zuddha svabhAvano karttA che, ema tAttvika che // 86 // ye tu dikpaTadezIyAH shuddhdrvytyaatmnH|| zuddhasvabhAvakartRtvaM jaguste'pUrvabuddhayaH // 87 // dravyAstikasya prakRtiH zuddhA saMgrahagocarA // yenoktA saMmatau zrImatsiddhasenadivAkaraH // 88 // ___ artha:-digaMbara ema kahe che ke, zuddha dravyAthai valI jema upayoga vinA zruta bhaNyo tenuM paNa zuddha svabhAvanuM karttApaNuM jatuM nathI; kemake te tene svabhAveja pariName che, ema apUrva buddhinuM kahe, che // 87 // dravyAstika nayanI je zuddha prakRti che, te 25
Page #199
--------------------------------------------------------------------------
________________ 194 saMgrahanaya upara cAle, kemake sammati graMthamAM siddhasena sarie kA che // 88 // tanmate ca na kartRtvaM bhAvAnAM sarvadAnvayAt // kUTasthaH kevalaM tiSThatyAtmA saakssitvmaashritH||89|| kartuM vyApriyate nAyamudAsI naiva sthitH|| AkAzamiva paMkena lipyate na ca karmaNA // 90 // artha:-tene mate karttApaNuM nathI, kemake sadaivabhAvano anvaya che mATe kUTastha kevala nirvikriya je AtmA te sAkSIpaNAne AzrIne rahyo che / / 89 // karavAno vyApAra karato nathI; udAsInI peThe rahyo che. jema kacare AkAza lepAtuM nathI tema karme AtmA lepAto nathI // 90 // svarUpaM tu na karttavyaM jJAtavyaM kevalaM svataH // dIpena dIpyate jyotirnityapUrva vidhIyate // 11 // anyathA prAganAtmA syaatsvruupaannuvRttitH|| bhava hetusahasreNApyAtmatA syAdanAtmanaH // 92 / / ___ arthaH-potAnA rUpane navIna karavU nathI, mAtra potAnA rUpane potAthakI kevala jANI levU che. jema dIvethI jyoti dIpe che tema nitya zAzvata AtmA svaprakAza hovAthI pote potAne prakAze che // 91 // ema AtmAne svaprakAza ane zAzvata aMgIkAra karIe nahI ane paraprakAza tathA kartRtva siddha mAnIe to, pUrve anAtmapaNuM aMgIkAra karavU paDaze, kemake kriyAvaDe utpanna thaelA padArtharnu pUrvanuM rUpa juduMja hoya che, evo niyama che. evI rIte AtmAnI utpattinI pUrve AtmAne anAtmA mAnavo
Page #200
--------------------------------------------------------------------------
________________ 195 paDaze ane kriyAvaDe AtmAnuM rUpAMtara thAya che, ema mAnIe to AtmAnI AvRtti aMgIkAra karavI paDaze. AvRtti aMgIkAra karIe to saMsAra viSayaka hajAro kRtyarUpa hetuvaDe hajAro rUpa badalAze. tyAre pUrva pUrvanuM rUpa anAtmA ane uttara uttarakriyAjanya rUpa AtmA mAnavo paDaze, ane ema karyAthI chevaTe anavasthA doSa prApta thaze // 92 // naye teneha no karttA kiM tvAtmA zuddhabhAvabhRt // upacArAnu lokeSTha tatkartRtvamapISyate // 93 // utpattimAtraM dharmANAM vizeSagrAhiNo jaguH // avyaktirAvRttesteSAM nAbhAvAditi kA pramA? // 14 // arthaH- te mATe A nayane viSe kApaNuM nathI, kemake AtmA zuddha bhAvano dharanAra che ane lokamAM upacArathI tenuM karttApakahe che // 93 // vizeSagrAhI je jJAnI puruSo che te pUrvokta rIte AtmAne kriyAsiddha mAnatA nathI, kiMtu AtmAnA dharmonI utpatti mAne che. ahIM koine zaMkA thaze ke, jema AtmA avyakta che tema AtmAnA dharma paNa avyakta che; to jyAre AtmAnI utpatti mAnatA nathI tyAre tenA dharmanI utpatti paNa kema manAya ? tenuM samAdhAna e ke, keTalI eka avyakta vastuo AkAzanI peThe jemanI tema rahe che ane keTalI eka rUpAMtarane pAme che. AtmA zAzvatA vyakta che ane tenA dharma azAzvatA vyakta che, mATe teonI AvRtti thAya che kemake jema AtmAnI anAvRttimA ghaNAM pramANo che, tema AtmAnA dharmanI AvRtti na thavAmAM koi pramANa nathI; tethI AtmAnI punarAvRtti thatI nathI paNa AtmAnA dharmonI punarAvRtti thAya che, evaM siddha thayuM / / 94 //
Page #201
--------------------------------------------------------------------------
________________ satvaM ca parasaMtAne nopayuktaM kathaMcana // saMtAninAmanityatvAtsaMtAno'pi na ca dhruvaH // 9 // vyomAvyutpattimattattadavagAhAtmanA ttH|| nityatA nAtmadharmANAM tadRSTAMtavalAdapi // 96 // ___artha:-AtmAnuM utpattirahitapaNuM dRSTAMtavaDe dRDha kare che. jema pitA putrarUpa parivAranI utpattimAM pUrva pUrvapitArUpa kAraNathI uttara uttaraputrarUpa kAryanI utpatti thavAthI pitApaNAno abhAva ane putrapaNAno bhAva thAya che, ema saMkalanA cAlatAM jema pitAno nAza tema putrano paNa nAza thAya che. tema anAtmAthI AtmAnI utpattirUpa pravAhathI pUrvano abhAva ane uttarano bhAva thatAM pUrvanI peThe uttaranA nAzano paNa saMbhava siddha thAya che, ethI AtmA azAzvata ane nAzarUpa Tharaze // 95 // AkAzanA dRSTAMtavaDe AtmAnuM acalapaNuM ane AtmAnA dhonuM calAyamAnapaNuM siddha thAya che. jema AkAza utpatti rahita che tethI tenuM rUpAMtara thatuM nathI; temaja AtmA paNa utpatti rahita hovAthI tenuM rUpAMtara thatuM nathI. ane AtmAnA dharma utpittivAna che tethI tenuM rUpAMtara thAya che. ahIM paNa AkAzanuM vyatirekapaNe dRSTAMta levu. je vastu AkAzanI peThe utpatti rahita nathI hotI tenuM rUpAMtara thAya che // 96 // rujusUtranayasUtraH kartRtAM tasya manyate // svayaM pariNamatyAtmA yaM yaM bhAvaM yadA yadA // 97 / / kartRtvaM parabhAvAnAmasau nAbhyupagacchati // kriyAdvayaM hi naikasya dravyasyAbhimataM jinaiH // 18 //
Page #202
--------------------------------------------------------------------------
________________ 197 artha :- jyAre AtmAnuM rUpAMtara thatuM nathI tyAre pariNAmavAdano uccheda thaze, evI AzaMkA karIne teno uttara kahe che. rujusUtra nayavAlo, jyAre jyAre je je bhAvanA pariNAmane AtmA pAme che tyAre tyAre te te bhAvarUpa karmavaDe pariNAmarUpa utpatti mAne che, tathApi AtmAne kartRtvapaNe bIjA nathI; kemake eka dravyamAM be kriyA saMbhave abhimata che / / 97-98 // bhAvanI prApti dhatI nahI, evaM jinane bhUtiryA hi kriyA saiva syAdekadravyasaMtatau // na sAjAtyaM vinA ca syAt paradravyaguNeSu sA // 99 // na caivamanyabhAvAnAM na cetkarttA'paro janaH // tadA hiMsAdayAdAnaharaNAya vyavasthitaH // 100 // artha:-bhUti eTale bhAva ane kriyA e banneno eka artha che. te eka dravya saMtatine viSe sAmAnya vinA na thAya, ane dravyanA guNane viSe paNa na thAya; kemake koi paNa dravya aparabhAvano karttA hoto nathI // 99 // emaja AtmAne viSe anya bhAvanuM karttApaM nathI. tyAre ziSya pUche che ke hiMsA, dayA, dAna vagerenI vyavasthA kema raheze 1 / / 100 // satyaM parAzrayaM na syAt phalaM kasyApi yadyapi // tathApi svagataM karma svaphalaM nAbhivarttate / / 101 / / hinasti na paraM ko'pi nizcayAnna ca rakSati // nacAyuH karmaNo nAzo mRtirjIvanamanyathA // 102 // artha:-tyAre guru kahe che, yadyapi e tAruM bolakaM sAcuM che kemake kone paNa parAzraye phala thatuM nathI. ( tathApi potAne
Page #203
--------------------------------------------------------------------------
________________ 198 viSe raheluM je karma te potAnA phalane viSe pravarttatuM nathI ) // 101 // nizravaDe bIjA koine koi mArato nathI tema koi koi rakSaNa karato nathI; Ayu karmano nAza thAya nahIM ane mRtyu jIvana anyathA thAya nahIM // hiMsAdayAvikalpAbhyAM svamatAbhyAM tu kevalaM // 102 // phalaM vicitramAproti parApekSAM vinA pumAn // 103 || zarIrI mriyatAM mA vA dhruvaM hiMsA pramAdinaH // dayaiva yatamAnasya vadhe'pi prANinAM kacit // 104 // artha: - hiMsA ane dayAnI paNa mAtra kalpanA che. potAnA mate karI to paranI apekSAthI puruSa kevala vicitra phalane pAme che || 103 // jIvano ghAta thAya athavA na thAya, to paNa je pramAdI jIva che tene nizvaye karI hiMsA thAya cheH ane je dayAvAna prANI che tenA hAthe kadAca koi jIvano ghAta thai jAya, to paNa tene hiMsA lAgatI nathI // 104 // paraspa yujyate dAnaM haraNaM vA na kasyacit // na dharmasukhayoryate kRtanAzAdidoSataH // 105 // bhinnAbhyAM bhaktavittAdipudgalAbhyAM ca te kutaH ? // svatvApattiryato dAnaM haraNaM satvanAzanaM // 106 // artha :- koi bIjAne dAna deto nathI, ane bIjAnI pAsethI koi kAMi haraNa karI leto nathI; dharma ane sukhane viSe paNa dAna tathA haraNano saMbhava nathI, kemake kRtanAza ane akRtano prasaMga ityAdi doSa prApta thaze. jema dAna kayuM teno nAza thAya tene kRtanAza kahe che, ane je bIjAne ApyuM nathI tenuM haraNa
Page #204
--------------------------------------------------------------------------
________________ karavU te akRtAgama prasaMga kahevAya. evA doSa AtmAne viSe prApta thaze // 105 // kemake bhojana tathA dhanAdika je pudgala te to AtmAthI bhinna che, to temAM kyAthI potApaNuM Avyu ? mATe dAna ane haraNa te potAthI ja nAza che // 106 // karmodayAca taddAnaM haraNaM vA zarIriNAM // puruSANAM prayAsaH kastatopanamati svataH // 107 // svAgatAbhyAM tu bhAvAbhyAM kevalaM dAnacauryayoH // anugrahopaghAtau staH parApekSA parasya na // 108 // arthaHvalI te dAna ane haraNa prANIne karmanA udayathakI che, tyAM puruSane zo prayAsa che ? te to potAnI meleja udaya pAme che // 107 // potAmAM rahyA evA je dAna ane haraNanA bhAva teNe karIne ekathI upakAra thAya; bIjAthI upaghAta thAya; tyAM paranI apekSA parane nahIM // 108 // parAzritAnAM bhAvAnAM kartRtvAdyabhimAnataH / karmaNA badhyate'jJAnI jJAnavAMstu na lipyate // 109 / / kartavamAtmano puNyapApayorapi karmaNoH / / rAgadveSAzayAnAM tu karteSTAniSTavastuSu // 110 // artha:-para Azrita je bhAva teno huM kartA chu, ema abhimAnathI kahevU, evAM karme ajJAnI baMdhAya che; paNa jJAnI tevAM karme lepAtA nathI // 109 / / mATe AtmA te puNya-pAparUpa karmano kartA che, rAga-dveSa Azayano karttA che ane iSTa aniSTa vastune viSe paNa AtmA kartA cha / 110 //
Page #205
--------------------------------------------------------------------------
________________ 200 rajyate dveSTi cArtheSu tattatkAryavikalpataH || AtmA yadA tadA karma bhramadAtmani yujyate // 111 // snehAbhyaktata noraMgaM reNunAzliSyate yathA // rAgadveSAnuviddhasya karmabaMdhastathAmataH // 112 // artha:-jevAre te te karmanA vikalpathI AtmAne koha padArtha upara rAgadazA athavA dveSa upaje che tevAre AtmAmAM karmano bhrama joDAya che // 111 // tela lagADelA zarIre jema rajano lepa valage che tema rAgI ane dveSI AtmAne karmano baMdha balage che / / 112 // AtmA na vyApRtastatra rAgadveSAzayaM sRjan // tannimittopanatreSu karmopAdAnakarmasu // 113 // lohaM svakriyayAbhyoti bhrAmakopalasaMnidhau // yathA karma tathA citraM raktadviSTAtmasaMnidhau // 114 // arthaH- tihAM AtmA pote koi kriyA karato nathI, paNa rAga dveSa karato thako te nimitte pAmyAM je karma tenA nimitte karttApa karma che; paNa tahAM AtmA to rAgadveSa rUpa karmano mUkanAro che. eTale AtmA bhAvakarmano vyApAravaMta che; paNa dravya karmano vyApAravaMta nathI // 113 // jema camaka pASANa te lohane AkarSe, teNe karI loha potAnI kriyAye camaka pAse AvI male, tema rAgadveSI AtmAnI pAse karma AkarSaNe AvI male che / / 114 // vAri varSan yathAMbhodo dhAnyavarSI nigadyate // bhAvakarma sRjannAtmA tathA pudgalakarmakRt // 115 //
Page #206
--------------------------------------------------------------------------
________________ 201 naigamavyavahArau tu brUtaH karmAdikartRtAM // vyApAraH phalaparyaMtaH paridRSTo yadAtmanaH // 116 / / ___ artha:-jema pANI varase che te lokavyavahAre dhAnya varase che ema kahIe, tema bhAvakarma karato thako AtmA pudgala karmano kartA kahIe // 115 / / naigama ane vyavahAranayavAlA to karmAdikano kartA AtmAne mAne che, je AtmAno vyApAra te phalaparyaMta dekhAya che / / 116 // anyo'nyAnugatAnAM kA tadetaditi vA bhidA // yAvacaramaparyAyaM yathA pAnIyadugdhayoH // 117 // nAtmano vikRtiM datte tadeSA nayakalpanA // zuddhasya rajatasyeva zuktidharmaprakalpanA // 118 // arthaH -paraspara malyA evA je naya tene, ( evo nirNaya yAvat caramaparyAya che) paraMtu jAtibheda kema jaNAya ? jema dUdha ane pANInA saMyoganI peThe saMgraha mAne naigamane, ane naigama mAne saMgrahane, e be naya mAMhomAMhe bhale che ema vyavahAra paNa bhale che // 117 / / valI zuddhanayavAlo bole che ke, AtmAne vikAra nathI. vikAra e naigama tathA vyavahAranayanI kalpanA che. kenI peThe ? te kahe che. jema zuddha rUpAne chIpano dharma kalpe che tenI peThe jANavu // 118 // muSitatvaM yathA pAMtha gataM pathyupacaryate // tathA pudgalakarmasthA vikriyAtmani bAlizaiH // 119 / /
Page #207
--------------------------------------------------------------------------
________________ 202 kRSNaH zoNo'pi copAdhe zuddhaH sphaTiko ythaa|| raktodviSTastathaivAtmA saMsargAtpuNyapApayoH // 120 // artha:-jema paMthIjanane luTatAM loka kaheze je mArga luTANo, e loka vAkya che tema mUrkha prANI pudgala karmamA rahI jevI kriyA kare te AtmAne viSe mAne che // 119 // jema kAlo athavA rAto sphaTika che te upAdhithI che, mATe tene azuddha na kahiye; tema puNya-pApanA saMyogathI AtmA rAgIdveSI kahevAya che // 120 // seyaM naTakalA tAvad yAvadvidhikalpanA // __ yadUpaM kalpanAtItaM na tu pazyatyakalpakaH // 121 // kalpanAmohito jaMtuH zuklaM kRSNaM ca pazyati / / tasyAM punarvilInAyAmazuklaM kRSNamIkSate // 122 // artha:-jihAM sudhI vividha prakAranI kalpanA hoya tihAM sudhI e sarva naTakalArUpa che, paNa kalpanAye atIta je rUpa tene to je akalpa kahyo hoya te dekhe // 121 // paNa kalpanAye muMjhANo je jIva te to dholAne kAluM dekhe ane kAlAne dholuM dekhe, ane te kalpanA jevAre jAya tevAre to kAlAne kAluMja dekhe ane dholAne dholuMja dekhe // 122 // taDyAnaM sA stutirbhaktiH saivoktA paramAtmanaH // puNyapApavihInasya yadapasyAnuciMtanaM // 123 // shriirruuplaavnnyvprcchtrdhvjaadibhiH|| varNitairvItarAgasya vAstavI nopavarNanA // 124 //
Page #208
--------------------------------------------------------------------------
________________ 203 - arthaH-puNya-pApa rahita ehavA je paramAtmA prabhu tenA svarUpa, ciMtavad teneja dhyAna kahiye, ane stuti paNa teja tathA bhakti paNa teja kahiye // 123 // paNa zarIranA varNe, rUpe karI, lAvaNyatAe karI, samavasaraNe ane chatre karI, tathA iMdradhvajAdike karI je paramAtmAne vakhANA ehavI stutine vastutaH sAcI na kahiye // 124 / / vyavahArastutiH seyaM vItarAgAtmavartinAM // jJAnAdInAM guNAnAMtu varNanA nizcayastutiH // 12 // purAdivarNanAdrAjA stutaH syAdupacArataH // tattvataH zauryagAMbhIryadhairyAdiguNavarNanAt // 126 // arthaH-kemake e stuti to vyavahAra che, paNa jemAM vItarAganA jJAnAdika guNa prazaMsavA tehane nizcaya stuti kahiye // 125 // jema deza nagarAdike karI rAjA vakhANavo e upacAre stuti jANavI; paNa rAjAnuM bala, gAMbhIryatA, dhairyatAnuM varNavag, te nizcayathI stuti kahiye // 126 // mukhyopacAradharmANAmavibhAgena yA stutiH // na sA cittaprasAdAya kavitvaM kukariva // 127 // anyazAbhinivezena pratyutAnarthakAriNI // sutIkSNakhaDgadhAreva pramAdena kare dhRtA // 128 // artha:-jema kukavinI kavitAthI paMDita rIjhe nahIM, tema bAhya upacAra dekhI vheMcaNa vinAnI je stuti kariye te thakI citta prasanna thAya nahIM // 127 // je potAnA haTha-kadAgrahe karI
Page #209
--------------------------------------------------------------------------
________________ 204 mukhaupacAre stuti karI guNa mAne che, paNa te UlaTI anarthakArI che; jema pramAde karI hAthamA jhAlelI taravAra te jo kadAca paDe, to UlaTI anartha-vidhAta kare che tenIpare te stuti paNa anyathA jANavI // 128 // maNiprabhAmaNijJAnanyAyena zubhakalpanA // vastusparzitayA nyAyyA yAvannAnaJjanaprathA // 129 // puNyapApavinirmuktaM tattvatastvavikalpakaM / / nityaM brahma sadA dhyeya meSA shuddhnysthitiH||130|| ___ arthaH-maNiratnanI kAMti dekhIne jema maNinuM jJAna ke0 olakhANa thAya che, e dRSTAMte zubha kalpanAye karI AtmAnuM jJAna thAya che. pachI vastusparzikavaDe karI yogyatA thAya che; paNa jyAM sudhI niraMjana prathA nathI thai tyAM sudhI karma che // 129 / / mATe puNya-pApa rahitapaNe tattathI nirvikalpa evo zAzvato je AtmA te sadAya dhyAzvo. evI zuddha nayanI sthiti che // 130 // AzravaH saMvarazcApi nAtmA vijJAnalakSaNaH // yatkarmapudgalAdAnarodhAvAzravasaMvaraH // 131 // AtmAdatte tu yairbhAvaiH svataMtraH karmapudgalAn / mithyAtvAviratI yogAH kaSAyAste tdaashrvaa||132 arthaH-AtmA jJAnarUpa che, mATe AtmAne Azrava, saMvara kAMi na kahiye; paNa karma pudgalanuM grahavU tathA rodhavaM te Azraya saMvara che / / 131 // je bhAve karI svAdhInapaNe karmapudgalane AtmA grahe che, te mithyAtva, avirati, kaSAya ane yogarUpa Azrave karI jANavU // 132 //
Page #210
--------------------------------------------------------------------------
________________ 205 bhAvanAdharma cAritrapariSahaja pAdayaH // Azravocchedino dharmA Atmano bhAvasaMvarAH // 133 // AzravaH saMvaro na syAtsaMvarazvAzravaH kvacit // bhavamokSaphalAbhedo'nyathA syADetusaMkarAt // 134 // artha :- ane bhAvanA dharma je cAritra che, jethakI paripahano jaya thAya te e Azravano ucchedaka dharma che. e AtmAne bhAvasaMvara kahiye / / 133 / / je Azrava te saMvara na thAya, ane je saMvara te AzrA na thAya hetu saMkara e be jo kadApi ekarUpa thAya, to saMsAra ane mokSa e bejAM phala paNa eka thAya; paNa mAM bheda rahe nahIM eTale jyAM Azrave karI saMvaranuM saMkramaNa thAya tyAM mokSaphala jANavu, ane jyAM saMvare karI AzravanuM saMkramaNa thAya tyAM saMsAraphala jANavuM / / 134 // karmAzravazva saMvRvAnnAtmA bhinnairnijAzayaiH // karoti na parApekSAmalaMbhUSNuH svataH sadA // 135 // nimittamAtrabhUtAstu hiMsA'hiMsAdayo'khilAH // ye paraprANiparyAyA na te svaphalahetavaH // 136 // artha : - AzravabhAvane saMvara karato 'thako je potAnA AtmAthI judA nathI evA je potAnA Azaya teNe karI para apekSA na kare, kemake te potAthI sadA samartha che / / 135 || je hiMsA ahiMsAdika saghalA para prANinA paryAya te AtmAne nimittabhUta je, paNa potAne phalahetu nathI // 136 // vyavahAravimUDhastu hetUMstAneva manyate // bAhyakriyAratasvAntastattvaM gUDhaM na pazyaMti // 137 //
Page #211
--------------------------------------------------------------------------
________________ 206 hetutvaM pratipadyate naiveti niyamAspRzaH // . . yAvaMta AzravAH proktAstAvaMtohi prishrvaa||138 artha:--vyavahAramUDha je AtmA te paraparyAyane potAnA phalahetu mAne che, mATe jenu mana bAhyakriyAmAM rakta che tevA prANI gupta tatvane dekhatA nathI // 137 / / je hiMsAdika tathA ahiMsAdika paraparyAya hetupaNuM che, tene paDivaje athavA nathI paDivarjatA ehavo niyama te to nizcayanA je pharasanArA che tehane jeTalA Azrava che teTalA saMvararUpa thAya // 138 // tasmAdaniyataM rUpaM bAhyahetuSu sarvathA // niyatau bhAvavaicitryAdAtmaivAzravasaMvarau // 139 // ajJAtA viSayAsakto badhyate viSayaistu naH // jJAnAdvidUvi mucyate cAtmA natu zAstrAdipudgalAt140 arthaH--te mATe sadAya bAhya hetune viSe aniyatarUpa che. niyatine viSe bhAvanA vicitrapaNAthakI AtmA teja saMvara AzravarUpa che / / 139 // je ajJAnI che ane viSayAsakta che, tehija viSayamA baMdhAya che. te viSaya to AtmAne AtmajJAnathakI mUkAya, paNa zAstrAdika pudgalathakI na mUkAya // 150 // zAstraM gurozca vinayaM kriyAmAvazyakAni ca // saMvarAMgatayA prAhu rvyavahAravizAradAH // 141 // viziSTA vAktanusvAMta pudgalAste'phalAvahAH // ye tu jJAnAdayo bhAvAH saMvaratvaM prayAMti te // 142 // arthaH-zAstra bhaNavaM, guruno vinaya karavo, tathA AvazyakAdika kriyA karavI ene vyavahAramA vicakSaNa puruSoe saMvaranAM
Page #212
--------------------------------------------------------------------------
________________ 207 aMga kAM che / / 141 // je ruDA mana-vacana-kAyAye karI pravartakuM tehanA je pula te phaladAyI che, paNa je jJAnAdika bhAva che, te saMvarapaNAne pAme che // 142 // * jJAnAdibhAvayukteSu zubhayogeSu tadgataM // saMvaratvaM samAropya smayaMte vyavahAriNaH // 143 // prazastarAgayukteSu cAritrAdiguNeSvapi // zubhAzravatvamAropya phalabhedaM vadaMti te // 144 // artha :- jJAnAdika bhAve yukta evA je zubha yoga tene viSe tadgata je saMvaratva tene AropIne vyavahAre pravarttaka je jIva te harSa pAme che / / 143 || ruDA rAge yukta evA je cAritrAdika guNatene viSe paNa zubha AzravapaNuM AropIne phalabheda kar3e che // 144 // bhavanirvANahetUnAM vastuto na viparyayaH // ajJAnAdeva tadgAnAM jJAnI tatra na muhyati // 145 // tIrthakRnnAmahetutvaM yatsamyaktvasya varNyate // yaccAhArahetutvaM saMyamasthAtizAyinaH // 146 // arthaH - saMsAra tathA mokSano hetu tene vastutattve kAMha viparyAsa nathI, paNa ajJAnanA yogathakI te jagAye viparyAsapaNu thAya che, paNa tihAM jJAnI puruSa kAMi muMjJAtA nathI // 145 // jinanAma karmano hetu je samakita ne varNavIeM chIe, te paNa upacAre kahevAya che, ane AhAraka zarIrano hetu je atizaya labdhivaMta saMyamI muni te paNa upacAre kahevAya che / / 143 //
Page #213
--------------------------------------------------------------------------
________________ 208 tapaHsaMyamayoH svargahetutvaM yacca pUrvayoH // upacAreNa tadyuktaM syAd ghRtaM dahatItivat // 147 // yenAMzenAtmano yogastenAMzenAzravo mataH // yenAMzenopayogastu tenAMzenAsya saMvaraH // 148 // arthaH- je pUrve kahelA tapa ane saMyama svargahetu che, te paNa upacAre kahiye. sarvapariNAme che, paNa jema ghI bale che e upacAre che, paNa agni bale che e kharuM che / / 147 // je aMze karI AtmA yogavarttI thayo te aMze Azrava kahiye ane je aMze AtmA upayogI thayo te aMze saMvara kahiye // 148 // tenAsAvaMzavizrAntau vizradAzrava saMvarau || bhrAtyAdarza iva svacchAsvaccha bhAgadvayaH sadA / / 149 / / zuddhaiva jJAnadhArA syAtsamyaktva prAptyanaMtaraM || hetubhedAdvizeSe tu yogadhArA pravarttate // 150 // artha :- te mATe A aMza vizrAMtine viSe AzravasaMvara dhare che, temAM eka che malina ane eka che nirmala; jema ArisAnA pachavADAno bhAga malina che ane Agalo bhAga nirmala che tehanI pare sadAya nirmala malina e ve bhAge karIne AtmA arisAnI peThe zobhe che // 149 // samakita pAmyA pachI je zuddha jJAnadhArA pragaTe te hetubhedakI vizeSe karI yogadhArA pravartte che // 150 // samyagdRzAM vizuddhatvaM sarvAsvapi dazAsvataH | mRdumadhyAdibhAvastu kriyAvaicitryato bhavet // 151 //
Page #214
--------------------------------------------------------------------------
________________ 209 yadA tu sarvataH zuddhirjAyate dhArayordvayoH // zailezIsaMjJitaH sthairyAttadA syAtsarvasaMvaraH // 152 // artha : - samakitIne sarva dazAmAM zuddhapazuM che, e mATe laghu, madhyama, uttama e bhAtra je che te kriyAvicitratAthI che // 151 // jevAre sarvathI mana-vacana - kAyAnA yoga tathA upayoga, e ve dhArAnI zuddhi thAya tevAre zailezI nAme sthiratAthI sarva saMvara hoya // 152 // tato'rvAgU yacca yAvacca sthiratvaM tAvadAtmanaH // saMvaro yogacAMcalyaM yAvattAvatkilAzravaH || 153|| nirjarA karmaNotsADo nAtmA'sau karmmaparyavaH || yena nirjIryate karma svabhAvastvAtmalakSaNaM // 154 // artha :- ane tethI pehelAM heThalA guNaThANe to jihAM sudhI AtmAne sthiratApaNuM che tihAM sudhI saMvara varte che; ane jihAM sudhI yoganI caMcalatA che tihAM sudhI nizvayathI jANIe je AtmAne AzravapaNuM vartte che, ema yAvat zailezIkaraNa sudhI samajha / / 153 / / karmanuM je zADavaM tene nirjarA kahiye, paNa AtmA pote karmaparyAyarUpa nathI, te mATe karma nirjariye evo je svabhAva te AtmAnuM lakSaNa che // 154 // tatapo dvAdazavidhaM zuddhajJAnasamanvitaM // AtmazaktisamutthAnaM cittavRttinirodhakRt / / 155 / / yatra rodhaH kaSAyANAM brahmadhyAnaM jinasya ca // jJAtavyaM tattapaH zuddhamavaziSTaM tu laMghanaM / / 156 / / 27
Page #215
--------------------------------------------------------------------------
________________ 210 artha : - nirjarAnuM kAraNa te zuddha jJAne sahita pragaTyo ane cittanI caMcalavRtti rokato ehavo bAra bhede tapa che / / 155 / / jihAM prabhunA dhyAnayukta kaSAyano rodha che, brahmacaryanuM dhara che te zuddha tapa jANavo. e sivAya bIjo tapa te mAtra lAMgha karavA jevo che / / 156 // bubhukSA dehakArya vA tapaso nAsti lakSaNaM // titikSAbrahmaguptyA disthAnaM jJAnaM tu tadvapuH // 157 // jJAnena nipuNenaikyaM prAptaM caMdanagaMdhavat // nirjarAmAtmano datte tapo nAnyAdRzaM kacit // 158 // arthaH- bhUkhe marakhaM, zarIrane dubaluM kara e tapanuM lakSaNa nathI; paNa jihAM jJAnayuktapaNe brahmacaryanI gupti, tathA titikSA ke0 zAMti hoya te tapanuM svarUpa che // 157 // jJAna sAthai ekatA bhAvane pAmyo evo je tapa tene tapa kahiye, jema caMdana sAthe gaMdha ekatAbhAva pAyo che, tenIpare e tapa te jJAne yukta thako AtmAne nirjarA phala Ape, paNa bIjI rIte na Ape // 158 // tapasvI jinabhaktyA ca zAsanodbhAsanotyayA // puNyaM badhnAti bahulaM mucyate tu gataspRhaH // 159 // karmata pataraM jJAnaM tapastanaiva vetti yaH // prApnotu sa hatasvAMto vipulAM nirjarAM kathaM 1 / / 160 / / artha :- nirAsI bhAve tapano karanAro tapasI jina tathA jJAnabhakti karI zAsanane dipAve, ghaNuM puNya bAMdhe ane karmathI mukA // 159 // karmane tapAve evaM jJAna che, ane te jJAnane
Page #216
--------------------------------------------------------------------------
________________ 211 je dhaNI tapa na jANe te tapasI nirbuddhino dhaNI vipula nirjarA kema pAme 1 // 160 // ajJAnI tapasA janmakoTibhiH karma yannayet // aMtaM jJAnatapoyuktastatkSaNenaiva saMharet // 161 / / jJAnayogastapaH zuDamityAhurmunipuMgavAH // tasmAnnikAcitasyApi karmaNo yujyate kSayaH // 162 // artha :-- jJAna vinA eka koTi bhava sudhI jeTalAM tapa kare, te tapamA jeTalAM kaMmakSaya na thAya teTalAM karmone eka kSaNamAM jJAna sahita tape karI khapAve / / 161 || mATe jJAnayoge je tapa karavo te zuddha che, e rIte prabhu kahe che; kemake te tapathI nikAcita karmano kSaya thAya che / / 162 // yadi pUrvAkaraNaM zreNiH zuddhA ca jAyate // dhruvaH sthitikSayastatra sthitAnAM prAcyakarmaNAM // 163 // tasmAdjJAnamayaH zuddhastapasvI bhAvanirjarA // zuDanizcayatastveSA zuddhAzuddhasya kApi na || 164 / / arthaH- je tapathI ihAM apUrvakaraNa zreNi zuddha thAya, lI thI pUrvakarmanI rahI je sthiti te sthiti nizvayathI kSaya thAya // 163 // te mATe jJAnamayI je zuddha tapasI tene nizvayathI zuddha bhAva nirjarA thAya, paNa ajJAna tapasIne kAMi na thAya // 164 // baMdha: karmAtmasaMzleSo dravyataH sa caturvidhaH // tatvadhyavasAyAtmA bhAvatastu prakIrttitaH // 165 //
Page #217
--------------------------------------------------------------------------
________________ 212 veSTayatyAtmanAtmAnaM yathA sarpastathAsumAn // tattadbhAvaiH pariNato badhnAtyAtmAnamAtmanA // 166 // ___ artha:-karmanI sAthe AtmAnuM je malavu tene baMdha kahiye, te baMdha cAra bhede che. te hetu adhyavasAye AtmabhAvathI kahyo che // 165 / / jema sarpa potAnI mele pote viTAya che tema AtmA paNa te te bhAve pariNamyo thako potapotAnI meleja karma sAthe baMdhAya che // 166 // badhnAti svaM yathA kozakArakITaH svtNtubhiH|| AtmanaH svagatairbhAvairbadhane sopamA smRtA // 167 // jaMtUnAM sAparAdhAnAM baMdhakArI na hIzvaraH / / tadvaMdhakAnavasthAnAdabaMdhasyApravRttitaH // 168 // artha:--jema rezamano kIDo potAnI lALe karI poteja baMdhAya che tema AtmA potAnA rAgAdi pariNAme karI poteja baMdhAya che, e upamA kahI // 167 // paNa je Izvara kartA kahe che te vAta niSedha che, aparAdhI jIvane kAi Izvara baMdhakartA nathI, te Izvara baMdhakartApaNAnA niSedhavA thakI abaMdhanIya AtmAne viSe apravRti che. eTale svabhAveja baMdhanivRtti AtmAne che paNa Izvara kartA nathI // 168 // tattvajJAnapravRtyarthe jJAnavannodanA dhruvA // abuddhipUrvakAryeSu svapnAdau tadadarzanAt // 169 // tathAbhavyatayA jaMtunoMditazca pravartate // badhnan puNyaM ca pApaM ca pariNAmAnusArataH // 170 //
Page #218
--------------------------------------------------------------------------
________________ 213 arthaH-jJAnavatanI je preraNA che te tatvajJAnanI pravRttine arthe dhruva che kemake svamAdika je abuddhipUrvaka kArya che tene viSe e jJAnanI preraNA kAMi dekhAtI nathI; te mATe / / 169 // temaja prANI bhavyatAye preyoM thako pariNAmane anumAre karI puNya, pApane bAMdhato thako pravarne cha / 170 / / zuddhanizcayataH svAtmA na baddho baMdhazaMkayA // ___ bhayakaMpAdikaM kiMtu rajAvahipateriva / 171 // rogasthityanusAreNa pravRttI rogiNo yathA // bhavasthityanusAreNa tathA baMdho'pi vrnnyte|| 172 // arthaH-zuddha nizcayanayathakI to AtmA abaMdhaka che, paNa bhayakaMrAdike karI baMdhanI zaMkA rahe che, jema doraDu dekhI sarpanI zaMkA upaje che tenIpare jANavU // 171 // roganI sthitine anusAre roga che, eTale je divase zarIra upanu, teja divasathI sarva roganI sthitio zarIramAM utpanna thayelI che arthAt zarIra kevala roganI sthitirUpana che; paNa te roga jebAre rogI kupathya seve tevAre pragaTa thAya che. tevAre rogI puruSa jema roganI pravRtti gaNe che temaja bhavasthitine anusAre AtmAne baMdha kahiye chIe // 172 // dRDhAjJAnamayIzaMkA manomapaninISataH // ___ adhyAtmazAstramicchati zrotuM vairaagykaaNkssinnH||173 dizApradarzakaM zAkhA caMdranyAyena tatpunaH // pratyakSaviSayAM zaMkAM na hi haMti parokSadhIH // 174 // arthaH--dRDha ajJAnamaya ehavI je zaMkA tehane TAlavAne
Page #219
--------------------------------------------------------------------------
________________ 214 icchato, vairAgyano abhilASI thako, adhyAtmazAstra sAMbhalavAne icche che // 173 // jema nirmala cakSu chatAM grahaNaghelA jevI najara thai jAya to teNe karI eka caMdranI pAse bIjo caMdra dekhe e nyAye karI je adhyAtmazAstra che te paNa dizinuM dekhADanAra che, paNa parokSa buddhi kAMi pratyakSa viSayanI AzaMkAne TALI na zake. eTale adhyAsano viSaya pratyakSapaNe nathI, parokSapaNe che; mATe svabhAve je adhyAtmazAstra che te parokSabuddhi che, paNa anubhava te sAkSAt pratyakSapaNAne haNI na zake; eTale AtmAnubhavI puruSo potAnA anubhave karI AtmAno pratyakSa anubhava kare che // 174 // zaMkhe zvaityAnumAne'pi doSAtpItatvAryathA // . zAstrajJAne'pi mithyAdhIH saMskArAbaMdhastithA175 zrutvA matvA muhuH smRtvA sAkSAdanubhavaMti ye // tattvaM na baMdhadhIsteSAmAtmAbaMddhaHprakAzate // 176 // arthaH-jema madhurAno rogavaMta puruSa te yadyapi zaMkhane ujvala to jANe che, paNa roge karI tene pIlA varNanI buddhi thAya che, tema zAstre karI AtmAne nirmala to jANe che paNa mithyAtva buddhinA saMskArathakI baMdharUpa buddhi che. eTale AtmAne rAgI dveSI baMdharUpa je dekhe che, te anubhava vinA dekhe che. e bhAvArtha cha / 175 // gurunA mukhathI adhyAtmazAstranuM sAMbhalavU tene zravaNa kahe che, te sAMbhaLelA viSayano anukrame punaH punaH aMta:karaNamA vicAra karavo tene manana kahe che, ane sAMbhaLIne vicAra karI saMzaya tathA viparyayabhAva rahita thaine ukta AdhyAtmika viSayarUpa svAtmatattva aMtarvRtti karIne je sAkSAt anubhava karavo tene nididhyAsana kahe che. evA svAtma tatvajJAta puruSane baMdhabuddhi
Page #220
--------------------------------------------------------------------------
________________ 295 hotI thI; kema baMdhane prakAza karanAra to AtmA poteja che te anubhava thayA pachI ajJAnarUpabaMdhano Azraya kema kare ? jyAM sudhI AtmA anubhava athavA jJAnavaDe prakAzane pAmyo na hato tyAM sudhI tamarUpa ajJAna ane baMdhavAn thayo hato; paNa anubhava thA pachI AtmA viSe baMdha nathI // 176 // dravyamokSaH kSayaH karmadravyANAM nAtmalakSaNaM // bhAvamokSastu taddheturAtmA ratnatrayAnvaya / / 177 / / jJAnadarzanacAritrairAtmaikyaM labhate yadA // karmANi kupitAnIva bhavatyAzu tadA pRthak // 178 // artha :- je dravyakarmano kSaya te dravyamokSa che, paNa te kAMha AtmAnuM lakSaNa nathI, mAtra te dravya karmano kSaya te mokSano hetu thAya che, paNa AtmA to ratnatraya pariNatirUpa che, tene dravyakarmano kSaya to upacArathI mokSahetu kahiye, paNa vastuthI tatvabuddhiye kahevAya nahIM // 177 // jJAna - darzana - cAritra e ratnatrayIvaDe karIne jevAre AtmA ekabhAvapaNAne pAme, tevAre je karma hatAM, te koika saMsArI jIva jema rIsAine gharamAthI judo nikaLe tema jIvathI judAM nIkalI jAya / / 178 / / ato ratnatrayaM mokSa stadabhAve kRtArthatA // pAkhaMDigaNaliMgaizca gRhaliMgaizva kApi na // 179 // pAkhaMDigaNaliMgeSu gRhaliMgeSu ye ratAH // na te samayasArasya jJAtAro bAlabuddhayaH // 180 // artha :- e mATe je ratnatrayI tethIja mokSa che, paNa te ratnatrayIne abhAve pAkhaMDI sAdhunA samUhane tathA pAkhaMDI grahI
Page #221
--------------------------------------------------------------------------
________________ 216 liMgIne kRtArthapaNu kAMi nathI // 179 / mATe pAkhaMDI sAdhunA samUhamA tathA pAkhaMDIgrahI liMgImA je prANI rakta cha tehane bAlamativAlA samajavA; paNa te siddhAMtanA sAra eTale rahasyanA jANa nathI // 180 // bhAvaliMgaratA yeSu sarvasAravido hi te // liMgasthA vA gRhasthA vA sidhyaMti dhutklmssaaH||181|| bhAvaliMgaM hi mokSAMgaM dravyaliMgamakAraNaM // dravyaM nAtyaMtikaM ysmaanaapyaikaaNtikmissyte||182|| __ artha:-ane je prANI bhAvaliMge rAtA cha tehane sarva sAranA jANa kahiye. te veSadhArI sAdhuliMge hoya athavA gRhasthaliMge hoya; topaNa pApakarma dhoine mokSa pAme // 181 // kemake je bhAvaliMga te mokSanuM aMga che, ane dravyaliMga to akAraNa che, dravyaliMga te kAi AtyaMtika nathI, mATe je bhAvaliMgI che te dravyaliMgane ekAMte nathI icchatA // 182 // yathAjAtadazAliMgamarthAdavyabhicAri cet // vipakSAbAdhakAbhAvAt taddhetutvetu kA prmaa||18|| vastrAdidhAraNecchA cedvAdhikA tasya tAM vinA // dhRtasya na kimasthAne karAderiva bAdhakaM // 184 // arthaH-ihAM koika kaheze je nagnapaNe mokSa che teno uttara kahe che. jo e arthathI vAta kharI che to AtmAne mohabAdhaka che, te mohano abhAva thAze ane jo nagnapaNe mokSa hoya to moha TAlavAnuM zuM pramANa ? tevAre to moha TAlavAnI kAMi jarUra na rahe // 183 // vastra rakSaNe eTale icchA vinA paNa
Page #222
--------------------------------------------------------------------------
________________ 217 jo vastra rAkhatAM mokSanI bAdhakatA che to icchA vinA je karAdika eTale hAtha pramukha aMga dharyA che te paNa mokSanA bAdhaka thAze, eTale digaMbara loka kahe che ke vastra rAkhavAthI mokSanI bAdhakatA cha tehane niruttara karyA // 184 // svarUpeNa ca vastraM ce kevalajJAnabAdhakaM // tadA dikpaTanItyaiva tattadAvaraNaM bhavet // 18 // itthaM kevalinastena mUrdhni kSiptena kenacit // kevalitvaM palAyaMte tyaho kimasamaMjasaM // 186 // artha:-jo paramArthathI je vastra cha tehija kevalajJAnane bAdhakapaNe hoya to digaMbaranI rIte kevalajJAnAvaraNIyane ThekANe vastrAvaraNIya ema thaq joiye, te vastrAvaraNIya karma digaMbarIyo kahetA nathI eTalI enI cuka che // 185 // e rIte to kevalIne mAthe koika vastra oDhADe tevAre kevalajJAne nAsI jadUM joiye, paNa kevalIne vastra oDhADatAM kevalajJAna nAsI jAya che ema to thatuM nathI; mATe aho iti Azcarye zuM juTuM asamaMjasa bolo cho ? // 186 // bhAvaliMgAttato mokSo bhinnaliMgeSvapi dhruvaH // kadAgrahaM vimucyaitadbhAvanIyaM manasvinA // 187 // azuddhanayato hyAtmA baMdho mukta iti sthitiH|| na zuddhanayatastveSa badhyate nApi mucyate // 188 // ___ artha:-te mATe bhAvaliMgathI mokSa che, veSano kAi niyama nathI, kadApi dravyathI anyaliMgIno veSa hoya, to paNa nizcaye mokSa che. mATe kadAgraha chAMDIne buddhivaMta puruSe e rIte
Page #223
--------------------------------------------------------------------------
________________ 28 vicAra || 187 // azuddha nayathI AtmA baMdhAya che ane muMjhAya paNa che, paNa zuddha naye to e AtmA baMdhAto paNa nathI ane muMjhAto paNa nathI // 188 // anvayavyatirekAbhyAmAtmatattvavinizcayaM // navabhyo'pi hi tattvebhyaH kuryAdevaM vicakSaNaH // 189 // idaM hi paramadhyAtmamamRtaM yada eva ca // idaM hi paramaM jJAnaM yogo'yaM paramaH smRtaH // 190 // arthaH -- anvaya vyatireke karIne je chate te chatuM, tehane - anya kahiye ane je achate te achatuM tehane vyatireka kahiye. // tadbhAve tadbhAvo anvayaH tadabhAve tadabhAvo vyatirekaH daMDaghaTadRSTAMtena bhAvyaM // vicakSaNa puruSe e rIte Atmatattvano nizcaya nava tattve karIne karo || 189 // ehija utkRSTa adhyAtma che; ehi ja amRtopama che; valI ehija paramajJAna che ane ehija paramayoga kahyo che // 190 // guhyAdguhyataraM tattvametatsUkSmanayAzritaM // na deyaM svalpabuddhInAM te hyetasya viDaMbikAH || 191 // janAnAmalpabuddhInAM naitattattvaM hitAvahaM // nirbalAnAM kSudhArttAnAM bhojanaM cakriNo yathA // 192 // artha :- chAnAmAM chAnuM e tattva che; mATe sUkSmanaya AzrIne etaca alpabuddhine na saMbhalAva; zAmATe ke je alpamativAlA te etacanA viDaMbaka che // 199 // mATe alpabuddhivaMta prANIne etacca hita kare nahI, jema cakravarttInuM khIranuM bhojana
Page #224
--------------------------------------------------------------------------
________________ 219 nibala je kSudhAye pIDyA prANI hoya tene pace nahI tenIpare jANavU // 192 // jJAnAMzadurvidagdhAnAM tattvametadanarthakRt / / azuddhamaMtrapAThasya phaNiratnagraho yathA // 193 // vyavahArAviniSNAto yo jJIpsati vinizcayaM // kAsArataraNAzaktaH sAgaraM sa titIrSati // 194 // artha:-tema khaMDa khaMDa paMDitAiye karIne ardhabalyA ehavA je prANI tene e tatva anarthakArI che jema azuddha maMtranA pAThavAlo puruSa sarpano maNi levA jAya, te tene anarthakArI thAya tenIpare jANavU // 193 // je prANI vyavahAranayamAM kuzala nathI ane nizcayanayane samajavA jAya, te prANI talAvane taravAmAM asamartha chatAM samudra taravA vAMche che // 194 // vyavahAraM vinizcitya tataH shuddhnyaashritH|| AtmajJAnarato bhUtvA paramaM sAmyamAzrayet // 195 // arthaH-vyavahAra ane nizcaye karI zuddhanayane AzrIne AtmajJAne rata thai je pravarte te prANI paramapadane pAme / / 195 // iti AtmanizcayAdhikAra aSTAdaza samAptaH / /
Page #225
--------------------------------------------------------------------------
________________ jainamatastutyAdhikAraH utsarpadavyavahAranizcayakathAkallolakolAhala trasyadurnayavAdikacchapakulaM bhrazyatkupakSAcalaM // udyayuktinadIpravezasubhagaM syAdvAdamaryAdayA yuktaM zrIjinazAsanaM jalanidhi muktvA paraM nAzraye // 1 // ____ artha:-have jinazAsanarUpa ratnAkaranI stuti kare che temAM prathama jinazAsanane samudranI upamA Ape che, te jinazAsanarUpa samudra kevo che ? te kahe che. prasaratI ehavI vyavahAra tathA nizcayanayanI je kathA, terUpa je kallola teno je kolAhala, teNe karIne duSTajana nayavAdirUpI kAcabAno kula jene viSe trAsa pAme che. valI jemAMthI kumatirUpI parvata tUTI gayA che, bhAMgyA che; valI jemAM moTI uktiyuktirUpiNI nadIono praveza che teNe karI je subhaga eTale manohara che; valI syAdvAdazailIrUpa maryAdAye je yukta che evo zrIjinazAsanarUpa ratnAkara je samudra tene tajIne paradarzanane koNa seve ? // 1 // pUrNapuNyanayapramANaracanApuSpaiH sadAsthArasai stattvajJAnaphalaiH sadA vijayate syAdvAdakalpadrumaH // etasmAt patitaiH pravAdakusumaiH SaDdarzanArAmabhUyaH saurabhamudramatyabhimatairadhyAtmavArtAlavaiH // 2 //
Page #226
--------------------------------------------------------------------------
________________ 221 artha:-have e jinamatane kalpavRkSa karI dekhADe che. jemAM pUrNa pavitra je sAta naya ane cAra pramANa tehanI je racanA terUpI phUlamAMhethI sadaiva zraddhArUpa rase karIne tattvajJAnarUpa phala nIpanyAM che, evo syAdvAda nAmA je kalAvRkSa te sadA jayavato vartoM ! e kalpavRkSathI kharI paDyAM je pravAharUpI phUla teNe karIne SaDdarzanarUpa vADInI je dharatI te navanavI adhyAtmanI je vArtAo tenA je lava teNe karIne bhUyaH kahetAM pharI pharIne sugaMdhapaNAne pragaTa kare che // 2 // citrotsargazubhApavAdaracanAsAnuzriyAlaMkRtaH / zraddhAnaMdanacaMdanadrumanibhaprajJollasatsaurabhaH // bhrAmyadbhiH paradarzanagrahagaNairAsevyamAnaH sadA tarkasvarNazilocchito vijayate jainAgamo maMdaraH / 3 // artha:-have jinazAsanane meruparvatanI upamA Ape che. nAnA prakArano utsarga mArga ane ruDo je apavAda mArga tenI racanArUpa zikhara tenI zobhAe zobhita che. valI zraddhArUpa naMdanavanamAM caMdananAM vRkSa terUpa je buddhi te thakI prakaTI che sugaMdha jihAM evo merutulya che. valI e meruparvatanI pachavADe bhamatA je paradarzanarUpI grahanA samUha teNe karIne sadA sevita che, tathA tarka je zuddha vicAra te rUpiNI suvarNazilA teNe karIne uMco che, evo jainAgamarUpa je meru te jayavaMto vtto ! // 3 // sthAddoSApagamastamAMsi jagati kSIyaMta eva kSaNA . dadhvAno vizadIbhavaMti nibiDA nidrA dRzorgacchati //
Page #227
--------------------------------------------------------------------------
________________ 222 yasminnabhyudite pramANadivasaprAraMbhakalyANinI prauDhatvaM nayagIrdadhAti sa ravi nAgamo naMdatAt // 4 // . artha:- have jinazAsanane sUryanI upamA ApI vakhANe che. jainAgamarUpa sUryanA udayathakI corI jArI ityAdi doSa Tale, valI je thakI kSaNaikamAM jagatane viSe ajJAnarUpa aMdhAra kSaya thAya, je thakI mArga nirmala thAya che, valI cakSumAMthI pramAdarUpa nidrA jAya che, tathA jema sUryodayathI divasa ugyo ema siddha thAya che tema jainAgamanA udayathI pramANanI siddhatArUpa divasanI siddhatA thAya che te jANe divasane prAraMbhe loka prabhAte maMgalika bole che. jema sUrya udaye loka nyAyamArge cAle, nyAyanAM vacana bole, tema jainasUrya udaye naya tathA AgamanI vANI te ghaNI ruDI rIte prauDhatA pAme che. evo e jinazAsanarUpI sUrya te jayavaMto varto ! // 4 // adhyAtmAmRtavarSibhiH kuvalayollAsaM vilAsairgavAM tApavyApavinAzibhirvitanute labdhodayoyaH sadA // tarkasthANuziraHsthitaH parivRtaH sphArairna yastArakaiH so'yaM zrIjinazAsanAmRtaruciH kasyati norucytaaN|| artha:-have jinazAsanane caMdranI upamA ApI vakhANe che. adhyAtmarUpa amRtano je varasAda teNe karIne kuvalaya je pRthvIrUpa kamala tene vikasvara kare che evo, valI gavAM ke0 vANIrUpa kiraNa tenA vilAse karIne saMsAranA tApano je samUha teno nAza kare che evo, valI e caMdramA kevo che? je tarkavicArarUpI je mahAdeva tenA mastake rahyo thako udaya pAmyo che evo,
Page #228
--------------------------------------------------------------------------
________________ 223 valI dIpta je naya terUpa je tArAmaMDala teNe parivaryo thako phire che evo jinAgamarUpI caMdra te kone rucipaNAne na upajAve ? apitu sarva upajAve // 5 // bauDAnAmRjusUtrato matamabhUdvedAMtinAM saMgrahAt sAMkhyAnAM tata eva naigamanayAd yogazca vaizeSikaH // zabdabrahmavido'pi zabdanayataH sarvairnayairguphitA jainI dRSTiritIha sArataratA pratyakSamudvIkSate // 6 // artha:- jenA aneka nayamAMthI ekekA naya grahaNa karIne eTale rujunathI bauddhano mata pragaTyo, ane saMgrahanayathI vedAMtikano mata pragaTyo, tathA sAMkhyamata paNa saMgrahanayathIja upano ane naigamanayathI yogamata ane vaizeSikamata pragaTyo, zabdanayathakI mImAMsaka dazarna upanuM ane jainazAsana to sarva naye karIne guMphita che; te mATe A jinazAsanamAM sAramAM sArapaNuM pratyakSapaNe ruDI te dekhIe chIe // 6 // USmA nArkamapAkaroti dahanaM naiva sphuliMgAvalI nAbdhi siMdhujala plavaH suragiriM grAvA na vAbhyApatan // evaM sarvanayaikabhAvagarimasthAnaM jineMdrAgamaM tattaddarzanasaMkathAMzaracanArUpaM na haMtuM kSamA // 7 // artha :- ukalATa je bApha teno je tApa te sUryane jItI zake nahIM, ane agninA kaNiyA te dAvAnalane jItI na zake, tathA siMdhunadInuM jala teno je vega te lavaNasamudrane zake, pattharanA je khaMDa te meruparvatane dAbI na zake, ThelI na ema sarva
Page #229
--------------------------------------------------------------------------
________________ raraka nayanA ekatA bhAvanI moTAinuM sthAnaka ehavaM tIrthakaranuM je Agama tehane te paradarzanIo haNavAne samartha nathI, zA mATe je e jaina te sarvadarzanI che, ane te darzanIyo jainanA ekeka aMzI che // 7 // duHsAdhyaM paravAdinAM paramatakSepaM vinA svaM mataM tatkSepe ca kaSAyapaMkakaluSaM cetaH samApadyate // so'yaM niHsvAnidhigrahavyavasito vetAlakopakramo nAyaM sarvahitAvaho jinamate tattvaprasiddhayarthinAM // 8 // - arthaH-paradarzanI jeTalA che te eka ekanA matane khaMDyA vinA potAnA matane thApI zakatA nathI. e matamatano je kadAgraha teno prakSepa karatAM kaSAyarUpa kAdave karIne mana malina thAya che. e kadAgrahano vyApAra te to daridrInA gharano nidhAna hasvAne vetAla gayo te prAya jANavo. e upakrama sarva jinamatane viSa hitakArI nathI, mATe arthI jIvane e jinamata te tattvarUpe prasiddha che // 8 // vArtAH saMti sahasrazaH pratimataM jJAnAMzabaddhakramA zvetasnAsu tataH prayAti na tu mAM lInaM jineMdrAgame // notsarpati latAH kati pratidizaM puSpaiH pavitrA madhau tAbhyo naiti ratiM rasAlakalikAraktastu puskokilH|9| artha:-jeno anukama jJAnane mAtra aMze karIne baMdhAyo che evI paradarzanIonI vArtA che, tevA matamamatva hajAro game varne che, paNa te vAtone viSe mAharu citta jAtuM nathI. zA mATe ?
Page #230
--------------------------------------------------------------------------
________________ 225 je siddhAMtone viSe mahAraM mana lIna che, mATe caitramAse dizodize je phUla teNe karIne pavitra ehavI je latA te keTalIka vikasvara thAya, phale; paNa puskokila je koyala te AMbAnI maMjarIthI rakta evI thakI te latAone viSe rati na pAme, tenI pare mahAraM citta paNa siddhAMtarUpa AMbAnI maMjariye rakta thayuM thakuM anya darzanarUpa latAomAM jAtuM nathI // 9 // . zabdo vA matirartha eva vasu vA jAtiH kriyA vA gunnH| zabdArthaH kimiti sthitiH pratimataM saMdehazaMkuryathA // jaineMdre tu mate na sA pratipadaM jAtyaMtarArthasthitiH / sAmAnyaM ca vizeSameva ca yathA taatprymnvicchti||10|| ___ arthaH-A zabda che, kiMvA mati che, ke artha che, ke guNa che, ke vastu ke0 dravya che, ke jAti che ke kriyA cha ? valI eno zabdArtha kema haze ? evo saMdeharUpI khIlo mata mata pratye rahyo che paNa jinamatamAM nathI. te pada pada pratye jAtyaMtara arthanI sthiti cha, mATe sAmAnya ane vizeSa jevA padArthano yathArtha nizcaya tAtparya-artha tene bhaje che; mATe jinamatamAM saMdeharUpa khIlo nathI // 10 // yatrAnarpitamAdadhAti guNatAM mukhyaM tu vastvarpitaM / . tAtparyAnavalaMbanena tu bhavedUbodhaH sphuTaM laukikH|| saMpUrNa tvavabhAsate kRtadhiyAM kRtsnAdvivakSAkramAt / tAM lokottarabhaMgapaddhatipadaM syAdvAdamudrAM stumaH // 11 // artha:--syAdvAdarUpa jaina mudrAmAM kevo guNa cha ? ke
Page #231
--------------------------------------------------------------------------
________________ 226 jemAM vastune anarpaNa karI chatAM paNa te vastu gauNatAne prApta thAya che ane vastu arpaNa karI chatAM te mukhyatAbhAvane pAme che, ane jenA tAtparya arthane avalaMbane karIne to pragaTapaNe laukika bodha thAya cha; ane saMpUrNa bodha to samagra vivakSAnA anukramathakI mahAnipuNa buddhivAlAne prakAza thAya che te mATe e lokottara bhaMgajAlanuM ThekA' evI je syAdvAdazailIrUpa mudrA tene ame stavIe chIe // 11 // AtmIyAnubhavAzrayArthaviSayo'pyuccairyadIyaH kramo / mlecchAnAmiva saMskRtaM tanudhiyAmAzcaryamohAvahaH // vyutpattipratipattihetuvitatasyAdvAdavAgguMphitaM / ' taM jainAgamamAkalayya na vayaM vyAkSepabhAja: kcit|12| arthaH-te jainAgama kevu che ? jemA potAnA AtmAno anubhava karavAnA Azrayano viSaya che, evo uccapaNe karIne jeno krama cha eTale paripATI che, ane mlecchane jema saMskRta bhASA Azcarya karanArI ane moha upajAvanArI che tenI pare alpabuddhivALAne acaMco pAmI muMjhAvAnuM sthAnaka che; mATe jainAgama te vyutpattinuM nirUpaNa karanArA je hetu teNe karI vistIrNa ehavo je syAdvAda mArga teNe karI racelaM che. tene pAmIne mahArA cittamAM bIju koipaNa vyAkSepapaNuM kyAre paNa thatuM nathI // 12 // mUlaM sarvavacogatasya viditaM jainezvaraM zAsanaM / tasmAdeva samucchitairnayamataistasyaiva yatkhaMDanaM // etakicana kauzalaM kalimalacchannAtmanaH svAzritAM / zAkhAM chettumivodyatasya kaTukodAya taarthinH||13||
Page #232
--------------------------------------------------------------------------
________________ 227 arthaH- mATe sarvavacanagata samUhanuM je mUla evaM e jinazAsana kahA~ che, e jinazAsanathakIja pragaTyA ehavA je nayanayanA mata tevA mate karIneja duSTa prANI teja jinaAgamanuM khaMDana kare che, te pApiSTa AtmAono AtmA pAparUpa mele karI DhaMkANo che, evA duSTonuM je kAMi kiMcitamAtra DahApaNaparNu che, te jema koi mUrkha je vRkSanI DAle beTho thako teja DAla kApavAne ujamAla thAya tethI kaDavA vipAka pAme, tema te kuvicAravAlAne Agala kaDavAM phala pragaTe che // 13 // tyaktvonmAdaM vibhajya vAdaracanAmAkarNya karNAmRtaM / siddhAMtArtharahasyavitka labhatAmanyatra zAstre ratiM // yasyAM sarvanayA vasaMti na punarvyasteSu teSveva yA / mAlAyAM maNayo luThaMti na punarvyasteSu teSveva sA / 14 / arthaH- vivecanA lakSaNa je nayanovAda teno unmAda tajIne, momAM jhagaDo tajIne, valI kAne amRtarUpa vANI sAMbhalIne, siddhAMtanA artharahasyano je jANa puruSa te bIjAM zAstrane viSe rati kema pAme ? arthAt naja pAme, je jainavANIne viSe saghalA naya praveza kare che, paNa te judA judA matavAlAnA matamAM sarvanaya nathI. tethI jaina vANI kAMi temAM rahetI nathI. zA mATe je te sarve vyagra cittavAlA che mATe jainamAM sarve naya che. jema mAlAne viSe sarva maNakA rame che, paNa chUTA maNakA paDyA hoya tene mAlA na kahiye, ane eka maNake sarve maNakA samANA ema paNa na kahIe, mATe te mAlA sarakho jainamata che // 14 // anyo'nyapratipakSabhAvavitathAn svasvArthasatyAnnayAnapekSAviSayagrahairvibhajate mAdhyasthamAsthAya yaH //
Page #233
--------------------------------------------------------------------------
________________ 228 syAdvAde supathe nivezya harate teSAM tu diGmUDhatAM / kuMdeMdupratima yazovijayinastasyaiva saMvardhate // 15 / / arthaH-ema ekabIjAne vairabhAve karI jUThA jUThA je potapotAnA artha tene sAcA karatA evA matavAlA je darzanI te potAnA nayano viSaya grahaNa karI, mAdhyasthapaNAne svIkArI, sArA mAThAno vibhAga karIne, syAdvAdarUpa uttama mArgane viSe lokanuM citta sthApana karAvIne ane mAdhyasthapaNu grahaNa karI temanI digmUDhatAno nAza kare, te vijayavaMta prANI kuMdanuM phUla tathA caMdramA sarakho ujavalo je jaza teNe karI vRddhivanto thaze. ahIM kaviye potAnuM nAma paNa sUcavyuM che // 15 // / itizrI jainamatastutyadhikAra ekonaviMzati samAptaH // // itizrI mahopAdhyAya zrI yazovijayagaNinA viracitAdhyAtmasAraprakaraNe SaSTaprabaMdhaH //
Page #234
--------------------------------------------------------------------------
________________ anubhavAdhikAra zAstropadarzitadazA galitAsagrahakaSAyakaluSANAM . priyamanubhavaikavedyaM rahasyamAvirbhavati kimapi // 1 // prathamAbhyAsavilAsA dAli gIva yatkSaNAllInaM // caMcalataruNIvibhramasamaM sutaralamanaH kurute // 2 // arthaH-zAstre batAvI je dizA teNe karIne galI gai che sArI narasI asadgraharUpa kaSAyanI kaluSatA jenI, tene priya ehavo je eka anubhava tethI jaNAtuM evaM je rahasya te kAMika pragaTa thAya che // 1 // prathama abhyAsarUpI vilAsanA yoge karIne te prANI pUrvokta kAMika rahasyanAM lIna thAya che ane pharI caMcalapaNe rahe che, jema caMcala strI potAnA vilAsanA yoge karI kAika sukhamAM lIna yAya che ane pachI jevI ne tevI caMcala rahe che, tathA jema kIDAne bhamarI jyAre caTako bharAve che tyAre tenA dhyAne karIne te tallIna thai jAya che ane pachI jevAre bhamarI potAnA. caTakAno udyoga mukI de che, tevAre te sarva bhUlI jai potAno mUlano svabhAva dhAraNa kare che tenI pare jANI levU // 2 // suviditayogairiSThaM kSiptaM mUDhaM tathaiva vikSiptaM // ekAgraM ca niruddhaM cetaH paMcaprakAramiti // 3 // viSayeSu kalpiteSu ca puraHsthiteSu ca nivezitaM rajasA // sukhaduHkhayugbahirmukhamAyAtaM kSiptamiha cittaM // 1 //
Page #235
--------------------------------------------------------------------------
________________ 230 arthaH-yogajJAniye pAMca bhede mana kayuM che. 1 kSiptamana, 2 mUDha mana, 3 vikSiptamana, 4 ekAgramana, 5 niruddhamana. e pAMca prakAra mananA che // 3 // temAM kSiptanuM lakSaNa kahe che. potAnA cittane sanmukha kalpyA je viSaya tene viSe rajoguNe karIne thApyu temaja sukha tathA duHkhayukta, ane bahirmukha thayelaM citta tene kSipta mana kartuM che // 4 // krodhAdibhirniyamitaviruddhakRtyeSu yattamo drAg // kRtyAkRtyavibhAgAsaMgatametanmo mUDhaM // 5 // sattvodrekAparihRtaduHkhanidAneSu sukhanidAneSu // zabdAdiSu pravRttaM tadeva cittaM tu vikSiptaM // 6 // . artha:-jemA bahulatAye tamoguNa hoya, eTale krodha sahita viruddha kAmane viSe je tatpara hoya ane vivekarahitapaNe kRtyAkRtyanI kheMcaNa vinA je mana, tene mUDha mana kahiye // 5 // je dhairyanA balathI duHkhanAM kAraNa gaNatuM nathI, zabdAdika viSayamAM rUparasAdikanAM kAraNa jANI kaThorapaNe pravarte eq je citta tene vikSipta mana kahiye // 6 // adveSAdiguNavatAM nityaM khedAdiSaTkaparihArAt / - sadRzapratyayasaMgatamekAgraM cittamAmnAtaM // 7 // uparatavikalpavRttikamavagrahAdikramacyutaM zuddhaM // AtmArAmamunInAM bhavati niruddhaM sadA cetH|| 8 // artha:-rAgadveSAdike rahita je guNavaMta puruSa che ane sadA khedAdikano parihAra karanAra je puruSa che, jenuM mana sadaiva rAgadveSa TalavAthI sarva kAryamAM sara malyuM che tene ekAgra mana kahiye
Page #236
--------------------------------------------------------------------------
________________ 231 // 7 // jenI vikalpavRtti zAMta thai che, valI avagrahAdi kramathI pArcha osayuM che ehavU zuddha mana, AtmArAmamuninuM je aMtaHkaraNa tene niruddha mana kahiye // 8 // na samAdhAvupayogaM tisrazcetodazA iha labhaMte // sattvotkarSAt sthairyAdubhe samAdhisukhAtizayAt // 9 // yogAraMbhastu bhavedvikSipte manasi jAtusAnaMde / / kSipte mUDhe cAsmin vyutthAnaM bhavati niyamena // 10 // arthaH-cittanI traNa dazA te A samAdhimAM kAMi upayoga pAmatI nathI, tevAre paNa temAM be dazA to sarvotkarSathakI tathA sthiratAthakI ane samAdhisukhanA atizayathI upayoga pAme che / / 9 // kadAcit vikSipta cittane viSe yogasamAdhimAM AnaMdita hoya to yogAraMbha saMbhave; kSipta mUDha mane to yogano vizeSa viSayarUpa udaya hoya / / 10 // viSayakaSAyanivRttaM yogeSu ca saMcariSNu vividheSu // gRhakhelabAlopamamapi calamiSTaM mno'bhyaase||11|| vacanAnuSThAnagataM yAtAyAtaM ca sAticAramapi / ceto'bhyAsadazAyAM gajAMkuzanyAyato'nuSTaM // 12 // arthaH-vividha prakAranA yogane viSe pharatuM ane viSayakaSAye bharyu evaM gharamA ramatA bAlakanI pere capala je mana te abhyAse karI ruDaM jANavU / / 11 // vacanAnuSThAnamA rahyaM evaM jAtuM AvatuM aticAra sahita mana hoya to paNa jo abhyAsadazAmAM vartatuM hoya to, jema hasti te aMkuze karI ruDo thAya te dRSTAMte te mana paNa ruDu thAya // 12 //
Page #237
--------------------------------------------------------------------------
________________ 232 jJAnavicArAbhimukhe yathA yathA bhavati kimapi sAnaMdaM / arthaH pralobhya bAbairanugRhaNIyAttathA cetH|| 13 // abhirUpajinapratimAM viziSTapadavAkyavarNaracanAM c|| puruSavizeSAdikamapyata evAlaMbanaM bruvate // 14 // artha:-jJAnavicAraNAnA sukhathI jema kAika AnaMda thAya ehave bAhya arthe karI lobhAvIne tebhAM cittane thobhAvI rAkhIne jJAnanA vicArane sanmukha karIye // 13 // ruDI jinapratimA, ruDAM siddhAMtanAM pada, vacana, akSara, te puruSavizeSa je bahuzruta gItArtha muni hoya tehane e traNa AlaMbana prabhue kahAM che // 14 // AlaMbanaiH prazastaiH prAyo bhAvaH prazasta eva ytH|| iti sAlaMbanayogI manaH zubhAlaMbana dadhyAt // 15 // sAlaMbanaM kSaNamapi kSaNamapi kuryAnmano nirAlaMbaM // ityanubhavaparipAkAdAkAlaM syAnnirAlaMbanaH // 16 // artha:-ruDe AlaMbane karIne prAye rUDo bhAva hoya, mATe sAlaMbana yogI je ruDA jIva hoya teNe zuddha AlaMbana dharavU // 15 // ane kSaNikamAM sAlaMbana mana kare, ane kSaNikamAM nirAlaMbana mana kare, e rIte anubhavanA paripAkathI te prANI sadA nirAlaMbana thAya // 16 // AlaMbyaikapadArtha yadA na kiMcidviciMtayedanyat // . anupanateMdhanavanhivadupazAMtaM syAttadA cetaH // 17 // zokamadamadanamatsarakalahakadAgrahaviSAdavairANi // kSIyaMte zAMtahRdAmanubhava evAtra sAkSAttaH // 18 //
Page #238
--------------------------------------------------------------------------
________________ 233 artha:-pachI eka padArthane avalaMbIne je vAre bIju kAi ciMtave nahI tevAre jema kASTha vinAno agni upazame che, tenI pare mana upazAMtapaNuM pAme // 17 // mATe zoka, garva, kAma, matsara, kleza, haTha, viSAda ane vaira eTalAM vAnAM zamatAvaMta prANIne na hoya, e vAtano sAkSI ihAM anubhava che // 18 // zAMte manasi jyotiH prakAzate zAMtamAtmanaH sahajaM // bhasmIbhavatyavidyA mohadhvAMtaM vilayamati // 19 // bAhyAtmano'dhikAraH zAMtahRdAmaMtarAtmanAM na syAt / paramAtmAnudhyeyaH sannihito dhyAnato bhavati // 20 // artha:-zAMta manane viSe rahetA thakA AtmAnuM zAMta, svAbhAvika, sahajAnaMdarUpa je teja che te pragaTa thAya, tevAre je kuvidyA te rAkha thai jAya ane mohAMdhakAra nAza pAme // 19 // bAhyathakI manano je adhikAra te zAMta pariNAmI aMtaraAtmAvAlA prANIne na hoya, kemake tene dhyeyarUpI je paramAtmA te dhyAnathI DhukaDo che // 20 // kAyAdibahirAtmA tadadhiSThAtAMtarAtmatAmeti // gatani:zeSopAdhiH paramAtmA kIrtitastajjJaiH // 21 // viSayakaSAyAvezastattvAzraddhA guNeSu ca dveSaH // AtmAjJAnaM ca yadA bAhyAtmA syAttadA vyaktaH // 22 // arthaH-kAyA adhiSThita je bahirAtmA tenuM adhiSThAna je aMtarAtmA che te prate pAme ane gai che samasta upAdhi jene tene jJAniye paramAtmA kahyo che // 21 // jene viSayakaSAyano Aveza
Page #239
--------------------------------------------------------------------------
________________ rarUka hIya, tatvanI azraddhA hoya, guNI upara dveSa hoya, ane jene AtmAnI olakhANa nathI tene pragaTapaNe bahirAtmA kahiye // 22 // tattvazraddhA jJAnaM mahAvratAnyapramAdaparatA ca // mohajayazca yadA syAt tadAMtarAtmA bhavedUvyaktaH // 23 // jJAnaM kevalasaMjJaM yoganirodhaH samagrakamahatiH // siddhinivAsazca yadA paramAtmA syAttadA vyktH||24|| __. artha:-jene tattvanI zraddhA hoya, jJAnapaNuM hoya, mahAtratIpaNuM hoya, tathA apramAdIpaNuM hoya, ema karatAM jevAre mohane jIte tevAre tene pragaTapaNe aMtarAtmA kahiye // 23 // jihAM kevalajJAna hoya ane mana-vacana-kAyAnA yoganirodhI ATha karbha kSaya karI siddhamAM base tevAre tene pragaTapaNe paramAtmA kahiye // 24 // AtmAnaMto guNavRttirvivicya yaHpratipadaM vijaanaati|| kuzalAnubaMdhayuktaH prApnoti brahmabhUyamasau // 25 // brahmastho brahmajJo brahma prApnoti tatra kiM citraM // brahmavidAM vacasA'pi brahmavilAsAnanubhavAmaH // 26 // arthaH-je prANi AtmAne ane guNavRttine mAhomAMhe vahecaNa karIne ThekANe joDe te prANi kuzalAnubaMdhI puNya sahita mokSapadane pAme // 25 // je brahmamA rahyo brahmano jANa te brahmane pAme, emAM zo acaMbo che ? mATe brahmavettA puruSa je jJAnI tenA vacane karI brahma je mokSavilAsI sukha, tene ame anubhavIe chIe // 26 // brahmAdhyayaneSu mataM brhmaassttaadshshsrpdbhaavaiH|| - yenAptaM tat pUrNa yogI sa brahmaNaH paramaH // 27 //
Page #240
--------------------------------------------------------------------------
________________ 235 dhyeyo'yaM sevyo'yaM kAryA bhaktiH sukRtadhiyA saiva // asmingurutvabuddhayA sutaraH saMsArasiMdhurapi // 28 // arthaH brahmaadhyayanane viSe kartuM che ke, aDhAra hajAra zIlAMgarathe karI je brahmacaryane pAmyo, tene pUrNa yogI ane parama brahma kahiye // 27 // mATe eneja dhyAvo, enIja puNyavaMte bhakti karavI, ane ene viSe moTApaNAnI buddhi dharIye, to saMsArasamudra taravo sahela che // 28 // avalaMbyecchAyogaM pUrNAcArAsahiSNavazca vayaM // bhaktyA paramamunInAM tadIyapadavImanusarAmaH // 29 // alpApi yatra yatanA nirdabhA sA zubhAnubaMdhakarI // ajJAnaviSayaM yattadvivecanaM cAtmabhAvAnAM // 30 // arthaH-icchAyoga to amAre nirbala che, puro AcAra paNa ame pAlI zakatA nathI; paNa moTA muninI bhaktie karIne tehanI padavIne pAmazuM // 29 // thoDI paNa jayaNA kapaTa rahita thaze to te zubha anubaMdhakArI che, paNa AtmabhAvanI je vaheMcaNa te ajJAnane TAlanAra che // 30 // siddhAMtatadaMgAnAM zAstrANAM yaH suparicayaH zaktyA // paramAlaMbanabhUto darzanapakSo'yamasmAkaM // 31 // vidhikathanaM vidhirAgo vidhimArgasthApanaM vidhericchA // avidhiniSedhazceti pravacanabhaktiH prsiddhaaNtH||32|| arthaH-siddhAMtanA ame pakSI chIye, tenAM aMga je zAstra teno zakti pramANe amAre paricaya che, mATe parama AlaMbanabhUta evo je samakitapakSa te amAre rUDo che // 31 // zuddha bhASarbu,
Page #241
--------------------------------------------------------------------------
________________ 236 vidhizAstrano rAga karavo, zuddha mArganuM sthApana karavU, vidhimArganI icchA rAkhavI, avidhi TAlavI ane siddhAMtanI bhakti karavI e amAro siddhAMta che // 32 // adhyAtmabhAvanojjvalacetovRttocitaM hitaM kRtyaM // .. pUrNakriyAbhilASazceti dvayamAtmazuddhikaram // 33 // dvayamida zubhAnubaMdhaH zakyAraMbhazca zuddhapakSazca // ahito viparyayaH punarityanubhavasaMgataH pNthaaH||34|| arthaH-adhyAtmanI bhAvanAe karI ujjvala ehavI je cittavRtti teNe karIne ucita kArya karavU, tathA hitakArI karaNI karavI, pUrNa kriyAnA vilAsano abhilASa dharavo, e amAre AtmAnI zuddhikAraka che, eTale eka aMtaHkaraNanI ujjvalatA je zuddhi karavI te, ane bIjuM AdhathI mAMDI aMtaparyaMta pUrNa zubha kriyA karavAnI abhilASA e be vAnAM AtmAnI zuddhi karanArAM che // 33 // tathA eka karavA yogya AraMbha te zakya AraMbha ane bIjo zuddha pakSa e be vAnAM zubhAnubaMdhI che, e be jene prAraMbha kAle samartha che, emAM jenI zakti, udyama ane zuddha prarUpakapaNuM che tene hitakArI mAne ane ethI viparyAsa je che, tene ahitakArI mAne, evI rIte anubhavajJAnane malavAno paMtha che. ethI mithyAtva Tale // 34 / ye tynubhvaavinishcitmaargaashcaaritrprinntibhrssttaaH|| bAhyakriyayA caraNAbhimAnino jJAnino'pi na te||35|| lokeSu bahirbuddhiSu vipaNikAnAM bahiHkriyAsu ratiH // zraddhAM vinA na caitAH satAMpramANaM yato'bhihitaM // 36 / / arthaH-jene anubhavano nizcaya nathI, ane nizcaya mArganA cAritrathI bhraSTa che, tathA bAhya kriyAnI AcaraNA che ane lokamAM
Page #242
--------------------------------------------------------------------------
________________ 237 ugra vihArI thai AcArano garva dhare che, tene jJAnI na kahIe // 35 // bAhya dRSTivAlA je mukha loka te tene bAhyakriyAvaMta dekhI prIti dhare, te to jema koika vANiyo bAhya kariyANAno vyApAra karato dekhiye tenI pare jANavI, mATe zraddhA vinAnuM kazuMye pramANa nathI // 36 // bAlaH pazyati liGgaM madhyamabuddhirvicArayati vRttaM // AgamatatvaM tu budhaH parokSate sarvayatnena // 37 // niMdyo na ko'pi loke pApiSTeSvapi bhvsthitishcintyaa| pUjyA guNagarimADhyA dhAryo rAgo guNalave'pi // 38 // artha:-je bAla jIva hoya te veSa joine parIkSA kare, tathA madhyama jIva te AcaraNA joi parIkSA kare; ane paMDita to jJAnatatva dekhI parIkSA kare // 37 // lokane viSe koinI niMdA kariye nahIM. pApIne viSe mahoTI saMsAranI sthiti ciMtaviye, je guNayukta puruSa hoya tenI pUjA karIye; vaDAi karIye; tathA je alpaguNI hoya tenA upara paNa rAga dharIye // 38 // nizcityAgamatattvaM tasmAdummRjya lokasaMjJAM c|| zraddhAvivekasAraM yatitavyaM yoginA nityaM // 39 // grAhyaM hitamapi bAlAdAlApairdurjanasya na dveSyaM // satyA yAcaH parAzApAzA iva saMgamA jJeyAH // 40 // artha:-Agamano nizcaya karI lokasaMjJA choDIne vivekano sAra je zraddhA tene viSe yogIzvare sadA udyama karavo // 39 // bAlakathakI paNa AlApe karIne hitanI vAta levI; durjana upara dveSa na karavo satya bolavU ane pArakI AzA pAsa sarakhI jANavI // 40 //
Page #243
--------------------------------------------------------------------------
________________ stutyA smayona kAryaH kopoApaca niMdayA janaiH kRtayA // sevyA dharmAcAryAstatvaM jijJAsanIyaM ca // 41 // zaucaM sthairyamadaMbho vairAgyaM cAtmanigrahaH kaaryH|| dRzyA bhagavatadoSAzcityaM dehAdivarUpyaM // 42 // ___arthaH-koi vakhANe to garva na karavo, koi niMde to kopa na karavo, dharmAcAryanI sevA karavI; tattrane jANavAnI icchA rAkhavI // 41 // pavitrapaNuM, sthiratApaNuM ane niSkapaTapaNuM Ada tathA vairAga dharavo ane manane vaza karI rAkhavU, tathA saMsAranA doSa dekhavA, valI dehane vinAzIpaNe ciMtavavo // 42 // bhaktibhaMgavati dhAryA sevyo dezaH sadA viviktazca // sthAtavyaM samyaktve vizvAsyo na pramAdaripuH // 43 // dhyeyAtmabodhaniSThA sarvatraivAgamaH purskaaryH|| tyaktavyAH kuvikalpAH stheyaM vRddhAnuvRttyA ca // 44 // arthaH-prabhu upara bhakti dharavI; pazupaMDakAdi doSa rahita deza je sthAnaka te sevaQ, samakitadazAmAM sthira raheQ, pramAdarUpa zatruno vizvAsa na karavo // 43 // dhyeyasvarUpa je Atmabodha temAM rahe, saghale sthale AgamasiddhAMtane Agala karavaM, kuvikalpa chAMDavA, je mArge vRddha cAle te mArge cAlavU // 44 // sAkSAtkAryatattvaM cidrUpAnaMdamedurairbhAvyaM // hitakArI jJAnavatAmanubhavavedyaH praktAro'yam // 4 // artha:-tattvane pragaTa karavU, jJAnarUpa AnaMdabhara rahe, jJAnavaMtane hitakArI thaine rahe, e anubhavavaMta jIvonA prakAra che // 45 // // iti anubhavAdhikAraH samAptaH // 20 //
Page #244
--------------------------------------------------------------------------
________________ prazastiH yeSAM kairavakuMdavRMdazazabhRtkarpUrazubhrA gunnaa|| ___ mAlinyaM vyapanIya cetasi nRNAM vaizadyamAtanvate // saMta'saMtu mayi prasannamanasaste kepi gaunniikRt-|| svaarthomukhypropkaarvidhyo'tyucchNkhlaiHkiNkhlaiH||1|| arthaH- caMdravikAsI kamalanA phUlano samUha, caMdramA, kapUra, e sarakhA ujjvalA jenA guNa che, tathA je manuSyanA cittane viSe malinatA TAlIne nirmalatA-ujjvalatAne vistAre che evA je sajjana puruSo te, mArA upara prasanna mane sadaiva rahejo ! jeNe potAno artha gauNa karyo che, ane jenI mukhyapaNe paraupakAranI buddhi che, evA sajjana jo mArA upara prasanna che to, unmatta evA khala je durjana loka tenI aprasannatAe zuM thavAnuM che 1 // 1 // 'graMthArthAn praguNIkaroti sukaviryatnena teSAM prathA"mAtanvAMta kRpAkaTAkSalaharIlAvaNyataH sajjanAH // mAkaMdadrumamaMjarI vitanute citravA madhuzrIstataH saubhAgyaM prathayaMti paMcamacamatkAreNa puNskokilaaH||2|| artha:-ruDA je kavi che, te arthAnupattie navA graMtha race; paNa kRpAnajaranI leharo tenuM ghara evA je sajjana te granthane vakhANIne vistAra kare che. te upara dRSTAMta kahe chejema vasaMtalakSmI AMbAnI maMjarInA manoharapaNAne pragaTa kare che, paNa potAnA paMcama rAganA camatkAre karI eTale rAgano Tahuko teNe karIne koyala maMjarInuM saubhAgyapaNaM jagamA vistAre che // 2 //
Page #245
--------------------------------------------------------------------------
________________ 240 doSollekhaviSaH khalAnana bilAducyAya kopAjjvalan jihvAhirnanu kiM guNAnna guNinAM vAsakSayaM prApayet // tasmAccetprabalaprabhAvabhavanaM divyauSadhI sannidhau zAstrArthapratipadvidAM zubhahRdAM kAruNyapuNyaprathA // 3 // artha :- doSanA vistArarUpa viSe sahita ehavaM khala prANInA mukharUpa je sarpanuM ghara tethI uThIne kope balato thako evo durjananI jIbharUpa je sarpa te guNInA guNane nanu ke0 nizrethI kSayapaNAne na pamADe zuM ? apitu pamADeja. te mATe mahAprabhAvanuM ghara vo je zAstro artha che tenI prAptinA jANa je sajjana tenI je karuNA te puNya vArttArUpanI buTI eTale jaDI te divya auSadhi kahiye, tenI pAse rahatA thakA tene zera caDhe nahIM // 3 // uttAnArthagirAM svato'pyavagamAnniHsAratAM menire gaMbhIrArthasamarthane bata khalAH kAThinyadoSaM daduH // tatko nAma guNosstu kazca sukaviH kiM kAvyamityAdikAM sthityucchedamatiM haraMti niyatAM dRSTA vyavasthAH satAM // 4 // artha :- jevAre potAnI meLe pada vAMcatAM artha sujhe evA alpArtha ne sugama pada jo ame joDIye to khala mANasa ema kadeze je, A graMthamAM kAMi sAra nathI, valI jo ame gaMbhIra artha sahita pada bAMdhIe to khala mANasa kahaMze ke, kaThaNa pada bAMdhyAM che, eno zuM artha karIe ? e to muMgAnI pArasI che. eve graMthe kAine guNa na thAya; je Agalabuddhi vicAre evA Aje koNa ruDA kavi che ? valI sarvane bhoga paDe evAM kAvya kyoM che ! evaM durjana bole mATe e grantha maryAdAnI sthitine uccheda karavAnI
Page #246
--------------------------------------------------------------------------
________________ 241 mati che; tene je TAle, kavinA guNane jANe evA je sajjana puruSa tenI vyavasthA rUDI dIThI // 4 // adhyAtmAmRtavarSiNImapi kathAmApIya saMtaH sukhaM gAhaMte viSamudgiraMti tu khalA vaiSamyametatkutaH // nedaM vAdbhutamidudIdhitipibA : prItAzcakorA bhRzaM kiM na syurbata cakravAkataruNAstvatyaMtakhedAturAH // 5 // artha :- adhyAtmarUpa amRtavRSTi evI vArttA, tenuM pAna karIne sajjana puruSa sukha mAne che, ane je khala loka che te evI vANIne viSamapada kahane viSarUpa pragaTa kare che, emAM zuM Azcarya che! te upara dRSTAMta kahe che, juo caMdrakiraNanAM darzanathI amRta pIne cakora ghaNuM rIjha pAme che, to zuM caMdra dekhIne cakavo cakavI ghaNo kheda nathI pAmatAM 1 apitu pAmeja che / / 5 // kiMcitsAmyamavekSya ye vidadhate kAceMdranilAbhidAM teSAM na pramadAvahA tanudhiyA gUDhA kavInAM kRtiH // ye jAnaMti vizeSamapyaviSame rekhAparekhAMzato vastunyastu satAmitaH kRtadhiyAM teSAM mahAnutsavaH // 6 // artha : -- jema kAMika sarakhApaNuM dekhIne kAcamAM ane iMdranIlamaNimAM abhedarUpa te ekapaNuM jANe, tevA alpa buddhivAlAne moTA kavinI gUDha arthanI racanA te harSabhaNI na thAya. je prANI aviSama vastune viSe eka rekhA, uparekhA, ardharekhA ityAdika aMze thakI vastu vizeSapaNe jANe che, evA kuzala buddhivAlA sAmane e granthanA je bhAva che, te mahA occhavarUpa che. // 6 // 31
Page #247
--------------------------------------------------------------------------
________________ rakara pUrNAdhyAtmapadArthasArthaghaTanA catazcamatkAriNI mohacchannadRzAM bhavettanudhiyAM no paMDitAnAmiva / / kAkuvyAkulakAmagarvagahanaprodAma vAkcAturI kAminyAHprasabhaM pramodayati na grAmyAn vidagdhAnivAjA artha:-jemA pUrNa adhyAtma padArtha te sahita ghaTanA che, paNa jenI dazA ajJAne karIne avarANI che evA alpabuddhivAlAnA cittamAM to je rIte paMDita loka AvA graMthathI rIjha pAme te rItano camatkAra na upajAve. tehano dRSTAMta-jema kAme vyApI thakI, aMtaraMgamAM viSayasukhane icchatI thakI, tathA bAhyathI bhaya zoka dharatI thakI, puruSane vallabha, huM rUpavatI ema garve bharI thakI, ruDI vacananI caturAi karanAra evI je catura strI hoya te paNa gAmaDIA mUrkhane rIjhavI na zake, paNa paMDitane to AnaMda pamADe tenI pere jANavU // 7 // snAtvA siddhAMtakuMDe vidhukaravizadAdhyAtmapAnIyapUraistApaM saMsAraduHkhaM kalikaluSamalaM lobhatRSNAM ca hitvaa|| jAtA ye zuddharUpAH zamadamazucitAcaMdanAliptagAtrAH zIlAlaMkArasArAH sakalaguNanidhInsajjanAMstAnnamAmaH8 arthaH-siddhAMtarUpa kuMDamAM caMdra sarakhA nirmala adhyAtma rUpa pANInA pUramAM snAna karIne, bhavaduHkharUpa je tApa ane pAparUpa je mala tathA lobha, ne tRSNAne chAMDIne, yathA zuddharUpe karI, valI samatArUpa iMdriyadamana je pavitra te rUpa caMdane karI zarIra vilepita cha jenu, valI zIlarUpa gharANe karI zobhatA, sarvaguNanA nidhAna evA je sajjana tene ame namIe chIe.
Page #248
--------------------------------------------------------------------------
________________ 243 pAthodaH padyabaMdhairvipularasabharaM varSati graMthakartA prameNAM puraistu cetaHsara iha suhRdAM plAvyate vegvdbhiH|| truTyaMti svAMtabaMdhAH punarasamaguNadveSiNAM durjanAnAM citraM bhAvajJanetrAt prnnyrsvshaaniHsrtyshruniirm||9|| arthaH-je graMthakartA megha sarakhA che te padyabaMdhe karIne, bahu rasabhare, varasatA thakA te premarUpa pUra te sajjananA cittarUpa sarovaramAM vege karIne bharAya che, valI asAdhAraNa guNanA dveSI je durjana, tenA to aMtaHkaraNanA baMdha tUTe che, ane evA vicitrakArI je graMtha tenA bhAvanA jANa je puruSa che te vinayepraNIta rase ujjvalA che tenA netrathI sneharUpa AMsu jhare che // 9 // uddAmagraMthabhAvaprathanabhavayazaH saMcayaH satkavInAM kSIrAbdhirmathyaye yaH sahRdayavibudhairmeruNA varNanena // etaDiMDIrapiMDI bhavati vidhurucemaDalaM vipluSastA stArAH kailAsazailAdaya iha dadhate viicivikssobhliilaa||10|| artha:-ruDA kavinI uddAmake0 prauDha ehavI je prathanA bhAvanI racanA teNe karIne upano je yazano samUha te rUpa kSIra samudra te sajana paMDite varNanarUpI merue karIne mathyo tethI pragaTyUM je phINa, teno ujjvalo candramA thayo; valI tene valovatA je chAMTA uDyA tenAM tArAmaMDala thayAM; tathA kailAsAdika parvata thayA, e rIte graMthano jaza lIlAe karI prasoM // 10 // kAvyaM dRSTvA kavInAM hRtamamRtamiti svaH sadAM pAnazaMkI khedaM dhatte tu mUrnA mRdutarahRdayaH sajano vyAdhutena //
Page #249
--------------------------------------------------------------------------
________________ 244 jJAtvA sarvopabhogyaM prasRmaramaya tatkIrtipIyUSapUraM nityaM rakSAvidhAnAniyatamatitarAM modate ca smitena // 11 // ___arthaH-kavinAM kAvya dekhIne amRta harAyu, ema vicArIne devatAo sadA amRta pIvAnI zaMkA dharatA thakA kheda ghare che. zAmATe je mRdu sukomala che hRdaya jenuM evA je sajjana te mastaka dhUNAvIne je sarvane upabhogyapaNe prasaratuM evaM, kavinI kIrtirUpa amRtanuM pUra tathA jene niraMtara rakSArUpa DhAMkaNuM atyantapaNe dIdhuM che tene jANIne, dekhIne harSa pAme che // 11 // niSpAdya zlokakuMbhaM nipuNanayamRdA kuMbhakArAH karvIdrA dADhyaM cAropyasmin kimapi paricayAtsatparIkSArkabhAsAm pakkaM kurvati bAdaM guNaharaNamatiprajvaladoSadRSTijvAlAmAlAkarAle khalajanavacanajvAlajihe niveshy||12|| ___ arthaH-ruDA nayarUpa mATIvaDe kavIzvararUpI je kuMbhakAra te zlokarUpa ghaDo nipajAve, pachI jema kuMbhakAra te ghaTane paricayathI hAthe jhAlI, TapaNe samArI taDake mUke tema zloka ghaTane paricaya vicArIne pada akSara AghApAchA hoya tene samAre evI rIte taDake muke; pachI paMDitane dekhADI paripakka kare, te jANe nIbhADo dekhADe che. have durjana jANe je e paMDita che, tethI mAharA guNa haraNa thaze, ema balato thako paMDitanI joDelI kalAmAM doSa kADhavAnI dRSTirUpa AgamanI jvAlAnI zreNi teNe karI vikarAla evI potAnI najararUpa agni, valI te durjananAM je vacana te jANe niMdArUpa agninI jvAlA teNe karI ghaDelI jIma te
Page #250
--------------------------------------------------------------------------
________________ behu agninA vacamAM graMtharUpa ghaDo mUkIne pAko kare che, ane nIbhADAnI rAkha thAya, ghaTamUla posAya che // 12 // ikSudrAkSArasaughaH kavijanavacanaM durjanasyAgniyaMtrAnAnArthadravyayogAtsamupacitaguNe madyatAM yAti sdyH|| saMtaH pitvA yaducairdadhati hRdi mudaM ghUrNayaMtyakSiyugmaM svairaM harSaprakarSAdapi ca vidadhate nRtyagAnaprabaMdhaM // 13 // ... arthaH-zelaDI ane drAkSanA rasanA samUha sarakhaM kavirnu vacana che; paNa durjanarUpI aminuM je yaMtra che te madhye nAnA prakAranA dravyanA yogathakI ruDI rIte guNapuSTine pAmatuM ehavU kavituM je vacana te, tAjA madirApaNAne pAme che te madirAne harSe karI sajjana puruSa pAna karIne hRdayamAM harSa dhare che tethI meM AMkhoM ghurNAyamAna thAya cheH svaicchAye harSanA kallolathI paNa zlokano bhAvArtha pAmIne nAce che gAya che // 13 // . . navyo'smAkaM prabaMdho'pyanaNuguNabhRtAMsajjanAnAMprabhAvAt vikhyAtaH syAditi suhitakaraNavidhau prArthanIyA na kiM nH|| niSNAtAzca svataste ravirucayaivAMbhorahANAM guNAnAmullAse'pekSaNIyo na khalu pararucA kApi teSAM svbhaavH||14 ..... artha:-amAro graMtha navo che, topaNa mahAguNavaMta je sajjana tenA prabhAvathakI vikhyAta thajo ! e rIte ruDA hitane arthe amAre e sajjanane prArthanA karavA yogya nathI zuM 1 apitu che ja. jema kamalanA guNane ullAsa karavAne sUryanAM kiraNa che ema potAthakI je praviNa che evA te sajananA je svabhAva te kyAye pararucibhaNI nizce uvekhavA yogya nathI / / 14 //
Page #251
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2016 yatkIrttisphUrtigAnAvahitasuravadhUvRMda kolAhalena prakSubdhasvarga setoH patitajalabharaiH kSAlitaH zaityameti // azrAMtabhrAMtakAMta grahagaNakiraNaistApavAn svarNazailo bhrAjate te munIMdrA nayavijayabudhAH sajjanatrAtadhuryA: / 15 / artha : - have potAnA guruno varNana kare che. jenI prasaratI je kIrtti tene gAvAne sAvadhAna eTale svargamAM devatAnI apsa - rAo je che te zrInaya vijayajInA guNa gAya che, tenA gIta zabdanA kolAhale karIne kSobhanA pAmI evI je svarga nadI tenI pAja mAMgI, tethI paDyaM je jala tenA samUhe karI pakhAlyo je meru parvata, teNe karI meruparvata paNa zItalatAne pAmyo che. nahi to aharniza pradakSiNAye bhamatA je grahamaMDala tenA kiraNe karI tApavata meru hato, te hamaNAM zItala thayo thako zobhe che. evA munIMdra zrInaya vijayanAmA paMDita je sajjana puruSonA samUhamAM vaDerA hatA // 15 // cakre prakaraNametattaspada sevAparo yazovijayaH // adhyAtmadhRtarucInAmidamAnaMdAvahaM bhavatu // 16 // arthaH -- tenA caraNanA sevaka upAdhyAya zrIyazovijayajI e prakaraNa karatA havA. te adhyAtmane viSe jeNe ruci gharI che, evA prANIne ruci sahita e prakaraNa AnaMda sukhanuM ApanAra hojo // 16 // // iti sajjana stutiadhikAra ekaviMzatitamaH samAptaH //
Page #252
--------------------------------------------------------------------------
________________ 247 // iti mahopAdhyAya zrIkalyANavijayajIgaNi ziSyamukhya paMDita zrI lAbhavijayagaNi ziSya mukhya paMDita zrIjita vijayagaNi tacchiSpamukhya paMDita zrInayavijayagaNI caraNakamalacaMcarIkeNa paMDita zrIpadmavijayagaNisahodareNa paMDita zrI yazovijayena viracite adhyAtmasAraprakaraNe. saptamabaMdhaH samAptaH // // iti zrImattapAgacche bhaTTAraka zrIvijayasiMhasUrIzvaraM ziSya paMDita zrIsatyavijayaNi ziSya paMDita zrI karpUra vijayagaNi ziSya paMDita zrIkSamA vijayagaNi ziSya paMDita zrIyazovijayagaNi ziSya paMDita zrIzubha vijayagaNi ziSya paMDita zrIvIravijayagaNibhiradhyAtmasAra graMthasya vArttikarUpo muni kIrttivijayasyAnugrahAyA yaMTabArthaH kRtaH saMvat 1881 caitra zuklapakSe pUrNimAyAmitizreyaH //
Page #253
--------------------------------------------------------------------------
Page #254
--------------------------------------------------------------------------
________________ SU