Book Title: Agam 13 Upang 02 Rajprashniya Sutra Part 02 Sthanakvasi
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
View full book text
________________
सुबोधिनी टीका सू. १५० सूर्याभदेवस्य पूर्व भवजीवप्रदेशिराजवण नम् ३०१ न्नः सः खलु पुरुषो व्यवहारी २, एवं तत्र यः सः तृतीयभङ्गोक्तः पुरुषः ददात्यपि संज्ञापयत्यपि' सा-दान-तत्संज्ञापनसम्पन्नः पुरुषो व्यवहारी ३ । पुरुष अपनी मिष्ट भाषणरूप प्रवृत्ति से दूसरे को संतोष तो उत्पन्न करा देता है, परन्तु अपनी वस्तु उसे देता नहीं है. तृतीय व्यवहार में देने वाला अपनी वस्तु दे भी देता है और अपनी मिष्ट भाणणरूप प्रवृत्ति से उसे संतोष भी उत्पन्न करदेता है, चतुर्थ व्यवहार में कोई देता भी नहीं है और संतोष भी उत्पन्न नही कराता है इस प्रकार ये चार भग हैं। इन में केशीकुमारश्रमण प्रदेशी राजा से पूछते हैं-हे प्रदेशिन् ! तुम जानते हो कि इन चार-दान-तदसंज्ञापन, संज्ञापन दाने संज्ञापन उभय एवं तदुभय रहितरूप वृत्तिसंपन्न पुरुषों के मध्य में कौन पुरुष व्यवहारी है? तब प्रदेशीने कहा हां, भदन्त ! जानता हूं, इस भङ्गचतुष्टय में नो प्रथम भङ्गोक्त पुरुष है-देता तो है मिष्टभाषण द्वारा संतोष उत्पन्न नहीं कराता है-वह दान तदसंज्ञापन सम्पन्न पुरुष व्यवहारी कहा जाता हैं अर्थात जो 'ददाति नो संज्ञापयति' इस भगवाला है वह व्यवहारी है इसी तरह जो द्वितीयभङ्ग में कहा गया है सज्ञापयति, नो ददाति' वह संज्ञापना अदान संपन्नपुरुष व्यवहारी है. इसी प्रकार जो तृतीय भंग में कहा गया है 'ददात्यपि' संज्ञापयत्यप्ति' ऐसा वह दान तत्स'ज्ञासम्पन्न पुरुष व्यवहारी સંતોષ આપી દે છે પણ પિતાની વરતુ સામેવાળા માણસને આપતું નથી. તૃતીય
વ્યવહારમાં દાનકર્તા પિતાની વરતુ આપી પણ દે છે અને પિતાની મધુર ભાષણરૂપ પ્રવૃત્તિથી તે સામેના માણસને સંતુષ્ટ પણ કરી દે છે. ચતુર્થ વ્યવહારમાં તે કઈ પણ વરતુ યાચકને આપતે પણ નથી અને મધુર સંલાપથી સામેના માણસને સંતુષ્ટ પણ કરતું નથી. આ પ્રમાણે આ ચાર ભંગ છે. એના સંબંધમાં કેશી કુમારશ્રમણ પ્રદેશી રાજાને પ્રશ્ન કરે છે કે હે પ્રદેશિના તમે જાણે છે કે આ ચાર-દાન તદસંજ્ઞાપન, સંજ્ઞાપન, દાને સંજ્ઞાપન ઉભય અને તદુભવ રહિતરૂપ વૃત્તિ સંપન્ન પુરૂ
માં કોણ વ્યવહારી છે ? ત્યારે પ્રદેશીએ કહ્યું-હાં ભરંત ! જાણું છું. આ ભંગ ચતુષ્ટયમાં જે પ્રથમ ભંગકત પુરૂષ છે–તે આપે તે છે પણ મિષ્ટ ભાષણવડે સંતોષ ઉત્પન્ન કરતો નથી તે દાન તદસંજ્ઞાપન સમ્પન્ન પુરૂષ વ્યવહારી કહેવાય છે. એટલે
2 'ददाति नो संज्ञापयति' मा लगवाणी ते ०यपडा छ प्रभा २ द्वितीय हेम छ 'संज्ञापयति, नो ददाति' ते सज्ञापन महान सपन्न पुरुष व्यवहारी छे. या प्रमाणे ने तृतीय समा ४९स छ-'ददात्यपि संज्ञापयत्यपि' मेवो ते हान तसशापना सम्पन्न ५३५ ०यपहारी छे. पारे यतुर्थ
શ્રી રાજપ્રશ્રીય સૂત્ર: ૦૨
