Book Title: Agam 13 Upang 02 Rajprashniya Sutra Part 02 Sthanakvasi
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
View full book text
________________
सुबोधिनी टीका. सू. १०२ सुर्याभदेवस्य पूर्व भवजीवप्रदेशिराजवर्ण नम् शास्त्रेहामति विशारदः औत्पत्तिक्या वैनयिक्या कम जया पारिणामिण चतु. विधया बुद्धया उपपेतः, प्रदेशिनो राज्ञो बहुषु कायेषु च कारणेषु च कुटु म्बेषु च मन्त्रेषु च गुह्येषु च रहस्येषु च निश्चयेषु च व्यवहारेपु च आमच्छ. नीयःमतिप्रच्छनीयो मेढिः प्रमाणम् आधारआलम्बनभूतश्चक्षुर्भूतः सर्व भूमिकासु लब्धमत्ययो वितीर्ण विचारो राज्यधुराचिन्तकश्चापि आसीत् ॥१०२॥ पाजनरूप क्रिया में प्रवृत्त था. तथा विपुल मात्रा में इसके यहां भोजन पान खालेने पर भी बचा रहता था, दासी, दास, गो, महिष एवं गवेलकमेष ये सब इसके यहां प्रचुरसंख्या में थे, तथा यह चित्र सारथि साम, दंड, भेद और दान इन चार राजनीतियों में अर्थप्राप्ति के साधनों का प्रतिपादन करने वाले शास्त्र में एवं ईहापधान बुद्धि में, विशारद निपुण था (उत्पत्तियाए, वेणइयाए, पारिणामियाए, चहुविहाए बुद्धिए उबवेए) औत्पत्तिको स्वाभाविक, वैनयिकी, कर्मजा तथा पारिणामिकी अवस्था इन चार प्रकार की बुद्धियों से युक्त था (पएसिस्स रपणो बहुसु कजेसु य कारणेसु य, कुडुबेसु य, मंतेमु य, गुज्झेमु य, रहस्से य, निच्छएमु य, ववहारेसु य आपुच्छणिज्जे, पडिपुच्छणिज्जे) प्रदेशी राजा के अनेक कार्यो में, कार्य संपादक हेतुओं में, कुटुम्ब के विषय में, कर्तव्यनिश्चायार्थ गुप्तमंत्रणाओं में, गुह्यों में-लज्जा से गोपनीय कामों में, रहस्यों में प्रच्छन्नव्यवहारों में, एवं निश्चयों में-पूर्ण निर्णयों में, एवं व्यवहारों में-बान्धवादिकों द्वारा समा. चरित लोकविपरीत आदिक्रियाओं के प्रायश्चित्तों में अच्छी तरह से यह પ્રવૃત્ત હતો. તેમજ એને ત્યાં પુષ્કળ પ્રમાણમાં લેકે ભોજન-પાન કરતા હતાં છતાંએ ભેજન સામગ્રી ખૂબ પડી રહેતી હતી. દાસી, દાસ, ગાય મહિષ અને વેલક-મેષ આ બધા એને ત્યાં પ્રચુર સંખ્યામાં હતાં. એ ચિત્ર સારથિ સામ, દંડ, ભેદ અને દાન આ ચારે ચાર રાજનીતિ-એમાં, અર્થ પ્રાપ્તિના સાધનોનું પ્રતિપાદન કરना शास्त्रोमा भने USप्रधान मुद्धिमा विशा२४-निysतो. (उप्पत्तियाए, वेण. ईयाए. परिणामियाए, चउचिहाए बुद्धिए उववेए) मोत्पत्तिी-वामावि, पैनयी, Hon मने पारिमिती २0 यार प्रा२नी भुद्धिमाथी ते यु४त् छतो. (पएसिस्स रणो बहुसु कज्जेसु य कारणेसुय, कुडुबेसु य, मंतेसु य. गुज्झेसु य, रहस्सेसु य, निच्छएस्सु य, ववहारेसु य, आपुच्छणिज्जे, पडिपुच्छणिज्जे) પ્રદેશી રાજાના અનેક કાર્યોમાં, કાર્ય સંપાદક હેતુઓમાં, કુટુંબની બાબતમાં, કર્તવ્ય નિશ્ચયાથે ગુપ્ત મંત્રણાઓમાં, ગુહ્યોમાં શરમને લીધે ગોપનીય કામમાં, રહસ્યમાં પ્રચ્છન્ન વ્યવહારમાં અને નિશ્ચયમાં પૂર્ણ નિર્ણમાં અને વ્યવહારમાં બાંધવો વગેરે વડે લેક વિપરીત આચરણ કરવા બદલ તેમને પ્રાયશ્ચિત્ત કરાવવામાં, વારે ઘડીએ
શ્રી રાજપ્રશ્રીય સૂત્ર: ૦૨
