Book Title: Shravaka Jivan Part 4
Author(s): Bhadraguptasuri
Publisher: Vishvakalyan Prakashan Trust Mehsana
Catalog link: https://jainqq.org/explore/004544/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ marioncm zrAvaka-jAna lAga - 4 AcAryazrI vijayabhadraguptasUrIzvarajI wwwww.jainelibran.org Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yuta saMpatarAja se CORNUTI jANItA pravacanakAra ane sAhityasarjaka AcArya zrI vijaya bhadraguptasUrIzvarajI mahArAja zrAvaNa zukalA 12 vi. sa. 18nA divase (mahesANA-gujarAta)mAM maNIbhAI ane hIrAbenanA kuLadIpaka rUpe janmelA mULacaMdabhAI jAInI jema ughaDatI javAnInA ubare 18 varasanI umaramAM vi. sa. 28nA poSa vada 5 nA divase rANapura (saurASTra)mAM potAnA parama zraddheya AcArya bhagavaMta zrI vijayapremasUrIzvarajI mahArAjAnA varada haste dIkSA grahaNa karIne bhAnavijayajI mahArAja (vartamAnamAM AcArya zrI bhuvanabhAnusUrIzvarajI)nuM ziSyatva svIkAre che. munizrI bhadragumavijayajInA rupe dIkSAjIvananA AraMbhathI ja potAnA gurudevonA mArgadarzana taLe emanI adhyayana-adhyApananI sudIrdha yAtrA AraMbhAya che. 45 AgamonA saTIka adhyayana uparAMta dArzanika, bhAratIya ane pAzcAtya tattvajJAna, kAvya-sAhitya vagere 'mAIlasTona' vItAvatI emanI yAtrA sarjanAtmaka kSitije tarapha vaLI. 'mahApaMthano yAtrI' nAmanA pustakathI ra0 varasanI umare AraMbhAyelI emanI lekhanayAtrA 10 jeTalA pustakonuM sarjana karIne paNa anavarata-athaka cAle che. jAtajAtanuM maulika sAhitya, jJAnasAra-prazamarati jevA graMtho para tattvajJAnanI sarvagrAhI vivecanA, jaina rAmAyaNa vagere lAMbI kathAo uparAMta nAnI nAnI vArtAonA sAhityanI sAthe kAvyagIto, patronA mAdhyamathI jIvanaparzI svaccha ane svastha mArgadarzana... Ama sAhityasarjananI yAtrA rojabaroja vadhu ne vadhu samRddha banatI jAya che. premALa svabhAva prasanna ane mRdu-madhura AMtara-bAhya vyaktitva ane saMghazAsana mATe bahujanahitAya- bahujanasukhAya evI - vividha pravRttio emanA jIvananuM mahattvapUrNa pAsu che. vizeSa karIne ugatI peDhI ane nAnA bALakonA saMskAra-sarjananI prakriyAmAM emanI ruci che-- saMtuSTi che. pravacana, vArtAlApa, saMskAra zibira, jApa-dhyAna anuSThAna ane paramAtma bhaktinA viziSTa AyojanonA mAdhyamathI emanuM bahumukhI vyaktitva eTaluMja uddAtta ane unnata banyuM che. gujarAta / rAjasthAna / mahArASTra / tAmilanADu / Andra / madhyapradeza pradezomAM vihAyAtrA dvArA emanA hAthe aneka dharmaprabhAvanAnA kAryo saMpanna thayA che. 'arihaMta' (hindI mAsika patra) tathA vizvakalyANa prakAzana TrasTa: mahesANA dvArA emanuM sAhitya hindI - gujarAtI - aMgrejI bhASAmAM niyamita pragaTa thatuM rahe che. kolhApura (mahArASTra) khAte 4-5-87nA divase emanA gurudeve emane AcAryapada pradAna karyuM. tyArathI eo AcArya zrI vijaya bhadragumasUrIzvarajI mahArAja tarIke oLakhAya che. Education International Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tamAre sAcA arthamAM zrAvaka-zrAvikA banavuM che? sAcA jaina' banavuM che ? to tamAre A pravacanamALAnAM badhAM ja pravacano zAntithI vAMcavAM paDaze. saraLa, subodha ane suvAcya bhASAmAM apAyelAM A pravacano tamane vAMcavAM gamaze. kalyANa vizva prakAzana zrI. TrasTa asAja zrAvakajIvana bhAga : 4 : pravacanakAra : AcAryazrI vijaya bhadraguptasUrIzvarajI Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ : saMpAdana : munizrI bhadrabAhuvijaya : anuvAda : DaoN. prahUlAda paTela, M.A., Ph.D. vaDanagara prakAzaka : zrI vizvakalyANa prakAzana TrasTa, mahesANA - pina H 384 002 mUlya H pacAsa rUpiyA. prata H 3 hajAra. vi.saM.2049, (4 bhAganA rU.200/-) lesara-seTiMga : meka grAphika, amadAvAda : 380 006. ' mudraka : maheza mudraNAlaya, amadAvAda : 380 004. Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prAsaMgika AcAryazrI haribhadrasUri-viracita dharmIbaMdu'nA trIjA adhyAya upara pU. AcAryazrI bhadraguptasUrIzvarajIe ApelAM pravacanono A cotho bhAga che. pravacano mULa hindI bhASAmAM apAyelAM che. eno A bhAvAnuvAda che. bhAvAnuvAda karyo che - DaoN. prahlAda paTele. (M.A., Ph.D. vaDanagara) jevI rIte "thamAMM saraLa pavapnAmi nA cAra bhAgamAM 96 pravacano prakAzita thayAM hatAM, tevI rIte zrAvaka jIvana' nA paNa cAra bhAga prakAzita karyA che. badhA ja bhAgono anuvAda DaoN. prahlAdabhAI paTele karyo che. jevI rIte "dhanvaM saraLa pavapnAmi"nA cAra bhAga gujarAtI, hindI ane aMgrejImAM [Way of Life] chapAyA che ne khUba Adara pAmyA che (hindImAM bIjI AvRtti chapAya che.), tevI rIte 'zrAvaka jIvana'nA cAra bhAga paNa khUba ja upAdeya banaze, evI amArI zraddhA che. je koI strI-puruSane zrAvaka-zrAvikA banavuM che, sAcA arthamAM zrAvaka-zrAvikA banavuM che, temanA mATe A 'zrAvaka jIvana'nA cAre bhAga mArgadarzaka banaze. pUjya AcAryadeve saraLa chatAM rocaka ane preraka bhASAmAM A pravacano ApelAM che. aneka rasamaya prAcIna-arvAcIna dRSTAMtothI, tarka-dalIlothI ane vartamAna paristhitionI paryAlocanAothI A pravacano rasapUrNa banelAM che. vizvakalyANa prakAzana TrasTanA AjIvana grAhakone tathA TrasTanA sAhityanA cAhakone amArI AgrahapUrNa vinaMtI che ke teo AvAM suMdara pustakonI, vizeSa prasaMgomAM prabhAvanA kare. mitrone, snehIjanone bheTa Ape ane e rIte satsAhityano pracA2-prasAra kare. kAgaLa, prinTiMga, bAInDiMga-badhuM ja khUba moMghu thaI gayuM che, te chatAM TrasTa enI pustaka-prakAzananI satpravRtti satata karI rahyuM che. e zrI zaMkhezvara pArzvanAtha bhagavaMtanI parama kRpAnuM phaLa che ane TrasTanA vizALa vAcakavarganA sahayoganI upalabdhi che ! mahesANA 1-11-93 TrasTIgaNa vatI jayakumAra bI. parIkha Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharmabindu-sUtrANi * tathA prazastabhAvakriyA * bhavasthitiprekSaNam * tadanu tannairguNyabhAvanA * apavargAlocanam // 87 // // 88 11 // 89 // 90 // * tathA zrAmaNyAnurAgaH // 91 // . * yathocittaM guNavRddhiH // 92 // * sattvAdiSu maitryAdiyogaH // 93 // zlokAH * vizeSato gRhasthasya dharma ukto jinottamaiH / evaM sadbhAvanAsAraH paraMcAritrakAraNam // 1 // * padaMpadena meghAvI yathA''rohati parvatam / samyak tathaina niyamAddhIrazcAritraparvatam // 2 // * stokAn guNAn samArAdhya bahUnAmapi jAyate / yasmAdArAdhanAyogya stasmAdAdAvayaM mataH // 3 // " Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacana. : 02. parama kRpAnidhi, mahAna zratadhara, AcAryazrI haribhadrasUrijIe svaracita dhamabiMdu graMthanA trIjA adhyAyamAM zrAvaka jIvananI dinacaryAnuM pratipAdana karyuM che. dinacayamAM yorkhyA ane 'namAvicintanam batAvyA pachI temaNe prazasta makriyA 87nA karavAnuM vidhAna karyuM che. eno artha che - aMtaHkaraNane prazasta karavuM. aMtaHkaraNane prazasta-zubha-nirmaLa karavAnI kriyA karavAnI che. A kriyA bAhya kriyA nathI hotI, AMtarika hoya che. mAnasika kriyA che, ciMtanAtmaka kriyA che. A ciMtanAtmaka kriyA avazya karavI joIe. jo A ciMtana-manana nahIM karIe to jIvanamAM mahAna anartha sarjAI zake che. je mANaso bhAvakriyA' nathI karatA, teo mAnasika azAMti. kleza ane saMtApathI duHkhI thAya che, parezAna thAya che. mAnasika rogono zikAra banI jAya che. eTalA mATe graMthakAra AcAryazrI bhAvakriyA' karavAno Adeza Ape che. takAkAra AcAryazrIe ApaNane ciMtananI dizA batAvI che : krodhAdidoSavipAkaparyAlocanam / krodhAdi doSonA vipAkanuM pAyalocana karavAnuM che. eTale ke krodha, mAna, mAyA ane lobha - A cAra mukhya doSa che. temanA kaTu vipAkonuM, kaTu pariNAmonuM samagratayA ciMtana karavAthI aMtaHkaraNa nirmaLa thatuM jAya che. krodhAdi doSa tIvra banatA nathI. enAthI klaSa, saMtApa utpanna thatA nathI. cittamAM sadAya zAnti, samatA ane prasannatA rahe che. o tamAre krodhanAM bhayaMkara pariNAmono vicAra karavAno che. * tamAre mAnanAM karuNa pariNAmonuM ciMtana karavAnuM che. tamAre mAyAnAM duHkhada pariNAmonuM manana karavAnuM che. tamAre lobhanAM ati bhayaMkara pariNAmonI paryAlocanA karavAnI che. mA che prazasta bhAvakriyA! aMtaHkaraNa A prakAranA ciMtana-mananathI ja nirAkuLa rahI zake che. prasannatAno madhura anubhava karI zako cho. sabhAmAMthI krodhAdi doSonA vipAkanuM ciMtana kaI rIte karavuM joIe? Apa e samajAvavAnI kapA karo ! Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrAvaka jIvana : bhAga 4 mahArAjazrI H Aje huM e ja ciMtana-prakriyA samajAvavA icchuM chuM. paraMtu dhyAna rAkhavuM ke mAtra eka vAra sAMbhaLI levA mAtrathI tamAruM kAma thavAnuM nathI. tamAre dararoja A prakAranuM ciMtana karavuM paDaze. 2 sabhAmAMthI : ame ciMtana karIzuM ! mahArAjazrI : ati suMdara ! A ciMtanathI tamAruM mana avazya zAntino anubhava ka2ze. citta prasannatAthI bharyuMbharyuM raheze. sauthI prathama krodhanA vipAkonuM ciMtana karIzuM. krodhanA bhayAnaka vipAko : krodhAt prItivinAzaH priya vyaktio sAthenI prIti krodhanA bhayaMkara dAvAnaLamAM baLIne rAkha thaI jAya che. anya mAnavonA premanA abhAve tamAruM jIvana rasahIna banI jaze. paraMtu tamArA jIvanamAM pratinuM-premanuM mUlyAMkana haze, prItine tame mahAmUlyavAna amRta samajatA hazo; 'jIvanano AnaMda, jIvananI saphaLatAnI AdhArazilA prIti che,' e vAta tame kabUla karatA hazo, to A nukasAna tamane moTuM nukasAna lAgaze. krodhathI manuSya bIjAMnA premane khoI bese che. A che, krodhano prathama vipAka. A vipAka vartamAna jIvana upara kharAba prabhAva pADe che. krodhaH paritApa2: krodhano bIjo vipAka che paritApa ! dAhajvaranI ati bhayaMkara pIDAno tame anubhava karyo che ? athavA dAhajvarathI pIDita koI vyaktine tame joI che ? asahya pIDA ane bhayaMkara paritApathI taraphaDatA mANasane joIne koI aMtaHsparzI vicAra Avyo che kadI ? krodhanI vedanA paNa AvI ja bhayaMkara ane asahya hoya che. krodhI manuSyanuM jIvana azAMtinI AgamAM dAjhI jAya che. tenA mananI Agane na to caMdananA zItaLa vilepanathI zAMta karI zakAya che, ke na to caMdranAM zItaLa kiraNocAMdanI ene zAMta karI zake che. eTaluM ja nahIM, krodhI svayaM aganagoLA jevo thaI jAya che. krodhI jenA jenA saMparkamAM Avaze, jene jene sparzaze, tene te bALaze. eTalA mATe krodhI mANasano koI mitra hoto nathI, ane te pote paNa koIno mitra banI zakato nathI. krodhIno koI cAhaka hoto nathI, ke nathI krodhI koIne cAhI zakato. tene cAhe paNa koNa ? krodhI manuSya potAnA parivAra mATe sadAya saMtApakArI rahe che. mitro mATe paritApakArI thaI paDe che. gAmamAM-galIomAM...sarvatra te bIjAMne parezAna karato rahe che. Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacana 72 sarvasyodvegakArakaH krodhaH krodhano trIjo vipAka che - udvega pedA karavo. krodhI manuSyanI AsapAsa sadAya udvegapUrNa vAtAvaraNa chavAyeluM rahe che. saunAM lkaya ane mana bhAre rahe che. jyAM sudhI krodhI mANasa gharamAM haze tyAM sudhI gharavALAMnAM mana udvigna raheze. te jyAM sudhI dukAnamAM, oNphisamAM raheze tyAM sudhI tyAMnA loko azAnta temaja udAsIna dekhAze. krodhI na to svayaM sukhI raheze, na to bIjAne sukha ApI zakaze. e ApI paNa kevI rIte zake? tenI potAnI pAse ja jyAre sukha nathI to pachI bIjAMne ApI zake kevI rIte ? vairAnuSaGgajanakaH krodhaH . krodhano cotho vipAka che - vera utpanna thavuM. krodhathI verano janma thAya che. eka vyakti pratye vAraMvAra krodha yA gusso karavAthI veranI gAMTha baMdhAI jAya che. A veranI gAMTha to kensaranI gAMTha karatAM paNa vadhu bhayAnaka che. kensaranI gAMTha kadAca eka vAra prANa laI le che, paraMtu veranI gAMTha to janmojanma bhAvaprANono nizcita vinAza kare che. "samarAditya kathA'nA agnizamane tame loko nathI jANatA ? guNasena rAjA pratye agnizamanA cittamAM krodhano janma thayo ane veranI gAMTha baMdhAI gaI. e gAMThe nava nava janmo sudhI duHkha ApyuM ne? vera bAMdhIne zuM mANasa sukhI thaI zake che? krodhaH sugatihantAH krodhano pAMcamo vipAka che - sanmArgano nAza. krodhI mokSa mArge prayANa karI zakato nathI, kAraNa ke mokSamArga to samatAdhArIno mArga che. tIvra krodhathI abhibhUta vyakti kSamAdi dharmonI ArAdhanA karavAmAM samartha banI zakatI nathI. te to hiMsA vagere pApAcAromAM pravRtta thaIne dugatinI UMDI khAImAM paTakAI jAya che. tame subhUma cakravartInI kathA nathI sAMbhaLI ? tene narkamAM koNa laI gayuM? A krodha ja! e ja rIte parazurAmanI adhogati kema thaI hatI ? A krodhane kAraNe ja. vAtavAtamAM krodha, gusso, kaSAya karanAra AtmA zuM mokSaprApti karI zake? are ! mokSaprApti to dUra rahI, saMsAranAM bhautika sukha paNa ene mATe aprApya banI jAya che. krodhanA A kaTu vipAko jANIne jIvavA mATe zuM krodhano sahAro levo? krodha AtmAnI adhogati kare che, AtmAnuM cotaraphathI patana kare che, to pachI eno saMga zA mATe karavo? je dhakhadhakhatA aMgArA karatAM paNa vadhAre bhayAnaka che, evA krodhane sparzavo paNa zA mATe? Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrAvaka jIvana : bhAga 4 krodhamAM hoza khoIne jo veranI gAMTha bAMdhI dIdhI to samajavuM ke sarvasva luTAI gayuM ! ATaluM jANyA-samajyA pachI paNa jo krodhano tyAga nahIM karo to samajI lejo ke tame pUrNa rUpamAM jiMdagI hArI jazo. banavAjoga che ke tamArI ajJAnamUlaka mAnyatA tamane krodha karavA prerita kare, krodhanAM keTalAMka sArAM pariNAma paNa batAve. paraMtu chevaTe to tenAM pariNAma duHkhada ja Ave che. A rIte krodhanA vipAkonuM ciMtana karavuM joIe. keTalo samaya che tamArI pAse, enA hisAbe ochuMvatuM ciMtana karavAnuM che. have mAnakaSAyanA vipAkonuM ciMtana batAvuM chuM. mAnakaSAyanA vipAkaH mAnAd vinayopaghAtaH mAna-abhimAna kaSAyano prathama vipAka che - vinayano nAza. mAnI-abhimAnI mANasa gurujanono-vaDIlono vinaya nathI karato ane vinaya vagara jIvanamAM dharma AvI zakato nathI. vinayamUo dhammo dharmanuM mULa ja vinaya che. jenA jIvanamAM vinaya nathI, tenA jIvanamAM dharma nathI hoto. abhimAnI manuSya dhArmika nathI banI zakato. mAna-abhimAnano bIjo vipAka che - jJAnane kalaMkita karavuM. jJAnI puruSa jo abhimAnI haze to jJAnane kalaMkita karaze. pote paNa kalaMkita bane che, ane janasamUhanI najaramAM potAnI jAtane, potAnA vyaktitvane ane potAnI pratibhApUrNa prajJAnuM patana kare che; jJAnanA gauravane paNa hAni pahoMce che. jJAnanuM je pariNAma AvavuM joIe, je phaLa AvavuM joIe te maLatuM nathI. AthI jJAnanuM avamUlyana thAya che. mAna-abhimAnano trIjo vipAka che - pavitra dharmakriyAonI mahattAnuM patana karavuM. dharmakriyAo karanArA kadAca abhimAnI hoya to temanA manamAM kriyAo pratye prItibhAva utpanna thato nathI. mAna-abhimAnano cotho vipAka che - lokapriyatAno abhAva. abhimAnI mANasa vinayazIla to hoto ja nathI, ane vinayahIna mANasa lokahRdayamAM AdarapUrNa sthAna pAmI zakato nathI. te mANasa sarvajanapriya banI zakato nathI. zuM tame evuM vicAro cho ke abhimAnI banIne ya ApaNe dharmanI kalyANamayI ArAdhanA karI zakIzuM? evI mAnyatAmAM phasAvAnuM nathI, e to mAyA-mRgajaLa jevI guMcavaNa che; bhramaNAnI bhulabhulAmaNI che. Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacana 72 mAna-abhimAnano pAMcamo vipAka che - dharma nahIM, dhana nahIM ane bhogasukha nahIM jiMdagImAM bAkI zuM rahyuM ? namra, vinayI ane madhurabhASI mANasa ja dharma AcaravAnI yogyatA dhAraNa kare che. dhanopArjanamAM paNa prAyaH saphaLatA maLe che ane bhogasukha paNa prApta thAya che. eTalA mATe graMthakAra kahe che ke vinIta, vinamra ane madhurabhASI bano. ethI tame ane tamAruM jJAna anyanA rdayamAM sthAna pAmI zakaze. anya lokonA ddhayamAM jJAna ane jJAnI mATe anokhuM sthAna maLI jaze. tamArI pavitra dharmakriyAonuM gaurava vadhaze, ane tamArI namratA sAcA arthamAM tamane dhArmika banAvI deze. mAna-kaSAyano vipAka batAvIne have mAyA-kaSAyano vipAka batAvuM chuM. mAyAnA kaTu vipAka : zAThyAt pratyayahAni : mAyA-kapaTathI vizvAsano bhaMga thAya che - A mAyAno prathama vipAka che. jo tame mAyA karatA rahezo to koI tamAro vizvAsa nahIM kare. loko tamane zaMkAzIla najarathI joze. tamAro parivAra, mitro, snehI-svajano.... koI paNa tamArI upara vizvAsa karavA taiyAra nahIM thAya. mAyA vizvAsaghAta karAve che. sApa bhalene zAnta rIte sUI rahyo hoya, paNa koI eno vizvAsa nathI karatuM. jema sApe AkhA vizvano, samasta mAnavajAtano vizvAsa khoI dIdho che, eno koI bharoso nathI karatuM, e ja rIte mAyAvI-kapaTI vyakti paNa samAja mATe avizvasanIya banI jAya che. mAyA-kapaTa karIne, chetarapIMDI karIne manuSya potAnA vyaktitvane nIce utAre che. manuSyanI pratiSThA para dAga lAgI jAya che. bhale ne tame be-traNa vAra ja mAyA karI haze, chaLa karyuM haze, ane e dvArA dhana-saMpatti kamAI lIdhI haze, tamAro koI svArtha siddha karI lIdho haze, paraMtu tamAruM karatUta jagata sAme AvI gayuM to pachI duniyA tamane beImAna mAnaze. pachI bhalene tame chaLa-kapaTa choDI do, paraMtu vikata banI cUkelA tamArA vyaktitvane sudhAravuM-badalavuM kaparuM thaI paDaze. loko vicAraze - "bhale A atyAre saraLa dekhAto hoya, paraMtu tenI saraLatAmAM daMbha chapAyelo che. saraLatAno dekhAva karIne, duniyAnA bhoLA mANasone vizvAsamAM laIne te eka divasa saune dago deze. eno kapaTI svabhAva sudharavAno nathI. e to "so uMdaro mArIne bilADI pATe beThI'... vagere." AvA aneka vicAro tamArA mATe lokomAM phelAze. Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrAvaka jIvana : bhAga 4 tame lokonI samAjanI avagaNanA na karI zako. kadAca tame gussAmAM bolI nAkho ke "mAre duniyA sAthe zuM levA-devA ? mane koInI ya paravA nathI. lokone vizvAsa hoya ke na hoya, mAre zuM nisbata ?" paraMtu saMsAra-vyavahAramAM anya lokono vizvAsa saMpAdana karyA vagara cAlatuM nathI. hA, avizvAsanI kAlimAthI kalaMkita jIvana jIvanArA mANaso tame joyA haze. tame emanA jIvananA UMDANamAM jozo to azAnti, kleza ane saMtApa sivAya bIjuM kazuM jovA maLaze nahIM. hA, jo tamane evuM jIvana pasaMda hoya to cAlyA karo mAyAnA rastA upara ! paraMtu dhyAna rAkhajo, azAntinI AgamAM saLagatA rahezo. tame tamArA pArivArika jIvanamAM, parivAranA sabhyo sAthe, mAyA-kapaTanI jALA bichAvazo ane temane tamArI A mAyA-jALanI khabara paDI jaze to tame tamArA ja parivArano vizvAsa khoI besazo, patnI, putra, putrI tamAma svajano tamArA pratye zaMkAnI najare jotA thaze. parivAramAM prema-snehanI oTa AvI jaze. ane tamAro ja parivAra tamArA pratye napharata karaze. mAyAnAM A tamAma pariNAmono vicAra karavAno che. samAjanI sAthe tame dagAbAjI karI, vepAra ane dhArmika saMsthAonA hisAba-kitAbamAM golamAla karI ane tamArI dagAbAjIno paDado UMcakAyo to tame samAjanI najaramAM dagAkhora, makAra' banI jazo. hajAro lokonI AMkho tamArA upara napharata varasAvaze. hajAro jIvAo gALo bolaze. kadAca tamAre mATe gharamAMthI bahAra nIkaLavuM bhAre thaI paDaze. mAyAvI gRhastha hoya ke mAyAvI sAdhu hoya, koI paNa hoya, mAyAnuM AvaraNa saunA manamAM mAtra azAnti ja utpanna kare che. azAMta mANasa dharmanI maMgalamayI ArAdhanA sAcA svarUpamAM nathI karI zakato. manuSya potAnA pApone DhAMkavA mATe bhale mAyAno sahAro le, paraMtu tenuM pApAcaraNa tenA AtmAne asthira, caMcaLa ane azAMta ja banAvaze, eTaluM ja nahIM mAyAvInA mAthA upara Apattio jhaLuMbI rahe che. te kyAre kaI ApattimAM phasAI jAya te kahI zakAya nahIM. ATalI bhayAnaka mAyAne koI buddhizALI mAnavI kevI rIte potAnA jIvanamAM sthAna ApI zake ? koNa mAyAno sahAro leze ? tame loko to buddhizALI cho ne? prajJAvaMta cho ne ? to mAyA na karavI. mAyA choDI devI. lobhanA karuNa vipAkaH have lobhanA dAruNa vipAko batAvuM chuM. ekAgratAthI sAMbhaLajo. sthira citte sAMbhaLajo. Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacana 72 sarvaguNavinAzaM lobhAt lobhano A atibhayaMka2 ane prathama dAruNa vipAka che - sarva guNono vinAza ! lobhathI mANasanA sarva guNono vinAza thAya che. jo tamane sarva guNono vinAza mAnya hoya to lobhadazA TakAvI rAkhajo ! jo tame tamArA jIvana-bAgamAM kSamAnAM sumanonI suvAsa icchatA ho, namratA ane saraLatAnAM AmravRkSonI zILI chAyA icchatA ho, saMtoSa ane satyanAM madhura phaLono AsvAda karavA icchatA ho to tamAre lobhano tyAga karavo ja rahyo. : 7 lobha tamane ahiMsAnI sAdhanA karavA deze nahIM. lobha tamane satyanI chAyAmAM besavA deze nahIM, lobha tamane sadAcArI nahIM rahevA de. lobha tamane dAna karatAM rokaze. lobha tapazcaryAnA mArgamAM muzkelI UbhI karaze. tamArA manamAM zubha bhAvanAone pravezavA deze nahIM. eka paNa guNa nahIM rahevA de tamArA jIvanamAM ! vicAra karo, guNavihIna jIvana zuM tamane zAnti Apaze ? guNavihIna jIvana zuM AtmakalyANanuM sAdhana banI zakaze ? eTalA mATe kahuM chuM ke guNasamRddhino nAza karanAra lobhane dUra karo. lobhano bIjo dAruNa vipAka che - sarvanAza ! lobha sarvavinAzonuM AzrayasthAna che. jeTalAM vinAzakArI tattvo che, jeTalAM hAnikAraka tattvo che, te tamAme tamAma lobhanA AzrayasthAnamAM ArAma prApta karI rahyAM che ! bIje kyAMya A tattvone Azraya maLato nathI. lobhanA AzrayasthAnamAM tamane cora maLI jaze. parastrIlaMpaTa maLI jaze. krUratA ya tyAM ja bheTI jaze. tamAma duHkha-dardo temaja pIDAo pAse pahoMcavAno khUba ja sIdho ane saraLa rasto A lobha che ! tamAma duHkho tamane lobhanA rAjamArga para AvI maLaze. lobha rAjamArga che ne ? eTale enA upara cAlavA mATe sauno hakka che. koInA upara koI paNa prakAranuM niyaMtraNa nathI. parastrIgamana, corI, jugAra, zikAra, zarAba, vacanavikAra, kapaTalIlA vagere tamAma durvyasano lobhanA rAjamArga upara majAthI cAlI rahyAM che. AtmAmAM lobhadazA prabaLa banatAM ja mahAvinAzakArI pAponuM Agamana cAlu thaI jaze. bhayaMkara vyasanonA taMbu tamArI AtmabhUmi upara khoDAI jaze. lobha mAtra dhanasaMpattino ja nathI hoto, sukha mAtrano lobha hoya che. paMcendriyanA tamAma viSayasukhono lobha hoya che. zabda, rUpa, rasa, gaMdha ane sparzanA priya - manapasaMda sukhono lobha hoya che. sukha prApta karavAnI ane prApta sukhonA upabhoganI tIvra vAsanA lobhadazA che. A vAsanA ja jIvone vyasanonA gulAma banAvI de che. Avo lobhI jIva Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrAvaka jIvana : bhAga 4 vyasanono gulAma banelo jIva zuM sukhazAnti pAmI zake ? prasannatA athavA prIti pAmI zake? nA, jarA paNa nahIM. je lobha dazAne panAre paDyote na to koI sukha pAmI zake che ke na to koI zAnti-prasannatAno anubhava karI zake che. tenuM AkhuM jIvana duHkha, darda ane vedanAthI bharAI jAya che. pIDA ane paritApa sivAya ene kazuM maLatuM nathI. zuM tame vipAka sUtra'nA pelA zreSThIputra ukjhitakanI vAta nathI sAMbhaLI? vaiSayika sukhanI tIvra lAlasAe tene vyasanono gulAma banAvI dIdho hato. te zarAbI banyo, jugArI banyo. mAMsabhakSI ane vezyAgAmI ya banI gayo. kAmadhvajA nAmanI veyA sAthe bhogasukhomAM DUbelo rahyo... pariNAma zuM AvyuM? nagaranA rAjAe kAmadhvajAne potAnA upabhoga mATe pasaMda karI lIdhI! ukjhitakane tenI pAse na javAnI kaDaka sUcanA ApI devAmAM AvI. paraMtu vezyAnA sukhano gulAma banelo te ukjhitaka vezyA pAse gayA sivAya kevI rIte rahI zake? corIchUpIthI te gayo ja. rAjAnA nokaroe tene pakaDI pADyo. rAjAnA AdezathI sainikoe ene bhayaMkara yAtanAo ApI ane aMtamAM ene zULIe laTakAvI dIdho. vicArajo, pacIsa varSano te sohAmaNo yuvAna, tene sukhabhoganI tIvra lAlasAne kAraNe zULI para mota bhecyuM. marIne te pahelA narkamAM gayo. have vicAro ke AvA dAruNa lobhane jIvanamAM sthAna ApavuM te zuM yogya che? AvA lobhane panAre paDIne zuM sukhazAMti maLI zakaze? ajJAnI mANasa sukha meLavavA lobhano sahAro le che. kevI moTI bhUla kare che? jANe ke te jIvavA mATe jherano pyAlo pI rahyo che. potAnI jatane surakSita karavA mATe siMhanI guphAnI zodha karI rahyo che. AvA lobhIne koNa manAve ? koNa samajAve ? vinAzaka tattvone te parama hitakArI mAnI beTho che. dagAkhorane te vizvasanIya mAnI beTho che. tene koNa bacAve ? tamAma pAponuM mULa che lobha. lobhI kayuM pApa nathI karato? te to dareka pApa karavA taiyAra che. te pApone mAne che ja kyAM ? tene to mAtra indriyanAM viSayasukha ja najare Ave che. dhyAna rAkhajo. sukha pAmavA mATe lobhanI najIka na jatA. banavAjoga che ke dUrathI tamane sukha dekhAya paNa kharuM, paraMtu te to mAtra bhramaNA haze. sukhanI ADAzamAM tame vicArI paNa nahIM zako evAM bhayAnaka duHkha chupAIne beThAM che. A rIte A krodha mAna, mAyA ane lobha jIvAtmAonAM duHkhanA kAraNarUpa che. naraka vagere saMsAranA bhayaMkara mArgonuM nirmANa karanArAM che. - have huM tamane cAre kaSAyonA samUharUpa vipAka batAvIza. kaSAyonA vipAka sAMbhaLIne kaSAyothI mukta thajo. Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacana ura 'prazamarati' graMthamAM kahevAmAM AvyuM che H evaM krodho mAno mAyA lobhazca duHkhahetutvAt / sattvAnAM bhavasaMsAradurgamArga-praNetAraH ||3|| A rIte A krodha, mAna, mAyA ane lobha jIvAtmAnA duHkhanA kAraNarUpa hovAthI narakAdi saMsAranA bhayaMkara mArganuM nirmANa karanArAM che.' 9 nakagati ane tiryaMcagati - saMsAranI bhayAnaka gatio che. narakagati ApaNA mATe parokSa che, paraMtu tiryaMcagati to pratyakSa che ne ? pazu-pakSI ane kIDAonuM jIvana to ApaNI sAme ja che. temanI jiMdagImAM gherAyelAM duHkhonAM vAdaLo zuM tame nathI jotA ? katalakhAnAmAM krUratAthI katala thatAM janAvaronI kaMpArI utpanna kare tevI cIso tame nathI sAMbhaLatA ? zikArIonI agni okatI baMdUkothI vIMdhAtAM, tIrathI ghAyala thaI jamIna para paDelAM ane dardathI taraphaDatAM paMkhInI vedanAbharI avasthA zuM tame kadI joI nathI ? koI nadI yA sarovarane kinAre besIne koI mAchImAra jyAre potAnI jALamAM phasAyelI mAchalIone paththaranI zilA 52 paTakIne motane ghATa utAre che, e samayanuM hRdayane kaMpAvanAruM drazya zuM tame nathI joyuM ? jIvate jIvatAM mAsUma vAcharaDAMone garamAgarama UkaLatA pANImAM DubADIne temanI cAmaDI utAranArAonAM karatUto zuM tame nathI sAMbhaLyAM ? tiryaMcayoninA saMsAranI bhayaMkaratAnA A to be-cAra ja namUnAo che. bAkI ATalI ja nahIM paraMtu AnAthI ya vadhAre yAtanAothI bharyobharyo tiryaMcayonino saMsAra che. ane narakagatinA darda, pIDA ane paritApathI bharelo saMsAra Aje ApaNe ApaNI najare joI zakatA nathI, paraMtu sarvajJa vItarAga paramAtmAe jJAnadraSTinA mAdhyamathI ApaNane batAvyo che. sabhAmAMthI : nakagati pratyakSa nathI dekhAtI.... jo dekhAtI hota to amArAM tamAma pApa chUTI jAta ! mahArAjazrI H AMkhothI jovAno Agraha na rAkho. ApaNe e bhayaMkara vedanAne joI ja nahIM zakIe. ApaNuM mAnavahdaya e bhayAnaka vedanAone sahI ja nahIM zake. dila ane dimAga behoza thaI jaze. ApaNe kadAca jamIna para paTakAI paDIzuM. are, ApaNe to katalakhAnAmAM thatI pazuhiMsAne - katalane jovA mATe paNa zakti dharAvatA nathI, to pachI ATalA bhAvuka hRdayavALA mANaso mATe narakanI kAramI vedanAone, nRzaMsa hatyAone jovI e keTale aMze zakya che ? AvI duHkhamaya na2kagati ane tiryaMcagatinA sarjako A kaSAyo che. jIvone satata A raste cAlavAnI preraNA ApanArA to A kaSAyo che. durgaMtamAM sArI rIte pahoMcADanArA paNa A kaSAyo ja che ! * krodhe zuM parazurAmane kSatriya-hatyAno Adeza Apyo na hato ? ane narakamAM Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10 dhakelyA na hatA ? * abhimAne zuM rAvaNane yuddhanA medAnamAM mokalyo na hato ? ane kharAba rIte parAjita karIne sIdho ja narakamAM ravAnA karyo na hato ? vaka jIvana : bhAga 4 * mAyAe rukmI rAjAne hRdayanI azubha bhAvanAone chupAvI devAno upadeza ApIne, naraka ane tiryaMcagatimAM bhaTakAvyo na hato ? * zuM lobhe mammaNa zeThane kRpaNatAnA pATha bhaNAvyA na hatA ? raudradhyAna zIkhavIne ene sAtamI narakamAM pahoMcADyo na hato ? krodhanA Avezo, abhimAnI preraNAo, mAyAnI salAho ane lobhanI lAlacomAM phasAyelA - bhramita thayelA jIvo hiMsA, jUTha, corI ane duSTa AcaraNanA bhayAnaka mArge cAlI nIkaLe che ane potAnI jAtane naraka ane tiryaMcagatinA bhayaMkara saMsAramAM dhakelI de che. eTalA mATe kaSAyonA vipAka sArI rIte samajavAnA che ane tenuM gaMbhIratAthI ciMtana karavAnuM che. kaSAyonAM mULa H A krodhAdi kaSAyonuM jaDamULa - mukhya mULa che mamakAra ane ahaMkAra. mAyA ane lobhanuM jaDamULa che mamakAra ane krodha temaja mAnanuM jaDamULa che ahaMkAra. mamatva ane ahaMkAranuM mULa ApaNI AtmabhUmimAM UMDANapUrvaka phelAyeluM che. zrI umAsvAtijIe 'ahaM ane mama'ne kaSAyonuM mULa batAvyuM to upAdhyAya zrI yazovijayajIe 'ahaM-mama'ne mohano mahAmaMtra batAvyo che. 'jJAnasAra'mAM kahyuM che ke ahaM mameti mantro'yaM mohasya jagadAndhyakRt // jyAM sudhI ahaM ane mamanAM jaDamULiyAM jAmelAM che tyAM sudhI kaSAyanAM vRkSo.....jherI vRkSo haryuMbharyAM raheze. mamatva ane ahaMkAranI vAsanAo jyAM sudhI prabaLa che, tIvra che tyAM sudhI kaSAyanI kAlimA raheze. eTalA mATe mamatva ane ahaMkAranI vAsanAone zodhI zodhIne bahAra pheMkI devI paDaze, tyAre ja kaSAyono nAza thaze. kaSAyono samUha-uccheda karavA mATe ahaMkAra ane mamakArane bhayaMkara hAra ApavI paDaze. kaSAya-kSayathI mananI nirmaLatA H prazasta bhAvakriyAnuM prayojana che mananIcittanI nirmaLatA. pavitra, nirmaLa citta ja ApaNuM Antarika dhana che. e dhananI surakSA karavI joIe. kaSAya-cora e dhananI corI na karI jAya, e mATe sAvadhAna rahevuM paDaze. kaSAyonA dAruNa vipAkonuM ciMtana karatAM kaSAyothI manane bacAvI lo, e ja maMgala kAmanA. na Aje basa, ATaluM ja. Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacana 73 parama upakArI, parama kRpAnidhi, AcAryazrI haribhadrasUrijIe svaracita 'dharmIbaMdu' graMthanA trIjA adhyAyamAM 'zrAvaka jIvana'nA viSayamAM sarvAMgINa rUpe mArgadarzana ApyuM che. bAhya-vyAvahArika jIvanane dharmamaya banAvavA mATe jevuM mArgadarzana ApyuM che evuM ja AMtarika vyaktitvane pavitra, prasanna ane udAtta banAvavA mATe paNa mArgadarzana ApyuM che. aMtaHkaraNanI zuddhi mATe 'yogAbhyAsa'nI preraNA ApI 'namaskArAdi ciMtana'nuM mArgadarzana ApyuM ane prazasta bhAvakriyA' karavAno upadeza Apyo che. have teo masthitiprekSaLam||8||nI vAta kare che. saMsAranuM vAstavika avalokana karavAnI vAta kare che. AvuM avalokana karIne aMtaHkaraNane, cittane, hRdayane nirmaLa karavAnuM che. cittanI vAstavika zAnti AvA upAyo dvArA ja maLI zake che. saMsAranA vAstavika svarUpanuM avalokana : saMsAra-svarUpanuM avalokana karavAnuM che, eTale ke saMsAranI mukhya cha bAbatonuM avalokana ka2vAnuM che. A cha bAbato jevI bahArathI dekhAya che evI aMdarathI nathI. sthULa dRSTithI bhItaranuM svarUpa dekhAtuM nathI. vAstavika svarUpa eTale ke bhItarI svarUpa - enuM avalokana karavAnuM che. jJAnavRSTinA divya kAca dvArA avalokana karI zakAya che. graMthakAre A divyadRSTirUpI kAca Apyo che. ApaNe to eno upayoga ja karavAno che. jyAre tame A divya kAcathI cha bAbatone nihALazo tyAre tame Azcaryacakita thaI jazo. 'A vAtone ApaNe AvI to joI ja na hatI.....vicArI ya na hatI', evuM bolI UThazo. saMsAranI mukhya cha vAto : saMsAranI mukhya cha vAtonuM avalokana karavAnuM che; A cha vAto A prakAre che H 1. jIvana (AyuSya) 3. yauvana 5. saMbaMdho ane sarvaprathama ApaNe jIvananuM avalokana karIzuM. 2. zarIra 4. saMpatti 6. pAMca indriyonA viSayo. Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12 jIvana - AyuSya H eka 30 varSanA yuvake mane jaNAvyuM : 'lagna thayA pachI ATha varSa bAda mane putranI prApti thaI. amAro patipatnIno AnaMda AkAzane AMbavA lAgyo. ame amArI jAtane kRtArtha mAnI lIdhI. putra pratye apAra sneha UbharAvA lAgyo. khUba priya hato putra, paraMtu eka varSano thaIne putra acAnaka mRtyunI godamAM samAI gayo. ame baMne jaNAM mUDha thaI gayAM. satata kalpAMta karatAM rahyAM...' vagere bAbato teNe mane jaNAvI. jIvananuM avalokana karavAnI divyadRSTi e yuvaka pAse na hatI eTalA mATe jIvanane...putranA jIvanane sAcA svarUpamAM samajI zakyo nahIM. "putrano janma thayo che eTalA mATe te dIrghakALa sudhI jIvaze....100 varSa jIvaze,' evI kalpanA karI lIdhI. A kalpanAne AdhAre aneka kalpanAono mahela bAMdhI lIdho ! paraMtu jIvananuM vAstavika avalokana karyuM nahIM. Naya kiMci vi sAsayaM atthi / zrAvaka jIvana : bhAga 4 kazuM ya zAzvata nathI. je utpanna thAya che, teno avazya vinAza thAya che. jeno janma thAya che tenuM game tyAre ya mRtyu thaI zake che. A vAstavikatAno vicAra e daMpatIe karyo na hato. - "namna maLeLa samaM saMpannarU|' janma ane maraNa paraspara joDAyelAM hoya che; A vAstavikatA che. vAstavikatAno svIkAra karavo ja rahyo. vAstavikatAno svIkAra karanAra manuSya sadaiva nirAkula rahe che. prasannacitta rahe che. - dareka jIvAtmA pUrvajanmamAM potAnuM AyuSyakarma bAMdhIne ja Ave che. viziSTa jJAnI sivAya koI jANI zakatuM nathI ke 'AnuM keTaluM AyuSya che ?' sAmAnya rIte dareka manuSya dIrgha AyuSyanI ja kalpanA kare che. are ! keTalAka loko to mRtyunI kalpanA ja karatA nathI. zrI rAmacaMdrajIe lakSmaNanA mRtyu aMge kadI vicAra ja karyo na hato. jyAre acAnaka lakSmaNanuM mRtyu thayuM to zrIrAma mAnavA mATe taiyAra ja na hatA ke 'lakSmaNanuM mRtyu thayuM che !' lakSmaNano mRtadeha potAnA khoLAmAM laIne besI gayA. pachI khabhe UMcakIne ayodhyAnA rAjamArga para pharavA lAgyA. cha mahinA sudhI temane lakSmaNanA mRtyunI vAta svIkArI na hatI, kAraNa ke lakSmaNa upara zrIrAmane apAra sneha hatoapAra prema hato. evo prema, evo rAga jIvananI vAstavikatAnuM bhAna karavA deto nathI. manuSyanuM AyuSya pavana jevuM caMcaLa che. game tyAre jIvana naSTa thaI zake che. Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 13 pravacana 73 A jIvananI sAcI vAstavikatA che. eTalA mATe potAnA ane bIjAnAM jIvana sAthe moha na rAkhavo joIe. tIvra rAga na rAkhavo joIe. jIvananA AyuSyanI vAstavikatAnuM bhAna satata raheze to rAga TakI zakaze nahIM. moha raheze nahIM. jevuM rAmacaMdrajIne vAstavikatAnuM bhAna thayuM ke tarata ja lakSmaNa pratyeno moha dUra thaI gayo. emanA cittamAM virakti AvI gaI ane teo gRhatyAga karIne zramaNa banI gayA. jIvana-AyuSya asthira che, vinAzI che, koI paNa samaye nAza pAmavAnuM che. A vAta samajI lo. zarIra : jIvAtmAnA jIvanamAM mukhya vAta che zarIra ! zarIranuM mahattva saue svIkAryuM che. jIvanamAM zarIra mahattvapUrNa tattva che, e vAtamAM koI zaMkA nathI. paraMtu zarIrane kaI draSTithI jovuM e vAta samajI levAnI che. bAhya draSTithI mANasa zarIranuM rUpa ane zarIrano sparza - A be ja vAto jue che. zarIranuM rUpa sAruM hovuM joIe; eno sparza sukhada hovo joIe. trIjI vAta vicAravAnI che zarIranA ArogyanI. zarIra nIrogI rahevuM joIe. A draSTie manuSya snAna kare che, zarIrane suvAsita kare che, mAliza kare che, auSadhopacAra kare che, vastrAlaMkArathI zaNagAre che. A rIte te dehAsakta banI jAya che. AtmA ane zarIrano bheda bhUlIne zarIrane ja AtmA mAnavA lAge che. AtmA visarAI jAya che. zarIrAsakti-dehAsaktithI manuSya pApakarmo bAMdhato jAya che. zarIranA viSayamAM aneka ciMtAothI gherAyelo rahe che. jJAnI puruSoe zarIranuM AMtarika avalokana karavAnI preraNA ApI che. bahArathI suMdara, AkarSaka temaja nIrogI dekhAtuM zarIra aMdarathI kevuM che, e vicAravA jevuM che. sayala kuhiyANa piMDaM-kimi-kula-kaliyaM auvva duggaMdhaM / malamuttANa ya gehaM dehaM jANe hi asuimayaM // "A zarIra ghaNI azuddha - gaMdI vastuothI baneluM che. zarIranI aMdara kRmi vagere asaMkhya jIva bharelA paDyA che. te atyaMta durgadhamaya che ane maLamUtranuM ghara che. zarIrane apavitra mAno." * manuSya-zarIra chidravALA madirA-ghaTa jevuM che. madirAno ghaDo dhovAthI pavitra banI zakato nathI tevI rIte manuSya-zarIra paNa dhovAthI pavitra banI zakatuM nathI. * manuSya-zarIra lasaNa jevuM che. jevI rIte lasaNamAM svAbhAvika durgadha hoya che, e ja rIte zarIra paNa durgadhathI bhareluM che. bhale snAna karo, vilopana karo, yA attara lagADIne sugaMdhita karo. thoDoka samaya te bhale sugaMdhita rahe, paraMtu Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14 thoDIka vAra pachI emAMthI durgaMdha chUTe che. * zarIra svayaM to apavitra che ja, zarIranA saMparkamAM AvanAra vastra, bhojana vagere paNa gaMdAM thaI jAya che. zrAvaka jIvana : bhAga 4 * puruSanA zarIramAM nava chidro hoya che, e chidromAMthI apavitratA vahetI rahe che. strInA zarIramAM bAra chidro hoya che, e chidromAMthI azuddhi-apavitratA nIkaLatI ja rahe che. AvA zarIra upara Asakti kevI rIte thAya ? zarIranuM A bhItaranuM avalokana che. AvuM avalokana karatA rahevAthI ApaNA zarIra para anurAga thato nathI; ane bIjAMnA zarIra u5ra 5Na virakti utpanna thAya che. Avo jJAnI puruSa AtmasvarUpamAM lIna rahe che. 'kArtikeya-anuprekSA'mAM kahevAmAM AvyuM che H 'jo paradeha virato jiya dehe Naya karedi aNurAyaM / asuitte bhAvaNA tassa py appa - sasva-surato 'zarIranI azucinuM ciMtana karavAthI manuSya bIjAnAM zarIra pratye virakta banI jAya che. potAnA ja dehamAM anurAga nathI karato ane AtmasvarUpamAM lIna bane che.' Ano artha e thAya che ke jyAM sudhI sva-para zarIra pratye anurAga raheze tyAM sudhI AtmasvarUpamAM ramaNatA thavI asaMbhava che. dehAsakti AtmaramaNatAmAM bAdhaka thAya che. jo AtmadhyAnamAM lIna banavuM hoya to dehanI-zarIranI Asakti choDavI paDaze. jyAre paNa zarIra sAthe joDAyelI snAnAdi kriyA karo, te samaye zarIranI vAstavika AMtarika sthitinuM ciMtana karavuM joIe. enAthI jAgRti Avaze. zarIra upara anurAga nahIM thAya. zarIranA rUpa-lAvaNya pratye AkarSaNa nahIM thAya. 'azuci bhAvanA'nuM ciMtana-manana karatA raho. enAthI mAnasika zAnti prApta thaze. mana nirmaLa banatuM jaze. yauvana : saMsAranI trIjI vAta che yauvana. sAmAnya manuSya yauvanakALane vaiSayika sukhonA upabhogano samaya mAne che. arthapuruSArtha ane kAmapuruSArtha yauvanakALamAM ja thaI zake che; evuM mAnIne e be puruSArthamAM DUbI jAya che. tattvajJAnIoe to yauvanakALane 'aMdhakAra' kahyo che. evo aMdhakAra ke je so sUryonA prakAzathI paNa abhedya hoya che. jo yauvanamAM ajJAnano ghora aMdhakAra hoya to tene bhedavo - dUra karavo khUba muzkela kArya che. Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacana 73 . deg * yauvana IndriyonI prabaLa uttejanAthI AkrAnta hoya che. * uddhatAI ane vakratAthI yauvana unmatta banI jAya che. * yauvanakALamAM manuSya prAyaH vRddhAvasthA ane mRtyuno vicAra karato nathI. * yauvanakALamAM mANasa mAtA-pitAno tiraskAra karI de che. gurujanono Adara karato nathI, paramAtmA pratye prIti-bhakti thatI nathI. AvA yauvananI AMtarika vAstavikatAnuM avalokana karavAnuM che. zAntithI, svastha cittathI avalokana karavAnuM che. prathama vAta e vicAro ke : yauvana kSaNika che. yauvana kAyama rahenArI avasthA nathI. bIjI vAta e che ke yauvanamAM karelAM kukarmo vRddhAvasthAmAM duHkha Ape che. paralokamAM to tenAM mAThAM phaLa bhogavavAM ja paDe che. yauvanakALamAM paNa mRtyu thaI zake che. game tyAM ane game tyAre mRtyu thaI zake che. mRtyu sAme yauvana paNa lAcAra thaI jAya che. ativaiSayika sukhabhogothI yauvana rogagrasta banI zake che. aticiMtAothI yauvana nirAzAothI gherAI jAya che. 0 vividha prakAranA rogo - "hArTaTrabala" "DIprezana'...jevA rogo yauvanane gaLI jAya A che yauvananuM vAstavika avalokana. A avalokana karIne yauvanano sadupayoga karavAno nirNaya karavo joIe. yauvanano sadupayoga : yauvanano sadupayoga tyAre saMbhavita banI zake ke jyAre yauvanamAM viveka hoya. vivekasaMpanna yauvana ja manuSyanuM jIvana che. saMkalpa vagara sadupayoga nahIM karI zako. kAraNa ke yauvanamAM mana ane indriyo unmatta hoya che. * yauvanamAM prathama satkArya karavAnuM che paropakAranuM, je dIna, duHkhI ane anAtha loko che emanA uddhAranuM kArya karavuM joIe. AjakAla to evI saMsthAo paNa che ke je paropakAranuM kArya kare che. evI saMsthAomAM mAnad sevAo arpita karavI joIe. haoNspiTalomAM nirdhana daradI hoya che, garIba daradIo hoya che temanI dekhabhALa karavI ane auSadha-anupAna vagerenI vyavasthA karavI khUba mahattvanuM kArya che. yauvanamAM potAnA AtmA mATe tapazcaryA ane tattvajJAnanuM adhyayana karavuM. joIe. jJAnI puruSono paricaya temaja paramAtmabhakti karavI joIe. Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 16 zriAvaka jIvana : bhAga 4 * vyasanI temaja svacchaMdI yuvako sAthe dostI na karavI, paricaya na rAkhavo. eka vAta yAda rAkho : yauvana phUla jevuM che, te jaladI karamAI jaze. dhanasaMpatti : dhanasaMpatti saMsAranI cothI mahattvapUrNa vAta che. saMsAramAM je manuSya pAse lakSmI hoya che, vadhAre lakSmI hoya che ane sukhI mAnavAmAM Ave che. ane te lakSmIpati paNa potAnI jAtane "mahAna mAne che. jyAre manuSyanI pAse lakSmI Ave che tyAre te samaje che ke have A lakSmI mArI pAse ja raheze. paraMtu A bhramaNA che. dhanasaMpatti aMge vAstavika avalokana karavAnuM jJAnI puruSoe kahyuM cheH 0 cakravartI ane samrATa rAjAo jevA puNyazALI puruSonI ya lakSmI-saMpatti sthAyI nathI hotI, tyAre je sAdhAraNa mAnavono puNyodaya ja hoto nathI; emanI pAse zuM caMcaLa lakSmI sthira rahI zake che? kahevAnuM tAtparya e che ke jyAre moTA moTA puNyazALIonI vibhUti sthira rahI zakatI nathI, to pachI sAdhAraNa lokonI to vAta ja zuM karavI? jo tame evuM vicAratA ho ke : "ame uttama kuLanA chIe, gheryavAna chIe, zAstrajJa-paMDita chIe, moTA zUravIra chIe, saMsAranA pUjya chIe, moTA dhamatmA chIe, rUpavAna chIe, paropakArI chIe, parAkramI chIe. eTalA mATe lakSmI-saMpatti amArI pAse sadAya TakI raheze. amArA pAMDityathI, zUravIratAthI, rUpa ane parAkramathI prabhAvita thaIne lakSmIne amArI pAsethI koI chInavI nahIM zake...' AvuM vicAravuM mUrkhatA che. AvA tamAma lokone choDIne lakSmI cAlI gaI che. AvAM to hajAro draSTAMto itihAsamAM paDyAM che. vartamAna jagatamAM paNa AvAM draSTAMto jovA maLe che, sAMbhaLavA maLe che. 0 lakSmI jalataraMga jevI caMcaLa che. eka sthaLe vadhAre samaya TakatI nathI. eTalA mATe jyAM sudhI tamArI pAse lakSmI hoya tyAM sudhI teno sadupayoga karI lo. sArAM kAryomAM lakSmIno viniyoga karI lo. banI zake teTalAM sukRta karI lo. jo tame lakSmI-dhananuM-saMpattinuM vAstavika avalokana karyuM, tame lakSmInI caMcaLatA jANI lIdhI. chatAM paNa jo tame dhanasaMcaya ja karatA rahyA, nathI bhogavatA, nathI dAna detA, to tamAruM jIvana vyartha che. saMpattinI, lakSmInI aMtima pariNati vinAza che. lakSmI eka divasa tamane choDIne cAlI jaze athavA tamAre lakSmIne choDIne cAlyA javuM paDaze. - zrImaMto ! zuM tame tamArI lakSmInuM-saMpattinuM vAstavika avalokana karazo? nahIM karo to pastAvuM paDaze. jo tame tamArI saMpattino upabhoga na karatA ho, dAna paNa Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacana 73 na ApatA ho to tamArI saMpatti ane pArakAnI saMpattimAM zuM bheda paDaze? jevI rIte bIjAnI saMpattino tame upayoga nathI karI zakA, ane dAna paNa nathI ApI zakatA, e rIte tamArI saMpatti paNa dAna yA bhAgamAM kAma AvatI nathI. sonA-cAMdInI pATo joIjoIne khuza thavAnuM nathI. karaMsI noTonA baMDalo joIne khuza thavAnuM nathI, A Asakti A jIvanamAM to duHkha Ape che, AvanArA janmomAM paNa bhayaMkara duHkha Apaze. dhananI Asakti ati bhayAnaka che. manuSya dhana kamAvA mATe ghaNAM kaSTa veThe che. paradeza jAya che. patnI-putrAdi parivArathI dUra rahe che. dinarAta puruSArtha kare che. je te e dhanane bhogavato nathI yA dAna paNa karato nathI... to te mahAmUrkha che. aneka samAraMbha karIne kamAyeluM dhana...pAchaLa mUkIne mRtyu pAme che. sAthe to mAtra pApanAM poTalAM bAMdhIne laI jAya che. dhana to badhuM ahIM ja rahI jAya che. eTalA mATe jJAnI puruSo kahe che ke dhana-saMpattinI Asakti na karo. mamatva na rAkho. banI zake eTalo sadupayoga karo. lakSmInI caMcaLatA yAda rAkho, bhUlo nahIM. saMsAranA saMbaMdha : saMsAranI pAMcamI mahattvapUrNa vAta che saMbaMdhonI. sAmAnya mANasa saMbaMdhomAM sukha jue che. eTalA mATe te navA navA saMbaMdha bAMdhato jAya che. potAnI AsapAsa te saMbaMdhonI jALa gUMthI le che, pachI e jALamAM phasAIne ghora duHkhano anubhava kare che. eTalA mATe "saMbaMdho'nA viSayamAM vAstavika avalokana karavuM Avazyaka che. saMbaMdhonuM avalokana jJAnavRSTithI karo. saMbaMdhonI kyAM sudhI yathArthatA che, saMyogajanya sukha kyAM sudhI vAstavika che, enuM ciMtana karavAnuM che. keTalAka mahattvapUrNa saMbaMdho laIne ApaNe vAta karIe. saMsAramAM pahelo mahattvapUrNa saMbaMdha che pati-patnIno. vaiSayika sukha prApta karavA mATe A saMbaMdha saMsAramAM mAnya karavAmAM Avyo che. paraspara vizvAsa, paraspara sahAyatA, parasparano prema, vagere vAto A saMbaMdhamAM apekSita che. AmAMthI eka paNa vAta bagaDI jAya che to saMbaMdha bagaDI jAya che. jo puruSa patnIno vizvAsaghAta kare che, athavA strI patino vizvAsaghAta kare che to saMbaMdha bagaDI jAya che. jo patnIne patino prema nathI maLato yA patine patnIno prema nathI maLato to saMbaMdha bagaDI jAya che. AvAM to keTalAMya nimitto hoya che ke je saMbaMdho bagADe che. saMbaMdha bagaDyA Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 18 zrAvaka jIvana : bhAga 4 pachI azAMti, kleSa ane saMtApa zarU thaI jAya che. jUTha, corI, hiMsA vagere ya zarU thaI jAya che. je saMbaMdha sukha pAmavA bAMdhyo hato te saMbaMdha duHkhadAyI banI jAya che, tyAre to saMbaMdhanI vyarthatAno khyAla Avavo joIe ne ? jyAre pApakarmano udaya thAya che tyAre snehI paNa zatru banI jAya che. bIjo viziSTa saMbaMdha che mAtApitAnI sAthe putra-putrIno. jyAM sudhI bALako nAnAM hoya che tyAM sudhI mAtApitA mATe prAyaH samasyA UbhI thatI nathI, paraMtu jyAre bALako kizora avasthAmAM Ave che tyAre mAtApitA mATe samasyA pedA thaI jAya che H baMnenA vicAromAM, kAryapaddhatimAM, vyavahAramAM bhinnatA AvI jAya che. enAthI paraspara TakarAI jAya che. jyAre chokarA-chokarIo yauvanamAM praveza kare che tyAre teo vadhAre svataMtra banI jAya che. mAtApitAne pUchyA vagara ja potAnI marajI pramANe kare che. mAtApitAno moha UtarI jAya che. mAtApitA aMdaraaMdara potAnuM duHkha raDe che H 'AnAthI to vadhu sAruM e ke teo niHsaMtAna hota.' mAro eka paricita parivAra hato. lagna karye 10 varSa thaI gayAM hatAM. paraMtu saMtAna na hatuM. teo khUba icchatAM hatAM ke temane eka putranI prApti thAya. emaNe banI zake teTalA upAya karyA hatA. temane putranI prApti thaI. teo khuzIthI nAcI UThyAM. eka ja putra hato, pariNAme mAtApitAe potAno samagra prema enA u52 varasAvyo. chokaro 7-8 varSano thayo, tenI svataMtratA prakaTa thavA lAgI. mAtApitAe vAtane gaMbhIratAthI na lIdhI. chokaro bhaNato na hato, ramato hato ane laDAI-jhaghaDA karato raheto hato. te jyAre 14-15 varSano thayo to bIDI pIvA lAgyo, jugAra ramavA lAgyo, gharamAMthI corI karavA lAgyo. chatAM ya mAtApitAe ene rokavAnA Avazyaka upAya na karyA. chokaro yuvAna banyo, mAtApitAnI sAthe durvyavahAra karavA lAgyo, apazabda bolavA lAgyo. paisAno durvyaya zarU karyo. mAtApitAnI ciMtA vadhI gaI. ati ciMtAmAM pitAnuM mRtyu thaI gayuM. mAtAe putranAM lagna karI nAkhyAM. chokarAnI patnI kaMIka samajadAra hatI paraMtu chokaro tenI patnInI vAta kyAM mAnavAno hato ? teNe vyasanomAM pitAnI tamAma saMpatti kharacI nAkhI. gAma choDI dIdhuM. gAmanuM ghara, dukAna....badhuM ja vecI mAryuM. te zaheramAM gayo. mAtA ati duHkhI thaIne - 2DIraDIne marI gaI. Aje e chokaro chokaro nathI rahyo, pitA banI gayo che, paraMtu nirdhana sthitimAM jIvI rahyo che. vartamAna samayamAM mAtApitA ane saMtAnonI vacamAM vicAronI UMDI khAI paDI gaI che. eka bIjAthI saMtuSTa nathI. saMbaMdho to nAma mAtranA rahyA che. to paNa saMbaMdhono moha tUTato nathI. Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacana 73 19 pAralaukika dRSTithI jovAmAM Ave to saMbaMdhonuM piravartana najare paDe che. eka bhavanI mAtA bIjA bhavamAM putrI athavA patnI banI zake che, bahena banI zake che. eka bhavano putra bIjA bhavamAM pitA banI zake che, bhAI banI zake che, zatru banI zake che. eTalA mATe to tIrthaMkara bhagavaMtoe kahyuM che ke, 'saMsAramAM sarva jIvo sAthe ApaNe sarva prakAranA saMbaMdho karyAM che. tamAma saMbaMdho parivartanazIla che. koI paNa saMbaMdha sthAyI...zAzvata nathI.' ane tamAma duHkhonuM mULa paNa saMbaMdho che. saMyoga che. jJAnI puruSoe kahyuM che 'saMgonamULa nIve pATulaparaMparA sarva duHkhonuM mULa saMyoga che, saMbaMdha che. jyAre ajJAnI jIva saMbaMdhomAMthI sukha zodhe che ! AgamAMthI zItaLatA pAmavAnI AzA rAkhe che ! saMbaMdhonI pokaLatA jANI lo, samajI lo. saMsArano koI paNa saMbaMdha tIvratAthI bAMdhavAno nathI. mAtra vyAvahArika bhUmikA upara ja saMbaMdho nabhAvavAnA che. sabhAnatA rAkho ke tIvra rAgadveSa na thaI jAya. pAMca indriyonA viSaya : saMsAranI A chaThThI mahattvapUrNa vAta che viSayonI. pAMca indriyonA asaMkhya viSayo che. jIvAtmA e viSayomAM priya-apriyanI kalpanA kare che. iSTa-aniSTanI kalpanA kare che, ane e viSayone kAraNe krodhAdi kaSAyomAM phasAto jAya che. ajJAnI jIva viSayomAM - 'A sAruM che, A sAruM nathI.' evI kalpanA kare che. A vAstavikatA nathI. koI viSaya sAro nathI hoto, koI kharAba nathI hoto. sArA-khoTAnI kalpanA manuSyanA mananI hoya che. eTalA mATe to eka divase je vastu sArI lAge che, te bIje divase sArI lAgatI nathI. je vastu ApaNane sArI lAge che te bIjAne sArI nathI lAgatI. eTalA mATe jJAnI puruSo viSayonuM avalokana karavAno upadeza Ape che. viSayo pratye rAgadveSa na karavA joIe, A mahattvapUrNa vAta che H priya viSayo pratye rAga ane apriya viSayo pratye dveSa ! A rAgadveSanuM cakra niraMtara cAlatuM rahe che, ApaNo AtmA pApakarmothI baMdhAto rahe che. tIrthaMkaroe viSayone viSa samAna kahyA che. jIve jIvavA mATe anivArya rUpe jeTalA viSaya-bhoga karavA paDe, eTalA ja karavAno upadeza Apyo che. indriyone tRpta karavA mATe viSayabhoga karavAnA nathI. Ameya indriyo kadIya tRpta thatI nathI. indriyo samudra jevI che ! hajAro nadIo samudrane maLe che, paraMtu samudra kadI tRpta thayo nathI. e rIte indriyone game teTalA viSayo ApyA karo, paNa te tRpta thavAnI nathI. Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 20 zrAvaka jIvana : bhAga 4 jyAre mANasane mIThA, madhura zabdo sAMbhaLavA maLe che to kalAko sudhI emAM khovAI jAya che. zikArI jevI rIte haraNane vIMdhI nAkhe che e rIte ene koI vadhatuM nathI. koI enA para goLI calAvatuM nathI. paraMtu e vakhate je pApakarmo baMdhAya che, e karmonI bhayAnakatA e zikArI karatAM ya vadhAre bhayAnaka hoya che. jyAre koI manuSya koIka manapasaMda rUpa-sauMdaryanA pAzamAM baMdhAIne rUpane nihALe che tyAre pApakarma tenuM sarvasva lUTI levA taiyAra thaI jAya che. eno khyAla paNa ene kyAM hoya che ? sugaMdhI phUla, maghamaghATa karatAM caMpA-camelInAM attarosuvAsa veratAM inTImeTa'mAM lIna banelA jIvAtmAo! temane te vakhate potAnA ja zarIramAM bharelI badabU-durgadhano khyAla nathI Avato. e vakhate baMdhAtAM karmonI badabU saDelA sApanI durgadha karatAM paNa anaMtagaNI vadhAre hoya che, e vAta tamane kevI rIte samajavuM ? jyAre mANasa manapasaMda rasamAM, rasopabhogamAM lIna banI jAya che. cha ye rasothI bharapUra bhojana upara tUTI paDe che, emAM ekarUpa thaI jAya che, e samaye mAchalInAM jaDabAMne vIMdhatA pelA loDhAnA kAMTA karatAM paNa bhayaMkara karmonA tIkSNa zULa AtmAnI ArapAra kevAM UtarI jAya che, te to pratyakSa draSTA jJAnI puraSo ja batAvI zake. manapasaMda ane manavAMDyA viSayonI godamAM raMgarAganI hoLI khelatA viSayAnvone koNa samajAvA jAya ke "bhAI, A Indriya-paravazatA tane raurava narkanI vedanAo vacce dhakelI deze ! A Indriya-paravazatAnA pAzane tyajI de, potAnI jAtane anuzAsita kara. mAnava jIvanane AvuM koDInA mUle na vecI de.' samajAvIe chatAM sAMbhaLe che koNa ? zabda-rUpa, rasa-gaMdha, sparzanA viSayasukhomAM pAMceya IndriyonA mAdhyamathI DUbelA manuSyo kevA behAla thAya che, ane saMsAramAM bhaTakAI paDe che enI kalpanA paNa kaMpAvI nAkhe che. aprApta viSayone prApta karavAnI tIvra abhIpsA ane prApta viSayonA rakSaNanI satata ciMtA, indriya paravaza jIvane keTalI ghora pIDA Ape che, eno jarAka to vicAra karo? svacchaMdI manuSyanI A paravazatA ene bhavasAgaramAM khUba UMDo DUbADI de che. zabdAdi viSayo sAthe prIti bAMdhatAM ane raMgarAga khelatAM tamArA manane roko. samajAvIne roko. nahIMtara bhaviSyamAM asaMkhya bhava aMdhakAramaya ane duHkhamaya banI jaze. A rIte bhavasthitinuM anuprekSaNa karyuM. jIvana (AyuSya) zarIra, yauvana, saMpatti, saMbaMdho temaja pAMca IndriyonA viSayo - A cha bAbato ja bhava-saMsAranI mukhya vAto che. A cha bAbatonuM anuprekSaNa-anuciMtana karavAnuM che. kevI rIte anuciMtana kiravuM - e Aja samajAvyuM che. Aje basa, ATaluM ja. Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( pravacana 74 parama upakArI, parama kRpAnidhi, AcAryazrI haribhadrasUrijIe svaracita dharmabiMdu graMthanA trIjA adhyAyamAM zrAvaka jIvananA viSayamAM sarvAgINa mArgadarzana ApyuM che. yogAbhyAsathI zarU karIne temaNe aMtaHkaraNanI vizuddhi mATe adbhuta preraNA ApI che. cittane azubha ane azuddha vicArothI mukta karavA yogasAdhanA, namaskArAdi ciMtana, krodhAdi doSonA upAyonuM ciMtana ane bhavasthitinuM avalokana karavAnuM kahyuM che. have teo kahe che: tanu tanauthamAvanA pATaNA saMsAranI nirguNatAnuM vAraMvAra ciMtana karatA raho. punaHpunaH ciMtanane 'bhAvanA' kahe che. saMsAranI nirguNatA-asAratAnuM vAraMvAra ciMtana karavuM joIe. vAraMvAra ciMtana karavAthI, vividha dRSTithI ciMtana karavAthI saMsAranAM sukho pratye rAga-Asakti tUTatI jaze. saMsAra pratye vairAgya-bhAva jAgaze. saMsAra pratye vairAgya draDha karo: bdayamAM saMsAra pratye eTale ke saMsAranI mukhya 6 vAto kAle batAvI hatI, enA pratye vairAgya jAgRta thavo ane draDha thavo ati Avazyaka che. eTale ApaNuM hRya virakta banavuM joIe. virakta rahevuM joIe. rahevAnuM che saMsAramAM ane saMsAra pratye Asakti nathI rAkhavAnI. je rIte kamaLa pANImAM rahe che, chatAM paNa pANIthI nirlepa rahe che e rIte. hRyamAM saMsAranI virakti bharIne jIvanAro jIva kamoMnuM baMdhana ati alpa kare che. A ja sauthI moTuM prayojana che viraktinuM virakta manuSya saMsAramAM raheto hovA chatAM azAnti, saMtApa ane udvegano zikAra banato nathI. prazamarati graMthamAM kahyuM che ke : draDhatAmupaiti vairAgyabhAvanA yena yena bhAvena / tasmin tasmin kAryaH kAyamanovAgbhirabhyAsaH // pratidina eka ja kAma karavuM, vairAgyanI bhAvanAne 'vAsanA" banAvI do. manathI tanathI ane vacanathI A eka ja kArya karavA jevuM che. jyAre vairAgyanI bhAvanA vAsanAnA rUpamAM parivartita thaI jaze, tyAre vairAgya ApoApa sthira thaI jaze. jema jema vairAgya vAsanArUpa banato jaze, tema tema rAaSanI vAsanA naSTa thatI jaze. Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 22 zrAvaka jIvana : bhAga 4 rAgadveSanI anAdikAlIna vAsanAo para mana, vacana ane kAyAthI prahAro karo. manathI evuM ja ciMtana karo, vacanathI evuM ja bolo, pAMca indriyothI evAM ja kAryo karo ke jethI rAga-vAsanAnuM visarjana thaI jAya, ane dveSanI saLagatI Aga bujhAI jAya. A saMkalpa karo, avicaLa, aDaga nirNaya karo ke "mAre vairAgyanI bhAvanAone vairAgya vAsanAomAM parivartita karavI che. mAre vairAgyabhAvane sudraDha banAvavo che. jyAM sudhI A saMkalpa nahIM thAya tyAM sudhI tame e dizAmAM mana-vacana-kAyAthI puruSArtha nahIM karI zako. puruSArthamAM joza-draDhatA, zIghatA nahIM AvI zake. jo ApaNe rAgadazAne kharAba samajatA hoIe to tenAM bhayaMkara pariNAmonI kalpanA paNa ApaNane vicalita karI de che. enI vinAzalIlA ApaNe ApaNI najare joI lIdhI che to pachI ApaNe zA mATe e cUDela jevI rAgadazAnI najIkamAM besIe? zA mATe tenA ja sahAre sukha meLavavA doDIe? aTakI jAo. anaMta anaMta janmothI pIDA ApanArI temaja AtmAnuM nUra cUsanArI A rAgadazAne have to khatama karavI paDaze. ene mATe je koI zastra, je koI astra maLe e laIne ApaNe rAgadazA upara humalo karI devo joIe. have vicAravAno samaya nathI. AkramaNa karavAnI kSaNa AvI pahoMcI che. jenAthI A rAgadazAne khatama karI zakIe te hathiyAra upADo ane pUrNa zaktithI rAgadazA sAme moraco mAMDo. gabharAo nahIM. ApaNI aMdara eka adrazya zakti beThI che. e sadAya ApaNI sAthe che. vairAgya bhAvanAne draDha banAvavA mATe mananA vicArone badalavA ja paDaze. dareka prasaMga tema ja dareka ghaTanAnuM ciMtana saMvegamaya tathA nirvedamaya vicAronA mAdhyamathI karavuM paDaze. saMvegagarbhita temaja vairAgyagarbhita vicArothI vairAgya sudraDha bane che. eTalA mATe AvA vicAro karavAnI koziza karavI paDaze. arthAt punaHpunaH saMvegagarbhita ane nirvedagarbhita vicAro karavA. mokSaprati parva mava3devA ' mokSa pratye rAga ane saMsAra pratye udvega! A be tattvone potAnA vicAronuM kendrabiMdu banAvo. janma, jarA ane mRtyu, Adhi, vyAdhi ane upAdhithI bharapUra A saMsAranuM ciMtana tamArA vairAgyabhAvane vadhAre puSTa karaze. koI vAra saMsAranI kSaNabhaMguratAnA ciMtanamAM DUbI jAo, to koIka vAra bhISaNa duHkhadAyI saMsAramAM jIvAtmAnI azaraNadazAnA vicAronA UMDANamAM cAlyA jAo. koI vAra AtmAnI ekalatAnI sthitinA ciMtanamAM cAlyA jAo to koI vAra svajana-parijana ane vaibhavathI AtmAnI alagatAnA vicAromAM khovAI jAo. Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacana 74 koI vAra dareka janmamAM badalAtA jatA jIvAtmAonA pArasparika saMbaMdhonI vicitratAnA ciMtanamAM DUbI jAo to vaLI koIka vAra A gorA gorA tananI bhItaranI kAlimAnA, kALIkALI avasthAonA vicAromAM nimagna thaI jAo. koI koI vAra duHkhada hiMsA vagere Asravono karuNa aMjAma yAda AvI jAya to koI vAra A AsravonA vegavaMtA pravAhone rokavAnA upAyo manamAM cAlatA rahe, koI vAra karmonI nirjarAnuM vijJAna cittane halAvI nAkhe to vaLI koIka samaye cauda rAjalokarUpI virATa vizvanI lAMbI saphara karavA cAlyA jAo. koI vAra dharmanA adbhuta prabhAvo para ApaNo AtmA mugdha banI jAya, to koI vAra 'bodhi'nI durlabhatA dilane DolAvI de. koI vAra mana siddhazilAnI yAtrAe cAlyuM jAya ane siddhazilA 52 zuddha-buddha ane mukta banIne beThelA parama AtmAono paricaya karavA lAgI jAya. AvuM karatA jAo. AvuM ja vicAro, AvuM ja bolo. zarIrathI AvuM ja AcaraNa karo. puruSArtha karo. Akhare eka ne eka dina saphaLatA ApaNA caraNomAM jhukI paDaze ja. vairAgyanA raMga, vasaMtano evo sadAbahAra raMga Avaze ke je kadIya phikko nathI paDato, kadI UDI jato nathI. AvA raMge ApaNI jAtane raMgavAnI che. saMsAra pratye vairAgya kema hovo joIe ? : 'saMsAra nimittakaM duHkham / tamAma duHkhonuM mULa saMsAra che ane Akho saMsAra karmamaya che. saMsAranI evI eka iMca - eka raja mAtra jagA nathI ke jyAM jIvAtmA na hoya, ane jIva che to karma ene coTelAM che ja. saMsAranI cAra gatimAM paribhramaNazIla sarva jIva karmothI lipta che. eTalA mATe ja saMsAra karmamaya che. 23 ja Avo saMsAra ja sarva duHkhonuM kAraNa che. zArIrika temaja mAnasika - tamAma duHkhonuM kAraNa saMsAra che. jIvAtmA narakamAM jAya che eTalA mATe ja tene paramAdhAmI dvArA ane kSetrajanita ghora pIDAno anubhava thAya che. ApaNe narakamAM nathI, eTale ApaNane AvI koI vedanAno anubhava thato nathI. e rIte je jIvAtmAo pazupakSInI tiryaMcAvasthAmAM che teo tyAMnI pIDA ane vedanAno anubhava kare che. e pIDA mAnavone bhogavavI paDatI nathI. Ama to devalokamAM devone paNa alpa mAnasika duHkhanI saMvedanA to thAya ja che. Ama saMsAranI cAre gatiomAMthI koI paNa gatimAM jyAM sudhI tame jIvo cho tyAM sudhI zArIrika ane mAnasika duHkho to rahevAnAM ja. saMsAramAM duHkha sAthe jIvavAnuM che. cAra gatinI galIomAM kadIya sukha ane zAnti nathI. kyAMya duHkhavihIna sthAna nathI. game tyAM jazo, tyAM eka nahIM to bIjuM duHkha svAgata karavA taiyAra Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 24 zrAvaka jIvana : bhAga 4 ja che ! kyAMka zArIrika duHkhanI adhikatA che, to kayAMka mAnasika pIDAonI parAkASThA che. paNa che to saMsAra karmamaya ja, ane karmamaya saMsAra ja duHkhonuM asAdhAraNa kAraNa che. saMsAranI cAra gatiomAM ane corAsI lAkha yoniomAM jIvAtmAo paribhramaNa karI rahyA che. janma thAya che, mRtyu thAya che. eka gatimAMthI bIjI gatimAM jIva jAya che. manuSya marIne pazunA rUpamAM janme che, devanA rUpamAM, nArakInA rUpamAM pedA thAya che. janma, jIvana ane mRtyunI aMtahIna paraMparA cAlI rahI che. AvA saMsAra pratye jyAre Asakti, mamatva nahIM rahe tyAre manamAM prazna UThaze keH "A bhavaparaMparAnuM mULa zuM che? A saMsArarUpa cAra gatiomAM jIvAtmAone koNa bhaTakAve che ?' A praznano uttara maLazeH rAga ane dveSa, mithyAtva ane avirati, azubha yoga ane pramAda. A tamAma doSo jIvone saMsAramAM bhaTakAvanArA che. jIvAtmAne e bAbatanuM jJAna nathI ke rAga, dveSa vagere karavAthI AtmAnI sAthe karma baMdhAya che, ane karmonA udayathI saMsAranI cAra gatiomAM vividha duHkha sahana karavo paDe che. gahana ajJAnatA chavAyelI che. jo A ajJAnatAnAM vAdaLone bhedavAmAM Ave ane jJAnanI tejarekhA jhaLahaLI UThe to rAgadveSa, mithyAtva, moha vagerenI bhayaMkaratA samajI zakAya, ane tyAre ja A doSone nirmULa karavAnI prabaLa IcchA jAgrata thaI zake. saMsAra eka gahana jALaH ApaNe eka bhayaMkara saMsArajALamAM phasAyA chIe, e vAta jANo cho? ApaNe eTale ke huM ane tame ja nahIM, anaMta anaMta jIva phasAyA che. huM anaMta karmamaya saMsAranI jALamAM phasAyo chuM - baMdhAyo chuM.' e vicAra tamane Ave che kharo? jo tamArA aMtaraMga doSa-krodhAdi zAnta thayA haze, indriyonI viSayAnukULa doDadhAma thoDIka ochI thaI haze; nidrA, ALasa, viSayabhoga ane arthahIna vAtothI tame thoDAka mUkta banyA hazo to "saMsAra eka bhayaMkara gahana jALa che,' - A vicAra tamArA manamAM UThaze. jALa adrazya che. A jALamAM jevI rIte potAno AtmA dekhAya, e rIte anaMta-anaMta jIvAtmAo paNa dekhAvA joIe. e jALane naSTa karIne - toDIphoDIne mukta thavAnI prabaLa icchA jAgavI joIe. jALa toDavA mATe jALane samajavI jarUrI che. A jALa zAnI banelI che ? kyAMthI ene toDI zakAya che? jALane barAbara oLakhI lo. tamane potAne je jJAna na hoya to anya samaju ane jALane Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacana 74 oLakhanArAono sahayoga levo joIe. temanuM mArgadarzana laIne jALane toDavAno prayatna karavo joIe. karmamaya saMsAranI jALane, enI racanAne, vizeSatAne samajAvanArA jJAnI puruSonuM zaraNa levuM joIe, ane temanA mArgadarzana anusAra saMsAra-jALane toDavAno puruSArtha karavo joIe. paraMtu eka sAvadhAnI rAkhavI. jALane jANyA pachI nirAza thavAnuM nathI. udAsa nathI banavAnuM ke : "are, keTalI majabUta che A jALa ? ApaNe A jALane kevI rIte toDI zakIzuM? ThIka, to pachI A saMsAra-jALamAM phasAyelA rahIne ja jIvana vyatIta karIzuM? ane pharI pAchuM khAvuM, pIvuM, paheravuM, oDhavuM, pAtharavuM, rahevAnuM, pharavAnuM. A badhuM ahIM paNa maLe to che ne ?' A rIte jo tame jALamAM jIvavAnuM svIkArI lIdhuM, to pachI tame jALa toDI nahIM zako. vairAgyanAM keTalAMka kAraNo : saMsAranI asAratAnuM, nirguNatAnuM ciMtana karavAnuM graMthakAre kahyuM che. kAraNa ke A ciMtanathI manuSyanuM mana virakta bane che. virakta mana tApa-saMtApa ane bleSothI alipta rahe che. alipta mana AtmadhyAnamAM sahajatAthI lIna banI zake che ane AtmAnaMdanI anubhUti karI zake che. prazamarati' graMthamAM evAM ATha kAraNo batAvyAM che, jenuM ciMtana karavAthI saMsAranI asAratA anubhavAya che. mana saMsAra pratye virakta-virAgI banI jAya dezakuladehavijJAnAyurbala-bhoga-bhUti-vaiSamyam / draSTavA kathamiha viduSAM bhava-saMsAtare ratirbhavati // jo tamArI buddhi nirmaLa che, punita prajJA che, to tame A saMsAranI apAra viSamatAone samajI zakazo. apAra-anaMta viSamatAothI khIcokhIca bharelo A saMsAra! pachI bhale ne te devono saMsAra hoya, manuSyono saMsAra hoya-pazupakSI yA nArakIya jIvono saMsAra hoya. saMsAra eTale viSamatA ! manuSyanI prajJA jyAM viSamatAnuM darzana kare che, tyAM manuSya mana prItino saMbaMdha joDatuM nathI. ajJAnatAmAM je prIti thaI gaI to te jaladI tUTI jaze, jarAke vAra lAgatI nathI. jJAnI puruSoe saMsAranI aneka viSamatAonuM spaSTa darzana karAvyuM che. joIe mAtra nirmaLa buddhi ! jo tamArI buddhi nirmaLa haze to tame saMsAranI viSamatAonuM marmasparzI darzana karI zakazo ane prItino pravAha dizA badalI nAkhaze. Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 26 dezanI viSamatA : (1) sarvaprathama batAvI che dezanI viSamatA. samagra vizvanA tamAma deza-pradeza eka samAna nathI. eka deza dhanadhAnya ane nadI-sarova2othI haryobharyo hoya che, suMdara hoya che. to bIjo deza duSkALa, nirdhanatA ane pahADothI gherAyelo hoya che.....duHkha pracura hoya che. eka dezamAM prajA zAnta, prasanna, udAra ane premabharI jiMdagIne majAthI jIvI rahI hoya che, to bIjA dezamAM prajA azAnti, kleza, saMkIrNatA ane verajhera-virodhanI dhakhadhakhatI AgamAM zekAya che. kevI viSamatA che dharatInA bhinnabhinna bhAgomAM ! zrAvaka jIvana : bhAga 4 rAjasthAna jo kAzmI2ne jue to ? orisAnI garIbI jo gujarAtanI nikatA jue to ? kyAM AphrikA ane kyAM sviTjharalenDa ? kyAM viyeTanAma ane kyAM jarmanI yA jApAna ? deza deza vacce kevI viSamatA hoya che ? ane jIvAtmAnI pasaMdagI anusAra manapasaMda dezamAM janma maLato nathI. jIvAtmAnAM zubha-azubha karmo sArA-khoTA dezamAM janma Ape che. Aje bhale tame sArA dezamAM ho, paraMtu haMmezAM sArA dezamAM ja janma maLato raheze evo niyama nathI. koI vAra tamAro janma kazmIramAM thAya to koI vAra AphrikAnAM jaMgalomAM paNa thaI zake che. koI vAra tame bhAratanI pavitra dharatI upara utpanna thAo to koI vAra hiMsA ane krUratAbharyA ijipta...IrAna....IrAka yA ijharAyelamAM pedA thavuM paDe ! dezo vacce samAnatA nathI. kulanI viSamatA : badhA jIvAtmAone samAna - ekasarakhA kuLamAM janma maLato nathI. koI ucca kuLamAM pedA thAya che to koI nIca staranA kuLamAM janma le che. koI ucca-saMbhrAnta kuLamAM utpanna thaIne kharAba kAryo kare che to koI nIca gotramAM janmIne paNa uttama kAryo kare che. saMsAranI A aparihArya viSamatA che. A viSamatAne na to sAmyavAda dUra karI zake che, ke na to samAjavAda dUra karI zake che. jAti ane kuLanI viSamatA joIne prajJAvaMta puruSone A saMsAra pratye anurAga pedA thaI zakato nathI. dehanI viSamatA : trIjI viSamatA che dehanI, zarIranI. koInI kAyA sAAM lakSaNovALI hoya che to koInI apalakSaNovALI ! koInuM zarIra suDoLa, sapramANa ane manohArI hoya che to koInuM beDoLa ane kaDhaMguM hoya che. zuM A viSamatA bAvaLanI zULa jevI vIMdhanArI nathI? eka mANasa suMdara, suDoLa ane managamato lAge che, bIjo mANasa Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 27 pravacana 74 karUpa, beDoLa ane jovAmAM pasaMda nathI Avato. manuSya-manuSya vaccenI A viSamatA zuM buddhimAna mANasane akaLAvI detI nathI? A viSamatA joIne konI upara rAga karavo ane konI upara dveSa karavo? viSamatA joIne vairAgya ja utpanna thAya che. vijJAnanI viSamatA : eka buddhimAna manuSya vizvanAM tattvonuM sUkSma ciMtana-manana ane paryAlocana karIne duniyAne navInavI bhautika yA AdhyAtmika zodhakhoLothI Azcaryacakita karI de che, to bIjI vyakti ajJAnatAnA gahana aMdhakAramAM bhaTakato potAnI chAyAne paNa nathI oLakhato. eka mANasa potAnI smRti ane dhAraNAnI apAra zaktithI hajAro graMthone yAda rAkhI zake che, to bIjI vyakti potAnuM nAma paNa bhUlI jAya che. jIva-jIva vacce A kevI asahanIya asamAnatA che ? AyuSyanI viSamatA : pAMcamI viSamatA che - AyuSyanI! eka jIvAtmAnuM AyuSya dIrgha ane bIjAnuM alpAyuSya. eka mANasa so varSa pUrAM kare che jyAre bIjo mANasa mAtAnA peTamAM ja marI jAya che. eka vRddhAvasthAmAM jIvana vitAve che to bIjo juvAnImAM ja motano zikAra thaI jAya che. buddhizALInA dayane cIrI nAkhe tevI viSamatA A saMsAramAM che. to pachI AvA saMsAra upara manathI prema kevI rIte varase ? jIva-jIva vaccenI jIvanakALanI asamAnatAnuM ciMtana bhavavairAgyanuM janaka che. baLanI viSamatA : A che saMsAranI chaThThI viSamatA. eka manuSya pAse asAdhAraNa zarIrazakti hoya che, to bIjo manuSya potAnA zarIrano boja paNa upADI zakato nathI. eka mANasa seMkaDo, hajAro zatruono sAmano karI zake che, jyAre bIjo manuSya ekAda zatrune ya jItI zakato nathI. manuSya-manuSya vacce baLa-tAkAtanI asamAnatA to che ja, deva ane manuSya, manuSya ane jAnavara, jAnavara ane nAraka...cAra gatinA jIvonA baLamAM paNa ghaNI viSamatA hoya che. jIvonI zArIrika samAna nathI hotI. A asamAnatA buddhimAna puruSo mATe vairAgyanuM kAraNa banI zake che. Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 28 bhoganI viSamatA : saMsAranI sAtamI viSamatA che - bhogonI. jema ke be vyaktio pAse pAMca indriyonAM viSayasukha eka samAna che. paraMtu e baMne e sukhone samAna rIte bhogavI zakatA nathI. eka mANasa e sukhone thAkyA vagara bhogavato ja rahe che, jyAre bIjo mANasa e sukha bhogavyAM na bhogavyAM ane thAkI jAya che. icchA hoya ane sAme pasaMdagInuM bhojana che chatAM ye jamI zakato nathI. sAme svarganuM rUpa ane yauvana hovA chatAM ene nathI to joI zakato ke nathI sparza karI zakato. sukhabhogamAM paNa keTalI viSamatA hoya che ? A rIte bhogasukhanI prAptimAM paNa viSamatA hoya che. eka mANasanI pAse vipula bhogasAmagrI hoya che, to bIjAnI pAse thoDI paNa sukhasAmagrI nathI hotI. A prakAranuM vaizamya darzana AtmAnA vairAgyane jAgRta karI de che. vaibhavanI viSamatA : zrAvaka jIvana : bhAga 4 AThamI viSamatA che - vaibhava-saMpattinI. eka mANasanI pAse hIrAmotI, sonuMcAMdI ane bAga-bagIcAono pAra nathI hoto. bIjA mANasa pAse khAvA mATe be koLiyA roTalo paNa nathI hoto ane sUvA mATe be gaja jamIna paNa nathI hotI. eka mANasa makhamalI gAdIo para bese che to bIjAnI pAse pAtharavA mATe tUTIphUTI godaDI paNa nathI hotI. ekanI pAse bhavya mahela che to bIjAnI pAse jhUMpaDI ya nathI hotI. ekanI pAse paheravA mATe suMdara kImatI vastronA DhagalA che jyAre bIjAnI pAse paheravA mATe - zarIra DhAMkavA jeTalA vastrano TukaDoya nathI hoto. A che mANasa mANasa vaccenI vicitra viSamatA. vidvAnone, buddhimAnone AvA saMsAra upara rAga kevI rIte thaze ? anurAga kevI rIte utpanna thaze ? prajJAvaMta puruSonA dilamAM to saMsAra pratye tIvra udvignatA UbharAya che. saMsAranI AsaktinAM baMdhana tUTI jAya che. dharmAnuSThAnomAM temanuM aMtaHkaraNa lIna banI jAya che. viSamatAmAM mana sthira rahetuM nathI. jyAM koI ja viSamatA nathI evA ananta siddha bhagavaMtonA mokSamAM ja lAge che vidvAnonuM ane prAjJa puruSonuM mana ! saMsAramAM duHkhanAM traNa kAraNa saMsAramAM janma-jIvana ane mRtyunI avirata yAtrA karatAM jIvAtmAonI vAstavika sthitinuM avalokana karatAM bhagavAna umAsvAtijIe kahyuM che : Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacana 74 - aparigaNitaguNadoSaH / paJcendriyabalavikalo rAgadveSodeyanibaddhaH / / saMsAramAM bhaTakato jIvAtmA - (1) guNadoSano vicAra nathI karI zakato. (2) pAMca indriyonI zaktithI unmatta bane che ane (3) rAgadveSanA udayathI gherAyelo hoya che. A traNa kAraNothI jIva svayaM duHkhI thAya che. sAthe sAthe bIjAMne paNa duHkhI kare che. 29 duniyAmAM kevA kevA mANaso sAthe jiMdagI vitAvavI paDe che ? adhikAMza loko guNadoSano vicAra karI ja nathI zakatA. zuM hitakara che, zuM ahitakara enI parakha ja nathI hotI. hitakArIne ahitakArI samajIne hitakArIno tiraskAra kare che ane ahitakArIno svIkAra karI le che. upakArIne anupakArI samajIne teno tyAga karI de che ane anupakArIno Adara kare che. piraNAma keTaluM karuNa Ave che te jANo cho ? teo jAte to duHkhI thAya che ane bIjAMne paNa duHkhI kare che. e rIte pAMce indriyonI zaktino vaiSayika sukhonA bhoga-upabhogamAM atyaMta vyaya karIne zaktihIna banelA jIvo kevA dIna-hIna ane paravaza banI jAya che, e zuM duniyAmAM jovA nathI maLatuM ? emane koNa samajAve ? indriyonI unmattatA jIvAtmAnI samajazaktine naSTa karI de che. viSayarasamAM lIna banelI indriyo pratipaLa jIvAtmAnA bhAvaprANone rUMdhI nAkhe che. anekavidha vaiSayaka sukhonA upabhogamAM sazakta indriyo AtmAnI pavitratAne veravikhera karI nAkhe che. AvA jIvAtmAothI bharelA A saMsAra upara zuM mamatva rAkhavuM ? zA mATe anurAga ka2vo ? gaMbhIratAthI vicArajo. trIjI vAta che - rAgadveSe macAvelA hAhAkAranI. rAga ane dveSanI bhayAnaka cIsothI A saMsAra keTalo bihAmaNo lAge che ? pratyeka jIvAtmA rAgadveSanI lokhaMDI jaMjIramAM jakaDAyelo che. eka paLa paNa evI nathI vItatI ke je kSaNa rAgathI raMgAyelI na hoya ane dveSathI bhaDabhaDatI na hoya. rAgI svayaM duHkhI thAya che ane bIjAMne duHkhI kare che. dveSI svayaM azAMta bane che ane bIjAMne paNa azAMta kare che. saMsAramAM A badhuM sahaja che. jo svastha manathI saMsAranuM avalokana karavAmAM Ave to A satya maLI jAya. satya samajI levAmAM Ave to saMsAranI Asakti nahIM rahe. paraMtu ajJAnI jIvAtmA rAgamAM sukhanI kalpanA kare che. emanI A kalpanA kAcI mATInA mahelanI jema tUTI paDe che. teo duHkhanA dAvAnaLamAM saLage che. Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrAvaka jIvana : bhAga 4 saMsAranI A vAstavikatA che. vivekazUnya, vicArazUnya ane vairAgyazUnya jIvAtmA svayaM duHkha-trAsa ane vedanAno zikAra banI jAya che, ane temanA paricayamAM AvanAra jIvo paNa e rIte ja duHkha-trAsathI gherAI jAya che. pAgala kUtarAnI jema uchaLatA e rAgadveSa AtmAne karaDI-karaDIne lohIluhANa karI nAkhe che. behoza jIvane kadAca Aje e vedanAnI anubhUti na paNa thAya, paraMtu jyAre indriyono unmAda UtarI jAya che, indriyo zaktihIna bane che, kaMIka vivekadRSTi khUle che tyAre e vedanAo, e dAha jIvAtmAne ghora vedanA upajAve che. 30 saMsAramAM A traNe vAtonI bolabAlA che. samagra jIvasRSTi upara A traNa vAto chavAI gaI che - aviveka, unmattatA ane rAgAndhatA. AvA saMsAra pratye rAga thaI ja kevI rIte zake ? AvA saMsAramAM Asakti jAge ja kevI rIte ? uparathI mITho, suMdara ane sohAmaNo lAgato saMsAra aMdarathI kaDavo, kurUpa ane DarAmaNo che. aviveka enI kaTutA che, unmattatA enI kurUpatA che ane rAgAndhatA enI DarAmaNI surata che. je prajJAvaMta puruSane saMsAranI A DarAmaNI vAstavikatAnuM jJAna haze tene vairAgya sahajatAthI pedA thaze ja. tenA AtmAnA pradeza-pradeza para vairAgyanA ratnadIpa jhaLahaLaze ja. tenA romeroma vairAgyanAM phUla khIlaze ja. vairAgyarasanA kaTorA bharIbharIne pIvA mATe saMsAranI A traNa vAtono tyAga karavo ja paDaze. vairAgya mArga para vijaya meLavavAno che : bhava-saMsA2nI nirguNatAnuM asAratAnuM ciMtana karIne vairAgya mArga para vijaya meLavavAno che. Ama to A kAma saraLa nathI. tamAre mATe to saraLa nathI ja. amArA sAdhu-sAdhvIo mATe paNa saraLa nathI. kAraNa ke A mArgamAM cAra zatruo moTA avarodhaka che H 1. indriyonI paravazatA, 2. kaSAyonI udvignatA, 3. gAravonI rasikatA ane 4. parISaha sahana karavAnI kAyaratA. vairAgyabhAva upara vijaya pAmavo eTale ke AtmAnA dareka pradezamAM vairAgyabhAvane sthApita karavo khUba muzkela che. khUba kaparuM kAma che. indriyone jItavA jaIe chIe to kaSAya prabaLa thaI jAya che, ane kaSAyone kacaDIe chIe to gArava gaLuM pakaDe che. traNa gAravo sAthe mukAbalo karIe chIe to parISaha Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacana 74 gherI le che. keTalI karuNatA chavAI gaI che sAdhakanA jIvanamAM ? indriyonI svacchaMdatA, kaSAyonI prabaLatA, gAravonI lolupatA ane parISaha sahana karavAnI kAyaratA eTalI to dRDha thaI che ke ene kAraNe vairAgyanI bhAvanA sthira rahetI ja nathI. pAMca indriyonA aneka priya-apriya viSayonA saMparkamAM AvavuM ja paDe che. e samaye rAgadveSamAM na kheMcAtAM manane svastha ane virakta banAvavuM keTaluM kaThina kArya che e tame loko jANo cho ? Dagale pagale krodha thaI jAya che, abhimAna pIDA Ape che, mAyA satAve che ane bhogadazA majabUta che. jANe ke kaSAyone sahAre ja jIvana jIvI rahyA chIe. A viSayamAM AtmaciMtana karavuM paDaze tyAre khabara paDaze ke ApaNI upara kaSAyonuM kevuM prabhutva che. AvI sthitimAM vairAgyabhAva kevI rIte TakI zake ? 2sagA2va, RddhigArava ane zAtAgAravanA gahana kAdavamAM phasAtA ja jAo cho ne ? rasane lIdhe keTalA prabaLa rAgadveSa thAya che ? jANo cho ne ? Rddhi eTale ke mAna-sanmAna ! mAna-sanmAna pAmavAnI kevI vAsanA che ? AvI manodazAmAM vairAgya jIvaMta kevI rIte raheze ? zAtAgArava eTale sukhAkAritA. koI paNa pratikULatA sahana karavI nathI, sukhathI jIvavuM che. pachI vairAgya-bhAvanA vadhaze kevI rIte ? rAgadveSa ja vadhaze ne ? tamAre ane amAre parISaha sahana karavA che kharA ? 22 parISahomAMthI eka paNa parISaha sahana karavo che ? parISahone to tame duzmana mAnI beThA cho ! pachI vairAgyanI apUrva mastI Avaze kyAMthI ? saMsAra pratye vairAgyabhAva jagADavA mATe ane jAgelA vairAgyabhAvane TakAvI rAkhavA mATe A cAra kAma karavAM ja paDaze : 1. indriyonuM damana 2. kaSAyonuM zamana 3. gAravono tyAga ane 4. parISahono svIkAra. 31 saMsAranI asAratAnuM ciMtana haju ya AgaLa karavAnuM che, paraMtu - Aje basa, ATaluM ja. Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( pravacana 75 ) parama upakArI, parama kRpAnidhi, AcAryazrI haribhadrajIe svaracita dharmabiMdu graMthanA trIjA adhyAyamAM zrAvaka jIvananA viSayamAM savagINa mArgadarzana ApyuM che. bAhya temaja AMtarika jIvana kevuM hovuM joIe, dravyAtmaka temaja bhAvAtmaka dharma-ArAdhanA kevI hovI joIe e viSayamAM rocaka vAto lakhI che. emAM vizeSa rUpe zrAvakanI AMtarika mAnasika-AdhyAtmika sthitinI bAbatamAM temaNe adbhuta vAto batAvI che. zrAvaka gRhastha hoya che. bAhya vyAvahArika jIvanamAM AraMbha-samAraMbha temaja aneka pApasthAnakonuM AcaraNa thAya che, paraMtu tenI AMtarika sthiti viziSTa guNothI keTalI bhavya hoya che, AMtarika vikAsa keTalo sAro hoya che - e vAto graMthakAre khUba ja spaSTatAthI batAvI che. saMsAranI niHsAratAnuM ciMtana karo : rAtrinA samaye jyAre saMsAra-vyavahAranuM koI kArya zeSa na hoya tyAre nIravA zAntinI kSaNomAM zrAvake saMsAranI bhAvasthitinI asAratAnuM ciMtana karavuM joIe. tame loko karo cho ne ? sabhAmAMthI amArI mAnasika duniyAmAM evA vicAro AvatA ja nathI ! mahArAjazrI evA vicAro karavA joIe. AvuM jJAna na hatuM tyAM sudhI evuM ciMtana na karI zakyA, have to jJAna maLyuM che ne ? have evuM ciMtana karo. eno pratyakSa lAbha to e thaze ke tamArI tamAma ciMtAo zAnta thaI jaze. ArtadhyAnathI bacI jazo. "dharmadhyAna' karavAno avasara maLaze. AMtarika vizaddhi thatI jaze. bIjA phAlatu vicAromAMthI mukti maLaze. AvA to aneka lAbha che. saMsAranI niHsAratAnuM ciMtana bhinnabhinna draSTibiMduthI karavAnuM che. saMsAra samudra che : Aja saMsAranuM "samudranA rUpamAM ciMtana karavAnuM che. aneka jJAnI puruSoe, adhyAtmamArganA ciMtakoe saMsArane samudranI upamA ApI che. saMsAra samudra che, saMsAra sAgara che, saMsAra mahodadhi che... A rIte aneka jJAnI puruSoe lakhyuM che. paraMtu saMsArane zA mATe samudranI upamA ApavAmAM AvI che - saMsAra ane sAgaramAM kayA kayA prakAranI samAnatA che - e vAta upAdhyAyazrI yazovijayajIe "jJAnasAra' Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacana 75 33 nAmanA graMthamAM batAvI che. khUba rocaka zailImAM lakhyuM che. yasya gambhIramadhyasyAjJAAnavajramayaM talam / ruddhA vyasanazailodhaiH panthAno yatra durgamAH // pAtAlakalazA yatra bhRtAstRSNAmahAnilaiH / kaSAyAccittasaMkalpavelAvRddhiM vitanvate // smaraurvAgnivalatyantaryatra snehendhanaH sadA / yo ghorarogazokAdimatsyakacchapasaMkulaH // phuddhimatsarvighu - suvata taiiH | yatra sAMyAtriko lokAH patantyutpAta saMkaTeH // jJAnI tasmAd bhavAmbhodhernityo dvigno'tidAruNAt / .. tasya saMtaraNopAyaM sarvayatnena kAMkSati // (mavo -3STa) saMsArane samudra kema kahevAmAM Avyo che, tenI tera prakAranI samAnatA ahIM batAvavAmAM AvI che. pahelAM tera samAnatAonI yAdI sAMbhaLI lo, pachI ekaeka samAnatAnuM vivecana karIzuM. 1. saMsArasamudrano madhyabhAga agAdha che. 2. saMsArasamudranuM taLiyuM ajJAna-vajanuM baneluM che. 3. saMsArasamudramAM saMkaTonA parvato che. 4. saMsArasamudrano mArga vikaTa-viSama che. 5. saMsArasamudramAM viSayAbhilASAno pracaMDa vAyu vAya che. 6. saMsArasamudramAM krodhAdi kaSAyonA pAtALa-kaLazo che. 7. saMsArasamudramAM vikalponI bharatI Ave che. 8. saMsArasamudramAM rAgayukta iMdhaNathI yukta kaMdarpano dAvAnaLa prajvalita che. 9. saMsArasamudramAM roganAM mAchalAM ane zokanA kAcabAo svaccheda viharI rahyAM che. 10. saMsArasamudra para dubuddhinI vIjaLI rahI rahIne camake che. 11. saMsArasamudra para mAyA-matsaranuM bhISaNa tophAna gherAyeluM che. 12. saMsArasamudramAM drohanI bhayaMkara garjanAo thaI rahI che. Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 34 13. saMsArasamudramAM nAviko upara saMkaTanA pahADo tUTI paDe che. A dRSTie saMsAra dAruNa che ane viSamatAothI bharelo che. have eka eka vAta vistArathI samajAvuM chuM. cittane ekAgra karIne sAMbhaLajo ane samajo. zrAvaka jIvana : bhAga 4 'sAce ja A saMsAra eka tophAnI sAgara che.' A vicArane ApaNe ApaNA hRdayamAM bhAvita karavAno che ane tadanusAra jIvanano bhAvI kAryakrama nizcita karavAno che. sAgaramAM rahelo pravAsI enI pAra javA vividha prakAranA prayatno kare che, nahIM ke emAM sahelagAha ke dila bahelAvavAnA prayatno kare che. emAM ya paNa sAgara tophAnI hoya to tenI pAra UtarI javA tene haMmezAM utAvaLa hoya che. eTalA mATe ApaNo A saMkalpa dRDha...dRDhatara banAvavo joIe ke mAre saMsArasamudra pAra karavo ja che.' 1. madhyabhAgaH samudrano madhyabhAga, vaccovacano bhAga agAdha hoya che. eTale ke enuM taLiyuM zodhavA jatAM ya hAtha lAgatuM nathI. saMsArano madhyabhAga eTale ke manuSyanI yuvAna avasthA - yauvanakALa. sAce ja e agAdha hoya che. teno cheDo pAmavo muzkela che. enI yuvAvasthAnI agAdhatAne sUryAkaraNo paNa bhedavA asamartha che. moTA moTA taravaiyA paNa A samudranI ataLa gahanatAmAM khovAI jAya che. temano patto ya lAgato nathI. manuSyano yauvanakALa agAdha che. 2. taLa-bhAgaH saMsArasamudranA taLiyAno bhAga koI mATI, paththara yA kAdavano banelo nathI; paraMtu vajano banelo che. jIvanI ajJAnatA vajra karatAM ochI nathI. A samagra saMsAra ajJAnatAnI bhUmi upara Takelo che. eTale ke saMsAranuM mULa ajJAna ja che. 3. parvatamALAo : samudramAM sthaLe sthaLe nAnAmoTA parvato hoya che. kyAMka saMpUrNa rIte to kyAMka aDadhA pANImAM DUbelA rahe che. nAvikagaNa A samudrI parvato ane caTTAnothI sAvadhAna rahe che. jyAre saMsArasamudramAM to AvI parvatamALAo sarvatra vikharAyelI paDI che. jANo cho e parvata kayA kayA che ? saMkaTa, Apatti, vipatti, Adhi, vyAdhi, duHkha, azAMti...A sarve sAMsArika parvato ja che ! eka-be nahIM paraMtu pUrI parvatamALA che. aravallInI parvatamALAo tame joI che ? sahyAdrinI parvata zrRMkhalAonAM kadI darzana karyAM che ? A badhA karatAMya A parvatamALAo adhikAdhika durgama ane vikarALa che. e saMsAra sAgaramAM phelAyelI che. Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacana 75 kyAMka kyAMka e pUrI rIte pANInI nIce che, je sIdhA sAdA nAvikanA dhyAnamAM kadIya AvatI nathI. jo A parvatamALAo sAthe tamArI jIvananaiyA TakarAI jAya to tenA cUrecUrA thavAmAM eka kSaNano ya vilaMba thato nathI. eTalA mATe jIvananaiyAne sAvadhAnIpUrvaka calAvavAnI che. 4, mArga : AvA saMsArasamudramAM zuM mArga saraLa hoya che ? nA, AvA ubaDakhAbaDa - durgama mArga para cAlatAM keTalI sAvadhAnI rAkhavI paDaze, keTalI samajadArI ane saMtulita vRttinuM avalaMbana levuM paDaze ? ApaNI rajamAtra beparavAI, caMcaLatA, nidrA, ALasa, athavA vinoda sarvanAza karavAmAM vAra nahIM lagADe. 35 AvA vikaTa mArgamAM koI anubhavI paripakva mArgadarzakanuM zaraNuM levuM paDaze. enuM anusaraNa karavuM paDaze, suyogya sukAnInA netRtva para vizvAsa karavo ja paDaze. tyAre ja ApaNe sahIsalAmata ApaNI maMjila sudhI pahoMcI zakIzuM. 5. pracaMDa vAyu : pAMca indriyonA viSayonI kAmanAno pracaMDa vAyu mahAsAgaramAM pUrI zakti sAthe tAMDavanRtya karI rahyo che. keTalI tRSNA ? tenI paNa koI hada hoya che. bhAre tRSNAvALo jIva jyAM-tyAM niruddezya bhaTakato rahe che. viSayasukhanI lAlasAne vaza thaIne jIva kevo gherAI gayo che ? jANo cho, A pracaMDa vAyu kyAMthI pedA thAya che ? pAtALakaLazothI ! e ja enuM udgama sthAna che. 6. pAtAlakalaza : saMsAra sAgaramAM cAra prakAranA pAtALa kalaza vidyamAna che - krodha, mAna, mAyA ane lobha. emAMthI pracaMDa vAyu utpanna thAya che ane sAgaramAM tophAna pedA kare che. 7. bharatI-oTa : mananA vibhinna vikalponI bharatI-oTa saMsAra sAgaramAM AvatI rahe che. kaSAyothI viSayatRSNA jAgRta thAya che ane viSayatRSNAmAMthI mAnasika vikalpo pedA thAya che. jANo cho mAnasika vikalponI bharatI keTalI jabarajasta hoya che ? AkhA sAgaramAM tophAna AvI jAya che. pANInA taraMgo kinArAne toDatA, bhayAnaka daityanuM rUpa dhAraNa karI le che. sAmAnya rIte samudramAM pUrNimAnI rAtre ja bharatI Ave che, paraMtu saMsAra sAgaramAM to niraMtara bharatI AvatI rahe che. zuM tame kadI bharatInA samaye tophAnI svarUpa dhAraNa karatA sAgarane najIkathI Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 36 zrAvaka jIvana : bhAga 4 joyo che? kadAca nahIM joyo hoya. paraMtu have mAnasika vikalponI bharatIne avazya jojo. tene jotAM ja tame gabharATathI behoza thaI jazo. 8. vaDavAnala H kaMdarpano dAruNa vaDavAnala saMsArasamudramAM bhabhUkI rahyo che. kaMdarpanA A dAvAnaLamAM saMsAra sAgarano kayo musAphara-pravAsI phasAyo nathI? A saMsAramAM kayo mAIno lAla evo che ke je A kaMdarpanA dAvAnaLanI ugra jvALAothI bacI zakyo hoya ? emAM rAganAM IdhaNa nAkhavAmAM Ave che. rAganAM IdhaNathI dAvAnaLa sadAya prajvalita rahe che. vAstavamAM kaMdarpano dAvAnaLa Azcaryajanaka che. A vaDavAnalamAM jIva nirbhaya banIne kudI paDe che. bhabhUkatA vaDavAnalamAMthI te bahAra nIkaLavAnuM nAma nathI letA, paraMtu rAganAM IdhaNa nAkhI nAkhIne tene niraMtara pradIpta rAkhe che. - kaMdarpa eTale kAmavAsanA, bhogasaMbhoganI tIvra lAlasA. nara nArInA saMbhoganI vAsanAmAM baLato rahe che ane nArI naranA saMbhogamAM baLe che. jyAre napuMsaka nara yA nArI baMnenA saMbhoganI vAsanAmAM jale che. vAstavamAM joIe to saMsAra sAgaramAM kaMdarparUpa vaDavAnala bhayaMkara-bhISaNa ane sarvabhakSI che. sAmAnya rIte saMsAra sAgaranA pravAsIo A vaDavAnalamAM phasAtA najare paDe che. jyAre keTalAka loko enA tarapha DhaLatA dekhAya che. matsya ane kacchapa : saMsArasamudramAM moTA moTA magaramaccho ane mAchalIo paNa che. nAnAmoTA sAdhya-asAdhya rogonA matsya paNa musApharo mATe AphatarUpa bane che. temane herAnaparezAna kare che. ekAda magaramacchanuM khAdya banato dekhAya che to koI A mAchalIonA gherAvAmAM phasAto najare paDe che. rogarUpI magaramacchathI musAphara sadaiva bhayabhIta rahe che. barAbara A ja rIte zoka - kAcabAo paNa A saMsAra sAgaramAM ochA nathI. e paNa pravAsIone ochA herAna nathI karatA. caMcaLatA : caMcaLatA eTale vIjaLI. AkAza tarapha jozo to vAraMvAra vIjaLI camakatI najare paDaze. tenI camaka A AMkhothI joI na zakAya tevI AMjI nAkhanArI ane vicitra hoya che. koI koI vAra to ApaNane sparzatI vIjaLI vege cAlI jAya che. dubuddhi ja vIjaLI che, caMcaLatA che. hiMsAmayI buddhi, jUTha-corInI buddhi, durAcAra-vyabhicAranI buddhi, mAyA-mohanI buddhi ane rAgadveSanI buddhi ! A Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacana 7pa vIjaLInI camakadamakamAM jIva aMjAI jAya che. tophAna : matsaranI AMdhI keTalA jorazorathI jIvone potAnI jhapaTamAM laI le che ? guNavAna vyakti pratyenA roSane matsara kahe che. saMsAra sAgaramAM AvAM tophAno, AvI AMdhIo AvatI rahe che. zuM tame A matsaranuM tophAna kadI joyuM nathI? tamane lokone to matsaranI Adata paDI gaI che. tethI tame e AMdhInI bhayaMkaratA. bhISaNatAne samajI nahIM zako. paraMtu guNavAna vyakti pratye tamArA manamAM zuM roSanI bhAvanA pedA nathI thatI? evA samaye tamArA manamAM kevAM tophAno UThe che? je A tophAnamAM phasAya che tenI guNasaMpatti naSTa thavAmAM vAra lAgatI nathI. e guNasaMpattithI dUra-sudUra nIkaLI jAya che. garjana-tarjana : droha-vidrohanuM garjana-tarjana saMsArasamudramAM niraMtara saMbhaLAya che. pitA putrano droha kare che to putrapitAno droha kare che. prajA rAjAno droha kare che to rAjA prajAno droha kare che. patnI patino droha karatI najare paDe che to pati patnIno droha karato draSTigocara thAya che. koI vAra ziSya gurano droha karato najare caDe che to gura ziSyano droha karato dekhAya che. jyAM juo tyAM drohanI A paraMparArUpa garjana - tarjana abAdhita rUpe cAlyA kare che. avizvAsa ane zaMkA-kuzaMkAnA vAtAvaraNamAM saMsAra-samudranA pravAsIno dama ghUMTAya che. musAphara : saMsAra-sAgaramAM asaMkhya jIva...anaMta jIva vidyamAna che. paraMtu mahAsAgaranI chAtI upara laherAtI naukAomAM pravAsa karanAruM eka mAtra prANI manuSya che. A manuSya saMsAra-sAgarano pravAsa karatAM kharAba paristhitionA phaMdAmAM phasAI jAya che. emAMthI moTA bhAganI naukAo to parvatamALAo sAthe TakarAIne sAgaranA ataLa UMDANamAM khovAI jAya che. bacI gayelA mANaso musApharI AgaLa dhapAve che ane sAgaranA madhyabhAgamAM prajvalita vaDavAnalamAM paDIne marI jAya che. keTalAka to AkAzamAM jhabakatI vIjaLInA paDavAthI khatama thaI jAya che. keTalAka tophAnI vibhISikAmAM potAnuM sarvasva khoI bese che. bAkI rahelA thoDA musApharo ke jemane bhavasAgaranuM yathArtha jJAna che ane jeo jJAnasamRddha che ane dhIragaMbhIra mahApuruSonuM anusaraNa kare che, teo bacI jAya che. bhavasAgarane pAra karavAmAM saphaLatA meLave Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrAvaka jIvana : bhAga 4 jJAnI puruSonI dRSTimAM A saMsAra-sAgara anaMta viSamatAothI bharelo ane atyaMta dAruNa che. je jJAnI che, virakta che, teo saMsAranA koI paNa sukha pratye AkarSAtA nathI, lalacAtA nathI. temanuM sadA-sarvadA eka ja lakSya hoya che H 'kyAre A bhavasAgaranI pAra UtaruM ?' tenA tamAma prayatno bhavasAgaranI pAra UtaravA mATe hoya che, mukti mATe hoya che. teo mana-vacana ane kAyAthI bhavasAgaranI pAra UtaravA prayatnazIla hoya che. 38 have tame loko AtmaciMtana karo. tamAre vicAra karavo joIe ke A bhavasAgara ApaNA mATe rahevAlAyaka che ? ApaNe A sAgaramAM zuM sthira rahevuM joIe ? kyAMya paNa koI sugama patha che kharo ? kyAMya nirbhayatA che kharI ? azAMti vagaranuM, asIma sukha che ? nathI, te to mAtra mRgajaLa che. to pachI A saMsAramAM sthira thavAno savAla ja kyAM Ubho thAya che ? jyAM svasthatA nathI, zAnti nathI, sukha nathI, nirbhayatA nathI, tyAM rahevAnI kalpanAthI ja hRdaya kaMpI UThe che. jyAre dezanuM vibhAjana thayuM, ane bhAratapAkistAna be rASTra banyAM tyAre pAkistAnamAM hindu parivAronI kevI sthiti hatI ? emanuM jIvana kevuM hatuM ? tyAMthI lAkho hindu parivAro hijarata karIne bhAratamAM cAlyA AvyA. jIva hAthamAM laIne, sukhazAnti ane saMpatti gumAvIne ! kAraNa ke tyAM temane nirbhayatA ane potAnI salAmatIno vizvAsa na rahyo. A rIte jyAre bhavasAgaramAMthI hijarata karavAnI icchA jAgI jAya, tyAre mAyA-mamatAnAM baMdhana tUTatAM eka kSaNa paNa nahIM lAge. eTalA mATe ahIM bhavasAgaranI bhISaNatAnuM yathArtha varNana karavAmAM AvyuM che. ekalA ho tyAre zAntithI AnI upara ciMtana karo. ekAgra banIne AnI upara pratidina vicAra ka2o. jyAre tamAro AtmA bhavasAgaranI bhayAnakatA ane viSamatAthI bhayabhIta thaI jaze, tyAre ene pAra karavAnI tIvra lAlasA jAgI UThaze. tame mana, vacana ane kAyAthI pAra UtaravA mATe taiyAra thaI jazo. bhavano bhaya lAgavo joIe. sabhAmAMthI pravacana sAMbhaLatI vakhate to bhavano bhaya lAge che, paraMtu e bhaya haMmezAM raheto nathI...mana sthira rahetuM nathI. mahArAjazrI : jyAM bhaya lAge che tyAM mana sthira bane ja che. bhavasAgarano bhaya lAgaze, mana sthiratAthI e bhavasAgarane pAra karavAnA upAyo karaze ja. koI eka nagaramAM eka prasiddha ane dhanADhya nAgarika hato. tenI e dRDha mAnyatA hatI ke 'lAkha prayatno karavA chatAM mana niyaMtrita-sthira rahetuM nathI.' te sarvatra mananI asthiratA eTale caMcaLatAnI ghoSaNA karato raheto hato. potAnI Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacana 75 39 mAnyatAthI viparIta mAnyatA dharAvanArAo sAthe te vAda-vivAda karato raheto. te munivaro sAthe paNa vAda-vivAda karato hato. na to koInuM sAMbhaLato, na to samajavAnI koziza karato hato. mananI sthiratAne mAnavA mATe te bilakula taiyAra na hato. nagaramAM A vAta vAyuvege phelAI gaI. rAjAe paNa A vAta sAMbhaLI. rAjA svayaM darzanazAstrano jJAtA hato. vidvAna hato. manane sthira karavAnI vidyA e jANato hato. teNe manomana e prasiddha nAgarikane bodhapATha bhaNAvavAno nirNaya karyo. eka divase e nAgarika rAjAnI jALamAM phasAI gayo. rAjAe ene phAMsInI sajA jAhera karI. sAMbhaLatAM ja enA paganI pAnIno parasevo coTI sudhI AvI gayo. te AkuLa-vyAkuLa thaI gayo. phAMsInA nAmamAtrathI te kaMpI UThyo. te rAjAne karagaravA lAgyo ane phAMsInI sajA mApha karavA mATe vinaMtI karavA lAgyo. rAjAe kahyuM : 'aparAdhIne daMDa devo e rAjAnuM kartavya che.' nAgarike kahyuM : 'prabhu, je daMDa de che te kSamA paNa ApI zake che.' rAjAe kaMIka vicAra karIne kahyuM : 'eka zarate tane mAphI ApI zakAya.' nAgarike kahyuM : "eka nahIM, mane ApanI so zarato maMjUra che, paraMtu phAMsI na Apo.' rAjAe kahyuM : 'telathI pUrepUruM bhareluM pAtra hAthamAM laIne nagaranAM hATa-havelI ane bajAronI vaccethI cAlatA rAjamahelamAM sakuzaLa pahoMcavuM paDaze. jo mArgamAM telanuM eka TIpuM paNa paDyuM, yA telanuM pAtra saheja paNa chalakAyuM to mRtyudaMDathI tane koI bacAvI zakaze nahIM. bola, A zarata maMjUra che ?' nAgarike zarata svIkArI lIdhI. rAjasabhA pUrI thatAM te nAgarika potAne ghera gayo. enI sAthe sAthe karmacArI paNa gayA. A bAju rAjAe hATa-havelIo ane bajAro sajAvavAno Adeza ApI dIdho. nirdhArata mArga upara suMdarIone taiyAra karavAmAM AvI, kalAkArone temanI kalA rAjamArgo 52 pradarzita karavAnI AjJA ApavAmAM AvI, samagra nagaranuM dRzya ja badalAI gayuM. nirdhArata samaye pelo nAgiraka telathI chalochala bhareluM pAtra laIne potAnA nivAsasthAnethI nIkaLyo. rAjAnA karmacArIo enI sAthe cAlavA lAgyA. te hATahavelIo ane bajAramAMthI pasAra thAya che, paraMtu tenuM saMpUrNa dhyAna telanA patra sivAya kyAMya jatuM nathI. dukAnonI sajAvaTa tenuM dhyAna kheMcatI nathI. nATaka vage kaLAo enA manane lalacAvatI nathI. suMdarIonuM dehalAlitya ane netrakaTAkSo Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 40 zrAvaka jIvanaH bhAga 4 tene jarA paNa vicalita karI zakatAM nathI, tenI draSTi to mAtra potAnA telapAtra upara ja che. A rIte te kuzaLatAthI rAjamahelamAM pahoMcI jAya che. mahArAjAne vinIta bhAvathI praNAma karIne te natamastake Ubho rahe che. rAjAe kahyuM: 'telanuM eka biMdu paNa mArgamAM paDyuM nathI ne ? nAgarike kahyuM : "jI nA." rAjAe kahyuM paraMtu e kevI rIte zakya che? sarAsara asaMbhava vAta che. mana caMcaLa che, te ADuM avaLuM joyA sivAya rahI zakatuM nathI. ane Amatema jovAthI telapAtra chalakAyA sivAya rahI zake nahIM.' mahArAja, huM satya kahuM chuM. mAruM mana telapAtra sivAya kyAMya gayuM nathI. bIjo koI vicAra manamAM Avyo ja nathI.' rAjAe pUchyuM: "mana koI eka vastumAM ekAgra banI zake che ?' nAgarike kahyuM kema nahIM? A vAta so e so TakA saMbhava che. mArA mAthA upara sAkSAta mota bhamI rahyuM hatuM tyAre bhalA mana ekAgra kema na bane ?" "to pachI je sAdhaka niraMtara saMsArabhayathI, mRtyubhayathI AkrAnta hoya che, enuM mana AtmasAdhanAmAM sthira thaI zake ke nahIM? te nAgarika mananI sthiratAne mAnavA lAgyo ! ananta janma-mRtyunA bhayathI sAdhaka potAnI sAdhanAmAM niraMtara ekAgracitta banI zake che. tene nisAra saMsArano bhaya lAgavo joIe. saMsArasamudranI bIjI upamA H je rIte "jJAnasAra'mAM upAdhyAyazrI yazovijayajIe saMsArane samudranI upamA ApIne saMsAranI asAratA batAvI che, e rIte "adhyAtmasAra graMthamAM paNa temaNe saMsArane samudra batAvIne saMsAranI bhayAnakatA batAvI che. eka ja zlokamAM ('bhavasvarUpAdhikAramAM) temaNe tamAma vAto batAvI dIdhI che. khUba ja skrayasparzI zabdomAM temaNe bhavasamudranuM varNana karyuM che. tame zloka sAMbhaLoH itaH kAmaurvAgnivalati parito duHsaha itaH, patanti grAvANo viSayagirikUTAdvighaTitA / itaH krodhAvarto vikRtitaTinIsaMgamakRtaH / samudre saMsAre tadiha na bhayaM kasya bhavati // pahelAM saMkSepamAM Ano artha batAvI dauM chuM. upAdhyAyajI mahArAja kahe che, onal Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacana 7pa 41 ke "AvA saMsArasamudramAM kone bhaya nathI lAgato ? je saMsArasamudranI cAre kora kAmavAsanAnI dusaha Aga saLagatI hoya, viSayarUpa girizikhara parathI je samudramAM paththara paDatA hoya, paththara paDavAthI sAgaramAM krodhanA AvartI pedA thatA hoya, ane e Avata vikRtirUpa nadImAM bhaLI jAya che. AMtarika saMsAranI vAta H A vAta bAhya saMsAranI nathI. dareka jIvAtmAnI aMdara eka bhayAnaka saMsArasAgara rahelo che ! jJAnavRSTithI ja A saMsArane joI zakAya che. jyAre A sAgarane jozo tyAre ja sAcA arthamAM bhaya lAgaze. AMtaradarzana karavuM paDaze. aMdara,...samudranI cAre tarapha kAmavAsanAnI bhISaNa Aga juo. Aga bALa che ane kAmavAsanA paNa jIvane bALe che. cAre gatimAM sauthI vadhAre kAmavAsanA manuSyane hoya che. devothI vadhAre ane pazupakSI karatAMya vadhAre....hRdayamAM kAmavAsanAnI Aga saLagatI ja rahe che, vizeSa rUpe yauvanakALamAM A Aga bhayaMkara hoya che. A sarvabhakSI kAmavAsanAe keTalA yuvAnone bALI nAkhyA, enAM aneka draSTAnto zAstromAM temaja itihAsamAM to vAMcavA maLe ja che, vartamAna kALamAM paNa asaMkhya ghaTanAo vAMcavA maLe che. A kAmAgnimAM baLanArAonI ane maranArAonI ! dararoja bhItaranA sAgaranI cAre kora Aga juo, enI upara A vAsanAnI bhayAnakatAnA viSayamAM ciMtana karyA karo. bIjuM dRzya aMdara juo : samudranI madhyamAM eka UMco pahADa che. e pahADanAM zikharo uparathI tUTatI paththarazilAo samudramAM paDe che. e pahADa - pAMca indriyonA viSayano. zabdarUpa, rasa, gaMdha ane sparzanA asaMkhya viSayono pahADa che. koI ne koI viSayaIcchAnI zilA pahADa uparathI samudramAM paDe che ane samudramAM AvatI pedA thAya che. krodhanAM Avarta pedA thAya che. jyAre manuSyanI viSayecchA pUrNa thatI nathI tyAre krodha utpanna thAya che. juo aMdaranA saMsAramAM! je vyaktithI tamane je viSayanI apekSA hoya e apekSA jyAre pUrNa nathI thatI tyAre tamane tenA pratye krodha...roSa....rIsapedA thAya che ne? A ja Ava che vikalponA Avata, vikAronA Avata, dRya caMcaLa, asthira banI jAya che. * bIjAM pAsethI madhura-priya zabdonI apekSA hoya che. tyAM kadAca apriya ane Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 42 karkaza zabda sAMbhaLavA maLe che to krodha-roSa Ave che ne ? * jyAM priya rUpa jovAnI apekSA hoya, tyAM e rUpa jovA nathI maLatuM, kurUpa jovA maLe che, to krodha utpanna thAya che ne ? * jyAM sugaMdha maLavAnI apekSA hoya, tyAM durgandha maLe che to krodha utpanna thAya che ne ? zrAvaka jIvana : bhAga 4 * jyAM madhura ane priya rasonI apekSA hoya, tyAM apriya rasa maLe che to krodhanI AMdhI UmaTe che ne ? * jyAM mulAyama ane priya sparzanI apekSA hoya, tyAM apriya ane karkaza sparza maLe che to krodha utpanna thAya che ne ? saMsAra-sAgaramAM krodhAdi vikAronA Avarta pedA thatA ja rahe che. zuM tame AvA saMsAramAM nirbhaya rahI zako cho ? nizciMta rahI zako cho ? khabara nathI ke viSayagiri uparathI kyAre kayo paththara paDe ane kayo Avarta pedA thAya ? graMthakAre bhavasthitinI nirguNatAnuM ciMtana karavAnuM kahyuM che. e bhavasthiti bahAranI nahIM, bhItaranI bhavasthiti samajavAnI che, bhItaramAM je bhavasAga2 UchaLI rahyo che....garjI rahyo che....tophAna macAvI rahyo che. ene jovAno che. jo tamArI pAse jJAnavRSTi haze to tame saMsArathI bhayabhIta banazo. saMsAranI niHsAratAne sArI rIte samajI jazo. bahA2thI tamAro saMsAra dhanadhAnyathI, patnIputrAdi parivArathI snehI-svajanamitrothI, ArogyathI...sAro paNa hoI zake. e bAhya saMsArane tame saMsArasamudra'nA rUpamAM nahIM joI zako. e saMsAra tamane asAra nahIM lAge; bhISaNa nahIM dekhAya. bAhya saMsAra to sukhamaya paNa lAgI zake che. tamAre bAhya saMsAra jovAno nathI. bhItara je vividha vikArono saMsAra che, tene jovAno che. enAM pariNAmone jovAnAM che. ihalaukika ane pAralaukika pariNAmone vicAravAnAM che. jyAre vicArazo tyAre saMsAranI niHsAratAnAM darzana thaze. pachI bAhya saMsAranA vaiSayika sudo pratye sAco vairAgya utpanna thaze. saMsAranI Asakti tUTI jaze. saMsAranI nirguNatAnuM manana-ciMtana karatAM tame anAsakta bano, e ja zubha kAmanA. Aje basa, ATaluM ja. Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 43 ( pravacana 76 parama upakArI, parama kRpAnidhi, AcAryazrI haribhadrasUrijIe svaracita dhamabiMdu graMthanA trIjA adhyAyamAM zrAvaka jIvanamAM karavA yogya bAhya temaja AMtarika dharmaArAdhanA batAvI che. AMtarika ArAdhanAmAM temaNe bhavasthitinI nisAratAnuM ciMtana karavAnuM kahyuM che. bhavasthitinuM avalokana karyA pachI tenI asAratAnuM ciMtana karavAthI vairAgyabhAva jAgRta thAya che, temaja puSTa thAya che. adhyAtmasAramAM bhavasvarUpanuM ciMtana : upAdhyAyazrI yazovijayajIe adhyAtmasAra' graMthanI suMdara racanA karI che. e graMthamAM cotho adhyAya che "bhavasvarUpaciMtA' nAme. A adhyAyanuM parizIlana te ja mANasa karI zake ke je buddhimAna hoya, ane cittane sthira karI zake, thoDAka samaya mATe paNa kALamafpa samAdhAya... je manane sthira karI zake. A adhyAyamAM temaNe saMsAranI vibhinna upamAo ApI che. ane saMsAranI sAthe te badhI upamAo kevI rIte baMdha bese che, te samajAvyuM che. pahelAM e upamAonAM nAma sAMbhaLI lo. 1. saMsAra sAgara che. 7. saMsAra smazAna che. 2. saMsAra agni che. 8. saMsAra viSavRkSa che. 3. saMsAra kasAIkhAnuM che. | saMsAra viSamatAonuM ghara che. 4. saMsAra rAkSasa che. 10. saMsAra bhayAkrAnta ghara che. 5. saMsAra vana che. 11. saMsAra uSNakALa che. 6. saMsAra kArAvAsa che. | 12. saMsAra mohanI yuddhabhUmi che. saMsAra sAgara che, A upamA meM tamane gaIkAle batAvI hatI, mATe Aje bIjI upamAthI prAraMbha karuM chuM. saMsAra bhayaMkara Aga : priyA jvAlA yatrodvamati ratisaMtApataralA, kaTAkSAn dhUmaudhAn kuvalayadalazyAmalarucIn / athAGgAnyaMgArAH kRtabahuvikArAzca viSayAH / dahantyasmin vahnau bhavavapuSi zarma kva sulabham / / Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 44 zrAvaka jIvana : bhAga 4 A cothA adhyAyanA badhA zloko 'zikhariNI' chaMdamAM baddha che. jo tame saMskRta jANatA ho ane e zlokone gAo to vairAgyanI mastImAM DolI UThazo ! rasapUrNa racanA che A. bIjI upamA sAMbhaLo. A saMsA2-agni kevo prajvalita che, enI kalpanA karo. A saMsAraagnimAMthI je jvALAo AkAzamAM jaI rahI che e bhISaNa jvALAonuM nAma che priyA ! caMcaLa strI ! kAmavAsanAthI-kAmasaMtApathI caMcaLa banelI strI saMsAraAganI jvALA che. * AgamAMthI dhumADo nIkaLI rahyo che. kalpanAthI juo e dhumADo che strInA nayanakaTAkSa ! je rIte nIlakamalanI zyAma kAnti hoya che, zyAma raMga hoya che, e rIte strInA kaTAkSono raMga paNa evo zyAma hoya che. dhumADo kALo hoya che ne ? eTalA mATe A upamA ApavAmAM AvI che. * ThIka, tamane agnimAM aMgArA paNa jovA maLe che ne ? strInAM pratyeka aMgaupAMgo aMgArA che. aMgArAne sparza karIe to ? baLo ne ? e rIte strInAM aMgaupAMgone sparza karavAthI vAsanAnI baLatarA utpanna thAya che. * AgamAM rAkha vagere je vikAra dekhAya che, te pAMca indriyonA viSayo ! AvI sarvabhakSI saMsAra AgamAM zuM sukha maLI zake ? na maLI zake. saMsAra kasAIkhAnuM che : saMsArane trIjI upamA ApavAmAM AvI che kasAIkhAnAnI ! gale dattvA pAzaM tanayavanitAsnehaghaTitam, nipIDyante yatra prakRtikRpaNAH prANipazavaH / nitAntaM duHkhArtA viSama - viSayairghAtakabhaTaiHrbhava sUnAsthAnaM tadahaha mahAsAdhvasakaram // A saMsAra eka katalakhAnuM che. jIva pazu che. tenA gaLAmAM dorI bAMdhI che. putra-patnI Adi svajana-snehanI dorI bAMdhelI che. jIvano svabhAva raMka-dIna thaI gayo che. pAMca indriyonA viSayone kasAInI upamA ApavAmAM AvI che. zabda, rUpa, rasa, gaMdha ane sparzanA asaMkhya viSayo kasAI che. e viSayone kasAInA rUpamAM juo ! emanAthI dUra raho. dUra rahevAno artha che e viSayo pratye na karo rAga, na karo dveSa, jIvana jIvavA mATe anivArya hoya eTalA ja viSayono upabhoga karavAno che. e paNa anAsakta hRdayathI karavAno che. rAgadveSa karyA vagara karavAno Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacana 76 che. bIjI sAvadhAnI e rAkhavAnI che ke gaLAmAM svajana-snehanI dorI jo bAMdhI hoya to e dorIne toDavAnI che. jo svajana-sneha, parijana-sneha, dhanavaibhava-sneha, dehasneha AdinI dorI gaLAmAM bAMdhI haze to viSaya-kasAI krUratAthI vadha karaze ja. sabhAmAMthI : e sneha to rahe ja che..... ::. : mahArAjazrI to kasAInA hAthe katala thavAnI ja che. emano trAsa sahana karavo ja paDaze. jo bacavuM hoya e kasAIthI, to rAganAM baMdhano toDavAM ja paDaze. saMsAra rAkSasa che H saMsArane cothI upamA ApavAmAM AvI che rAkSasanI. avidyAyAM rAtrau carati vahate mUrdhni viSamam, kaSAyavyAlaughaM kSipati viSayAsthIni ca galeM / mahAdoSAn dantAn prakaTayati vakrasmaramukhe / na vizvAsArho'yaM bhavati bhavanaktaMcara iti // saMsAra e bhayAnaka rAkSasa che. zuM tame kadI saMsArane bhayAnaka rAkSasanA rUpamAM joyo che ? A je batAvuM chuM; pachI tame AMkho baMdha karIne jojo. 'avidyA' ajJAnatAnI kAjaLakALI amAvAsyA che. saMsA2-rAkSasanA mAthA upara kaSAya-svarUpa bhayaMkara nAga beThelo che. gaLAmAM viSayarUpa hADakAMnI mALA laTakI rahI che. - hiMsAdi moTA moTA doSa-rUpa dAMta bahAra nIkaLelA che ane kAmavAsanA-rUpa tenuM vikarALa mukha dekhAya che. kalpanA karo. - 45 - ghora aMdhArI rAta che. sAme ja - pAse ja rAkSasa Ubho che. 20-25 phUTa UMco che. tenA mastaka upara moTA moTA nAga beThA che. gaLAmAM hADakAMnI mALA laTake che. moTA moTA dAMta bahAra nIkaLelA che. khulluM vikarALa mukha che ! Avo rAkSasa joIne poSa mahinAnI sakhata ThaMDImAM paNa parasevo chUTI jAya ne ? Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 46 zrAvaka jIvana : bhAga 4 sabhAmAMthIH svapna paNa evuM Ave to... motano citkAra nIkaLI jAya. mahArAjazrI saMsArane A rUpamAM jovAno che. enAthI bhayabhIta rahevAnuM che. AvA saMsAra upara zuM vizvAsa karI zakAya? rAkSasa vizvAsapAtra hoto nathI. emAM ya saMsAra-rAkSasa to kadIya vizvAsapAtra nathI hoto. saMsAra bhayAnaka vana che? saMsArane pAMcamI upamA ApavAmAM AvI che vananI - aTavInI. janA labdhvA dharmadraviNalavabhikSAM kathamapi, prayAnto vAmAkSIstanaviSamadurgasthitikRtA / viluTyante yasyAM kusumazarabhillena balinA, bhavATavyAM nAsyAmucitamahAyasya gamanam // saMsAra nirjana aTavI che, vana che. keTalAka sAhasika loko, jemaNe game tema karIne kaMIka dharma-dhananI kamANI karI ane koI sahAyaka vagara, koI bhomiyA vagara teo saMsAra-vanamAM pasAra thavA lAgyA. koIke emane kahyuM: "sadUguranI sAthe cAlo, teo tamArA mArgadarzaka banaze, sahAyaka banaze." paraMtu te loko mAnyA nahIM ane saMsAra-vanamAM AgaLa vadhavA lAgyA. cAlatAM cAlatAM rastAmAM eka suMdara killo dekhAyo. jovAmAM te suMdara hato paraMtu bhayAkrAnta hato. te killo che strInuM vakSasthaLa....uroja. te musApharo e killAnI pAse beThA....killAnuM sauMdarya jovAmAM magna banyA, eTalAmAM ja lUTArA-bhilla loko tyAM AvI pahoMcyA. badhA ja musApharone lUMTI lIdhA, nirvastra karI nAkhyA. A lUTArA che kAmavikAra ! viSayavAsanAnI tIvra uttejanA, strInA vakSasthaLa para puruSa mohita thayo nathI ke kAmavikArono humalo thayo nathI. saMsAra-vanamAM A eka ja bhayapUrNa "spoTa' che, jagA che, jyAM moTA moTA zuravIro - vIra parAkramI puruSo paNa kAramI hAra khAI bese che. sadguru vagara, jIva musApharone koNa samajAve ke tame e killAnI pAsethI pasAra thAo tyAre enI tarapha tamAre najara ja nAkhavAnI nahIM. nahIMtara DAkuo tamane lUTI leze. tamArI tamAma saMpatti DAkuo lUMTI leze." Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacana 76 47 saMsAra kArAvAsa che : saMsArane chaThThI upamA ApavAmAM AvI che kArAvAsa - kedakhAnAnI. priyAsneho yasminniga'sadRzo yAnikabhaTopamaHsvIyo vargo dhanamabhinavaM bandhanamiva / madAmedhyApUrNa vyasanabilasaMsarga-viSamam, / bhavaH kArAgehaM tadiha na ratiH kvApi viduSAm // saMsAra kedakhAnuM-kArAvAsa che. kArAvAsamAM khuzI thavAno prazna ja Ubho thato nathI. - A kArAvAsamAM jIvanA hAthomAM-pagomAM jaMjIro paDI che, te jaMjIro che priyAgnehanI, strI-mamatvanI. - e kArAvAsanAM praharI-cokIdAra che svajana loko. dareka prahare teo badalAtAM rahe che. - saMsAranA A kArAvAsamAM jIvone navAM navAM baMdhanothI bAMdhavAmAM Ave che. te baMdhano che dhana...vaibhava...dolata. - saMsAranA A kedakhAnAmAM sarvatra gaMdakI paDI che ane emAMthI tIvra durgadha phelAI rahI che. A gaMdakI che abhimAnanI. - e kedakhAnAmAM sthaLe sthaLe dara che - ApattinAM dara. have kaho, AvA kedakhAnAmAM buddhimAna mANasane AnaMda AvI zake ? sarakAre to traNa prakAranAM kedakhAnAM banAvyAM che. First Class, Second Class ane Third Class. A saMsAra (jIvanI aMdarano) to tharDa kalAsa jelo karatAM ya vadhAre bhayAnaka che. saMsAranI kArAvAsanA rUpamAM kalpanA karajo. tame anubhava karazo ke "ApaNe vAstavamAM kArAvAsamAM chIe. ane jyAre A anubhava thaze, mananI vyAkuLatA dUra thaze...tyAre kArAvAsamAMthI bahAra nIkaLavAnI IcchA thaze. tamane kArAvAsamAM rahevuM jarA paNa pasaMda nahIM Ave. saMsAra smazAna che : saMsArane sAtamI upamA ApavAmAM AvI che smazAnanI. mahAkrodho gRdho'nuparati zRgAlI ca capalA smaro lUko yatra prakaTakaTuzabdaH pracarati / Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 48 pradIptaH zokAgnistatamayazobhasma paritaH smazAnaM saMsArastadabhiramaNIyatvamiha kim // zrAvaka jIvana : bhAga 4 A saMsAra smazAna che. saMsArane smazAnanI upamA ApatI vakhate upAdhyAyazrI yazovijayajInI kalpanAmAM e samayanAM bhayAnaka smazAno hatAM. AjakAla to smazAno sudharI gayAM che. bhayaprada nathI. paraMtu saMsAra-smazAna to evuM ne evuM ja bhayaMkara che, je anAdi kALathI che ane anaMta kALa sudhI rahevAnuM che. A saMsAra-smazAnane koI sudhArI zakatuM nathI. saMsAra-smazAnamAMthI je bahAra nIkaLavA icche, te nIkaLI zake che. cAlo, have saMsAra-smazAnanI kalpanA karIe. smazAnanA AkAzamAM gIdha UDI rahyAM che. e gIdha che krodhanAM. smazAnamAM caMcaLa ziyALavAM dekhAya che, e ziyALavAM che 'arati'nAM, cittaudvignatAnAM. saMsAramAM ghuvaDano karNakaTu avAja saMbhaLAya che, e ghuvaDa che kAmavikAra. smazAnamAM TheraThera Aga saLagI rahI che. A Aga che zokanI. smazAnamAM TheraThera bhasmanA DhagalA rAkhanA DhagalA paDyA che. e bhasma che apayazanI. cAre tarapha bhasmanA-apayazanA DhagalA paDyA che. A che saMsAra ! bhayAnaka smazAna che. zuM tamane A saMsAra-smazAnamAM kazuM ya 2maNIya dekhAya che ? saMsAra viSavRkSa che : saMsArane AThamI upamA ApI che viSavRkSanI. dhanAzA yacchAyApyativiSamamUrcchApradAyinI vilAso nArINAM guruvikRtaye yatsumarasaH / kalAsvAdo yasya prasaranarakavyAdhinivahastadAsthA no yuktA bhavaviSatarAvatra sudhiyAm // saMsAra eka viSavRkSa che. A viSavRkSanI chAyAmAM besanArAo kharAba rIte mUti thaI jAya che. te chAyA che dhanAzA. saMpattinI apekSA, tamArA manamAM dhanAzA pedA thaI ke samajI levAnuM ke tame viSavRkSanI chAyAmAM besI gayA cho. Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacana 76 -- tAtparya e che ke saMsAramAM parigraha saMjJA ane maithunasaMjJA - A be saMjJAo khUba bhayAnaka che. je jIvAtmA A be saMjJAone vaza thAya che te ghora trAsa ane vedanA anubhave che. mRtyu pachI jIvane naraka-tiryaMcagatimAM javuM paDe che. sabhAmAMthI ; saMsAramAM strI ane dhana e be tattvo ja mukhya che. 49 A viSavRkSano puSpa2sa je pIe che, tenA manamAM moTAmoTA vikAro pedA thAya che. e puSparasa che nArInA vilAsa, strInA bhinna bhinna hAvabhAva. A viSavRkSanAM phaLono AsvAda je kare che te to narakanI ghora vyAdhiono zikAra banI jAya che. e phaLa che nArI-saMbhoga. AvA viSavRkSa samAna saMsAra pratye thoDoka paNa vizvAsa na karavo joIe. mahArAjazrI : eTalA mATe to saMsArane viSavRkSanI upamA ApIne e be tattvo pratye vairAgI banAvavAnA che tamane ! virakta banavuM ja paDaze, nahIMtara khUba duHkhI thaI jazo. saMsAra viSamatAonuM ghara che H saMsArane navamI upamA ApI che viSamatAbharyA gharanI. 4 kvacitprAjyaM rAjyaM kvacana dhanalezo'pyasulabhaH kvacijjAtisphAtiH kvacidapi ca nIcatvakuyazaH / kvacillAvaNya zrIratizayavatI kavApi na vapuH svarUpavaizamyaM ratikaramidaM . kasya nu bhadre ! saMsAra viSamatAbharyuM ghara che; kevI kevI viSamatAo che saMsAramAM ! koInI pAse vizALa rAjya samRddhi che, to koInI pAse eka paiso paNa nathI. - --- koI mANasa ucca kuLamAM janmyo che, to koI nIca kuLathI kalaMkita che; koI yazasvI che, to koI apayazanuM pAtra che. kyAMka rUpano atireka dekhAya che, to kyAMka atyaMta kurUpa ane jugupsita zarIra jovA maLe che. AvI viSamatAothI A saMsAra bharyobharyo che. AvI viSamatAo joIne zuM hRdayamAM saMsAra pratye prema thaze ? khuzI thaze ? vAta tamArI pasaMdagInI che. - dhanasaMpattinI viSamatA, - kuLonI viSamatA, Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 50 - rUpa-lAvaNyanI viSamatA, - yaza-apayazanI viSamatA. saMsAranI A cAra mukhya viSamatAo batAvavAmAM AvI che. A sivAya paNa bIjI aneka viSamatAo jovA maLe che. AvI viSamatAothI bharelA saMsAramAM tamane khuzI thaze ? have vicAro viSamatAonI bAbatamAM. -- saMsAra bhayAkrAnta ghara che H A saMsArane dazamI upamA ApavAmAM AvI che bhayAkrAnta gharanI. ihodyamaH kAmaH khanati paripaMthI guNamahImavizrAmaH pArzvasthitakupariNAmasya kalahaH / vilAnyantaH krAmanmadakaNamRtAM pAmaramataM vadAmaH kiM nAma prakaTabhavadhAmasthitisukham // saMsAra bhayAkrAnta ghara che. saMsAra-gha2mAM prathama bhaya che kAmazatruno. kAmazatru ati uddhata che. A kAmazatru AtmabhUmimAMthI guNone ukhADI pheMkI devAno prayatna karI rahyo che. - zrAvaka jIvana : bhAga 4 saMsAra-gha2nI pAse je pADozI che temanA kleza-jhaghaDA sadaiva parezAna karatA rahe che. A pADozI che cittanA duSTa vicAra ! kuvikalpa, kupariNAma. sauthI vadhAre bhaya A gharamAM sarpono che. saMsAra-gharamAM moTAM moTAM dara che sarponAM ! A sarpone jANo cho ? te ATha prakAranA mada che ! te sarpa che. jAtino, kuLano, rUpano, baLano, lAbhano, buddhino, lokapriyatAno, zrutajJAnano.... A badhA mada che. AmAMthI eka paNa mada-sarpa jo pharaDe che to jIvAtmA taraphaDI taraphaDIne marI jAya che, ane paralokamAM paNa ghora duHkha pAme che. saMsAramAM mukhya bhaya che H - kAmazatruno. - duSTa vicArono. ATha madono. saMsAramAM raho cho to A vAtothI sAvadhAna rahevuM. A traNa vAtonA cakkaramAM phasAvuM nahIM. jo cittamAM duSTa vicArone pravezavA nahIM do to bAkInI vAto tamAruM Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacana 76 kazuM bagADI zakaze nahIM. saMsAra uSNakAla che : saMsArane agiyAramI upamA ApavAmAM AvI che uSNakALanI. tRSArtAH khidyante viSayavivazA yatra bhavinaH, karAlakrodhAcchamasarasi zoSaM gatavati / smarasvedakledaglapitaguNabhedasyanudinaM bhavagrISme bhISme kimiha zaraNaM tApaharaNam // saMsAra grISmakALa che, uSNakALa che, jevo tevo uSNakALa nahIM, duniyAmAM sauthI vadhAre uSNatAvALo grISmakALa che. - pracaMDa tApathI tamAma sarovaro sukAI gayAM che. e pracaMDa tApa che krodhano, ane e sarovaro che zama-samatAnAM. - loko parasevAthI rebajheba thaI jAya che. parasevAne kAraNe jIvono meda kSaNekSaNe gaLato rahe che. A parasevo che kAmarAgano ane je meda ogaLe che e meda che guNono. - viSaya paravaza jIvonI - bhavya AtmAonI tarasanI koI sImA nathI. bicArA e jIvo pANI vagara taraphaDatA rahe che. evA saMsAranA uSNakALamAM zuM kyAMya paNa tApa-paritApane miTAvanAra koI zaraNa maLI zake che? sUryanA pracaMDa tApathI bacavA mATenA upAyo to tame jANo cho ane zakya upAyo karo paNa cho. paraMtu bhavasaMsAranA pracaMDa tApathI bacavAnuM kadI vicAryuM che? - zuM krodhano tApa lAge che? - zuM kAmarAgathI zarIramAM parasevo chUTyo che ? - guNono kramazaH nAza thaI rahyo che te tame jANo cho? - zuM kadI zamarasanI tarasa lAge che? te tarasa bujhAvavAno prayatna karyo? saMsArano A grISmakALa RtuonA zItakALamAM paNa tIvra tApa Apato rahe saMsAra mohanI yuddhabhUmi che : saMsArane bAramI upamA ApavAmAM AvI che mohanI yuddhabhUminI. Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 52 zrAvaka jIvanaH bhAga 4 mRgAkSIdRgbANairiha hi nihataM dharmakaTakaM, viliptA hRddezA iha ca bahulai rAgarUdhiraiH / bhramanyUz2a krUrA vyasanazatagRdhAzca tadiyaM, mahAmohakSoNIramaNabhUmiH khalu bhavaH / / A saMsAra moharAjanI yuddhabhUmi che. kevI yuddhabhUmi che enuM varNana A zlokamAM karavAmAM AvyuM che. - mRganayanA strIonA netrakaTAkSa bANa che. e bANothI dharmasenAne mArI zakAya - maratA dharmasubhaTonAM vakSasthaLa rAgarUpI rudhirathI raMgAI jAya che. - saMsAranI A yuddhabhUmi upara hajAro gIdha AkAzamAM UDI rahyAM che. A gIdha che ApattionAM. AvI che saMsAranI yuddhabhUmi, kalpanAnI AMkhe jojo saMsAranI yuddhabhUmine. jo tame vibhinna prakAranI dharmaArAdhanA karatA hazo, paraMtu jo tame koI rUpavatI strInAM netro sAthe netra milAvyAM to samajI levAnuM ke tamArI dharmaArAdhanA kSatavikSata thaI jaze. - strI pratye rAga thaI gayo, prema thaI gayo, to samajI levAnuM ke tamAruM daya lohIthI ladabada thaI gayuM. - A mohadazAmAM jo phasAI gayA...to tame aneka ApattiomAM phasAI jazo. A saMsAramAM jo AtmA jAgrata - sAvadhAna na rahyo to tene mohadazA pachADI nAkhe che. asAvadha manuSya strInA rAgapUrNa trikaTAkSo sAme TakI zakato nathI. tenuM patana thaI jAya che. emAM ya jo parastrInA mohamAM baMdhAya che, to ghora saMkaTomAM phasAI jAya che. vibhinna dRSTithI saMsAranI nisAratA : saMsAranI nisAratAnuM ciMtana karavAnuM che. AvA prakAranA ciMtanathI manuSyanI vairAgyabhAvanA draDha thAya che. saMsAramAM jIvonI svAthandhatA kevI hoya che, e batAvatAM kahevAmAM AvyuM che ke - jyAM sudhI potAno svArtha sadhAya che tyAM sudhI mANasa loko sAthe sAro vyavahAra rAkhe che; paraMtu svArtha pUro thaI jAya che tyAre niSphara banIne e lokone tRNavat samajIne choDI de che. evA svArthI loko mukhamAM amRta rAkhe che ane manamAM jhera Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacana 76 pa3 rAkhe che. saMsAra vizvAsaghAtI che, che ke nahIM? tamAro kevo anubhava che? sabhAmAMthIH sAcI vAta che, chatAM paNa pAgala mana vizvAsa karI le che. mahArAjazrI : kAraNa ke tame UMDANamAM jaIne vicAratA nathI. gaMbhIratAthI vicAratA nathI. saMsAranA kaDavA anubhava hovA chatAM paNa tame koI bodhapATha letA nathI. saMsAra vizvAsaghAta kare che. karmavaza jIva zuM nathI karatA? eTalA mATe saMsAra pratye sneha na hovo joIe. "saMsAra' no artha samajo. kaSAyaparavazatA ane indriyaparavazatA ja saMsAra che. A be prakAranI paravazatA ja jIvane badhAM kAryo karAve che. bAhya saMsAramAM jIva aneka akAya karato rahe che. saMsAravyavahAra aneka viSamatAothI bharelo che. - saMsAramAM sAmAnya manuSyane dhanavAna mANasanI cApalusI karavI paDe che. - dhanavAnone sattAdhIzonI khuzAmada karavI paDe che. - sattAdhIzone A lokazAhImAM janatAnI cApalusI karavI paDe che. - guNavAnone koI vAra dhanavAnonI garaja paDe che, ane dhanavAnonI AMtarika sthiti prAyaH azAMtithI bharapUra hoya che. eka AMtarika nirbhaya saMsAra jo tamAre saMsAra vagara cAlatuM na hoya. tamAre saMsAra joIto ja hoya to adhyAtmasAramAM Avo eka AMtarika saMsAra batAvyo che. tame enAthI saMbaMdha Do. priyA prekSA putro vinaya iha putrI guNarativivekAravyastAtaH pariNatiranindyA ca jananI / vizuddhasya svasya sphurati hi kuTumbaM sphuTamidam / bhave tanno dRSTaM tadapi bata saMyoga sukhadhIH // - tame 'tattvaciMtAne priyA-patnI banAvo. - vinaya' tamAro putra banaze. - "guNarati' tamArI putrI thaze. - viveka' tamArA pitA thaze. - nirmaLa pariNati tamArI mAtA banaze. kaho, A parivAra pasaMda Avyo ? keTalo suMdara parivAra che ? A Antara Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 54 zrAvaka jIvana : bhAga 4 saMsAramAM vizvAsathI raho. nizcita banIne raho. bAhya saMsAra pratye udvega...vairAgya thaze tyAre AMtara saMsAra priya lAgaze. jyAM sudhI bAhya saMsAra pratye prema che, sneha che, AkarSaNa che....tyAM sudhI AMtara saMsAra game teTalo sAro hovA chatAM paNa priya nahIM lAge. saMsAranI nirguNatA, asAratAnuM ciMtana karavAno mArga batAvyo che. A rIte ciMtana karatA raho, e ja maMgala kAmanA. Aje basa, ATaluM ja. Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacana 77 parama kRpAnidhi, mahAna kRtaghara, AcAryazrI haribhadrasUrijIe svaracita dhamabiMdu graMthanA trIjA adhyAyamAM "zrAvaka jIvana'nA viSayamAM suMdara mArgadarzana ApyuM che. bhAvAtmaka dharmanI atiupayogI vAto lakhI che. "bhavasthiti ane tabaijumAvanA - "A be vAto keTalI mArmika batAvI che ! jo zrAvaka-zrAvikA pratidina A ciMtana karatAM rahe to temano janma saphaLa thaI jAya, mananAM tamAma kaMko TaLI jAya, mananA tamAma sattApo zAnta thaI jAya. tame loko saraLatAthI manana-ciMtana karI zako eTalA mATe meM zakya teTalI saraLa bhASAmAM A vAto kahI che. tame loko samajI gayA hazo. mukti-mokSanI paribhAvanA : je rIte saMsAranI nirguNatA-asAratA batAvI tenA pachI have muktinI upAdeyatAnI paribhAvanA karavAnuM kahe che. jyAM javAnuM che, e mokSamArgana, mokSasukhanuM ciMtana karavuM joIe. saMsAranI nirguNatAnuM ciMtana karavAthI saMsAranI Asakti tUTaze ane mokSanI upAdeyatAnuM ciMtana karavAthI mokSanI prIti dRDha banaze. je ApaNuM aMtima lakSya che, jyAM ApaNe javAnuM che, tyAMnuM jJAna ApaNane hovuM ja joIe. jJAnathI ya AgaLa, e sthAnanuM temaja e AtmasthitinuM ApaNA manamAM AkarSaNa pedA thavuM joIe. e tyAre ja saMbhavita banaze ke jyAre tame muktinI paribhAvanA karatA rahezo. apavargAlocanam // 10 // apavarga eTale mokSa, apavarga eTale mukti, enuM Alocana karavAnuM che. eTale ke sarvaguNamayI muktinI upAdeyatAnuM paribhAvana karavAnuM che. kaho, kyAre karazo. A paribhAvanA? savArathI sAMja sudhI.....divasamAM kyAre karazo A ciMtana? sabhAmAMthI = divase to samaya maLato nathI..... mahArAjazrI H samaya maLato nathI ? jUThuM na bolavuM. tamane gharanA vicAra, dukAnanA vicAra...saMsAravyavahAranA vicAra....bhaviSyanA vicAra....keTalA badhA vicAro karavAno samaya maLe che? eka mAtra mokSano vicAra karavAno samaya maLato nathI. mahattvanI vAta to e che ke je vastu yA vyakti mANasane priya hoya che, tenA Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5 zrAvaka jIvana : bhAga 4 vicAro AvI ja jAya che. vicAra karavA paDatA nathI. je vicAro karavA paDe che...emAM majA nathI AvatI, ane je vicAromAM majA nathI AvatI te vicAro lAMbA cAlatA nathI. ThIka che, paraMtu e kaho ke tamane kadI mokSanA vicAra AvyA che ? athavA tame vicAra karyo che ? sabhAmAMthI : mokSanI vAto koIka vAra sAMbhaLI che jarUra, paraMtu mokSano vicAra nathI Avyo. vicAra karyo paNa nathI. mahArAjazrI : Aje huM mokSanI pirabhASA batAvIza. pirabhAvanA sAMbhaLIne tamane mokSa priya lAgI gayo to mAro parizrama saphaLa thaI jaze. vAstavamAM mokSa priya lAgavo joIe. priya lAgyA pachI tyAM javAnI icchA jAgaze. tyAM javA mATe je kaMI mUlya cUkavavAnuM haze te mUlya tame cUkavavA taiyAra thazo. priya vastu meLavavA mATe manuSya zuM nathI karato ? badhuM ja kare che. saMsAra pratye virakti thaI gaI ane mokSa pratye rati thaI gaI to kAma thaI gayuM samajo A janmanuM ! muktinAM aneka nAma H tenuM svarUpa : cauda rAjalokanA agrabhAga upara iSat prAbhArA' nAmanI pRthvI che. te siddhabhUmi che. 'ThANAMgasUtra' temaja pannavAsUtramAM A pRthvInAM aneka nAmo batAvyAM che. jevAM ke mukti, siddhi, mukatsAlaya, siddhAlaya, lokAga, lokAgrastupikA, vagere. 'zrI uttarAdhyayanasUtramAM A 'iSat prAkbhArA' pRthvInuM varNana maLe che. enA AdhAre huM tamane batAvuM chuM. prathama vAta H anuttara devalokamAM je sarvArthIsaddha vimAna che. tyAMthI A 'iSat prAkbhArA pRthvI' 12 yojana UMcAI 52 che. - bIjI vAta : A pRthvI Urdhvamukha chatranA AkAranI che. trIjI vAta H A pRthvI 45 lAkha yojananA AyAmavALI che. arthAt teno 'DAyAmITa2' 45 lAkha yojanano che. cothI vAta : A pRthvInI paridhi (Circumference) 1,42,30,249 yojananI che. vacce ATha yojana pahoLI che. pachI cAre tarapha sarva dizAomAM pAtaLI thatI jAya che. aMtima cheDe to mAkhInI pAMkha karatAM paNa pAtaLI thAya che. 'aupapAtikasUtramAM A 'iSatu prAkbhArA' pRthvInuM varNana Ave che. e paNa sAMbhaLI lo. A pRthvI zaMkhacUrNa jevI vimala che. Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacana 77 57 - A pRthvI je rIte mRNAla, caMdrakiraNa, tuSAra, gokSIra vagere zveta-dhavala hoya che evI zubhra hoya che. - A pRthvI AkhIya jaita-suvarNamayI che. - A pRthvI nirmaLa che, niSkapa che, darzanIya che, prAsAdika che, zubhra che ane sukhaprada che. A ISat prAbhArA pRthvI atyAre siddhazilA', "mukti' Adi nAmothI oLakhAya che. - je AtmA janma-jarA-maraNa-rogathI sarvathA ane sarvadA mukta thaI jAya che te AtmA "siddhazilA' para sAkAropayogathI siddha bane che. - leyAmukta, yogamukta, karmamukta temaja dehamukta banela AtmA janma-jarAmRtyu ane rogathI mukta thAya che. mukta AtmAno cAre gatiomAM janma thato nathI. janma na hoya to pachI roga to hoya ja kevI rIte? vRddhatvano savAla ja nathI, motano Dara nathI ! janma-jarA-mRtyu ane rogathI mukta AtmA saMsAramAM rahI zakato nathI. Urdhvagamana karato te AtmA eka ja samayamAM siddhazilA para pahoMcI jAya che. tyAM te "sAkAropayogathI siddha thAya che. jJAnopayogane "sAkAropayoga kahevAmAM Ave che. darzanopayogane "anAkAropayogakahevAyo che. siddha bhagavaMtonA kevaLajJAna ne sAkAropayoga kahyo che. sarva labdhionI prApti sAkAropayogamAM mAnavAmAM AvI che. siddha thavuM e paNa eka prakAranI labdhi ja che. mATe prathama samayamAM muktAtmA sAkAropayogamAM hoya che. bIjA samayamAM muktAtmA "anAkAropayoga" (darzanopayoga)mAM hoya che. muktAtmAnuM svarUpa : mokSasukha : prazamarati' nAmanA graMthamAM mukta AtmAnuM svarUpa ane sukha eka zlokamAM batAvyAM che : sAdikamanantamanupamamavyAbAdhasukhamuttamaM prAptaH / kevalasamyaktvajJAnadarzanAtmA bhavati muktaH // 290 / / jo ke mukta AtmAnA sukhanuM varNana karavuM saMbhava ja nathI, chatAM paNa "namo arihaMtANaM' no jApa karanAro AtmA potAnI totaDAtI bolImAM enuM varNana karyA sivAya nathI rahI zakato. Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrAvaka jIvana : bhAga 4 mukta AtmAnAM zreSTha-uttama sukhanAM traNa vizeSaNo ApavAmAM AvyAM che H 1. sAdi anaMta, 2. anupama, 3. avyAbAdha. have A traNe vizeSaNone samajAvuM chuM. prathama vizeSaNa che sAdi anaMta. Adi eTale prAraMbha. saha-Adi eTale prAraMbhayukta. mukta AtmAnuM sukha prAraMbhayukta hoya che. enA sukhanI zarUAta hoya che. enuM sukha anAdi nathI. sarva karmono kSaya thAya che, tyAre AtmAmAM sukhanI utpatti thAya che. eTalA mATe mukta AtmAnuM sukha "sAdi kahevAyuM che. Adi che paNa anaMta che! e sukhano kadI aMta nathI Avato. amara AtmAnuM sukha anaMta bIjuM vizeSaNa che anupama. jene koI upamA nathI ApI zakAtI tene "anupama' kahevAya che. duniyAmAM evI koI upamA-tulanA nathI ke je muktAtmAnA sukhane ApI zakAya. eka udAharaNathI A vAta samajAvuM chuM. eka rAjA hato, te jaMgalamAM jaI caDyo. tenI pAse khAvApIvAnuM kazuM na hatuM. khUba bhUkhane lIdhe te behAla thaI rahyo hato. acAnaka eka AdivAsI tyAMthI pasAra thayo. rAjAne bhUkhyo tarasyo samajIne te rAjAne potAnI jhUMpaDIe laI gayo. enI pAse je kaMI lUkhuMsUkuM bhojana hatuM e khUba premathI rAjAne khavaDAvyuM. pachI te rAjAne nagara sudhI mUkavA gayo. rAjA paNa e AdivAsI upara ati khuza thaI gayo hato. rAjAe Agraha karIne AdivAsIne thoDAka divaso potAnA mahelamAM rAkhyo. ene mUlyavAna vastra-alaMkArAdi ApyAM. eka strInI sAthe tenAM lagna karAvyAM. e AdivAsI sukhabhogamAM DUbI gayo. A bAju varasAdanI Rtu AvI. AkAzamAM vAdaLo garajavA lAgyAM, mora nAcavA lAgyA. e joIne AdivAsIne potAnuM khetara, potAnI jhuMpaDI...potAnAM mANaso...badhuM yAda AvI gayuM. teNe rAjAnI rajA lIdhI ane jaMgalamAM potAne ghera cAlyo gayo. jaMgalanA tenA sAthIdAro, saMbaMdhIo ane mitroe ene pUchyuM: 'nagara kevuM hoya che? tyAM zuM hoya che?" e AdivAsI ene nagaranI bAbatamAM kazuM samajAvI zakyo nahIM, kAraNa ke jaMgalamAM evI koI upamA hatI nahIM ke jethI e kahI zake ke nagara AvuM hoya che. eTalA mATe teNe kahyuM: "nagara anupama hatuM." e rIte ApaNe mukta AtmAonA sukhanI bAbatamAM e ja kahI zakIe ke muktAtmAonuM sukha anupama hoya che. saMsAramAM evuM koI sukha nathI ke jenI upamA ApIne batAvI zakIe ke "mokSamAM AnA jevuM sukha hoya che.' Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacana chaThTha 59 trIjuM vizeSaNa ApavAmAM AvyuM che avyAbAdha. mukta AtmAonuM sukha avyAbAdha hoya che. enA sukhamAM koI bAdhA hotI nathI. koI rukAvaTa hotI nathI. pIDAnuM nAmonizAna hotuM nathI. koI saMgharSa hoto nathI. jo amUrta AkAzane AghAta pahoMcADI zakAya to amUrta-arUpI AtmAne bAdhA pahoMcADI zakAya. koI paNa prakAranA duHkhathI rahita, koI paNa prakAranA mizraNa vagaranuM sukha hoya che siddhakSetramAM rahelA anaMta-anaMta siddhaAtmAonuM. siddha-mukta AtmAomAM pramukha traNa guNa : Ama to siddha-buddha AtmAomAM anaMta guNa hoya che. anaMta karmono nAza thaI jatAM AtmAnA tamAma-anaMta guNo prakaTa thAya che. eka paNa doSa AtmAmAM raheto nathI. AtmAnuM mULa svarUpa guNamaya ja che. karmone kAraNe doSa pedA thatA rahe che. karmono nAza thatAM doSono paNa nAza thAya che. guNa anaMta hoya che. e anaMta guNomAM pramukha traNa guNa hoya che H 1. kSAyika samyaktva, 2. kevaLajJAna ane 3. kevaLadarzana. kSAyika samyaktva AtmasvarUpa hoya che. kevaLajJAna sAkAropayoga svarUpa hoya che. ane kevaLa darzana nirAkAropayoga svarUpa hoya che. mukta AtmAo ahIM saMsAramAM kema nathI rahetA ? : prazna : evA guNamaya AtmAo ahIM saMsAramAM zA mATe nathI rahetA ? lokAgra 52, siddhazilA para kema pahoMcI jAya che ? uttara H je AtmAnAM sthULa yA sUkSma sarva zarIra naSTa thaI cUkyAM hoya ane AThe ya karma naSTa thaI gayAM hoya, tevA AtmAo ahIM manuSyalokamAM rahetA nathI. A siddhAnta sAMbhaLIne yA vAMcIne tattvAnuprekSA karanArA mANasanA dilamAM jijJAsA pedA thaze ke 'e AtmA ahIM manuSyalokamAM kema nathI raheto ? e ahIM raheto anya jIvonA AdhyAtmika vikAsamAM AlaMbanarUpa thaI zake ne ?' A jijJAsAnuM samAdhAna karatI vakhate bhagavAna umAsvAtIjIe traNa kAraNo jaNAvyAM che. paheluM kAraNa e che ke niSkarma ane azarIrI AtmAne ahIM manuSyalokamAM rahevAnuM koI prayojana nathI. AtmA azarIrI thaI jatAM bIjA jIvo mATe (zarIrI) pragaTa rUpe to te AlaMbanarUpa banI ja na zake. sUkSmarUpamAM AlaMbana banI zake che paraMtu e to siddhazilA 52 rahelA AtmAo paNa banI zake che ! bIjuM kAraNa e che ke H jyAre AtmA ATha karmothI mukta banI jAya che tyAre Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrAvaka jIvana : bhAga 4 te nIce (ahIM madhyamalokamAM) nathI rahI zakato, kAraNa ke emano svabhAva ja Urdhvagamanano hoya che. eka dRSTAMta dvArA A samajAvuM chuM; dhyAnathI sAMbhaLo. jema ke eka tuMbaDI upara mATInA ATha lepa lagADavAmAM Ave. mATInA ATha paDa caDAvavAmAM Ave ane pachI temane sUkavIne sAgaramAM nAkhavAmAM Ave to e tuMbaDI sAgaranA UMDANamAM DubI jaze. pAchaLathI jema jema e mATIno lepa UtaratA jaze tema tema tuMbaDI upara AvatI jaze. badhA lepa dUra thaI jatAM te pANInI sapATI upara AvI jaze. e rIte AtmA paranAM ATha karmono lepa dUra thaI jatAM AtmA cauda rAjalokanI uparanI chata upara pahoMcI jAya che. eTale ke lokAgra upara cAlyo jAya che. manuSyaloka yA devalokamAM nathI rahI zakato. AtmAnI evI koI kriyA nathI hotI ke je kriyAthI mukta AtmAnI ahIM manuSyalokamAM adhiSThAnanI kalpanA karI zakAya. kriyA karavA mATe mana-vacana ane kAyAno yoga joIe. mukta AtmAnA to tamAma yogo naSTa thaI gayelA hoya che. yogarahita AtmAnI svAbhAvika kriyA to kevaLa jJAnopayoga ane kevaLa darzanopayoga ja hoya che. A kriyA mATe saMsAramAM rahevuM jarUrI nathI. mukta AtmAonuM adhogamana kema nahIM? praznaH kamoMthI mukta ane zarIrathI mukta AtmAo nIce adholokamAM kema jatA nathI ? uttara enAM be kAraNo che 1. vajanarahita dazA (Weightless state) 2. azakya bhAva (Impossibility) eka evo paNa sarvamAnya niyama che ke vajanayukta padArtha svataH nIce jAya che ane vajanarahita padArtha svataH Urdhvagati kare che. jyAre AtmA zarIrathI mukta thAya che ane karmothI mukta thAya che, tyAre te vajanathI paNa mukta thAya che. vajana hoya che zarIranuM vajana hoya che karmonuM, dareka pudgala dravyamAM vajana hoya che. zuddha Atmadravya vajanarahita hoya che. eTale enI sahajarUpe Urdhvagati thAya che. je ke trIjA zukladhyAnamAM ene dhakko to lAgyo ja hoya che, dehathI mukta thatAM ja te Urdhvagati kare che. bIjI vAta che zakya-azakya bhAvonI. keTalAka bhAva, keTalIka vAto azakya hoya che. temAM koI paNa prakArano tarka yA to dalIlane avakAza nathI. koI tarka kare ke jevI rIte pUrvaprayoga Urdhvagamana mATe hoya che e ja rIte adhogamana mATe Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacana 77 61 karavAmAM Ave to AtmA adhogamana kema na kare ?" AvA koI tarkane sUkSmAtisUkSma prakriyAmAM rajamAtra sthAna nathI. vajanarahita. muktAtmA adhogamana karaze ja nahIM. sarvajJa, sarvadarzI tIrthakaroe A vAstavikatAne joIne ja - jANIne ja duniyAnI sAme prakaTa karI che. muktAtmA lokAnta para aTakI kema jAya che? prazna : mAnI lIdhuM ke muktAtmA adhogamana nathI karato, Urdhvagamana kare che. paraMtu e lokAnta para aTakI kema jAya che ? "alokamAM kema jato nathI ? uttaraH enuM mukhya kAraNa eka ja che. gatimAM sahAyaka dravya che dhamastikAya." e dhamastikAyanuM astitva lokAnta sudhI ja hoya che. "alokamAM dhamastikAyanuM astitva ja nathI, eTalA mATe AtmA lokAnta sudhI ja jAya che. jevI rIte pANI hoya tyAM sudhI ja jahAja jaI zake che, pANI hoya tyAM sudhI ja mAchalI tarI zake che. prazna : anantazaktiyukta AtmAne dhamastikAyanI sahAyanI jarUra paDe che kharI? uttara : A paNa eka nizcita bhAva che. jaDa ane jIva baMnenI gati ane sthitimAM sahAyaka dravya to joIe ja. vizuddha AtmAmAM paNa evI zakti nathI. ke te dhamastikAyanI sahAya vagara gati karI zake. chatAM paNa A zaktinI kamIne azakti mAnI zakAya nahIM. A vizvanI zAzvat vyavasthA che. praznaH ThIka che, mukta AtmA adhogamana nathI karato, lokAntanI bahAra paNa jato nathI. paraMtu tIrachI (vAMkI) gati to karI zake che ne? tIrachuM javAmAM muzkelI zuM che? uttaraH gADIne (CAR) sIdhI doDAvavA mATe "sTIyariMga pakaDI ja rAkhavAnuM hoya che. paraMtu gADIne ghumAvavA mATe - vALI devA mATe (AgaLa, pAchaLa yA AjubAjumAM) sTIyariMgane pheravavuM paDe che. eTale ke mana ane kAyAnI prakriyA karavI paDe che. e rIte AtmAne cAra dizAomAM javA mATe mana-vacana ane kAyAnA yoga joIe ane AtmAnI kriyA joIe. mukta AtmAmAM AmAMnuM kazuM hotuM nathI. tiryaMngamana karavA mATe upakaraNa-sAdhana joIe, te hotAM ja nathI. eTalA mATe tIrachI gati saMbhavita nathI hotI. mukta AtmA Urdhvagamana ja kare che. UrdhvagamananAM cAra kAraNo : mukta AtmAnA Urdhvagamanane siddha karavA mATe cAra kAraNo dhyAnathI sAMbhaLoH Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2 prathama kAraNa che pUrvaprayoga. bIjuM kAraNa che saMgano abhAva. trIjuM kAraNa che baMdhanonuM tUTavuM, ane cothuM kAraNa che e prakAranuM gatiparimANa. pUrvaprayoga : mukta jIva Urdhvagati kare che. upara jAya che. 'samuddAta'nI kriyA pUrNa karyA pachI 'yoga nirodha' ka2vA mATe AtmA trIjuM 'zukladhyAna' (sUkSmakriyA-anivRtti) kare che. ane aMte potAnA carama zarIrano trIjo hisso ocho kare che. (zarIranA polA hissAne bharIne) 'pUrvaprayoga'nA saMskAra AtmAmAM rahelA ja hoya che. e saMskAra eTale Urdhvagamana mATe sAnukULa kriyAzIlatA. - zrAvaka jIvana : bhAga 4 jevI rIte kuMbhAra pahelAM daMDAthI cakrane pherave che. pachI ThaMDo kADhI le che, chatAM ya cakra to pharatuM ja rahe che. e rIte pUrvaprayoga pUro thaI javA chatAM paNa AtmAmAM UrdhvagamananA (gatinA) saMskAra rahelA ja hoya che. e saMskArone kAraNe AtmA Urdhvagamana kare che. saMga-lepa : bIjuM kAraNa che saMgano abhAva - eTale ke nirlepa. lepa UtarI jatAM jevI rIte tuMbaDuM pANInI nIcethI upara Ave che e ja rIte nirlepa AtmA Urdhvagati kare che. baMdhana tUTavAM H jevI rIte eraMDAnuM phaLa phUTatAM ja enAM bI upara UchaLe che e rIte ja karmanAM baMdhana tUTatAM ja AtmA Urdhvagati kare che. gati-pariNAma H ghI yA telano dIvo saLagAvavAmAM Ave che to enI dIpazikhA upara ja jAya che. nIce nathI AvatI ke tIrachI ya nathI jatI.. ThIka che, koI nimitta pAmIne ADIavaLI jAya e vAta alaga che. paraMtu nimitta na rahetAM te Urdhvagati ja kare che. e rIte muktAtmA Urdhvagamana ja kare che. ene 'gati-pariNAma' kahe che. jIva dravya ane pudgala dravya svabhAvathI gatizIla che. pudgala dravya svabhAvathI adhogatizIla che ane jIva. UrdhvagatizIla che. saMsAramAM jIvane adhogati karato yA tIrachI gati karato joI zakAya che, e zarIrasaMga ane karmanAM baMdhanone kAraNe thAya che. jyAre e saMga ane baMdhana tUTI jAya che tyAre mukta jIva potAnA svabhAva anusAra Urdhvagati ja kare che. Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacana 77 mokSamAM sukhanA prakAra H prazna : mokSamAM kayA prakAranuM sukha hoya che ? uttara H duniyAmAM cAra arthomAM 'sukha' zabdano prayoga karavAmAM Ave che H 1. viSayomAM, 2. vedanAnA abhAvamAM, 3. puNyakarmanA vipAkamAM ane 4. mokSamAM. 1. A saMsAramAM madhura zabda sukha che, suMdara rUpa sukha che, priya-iSTa bhojana sukha che, mRdu sparza sukha che.....dhanasaMpatti sukha che. A rIte viSayomAM 'sukha' zabdano vyavahAra thAya che. 2. jyAre koI roga dUra thAya che tyAre, jyAre koI Apatti TaLI jAya che tyAre, mAthA uparathI koI bhAra UtarI jAya che tyAre AdamI bole che - 'ThIka che, cAlo have sukhI thayA.' 3. puNyakarmanA vipAkamAM paNa manuSya 'sukha' zabdano prayoga kare che. ApaNo to puNyodaya che eTalA mATe manapasaMda majAno baMgalo maLI gayo. ApaNe to sukhI chIe. have sukhano udayakALa Avyo che.' - A rIte manuSya bole che. 4. mokSamAM parama sukha ja hoya che. nirUpama sukha hoya che. mukta AtmAne na to zarIra hoya che, nathI to mana hotuM, to pachI ene eka paNa duHkha kevI rIte hoI zake ? duHkhanA abhAvarUpa sukha mukta AtmAone hoya che. na A sukhane anumAna pramANathI yA upamAna pramANathI siddha na karI zakAya. A vizvamAM evuM prasiddha liMga nathI ke jenA baLa para anumAnathI muktAtmAnA sukhane siddha karI zakAya. eTalA mATe kahyuM che ke "muktAtmAne duHkhanAM kAraNabhUta mana temaja zarIra nathI; eTale tene duHkha thatuM nathI, sukha ja thAya che.' 63 muktAtmAonA pramukha ATha guNa : mukta - siddha AtmAone ATha karmonA kSayathI ATha guNa prakaTa thAya che. 1. jJAnAvaraNa karmanA kSayathI anantajJAna-kevaLajJAna prakaTa thAya che. 2. darzanAvaraNa karmanA kSayathI anaMtadarzana guNa prakaTa thAya che. 3. mohanIya karmanA kSayathI kSAyika samyaktva ane kSAyika cAritraguNa prakaTa thAya che. 4. vedanIya karmanA kSayathI anaMta sukha prakaTa thAya che. 5. aMtarAya karmanA kSayathI anaMtavIrya prApta thAya che. 6. AyuSya karmanA kSayathI akSaya sthiti prakaTa thAya che. 7. nAmakarmanA kSayathI arUpitA prakaTa thAya che. 8. gotrakarmanA kSayathI anaMta avagAhanA prApta thAya che. mukta thayA pachI AtmAne karmabaMdhanAM koI kAraNa nathI rahetAM eTale janma-jarAmRtyu Adi duHkha nathI rahetAM. eTale muktAtmAne punaH janma levo paDato nathI. Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 64 avarNanIya siddhonuM varNana : vAstavamAM arUpI evA siddha bhagavaMtonuM varNana karavuM zakya ja nathI, chatAM paNa vizeSa jJAnI puruSoe potAnI AtmAnubhUtithI thoDuMka varNana karyuM che. 'lokaprakAza-' graMthamAM kahyuM che : siddhA buddhA gatAH pAraM paraM pAraMgatA api sarvAmanAgatAmaddhAM tiSThanti sukhalIlayA zrAvaka jIvana : bhAga 4 siddha, buddha ane saMsArasAgarane pAra karanArA siddha-muktAtmAo paraMparAthI samagra bhaviSyakALamAM paNa sukha temaja AnaMdamAM raheze. arUpA api prAptarUpaprakRSTA, anaMgA svayaM ye tvanaMga ho'pi / anantAkSarAzcojjhitAzeSavarNAH, stumastAn vaco'gocarAn siddhAjIvAn // 'lokaprakAzamAM siddhonA guNa gAtAM upAdhyAyazrI vinayavijayajIe kahyuM che : 'arUpI hovA chatAM paNa siddha bhagavaMto utkRSTa rUpavALA hoya che. azarIrI hovA chatAM kAmadevano droha karanArA che. e rIte anantAkSara hovA chatAM sarvavarSothI rahita che. evA avarNanIya siddha bhagavaMtonI ame stuti karIe chIe.' 'AcArAMga'sUtramAM siddhonuM varNana H svayaM zramaNa bhagavAna mahAvIra svAmIe siddhonuM niSedhAtmaka varNana karyuM che. e vartamAna kALamAM 'AcArAMga' sUtramAM maLe che. temaNe gautama svAmIne saMbodhita karatAM kahyuM che ke : 'he gautama siddha AtmAo dIrgha nathI hotA hrasva nathI hotA, temano koI AkAra hoto nathI. temano koI varNa nathI hoto...emanI koI gaMdha nathI hotI, emano koI rasa nathI hoto. teo mRdu nathI hotA.. karkaza nathI hotA, uSNa nathI hotA, teo zIta nathI hotA, snigdha nathI hotA, rUkSa nathI hotA. teo strI nathI hotA, puruSa nathI hotA, napuMsaka nathI hotA.' mokSano eka artha che ' mahAnanda' evo mahAnaMda ApaNane kyAre prApta thaze....? sadaiva muktinI paribhAvanA karatA rahevAnuM che, kAraNa ke eka daivase ApaNe tyAM javAnuM che. Aje basa, ATaluM ja. Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacana 78 parama kRpAnidhi, mahAna zrutadhara, AcAryazrI haribhadrasUrijIe svaracita 'dharmabiMdu' graMthanA trIjA adhyAyamAM zrAvaka jIvananA viSayamAM sarvAMgINa mArgadarzana ApyuM che. je koIne paNa vAstavika zrAvaka jIvana jIvavuM che, tenA mATe A graMtha atyaMta upayogI che. bAhya kriyA-kalAponI sAthe graMthakAre zrAvaka jIvananI dinacaryA paNa batAvI che. zrAvakanA ciMtana-manananI dizA paNa batAvI che. tame keTalAka divasothI ciMtanamanananI vAto sAMbhaLI rahyAM cho. atyAre ApaNI vAta apavaninam // ' nA viSayamAM cAlI rahI che. mokSanuM ciMtana, muktinuM ciMtana, mukta AtmAonA viSayamAM ciMtana. ApaNA badhA mATe A ciMtana Avazyaka che. je koIne mukti meLavavI hoya e sarva jIvo mATe A ciMtana anivArya che. jene mukti nathI joItI, jene mokSamAM javAnI icchA ja pedA thaI nathI, temane paNa muktinuM jJAna to meLavavuM ja joIe. jema ke amAre amerikA javAnuM nathI, chatAM paNa amerikAnuM jJAna to ame paNa meLavyuM che. e deza, tyAMnI prajA, tyAMnI jIvanapaddhati tyAMnAM sukhaduHkha....tyAMnI rAjanIti....ityAdi vAtonuM jJAna to hovuM joIe. e rIte mukti tamAre nathI joItI, koI savAla nathI, muktinuM jJAna to meLavI zako cho ! huM tamane muktinI-mokSanI vAto eka vAra saMbhaLAvIza, paNa tamAre vAraMvAra ciMtana-manana karavuM paDaze. vAraMvAra ciMtana-manana karavAthI muktinI sAcI kalpanA tame karI zakazo. saMbhava che ke ciMtana karatAM karatAM tyAM javAnI icchA jAgrata thaI jAya ! siddhi temaja siddhonI sAta vizeSatAo : muktine mokSa kahe che. e rIte 'siddhi' yA 'siddhigati' paNa kahe che. e rIte tyAM je vizuddha AtmAonuM avasthAna che e AtmAone mukta kahevAya che, siddha kahevAya che, buddha kahevAya che. Aje huM ahIM tyAMnI sAta vizeSatAo batAvavA mAguM chuM, e vizeSatAo baMnenI che - siddhonI ane siddhigatinI. muktinI ane mukta AtmAonI. kaMIka apekSAe siddha ane siddhigatimAM abheda mAnavAmAM Ave che - mukta ane muktimAM abheda mAnavAmAM Avyo che. eTalA mATe je vizeSatA siddhigatinI che te vizeSatA siddhonI paNa che. 5 Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 44 zrAvaka jIvana : bhAga 4 pahelI vizeSatAH zivaH mokSamAM - siddhigatimAM koI upadrava nathI. "aziva'no artha che upadrava. ziva'no artha che upadrava vagaranuM. upadravonuM udagama sthAna che karma. mokSamAM AtmAnI sAthe koI karmano saMbaMdha nathI hoto. tyAM AtmA niSkarma hoya che. karma nahI to upadrava nahIM. vinA kAraNa, kArya banatuM nathI. A vizvano sanAtana niyama saMsAramAM AtmA karmabaMdhanothI baMdhAyelo ja hoya che. ATha ATha karmothI baMdhAyelo hoya che. eTalA mATe vividha upadravo pedA thAya che. AtmA azivathI gherAyelo rahe che. saMsAranI koI paNa gati hoya - narakagati, tiryaMcagati, manuSyagati - manuSyagatimAM to upadravo tame juo ja cho. devagatimAM paNa upadravo hoya che. devomAM paNa yuddha thAya che. tyAM paNa rAgadveSa, ISa, asUyA vagere doSa hoya che. - jo tame saMsAranA koI paNa nirupadravI sthAnamAM javA Iccho to evuM sthAna che ja nahIM. evuM sthAna che mAtra siddhigati..mAtra mukti...mokSa. eTalA mATe sarvajJa, vItarAga paramAtmAe karmabaMdhana toDavAno ane mukti pAmavAno upadeza Apyo che. siddhigati ja ziva che. siddhAtmA ja ziva che. zAzvata - nirupadrava sthiti che tyAM. A pahelI vizeSatA che. bIjI vizeSatA : acalaH siddhigati jevI acala che evI rIte siddhigatimAM gayelA jIvo paNa acala banI jAya che. siddha AtmAo tyAMthI kadI paNa khasatA nathI; calAyamAna thatA nathI. svAbhAvika rUpe calAyamAna thatA nathI, te ja rIte prAyogika rUpathI paNa vicalita nathI thatA. AtmA karmamukta thAya che te sahajarUpe Urdhvagamana kare che. lokAnta siddhigatimAM pahoMcI jAya che. tyAM sthira thaI jAya che. tyAM pachI vicalita thavAnuM koI prayojana paNa hotuM nathI. na to upara javAnuM prayojana hoya che, na to nIce javAnuM prayojana che. koI caMcaLatA rahetI nathI. sabhAmAMthI amAruM to tane paNa caMcaLa che ane mana paNa caMcaLa. mahArAjazrI caMcaLatAnAM kAraNo che ne! mukhya rUpe karma ja kAraNa che. jIvane caMcaLa banAvanArAM karma hoya che. rAgadveSa ane moha kAraNa hoya che. tyAM siddhigatimAM na to kama che, na rAgadveSa ane moha hoya che. kAraNa vagara kArya banatuM ja nathI. Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacana 78 67 AtmAnI acala sthitinI kalpanA karo. jarAke hAlavAnuM nahIM, jarAya DolavAnuM nahIM...jarAya kaMpavAnuM nahIM. pUrNa sthiratA, acala sthiti, ane e paNa zAzvata kALa mATe. siddhazilA to acaLa che ja, kadI ya te hAlI nathI, bhaviSyamAM paNa te kadI hAlaze nahIM. AvI sthiti pasaMda paDaze ? vicArajo. trIjI vizeSatA : aroga : have trIjI vizeSatA batAvuM chuM. mukta AtmAone koI paNa prakAranA roga thatA nathI. eTale ke temane nathI vyAdhi hotI, nathI vedanA hotI. zarIra hoya to vyAdhi thaI zake. mukta AtmAo azarIrI hoya che. temanuM zarIra ja nathI hotuM... eTalA mATe temane vyAdhi nathI hotI. vedanA paNa nathI hotI. jene mana hoya tene vedanA thAya che. vedanAno anubhava manathI thAya che. mukta AtmAone mana hotuM ja nathI. sabhAmAMthI muktAtmAone mana nathI hotuM to teo vicAra kevI rIte kare mahArAjazrI H pUrNajJAnI AtmAne vicAra karavAnA hotA ja nathI. teo to samagra vizvanA sarvabhAvone AtmAthI ja pratyakSa jue che. temane mananA mAdhyamanI jarUra paDatI nathI. vicAra, ciMtana, manana, vagere apUrNa jIvone karavo paDe che. pUrNa AtmAone to mAtra jJAnopayoga ane darzanopayoga ja hoya che. mukta AtmAone na to zarIra hoya che, na to mana hoya che, eTalA mATe temane vyAdhi nathI hotI, vedanAo nathI hotI. keTalIka uttama sthiti hoya che muktAtmAonI ! saMpUrNa nIrogI avasthA ! koI roga nahIM. A vizeSatA pasaMda paDIne? roga nahIM eTalA mATe davA nahIM, davA nahIM eTalA mATe DaoNkTara nahIM, haoNspiTala nahIM ! cothI vizeSatAH anaMta : siddhigatino kadI aMta AvavAno nathI. siddhigati kadI naSTa thavAnI nathI, eTalA mATe tene "anaMta' kahI che. je rIte siddhigati anaMta che e rIte siddhamuktAtmAo paNa ananta hoya che. temanuM paNa kadI mRtyu nathI thatuM. mRtyu hoya to anta AvI zake che. tyAM mRtyu che ja nahIM, sarvanAza che ja nahIM. evA mukta AtmAo janma-mRtyuthI para ja hoya che. tyAM janma-mRtyunA kAraNarUpa karma ja nathI. ane Ame ya AtmA to marato ja nathI. AtmA amara hoya che. AtmAnI anaMtatA ane amaratA pasaMda che ne? jo pasaMda hoya to mukta banavAno. siddha banavAno Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Fe zrAvaka jIvana : bhAga 4 saMkalpa karo, karmabaMdhana toDavAno puruSArtha karo; AtmAnI anaMtatA prApta karazo. pAMcamI vizeSatA : akSaya : siddhigatinI pAMcamI vizeSatA che akSaya sthitinI. siddha AtmAo ane siddhagati e baMne akSaya che. baMne avinAzI che. tyAM koI vinAzaka tattva hoya to vinAza kare ne ? che ja nahIM tyAM koI vinAzaka tattva ! eka vAra AtmAnI zuddha avasthA prakaTa thaI gaI, pachI e avasthAno kadI nAza thato nathI. kadI kSaya thato nathI. eTalA mATe te vizuddha avasthA akSaya hoya che. nAza thavAno koI bhaya nathI. A vizeSatA paNa tamane gamI gaI ne ? pasaMda paDIne ? na utpatti, navinAza. anAdikALathI utpatti ane vinAzanuM duzvaka cAlatuM ja rahe che. eno aMta Ave che mukta thayA pachI. AtmA akSaya banI jAya che. chaThThI vizeSatA : avyAbAdha H vyAbAdha eTale pIDA, aDacana, rukAvaTa. avyAbAdha eTale pIDA, aDacana, rukAvaTano abhAva. siddhigatimAM koI paNa prakAranI pIDA nathI hotI. aDacana - rukAvaTa nathI hotI. tyAM havAnAM tophAno nathI hotAM, dharatIkaMpo nathI hotA, tyAM Aga nathI lAgatI...tyAM varSA nathI thatI. tyAM nathI hotA naisargika upadravo ke prAyogika upadravo. bIjI mahattvapUrNa vAta e che ke amUrta padArthane mUrta padArthanA AghAta-pratyAghAta lAgatA ja nathI. siddhigatimAM sarva AtmAo amUrta hoya che. eTale koI upadrava hovAno saMbhava ja nathI. e rIte siddhazilA 52 bhUkaMpa, Aga, varSA......vagere hotAM ja nathI. hovAnI saMbhAvanA ja nathI hotI, A avyAbAdha sthiti che. jyAM sudhI AtmA karmabaddha hoya che, upadravo, rukAvaTo AvatI rahe che. jIvo 52 enI asara paNa thAya che. eTalA mATe saMsArathI mukta thaIne siddhigatimAM javuM che. javuM che ne tamAre ? sAtamI vizeSatA : apunarAvRtti H AvRttino artha che Avartana. saMsAra eka mahAsAgara che, sAgaramAM Avarta UThatAM ja hoya che. saMsAra-sAgaramAM vividha janmarUpa Avarta UThatA rahe che. jIva e AvartomAM phasAya che. siddhigatimAM gayelA jIva, mukta banelA jIva, pharIthI saMsAranI gatirUpa AvartomAM phasAtA nathI. eTale ke mukta AtmAo punaH saMsAramAM nathI AvatA. mokSAvasthAmAMthI AtmA saMsArAvasthAmAM nathI AvatA. zAzvatakALa AtmA tyAM Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 69 pravacana 78 ja rahe che. e rIte pUrNa sukha choDIne dukhapUrNa saMsAramAM pAchA pharavAnI IcchA koNa karaze? jo ke mokSamAM AtmAmAM IcchA pedA thavAno prazna ja raheto nathI. mukta AtmAo saMsAramAM AvatA nathI, paraMtu temanA pUrNa jJAnamAM saMsAra pratyakSa dekhAya che, paraMtu rAgadveSa nathI hotA. pUrNa jJAna-darzananI A asAdhAraNa vizeSatA che. jANe che, jue che, paraMtu rAgadveSa nathI hotA. rAgadveSarahita pUNanindamAM ja AtmA tyAM sthira rahe che. A rIte mukta AtmAonI ane muktinI sAta vizeSatAo tamane batAvI. te ziva, acala, arogI, anaMta, akSaya, avyAbAdha ane apunarAvRttivALA AtmAo hoya che. siddhazilA para sUkSma pRthvIkAyAdi jIva : eka Azcarya utpanna karanArI vAta batAvuM chuM. ApaNe siddhazilA para keTalIya vAra jaIne AvyA chIe ! keTalAya jIva...anaMta jIva tyAM jAya che, ane Ave che. sarve karmabaddha jIvo! paraMtu e jIva tyAM sUkSma pRthvIkAya vagerenA jIva hoya che. temanuM caitanya AvRtta thAya che. te ziva...acala nathI hotA. arogI anaMta nathI hotA, akSaya, avyAbAdha nathI hotA. teo kamarahita, zuddha svarUpavALA nathI hotA. e jIvo A duniyAmAM pAchA Ave che. ApaNo AtmA paNa A rIte siddhazilA para gayelo che. paraMtu A rIte tyAM javAno koI artha nathI. evA sUkSma jIvo tyAM koI sukha pAmatA nathI, AnaMda pAmatA nathI, siddhazilA para javAno zo artha? karmayukta, zarIramukta banIne je AtmAo siddhazilA upara jAya che te ja parama sukha ane paramAnaMda pAme che. sArA sthAnamAM javA mAtrathI zuM? eka parivAra paradeza jaIne Avyo hato. mArI pAse vaMdana karavA Avyo. me pUchyuM kyAM jaI AvyA?" bhAIe kahyuM sviTjharalaeNnDa gayA hatA. tyAM be mahinA rahyA hatA. meM pUchyuM tyAMnuM vAtAvaraNa sAruM haze. khUba AnaMda Avyo haze tyAM?" e bhAInI patnI bolIH "zuM AnaMda? mane to tyAM jarA paNa AnaMda na Avyo." kema?' e bhAI bolyA: "ene AnaMda kevI rIte maLe? Apa ene pUcho ke eka divasa paNa jhaghaDA vagara pasAra karyo che? gurudeva, eno krodha eTalo bhayaMkara che ke....amane paNa zAntithI rahevA detI nathI." "to pachI paradeza javAno zo artha ?' pUchyuM. kazo ja nahIM. basa, jaIne AvyA. be lAkha rUpiyA ema ja kharacI nAkhyA." Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 70 zrAvaka jIvana : bhAga 4 sviTjharalaeNnDa jaIne AvyA. tyAM koI sukha yA AnaMda na maLyo. zuM artha saryo tyAM javAno ? e rIte sUkSma ekendriya jIvo siddhazilA para jAya che....paraMtu e jIva nathI pAmatA sukha, nathI pAmatA AnaMda ! mUrchita avasthAmAM jAya che......ane mUrchita avasthAmAM pAchA phare che. bIjo eka parivAra sammetazikharajI vagere pUrvadezonAM tIrthonI yAtrA karIne pAcho pharyo hato. mAro paricita parivAra hato. meM pUchyuM : "tamArI tIrthayAtrA AnaMdathI thaI haze ?' puruSe javAba Apyo : "ame to yAtrAmAM parezAna thaI gayA....' 'kevI rIte ?' 'are, je TrAvelamAM gayAM hatAM teNe yAtrIone parezAna karI nAkhyA. khAvApIvAnI koI suvidhA nahIM,....kAryakramamAM vAraMvAra parivartana, yAtrIo sAthe rojanA jhaghaDA, majA na AvI.' meM kahyuM : 'tIrthayAtrAmAM - tIrthasthAnomAM paramAtmAnI pUjA-sevA-bhaktimAM to AnaMda Avyo haze ne ?' mahilAe kahyuM H 'gurudeva, huM sAcuM boluM chuM, ame kyAMya paNa paramAtmAnI pUjA karI nathI ! mAtra darzana karatAM hatAM. koI koI vAra sAMje maMdiramAM AratI karI letAM hatAM." to divasa Akho zuM karatAM hatAM ? dhArmika pustakanuM adhyayana karatAM hatAM ? sAmAyika karatAM hatAM ?" mahilAe enA patinI sAme joyuM. te baMne jaNAM mauna thaI gayAM. temanI eka ja vAta hatI - yAtrAmAM temane AnaMda na Avyo. tIrthomAM jaIne AvyAM, tIrthapati paramAtmAnI pUjA-bhakti na karI...jApadhyAna na karyAM...basa, paryaTana karIne AvyA, ane e paNa AnaMda vagara. zuM artha rahyo tIrthomAM javAno ? siddhigatimAM javAno matalaba to A che ke tyAM pUrNAnaMda ane pUrNasukha pAmavAnuM che. eTalA mATe duHkha temaja azAntinA kAraNarUpa karmono kSaya karIne tyAM javAnuM che. A rIte AtmA mokSamAM jAya che tyAre parama sukha ane paramAnaMda pAme che. tIrthaMkara bhagavaMtoe eTalA mATe karmakSaya karavAno Adeza Apyo. karmakSaya karavAnA upAyo batAvyA. karmakSaya thatAM zarIrano nAza ane manano nAza svataH thaI jAya che. karmakSaya thatAM AtmA A saMsAramAM nathI raheto. te siddhigatimAM pahoMcI jAya che. sabhAmAMthI mArA vAMcavAmAM AvyuM che ke siddha-buddha AtmAo nathI saMsAramAM Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacana 78 71 rahetA, nathI mokSamAM rahetA. siddhabuddha AtmAne teo 'mahAna tattva" athavA "mahAna puruSa' kahe che. e mahApuruSo jagatanI unnati mATe hoya che. e abhavastha - amokSastha AtmAo ciMtAmaNi ratno karatAM ya adhika phaLa ApanAra hoya che. mahArAjazrI mahAnubhAva, evuM koI paNa Atmadravya nathI hoI zakatuM ke je saMsAramAM na hoya ane mokSamAMya na hoya ! saMsAra eTale karmabaddha avasthA ane mokSa eTale kamarahita avasthA. A be avasthAo sivAya trIjI koI avasthA che ja nahIM. trIjI avasthAne siddha karanAra koI pramANa maLatuM nathI. nathI pratyakSa pramANa, nathI anumAna pramANa, nathI zAstrapramANa. pachI to jene je kalpanA karavI hoya te karI zake che. pramANa vagaranI kalpanA mAnya thatI nathI. sabhAmAMthI evuM paNa vAMcavAmAM AvyuM che ke kramathI ja siddha thAya evo niyama nathI. "akrama siddha" paNa che. jemAM loko kramathI ja dhanavAna bane che evuM nathI. raka rAjA banI jAya che, harijana sIdho ja rASTrapati paNa banI jAya che. e rIte saMsArI jIva sIdho mukta banI zake che. kramika AtmavikAsa jarUrI nathI. zuM A mAnyatA sAcI che? mahArAjazrI : A mAnyatA khoTI che. mukti kramathI ja thAya che. eTalA mATe to "siddhANaM buddhANaM' sUtramAM paraMpara gayANa' vizeSaNa ApavAmAM AvyuM che. siddhono AtmA 14 guNasthAnakonA kramathI ja siddha bane che. guNasthAnakono krama jANo cho? emanAM 14 nAma batAvuM chuM - mithyAtva, sAsvAdana, mizra, avirata, samyaguvRSTi, dezavirati, savavirati pramatta, sarvavirati apramatta, apUrvakaraNa, anivRtti bAdara, sUkSma saMparAyaNa, upazAMtamoha, kSINamoha, sayogI kevalI ane ayogI kevalI. AtmA anna muhUrtakAlamAM pahelAthI 14mA sthAnake pahoMcI zake che, ane siddha banI zake che. je loko guNasthAnakonA mAdhyamathI thanAra AtmavikAsa nathI jANatA, nathI samajatA evA lokone bharata cakravartI jevA apavAdarUpa draSTAMta ApIne samajAve che ke "juo, bharata cakravartI gRhastha hatA.. ane arIsA bhavanamAM sIdhA ja kevaLajJAnI banI gayA, tyAM kayo kramika vikAsa hato? A che akrama vijJAna." saraLa jIva, ajJAnI loka A vAta mAnI le che. bharata cakravartInI aMdara kaI prakriyA thaI hatI, bhAvaparivartana, bhAvazuddhi ane bhAvavRddhimAM kayo krama hato. e vAta "akrama vijJAnanI vAta karanArA nathI jANatA..! cauda guNasthAnakono kramika vikAsa pratyeka bhavya AtmAno thAya ja che, ane mokSa pAme che. Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 72 guNasthAnakonuM vibhAgIkaraNa H mohanIya karma : guNasthAnakonuM vibhAgIkaraNa mukhyarUpe mohanIya karmanA upazama, kSayopazama, ane kSayanA mAdhyamathI karavAmAM AvyuM che. mohanIya karmanI mukhya be prakRtio che - darzanamohanIya ane cAritramohanIya. zrAvaka jIvana : bhAga 4 - darzanamohanIya karma AtmAnA samyagdarzana guNane AvRtta kare che. enAthI AtmAmAM tAttvika ruci pedA thatI nathI ane satyadarzana nathI thatuM. cAritramohanIya karma AtmAnA cAritraguNane AvRtta kare che. A karmanA prabhAvathI samyagdarzanI AtmA sva-svarUpanI prAptino puruSArtha nathI karI zakato. jyAM sudhI darzanamohanIya karmano kSayopazama yA kSaya nathI thato tyAM sudhI cAritramohanIya karmanI zakti ochI thatI nathI. A dRSTithI 1 thI 4 guNasthAnaka darzanamohanIya karmanA upazama, kSayopazama ane kSaya para AdhArita che. 5 thI 7 guNasthAnaka cAritramohanIya karmanA kSayopazama upara AdhArita che. 8 thI 10 guNasthAnaka cAritramohanIya karmanA upazama yA kSaya upara AdhArita che. 11muM guNasthAnaka cAritramohanIyanA mAtra upazamanI apekSAe che. 12 thI 14 guNasthAnaka mohanIya karma Adi karmonA kSaya para AdhArita che. AtmAone e guNasthAnakonA kramathI pasAra thavuM ja paDe che. tyAre ja teo siddhabuddha ane mukta banI zake che. A kramamAM pasAra thatAM siddha bananArA paraMparagata' siddha kahevAya che. sarva siddha-buddha AtmAo zuM eka nizcita sthAnamAM ja rahe che ? : ApaNA dezamAM AtmA ane mokSanA viSayamAM bhinna bhinna vicAradhArAo pracalita hatI. emAM eka vicAradhArA evI che H jyAM AtmAnA kleza (karma)no kSaya thAya che, tyAM ja vijJAnarUpa AtmA rahe che. e AtmAne have koI kleza-Azaya-saMskAra nathI hotA. eTale tene kyAMya paNa koI takalIpha paDatI nathI. e vijJAnasvarUpa AtmAne kyAMya javA-AvavAnuM hotuM nathI. tene gamananuM koI prayojana hotuM nathI. A vicAradhArA khoTI che. meM tamane lokone kAle ja batAvyuM hatuM ke lokAnta pa2 45 lAkha yojana lAMbI-pahoLI goLAkAra sphaTikamaya siddhazilA che. ene iSat Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacana 78 prAkbhArA pRthvI paNa kahe che. sarvakarmano kSaya thavAthI AtmA sahajarUpathI Urdhvagati karIne siddhazilA upara pahoMcI jAya che. tyAM ja sthira thaI jAya che. 73 prazna H anAdikALathI jIvo mokSamAM jaI rahyA che. tyAM siddhazilA 52 sthira thaI jAya che.....Aja divasa sudhI anaMta AtmAo tyAM gayA che....jagA to mAtra 45 lAkha yojananI ja che. ATalI nAnI jagAmAM anaMta AtmAo kevI rIte rahI zake ? uttara H je rIte eka dIpakanI jyotimAM bIjA dIpakanI jyoti bhaLI jAya che. tyAM vAstavamAM baMne jyotionuM astitva svataMtra hoya che. chatAM paNa samAnatAne kAraNe mahAjyoti dekhAya che. e rIte eka siddha AtmAnI jyotimAM bIjA siddha AtmAnI jyoti maLI jAya che, chatAM paNa baMne siddha AtmAonuM astitva svataMtra hoya che, ane e paNa, sarva siddha AtmAo arupI hovAthI ekabIjAne bAdhaka nathI banatA. eTalA mATe eka AkAzabhAgamAM anaMtasiddhono samAveza thaI jAya che. zAstromAM kahevAmAM AvyuM che H jattha ya ego siddho tattha aNaMtA bhavakkhayavimukkA / anonnamajAbAhaM citi suho supattA je lokAntamAM, AkAzabhAgamAM eka siddha che, tyAM bhavakSayathI atyaMta mukta banelA anaMta sukhapUrNa siddha, ekabIjAne aDacaNa pahoMcADyA sivAya sukhapUrvaka rahe che.' vAta samajayA ne ? tamAre mokSamAM javuM che ne ? tyAM anaMta AtmAonI sAthe ekarUpa thaIne rahevAnuM che...to pachI ahIM tamArI jagAmAM bIjAMno samAveza karavo joIe ne ? jene mokSa priya che, tyAnuM avasthAna priya che, te mahAnubhAva ahIM saMsAramAM paNa sarva jIvonI sAthe abhedabhAvathI rahevAnuM pasaMda ka2ze ne ? kaMIka vicAro. sagA mAtApitAno paNa gharamAM samAveza na karanArA bhagata loko, mokSanI vAto kare che....emane zarama paNa nathI AvatI. tyAM siddhazilA 52 je jagAe tamAruM Atmadravya sthira thaze tyAM bIjA AtmAo paNa Avaze...tyAM ja sthira raheze...zuM tame emane nahIM rahevA do ? vicAro. tyAM jaIne jhaghaDo na karatAM ! sabhAmAMthI : jyAM sudhI jhaghaDo karatA rahIzuM tyAM sudhI tyAM jaI ja nahIM zakIe. mahArAjazrI : jyAM sudhI kaSAya che tyAM sudhI mukti thavAnI ja nathI. e vAta nizcita che. chatAM paNa mokSe javAnI vAta karanArAo kaSAyono tyAga karatA nathI. Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 74 zrAvaka jIvana : bhAga 4 enuM tAtparya e che ke vAstavamAM temane mokSamAM javuM ja nathI. mAtra vAto karavI che ! mAtra bhakta hovAno daMbha karavo che. badhA siddha bhagavaMtone namaskAra karo: jo siddha-buddha thavuM hoya, siddhigati pAmavI hoya, to dararoja sarva siddha bhagavaMtone namaskAra karatA raho. __ namo sayA savvasiddhANaM // siddha-buddha bananAra AtmAo 15 prakAranA hoya che, eTalA mATe saMbaM zabdano prayoga karyo che. Aje ahIM huM mAtra 15 nAma ja batAvI daIza, e prakArone samajAvavAno samaya nathI. koIka vAra samajAvIza. 1. tIrthasiddha 2. atIrtha siddha 3. tIrthaMkara siddha 4. atIrthaMkara siddha 5. svayaMbuddha siddha 6. pratyekabaddha siddha buddhabodhita siddha 8. strIliMga siddha 9. purUSaliMga siddha napuMsakaliMga siddha 11. svaliMga siddha 12. apaliMga siddha 13. gRhiliMga siddha 14. eka siddha 15. aneka siddha siddha bhagavaMtonuM pratidina dhyAna paNa karavuM joIe. AtmAnI parama vizuddha avasthAnI prApti mATe A zreSTha upAya che. AtmasAkSIe nirNaya karo ke "mAre siddha-buddha banavuM che. avilaMba banavuM che.' A saMkalpa roja karavo. "apavargaAlocananuM A kartavya keTaluM uttama batAvyuM che? je ApaNuM aMtima lakSya che. aMtima dhyeya che. tenI smRti pratidina thavI ja joIe. apavarga-mokSano kevI rIte vicAra karavo, ciMtana karavuM e kaMIka vistArathI ja batAvyuM che. ciMtanamAM tamane upayogI banaze. Aje basa, ATaluM ja. Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacana 79 parama kRpAnidhi, mahAna zrutadhara, AcAryazrI haribhadrasUrijIe svaracita 'dharmIbaMdu' graMthamAM trIjA adhyAyamAM 'zrAvaka jIvana'nA viSayamAM vizad mArgadarzana ApyuM che. kAyika ane vAcika dharmaArAdhanAnA viSayamAM to samucita bodha Apyo ja che, mAnasika vaicArika bhUmikA upara paNa ati uttama mArgadarzana ApyuM che. yogAbhyAsa, namaskArAdi ciMtana, prazasta bhAvakriyA, bhavasthitinuM avalokana, bhavasthitinI asAratAnuM ciMtana, sarvaguNamaya muktinI paribhAvanA... A tamAma vaicArika bhUmikA che zrAvaka jIvananI ! jo sadaiva AvA vicAro karatA rahe to temanuM mana zuM virakta na bane ? emanA hRdayamAM vairAgyano dIpaka zuM nahIM jhaLahaLe ? ane jyAre saMsAravAsa pratye vairAgya pedA thaze tyAre temanuM mana sAdhutA-zrAmaNya tarapha DhaLaze ja. temanA manamAM sAdhutA pratye anurAga pedA thAya che. zramaLyAnurAga gAA zrAmaNya pratye anurAga : jyAre saMsAra pratye vairAgya utpanna thAya che ane muktinuM AkarSaNa udbhave che, tyAre eka vicAra enA manamAM UThe che : "mukti pAmavAno sAco rasto, zrAmaNyanosAdhutAno ja che. sAdhujIvanamAM ja muktino sAco puruSArtha thaI zake che. sAdhujIvana ja niSpApa jIvana che.' ane e saMsAravirakta temaja muktipremI AtmA - jIvAtmA, sAdhujIvananA viSayamAM viziSTa jJAna pAmavAno prayatna kare che. e rIte viziSTa jJAnI mahApuruSonI pAse jaIne vinayathI e jJAnaprApti kare che, ane sArI rIte samaje che. jema jema e sAdhujIvananI ArAdhanAnuM jJAna pAmato jAya che, tema tema tenA manamAM sAdhujIvana pratye anurAga vadhato jAya che. ene sAdhujIvana pasaMda Ave che. sAdhujIvananAM pAMca mahAvrato sArAM lAge che. 1. prANAtipAta-viramaNa mahAvrata. 2. mRSAvAda-viramaNa mahAvrata. 3. adattadAna-viramaNa mahAvrata. 4. maithuna-viramaNa mahAvrata. Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 76 zrAvaka jIvana : bhAga 4 5. parigraha-viramaNa mahAvrata. A pAMca mahAvrato che. zrAvaka bhAvanA bhAve che ke "kyAre evo dhanya avasara Avaze, ke huM mahAvratone dhAraNa karIza....ane emanuM pAlana karIza? kyAre mAruM cAritramohanIya karma tUTe ane huM zramaNa banuM?" eka eka mahAvratanA pAlananA viSayamAM e bhAvanA bhAve che? pahelA mahAvratanI bhAvanAo: - huM zramaNa banIne upayogapUrvaka gamanAgamana karIza. upayoga vinA gamanAgamana karavAthI jIvahiMsA thAya che. - huM 42 doSo TALIne upayogapUrvaka bhikSA grahaNa karIza. upAzrayamAM AvIne prakAzamAM Ubho rahIne bhikSA joIza. mAMDalInA pAMca doSa na lAge e rIte gocarI karIza. jarA paNa jIvahiMsA na thAya evI rIte upayoga rAkhIne huM gocarI karIza. - huM Agamokta vidhithI ja upakaraNa-vastrAdi grahaNa karIza, ane vagara mamatve mArI pAse rAkhIza. - huM mArA caMcaLa mananuM jJAnadraSTithI samAdhAna karato rahIza, manane vizuddha banAvIza, kAyAthI vizuddha saMyamanuM pAlana karavA chatAM duSTa mana pApakarma bAMdhI de che. prasannacaMdra rAjarSinuM bAhya saMyama jIvana kevuM zreSTha hatuM? chatAM paNa mAnasika hiMsAthI virata nahIM rahI zakavAthI emane sAtamI narakamAM javAnAM karma upArjita karI lIdhAM hatAM. eTalA mATe huM mAnasikarUpe paNa hiMsAnA vicAra nahIM karuM sAvadhAna rahIza. - huM jIbhathI pApayukta vacana nahIM boluM, sadAya niSpApa vacana ja bolIza, kAraNa ke sAvadhavacana (pApavacana) koI vAra hiMsAnuM nimitta banI zake che. bIjA mahAvratanI bhAvanAo: - huM zramaNa banIne jorazorathI hasavuM baMdha karIza; kAraNa ke hasavAmAM paNa koIka vAra asatya bolAI jAya che. eTalA mATe hasavAmAM paNa asatya na bolAI jaya enI sAvadhAnI rAkhIza. - huM samajI-vicArIne bolIza. vagara vicAryuM bolavAthI kadAca jUTha paNa bolAI jAya. ethI vera paNa baMdhAI jAya. bIjA jIvonA prANa paNa cAlyA jAya, eTalA Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 77 pravacana 79 mATe huM samajI - vicArIne bolIza. - paramAtmAe kahyuM che je krodha, lobha ane bhayano parihAra kare che te muni che. evA munio mokSanI samIpa rahe che. mokSamArga para cAlatAM teo mRSAvAdano tyAga kare che. huM krodhathI mukta thaIne mRSAvAdano tyAga karIza. lobhathI abhibhUta cittavALo manuSya atyaMta arthakAMkSAthI temaja khoTuM varNana karIne asatya bole che. eTalA mATe satyavratI zramaNe lobha na karavo joIe. huM lobhano tyAga karIza. - potAnA prANa, dhana ityAdinI rakSA-surakSAnI bIke koI koI vAra mANasa sAcuM bolato nathI. huM nirbhaya rahIza, nirbhayatAne AtmasAt karIza, jethI asatya vacanathI bacI zakuM. trIjA mahAvratanI bhAvanAo : Indra, rAjA, gharanA mAlika, zayyAtara, sAdharmika vagerenI rajA laIne eTale ke emanA avagrahanI yAcanA karIne emanI jagAmAM rahIza, kAraNa ke avagrahanI yAcanA karavI e jinAjJA che. huM jinAjJAnuM pAlana karIza. - jagAnA mAlikane pUchIne ja je kaMI levAnuM haze te laIza, zayyAtaranI AjJA vagara eka taNakhaluM ya nahIM lauM. - jagAnA mAlike jagA ApI hoya chatAM ya vAraMvAra enI anujJA mAgatA rahevuM joIe. pANI vagere pheMkavAnI jagA, pAdaprakSAlana karavAnI jagA...vagere pUchIne ja e jagAno upayoga karavo joIe. jethI jagAnA mAlikane duHkha na thAya, roSa na thAya. huM evo ja vatava karIza. - Agamokta vidhi anusAra AhAra-pANI laIza, gurune batAvIza, Alocana karIza, guru yA vaDIlanI anujJA laIne ekalA yA mAMDalI (samUha)mAM AhAra pANI karIza. jo A rIte na karIe to "guru adatta' nAme doSa lAge che. - je sthAnamAM - je gAmamAM - nagaramAM, bIjA sAdhu rahyA hoya, ane te gAmamAM yA te sthaLe rahevuM paDe to pahelethI tyAM rahelA sAdhuonI AjJA grahaNa karIza, anyathA corIno doSa lAge che. cothA mahAvratanI bhAvanAo: - huM snigdha ane madhura AhAra nahIM karuM. ati vadhAre bhojana paNa nahIM karuM. tIrthakaroe kahyuM che ke snigdha ane madhura AhAra (vadhAre ghI, dUdha, dahIM, miThAI Adi)thI manamAM vikAra pedA thAya che. vAsanAo uddIpta thAya che, ane Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 78 - zrAvaka jIvana : bhAga 4 brahmacaryano bhaMga thavAno bhaya rahe che....zarIrane ya nukasAna thAya che. huM snAna nahIM karuM, vilepana nahIM karuM. vividha sAjasajjA nahIM karuM. citta snAnAdimAM lAgavAthI svAdhyAyAdi chUTI jAya che enAthI manamAM abrahmanA, maithunanA vicAro pravezI jAya che. eTalA mATe huM snAnAdi karIza nahIM. huM rAga-anurAgathI strIne joIza nahIM, spRhAthI enAM aMga-upAMgo joIza nahIM, e jovAthI brahmacaryavratano bhaMga thAya che - brahmacaryavratane dhakko lAge che. - huM strIono paricaya rAkhIza nahIM. jyAM strI haze, e sthAnamAM huM nahIM rahuM. je jagAe strI beThI haze e jagAe be ghaDI sudhI besIza nahIM. e strIe je AsanAdino upayoga karyo haze teno huM upayoga karIza nahIM. huM aprazasta strIkathA nahIM karuM. eTale ke nirarthaka strInI zRMgAra-kathA nahIM karuM. strI-kathA karavAthI manamAM kAmavikAra jAge che. pAMcamA mahAvratanI bhAvanAo : huM sArA yA kharAba zabdomAM Asakti yA dveSa nahIM karuM. huM sArA yA kharAba rUpamAM Asakti yA dveSa nahIM karuM. huM sArA yA kharAba rasamAM rAga yA dveSa nahIM karuM. huM sArI yA kharAba gaMdhamAM rAga yA dveSa nahIM karuM. huM sArA yA kharAba sparzamAM rAga yA dveSa nahIM karuM. paMDita puruSa jitendriya hoya che. sarva pApothI - bAhya AtyaMtara parigrahathI mukta hoya che. zabda, rUpa AdimAM rAgadveSa karavAthI pAMca mahAvratonI virAdhanA thAya che. eTalA mATe huM e viSayomAM rAgadveSa nahIM karuM. A rIte pAMca mahAvratonuM dRDhatAthI pAlana karIza. dazavidha dharma : - je rIte mahAvratonuM pAlana karIza, e rIte ja huM daza prakAranA sAdhudharmanuM paNa pAlana karIza. huM kSamA, mArdava, Arjava, zauca, saMyama, tyAga, satya, brahmacarya ane akiMcanatAnuM sAcA svarUpamAM pAlana karIza. koI mane gALa deze, koI mAruM apamAna ka2ze, koI mArA upara prahAra karaze, to huM samatAbhAvathI sahana karIza. huM gALa denAra pratye, apamAna karanAra pratye ane prahAra karanAra pratye paNa karuNAdRSTithI joIza. tenA tarapha roSa, gusso Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacana 79 yA nArAjagI nahIM rAkhuM - sahana karavAnI ane kSamA karavAnI zaktine vadhArato rahIza. 19 huM mAna kaSAya upara vijaya prApta karIza; mArA manobhAvone mRdu banAvIza; hRdayane komaLa, mulAyama banAvIza. huM samajuM chuM ke mAna-abhimAna hRdayane kaThora banAve che. kaThora hRdayamAM sadguNonAM bI aMkurita nathI thatAM. eTalA mATe huM namratAne yathAvat rAkhavAne mATe prayatnazIla rahIza, namratAne yathAvat rAkhavA huM sadaiva mArA doSone joto rahIza, bIjA mANasonA guNo joto rahIza. huM jANuM chuM ke mArA hRdayamAM anaMtadoSa bharyA paDyA che. huM kaI vAta upara abhimAna karuM ? huM saraLa banato rahIza. bALako jevI saraLatA mane pasaMda che. sa2LatAne huM mahAna dharma samajuM chuM. bALaka keTaluM saraLa hoya che ? e je kaMI kare che te mAne kahI de che. e ja rIte huM gurudevanI samakSa bALaka banIne mArA mana-vacanakAyAnA nAnAmoTA doSa kahI daIza. koI paNa pApane mArI aMdara chupAvI nahIM rAkhuM, saraLatAthI huM mArA cittanI prasannatA TakAvI rAkhIza. pApothI bacato rahIza. huM samajuM chuM ke lobha ane tRSNA AtmAne gaMdo ane apavitra banAvI de che. eTalA mATe huM lobha-tRSNAno tyAga karIza, huM pavitra banIza, AMtarika pavitratA-vizuddhi prApta karavAno mAro nizcaya haze, AMtarika vizuddhi ja mAro zauca dharma haze. hiMsA, asatya, corI, abrahma ane parigrahathI virata banIza; pAMca indriyono nirodha karIza; cAra kaSAyone upazAMta karIza ane mana-vacana-kAyAnI azubha pravRttione rokIza; e ja mAro saMyama haze. huM dRDhatApUrvaka saMyamadharmanuM pAlana karato rahIza. huM koI paNa jIvane maraNAntaka kaSTa nahIM ApuM. koI paNa jIvane baMdhanamAM nahIM nAkhuM. jIvo sAthe dayApUrNa vyavahAra karIza ane saMyamI sAdhupuruSone bhojana, vastra Adi ApIza. sAdhu sAdhuno sAdharmika gaNAya che. huM mArA badhA sAdharmika sAdhuo pratye sAro, ucita vyavahAra karIza. je sva ane parane mATe hitakArI haze e ja bolIza. keTalIka evI vAto haze ke je mArA mATe hitakArI haze paraMtu bIjAM mATe ahitakArI haze, evI vAto huM nahIM karuM. visaMvAdI vAto nahIM karuM, asatya nahIM boluM. satyaniSThAne huM Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 80 mahAna dharma samajIza. karmakSaya mATe huM tapa karIza. bAhya tapa dvArA AvyaMtara tapamAM mAro vikAsa thato rahe e mAruM lakSya rAkhIza. zrAvaka jIvana : bhAga 4 brahmasvarUpa AtmAmAM lInatA prApta karavA mATe huM abrahma-maithunathI nivRtta thaIza. manathI paNa maithunano tyAga karavAno mAro prayatna raheze. eTale ke manathI maithunanA vicAra nahIM karuM. huM evA ja sthAnamAM rahIza ke jyAM brahmacaryanuM saraLatAthI pAlana thAya. huM bhojana paNa evuM ja karIza ke je brahmacaryanA pAlanamAM sahAyaka bane. tapazcaryA paNa A ja abhigamathI karIza, ke jethI brahmacaryanuM pAlana sArI rIte thaI zake. mATe parama brahmanI lInatA prApta karavI che, eTalA mATe huM brahmacaryanuM pAlana karIza ja. huM saMyamanAM upakaraNo sivAya, kazuM ya grahaNa nahIM karuM, na to saMgraha karIza. mAre aparigrahI banIne jIvavuM che, mAre mUrchAthI-AsaktithI bacavAnuM che. koI paNa pudgala-padArthanI upara mamatA na thaI jAya, e vAtanI huM sAvadhAnI rAkhIza. bhUtakAlIna pApono kSaya karavA mATe ane vartamAnakAlIna jIvana niSpApa temaja prasannatApUrNa banAvavA mATe A davidha dharma adbhuta upAya che. mArI e bhAvanA che ke huM mana-vacana-kAyAthI A davidha dharmanI ArAdhanA karIne mArI guNasamRddhine vadhArato rahIza. 17 prakAranA saMyamanuM pAlana H ekendriya, beindriya, teindriya, caurindriya ane paMcendriya jIvono huM manavacana-kAyAthI saMraMbha-samAraMbha yA AraMbha nahIM karuM, karAvIza nahIM ane karavAmAM anumati ApIza nahIM. pramAda vagere doSone kAraNe tema ja tathAvidha buddhi-AyuSya zraddhA, saMvega ane baLa vagerenI hInatAne kAraNe sAdhuo pratye anugrahanI buddhithI pustaka vagerenI pramArjanA-pratilekhanA karato rahIza. je bhUmi u52 zayana karavAnuM haze, te bhUmine sauthI prathama AMkhothI joIza...dRSTi pratilekhanA karIza. koI sAdhu saMyamadharmamAM DhIlo paDyo haze, tenuM mana caMcaLa banI gayuM haze to huM ene premathI preraNA ApIne saMyamadharmamAM sthira karIza. e rIte koI zithila Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ n pravacana 79 81 sAdhu haze, asaMyamanI pravRtti karato haze, sAdhudharmanuM pAlana choDI dIdhuM haze...mAtra sAdhuno veza ja paheralo haze.... evA sAdhuonI huM upekSA karIza. temanA pratye bhAvakaruNAnuM ja ciMtana karIza. - je sthAnamAM, makAnamAM rahevAnuM haze, e makAnanI pramArjanA karIza; vastra....pAtra AdinuM pramArjana karIza. pramArjana karIne ja temanA upayoga karIza. je bhojana, pANI, pAtra, vastrAdi, jIvayukta thaI gayAM haze, je vizuddha nahIM hoya... je upayogI nahIM hoya, emane jIvarahita sthAnamAM vidhipUrvaka nAkhI daIza. huM mArA manano saMyama rAkhIza. droha, IrSA, abhimAna Adi doSothI nivRtta thaI jaIza ane dharmadhyAnamAM nimagna banIza. - huM mArI vANIno saMyama rAkhIza, hiMsApreraka yA puruSa-kaThora bhASAno prayoga nahIM karuM. prazasta bhASAno ja prayoga karIza. huM mArI kAyAno saMyama rAkhIza. Avazyaka karma karavAmAM temaja gamanAgamana karavAmAM upayoga rAkhIza ke jethI koI jIva marI na jAya. dasa prakAranuM vaiyAvacca : 1. huM je AcAryanA sAnnidhyamAM rahIza, temanI bhAvathI sevA-zuzruSA karato rahIza. 2. huM je upAdhyAyanI pAse adhyayana karIza, temanI bhAvathI sevA-bhakti karato rahIza. 3. sAdhusamudAyamAM je tapasvI sAdhu haze, je haMmezAM tapa karatA haze, temanI paNa huM sevA-bhakti-vizrAmaNA karato rahIza. 4. je navA sAdhu banyA haze, uMmaramAM jeo nAnA haze, temanI huM sevA-bhakti karIza. temane yogya bhikSA lAvIne ApIza. 5. je sAdhu glAna, rogI-bImAra haze, temanI sevA karIza, temane davA-anupAna ApIza, samatA-samAdhi ApIza. 6. samudAyamAM je sthavira sAdhu haze - uMmaramAM moTA ane jJAnamAM ya moTA, temanI paNa huM ucita sevA karIza. 7. amArI samAna AcAramaryAdAvALA bIjA sAdhu amArI pAse Avaze, tyAre temanuM ucita svAgata karIza. yogya dharmasAdhanA dvArA temanI sevA-bhakti Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 82 karIza. 8. sAdhu-sAdhvI, zrAvaka-zrAvikA, e caturvidha saMgha che. avasara AvatAM caturvidha saMghanI vaiyAvacca karIza. zAstrIya mArgadarzana anusAra saMghanA cAre aMgonI ucita sevA karIza. zrAvaka jIvana : bhAga 4 9. eka AcArya pAse adhyayana karanArA sAdhuonI ucita sevA karIza, eTale ke 'kula'nI sevA karIza. 10.'gaNa'nI sevA karIza. aneka AcAryakulonA samUhane gaNa kahe che. tIrthaMkara bhagavaMtoe vaiyAvacca'ne zreSTha guNa batAvyo che. huM vaiyAvacca karavAmAM pramAda nahIM karuM. vaiyAvaccano utkRSTa guNa jenAmAM hato te naMdiSeNa muni vagerene mAro Adarza mAnIza, emanAM pacihno para cAlavAno prayatna karIza. mane AvuM zramaNa jIvana khUba sAruM lAge che. brahmacarya guptinuM pAlana H brahmacarya vratanuM pAlana karavA mATe huM nava guptinuM pAlana karavAmAM tatpara rahIzaH 1. strI-pazu ane napuMsakathI rahita vasati - sthAnamAM huM rahIza. 2. strIonI sAthe ekAntamAM vAto nahIM karuM. anya lokonI sAme paNa strIsaMbaMdhI vAto nahIM karuM. 3. strInI sAthe eka Asana upara nahIM besuM. je jagAe 52-strI beThI haze, e jagA upara 48 miniTa sudhI huM nahIM besuM. 4. strInA zarIranA aMgopAMga nahIM jouM. strInuM ciMtana nahIM karuM. 5. pati-patnIno vAtilApa nahIM sAMbhaLuM. 6. gRhastha jIvanamAM karelI kAma-krIDAnuM sAdhujIvanamAM smaraNa nahIM karuM. 7. huM atisnigdha ane atimadhura bhojana nahIM karuM. 8. rukSa AhAra paNa atimAtrAmAM nahIM karuM. 9. snAna vilepana...sAjasajjA, Adi zarIra-vibhUSA nahIM karuM. ratnatrayInuM pAlana H zrI tIrthaMkara bhagavaMtoe kahyuM che ke samyag darzana, jJAna ane cAritra - traNa ratno che. samyadarzana-jJAna-cAgiALi mokSamArna / A mokSamArga che, jJAnAvaraNIya karmanA kSayopazamathI je avabodha AtmAmAM prakaTe che te Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacana 79 83 samyagRjJAna hoya che. huM samyagrajJAnanI ArAdhanA karato rahIza. guruvinaya karato zrutajJAnanI prAptino puruSArtha karato rahIza. - vizuddha deva-guru-dharmatattvanI upara mArI zraddhA atUTa raheze ane jinokta navatattvo pratye mArI jJAnamUlaka zraddhA akhaMDa raheze. - sarva pApapravRttiono mana-vacana-kAyAthI huM tyAga karIza. - sarvaviratimaya cAritra dharmanuM dRDhatAthI pAlana karIza, prANo karatAM ya vadhAre mahattva cAritra dharmanuM samajIza. bAra prakAranuM tapa : tIrthakara bhagavaMtoe kahyuM che ke - "je karmono nAza kare te tapa." kamane tapAve, bALe, nAza kare ene tapa kahyuM che. anAdikALathI AtmA ane karmano saMyoga che. jyAM sudhI AtmA karmothI baddha che tyAM sudhI te saMsArI che, ane jyAM sudhI saMsArI che tyAM sudhI janma-jIvana ane mRtyunAM duHkhothI jIvAtmA chUTI nahIM zake. parama sukhamaya, mokSadazA prApta karavAno puruSArtha karavA mATe jemaNe munivrata svIkAryuM che evA munijanoe potAnA jIvanamAM tapazcayani samucita sthAna ApavuM. eTale ke jIvanane tapomaya banAvavuM joIe. tapazcayanA mukhya be bheda batAvavAmAM AvyAM che H 1. bAhya tapa ane 2. Abhyantara tapa. baMne tapanA cha-cha prakAro che. huM zramaNa banIne e sarva prakAranI tapazcaryA karIza. 1. huM upavAsa chaThTha, aThThama...ityAdi tapa karato rahIza. 2. huM 32 koLiyAthI vadhAre AhAra grahaNa nahIM karuM 3ra koLiyAmAMthI ghaTADato jaIza. ghaTADatAM ghaTADatAM mAtra 8 koLiyAno ja AhAra grahaNa karIza. 3. gRhasthane tyAMthI huM parimita bhikSA grahaNa karIza. 4. dUdha, dahIM, ghI, mAkhaNa, goLa ane tela - A tamAma vikRtio che. yathAzakti teno paNa huM tyAga karIza. pa. huM kAyotsarga dhyAnamAM Ubho rahIza. taDakAmAM Ubho rahIne AtApanA laIza. puSkaLa ThaMDImAM ekAntamAM nirvastra thaIne dhyAnastha banIza, jANIjoIne kAyAne kaSTa ApIza. 6. huM indriya-saMlInatA karIza. je rIte kAcabo potAnAM aMgone chUpAvIne rAkhe che e rIte huM paNa zarIranuM nirarthaka halanacalana, indriyonuM nirarthaka gamanAgamana Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 84 nahIM karuM. kAyAne prayatnapUrvaka sthira karavA prayatna karIza. zabda, rUpa, rasa, gaMdha ane sparzanA viSayamAM jatI indriyone rokIza. * je rIte indriyonI saMlInatAne tapa kahyuM che, e rIte mananI saMlInatAne paNa tapa kahyuM che. huM manane ArtadhyAna temaja raudradhyAnathI mukta karavA prayatna karIza, jAgrata rahIza. jyAre jyAre manamAM krodha, mAna, mAyA, lobha UThe te vakhate mana saMlIna rahI nathI zakatuM...udvigna thAya che, saMtapta rahe che; eTalA mATe huM kaSAyonA udayane ja rokIza. huM mArA manane jJAnopAsanAmAM, dhyAna sAdhanAmAM ane cAritranI bIjI kriyAomAM joDI rAkhIza. ATaluM karavA chatAM paNa pramAda yA asAvadhAnIthI koI koI vAra kaSAyo manamAM AvI jaze, to temane upazAMta karavAno upAya zodhIza. zrAvaka jIvana : bhAga 4 jJAnI puruSoe kahyuM che ke munijIvana jIvanArAone A cha prakAranA tapano Adara karavAno hoya che. tapazcaryAthI ja karmonI nirjarA thAya che. karmonI nirjarA karIne Atmazuddhi karavAnI cAhanA rAkhanArA munie bAhya tapa avazya karavuM paDe che. huM avazya bAhya tapa karIza. huM cha prakAranAM Abhyantara tapa paNa karIza. - jenAthI ApaNuM citta zuddha thAya tene prAyazcitta kahe che. huM gurucaraNomAM besIne vinayapUrvaka mArAM pApone prakaTa karIza, aticAra nivedana karIza ane gurudeva je koI prAyazcitta Apaze, teno svIkAra karI laIza. ArtadhyAna ane raudradhyAnano tyAga karIza; ane e prakAre cittavRtti nirodha rUpa dhyAna karIza. huM dharmadhyAna karIza. AjJAvicayarUpa dharmadhyAna karIza. apAyavicayarUpa dharmadhyAna karIza. vipAkavicayarUpa dharmadhyAna karIza. saMsthAna vicayarUpa dharmadhyAna karIza. kyAre mAro bhAgyodaya thaze ke huM 'zukladhyAna' paNa karI zakIza ? zokasaMtApa, duHkha, paritApano sarvathA nAza karanAruM zukladhyAna mAre karavuM che... kayA janamamAM e saMbhava thaze ? huM AcArya, upAdhyAya, glAna, bAlaka Adi munijanonI zarIra zuzruSA karIza. temane mATe bhikSA, pANI, vastra, pAtra vagere lAvIza. atiprasannacitta ane Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacana 19 85 vinamra banIne munijanonuM vaiyAvacca karIza. sevA karatI vakhate - 'huM bIjAM upa2 upakAra karI rahyo chuM' evo vicAra kadIya nahIM karuM. je vinaya karavA lAyaka hoya, temano vinaya karIza. vinaya karavAthI pApakarmo naSTa thAya che. eTalA mATe vinayane tapa kahyuM che. pUjya puruSo jyAre Avaze tyAre huM Ubho thaI jaIza. mAthe aMjalI racIza. temane vaMdanA karIza, temanAM caraNaprakSAlana karIza, besavA mATe Asana ApIza... vagere aneka prakAre vinaya karIza. sAdhue saMgrahI, parigrahI banavAnuM nathI. mArI pAse je kaMI vadhAre upakaraNo haze, teno huM tyAga karIza. zAstrIya paddhatithI tyAga karIza. jo kadAca bhUlathI doSita bhikSApANI AvI gayAM haze, to teno paNa tyAga karIza, e rIte koI koI vAra mithyAdarzano pratye anurAga thaI jaze to e anurAgano tyAga karIza. huM dararoja pAMca prahara svAdhyAya karIza. sadguruonA caraNomAM vinayapUrvaka besIne sUtra-artha grahIza. saMdeha-zaMkA dUra karavA mATe vinayapUrvaka prazna pUchIza. manamAM AgamatattvonuM anuciMtana karIza. bIjAMne dharmopadeza Apato rahIza. AtyaMtara tapamAM jeTaluM sahAyaka haze, eTaluM ja bAhya tapa karIza. indriyonI hAni na thAya e rIte bAhya tapa karIza. -- "huM tapasvI kahevAIza, mArI prazaMsA thaze....' e bhAvanAthI huM tapa nahIM karuM. tapanuM abhimAna na AvI jAya, enI huM sAvadhAnI rAkhIza. cAra kaSAyono tyAga krodha sarva jIvonA cittamAM paritApa pedA kare che, udvega pedA kare che. verano anubaMdha pedA kare che ane mokSamArga avaruddha kare che. eTalA mATe huM krodha nahIM karuM; krodhano udaya nahIM thavA dauM. zruta, zIla ane vinayane duSita karanArAM temaja dharma, artha, kAma ane mokSa puruSArthamAM vighnakA2ka evA mAnane mArA manamAM eka paLa paNa sthAna nahIM ApuM. mAyAvI manuSya bhalene mAyAnita koI paNa aparAdha yA guno na karato hoya, chatAM potAnA mAyAdoSathI kalaMkita hovAthI e sApanI jema avizvasanIya Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrAvaka jIvana H bhAga 4 banI jAya che. eTalA mATe huM kadI paNa mAyA nahIM karuM. tamAma nukasAnonuM AzrayasthAna ane tamAma duHkhono rAjamArga che lobha. AvA lobhano zikAra je koI jIva bane che te kayuM sukha prApta kare che? sarve sukho, lobhathI dUra rahe che. eTalA mATe huM lobha nahIM karuM. caraNa sittarI : A rIte zrAvaka-zrAvikA jyAre zramaNa dharmanA - sAdhudharmanA anurAgI bane che, tyAre 70 prakAranA cAritradharmanI ArAdhanAnA manoratha emanA manamAM pedA thAya che. pa mahAvrata, 10 zramaNadharma, 17 saMyama, 10 vaiyAvacca, 9 brahmacaryagupti, 3 jJAnAdi, 12 tapa ane 4 krodhAdi kaSAyono tyAga. AvA manoratha karato zrAvaka vipula kanirjarA kare che. eno AtmA vizuddhinA patha upara AgaLa vadhato rahe che. te zreSTha koTinuM zramaNa jIvana jIvavAnI bhAvanA rAkhe che. Aje basa, ATaluM ja. Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacana 80 parama kRpAnidhi, mahAna zrutadhara, AcAryazrI haribhadrasUrijIe svaracita 'dharmabiMdu' graMthanA trIjA adhyAyamAM 'zrAvaka jIvana'nA viSayamAM samucita mArgadarzana ApyuM che. bAhya dinacaryAnI sAthe sAthe AMtarika manaHzuddhinA upAyo paNa batAvyA che. e upAyone tame loko bhUlI ja gayA cho; ene kAraNe mananI azuddhi, vicAronI milanatA vadhI gaI che. ane jenI manovRtti azuddha hoya che, enI pravRtti paNa prAyaH azuddha ja hoya che. azuddha vRtti-pravRttithI kleSa, saMtApa, udvega, rAgadveSa Adi azubha tattvo vadhatAM jAya che. niraMtara pApakarmonuM baMdhana thatuM rahe che. pariNAma..... jANo cho ? bhaviSyakALa aMdhakAramaya, duHkhapUrNa banI jaze. AvI duHkhamaya sthitinuM nirmANa karavuM na hoya to dRDhatApUrvaka manaHzuddhinA upAyo karatA raho : 1. yogAbhyAsa karatA raho, 2. namaskArAdinuM ciMtana karatA raho, 3. prazasta bhAvakriyA karatA raho, 4. bhavasthitinuM avalokana karatA raho, 5. bhavasthitinI niHsAratAnuM ciMtana karatA raho, ane 6. mokSanI upAdeyatAnI paribhAvanA karatA raho. ATaluM manana-ciMtana karatA rahezo to avazya zramaNadharma pratye, cAritradharma pratye, anurAgI banazo. cAritradharma tamane priya lAgaze ane manuSya manano evo svabhAva hoya che ke ene je pasaMda Ave che tene grahaNa karavAnI icchA prakaTa thAya ja che. je priya lAge che tenA vicAro manamAM AvatA ja rahe che. zramaNadharma priya lAgavAthI 'huM zramaNa banIne.... AvI AvI ArAdhanA karIza, e vicAro manamAM ghoLAtA ja rahe che. AvA keTalAka vicAro, keTalIka bhAvanAo kAle batAvI hatI. caraNasittarInI 70 vAto kAle batAvI hatI. Aje paNa keTalIka bhAvanAo batAvuM chuM. enAthI tamane lokone ciMtana-manana karavAnI paddhatino khyAla Avaze. dasa prakAranI sAdhu sAmAcArI : zramaNonI paraspara vyavahAranI AcArasaMhitA 'daviMdha sAmAcArI' nAme Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrAvaka jIvana : bhAga 4 88 oLakhAya che. 1. icchAkAra sAmAcArIH mAre mAruM kAma bIjA sAdhuo pAse karAvavuM haze to e sAdhuonI IcchA haze to ja karAvIza. temanI icchA jANavAno prayatna karIza. temanI upara jabarajastI nahIM karuM. e rIte mane bIjAMnAM kAma karavAnI IcchA thaze to paNa temane pUchIne ja temanAM kAryo karIza. jo ke niSThayojana to bIjA pAse mArAM kAma karAvIza ja nahIM. paraMtu azakti, bImArI, apaMgatA Adi kAraNothI karAvavAM paDe to dikSAparyAyamAM mArAthI nAnA sAdhuo haze temane pUchIza, "zuM mAruM kAma karazo? e rIte karmanirjarAnA hetuthI mAre bIjAMnAM kAma karavAM haze to huM pUchIzaH ApanuM A kAma huM karI zakuM ?' 2. bIjI che mithyAkAra sAmAcArI : - sAdhujIvananAM vrata-niyamonuM pAlana karavAmAM jAgrata rahIza. chatAM paNa koI bhUla thaI jAya to tenI zuddhi mATe micchAmi dukkaDa' kahIza. jema ke chIMka AvI ane mUkhanI AgaLa vastra na rahyuM, pachI dhyAnamAM AvatAM tarata ja " micchAmi dukkaDa kahevuM paDaze, huM kahIza. paraMtu jANIjoIne je doSa-bhUla kare che, vAraMvAra kare che, to e bhUlonI zuddhi micchAmi dukkaDathI nathI thatI. 3. trIjI sAmAcArI che tathAkAra : sadagurunAM vacana koI vikalpa vagara 'tahatti' kahIne svIkAra karI laIza. 'tahatti' eTale "mane ApanI AjJA svIkArya che." 4. cothI sAmAcArI che AvazyakI : AvazyakIno artha che "AvasyahI." jJAna-darzana-cAritranI ArAdhanA mATe guruAjJAthI makAnanI bahAra nIkaLatAM ja "AvasyahI' bolIne nIkaLIza. Avazyaka kArya mATe bahAra javuM ene AvazyakI kahe che. 5. pAMcamI sAmAcArI che naidhikIH naidhikIne nisahI' kahe che. Avazyaka kArya pUrNa karIne huM makAnamAM praveza karIza tyAre nissIhI' bolIne praveza karIza. 6. chaThThI sAmAcArI che pRcchA ? koI kAma karavuM haze to gurudevane pUchIza ke "bhagavanzuM huM A kAma karuM? jo teo anumati Apaze to ja huM kAma karIza." Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacana 80 89 7. sAtamI sAmAcArI che pratipRcchA H pahelAM koI kAma mATe gurudeve manA karI hoya paraMtu vartamAnamAM e kAma upasthita thatAM pharIthI gurudevane pUchavuM ke "bhagavan! pahelAM Ape A kAma karavA manA karI hatI paraMtu have enuM prayojana che, jo ApanI AjJA hoya to huM e kAma karuM? gurudeva jema kaheze tema karIza. pratipRcchAno bIjo artha e che ke koI kAma mATe gurudeve anumati ApI dIdhI hoya to paNa e kArya zarU karatI vakhate punaH gurudevane pUchavuM joIe. 8, AThamI sAmAcArI che chaMdaNA : huM bhikSA lAvIne mArA sahavartI sAdhune pUchIza ke huM gocarI laIne Avyo chuM. jemane je jarUrI hoya te icchA anusAra grahaNa karo.' 9. navamI sAmAcArI che nimaMtraNA : gocarI jatI vakhate sahavartI sAdhuone pUchIza ke huM Apane mATe zuM gocarI lAvuM ?" jo teo mane anumati Apaze to gocarI lAvIza. 10. dazamI sAmAcArI che upasaMpadA : viziSTa jJAna-darzana-cAritranI ArAdhanA mATe eka gurukuLathI bIjA gurukuLamAM javuM paDaze to vidhipUrvaka jaIza. upasarga ane parISahoH je rIte sAdhujIvanamAM sAmAcArInuM pAlana karavAnuM che, te ja rIte upasargo temaja parISahone sahana karavAnA che. upasarga eTale kaSTa, Apatti. e upaga traNa prakAranA hoya che devakRta, manaSyakRta ane tiryacakRta. deva ane manuSya je upasargo kare che te be prakAranA hoya che - anukULa ane pratikULa. bhogasaMbhoganI prArthanA Adi anukULa upasargo che, mAravuM, lUTavuM, taMga karavuM vagere pratikULa upasargo che. jene aMtaraMgazatru kAma, krodha, lobha Adi para vijaya prApta karavAnI sAdhanA karavI hoya ene A upasargo samatAthI sahana karavA joIe. huM paNa upasargone samatAbhAvathI sahana karIza. have parISahonI vAta karuM chuM. mokSamArgamAM sthira thavuM ane karmanirjarA mATe samyapha sahana karavuM tene parISaha kahe che. A parISaho jIvananI svAbhAvika paristhitiomAMthI utpanna thayelAM kaSTo hoya che. parISahomAM koI deva, manuSya yA pazunA anukULa-pratikULa humalA nathI hotA. parISahonuM udgamasthAna manuSyonAM potAnAM mana ja hoya che. bAhya nimittone Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 90 prApta karIne manamAM UThelA kSobha che. parISaha 22 prakAranA hoya che H 1. huM bhUkhane samatApUrvaka-samatAbhAvathI sahana karIza. 2. huM tarasane paNa samabhAvathI sahana karIza. 3. huM zaradI lAgatAM sahana karIza. 4. huM garamIne samabhAvathI sahana karIza. pa. huM macchara AdinA upadravo sahana karIza. 6. huM jIrNa vastra paherIza. 7. huM saMyama-dharmamAM aDiMca nahIM thavA dauM. 8. strIdarzana thatAM huM manamAM vikAra utpanna nahIM thavA dauM. 9. huM ugra vihAra karato rahIza. 10. huM ekAnta sthAnamAM rahIza. 11. UMcInIcI jamIna upara samatApUrvaka rahIza. 12. koI mArA pratye krodha karaze, tiraskAra ka2ze tene huM sahI laIza. 13. koI mArA upara prahAra karaze tene sahana karI laIza. 14. huM bhikSA mAgavAmAM saMkoca nahIM anubhavuM. 15. icchita vastu na maLatAM huM nirAza nahIM thAuM. 16. roga utpanna thatAM samatApUrvaka sahana karIza. 17. zarIrane ghAsa vagereno karkaza sparza thatAM tene sahana karI laIza. 18. zarIra upara mela jAmatAM huM udvigna nahIM thAuM. 19. mAna-sanmAna maLatAM samabhAva rAkhIza. zrAvaka jIvana : bhAga 4 20. buddhino garva nahIM karuM. 21. prayatna karavA chatAM paNa jJAna prApta nahIM thAya to nirAza nahIM thAuM, 22. jinavacanomAM zaMkA-saMdeha thavA nahIM dauM. huM A parISahomAM vicalita nahIM thaI jAuM. parISahone samyag bhAvathI sahana karIza. enAthI mokSamArgamAM sthiratA prApta thAya che, ane karmonI nirjarA thAya che. Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacana 80. pAMca AcAronuM pAlana H je rIte upasarga parISahone samyakarUpe sahana karavAnI ArAdhanA karavAnI che e rIte pAMca AcAronuM ya sAcA svarUpamAM pAlana karavAnuM che. mokSamArganI ArAdhanAnA pramukha pAMca mArgone paMcAcAra kahevAmAM AvyA che. 1. huM pahelAM jJAnAcAranuM samyapha pAlana karIza. - AgamagraMthonA adhyayana mATe zAstrakAroe kAlanirNaya karyo che. e kALamAM ja adhyayana karIza. - jJAnI, jJAnanAM sAdhana ane jJAnano vinaya karatAM huM jJAnArjana karato rahIza. - jJAna ane jJAnI pratye huM cittamAM prIti rAkhIza. - je je sUtronA adhyayana hetu zAstrakAroe je tapa karavAnuM vidhAna batAvyuM che, e tapa karIne ja zAstranuM adhyayana karIza. enAthI yathArtha rUpe sUtranI dhAraNA thaI jAya che. abhimAnavaza yA svayaMnI zaMkAthI zrutaguruno yA zrutano apalApa nahIM karuM. - akSara, zabda, vAkyano zuddha uccAra karIza. - akSarAdithI abhidheya-arthano vicAra karIza. - vyaMjana-akSaromAM pheraphAra karyA vagara tathA samyaka upayoga rAkhIne adhyayana karIza. 2. huM darzanAcAranuM samyapha pAlana karIza. - huM jinavacanamAM saMdeha nahIM rAkhuM. - mithyA darzanonI AkAMkSA nahIM rAkhuM. - sAdhu malina che.." evI jugupsA nahIM karuM. - tapasvI, vidyAvaMta, evA mithyAtvI bAbA-jogInA camatkAra joIne calita nahIM thAuM. - sAdharmika manuSyonA dAna-zIlAdi saguNonI prazaMsA karIne emanA saguNonI vRddhi karIza. - dharmanA viSayamAM caMcaLa banelA manuSyone hita-mita-pathya vacanothI dharmamAM punaH sthApita karIza. - samAna dhArmikonI bhojana, vastra Adi dvArA bhakti karIza. - dharmakathA, vAdavijaya, duSkara tapa... Adi karIne jinazAsananI prabhAvanA Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrAvaka jIvanaH bhAga 4 karIza. 3. huM cAritrAcAranuM samyak pAlana karIza. Isamiti, bhASAsamiti, eSaNAsamiti, nikSepaNAsamiti ane pAriSThApatikA samitinuM huM samyapha pAlana karIza. 4. huM tapAcAranuM samyapha pAlana karIza. - anazana, uNodarI, vRttisaMkSepa, rasatyAga, kAyAkleza ane saMlInatA - A che bAhya taponuM huM samyapha pAlana karIza. - prAyazcitta, vinaya, vaiyAvacca, svAdhyAya ane dhyAna - A judA judA prakAranA AtyaMtara tapathI mArA AtmAne vizuddha karIza. pa. huM vayAiranuM samyapha pAlana karIza. jJAnAcAra, darzanAcAra, cAritrAcAra ane tapAcAramAM mana-vacana-kAyAnuM vIrya phoravIne, huM saMyamadharmano suMdara puruSArtha karIza. A rIte paMcAcAranuM nirmaLarUpathI pAlana karavAthI AtmA mokSamArga para pragati kare che ane aMtamAM mokSa prApta kare che. karaNa saptati : - huM "karaNa saptatinuM paNa samyapha pAlana karIza. jenuM AcaraNa dararoja karavAnuM hoya che tene 'caraNa' kahevAya che, jenuM AcaraNa prayojana AvatAM karavuM paDe che tene karaNa" kahe che. jema ke piMDavizuddhi.gocarI Adi grahaNa karatI vakhate ja piMDavizuddhino upayoga rAkhavo paDe che, bAkInA samayamAM nahIM. mokSArthI munine mATe karavAyogya kartavyone karaNa' kahe che. karaNanA paNa 70 prakAro batAvyA che. A karaNa saptatinuM pAlana caraNa saptatinuM pAlana karavAmAM sahAyaka thAya che. have huM kiraNa saptati'nI vAto jaNAvIza. - sarva prathama che piMDavizuddhi. huM 42 doSarahita AhAra-pANI, makAna, vastra ane pAtra grahaNa karIza." huM pAMca samitinuM pAlana karIza ? 1. huM trasa ane sthAvara jIvone abhayadAna devAnI bhAvanAne ddhayamAM rAkhIne nIce joIne cAlIza. koI paNa jIvanI hiMsA na thAya, koI jIva paga nIce kacaDAI na jAya enI sAvadhAnI rAkhato cAlIza. Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacana 80 93 2. pApayukta bhASA nahIM boluM, sAcuM bolIza, apriya bhASAno prayoga karIza nahIM. sarva jIvo mATe hitakArI temaja asaMdigdha bhASAno prayoga karIza. 3. huM nirdoSa bhikSAnI gaveSaNA karIza. sAdhujIvanamAM upayogI upakaraNa, upAzraya, pATa-pATalAo vagerenI nirdoSa gaveSaNA karIza. 4. Asana, vastra, pAtra, daMDa ityAdi barAbara joIne rAkhIza ane upayogamAM laIza. sUkSma jIvonI virAdhanA na thAya e rIte AsanAdi levAM, mUkavAM vagere kriyAo karIza. pa. maLa, mUtra, zleSma, anupayogI anna-pAna vagereno tyAga nirjIva bhUmi para....sAvadhAnIpUrvaka karIza. bAra bhAvanAo : huM zramaNa banIne 12 bhAvanAonuM manana-ciMtana karIza. 1. huM anitya bhAvanAnuM ciMtana karIza. priyajanono saMyoga, sahavAsa, sukhasaMpatti, Arogya, yauvana, zarIra ane jIvana - A badhuM ja anitya che. 2. huM azaraNa bhAvanAnuM ciMtana karIza. janma, jarA ane mRtyuthI trasta vyAdhi temaja vedanAthI bharapUra A saMsAramAM jinavacana sivAya anya koI zaraNabhUta nathI. 3. huM ekatva bhAvanAnuM ciMtana karIza. jIva ekalo janma le che ane ekalo ja mare che. ekalo ja vedanA-kaSTa sahana kare che.....to Atmahita paNa ekalAe ja sAdhavuM joIe. 4. huM anyatva bhAvanAnuM ciMtana karIza. 'huM svajanothI, parijanothI vaibhavasaMpattithI ane mArA A zarIrathI paNa judo chuM - alaga chuM. evI nizcita dhAraNA banAvI daIza. ethI mAruM mana kadIya zokAkula nahIM bane.' 5. huM azuci bhAvanAnuM ciMtana karIza. zarIrano rAga toDavA mATe huM zarIranI apavitratA, gaMdakI...bhItaranI racanAnI bAbatamAM vicAra karIza, zarIranI aMdara narI gaMdakI ja bharI che. to pachI zarIra upara rAga zuM karavo ? 6. huM saMsAra bhAvanAnuM ciMtana karIza. mA marIne beTI, bahena yA patnI paNa thaI zake che. beTo marIne bApa banI zake che. dosta duzmana paNa thaI zake che. saMsAranA tamAma saMbaMdho vicitra che. 7. huM Azrava bhAvanAnuM ciMtana karIza. mithyAtva, avirati, kaSAya, yoga temaja pramAda e Azrava-dvAra che. emAMthI karmono pravAha vahIne AtmAmAM Ave che. Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 94 e AzravadvArone baMdha karavAno huM prayatna karIza. na 8. huM saMvarabhAvanAnuM ciMtana karIza. na to zubha Azrava joIe na azubha Azrava joIe. samyagdarzana vagere dvArA AzravonAM dvAra baMdha karIza. zrAvaka jIvana : bhAga 4 9. bAhya temaja AtyaMtara tapa dvArA AtmAmAM rahelAM karmono huM nAza karIza. A rIte huM nirjarA bhAvanAnuM ciMtana karIza. 10. huM loka svarUpa bhAvanAnuM ciMtana karIza. 14 rAjalokanuM ciMtana karIza. Urdhvaloka, adholoka ane madhyalokanuM ciMtana karIza. 11. huM dharmasvAkhyAta bhAvanAnuM ciMtana karIza. dharmano divya prakAza ApanAra tIrthaMka2 52mAtmAnuM ciMtana karIza. dharmano prabhAva, dharmano mahimA...vagerenA viSayamAM ciMtana-manana karIza. dharmanA svarUpanuM manana karIza. 12. huM bodhidurlabha bhAvanAnuM ciMtana karIza. bodhi eTale samyag darzana. samyag darzananI durlabhatAnuM ciMtana karIza. huM pratidina samyag darzananI A bAra bhAvanAonuM ciMtana karIza. bAra pratimA : pratimA eTale pratijJA yA niyama. sAdhujIvanamAM viziSTa koTinA niyamono svIkAra karIne apramatta jIvana jIvavAno abhyAsa karavAno hoya che. prAcIna samayamAM dhIra, vIra ane zreSTha zramaNa bAra prakAranI pratimAo'no kramazaH abhyAsa karatA hatA. huM paNa mArI zakti anusAra A pratimAono abhyAsa karIza. indriya nirodha H huM ISTa-aniSTa viSayomAM rAgadveSa nahIM karuM. indriyonA potapotAnA viSayanI Asaktino huM tyAga karIza. viSayAsaktithI jIvAtmA klezano ja anubhava kare che ane vinAzane prApta kare che. pratilekhanA : mArAM je kaMI upakaraNo haze temanI huM vidhipUrvaka pratilekhanA karIza. savAre karIza, porisInAM samaye karIza, ane sAMje paNa karIza. savAre 10 upakaraNonI pratilekhanA karIza. porisInA samaye pAtra vagere sAta upakaraNonI pratilekhanA karIza. sAMje 14 upakaraNonI pratilekhanA karIza. Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacana 80 traNa guptio : mana-vacana ane kAyAnI azubha pravRttiono tyAga ane zubha pravRttimAM pravartana karavuM tene "gupti' kahe che. guptinA traNa prakAro che: manogupti, vacanagupti ane kAyagupti. - jenAthI ArtadhyAna ane raudradhyAna thAya tevI kalpanAo nahIM karuM. evI dhAraNAo paNa karIza nahIM. - zAstrAnusArI, paralokahitakArI evuM dhyAna vadhatuM rahe e rIte mananI saMtulita - vRtti TakAvI rAkhIza. - mukha, AMkho ane bhRkuTInA vikAra nahIM karuM. AMgaLIo nahIM halAvuM, mukha caDAvavuM, hU hUM...avAja karavo, kAMkarA pheMkavA...vagere ceSTAono tyAga karIza....mauna rahIza. - bolatI vakhate muhapAttano upayoga karIza. - AgamAnusArI pravRtti sivAya bAkInI sarva pravRttiono tyAga karIza. upasarga ane parIsahanA samaye kAyotsarga dhyAnathI vicalita nahIM thAuM. - tattvamAM saMdeha thatAM jayaNApUrvaka ane vinayapUrvaka gurune pUchavA jaIza. upayogapUrvaka jamIna temaja saMthArAnI pratilekhanA karIza. AgamanI AjJA anusAra ja tamAma kriyAo karIza. abhigraha H zramaNa dharmanI utkRSTa ArAdhanAmAM "abhigrahanuM viziSTa mahattva che. abhigraha eTale viziSTa pratijJA. mukhyarUpe abhigraha cAra prakAranA hoya che H 1. dravya abhigraha, 2. kSetra abhigraha, 3. kAla abhigraha, ane 4. bhAva abhigraha. 1. jema ke : 'jo aDadanA bAkaLA (sUkavelA aDadanA dANA) sUpaDAmAM maLaze - to ja laIza. 2. jema ke : "beDIomAM baMdhAyelI, jeno eka paga UMbaranI bahAra ane eka paga UMbaranI aMdara hoya evI rIte bhikSA ApanAra strI bhikSA Apaze to laIza." 3. kAla abhigrahamAM - divasano bIjo prahara vItyA pachI ja bhikSA levA jaIza. tyAre bhikSA maLaze to laIza." 4. bhAva abhigraha. bhikSA ApanArI strI muMDita mastakavALI haze, ane raDatAM Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ es raDatAM dAna Apaze to ja grahaNa karIza. A cAre prakAromAM sarva prakAranA abhigraho samAviSTa thAya che. jinakalpa'nI pUrvabhUmikA H zrAvakanI jyAre AMtarika vizuddha bhAvanA vRddhi pAme che tyAre te sAduM jIvana jIvavAnI bhAvanA bhAve che. sAdhujIvananI ucca-uccatara bhUmikAonuM jJAna pAme che. enA cittamAM evA manoratha pedA thAya che ke 'huM sAdhu banIne kramazaH vizuddha, vizuddhatara zramaNa jIvana - sAdhudharmanuM pAlana karIza.' zrAvaka jIvana H bhAga 4 sAdhujIvana be prakAranuM batAvavAmAM AvyuM che - sthavirakalpanuM ane jinakalpanuM. baMne prakAranA sAdhujIvananA pAlanathI mokSamArganI ArAdhanA thaI zake che. baMne prakAranA sAdhudharmamAM eka ja antara che. jinakalpano sAdhudharma mAtra utsarga mArganuM avalaMbana le che, jyAre sthavirakalpano sAdhudharma utsargamArga ane apavAdamArga - baMnenuM avalaMbana le che, arthAt jinakalpI muni apavAdamArganuM anusaraNa nathI karatA. sthavirakalpI muni kare che. tAtparya e che ke mokSamArganI ArAdhanA mATe mukhyarUpe A be prakAranAM ja jIvana che. vartamAnakALamAM jinakalpanuM jIvana jIvavuM asaMbhava che; evuM jIvana jIvavA mATe jevAM zarIrabaLa ane manobaLa joIe, evAM vartamAnakALamAM hotAM ja nathI. chatAM paNa jinakalpanI pUrvabhUmikAnuM pAlana karavA iccho, to AMzika rUpamAM karI zako cho. pUrvabhUmikAmAM pAMca prakAranI ArAdhanA apramattabhAve karavAnI hoya che. 1. tapobhAvanA 2. sattvabhAvanA 3. sUtrabhAvanA 4. ekatvabhAvanA 5. balabhAvanA zrAvaka A ArAdhanAnA manoratha karI zake che. hovo joIe A utkRSTa sAdhu jIvanano anurAga. anurAga manoratha karAvaze ja. 1. prathama che tapabhAvanA : je tapano meM svIkAra karyo haze, te tapa jyAM sudhI svabhAvabhUta nahIM thAya tyAM sudhI e tapano abhyAsa karato ja rahIza. je je dharmAnuSThAno mAre muni jIvanamAM karavAnAM haze, e dharmAnuSThAnomAM hAni Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacana 80 kSati na thAya e prakAre huM tapa karIza. zuddha - prAsuka AhAra bhikSAmAM nahIM maLe to cha mahinA sudhI bhUkhyo rahIza, paraMtu doSita AhAra grahaNa karIza nahIM. A rIte tapazcaryAthI huM alpAhArI banIza, indriyone zabdAdi viSayothI dUra rAkhIza, madhura AhAramAM niHsaMga banIza, ane indriyavijetA thaIza. tapabhAvanAmAM A prakAranA manoratha karavA joIe. - * 62 2. bIjI che sattvabhAvanA : A bhAvanAmAM muni pAMca pratimAonuM pAlana kare che. nidrAno tyAga karIne janazUnya, malina tathA aMdhakArapUrNa upAzrayamAM kAyotsarga dhyAnamAM Ubho rahIne - 'bhaya jItIne huM nirbhaya banIza. upAzrayamAM pharanArAM uMdara, bilADI vagere dvArA upasargomAM bhayabhIta nahIM banuM, tyAMthI bhAgI nahIM jAuM.' upAzrayanI bahAra rAtrinA samaye kAyotsarga dhyAnamAM Ubho rahIza; uMdara, bilADI, kUtarA ane cora AdinA bhayathI nirbhaya banIza. 7 jyAM cAra rastA maLatA hoya, tyAM jaIne rAtrinA samaye dhyAnamAM Ubho rahIza; pazu, cora vagerethI nirbhaya banIza. khaMDera, zUnya gharamAM jaIne rAtrinA samaye dhyAnamAM sthira rahIza, upadravothI DarIza nahIM, nirbhaya rahIza. smazAnamAM jaIne kAyotsarga-dhyAnamAM Ubho rahIza ane moTA bhayo u52 vijaya meLavIza. A rIte sattvabhAvanAthI abhyasta thavAnuM che. divase yA rAtamAM deva-dAnavathI paNa DaravAnuM nathI, kAraNa ke nirbhayatA vagara jinakalpanuM pAlana thatuM nathI. 3. trIjI che sUtrabhAvanA, kAla - samayanuM pramANa jANavA mATe huM evo zrutAbhyAsa karIza ke mArA nAma jevo abhyAsa thaI jAya. sUtrArthonA parizIlana dvArA huM anya saMyamAnuSThAnonA prAraMbhakALa tathA samAptikALane jANI laIza. divasa ane rAtanA samayane jANI laIza. kyAre karyo prahara ane kaI ghaDI cAlI rahI che e jANI laIza. Avazyaka kriyA, bhikSA, vihAra Adino samaya koI sAdhana vagara jANI laIza. A sUtrabhAvanAthI cittanI ekAgratA siddha thAya che, karmanirjarA thAya che.....ane anya keTalAya guNo siddha thAya che. Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 98 zrAvaka jIvana : bhAga 4 4. cothI che ekatvabhAvanA : saMsAravAsanuM mamatva to muni pahelAMthI ja choDI de che. paraMtu sAdhujIvanamAM AcArya AdinuM mamatva hoya che. eTalA mATe "jinakalpa'nI taiyArI karanAro muni AcArya vagere sAthe sasnigdha avalokana, AlApa-saMtApa, paraspara gocarIpANInuM AdAnapradAna, sUtrArtha mATe pratipRcchA, hAsya, vAtaliApa vagereno tyAga kare che. huM evo tyAga karIza. AhAra, upAdhi ane zarIranuM mamatva paNa nahIM rAkhuM. A rIte ekatvabhAvanA dvArA muni evo nirmohI banI jAya ke jinakalpa svIkAra karyA pachI potAnI sAme svajanono vadha thato joIne ya enA manamAM kSobha thato nathI. pa. pAMcamI che balabhAvanA: manobaLathI snehajAnata rAgano ane guNabahumAnajanita rAgano tyAga karIza. - dhRtibalathI AtmAne samya bhAvita karIza. - A rIte sAttvika, dhairyasaMpanna, ausukyarahita ane niSpakaMpita banIne parisaha, upasargane jItIne huM mArI pratijJAne pUrNa karIza. upasaMhAra : A rIte "zrAmasyAnurAga' sUtranuM vivecana karyuM che. sAdhutA prApta thAya ke na thAya, "cAritramohanIya karmano kSayopazama thatAM ja vAstavika sAdhudharma prApta thaze. paraMtu sAdhutAnA anurAgathI ane sAdhutAnA manorathothI cAritramohanIya karmano kSayopazama avazya thaze. karma jo pragADha haze. nikAcita haze to AgAmI janmamAM kSayopazama thaze. eTalA mATe manamAM phAlatu vicAro na karavA. AvA pavitra vicAro karatA raho. sAdhutAno anurAga thaze to AvA pavitra vicAro Avaze ja. sAdhutAnA anurAgI bano, e ja maMgala kAmanA. Aje basa, ATaluM ja. Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( pravacana 81 parama kRpAnidhi, mahAna mRtadhara, AcAryazrI haribhadrasUrijIe svaracita dhamabiMdagraMthanA trIjA adhyAyamAM zrAvaka jIvananA viSayamAM savagINa mArgadarzana ApyuM che. jyAre zrAvakanA cittamAM sAdhudharma pratye, zramaNadharma pratye anurAga utpanna thAya che, tyAre traNa tattvo pratye sahajatAthI zraddhA thAya ja che. 1. mokSamArgarUpa sAdhudharmanA prakAzaka tIrthaMkara paramAtmA pratye zraddhA Upaje che. 2. sAdhudharmanuM sAcuM svarUpa batAvanArA saguru pratye zraddhA thAya che. ane 3. dharmatattva pratye zraddhA janme che. zraddhA' mahattvapUrNa guNa che, kAraNa ke A guNanI sAthe bIjA aneka guNa saMlagna thAya che. A sarva guNone AtmAmAM vRDha karavA paDe che. anyathA A guNo cAlyA paNa jAya che. - kSAyopazamika bhAvanA guNa pragaTa thAya che ane aMtadhvani paNa thaI jAya che. AvavuM - javuM e A guNono svabhAva che. - kSAyika bhAvanA guNo eka vAra pragaTa thayA pachI kadI jatA nathI. eTalA mATe graMthakAra AcAryazrIe kahyuM che ke yathocita guNavRddhi II A sUtrano artha barAbara samajo. je samaye je guNanI puSTi-vRddhi karavI jarUrI hoya, e guNanI puSTi karavI joIe. eka ja lakSya : guNavRddhi : - sAdhu hoya yA zrAvaka, tenuM eka ja lakSya, eka ja dhyeya, eka ja Adarza rahevo joIe, ane te che guNavRddhi. pratyeka zubha - zuddha kriyAnuM lakSya-dhyeya-Adarza eka mAtra AtmaguNonI vRddhi ja hovI joIe... vyApArI-dukAnanI jema mAtra eka ja dhyeya pUrNa karavAmAM lAgI jAya che. ane e dhyeya che dhanavRddhi..! dhana ekatra karavA mATe, saMpatti bhegI karavA mATe te dareka prakArano mArga apanAve che. upAyo ane yojanAone kAyanvita kare che. pachI to bhalene teNe apanAvelo mArga apAra kaSTa ane athAga parizramavALo kema na hoya ? paraMtu te lakSyapUrti mATe sadA-sarvadA saceta, sajAga ane taiyAra rahe che. jema jema dhanavRddhi thatI rahe che tema tema tenA puruSArthamAM paNa vRddhi thatI rahe che. teno puruSArtha vadhato jAya che. ane Ama thatAM Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 100 tenA utsAhanuM ThekANuM rahetuM nathI. barAbara A rIte ja dhArmika kriyAtmaka sAdhanA guNavRddhi mATe kholelI dukAna ja che. pratyeka dharmakriyAnuM lakSya-dhyeya guNonI vRddhi ja hovuM joIe. je je kriyAonA mAdhyamathI guNonI vRddhi thavAnI saMbhAvanA hoya, bhalene e kriyAo kaSTaprada ane parizramapUrNa kema na hoya, paNa guNavRddhinA abhilASI mANase e hasatAM hasatAM karavI joIe; ane jema jema guNavRddhi thatI jaze ema enA puruSArthamAM eka prakAranI sthiratA AvatI jaze. pariNAma-svarUpa kriyAno AnaMda brahmAnaMdacidAnaMda svarUpa banato jaze. zrAvaka jIvana : bhAga 4 guNasaMpattinI rakSA karo : antarAtmAmAM pragaTelo zubha, pavitra...unnata mokSAnukUla guNavaibhava ApaNI zreSTha saMpatti che. A vAta sauthI pahelAM mAnavI paDaze. guNavaibhavanuM 52ma uccakoTinuM mUlyAMkana karazo to ja enuM saMrakSaNa karavuM - ene parama kartavya samajazo. yAda rAkho ke guNonI saMpadAnA mAdhyamathI ja ApaNe paramapadanI prApti karI zakIzuM. guNonI, zubha bhAvanAonI potAnI vizeSatA hoya che. jo pratyeka samaye sAvadhAnIpUrvaka enuM saMrakSaNa nahIM karIe to tene naSTa thatAM vAra nahIM lAge. meM temane pahelAM ja jaNAvI dIdhuM ke kSAyopamika bhAvanA guNa caMcaLa hoya che, eTalA mATe temanuM saMrakSaNa karavuM ati Avazyaka che. have sarva prathama guNonI surakSA mATe, guNonI dRDhatA mATe sAta upAyo batAvuM chuM. 1. pahelo upAya che vratanuM smaraNa. jyAre ApaNA zubha bhAvo upara azubha bhAvonuM AkramaNa thAya che tyAre ApaNe aMgIkRta vratonuM satata smaraNa karavuM joIe. A smaraNathI AtmAmAM evI adbhuta zakti jAgrata thaze ke jenA baLathI azubha bhAvone saraLatAthI naSTa karI zakazo. 2. bIjo upAya che guNavAnonuM sanmAna. guNavAna mANasa eTale zubha bhAvanAonAM zastrothI sajja sainika, temanA pratye agAdha zraddhA, 52ma bhakti ane apAra prIti rAkhavAthI saMkaTa kALamAM teo sahAya karavA doDI Ave che, ane ApaNA AtmadhananI rakSA kare che. 3. trIjo upAya che pApa jugupsA. ApaNe je pApono parityAga karI dIdho hoya, emanA pratye kadI koI paNa prakAranuM AkarSaNa pedA thavuM na joIe. mohanI sukhavAsanA jAgrata na thaI jAya eTalA mATe sadaiva pApo pratye ghRNA karavI Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacana 81 101 5. joIe. pApo pratye ApaNA manamAM napharatanI Aga saLagatI rahevI joIe. 4. cotho upAya che pariNAmanI AlocanA. pApakriyAthI AvanArAM pariNAmo ane dharmakriyAnAM pariNAma para vicAra karavo joIe. ciMtana-manana karavuM joIe. pApathI duHkha ane dharmathI sukha" A sUtra sadaiva smRtimAM rAkhavuM joIe. pAMcamo upAya che tIrthaMkara-bhakti, devAdhideva tIrthaMkara bhagavAnanuM nAmasmaraNa, darzana-pUjana karatA raho. tIrthakara bhagavAnanA anaMta upakAronuM satata smaraNa karatA raho. tIrthaMkara paramAtmA pratye ananya pratibhAva jAgrata thavAthI, ApaNA guNomAM vRddhi thAya che. zubha bhAvomAM abhivRddhi thAya che. 6. chaThTho upAya che susAdhuonI sevA. mokSamArganuM anukULa AcaraNa karanArA sAdhupuraSonI sevAbhakti karavI joIe. temane AhAra, vastra, pAtra, auSadha Adi ApavAM joIe. dayamAM temanA pratye prIti-bhakti hovI joIe. 7. sAtamo upAya che uttama guNonI ArAdhanA. paccakhANa, guruvaMdanA pratikramaNa, tapa, tyAga, vinaya, viveka Adi viziSTa dharmakriyAomAM sadeva pravRttizIla rahevuM joIe. zubha kriyAo karatA raho : zubha kriyA zubha bhAvonI, sadgaNonI vADa che. kAMTALI ane majabUta vADa che. jo e vADamAM bAkoruM paDI gayuM to azubha bhAvanAM pazu pravezI jatAM vAra nahIM lAge. azubha bhAvanAM pazuo aMdara AvIne zubha bhAvono haryobharyo pAka naSTa karI de che, e gamAra kheDUta paNa sArI rIte samaje che, ke vADa vagara pAkanI rakSA nathI thaI zakatI, tame loko to buddhizALI cho ! sabhAmAMthI buddhizALI ya nahIM, gamAra paNa nahIM, ame to mUDha chIe. mahArAjazrI potAnI jAtane mUDha na mAno, tame samajo cho paraMtu tame rasto bhUlyA cho. aNuvrata-mahAvratanA bhAva ane samyagudarzana, jJAna-cAritranA bhAvonI surakSA tathA saMrakSaNa mATe ja anaMtajJAnI tIrthakaroe tapa-saMyamAdi anekavidha kriyAono upadeza Apyo che. kriyAono, zubha kriyAono parityAga karIne zubha bhAvonI, guNonI vRddhi ane rakSAnI vAta karavI e taddana mUrkhatA che. eka vAta spaSTatApUrvaka samajI lo ke azubha bhAvonI janmadAtrI azubha kriyAo ja hoya che. Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 102 maulika guNa samyag darzana : 'dharmabaMdu' graMthanA TIkAkAra AcAryadeve lakhyuM che H 'samyag darzanAdi guNonI vRddhi karavI joIe.' 'vRddhi'no artha temanA mate puSTIkaraNa. puSTIkaraNano artha batAvyo che rzanapratimA-vatapratimA-abhyAsa / zrAvaka jIvana : bhAga 4 pahelAM tamane 'samyag darzana'nI bAbatamAM keTalIka jANakArI ApuM chuM. enI pachI puSTIkaraNanA upAya darzanapratimA' ane 'vratapratimAnuM svarUpa samajAvIza. samyag darzanane 'samyaktva' paNa kahe che. e rIte 'samakita' paNa kahe che. traNe samAnArthI zabdo che. 'samyaktva' zabdanI paribhASA karatAM kahevAmAM AvyuM che ke "sayAnIvaH tattvamAvaH samyatvam " eno artha A thAya che - jIvano mokSAnukUla prazasta-svabhAva samyaktva che. samyaktva, jIvano prazasta bhAva che - mokSAnukULa bhAva che. A zubha prazasta bhAva AtmAmAMthI utpanna thAya che; A bhAva koIne ApI zakAto nathI. - samyaktvano bhAva AtmAmAM pragaTa thAya che. koIne svAbhAvika - naisargikarUpathI pragaTa thAya che to koIne bAhya nimittathI pragaTa thAya che. koIne sahajatAthI mithyAtva-mohanIya karmano upazama thAya che, kSayopazama thAya che, kSaya thAya che. koIne nimitta maLatAM mithyAtva mohanIyano upazama kSayopazama yA kSaya thAya che. A kriyAo svayaM AtmAmAM ja thAya che, tyAre AtmAmAM samyaktva guNa pragaTa thAya che. samyagdarzanano pratibhAva : AtmAmAM jyAre samyagdarzanano guNa pragaTa thAya che, tyAre sarva prathama 52ma tattvabhUta jIva, ajIva, puNya, pApa, Asrava, saMvara, baMdha, nirjarA ane mokSa - A nava tattvo u52 zraddhA thAya che. A tattvono te bhAvapUrvaka abhyAsa kare che. A prathama pratibhAva hoya che. A paramArthabhUta nava tattvone samajanArA, pratIti karAvanArA AcArya, upAdhyAya yA sAdhu pratye tenA cittamAM prIti utpanna thAya che. prItithI prerita thaIne te e AcArya vagerenI sevA kare che. paryuMpAsanA kare che, vaiyAvacca kare che. A bIjo pratibhAva che. navatattvono yathArtha bodha thatAM jo kadAca pUrvAvasthAmAM koI nihnava - (jinokta tattvono manasvI artha karanAra) vagereno paricaya thayo to te saMparkane toDI nAkhe che. tene khabara paDI jAya che ke nidbhava AdinA karelA tattvArtha khoTA hatA. eTalA Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 103 pravacana 81 mATe e emano tyAga karI de che. A trIjo pratibhAva che. pUvavasthAmAM kadAca koI ekAntavAdI bauddhadarzana AdinA paricayamAM Avyo hoya to temano paNa paricaya nathI rAkhato. tene tamAma mithyAdarzanonI khoTI mAnyatAono avabodha thaI jAya che. pachI to temano saMparka nathI rAkhato. A cotho pratibhAva che. have tame loko AtmasAkSIe ciMtana karo. jo tame loko potAnI jAtane samyagu draSTi mAnatA ho, samakitI mAnatA ho to vicAra karo, A cAra pratibhAvo tamArAmAM che? jIva Adi navatattvonuM tame adhyayana karyuM che? sabhAmAMthI jIvatattvano paNa yathArthabodha nathI.... mahArAjazrI to pachI tame samya draSTi kevI rIte banI gayA? A nava tattvo tIrthakara bhagavaMtano mukhya upadeza che. jinavacanone samajyA vagara tIrthakara upara tamArI zraddhA kevI rIte besI gaI ? tame navatattvono bodha kema prApta karyo nathI? zuM samAvanArA koI guranA maLyA? ke pachI samajavA mATe je buddhi joIe te buddhi nathI? yA to samajavA mATe samaya na maLyo? zuM vAta che ? samaya che, buddhi che... samajAvanArA sadugarano saMyoga che. to paNa tame navatattvono bodha prApta nathI karatA to samajI levAnuM ke e tamAro ghora pramAda che. samya darzana prApta karavAnI tamArI yogyatA ja nathI, ane navatattvono bodha prApta karyA sivAya potAnI jAtane samakitavRSTi mAnavI e eka bhramaNA che. tameva sarva niHzaM gaM nihiM paDyuM " te ja sAcuM ane niHzaMka che ke je jinezvaroe kahyuM che. AvA prakAranI zraddhA kyAre thAya ? jinezvaroe zuM kahyuM che te jANyA vagara zraddhA utpanna thAya kharI? ApaNe jinezvarane mAnIe chIe, ApaNe arihaMtone mAnIe chIe - eTaluM kahevA mAtrathI zraddhAvAna nathI banI zakAtuM. arihaMtane ApaNA paramezvara mAnavAnuM koI kAraNa che! koI bIjo mANasa tamane pUche . 'tame arihaMtane ja tamArA paramezvara zA mATe mAno cho ?' tame zuM javAba Apazo? jo tame nava tattvono bodha prApta karyo haze to kahezo - 'vizvanAM tattvono yathArtha bodha arihaMta paramAtmAe karAvyo che, eTalA mATe ame arihaMtane amArA paramAtmA mAnIe chIe.... vizvanAM tamAma tattvono samAveza A nava tattvomAM thaI jAya che..... paripUrNa vizvadarzana vItarAga-sarvajJa paramAtmAe ja karAvyuM che. A zraddhA vAstavika zraddhA che. AnAthI paNa AgaLa jIvatattvanuM jema jema sUkSma adhyayana karatA jazo, jIvanuM vaibhAvika ane svAbhAvika svarUpa jANatA jazo tema tema tamAruM samyagU darzana Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 104 zrAvaka jIvana : bhAga 4 nirmaLa thatuM jaze. 'huM jJAna darzanamaya vizuddha AtmA chuM.' e prakAranI pratIti thaze, tyAre tamAruM samyag darzana uccatama koTinuM thaI jaze. bIjo pratibhAva che AcArya, upAdhyAya, sAdhupuruSonI paryapAsti ane yathAzakti emanI sevA-bhakti. karo chone temanI sevA-bhakti ? sabhAmAMthI : koI koI vAra...karIe chIe. mahArAjazrI H kema ke temanI pAse pratidina nava tattvonuM jJAna prApta karavA nahIM jatA ho. jJAnI evA sadguruo pAsethI jJAnaprApti karavI joIe. jJAnaprApti karatAM karatAM emanA pratye hRdayamAM prItibhAva jAgRta thaze. prIti utpanna thatAM bhakti svataH thavA lAgaze. paryupAsti karyA vagara nahIM raho. 'paryupAsti'no artha jANo cho ? paryupAsti eTale sarvAMgINa sevA. mAtra AhArapANInI ja sevA nahIM. munivaronI saMyama ArAdhanAmAM je kaMI Avazyaka sAmagrI joIe e tamAma sAmagrI pradAna karavI - AhAra, vastra, pAtra, pustaka, auSadhi....jJAnanAM sAdhana vagere emane bhAvapUrvaka ApavAM. samyag darzanano guNa pragaTa thatAM 'gurusevA'no guNa paNa svataH pragaTa thAya che. samyag darzananI sAthe joDAyelo che A guNa. sadgurunI sevA karyA vagara becenI thaI jAya che ene. sabhAmAMthI ; amane lokone becenI thatI nathI. mahArAjazrI H to samyag darzana guNa AtmAmAM pragaTa thayo che ke nahIM, e ciMtAno viSaya samajo. jo samyag darzana guNanI mahattA samajyA hazo to A vAta che. sadguruno prItipUrvaka paricaya Ameya upayogI temaja upakAraka hoya che. Adhi, vyAdhi, upAdhithI bharelA saMsAramAM sAcuM mArgadarzana karanArA e prajJAvaMta sadguru ja hoya che. je je mahAnubhAvo sadgurunA paricayamAM rahIne emanI paryupAsti karatA rahe che teo keTalA nirbhaya, nizciMta ane sanmArgagAmI banI jAya che te vAta samajavI hoya to temanI pAse jaIne pUcho. teo potAnI koI vAta sadguruthI chupAvatA nathI, pachI vAta puNyanI hoya ke pApanI, sukhanI hoya ke duHkhanI; tyAre ja sadgurunuM mArgadarzana maLe che. preraNA, protsAhana ane vAtsalya prApta thAya che. zravaNa karavAmAM sAvadhAna raho : trIjo pratibhAva paNa mahattvano che. jeo vyApannadarzanI hoya temanAthI bacIne rahevuM. bhale janmathI ane dharmathI jaina hoya, bhale eNe zAstronuM adhyayana karyuM hoya, paraMtu manamAnI rIte je zAstronA artho karatA hoya, potAnI manaHkalpanAthI Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacana 81 105 zAstronI vAto karatA hoya, e loko 'vyApannadarzanI' kahevAya che, temanAthI bacavuM. temano saMparka, paricaya na rAkhavo. ApaNA jinadarzanamAM vyApannadarzanIne 'nihnava' kahyA che. e loko jinavacanonuM yathArtha nirUpaNa nathI karatA. Agamone mAne che paraMtu Agamo para lakhelAM bhASya, cUrNI, TIkA vagerene nathI mAnatA. potAnA kAlpanika artho ja batAvatA rahe che. keTalAMka varSothI muMbaI, amadAvAda jevAM moTAM zaheromAM paryuSaNA parvamAM keTalAMka maMDaLo yA saMsthAo - grupo vyAkhyAnamALAnuM Ayojana kare che. e vyAkhyAnamALAomAM evA keTalAka vidvAn loko Ave che ke jeo zAstronA manaHkalpita artha kare che. abhaNa (zAstronA) loko sAMbhaLatA rahe che. bhASA sArI hoya che, zailI AkarSaka hoya che... viSaya rucikara hoya che. eTale sAMbhaLavAmAM majA Ave che; paraMtu jinavacanothI viparIta vAto zrotAonA manamAM pravezI jAya che, mithyAtva dRDha thatuM jAya che, ane sAcA tattvamArgathI avaLA cAle che. vAstavikatA to e che ke tame loko nava tattvonuM sArI rIte adhyayana karo. kaMIka UMDANamAM jaIne adhyayana karo. sabhAmAMthI : adhyayana karavAno amane samaya ja kyAM che ? mahArAjazrI H samaya to che, ruci nathI. samyag jJAna prApta karavAnI tamannA jAgI nathI. ThIka che. jyAre tame jJAnI banyA nathI, tyAM sudhI jevA tevA vaktAonAM bhASaNa na sAMbhaLyA karo. khoTI vAto cittamAM na bharavI. anya dharmonI vAto kyAre sAMbhaLavI joIe H samyag darzanano cotho pratibhAva che kudarzanIno tyAga. kudarzanI eTale jainadarzana sivAyanAM anya darzano - bauddhadarzana, vedAMtadarzana, sAMkhyadarzana...vagere. e lokono tyAM sudhI paricaya na karavo joIe ke jyAM sudhI tame jainadarzananuM sAruM adhyayana na karyuM hoya. jainadarzananuM talasparzI adhyayana karyA pachI tame tulanAtmaka adhyayana karavA mATe bauddha, vedAnta vagere darzanonuM adhyayana karI zako cho. jo ke tame loko to jainadarzananuM ja adhyayana nathI karatA to pachI bIjAM darzanonA adhyayananI to vAta ja zuM karavI ? chatAM paNa e bauddha, vedAntI vagereno paricaya paNa na rAkhavo joIe. nahIMtara tamArA manamAM bauddha tema ja vedAntano ekAntavAda ghUsI jaze. mana bagaDaze. emanA saMparkathI tamArA AcAro, vyavahAra paNa bagaDaze. khAvuMpIvuM ya bagaDaze. huM jANuM chuM ke vartamAnakALamAM anya darzanonuM AkramaNa nathI. anya dharmonuM paNa vizeSa AkarSaNa tamane lokone nathI. chatAM paNa sAvadhAnI rAkhavA mATe A vAta batAvI che. AjakAla to khristIo ane musalamAnothI vizeSa sAvadhAnI rAkhavI Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10 zrAvaka jIvana : bhAga 4 Avazyaka che. IsAI dharmanuM AkramaNa mAtra bhArata para ja nahIM, duniyAnA moTA bhAganA dezo upara thaI rahyuM che. tamAre to zikSaNanA mAdhyamathI IsAIonA paricayamAM rahevuM paDe che ane hospiTalanA mAdhyamathI temano saMparka thAya che. khristIoe 'konvenTa' skUlo dvArA AkarSaNa vadhArI dIdhuM che. tamArAM bALako tyAM jAya che, carcamAM ya jAya che. khristIdharmanI vAto temanA kAne paDe che. te bALako jainadharmano abhyAsa karatAM nathI ! jemanI skUlomAM bALako bhaNatAM haze, temanI vAto temane sAMbhaLavI ja paDaze. pariNAmanI kalpanA tame loko karI zako cho. samyag darzananAM traNa liMga : samyag darzana AtmAno viziSTa guNa che. e guNane dRDha karavo joIe, puSTa karavo joIe. zrAvakanuM eka kartavya batAvyuM che guNavRddhi karavAnuM. emAM samyag darzana guNane prAthamikatA ApavI joIe. e guNane puSTa karavA mATe traNa upAyo batAvavAmAM AvyA che. temane Ama to 'liMga' kahevAmAM AvyAM che, eTale ke cilDrana kahevAyA che. A traNa liMga jIvAtmAmAM dekhAya to samajavuM ke enAmAM samyag darzana che ja. prathama vAta che sarvajJabhASita zAstronI zravaNecchA. jevI tevI icchA nahIM, tIvratama icchA, jema ke saMgItapriya vyaktine jo manapasaMda gIta sAMbhaLavA maLe to te rAtabhara sAMbhaLyA kare che. bIjAM badhAM kAryone gauNa karI de che. ghara ane dukAna bhUlI jAya che. saMgIta sAMbhaLavAmAM tallIna thaI jAya che. e ja rIte samakitavRSTi manuSya sarvajJa-vacanone sAMbhaLavAmAM tallIna banI jAya che. e jyAM raheto hoya, tenI AsapAsa, jo koI vidvAn sadguruno dharmopadeza cAlato haze to te samayasara tyAM pahoMcI jaze. vinayapUrvaka besaze ane tanmaya banIne tallInatAthI sAMbhaLaze. jinavacanone sAMbhaLatAM sAMbhaLatAM te bhAvivabhora thaI jaze. harSathI enuM zarIra romAMcita thaI jaze. zAstronuM zravaNa karatA rahevAthI eno sadbodha vadhato jAya che. jinavacanonI yathArthatA jANato te dRDha zraddhAvAna bane che. enuM samyag darzana ripuSTa banatuM jAya che. zrutadharmano rAga vadhato jAya che. zrutadharma ene khUba ja priya lAge che. hA, je je jinavacano te sAMbhaLe che, temane te jIvanamAM na paNa jIvI zake, e saMbhava che. jIvanamAM jIvavAnI bhAvanA rahe che, paraMtu cAritramohanIya karmano kSayopazama thayA vagara e cAritradharmanuM pAlana karI zakato nathI. Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 107 pravacana 81 cAritradharmano anurAga thAya che ? jinavacanone sAMbhaLatAM sAMbhaLatAM te cAritradharmane jANe che, samaje che, ene cAritradharma priya paNa lAge che. cAritradharma pAmavAnI enI IcchA tIvra thAya che. paraMtu eka nizcita niyama che ke cAritradharmanI prAptimAM bAdhaka cAritramohanIya karmano jyAM sudhI kSayopazama nathI thato, tyAM sudhI cAritradharmanI prApti thaI zakatI nathI. samakitavRSTi jIva vrata-niyamonI upAdeyatA sArI rIte samaje che, chatAM paNa vrata niyama levAno prahaNa karavAno ullAsa enA dayamAM pedA thato nathI. sabhAmAMthI vrata-niyama upAdeya lAgatAM ane priya lAgatAM temano svIkAra karavo ja joIe. mahArAjazrI H jo enuM cAritramohanIya karma udayamAM haze to te grahaNa nahIM karI zake. game teTaluM priya lAge...paraMtu karma grahaNa nahIM karavA de. darzanamohanIya karmanA kSayopazamathI tene samyagu darzana guNanI prApti thaI gaI hoya, chatAM te vrataniyama cAhato hovA chatAM paNa prahaNa nathI karI zakato. to paNa te cAritradharmanI prazaMsA to karato raheze. dezacAritra ane sarvacAritra - baMne prakAranAM cAritranI prazaMsA karaze. baMne prakAranAM cAritranI vistRta jANakArI ya prApta karaze. cAritradharmano A anurAga samyagu darzanane to draDha kare ja che, sAthe sAthe cAritramohanIya karmane paNa toDato jAya che. eTalA mATe kahuM chuM ke tame cAritradharmanI sadeva prazaMsA karatA raho. koIkane koIka divase avarodhaka karma tUTaze.. ane cAritradharmanI prApti saraLa thaI jaze. - cAritradharma upara prema to che ne? jo prema haze to samajavuM ke tamane samyagU darzananI prApti thaI che. samakita vRSTi jIvanuM A ja liMga che bIjuM - cAritradharmano anurAga. paramAtmatattva gurutattvano anurAga : samyagdarzananuM trIjuM liMga che paramAtmaprema ane guruprema. paramAtmaprema hovAthI e mahAnubhAva paramAtmAnA darzanamAM, smaraNamAM ane pUjanamAM tatpara raheze ja. tene paramAtmadarzana karavAnI pratijJA levI paDatI nathI. te jAte ja maMdiramAM jaze, ane bhAvavibhora thaI jaze paramAtmAnA darzana karatAM. ene paramAtmapUjananI ya pratijJA levI paDatI nathI; te pahelAM paramAtmapUjana karaze pachI mukhamAM pANI leze. vartamAnakALamAM paNa AvA samakita draSTi manuSyone meM joyA che. emano paramAtmaprema joIne huM ghaNI vAra bhAvavibhora banI jAuM chuM ! paramAtmapremIne kahevuM paDatuM nathI ke tuM aSTaprakArI pUjA karaje. potAnAM ja dravyothI pUjA karaje.' A kahevuM paDatuM nathI. te jAte ja kare che. uttama dravyothI pUjA kare che. dravyapUjA kare che, bhAvapUjA Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 108 zrAvaka jIvana : bhAga 4 paNa kare che. A karatA rahevAthI teno samyag darzana guNa puSTa thato rahe che. je rIte e paramAtmabhakti kare che e rIte ja dharmopadezaka AcAryAdi munivaronI vaiyAvacca paNa kare che. AcArya vagerenI vizrAmaNA karato rahe che. abhyarcanA paNa karato rahe che. kAraNa ke enA manamAM guru pratye anurAga janme che. A anurAga...prIti...bhakti ene gurusevA karavA mATe prerita karatI rahe che. gurusevA - guruvaiyAvacca khUba moTo guNa che. samyag darzananI sAthe joDAyelo guNa che. gurusevAthI samyag darzana puSTa thAya che. jinavacanonA zravaNanI tIvra bhAvanAthI - * cAritradharma pAmavAnI tIvra abhilASAthI ane - devagurunI sevA-bhakti karavAthI samyag darzana-guNanuM puSTIkaraNa thatuM rahe che. zraddhAnAM daza kendro : samakitavRSTi manuSyanI zraddhAnAM 10 kendro hoya che. A daza kendro pratye ene prema hoya che. eTalA mATe te temanI bhakti kare che. pUjA kare che. prazaMsA kare che. kadIya niMdA karato nathI. AzAtanAono tyAga kare che. e daza kendronAM nAma sAMbhaLI lo : 1. arihaMta 2. siddha 3. AcArya 4. upAdhyAya 6. caityapratimA 7. Agama-zruta 8. kSamAdi-dharma 9. pravacana-saMgha 5. sAdhusamuha 10. samyag darzana have tame ja kaho ke A 10 kendrabhUta paramatattvonI tame bhakti karo cho ? pUjA karo cho ? ka2tA hazo, paraMtu prazaMsA karo cho ? niMdA to kadI karatA nathI ne ? sabhAmAMthI : koI koI vAra niMdA karIe chIe.....AzAtanA paNa thaI jatI haze...... mahArAjazrI : to pachI samyak darzananA viSayamAM vicAravuM paDaze. kadAca AtmAmAM samyag darzana guNa pragaTa nahIM thayo hoya, athavA e guNa nirbaLa banI gayo haze. e guNane paripuSTa karavAprayatna karo. A viSayamAM vizeSa vAto AgaLa karIza. Aje basa, ATaluM ja. Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacana 82 parama upakArI, mahAna kRpAnidhi, AcAryazrI haribhadrasUrijIe svaracita 'dharmIbaMdu' graMthanA trIjA adhyAyamAM zrAvaka jIvananA viSayamAM vizada mArgadarzana ApatAM kahyuM che ke 'guNavRddhi karatA raho.' guNone vadhAravAnI preraNA ApI che. Ama to tame loko guNavRddhi karavAnuM lakSya ja cUkI gayA cho. mAre guNonI vRddhi ka2vI che. guNone puSTa karavAnA che.' evo vicAra kadI Avyo che ? A be divasamAM Avyo hoya to zakya che. paisA vadhAravAnA vicAro AvatA haze. mAna-sanmAna vadhAravAnA vicAro AvatA haze. makAna-baMgalA-phleTa vadhAravAnA vicAro AvatA haze. paraMtu guNavaibhava vadhAravAnA vicAro nathI AvatA ne ? kAraNa ke guNonI mahattAno vicAra ja kadI Avyo nathI. guNonA abhAve jIvana keTaluM vikRtibharyuM banI gayuM che, e vicAra paNa bhAgye ja Avyo haze ! vyaktitvane guNamaya banAvavAno saMkalpa ka2vo paDaze. prApta karelA guNa cAlyA na jAya e mATe sAvadhAna rahevuM paDaze, jAgrata rahevuM paDaze. - eka vAta samajI lo ke guNa ja sAcuM dhana che. sAcI saMpatti che. game teTalI bhautika saMpatti tamArI pAse haze, paraMtu guNavaibhava nahIM hoya to tame garIba cho, e mAnavuM paDaze. sarva guNono AdhAra che samyag darzana ! samakita ! eTalA mATe samyag darzana guNa para vivecana karI rahyo chuM. samyag darzananAM pAMca lakSaNo : samyag darzananAM pAMca lakSaNo batAvavAmAM AvyAM che. Ama to A pAMca ja guNo che. je vyaktinA cittamAM A guNa hoya che e mahAnubhAva samyaktvathI vibhUSita hoya che. 'guNasthAnaka-kramAroha' nAmanA graMthamAM kahevAmAM AvyuM che ke pA-prazama saMvega-nirvAstivanyakSaH / guNAbhavantiyaccitte saH syAt samyaktvabhUSitaH / / 1. zama, 2. saMvega, 3. nirveda, 4. anukaMpA ane 5. Astikya - A pAMca lakSaNo che samyag darzananAM. Ama to A lakSaNo bAhya nathI, AMtiraka che. manuSya potAnA mATe nirNaya karI zake che ke "mArAmAM samyag darzana guNa pragaTa thayo che Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 110 ke nahIM.' have A pAMce lakSaNo upara vivecana karIza. A pAMca guNone AtmasAt karI lo, 'samyag darzana' kadI ya jaze nahIM. atipuSTa banI jaze. dRDha banI jaze. AtmAmAM samyag darzana guNa pragaTa thatAM sarva prathama 'Astikya' guNa pragaTa thAya che. pachI anukaMpA, nirveda, saMvega ane prazamaguNa pragaTa thAya che. Astiksa : pahelo guNa che Astikyano, eno vyutpatti-artha A prakAre che : mastIti matiracetyAntinaH tasyamAvaH Astiyam / 'che ='asti' evI jenI buddhi hoya che, e Astika kahevAya cheH AstikanA bhAvane 'Astikya kahevAya che te che ? jyAre jIva mAne ke H zu AtmA che, - AtmA nitya che, AtmA kartA che, - AtmA bhoktA che, - nirvANa che, - zrAvaka jIvana : bhAga 4 nirvANano upAya che. A cha vAtonA astitvane mAnavuM e Astikya che. 'je rIte sarvajJa-vItarAga paramAtmAe A 6 vAto batAvI che e rIte ja huM mAnuM chuM.' - A zraddhA-Astikya che; eTalA mATe A cha vAtone sArI rIte samajI levAnI che. 1. AtmA che, kevI rIte mAnavuM ke AtmA che ? AtmAnuM astitva kevI rIte siddha karavAmAM AvyuM che ? AtmAne siddha karanArAM kayAM kayAM pramANo che ? 2. AtmA nitya che ThIka che, AtmA anitya kema nathI ? zuM AtmA nitya ja che ? yA nityAnitya che ? kaI apekSAe nitya che ane kaI apekSAe anitya che ? ekAntataH nitya mAnavAmAM kayA tarko roke che ? ekAntataH anitya mAnavAmAM kayA tarko roke che ? 3. AtmA kartA che. kayA AtmAmAM katRtva hoya che ? zuddha AtmAmAM yA azudgha AtmAmAM ? kevo AtmA karmabaMdhana kare che ? kevI rIte kare che ? zuddha AtmAnuM kartRtva kevA prakAranuM hoya che ? Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacana 82 111 4. AtmA bhoktA che. AtmA zuM bhogave che ? svopArjita karmone AtmA kevI rIte bhogave che ? AtmAnuM bhotRtva siddha karanArAM traNa pramANo kayAM che? 5. nirvANa che. nirvANa bhAvasvarUpa che yA abhAvasvarUpa ? nirvANanA viSayamAM bauddha Adi darzanonI kevI kalpanA che ? jinezvaroe nirvANanuM, mokSanuM kevuM svarUpa batAvyuM che ? 6. nirvANanA upAyo che. kevA upAyo batAvyA che jinezvaroe ? anya bauddhAdi darzanoe je upAyo batAvyA che ane jinezvaroe batAvyA che temAM zuM aMtara che ? jinezvaroe batAvelA upAyo ja kema satya che ? jyAre AtmAmAM Astikya guNa pragaTa thAya che tyAre A 6 vAto asti - che,' evI zraddhA besI jAya che. mANasa sAcI zraddhAvALo banI jAya che. jinavacanone yathArtha mAnavA lAge che. anukaMpA : bIjo guNa pragaTe che anukaMpAno-dayAno. duHkhI jIvonAM duHkha dUra karavAnI bhAvanA jAge che. bIjA jIvonAM duHkha joIne tenuM hRdaya dravita thaI jAya che. ane jo zakti hoya to te duHkha dUra karavA pravRtti kare che. duHkha dUra karavAnI pravRtti e vagara pakSapAte kare che. dayA-anukaMpAmAM pakSapAtane sthAna ja hotuM nathI. 'A mAro mitra che, duHkhI che eTalA mATe huM enuM duHkha dUra karuM....A mAro parijana che, snehI che, paricita che...e duHkhI che eTalA mATe huM enuM duHkha dUra karuM." A vyakti duHkhI che, paraMtu mAre zuM ? e na to mAro mitra che, na snehI...ke svajana che. A manuSya duHkhI che, paraMtu mAre zuM levAdevA ? e mAro zuM sago thAya che ? - A prakArano pakSapAta anukaMpAmAM thaI zakato nathI. anukaMpAno viSaya hoya che jIva mAtra, sarva manuSyo....sarva pazupakSI ane samagra jIvasRSTi ! je duHkhI hoya e sarve jIvo dayAne pAtra che, pahelAM jAgavI joIe bhAvadayA. bhAva-anukaMpA. bIjA jIvonAM duHkha joIne potAnuM hRdaya dravita thaI javuM joIe. dravita hradaye - 'huM enuM duHkha kyAre dUra karuM ? - kevI rIte dUra karuM ?' e vicAravAnuM hoya che. - jo jIva bhUkhyo hoya to tene bhojana Ape che. jo te rogI hoya to teno upacAra kare che. je te vastra icchato hoya to tene vastra Ape che. Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 112 zrAvaka jIvanaH bhAga 4 duHkha dUra karavAnAM je je sAdhano enI pAse hoya che te duHkhIne ApIne ene duHkhamukta karavAno prayatna kare che. duHkhI jIvonA guNa-avaguNa na juo. koI vAra evuM bane che ke duHkha manuSyane avaguNI banAvI de che. avaguNI jIva paNa dayApAtra che. dhikkArapAtra nathI. nirveda jyAre jIvAtmAnI draSTi samyagU banI jAya che tyAre ene Akho saMsAra duHkhamaya dekhAya che. saMsAranI cAre gatiomAM e duHkhadarzana kare che. - jyAre te jJAnI, zAstrajJa puruSonA mukhethI narakagatinuM varNana sAMbhaLe che tyAre enuM skraya kaMpI UThe che. - tiryaMcagatinAM duHkhone jyAre e pratyakSa jue che, tyAre enuM mana glAnithI bharAI jAya che. - manuSya gatimAM paNa AMtara-bAhya dukhone jue che, jANe che tyAre tenuM mana viraktithI bharAI jAya che. - devalokanAM mAnasika duHkhonuM varNana sAMbhaLe che zAstromAMthI, tyAre devaloka pratye paNa tene udAsInatA AvI jAya che. - sarva duHkhonuM kAraNa te jANe che. tamAma duHkho karmane kAraNe ja utpanna thAya che, paraMtu karmajanya kaThora vipAkono pratikAra karavAnI enI zakti nathI. eTale ja pApakarmonA vipAka ene sahana karavA ja paDe che. ethI saMsAra pratye enuM mamatva nathI rahetuM. saMsAra pratye nirveda AvI jAya che. saMsAra tarapha aNagamo Upaje che. A nirvedamAM jJAnavRSTi hoya che. evuM nahIM ke saMsAranAM duHkhomAM nirveda AvI jAya ane jyAre vaiSayika sukho maLI jAya tyAre sukha lAge ! e samya draSTi jIva saMsAranAM vaiSayika sukhono vipAka jANe che, pariNAmano vicAra kare che. eTalA mATe sukhonuM mamatva rAkhato nathI. sukhanAM aneka sAdhano pAse hovA chatAM paNa Asakti rahetI nathI. anAsakta bhAvathI e gRhavAsamAM rahe che. tame loko potAnI jAtane samakita draSTi mAno cho ne? saMsAramAM anAsakta bhAvathI raho cho ne? AtmanirIkSaNa karajo, bhramaNAmAM na rahetA. sevega : samakita draSTi manuSya - jIvAtmA vizuddha AtmasvarUpa pAmavAnI abhilASA rAkhe che. tenA manamAM muktinA sukhanI kalpanA AvI jAya che. e jJAnI puruSonA Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 113 pravacana 82 saMparkamAM rahevAthI kaMIka aMze sukhane samaje che. e samaje che, paraMtu muktisukha pAmavAno puruSArtha nathI karI zakato. mAtra IcchA, mAtra abhilASA rahe che. tenI aMdaranI jhaMkhanA mAtra rahe che. sabhAmAMthI IcchA, abhilASA muktisukhanI rahe che, to pachI samakitI jIva vaiSayika sukha-bhogomAM Asakta kema dekhAya che? mahArAjazrI samakitI manuSya aMdarathI muktisukha icche che, bAhya jIvanamAM raMgarAgamAM DUbelo jaNAya che. A ja enA jIvanamAM sauthI moTuM dvandra che. vaiSayika sukhonA AvegamAM te vahI-taNAI jAya che, paraMtu jyAre Avega zAnta thAya che tyAre "meM A sAruM nathI karyuM...pApa karyuM che.' evo enA manamAM pazcAttApa thAya che. glAni Upaje che. vAstavamAM samakita vRSTi jIva bevaDI prakRtinuM prANI hoya che, eka bAju te potAnI sahaja pravRttio, Avega, IcchAo anusAra jIvanayApana kare che, jyAre bIjI bAju te jAgaruka hoya che, naitika, dhArmika ane AdhyAtmika prakRtino hoya che. te nimna prakAranI prakRtinuM parizodhana cAhe che. A baMne prakRtionuM gharSaNa enA jIvanamAM thatuM rahe che. A dvandrane kAraNe tenuM jIvana koI vAra uccatara dekhAya che, to koI vAra nitara dekhAya che. A dRSTie samakita vRSTi aMdara duHkhI ane vyAkuLa rahe che. koI vAra zubha tattvanI hAra thAya che to koI vAra azubha tattvanI hAra enA jIvanamAM thaI jAya che. zubha-azubha tattvonI hAra-jIta cAlatI rahe che. prazama : pAMcamuM lakSaNa che prazama, zarma kaho, prazama kaho, upazama kaho, eka ja vAta che. tAtparya eTaluM ja che ke samakita vRSTi jIvano krodha ocho thavo joIe. eTalo ocho thaI javo joIe ke aparAdhI jIva upara paNa krodha na Ave, roSa na Ave, krodhanI vAsanA upazAnta thaI javI joIe. hA, e saMpUrNa rIte krodhavijaya nahIM karI zake, paNa krodhane banI zake teTalo zAnta karaze, veranI gAMTha nahIM bAMdhe. A prakArano prazama-guNa pragaTa thavAnAM be - kAraNo batAvavAmAM AvyAM che. - krodha-kaSAyanAM bhayAnaka pariNAmonuM ciMtana karavAthI. - pUrvajanmathI ja upazamabhAvanA saMskAra laIne AvavAthI. A be vAto kahenArA mahAna jJAnI sAdhupuruSa che. eTalA mATe eka vAta nizcita Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 114 zrAvaka jIvana : bhAga 4 hoya che ke prayatna karavAthI krodha para saMyama karI zakAya che. krodhanAM kaDavAM pariNAmonuM ciMtana karavuM e eka prayatna ja che ne ? paraMtu A prayatna mana-vacana-kAyAthI karavo joIe. saMkalpapUrvaka hovo joIe. mAre krodha nathI ka2vo' e saMkalpa hovo joIe. samakita draSTi jIvAtmAnI sAthe koI vyakti durvyavahAra kare, ene nukasAna pahoMcADe....enI niMdA kare...chatAM paNa enI upara krodha na karavo; krodha utpanna thAya ja nahIM, evI prakRtinuM nirmANa ka2vAnuM hoya che samakita vRSTi jIvane. keTalAka yogabhraSTa AtmAo evA paNa hoya che ke pUrvajanmothI evI prakRti laIne ahIM janmyA hoya che, ke jemane sahajatAthI upazamabhAva rahe che. hRdayamAM krodha UThato ja nathI. samyag darzana guNa A pAMca guNothI puSTa thAya che, vizuddhi pAme che ane jIvane pUrNatA pratye prerita kare che. darzana-pratimAnI ArAdhanA karo H 'dhabiMdu' graMthanA TIkAkAra AcAryazrIe samyaktva guNanI vRddhi, puSTi karavA mATe 'darzana-pratimA'nI ArAdhanA karavAno nirdeza karyo che. 'darzana-pratimA' zrAvakanI je 11 pratimAo che emAM pahelI ja pratimA che darzana-pratimA.' A viSayane samajAvavA pUrve temanAM nAma sAMbhaLI lo : 1. darzana-pratimA (samyaktva) 2. vrata-pratimA (aNuvrata) 3. sAmAyika-pratimA (sAvaghatyAga, niravaghasevana) 4. pauSadha-pratimA (parvAdanomAM vizeSa anuSThAna) 5. pratimA-pratimA (kAyotsarga) 6. abrahmatyAga-pratimA (brahmacarya pAlana) 7. sacittavarjana-pratimA (sacetana dravyano tyAga) 8. AraMbhavarjana-pratimA (khetI vagere AraMbhono tyAga) 9. preSTatyAga-pratimA (bIjAMnI pAse AraMbha na karAvo) 10. uddidghatyAga-pratimA (zrAvakanA nimitte banAvelA bhojanano tyAga) 11. zramaNabhUta-pratimA (sAdhunI rIte rahevuM) 'pratimA'no artha thAya che viziSTa koTinuM dharmaArAdhanA. dareka pratimA dhAraNa ka2vAno nizcita samaya hoya che. jema ke prathama pratimAno eka mahino, bIjI Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacana 82 115 pratimAnA be mahinA, trIjInA traNa mahinA...agiyAramInA 11 mahinA. pUrvapUrvanI pratimAnI ArAdhanA uttarottara pratimAonI ArAdhanAnI sAthe karavAnI hoya che. jema ke bIjI pratimAnI ArAdhanA karatI vakhate pahelI pratimAnI ArAdhanA paNa cAlu rAkhavAnI hoya che. Aje to mAre pahelI pratimA 'darzana-pratimA'nA viSayamAM samajAvavuM che. A pratimAnI ArAdhanAthI samyak darzana guNa dRDha thAya che, puSTa thAya che. bAkInI 10 pratimAonI ArAdhanAthI samyag cAritra guNa puSTa thAya che. darzana-pratimA : darzana-pratimAnI ArAdhanAmAM pramukha cAra vAto hoya che H 1. pahelI vAta che H Astikya, anukaMpA, nirveda, saMvega ane prazama - A pAMca guNonI ArAdhanA. A pAMca guNonI bAbatamAM tamane saMkSepamAM batAvI dIdhuM che. 2. bIjI vAta che H mithyA abhinivezano tyAga. koI paNa prakArano durAgraha na rAkhavo. je mithyA che, asat che, evI mAnyatAono tyAga thavo joIe. 3. trIjI vAta che : pAMca aticAra (doSa)no tyAga karavAno che. zaMkA, kAMkSA, vicikitsA, mithyAvRSTi-prazaMsA ane mithyAvRSTi saMstava - A pAMca aticAro che. A pAMca aticAronA svarUpa saMkSepamAM tamane samajAvuM chuM. pahelo aticAra che zaMkA : A doSa samyag darzana guNane doSa lagADe che. zraddhAne nirbaLa kare che. sarvaza, vItarAga bhagavaMte jevo saraLa mArga batAvyo che tevAM gahana-gaMbhIra nava tattvo paNa batAvyAM che. temAM dharmAstikAya, adharmAstikAya, Adi arUpI dravyonuM paNa astitva pratipAdita karyuM che. matimaMda manuSya A nava tattvone sArI rIte nathI samajI zakato tyAre tenA manamAM zaMkA utpanna thAya che ke 'zu AvAM dharmAstikAyAdi arUpI padArtho hotA haze ?' zaMkAnA be prakAro hoya che - AMzika zaMkA ane sarvazaMkA, jema ke 'jIva tattva to che, paraMtu jIva zarIravyApI che yA zarIranA eka bhAgamAM ja jIva hoya che ? jIvAtmA sapradezI che ke apradezI ?" A che AMzika zaMkA. jIvanuM astitva mAnI lIdhuM paraMtu enA svarUpamAM zaMkA karI ene AMzika zaMkA kahe che. sarvazaMkA A prakAranI hoya che : 'zuM dharmatattva che ke nathI ?' dharmatattvanA astitvamAM ja zaMkA ! sarvAMzamAM zaMkA ! A baMne prakAranI zaMkA samyag darzana guNane dUSita kare che. eTalA mATe jJAnI puruSoe zaMkA na karavAno upadeza Apyo che. Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 116 zrAvaka jIvana : bhAga 4 keTalAka padArtho evA hoya che ke jemanI siddhi tarkathI nathI thaI zakatI. mAtra Agama-pramANathI mAnavA paDe. AvA padArthomAM ya zaMkA na karavI. kAraNa ke zAstraracanA karanArA niHsvArthI jJAnI puruSa hatA. emane asatyano Azraya levAnuM koI prayojana na hatuM. zAstronI vAtomAM zaMkA hovAnAM pAMca kAraNo hoya che ? 1. evA viziSTa koTinA jJAnI AcArya Aja nathI. 2. zeya padArthonI gaMbhIratA-gahanatA che. 3. jIvonA jJAnAvaraNIya karmano udaya thavAthI. 4. hetu ane udAharaNano jyAM abhAva hoya che ane 5. buddhi maMda hoya che. zAstronI sarva vAto samajamAM nathI paNa AvatI. ApaNI buddhi maryAdita hoya che. buddhinI maryAdA hoya che. zAstronI vAto anaMta-apAra hoya che. evuM abhimAna kadI na karavuM joIe ke huM sarva zAstronAM dharmagraMthonI vAto samajI zakuM chuM." zANo mANasa AvuM abhimAna kadI ya na kare. e sarvajJazAsanane kadI jUThuM nahIM kahe. sarvajJazAsanano apalApa nahIM kare. e eTaluM to samaje che ke parAnugrahaparAyaNa rAgadveSa vijetA yuga zreSTha evA jinezvara kadI asatya pratipAdita na karI zake. eka vAta nizcita che ke jinabhASita eka paNa tattva pratye aruci thavAthI AtmAne mithyAtva sparzI jAya ja che....jinabhASita eka paNa padArthamAM zaMkA paDavAthI jinezvaramAM, arihaMtamAM, tIrthaMkaramAM avizvAsa vyakta thaI ja jAya che. e mithyAtva che. A mithyAtva jIvane saMsAramAM rakhaDAve che. eTalA mATe jinabhASita padArtha ja pramANabhUta che." evI zraddhA TakAvI rAkhavAnI che. tamArI buddhinI maMdatAno, durbaLatAno svIkAra karavo ja paDaze. bIjo aticAra che kAMkSA : kAMkSA eTale abhilASA. jyAre manuSya bIjA dharmonuM adhyayana kare che, bIjA dharmonI vAto sAMbhaLe che, tyAre te vicAre cheH "A vaidika bauddha...vagere dharmomAM viSayasukhonuM sevana karatAM karatAM ya svargasukha pAmavAnI vAto jaNAvI che.... madyapAna, mAMsabhakSaNa vagere karavAmAM doSa batAvyo nathI. to e dharmonI sAdhanA karavI joIe. je dhamamAM vadhAre tapa, tyAga karavAmAM nathI hotAM, pApono tyAga karavAnI vAto nathI karavAmAM AvI evA dharmanuM pAlana karavAnI IcchA thAya che. to "kAMkSA' nAmano aticAra lAge che. samyaktane dUSita karI nAkhe che. Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacana 82 117 A rIte koI eka dharmanuM AkarSaNa pedA thAya to paNa "kAMkSA doSa lAge che. jema ke buddha bhagavAne bhikSuo mATe saraLa ane sukhadAyI dharma batAvyo che. "mRdu zadhyAmAM zayana karavuM. savAre UThatAM ja peya levuM, madhyAhana bhojana levuM, aparAhanamAM peya levuM ane madhyarAtrie drAkSa. sAkara levAM! A rIte kaSTa pAmyA sivAya mokSa pAmavAno!" A dharma pasaMda Avyo to 'kAMkSA' nAmano doSa aticAra lAgI jAya che. jinabhASita vacanomAM avizvAsa thaI jAya che. jinabhASita mokSamArga kaThora che, kaSTamaya che, jyAre bauddha dharma saraLa ane sukhamaya che...sAro che. Avo vicAra samyaktane dUSita karI de che. eTalA mATe bIjA dharmonuM zravaNa-adhyayana sAvadhAnIthI karavuM. guNadoSonuM paryApta paryAlocana karavAnI kSamatA hoya to ja karavuM. trIjo aticAra che vicikitsA : dharmaArAdhanAnA phaLanA viSayamAM saMdeha thavo e vicikitsA che. 'huM kaThora duSkara tapazcaryA karuM chuM paraMtu paralokamAM enuM phaLa maLaze? zuM mane svarganAM sukha maLaze ke nahIM? meM jJAnI puruSo pAsethI sAMbhaLyuM to che paraMtu A vAta sAcI haze? pahelAMnA yugamAM manuSyonAM dhRtibala, saMghayaNabaLa vagere ucca koTinA hatAM eTalA mATe to tapazcaya Adi dharmasAdhanAnuM phaLa maLatuM hatuM. ApaNAM dhRtibala, saMghayaNabaLa nirbaLa che, nimnakoTinAM che, to pachI ApaNane sAdhanAnuM phaLa kevI rIte maLaze?" A che vicikitsA, enAthI samyakatva dUSita thAya che. vicikitsAno bIjo artha paNa zAstramAM batAvyo che. vicikitsA eTale niMdA, sadAcAronI niMdA, sAdhuonI niMdA, jema ke "A sAdhu snAna nathI karatA eTale emanuM zarIra keTaluM malina ane durgaMdhamaya che? teo snAna zA mATe nathI karatA? prAsuka-acita jaLathI snAna kare to zuM doSa lAge ? svaccha to rahevuM ja joIe ne? A vicikitsA che. cotho aticAra che anya dharmonI prazaMsA bIjA dharmonA AcAryone rAjyasanmAna maLatuM joIne emanA pratye AkarSita thaIne vicArIe ke : "aho, A bauddha AcArya...A vaidika AcArya kevA rAjyapUjaya che! kevA savajanamAnya che?' A prakAranI prazaMsA karatA rahIe to samakita draSTi jIva potAnA samyatvane dUSita kare che. jo tame samakita draSTi cho, to tamAre sthira citte vicAravuM paDaze. bIjA dharmono bAhyADaMbara joIne prabhAvita thavAnuM nathI. nahIMtara tamAruM samyakta saMkaTamAM paDI jaze. Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 118 pAMcamo aticAra che anya dharmonI sevA : jo tame bIjA dharmIo (anya dharmonA) sAthe rahetA ho, temanI sAthe vArtAlApa karatA ho, dharmatattvonI carcA karatA ho...ane tamArI buddhi maMda hoya, durbaLa hoya to tamArI jinokta tattvonI zraddhA hAlI jaI zake che. pahelI 'darzana-pratimA' dhAraNa karanArAoe A aticArothI bacavAnuM che. zrAvaka jIvana : bhAga 4 'darzana-pratimA' dhAraNa karanArAoe cothI vAtanuM je pAlana karavAnuM hoya che te che samyag darzananA viziSTa AcAronuM pAlana ane rAjAbhiyoga vagere 6 abhiyogano tyAga karavo te che. cha abhiyoga : abhiyoga eTale icchA na hovA chatAM ya je karavuM paDe te, ane te karavAthI samyaktvano bhaMga na thAya; te 6 abhiyoga che. 1. pahelo che rAjaabhiyoga. koI vAra rAjAnI AjJAthI, jinamatathI viparIta pravRtti karavI paDe to kare. 2. bIjo che gaNAbhiyoga. koI vAra svajana-parijanonA AgrahathI jinamatanI viruddha pravRtti karavI paDe to kare. 3. trIjo che balAbhiyoga. koI vAra koIka baLavAna manuSyanA bhayathI na karavA jevI pravRtti karavI paDe to kare. 4. cotho che devAbhiyoga. koI vAra koI mithyAvRSTi deva-dAnavanA bhayathI na karavA jevI pravRtti karavI paDe to kare. 5. pAMcamo che kAntAravRtti. koI vAra jaMgalamAM rakhaDI paDyA, prANarakSA karavI muzkela banI jAya, tyAre prANarakSAnA hetuthI ayogya pravRtti karavI paDe to kare. 6. chaThTho che guru Adino nigraha, vizeSa paristhitimAM guru Adi upakArI varganA nigrahathI, jinamata viruddha pravRtti karavI paDe to kare. A cha prakAranA apavAdo che. je samakitI jIvo che temane mATe A cha apavAdo che. AmAMthI eka paNa kAraNa upasthita thatAM je koI vaMdanAdi karavAM paDe te bhaktibhAvathI na karavAM...bhaktibhAva rahita...mAtra dravyakriyAthI ja karavAM. paraMtu 'darzana-pratimA' dhAraNa karanAra sattvazIla puruSa A kAraNo upasthita thatAM ya apavAdamArganuM AlaMbana nathI leto. je koI Apatti Ave, tene sahana karavAmAM te samartha hoya che. nirbhaya hoya che. Aje basa, ATaluM ja. Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacana 3 parama kRpAnidhi, mahAna zrutadhara, AcAryazrI haribhadrasUrijIe svaracita 'dharmIbaMdu' graMthanA trIjA adhyAyamAM zrAvaka jIvananA viSayamAM vizada mArgadarzana ApyuM che. temaNe eka eka vAta eTalI upayogI ane hitakArI batAvI che ke jo manuSya e rIte jIvana banAve to tenI bhavya unnati thaI jAya. AnaMda ane prasannatAthI jIvana bharAI jAya. ApaNI vAta cAle che guNavRddhinI ! zrAvaka guNavRddhi karato rahe, tenuM lakSya banavuM joIe guNavRddhi karavAnuM. eka rahasyapUrNa vAta samajavI ke jema jema jIvAtmA guNavRddhi karato jaze, tema tema te parama AtmazuddhinI dizAmAM AgaLa vadhato jaze. parama Atmazuddhino artha che anaMta guNonuM pragaTIkaraNa. doSa naSTa thaI jAya che ane guNonI vRddhi thatI jAya che. kramazaH sarva doSono kSaya thaI jAya che ane anaMta guNa pragaTa thaI jAya che. A ja to mokSa che ! mukti che ! graMthakAra AcAryadeve 'guNavRddhi' karavAnuM kartavya jaNAvyuM che. emAM sarva guNonA AdhArabhUta 'samyagdarzana'no guNa batAvyo che. e guNane puSTa karavAnI, dRDha karavAnI preraNA ApI che. puSTIkaraNanA upAyo paNa batAvyA che. 'darzana-pratimA'nI ArAdhanAne zreSTha upAya batAvyo che. kAle meM tamane 'darzana-pratimA' viSe jaNAvyuM hatuM; Aje huM pAMca lokottara guNa batAvavA icchuM chuM. A guNothI manuSyanuM jIvana unnata to bane ja che, duniyA mATe paNa AdarzabhUta bane che. keTalAka mahAnubhAvomAM A guNa sahaja rUpe dekhAya che, e pUrvajanmanI ArAdhanAnuM phaLa hoya che. lokottara pAMca guNa : A ja graMthakAra AcAryadeva 'lalitavistarA' ane SoDazaka' mAM samyaktvane puSTa karanArA pAMca guNa batAvyA che H 1. audArya, 2. dAkSiNya, 3. pApajugupsA, 4. nirmaLa bodha ane 5. janapriyatA. je rIte mithyAtvamohanIya karmanA kSayopazamathI 'samyagdarzana' guNa pragaTa thAya che, e rIte kaSAyamohanIya karmanA kSayopazamathI audArya Adi guNo pragaTa thAya che. jema jema kSayopazamanI vRddhi thatI jAya che, tema tema audAryAdi guNono amRtAsvAda vadhato jAya che. ane amRta-guNonuM amRta viSayAbhilASAnA jherane mArI nAkhe che. viSayonI abhilASA jhera che. zuM tame mAno cho ? to pachI jheranI abhilASA Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 120 zrAvaka jIvana : bhAga 4 na karavI joIe ne ? abhilASA karatA raho cho ! jyAre paNa jhera lAge ane jherane utAravAnI icchA jAgrata thAya tyAre guNonuM amRtapAna karavAnI zarUAta karajo. audArya - udAratA audArya lokottara guNa che. jyAre kRpaNatA ane kSudratAnA doSa dUra thAya che tyAre A guNa AtmAmAM pragaTa thAya che. dAnAntarAyakarmano kSayopazama paNa apekSita hoya che. dAnAntarAyakarmano kSayopazama thatAM udAratA-guNa pragaTa thAya che. samakita dRSTi manuSya je udAra hoya to te zAsananI unnatinAM aneka zubha kAryo karI zake che. buddhipUrvaka dAna Ape che. jyAM je kSetramAM dAna ApavuM ucita hoya tyAM ja dAna Ape che. - jyAM jinamaMdira banAvavuM yogya haze tyAM jinamaMdira banAvaze. jyAM upAzraya, dharmazALAnI jarUra haze tyAM te upAzraya ane dharmazALA banAvaze. GMA jyAM jJAnabhaMDAranI AvazyakatA haze tyAM jJAnabhaMDAra banAvaze. jyAM sAdhu-sAdhvInA vaiyAvaccanI jarUra haze tyAM vaiyAvacca karaze. auSadhaupacAramAM potAnA paisA kharacaze. jyAM zrAvaka-zrAvikAne ridratAmAMthI bahAra kADhavAM jarUrI haze, tyAM zrAvakazrAvikAno uddhAra karaze. A badhuM manuSyanA viveka para nirbhara che. AjakAla..... keTalAMka varSothI A viveka dekhAto nathI. jema ke ApaNA saMghomAM jyAM devadravyanI AvazyakatA nathI hotI tyAM tame loko devadravyamAM lAkho rUpiyA Apo cho, jyAre sAdhAraNa khAtAmAM jarUrI rakama paNa nathI ApatA. enuM piraNAma e AvyuM ke keTalAMka gAmomAM svapnadravyanI bolInA rUpiyA sAdhAraNa khAtAmAM laI javAya che. keTalAMka gAmomAM 50 TakA sAdhAraNa khAtAmAM laI javAya che. to keTalAMka gAmomAM vaLI 25 TakA laI javAya che. vAstavamAM rUpiyA ApanAra to tame loko ja cho. sAdhAraNa khAtAmAM jeTalA rUpiyA joIe teTalA temAM karAvI do to devadravyane sAdhAraNamAM laI javAnuM pApadoSa nahIM lAge. jyAM jJAnadravyanI AvazyakatA hoya tyAM vivekI mANasa pahelAM zAnadravyamAM dAna Apaze. jyAM sAdhu-sAdhvInI vaiyAvaccamAM rUpiyAnI jarUra hoya tyAM vaiyAvaccamAM ApavA joIe. keTalAMka gAmomAM sAdhu-sAdhvIonA vaiyAvacca mATe paisA nathI Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacana 83 121 hotA, to devadravyamAMthI paisA upADIne sAdhu-sAdhvInI sevA karavAmAM Ave che ! dAnavIra loko jo vivekI banI jAya to A doSa dUra thaI zake che. dAnaci jIvoe saMghanI peDhImAM pUchavuM joIe ke kayA kayA kSetramAM khoTa che. jemAM khoTa hoya temAM dAna ApavuM joIe, pachI bolIo bolavI joIe. saMghonI pAse sauthI vadhAre paisA devadravyanA hoya che. TrasTIo beMkamAM paisA rAkhe che. beMka kevA kevA lokone lona Ape che ? emAMthI kevA kevA dhaMdhA thAya che, e tame loko nathI jANatA ? chatAMya koI gaMbhIratAthI vicAratuM ja nathI. devadravyanI vRddhi thatI jAya che. bIjAM khAtAM khoTamAM cAle che. temAM devadravyano ja upayoga thAya che, doSa lAge che. upadezaka munivaroe paNa evo upadeza Apavo joIe ke je je khAtAomAM khoTa hoya te khAtAone pahelAM bharapUra karavAM joIe. pharIthI khoTa na AvavI joIe. udAra mANasone sAcuM mArgadarzana maLavuM joIe. A zAstrIya mArgadarzana che ke pahelAM khAdhamAM cAlanArAM khAtAM samRddha karavAM joIe. pachI bAkInAM khAtAomAM dAna ApavuM joIe. je je dAnavIra mahAnubhAvoe jJAnI-dIrghadarzI AcArya munivaronuM mArgadarzana lIdhuM hatuM, temaNe ucita kSetramAM ja dAnano pravAha vahAvyo hato. gujarAtanA rAjA kumArapALe AcAryazrI hemacaMdrasUrIzvarajInuM mArgadarzana laIne dareka zubha kSetramAM dAnano pravAha vahAvyo hato. koI kSetra....daridra rahyuM na hatuM. - AmarAjAe AcAryazrI bappabhaTTIsUrIzvarajInuM mArgadarzana laIne ucita kSetramAM dAna ApyuM hatuM, ane jinazAsananI apUrva sevA karI hatI. mahAmaMtrI vimalazAha, mahAmaMtrI vastupAla-tejapAla, bhAmAzAha, jagaDuzAha...vagere zreSThioe paNa jJAnI, dIrghadRSTA AcAryonuM mArgadarzana laIne yogya kSetromAM paryApta mAtrAmAM dAna ApyuM hatuM. udAratA moTo guNa che. e udAratA yogya kSetramAM vahevI joIe. eTalA mATe sarva guNonI sAthe viveka guNa to hovo ja joIe. viveka vagara koI paNa guNa zobhA Apato nathI. vartamAna kALamAM zrImaMta lokomAM udAratAno guNa vadhu pramANamAM jovA maLe che; paraMtu jyAM sudhI mAro anubhava che tyAM sudhI huM e zrImaMtomAM viveka joto nathI. moTA bhAganA dAnavIra loko prasiddhi jhaMkhe che. prazaMsA icche che... jyAM prasiddhi ane prazaMsA maLanArA hoya tyAM teo lAkho, karoDonuM dAna Ape che. jyAM dAnanI jarUra nathI tyAM...dAna Ape che ! Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 122 udAratA-guNa vyApaka joIe H bIjI vAta paNa vivekanI ja che. saMgha-samAjamAM hajAro, lAkho rUpiyAnuM dAna denArAo potAnA gharamAM kRpaNa banI jAya che. snehI-svajano, nokara-cAkaranI sAthe teo jyAre kRpaNatApUrNa, kSudratApUrNa vyavahAra kare che tyAre temanuM dAna prazaMsApAtra nathI banatuM. dAnathI emanI zobhA vadhatI nathI. eTalA mATe manuSye sau prathama potAnA gharamAM udAra banavuM joIe. zrAvaka jIvana : bhAga 4 eka mahAnubhAve saMghamAM svAmivAtsalya karyuM hatuM. rUpiyA pacAsa hajAranuM kharca karyuM hatuM. udAratAthI saMghane bhojana ApyuM hatuM. bIje divase gharamAMthI enI patnIe nokarane pacAsa rUpiyA ApyA to tarata ja patie patnIne pUchyuM : 'nokarane pacAsa rUpiyA kema ApyA ?' patnIe kahyuM : 'tenI patnI bImAra hatI, davA mATe paisA ApyA che.' "ene paisA na ApavA joIe A rIte....bImArInuM bahAnuM kADhIne A loko paisA laI jAya che...tuM saraLa che eTale temanI vAto nathI samajatI..' moTuM bhASaNa saMbhaLAvI dIdhuM. patnI vivekI hatI. daza varSathI e nokarane jANatI hatI. madada karavI jarUrI hatI. e yogya dAna hatuM, paraMtu pati ucita vAta samajato na hato, eTalA mATe te gharamAM apriya banI gayo hato. A rIte patnI, putra, putrI, mAtApitA vagerenI sAthe paNa udAratApUrNa vyavahAra ka2vo joIe. bhadrAmAtA zAlibhadranI havelImAM zA mATe priya hatI ? zAlibhadranI 32 patnIo mATe bhadrAmAtAe 16 lAkha mudrAo ApIne 16 ratnakaMbalo lIdhI hatI ne ? potAne mATe eka paNa na rAkhatAM 32 putravadhUone ApI dIdhI hatI ne ? AvI udAratA joIe. potAnI zakti anusAra udAra banavuM joIe. dAkSiNya : bIjo guNa batAvyo che dAkSiNyano. dAkSiNya eTale bIjAMnI sevA karavAno, bIjAMnAM kAryo karavAno utsAha. A utsAha sadaiva Takelo hovo joIe. akhaMDa hovo joIe, jethI bIjAMnAM kArya AvI paDatAM tame avilaMba tenuM kAma karI zako. niHsvArtha bhAvanAthI karazo. je mANasamAM A dAkSiNya nathI hotuM, je be-zarma hoya che. te bIjAnAM kAma nahIM kare. vicAraze ke 'zuM ApaNe bekAra beThA chIe ? ApaNe keTalA lokonAM kAma karatA pharIzuM ? ApaNe to sApha manA karI daIzuM.' hA, koI svArtha dekhAze to te aDadhI rAte paNa kAma karavA UpaDaze. paropakArano dekhAva ka2ze. bIjAMne AbhAravaza karI deze. pAchaLathI potAno svArtha siddha karI deze. Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacana 83 123 dAkSiNya guNavALo manuSya potAno svArtha joze ja nahIM; paropakAranI, sevAnI bhAvanAthI ja mAtra bIjAMnAM kAma karaze. AvA dAkSiNya guNavALA mANaso duniyAmAM mahAna thaI gayA. sarvajanapriya banI gayA. kadI paropakAra karavA mana mAnatuM na hoya to manane samajAvIne paNa paropakAranuM kArya karatA rahevuM joIe. A rIte paropakAra karatA rahevAthI rasa jAgrata thaze. pachI paropakAranI pravRtti svAbhAvika banI jaze. A guNane siddha karavA mATe tamAre gaMbhIra banavuM paDaze. dhIra ane sthira banavuM paDaze. bIjA lokonA guNadoSa sAMbhaLavA chatAM - jANavA chatAM paNa bolavAnuM nathI, guNonI upabRhaNA karavI e che gaMbhIratA. jeno doSa tame jANatA ho tenuM ja kAma karavAno prasaMga Ave e samaye 'A vyakti lAyaka nathI. yogya nathI. eTalA mATe huM enuM kAma nahIM karuM' evo vicAra gaMbhIra mANasa nahIM kare. gaMbhIratA nahIM hoya to tenuM kAma nahIM kare. gaMbhIra manuSya dareka gaMbhIra vAtano UMDANathI vicAra karaze. bIjA lokonI rahasyapUrNa vAta, moTo doSa jANavA chatAM paNa te jAhera nahIM kare. dAkSiNya guNane TakAvavA mATe bIjo guNa che dhIratA. Apatti AvatAM, pratikULatA AvatAM, kaMI paNa apriya banI jatAM caMcaLa na banavuM, vyAkuLa na banavuM, paraMtu samatAthI sahana karI levuM dhIratA che. adhIra banavuM nahIM. adhIra, caMcaLa zA mATe thavuM ? je thavAnuM hatuM te thaI gayuM. thavAnuM hoya che te thaIne rahe che, koI ene mithyA karI zakatuM nathI. eTalA mATe zAnti rAkhavI. emAM ya je ApaNA upakArI loko hoya che, guNavAna puruSo hoya che, temanI taraphathI kadI koI apriya bane, pratikULa bane te samaye temanA pratye roSa na karavo. dhIraja dharavAnI hoya che. tyAre ja temanA taraphano dAkSiNyabhAva akhaMDa raheze. nahIMtara dAkSiNyano bhAva naSTa thaI jaze. dAkSiNya guNane dRDha karavA mATe trIjo guNa che sthiratA. gAMbhIrya ane dhairyanI sAthe sAthe svairya guNa paNa jarUrI che. ApaNA kartavya upara sthira rahevAnuM che. ApaNA guNonI sthiratA rAkhavAnI che. ApaNI satpravRttiomAM ya sthira rahevAnuM che. je kArya ApaNe prAraMbhyuM; ApaNA manane emAM joDI devuM - manano upayoga emAM ja rAkhavAno che. ApaNe mAthe je javAbadArI hoya, ApaNuM sthAna-'sTeTasa' je hoya, ene anurUpa vyavahA2 ka2vo, maryAdAnuM pAlana karavuM, ane kartavyo nabhAvavAM. banavAjoga che ke ApaNI icchAthI viruddha bAbata banI gaI, te samaye tame Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 124 zrAvaka jIvana : bhAga 4 tamAruM svIkRta kArya tyajazo nahIM, kartavyane choDI nahIM do. tamAre kartavyapAlanamAM aDaga rahevAnuM che. jene je kahevuM hoya te kaheje karavuM hoya te kare.tame sthitaprajJa banIne potAnA kartavyomAM vaLagI raho. A sthiratA guNa che. tame sthira cittavALA bano. je vyaktinI sAthe tame vAta karatA ho, temAM tamArA manane sthira karo. sthiratAthI sAMbhaLo, vicAro, sthiratAthI bolo, sthiratAthI vyavahAra karo. sthiratA nahIM hoya to zuM thaze, te jANo cho? koI paropakAranuM kArya karatA hazo, ane acAnaka, tamAruM vyaktigata kArya yAda AvI gayuM to tamAruM mana caMcaLa thaI jaze. tame peluM paropakAranuM kArya choDI dezo, ane potAnuM kArya karavA cAlyA jazo. dAkSiNya guNa khaMDita thaI jaze. - dAkSiNya guNa jIvanamAM ati Avazyaka che, kAraNa ke dAkSiNyano saMbaMdha samyagradarzananI sAthe che. dAkSiNyane vRDha karavA mATe traNa guNa jarUrI che gAMbhIrya, zairya ane caiya. pApa-jugupsA ? pAMca lokottara guNomAM trIjo guNa cheH pApa-jugupsA! samyagradarzananA pAyAmAM A guNa Avazyaka mAnavAmAM Avyo che, samyagdarzana tattvarucirUpa che, dharmarucirUpa che, A tatparuci ane dharmaruci, AtmAmAMthI pAparuci naSTa thaze tyAre ja pragaTa thaze. pAparuci eTale pApo pratye prema. pApono prema khUba ja gahana hoya che. pApa na karavA chatAM ya ddhayamAM pApaprema hoI zake che, eTalA mATe hRyamAMthI pApapremane dUra karavo paDaze. dUra karavAno upAya che - pApa-jugupsA. pApa-jugupsA karavAnA keTalAka upAyo batAvuM chuM 1. sauthI pahelAM to pUrvajanmomAM yA A janmamAM ApaNAthI koI pApAcaraNa, thaI gayuM hoya, tenuM prAyazcitta karavuM. ApaNA pApI AtmA pratye dhRNA karavI. teno tiraskAra karavo. pApa vAstavamAM dhRNAspada che, ahitakArI che, e AzayathI pApa-jugupsA karavAnI che. 2. vartamAna kALamAM pApa-prasaMgane pahelAMthI jANIne tenAthI dUra rahevAnuM khayAla AvI javo joIe ke tatkAla Avo pApa-prasaMga AvavAno che, to dUra jatA raho. - koI pArTImAM gayA, tyAMnuM vAtAvaraNa joIne tamane khabara paDI javI joIe ke have ahIM zarAbanuM cakra zarU thaI jaze. tamAre buddhipUrvaka tyAMthI khasI javuM Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacana 83 -- joIe. mitronI sAthe koI hoTalamAM gayA. tyAM tamArI AMkho ane nAka mApI le ke 'ahIM abhakSya bhojana maLavAnuM che ane mitro abhakSya bhojana ArogavAnA che.' tamAre game tema karIne tyAMthI nIkaLI javuM joIe. koI mitranI sAthe tame khoTI jagAe jaI caDyA; mitranI vAto ane e gha2nA vAtAvaraNa uparathI tamane khabara paDI gaI ke A vezyAgRha che,' to tamAre buddhipUrvaka tyAMthI khasI javuM joIe. 125 tame koI tIrthayAtrAe gayA, koI TUramAM gayA. koI hoTalamAM UtaryA, yA dharmazALAmAM UtaryAM. tyAM keTalAka mitroe jugAra ramavAnI zarUAta karI. tamane khabara paDI gaI ke 'ahIM jugAra ramAze ane mane paNa emAM sAmela ka2vA prayAsa thaze. huM nA pADIza to ye mane choDavAmAM nahIM Ave.'to buddhipUrvaka tyAMthI nIkaLI javuM joIe. "mAre pApamAMthI bacavuM che.' e tamAro dRDha nirNaya hovo joIe. manamAMthI pApono prema nIkaLI javo joIe. 3. pApa-jugupsAno trIjo upAya che - bhaviSyakAlIna pAponI yojanA na banAvavI. 'huM AvAM AvAM pApo karIza.' pApono prema hoya che to manuSya pApAcaraNanI yojanA nahIM banAve, dharmAcaraNanI yojanA banAvaze. pApAcaraNothI thanArAM karmabaMdha ane karmabaMdhonA kaTuM pariNAmonuM ciMtana karazo to pApono bhaya lAgaze. pApo pratye ghRNA janmaze, ane pApono tyAga karavA tatpara banazo. pachI bhaviSyamAM pAponI yojanA nahIM bane. nirmaLa bodha : cotho lokottara guNa che - nirmaLa bodha. pAparuci naSTa thaI jatAM hRdayamAM tattvaruci utpanna thaze. dharmaruci utpanna thaze. tattvaruci ane dharmaruci utpanna thatAM tattvazravaNa ka2vAnI icchA pedA thaze. tattvazravaNa ka2vA mATe te jJAnI guruonI zodha ka2ze. temanI pAse jaze, temane vinaMtI ka2zeH 'gurudeva, mAre tattvazravaNa karavuM che. kRpA karIne mane evA graMtha saMbhaLAvo ke mArA krodhAdi kaSAyo upazAMta thAya, mArI vaiyika vAsanAo nirmULa thAya; mArI mithyA kalpanAo naSTa thAya. mArA doSa-durguNo dUra thAya ane mArI mokSamArganI yAtrA niraMtara cAlatI rahe.' jyAre gurudeva tene jinavacana saMbhaLAve tyAre te ekAgratAthI sAMbhaLe, bhAvavibhora thaIne sAMbhaLe, eka eka akSarane tanmayatAthI sAMbhaLato jAya. je kaMI sAMbhaLe tene yAda rAkhavAno prayatna kare. pachI te ciMtana-manana kare che. A rIte tene nirmaLa bodha prApta thAya che. zAstrIya jJAna pAmatAM pAmatAM te AtmajJAna prApta Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 126 kare che. saMsAramAM raheto, ghara-parivAranI javAbadArIo nabhAvato samakita dRSTi manuSya nirmaLa bodha prApta karavAno prayatna karato rahe che. arthopArjanano prayatna karato rahe che, ane aneka sAMsArika vyavahArone nabhAve che; sAthe sAthe e nirmaLa bodha paNa pAme che - eka vAta mahattvapUrNa hoya che e vyaktinA jIvanamAM - e paisAnI pAchaLa doDato nathI, paisA enuM sAdhya nathI hotuM; mAtra sAdhana hoya che. tenuM lakSya hoya che AtmaguNonI prApti ane vRddhi - enuM aMtima dhyeya hoya che AtmAnI mukti; AtmAnI parama vizuddhi. jema jema nirmaLa jJAna pAmato jAya che tema tema tenA AMtarabAhya vicAravyavahAra lokottara banatA jAya che. janapriyatna H jyAre manuSyano vyavahAra bIjAMnI sAthe udAratApUrNa ane dAkSiNyasabhara bane che, tyAre te janapriya bane ja che. te lokonA hRdayamAM vasI jAya che. loko enI prazaMsA karatA rahe che. pariNAmasvarUpa loko enA AlaMbanathI zuddha dharma pratye, dharmaguruo pratye ane dharmasthAno pratye AkarSita thAya che. zuddha dharmanI loko prazaMsA kare che. zrAvaka jIvana : bhAga 4 jo manuSya udAra haze, paNa hRdayathI niSThura haze, svArthI ane svacchaMdI haze to te bIjAMne dharmapremI nahIM banAvI zake. lokone enA pratye prema nahIM hoya; loko enI prazaMsA nahIM kare. janapriyatA eka viziSTa guNa che. traNa vAto manuSyanA jIvanamAM hoya, to te lokapriya bane ja che. tenAmAM udAratA hovI joIe. te zIlavAna hovo joIe. te vinIta - namra hovo joIe. udAratAnI vAto to pahelAM ja tamane karI dIdhI che. bIjI vAta che zIlanI. zIla eTale sAro svabhAva, sAruM cAritra. udAratAnI sAthe sAthe tamAro svabhAva sAro hovo joIe. jene paNa tame dAna Apo, sahAya karo, teno tiraskAra na karo. tenI sAthe premathI vAta karo. tene nIco na dekhADo. tenA gauravane hAni na pahoMcADo. A che zIlano pahelo artha. bIjo artha che sAruM cAritra, nirmaLa vRSTi, niSpApa dRSTi. duniyA A vAta jue che - 'e mahAnubhAva cAritrazIla che, koI para-strInI sAme AMkha UMcI karIne Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 127 pravacana 83 jotAya nathI. kadI anyanI strIo sAthe durvyavahAra karatA nathI, sajjana puruSa che, sadAcArI puruSa che." gharma-ArogyanI avasthAH A audAyadi 5 guNa je mANasa prApta kare che, tenI e dharma-ArogyanI avasthA hoya che. dharma-Arogya prApta thatAM pApavikAra upazAnta thaI jAya che. mukhya rUpe cAra pApavikAra upazAMta thAya che. 1. ati viSayatRSNA, 2. vRSTi saMmoha 3. dharma-aruci ane 4. krodhanI prabaLatA. ati viSayatRSNA khUba moTo vikAra che. A vikAra jyAre AtmAmAM jAgRta thAya che tyAre manuSya gamya-agamya, bhogya-abhogyano viveka cUkI jAya che. zabda, rUpa, rasa, gaMdha ane sparzanA sarva viSayomAM te atRpta ja rahe che. bIjo pApavikAra che vRSTi saMmohano. dharmane adharma mAnavo, adharmane dharma mAnavo, e vRSTi saMmoha che. jema ke yajJa-yAgamAM hiMsA thAya che. chatAM e hiMsAne upAdeya mAnavAmAM Ave che. samya dharmone mithyA mAne che. trIjo pApavikAra che dharma-arucino. dharma-zravaNa karavuM ane pasaMda nathI paDatuM. tAttvika, pAramArthika padArthonuM e ciMtana karato nathI. tene rasavRtti ja thatI nathI ane te dhArmika puruSono saMparka rAkhato nathI. na to ene AtmadharmanI vAto pasaMda paDatI, na to vyavahAradharmanI vAto ene AkarSita karatI. cotho pApavikAra che krodhanI prabaLatAno. vAtavAtamAM je krodha kare che, kazuMka apriya bane che, pratikULa bane che....to te krodhathI Agajharato thaI jAya che. audAyAdi pAMca lokottara guNonI prApti thatAM A cAra pApavikAro dUra thaI jAya che. AtmA dharma-Arogya prApta karI le che. sAMkhyadarzanamAM samyagadarzana : sAMkhyadarzana AtmAne "puruSa' kahe che ane karmane prakRti' kahe che. puruSa ane prakRti sAMkhyadarzananAM mULabhUta tattvo che. jyAM sudhI puruSamAM prakRtinuM pratibiMba paDe che tyAM sudhI puruSa-prakRtino abhedabhrama cAlu rahe che. prakRtinuM sarjana puruSa potAnuM sarjana mAnI le che. A abhedabhramane kAraNe prakRtino puruSa upara adhikAra thaI jAya che. jyAre puruSano abhedabhrama dUra thaI jAya che. huM prakRti nathI, huM prakRtithI bhinna puruSa chuM,' evo bodha thAya che, tyAre prakRtino adhikAra AtmA uparathI UThI jAya Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 128 zrAvaka jIvanaH bhAga 4 che. A bhedajJAnathI tattvajJAnanI prApti thAya che. paraMtu tattvajJAna pAmavA mATenI pAMca prakAranI bhUmikA batAvavAmAM AvI che - dhRti, zraddhA, sukhA, vividiSA ane vijJapti. A pAMca vAto abhaya, cakSu, mArga, zaraNa ane bodhanI sAthe samAnatA rAkhe che. 1. ApaNe jene "abhaya' kahIe chIe te abhaya eTale cittasvAcyuM. A cittasvAthya sAMkhyadarzananI dhRti che. bhayaavasthAmAM adheya hatuM abhayamAM gherya-dhRti Ave che. 2. ApaNe jene "cakSu kahIe chIe. cakSu eTale dharmaci. te ja dharmaruci sAMkhyadarzananI zraddhA che. 3. ApaNe jene mArga kahIe chIe, mArga eTale tattvajijJAsA. e ja tattvajijJAsA sAMkhyadarzananI sukhA' che. dharmamArganuM AkarSaNa thayA pachI cittamAM evo upazamanA bhAvano AlAda thAya che ke je azAMtine dUra kare che. e upazamano artha che sukhA." 4. ApaNe jene "zaraNa' kahIe chIe, te zaraNa tattvajijJAsArUpa che. ene sAMkhyadarzana tattva-vividizA' kahe che. pa. ApaNe jene "bodhi' kahIe chIe, sAMkhyadarzana vijJapti' kahe che. eTale ke samyagdarzana. puruSa uparathI prakRtino adhikAra haTI javAthI dhRti Adi pAMca guNa siddha thAya che. enAthI te samakita vRSTi bane che. jenadarzanamAM karmaja prakRti che. jJAnAvaraNa Adi karmo prakRti che. karmonAM kAryone AtmA potAnAM kAryo samaje che. A mithyAtva che. jyAre AtmA ane karmono bheda samajAya che tyAre samyagudarzana pragaTe che. guNonI vRddhinuM dhyeya rAkho : graMthakAra AcAryadiva, zrAvaka-zrAvikAone guNonI vRddhi-puSTi karavAnI preraNA Ape che. sarva guNono AdhArabhUta guNa batAvyo che samyagudarzana. eTalA mATe samyagdarzana guNanA viSayamAM kaMIka vistArathI jaNAvyuM che. A guNanI aMtargata bIjA aneka guNa batAvyA che, A sarve guNonI vRddhi karavAnI che. guNonI rakSA karavAnI che. gaphalatamAM na rahetA. je gaphalatamAM rahezo to A kSayopathamika bhAvanA guNo jatA rahetAM vAra nahIM lAge. sarvatra sadAya jAgRti Avazyaka che. tame "guNavRddhi karatA raho ane guNasamRddha bano e ja maMgala kAmanA. Aje basa, ATaluM ja. Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacana 84 parama upakArI, parama kRpAnidhi, AcAryazrI haribhadrasUrijIe svaracita 'dharmabiMdu' graMthanA trIjA adhyAyamAM zrAvaka jIvanano vizeSa dharma pratipAdita karyo che. bAra vrato ane dainika jIvanacaryA jaNAvyA pachI temaNe bhAvadharmanI mahattvapUrNa vAta batAvI che. bhAvadharmanI khUba suMdara vAto graMthakAre batAvI che. have trIjA adhyAyanuM aMtima sUtra batAvavAmAM Ave che. sattvAdiSu maitryAdiyoga iti // 93 // | graMthakAre dhabiMdu' graMthanA prAraMbhamAM ja dharmanuM lakSaNa jaNAvatAM kahyuM che H vacanAd yadanuSThAnamaviruddhAd yathocitam / maitryAdibhAva - saMyuktaM tad dharma iti kIrtyate // dharmakrayA jinokta vacana anusAra hoya, je prakAre ka2vAnI hoya e rIte karavAmAM AvatI hoya; paraMtu jo dharmIkrayA karanArAonA hdayamAM maitrI, pramoda, karuNA ane madhyastha bhAva na hoya to e anuSThAna dharma' kahevAze nahIM. kahevAnuM tAtparya e che ke dharma-anuSThAna karanArAonA manamAM maitrAdi bhAvanAo avazya hovI joIe. A bhAvanAonI upekSA karIne game teTaluM mahAn anuSThAna ka2vAmAM Ave to paNa jJAnI puruSanI dRSTimAM e dharma kahevAze nahIM. A vAta, A jinavacana tame sArI rIte samajo ane eno Adara karo. dharmakrayAo karanArAonA jIvanamAM A bhAvanAothI viparIta pravRttio joIne hRdayamAM bhAre duHkha thAya che. dharmadhyAnamAM sahAyaka H je rIte bhAvanAo vagara jinakathita anuSThAna paNa 'dharma' nathI; e rIte maitryAdi bhAvanAo vagara dharmadhyAna paNa thaI zakatuM nathI. dharmadhyAnamAM mananuM anusaMdhAna tyAre ja saMbhavita bane ke jyAre manuSyanuM mana maitrI vagere bhAvanAothI pariplAvita hoya. 'dharmadhyAna' ka2vAnuM mAdhyama mana che. sAdhana mana che. mana maitrI vagere bhAvanAothI pavitra hovuM joIe. ArtadhyAnamAMthI manane nivRtta karIne dharmadhyAnamAM lIna karavA mATe pahelAM, manane maitrI vagere bhAvanAothI zuddha karavAnuM hoya che. mahAsatI madanarekhAno e duHkhada prasaMga yAda karo. jyAre madanarekhAnA pati yugabAhu upara yugabAhunA moTA bhAI maNi2the talavArano ghA karyo hato tyAre Jain ducation International Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 130 zrAvaka jIvana : bhAga 4 yugabAhunuM gaLuM adhuM kapAI gayuM hatuM. lohInI dhArA vahI rahI hatI, ghA karIne maNiratha nAsI gayo hato...e samaye pAse beThelI madanarekhAe yugabAhune...maratA patine zuM kahyuM hatuM? sauthI pahelAM zuM samajAvyuM hatuM? 'tame maNirathane tamAro zatru na mAno, te to nimittamAtra che. zatru to tamArAM pApakarmo ja che ! pApakarmonA bhArathI dabAyelA maNirathane zatra zA mATe mAnavo? teNe pApakarmothI prerAIne A duSkRtya karyuM che, te to dayApAtra che. zatru to tamArAM pApakarmo ja che." maratA patine dharmadhyAnamAM lIna karavo che, eTalA mATe sau prathama to patinA manane karuNAbhAvathI zuddha karyuM. talavArano ghA karanAra moTAbhAI pratye verabhAvanA na rAkhavI joIe, verabhAvanAnI hAjarImAM "dharmadhyAna' na thaI zake. mana dharmadhyAnamAM nimagna na banI zake. eTalA mATe vicakSaNa mahAsatIe patinuM pAralaukika hita karavA mATe enA manamAMthI zatrutAne dUra karI dIdhI. pachI zrI - navakAramaMtra saMbhaLAvyo. cAra zaraNa aMgIkAra karAvyAM ! dharmadhyAnamAM nimagna banelo yugabAhu marIne sadgati pAmyo. madanarekhAe paNa potAnA manamAM maitrAdi bhAvanAone kevI draDha banAvI haze ke potAnA priyatama pati upara talavArano ghA karanAra duSTa jeThanI upara krodha - roSa na karyo, AjhaMda na karyuM...potAnI jAtane saMyamamAM rAkhI ane patinA pAralaukika hitano ja vicAra karyo. jo e samaye maNirathane zikSA karavA mATe madanarekhA tarata potAnA sainiko, je udyAnanI cAre tarapha UbhA hatA, temanI pAse doDI jAta to zuM thAta? yugabAhu ArtadhyAnamAM athavA raudradhyAnamAM marI jAta.ane durgatimAM cAlyo jAta ! maNirathane zikSA karAvIne madanarekhA zuM meLavata? Ama to maNirathanAM pApakarmoe ja ene sakhata zikSA ApI dIdhI hatI. ene sApe DaMkha mAryo hato ane te marIne dugatimAM cAlyo gayo hato. mahattvanI vAta e che ke manane dharmadhyAnamAM joDavAnuM che, manane sthira karavuM hoya to sarva prathama tene maitrAdi bhAvanAothI zuddha karavuM paDaze. manamAM koI paNa jIva pratye zatrutA na rAkhavI joIe. kaThoratA, krUratA na rAkhavI joIe. ISa - asUyA na rahevI joIe. tiraskAra yA dhikkAra na rahevo joIe. eTalA mATe madanarekhAe potAnA patine atyaMta premathI samajAvIne talavArathI prahAra karanAra bhAI upara je roSa utpanna thayo hato te roSa dUra karyo. talavArano prahAra karanAra potAno bhAI nathI, paraMtu potAnAM ja pApakarmo che, bhAI to mAtra nimitta che. te to karuNApAtra - dayApAtra che, A vAta patinA dayamAM utArI dIdhI ane pachI dharmadhyAna Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacana 84 131 karAvyuM! bhAvanAo vagara dharmadhyAna nahIM ? eka zrAvake potAnI samasyA jaNAvatAM kahyuM: 'gurudeva, dharmakriyAo thAya che, 3-4 kalAka dharmakriyAomAM thaI jAya che. paraMtu dharmadhyAna thatuM nathI. mana be ghaDI ya dharmadhyAnamAM rahetuM nathI !' meM e zrAvakanI mAnasika sthiti jANavA mATe keTalAka savAlo karyA? - "zuM tamArA manamAM koI paNa vyakti pratye dveSa, zatrutA, dubhavi, roSa Adi - zuM tamArA manamAM dIna-duHkhI, anAtha jIvo pratye kaThoratA. tiraskAra. dayAhInatA vagere che ? - zuM tamArA manamAM guNavAna ane puNyazALI manuSyo pratye ISa, asUyA - doSadraSTi vagere che? - je snehI svajana-nokara Adi tamAruM kahevuM nathI mAnatAM, avinIta che, koIka pApAcAra kare che, tamArA kahevA chatAM ya pApAcAra choDatAM nathI, temanA pratye dhikkAra, tiraskAra ane potAnA manamAM ciMtA, azAMti vagere rahe che ?" e zrAvake kahyuM: 'A tamAma vAto to dararoja cAlatI ja rahe che. chokarA aMge khUba ja ciMtA che, aneka vyasanomAM e phasAyelo che. AvArA mitronI sobatamAM bhaTakato rahe che.... game teTaluM samajAvyA chatAM e mAnato ja nathI, khUba moTI ciMtA che putranI !' meM kahyuM to pachI mana dharmadhyAnamAM lAgaze ja nahIM. jyAM sudhI tamAruM mana ciMtAmukta nahIM thAya tyAM sudhI mananI sthiratA dharmadhyAnamAM raheze nahIM! dharmadhyAnamAM mananuM anusaMdhAna maitrAdi bhAvanAthI ja saMbhavita che. zAMtasudhArasamAM kahevAyuM che keH saddharmadhyAna-saMdhyAna-hetavaH zrI jinezvaraiH / maitrIprabhutayaH proktAzcatasro bhAvanAH parAH // bhAvanAo : dharmadhyAnanuM rasAyaNa : mANasanuM zarIra jyAre baLahIna bane che tyAre te rasAyaNanuM sevana karIne tene baLavAna banAve che. rasAyaNa nirbaLa zarIrane baLavAna banAve che. e rIte jo tamAruM dharmadhyAna nirbaLa hoya to tene baLavAna banAvavA mATe A bhAvanAo rasAyaNa Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 132 zrAvaka jIvana : bhAga 4 che. tamane lAge ke mAruM dharmadhyAna sAruM nathI, mana vAraMvAra ArtadhyAnamAM cAlyuM jAya che, to tame A eka ja upAya karo - bhAvanAono sahAro laI lo. divasamAM eka vAra nahIM, vAraMvAra A maitrAdi bhAvanAonuM ciMtana karavAnuM zarU karI do. jema jema bhAvanAonuM ciMtana vadhatuM jaze, tema tema tamAruM dharmadhyAna puSTa thatuM jaze. mahattvanI vAta e che ke tamArI IcchA prabaLa hovI joIe, dharmadhyAnane puSTa karavAnI. dharmadhyAna thatuM nathI tenI ghora ciMtA thavI joIe. zAntithI vicAro ke - che manamAM AvI koI ciMtA ? sabhAmAMthI nathI, dharmadhyAnanI ciMtA ja nathI. mahArAjazrI to pachI maitrI vagere bhAvanAonuM mUlya tame nahIM samajI zako. dharmadhyAna vagara tame keTalI ghora azAntimAM jIvI rahyA cho te samajo cho ? azAntinuM mULa kAraNa che dharmadhyAnano abhAva. satata ArtadhyAnamAM mana rahetuM hoya to zAMti maLavAnI ja nathI. - mAtra dharmakriyAo karavAthI zAnti maLaze nahIM, zAnti pAmavI hoya to dharmakriyAnI sAthe sAthe dharmadhyAnamAM manane sthira karavuM paDaze. manane dharmadhyAnamAM sthira karavA mATe maitrI Adi cAra bhAvanAonuM ciMtana-manana karavuM paDaze. dharmadhyAnane puSTa karavA mATe bhAvanAonA rasAyaNanuM sevana karavuM paDaze. bhAvanAo sAmAnya rasAyaNa nathI, siddha rasAyaNa che. cAra bhAvanAonI paribhASAH siddha rasAyaNa svarUpa A cAre bhAvanAonI paribhASAo graMthakAra AcAryadive 'SoDazaka' nAmanA potAnA ja graMthamAM A prakAre ApI cheH parahitacintAmaitrI, paraduHkhavinAzinI karuNA / parasukhatuSTirmuditA paradoSopekSaNamupekSA // 142 // maitrIbhAvanAnI paribhASA karatAM temaNe kahyuM bIjAMnA hitanI ciMtA karatA raho, sarva jIvonuM hita thAya evI bhAvanAo sevatA raho, eTale ke koI paNa jIvanA ahitano vicAra kadI ya karavAno ja nahIM. hitakara vicAro ja karavAnA che. karuNA bhAvanAnI paribhASA karatAM temaNe jaNAvyuM ke, bIjA jIvonAM duHkha dUra karavAnI bhAvanA sevatA raho, sarva jIvonAM duHkha dUra thAo. mane evI zakti maLe. ke huM sarva jIvonAM duHkha dUra karI zakuM. sarvane sukhI karI zakuM. pramoda - muditA bhAvanAnI paribhASA karatAM graMthakAre kahyuM che ke, bIjA jIvonuM sukha joIne khuza thatA raho. evuM vicAro ke "A jIvoe pUrvajanmamAM sArI Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacana 84 133 dharmaArAdhanA karI haze. enA phaLasvarUpe emane ATaluM sAruM sukha maLyuM che. temanuM sukha joIne IrSA karavAnI nathI, khuza thavAnuM che. cothI upekSA bhAvanAnI paribhASA A pramANe batAvI che ke bIjA jIvonA doSonI upekSA karo. doSa dUra karavAnA upAya ka2vA chatAM paNa loko doSono tyAga na kare to temanA pratye dhikkAra, tiraskAra na karatAM temanI upekSA karatA raho; madhyastha raho, temanA pratye na to prema karavo, na dveSa karavo. temane temanI 'bhavitavyatA' para choDI devA. sarva jIva mArA mitro : A rIte cAre bhAvanAonI paribhASA batAvIne have sau prathama maitrIbhAvanA'nuM vistArathI vivecana karIza. samagra sRSTimAM ApaNe maitrIno phelAvo karavAno che. - ekendriyathI paMcendriya sudhI. - Urdhvaloka, adholoka ane madhyalokamAM.... sarvatra....sarve jIvonI sAthe ApaNe maitrI saMbaMdha bAMdhavAno che. e jIvo ApaNI sAthe maitrI saMbaMdha bAMdhe yA na bAMdhe, eno vicAra ApaNe karavAno nathI. ApaNe to 'sarva jIva mArA mitro che' - e ja vicAravAnuM che. e ciMtana karavAnuM che. sabhAmAMthI koI mANasane zatru mAnyo hoya ane 'sarva jIvo mArA mitro che,' evI bhAvanA karavI e daMbha nathI ? mahArAjazrI : prathama vAta to e che ke ApaNe zA mATe koI paNa jIvane zatru mAnIe ? evuM kema na vicArIe ke "jagatamAM mAro koI zatru ja nathI.' jIvAtmA zatru hoto nathI. zatru to hoya che jIvanAM potAnAM bAMdhelAM pApakarmo. karmone zatru mAno, jIvone nahIM. bAhyadRSTithI evuM lAge che ke "pelI vyaktie mane duHkhI karyo...mAruM sukha paDAvI lIdhuM....mArI sAthe anyAya karyo...vagere. paraMtu jJAnavRSTithI A vicAravuM khoTuM che. jJAnavRSTithI to sAcA zatru 'karma' ja che; koI jIva zatru nathI, 'zAntasudhArasa'mAM kahyuM che : sarvatra maitrImupakalpayAtman ! cintyo jagatyatra na ko'pi zatruH // Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 134 zrAvaka jIvana : bhAga 4 evuM ciMtana karatA raho - A jagatamAM koI paNa mAro zatru nathI, koI ajJAnI manuSya bhale ne tamane zatru mAnato hoya, tame ene zatru na mAno. keTalA divasonI A jiMdagI ?? nAnakaDI A jiMdagI che, khabara nathI ke kyAre haMsa UDI jaze, ane mALo ahIM paDyo raheze. anizcita jiMdagImAM zA mATe koInI sAthe zatrutA karavI? vera bAMdhavuM? yAda rAkho ke A jiMdagI svapnanI jema ja samApta thaI jaze, paraMtu verabhAvanA samApta nahIM thAya, bIjI jiMdagImAM verabhAvanA sAthe cAlI Avaze, ane vadhatI raheze. jo verabhAvanAne naSTa na karI ane maitrIbhAvanA sthApita na karI to aneka bhavomAM verabhAvanA duHkhadAyaka banatI raheze. "samarAditya mahAkathA' vAMco cho ne? nava nava bhava sudhI veranA bhayaMkara vipAkI bhogavavA paDyA che. paralokanI draSTithI vicAravuM Avazyaka che. e rIte vartamAna jIvanane lakSyamAM rAkhIne vicAravAnuM che. zatrutAnI bhAvanA mANasane saMtapta kare che; azAnta banAve che. becena karI nAkhe che. e dRSTie paNa koI jIva sAthe zatrutA na rAkhavI. A nAnakaDI jiMdagI azAntimAM nathI jIvavAnI, saMtApanI AgamAM nAnIzI jiMdagIne bALIne khAkha karavAnI nathI. A nAnI zI jiMdagImAM to maitrInuM upavana sajAvavAnuM che. jiMdagI samApta thayA chatAM paNa maitrInuM upavana haryuMbharyuM raheze. AtmasAkSIe nirNaya karI lo ke "A jiMdagImAM koInI sAthe veranI gAMTha nahIM bAMdhuM. koI paNa vyakti sAthe verabhAva - virodha thaze to jaladImAM jaladI e verabhAvane dUra karI daIza. kSamAyAcanA dvArA maitrI sthApita karIza.' eka bhAIne bAjumAM rahenAra vyakti sAthe jhaghaDo thaI gayo. jhaghaDAmAM to loko jorazorathI bolavA lAgyA, e bhAIne jhaghaDA pachI tarata ja hArTaeTeka Avyo. DaoNkTara Ave te pahelAM ja mRtyu thaI gayuM. e AtmA zuM laIne paraloka gayo haze? kaI gatimAM e AtmA gayo haze? zAntithI vicArajo. sarva jIvo baMdhu cheH upAdhyAya zrI vinayavijayajI kahe che : sarve'pyamI baMdhutayAnubhUtAH sahasrazo'smin bhavatA bhavAbdhau / jIvAste bandhava eva sarve, na ko'pi te zatruriti pratIhi // ApaNA AtmAe samajavAnuM che ke - "A saMsAranI anaMtakAlIna yAtrAmAM sarva jIvonI sAthe hajAro vAra bhAIbhAInA saMbaMdho karyA che, e draSTie sarve jIvo tArA baMdhuo che. koI paNa jIva tAro zatru nathI." Page #141 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacana 84 13pa A pUrNa puruSonI eka tattvadRSTinI vAta che. saMsAranA sarva (vyavahArarAzinA) jIvonI sAthe ApaNA AtmAe sarva prakAranA saMbaMdho bAMdhyA che ! - koI janmamAM ApaNe koInA pitA banyA chIe. koI janmamAM mAtA to koI janmamAM putra athavA putrI banyA chIe. koI janmamAM bhAI athavA bahena banyA chAe, to vaLI koI janmamAM mitra banyA chIe, koI janmamAM zatra paNa banyA chIe. saMsArano evo koI saMbaMdha nathI ke je ApaNe sarva jIvo sAthe bAMdhyo na hoya. eka vAra nahIM, hajAro vAra, anaMta vAra. jyAre koInI sAthe zatrutA thaI jAya to vicAravuM ke "A vyakti koIka vAra, koIka janmamAM mAro bhAI banelo che....ame pitAputrI, patipatnI... bhAIbahena banelAM chIe. to have A janmamAM zA mATe zatratA karavI? zatratA nathI karavI." A vicAravAnuM zIkhI lo. jhaghaDo thaI gayA pachI jyAre citta zAnta thaI jAya, tyAre vicArajo athavA jhaghaDo thayA pahelAM ja A prakAranuM ciMtana karavuM : "mAre koInI sAthe zatrutA bAMdhavI nathI. sarva jIvo sAthe maitrIno saMbaMdha ja bAMdhavo che. maitrInuM ja ciMtana karavAnuM che. bAhya saMbaMdha rAkhavAno nathI; na rAkho, paraMtu tenI pratye ApaNI bhAvanA to maitrIpUrNa ja rAkhavAnI che. koI bAhya nukasAna thatuM haze to thavA daIzuM paraMtu maitrIbhAvanA toDIzuM nahIM. sarva jIvo mukta bano : saMsAranA sarva jIvone mitra mAnyA bAda sarvane mATe hitanI - parama hitanI bhAvanA rAkhavAnI che. hita be prakAranA hoya che - Ihalaukika ane pAralaukika. Ihalaukika eTale ke vartamAna jIvananAM hita ane pAralaukika eTale ke AvanArA janmonAM hita. ApaNe A prakAre hitanI bhAvanA karavAnI cheH "sarva jIvo vartamAna jIvanamAM sukhI thAo, ane AgAmI janmomAM paNa sukhI thAo." A che hitanI bhAvanA, vartamAna jIvanamAM koI jIva duHkhI na thAo, paralokamAM paNa duHkhI na thAo.' A maitrIbhAvanA che. pratyeka jIvAtmA potapotAnAM karmonA udayathI sukhI athavA duHkhI thAya che. A vAstavikatA che, paraMtu ApaNI bhAvanA to sukhI thavAnI ja hovI joIe. bIjAnA sukhanI kAmanA - bhAvanA karavAthI puNyakarmano baMdha thAya che, kAraNa ke A bhAvanA zubha che. zubhavicArothI puNyakarma baMdhAya che. bIjAMne duHkhI karavAnI bhAvanA karavAthI pApakarma baMdhAya che. kAraNa ke A bhAvanA azubha che. azubha vicArothI pApakarma baMdhAya che. Page #142 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vaka jIvana : bhAga 4 bIjI vAta e che ke bIjA jIvonI hitaciMtA karavAthI ApaNuM hita to thAya ja che; bIjAMnI sukhazAntinI bhAvanA bhAvavAthI tamane paNa sahaja rUpe sukhazAntinI prApti thAya che. je rIte sarva jIvonA hitanI bhAvanA bhAvavAnI che e rIte parama hitanI paNa bhAvanA bhAvavAnI che. 136 * sarva jIva rAgadveSathI mukta thAo ane sarva jIvo paMcendriya manuSya banIne, AtmajJAnI banIne, sarva karmono kSaya karIne siddha-buddha ane mukta thAo. A parama hitanI bhAvanAnI vAta karatA pahelAM eka mahattvapUrNa prazna tamane pUchuM chuM ke tame svayaM rAgadveSathI mukta thavAnI icchA rAkho cho ? rAgadveSathI mukta thavAnI prabaLa icchA che tamArI ? bIjo prazna che, zuM tame jAte jaladIthI jaladI karmonA baMdhana toDIne siddha-buddhamukta banavA icchA rAkho cho ? sabhAmAMthI : baMne praznonA uttara zuM ApIe ? rAgadveSa karatA rahIe chIe...ochA karatA ja nathI...ane karma bAMdhatA ja rahIe chIe. to pachI kevI rIte kahIe ke ame mukta banavA icchA rAkhIe chIe ? mahArAjazrI : tamAruM kahevuM ThIka che. rAgadveSa karatA raho cho. paraMtu rAtamAM sUtA pahelAM 'mAre rAgadveSa karavA nathI....kyAre rAgadveSathI mukta banIza ? he vItarAga bhagavAna, mane paNa vItarAga banAvI do.' evuM kaMIka ciMtana karI zako cho ne ? evI bhAvanA bhAvI zako cho ne ? rAgadveSa karyA pachI pazcAttApa karatA raho to koIkane koIka divase rAgadveSa chUTI jaze. e rIte 'huM rAgadveSa ane mohathI parAbhUta thaIne karmabaMdha karato rahuM chuM....A mArI moTI bhUla che. huM icchuM chuM ke mArAM karma tUTe ane mArI mukti satvara thAya.' jo tame svayaM mukti icchatA ho to ja bIjA jIvonI muktinI bhAvanA karI zako. paraMtu tame jANo cho ke je jIva paMcendriya saMzI manuSya hoya che, te ja mukti pAmavA mATe puruSArtha karI zake che ane mukti pAmI zake che. je jIva ekendriya, beindriya, teindriya, caurindriya ane asaMzI paMcendriya hoya che; te jIva na to mukti pAmavAno puruSArtha karI zake che, na to mukti pAmI zake che. mukti pAmavAno puruSArtha karavA mATe manuSyane - pAMca indriyo hovI joIe, - mana joIe ane - - dRDha zarIrazakti joIe. Page #143 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacana 84 137 eTalA mATe sarva jIvo mATe muktinI bhAvanA e prakAre bhAvavI joIe ke 'sarva jIva saMzI (manavALA) paMcendriya manuSya bane, ane mukti prApta kare. pUrNa sukha prApta kare. sarva jIva AtmajJAnI bano : manuSyane pAMca indriyo maLI hoya, mana ane draDha zarIrazakti maLyAM hoya, paraMtu jyAM sudhI te udAsIna bhAvamAM nathI AvatA - eTale ke AtmajJAnI nathI banatA tyAM sudhI e mukti pAmI zakatA nathI. udAsIna bhAva - AtmajJAna tyAre prApta thAya che ke jyAre mAnava sukhaduHkha viSayaka rAgadveSathI mukta thAya che. sukhaduHkhanA vicAromAMthI mukta thavAnuM che. mAtra mAre mukti joIe che' eTaluM bolavAthI yA mAnavAthI mukti nathI maLatI, mukti pAmavI hoya to udAsIna bhAvamAM lIna thavuM paDaze. A samajadArI tamArAmAM haze to sarva jIvo mATe "sarvaiDambuvAsInAM rasantu" - A bhAvanA, A kAmanA karI zakazo. 'sarva jIvo udAsIna bhAvanA rasamAM majjana karo.... udAsIna bhAvanuM rasAsvAdana karo.' udAsIna bhAvano rasAsvAda karavAno abhyAsa karavo paDaze. ApaNe svayaM evo rasAsvAda karyA vagara, bIjAM mATe bhAvanA kevI rIte karI zakIe ? udAsIna bhAvano rasAsvAda karavA mATe rAga ane dveSanI vAsanA ochI karavI paDaze. dRDha nizcaya sAthe rAga....Asakti...mamatva ochAM karavAM paDaze. e rIte dveSa - IrSA, roSa - krodha vagere ochAM karavAM paDaze. nAnI-nAnI bAbatomAM rAgadveSa thavAM ja na joIe. tyAre udAsIna bhAvano rasAsvAda thaI zakaze. samagra jIvasRSTi mATe kevI bhAvanA bhAvavAnuM batAvyuM che ? sarva jIvonI indriyasApekSa unnatinI bhAvanA paNa kevI adbhuta bhAvanA che. 'sarva jIva saMkSIpaMcendriya banIne mukti prApta kare.' ane sarva jIvonI AdhyAtmika unnatinI paNa kevI zreSTha bhAvanA batAvavAmAM AvI che ? AvI bhAvanA bhAvatAM bhAvatAM manuSyanuM kalyANa thaI jAya. dharmadhyAnamAM avazya praveza thaI jAya, mananI apUrva zuddhi thaI jAya. udAsIna bhAvano rasAsvAda karavA mATe rAgadveSanI vAsanAone ochI ka2vI paDaze. dRDha nizcayanI sAthe rAga, Asakti, mamatva, ochAM karavAM paDaze. Ama dveSa, irSA, roSa vagere paNa ochAM karavAM paDaze. Page #144 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 138 sarvatra sarve sukhino bhavantuH maitrIbhAvanAne AtmasAt karavA mATe eka maMtra che : sarvatra sarve suddhino bhavantu / A maMtrano vAraMvAra jApa karatA raho, maitrIbhAvanA siddha thaI jaze. sarvatra sarve jIvo sukhI thAo.' zrAvaka jIvana : bhAga 4 jene mitra mAnyo tene mATe sukhano ja kAmanA karavAmAM Ave che. mitra sukhI thavo joIe ne ? jo te duHkhI hoya to tenuM duHkha dUra thAo, jaladI dUra thAo, evI bhAvanA rahe che ne ? te zIghrAtizIghra sukhI thAo evI bhAvanA thAya che. jyAre sRSTinA tamAma jIvone mitra mAnI lIdhA, to sarvanA sukhanI kAmanA thavI svAbhAvika che. A maitrIbhAvanA jJAnamUlaka che, ekendriya jIvasRSTi sudhI A maitrIbhAvanA vyApaka che. pRthvI, prANI, vAyu, agni, vanaspati, vagerenA jIvo pratye paNa maitrIbhAvanA phelAyelI che. eTale ke pRthvI, pANI vageremAM jIvatta-caitanyanI kalpanA karatA rahevuM. ane ApaNA manamAM, 'A jIvo kyAre paMcendriya bane, kyAre emane mana maLe, kyAre emane AtmajJAna maLe, kyAre teo mukti pAme,' evuM ciMtana ka2vAnuM che. ApaNe pRthvI, pANI vagerenA saMparkamAM AvatA rahIe chIe. e samaye manamAM AvI zubha bhAvanA karI zakIe. e ekendriya jIvo sAthe paNa AtmIyatA banI jaze. sarvatra sarve suddhino bhavantu / A bhAvanAnI sAthe Aje A viSaya pUrNa karuM chuM. maitrIbhAvanAnA viSayamAM vizeSa vAto kAle karIza. Aje basa, ATaluM ja. Page #145 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (pravacana : 85) parama kRpAnidhi, mahAna vyutadhara, AcAryazrI haribhadrasUrijIe svaracita dharmabiMdu graMthanA trIjA adhyAyamAM gRhastha dharmanI kriyAtmaka temaja bhAvanAtmaka aneka vAto jaNAvI che. adhyAyanA aMtamAM temaNe A sUtra lakhyuM che : * sattvavi6 aitiyo zarUA. * sarva jIvo pratye maitrI, * guNavAno pratye pramoda, * duHkhI jIvo pratye karuNA ane * avinIto pratye upekSA. A rIte jIvasRSTi pratye zrAvakonI manaHsthiti hovI joIe. samyagu vRSTi jIvono jIvasRSTi pratye A abhigama hovo joIe. sauprathama maitrIbhAvanAnA viSayamAM vivecana karavAmAM Ave che. cAre bhAvanAomAM sauthI vadhAre vistAra A bhAvanAno che. maitrI sarva jIvo pratye hovI joIe. pramoda mAtra guNavAno pratye rAkhavAno che. karuNA duHkhI jIvo pratye ane upekSA avinIta jIvo pratye rAkhavAnI hoya che. A dRSTithI maitrInuM mahattva ghaNuM vadhAre che. maitrI haze to ja pramoda, karuNA ane upekSA bhAvanA pedA thaI zakaze ane sthira raheze. maitrI nahIM hoya to pramoda vagere eka paNa bhAvanA nahIM hoya. Urdhvaloka, adholoka ane madhyaloka - traNe lokanA sarve jIvo pratye maitrIbhAvanA rAkhavAnI che. "sarva jIvo mArA mitro che, eka paNa jIva mAro zatru nathI' A prakAranuM ciMtana karatA rahevAnuM che. zatrutAthI mana kaluSita thAya che ? mAro koI zatru nathI,' A vicAra, A ciMtana karavuM atyaMta Avazyaka che; kAraNa ke zatrutAnI bhAvanAthI mananI sthiti bagaDe che. mana asvastha bane che. "A mAro zatru che,' e vicArathI manamAM uttejanA pedA thAya che. koI vAra mana nirAza paNa thAya che. koI eka vyakti pratye paNa dubhavanA, dveSa, zatrutA pedA thAya che to manamAM uttejanA phelAI jAya che. manovaijJAniko kahe che ke evI vyaktine "inDayUsDa Page #146 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 140 zrAvaka jIvana : bhAga 4 sAikosisa roga thAya che, athavA "zeDa perAnoiDa DisaorDara' nAmano roga thAya che. zatrutA, duzmanInA vicAro manamAM zarU thaI jAya che ke perAnoIDa thiMkiMga zarU thaI jAya che. evuM paNa bane che ke koI vyakti ApaNA pratye zatrutA nathI rAkhatI, ApaNA pratye dubhavanA nathI rAkhatI, chatAM paNa ApaNe ene ApaNo zatru mAnI laIe chIe. enA sadravyavahArane paNa ApaNe zaMkAnI najare joIe chIe ane durvyavahAranI kalpanA bAMdhI laIe chIe. enAthI mana tarata ja rogI banI jAya che, ane mananA rogone dUra karavA khUba muzkela kAma che. eTalA mATe manamAM kadIya, koI paNa jIva mATe dubhava pedA thavA na do. sabhAmAMthI paraMtu amArA gharamAM ja koI vyakti amArA pratye zatrutApUrNa kArya karatI jaNAya to ? - mahArAjazrI H to paNa ene duzamana mAnavo nahIM, zatru na mAnavo. ene zatru mAnavAthI nukasAna tamane thaze, e mANasane nahIM. zatrutAnI bhAvanAthI tamArA sukRtyono nAza thaze. tamArA sukRtyono je kaMI saMcaya haze te baLIne rAkha thaI jaze, A khUba moTuM nukasAna che. tamArI sAthe zatrutApUrNa vyavahAra karanArA svajana pratye paNa tamAre dveSa nathI karavAno. tene duzmana mAnavAno nathI. pavanaMjaya pratye aMjanAnI draSTi tamane rAmAyaNano eka prasaMga batAvuM chuM; tamArA praznanuM samAdhAna maLI jaze. hanumAnajInA pitAnuM nAma pavanaMjaya hatuM ane mAtAnuM nAma hatuM aMjanA. pavanaMjaya prahalAdapura rAjyano yuvarAja hato, ane ejanA mahendrapura nagaranA rAjA mahendranI rAjakumArI hatI. aMjanA ane pavanaMjayanI sagAI thAya che. lagna pahelAM pavanaMjaya potAnA mitra prahasita sAthe aMjanAne jovA aMjanAne mahele jAya che. tyAM potAnI sakhIonI sAthe aMjanAno vArtA-vinoda cAlI rahyo che, pavanaMjaya e vArtA-vinodanI vAtane khoTI rIte samaje che. aMjanAno mArA pratye prema nathI; bIjA rAjakumAra sAthe prema che," evI dRDha dhAraNA karI le che. aMjanA pratye dveSa thaI jAya che. mitra sAthe potAne mahele pAcho Ave che. aMjanA sAthe lagna na karavAnI vAta kare che. paraMtu mitranA AgrahathI ane samajAvaTathI aMjanA sAthe lagna karI le che, paraMtu lagna pachI aMjanAne mahelamAM choDI de che. prathama rAtre ja te aMjanAnI pAse jato nathI. A rIte teNe bAvIsa varSa sudhI aMjanAnuM mukha na joyuM, sparza karavAnI to vAta ja kyAM rahI? - pavanaMjayanA manamAM aMjanA pratye na to prema che, na to maitrI che, na sneha che, Page #147 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacana 85 141 mAtra dveSabhAva roSa ane rIsa ! - aMjanAnA hRdayamAM pavanaMjaya pratye maitrIbhAva che, sneha che ane pUjyabhAva che. nathI to roSa, nathI TveSa, nathI rIsa ! A kevI rIte ? tamArA manamAM prazna Ubho thAya che ne ? 22-22 varSa sudhI je patie tyAga karyo che, mukha sudhdhAM joto nathI. eka zabda paNa bolyo nathI. e pati pratye maitrIbhAva kevI rIte rahI zake? pUjyabhAva kevI rIte rahI zake? eno uttara che, samAdhAna che; zAMtithI sAMbhaLo. aMjanAnI maitrIbhAvanAne akhaMDa rAkhanArI hatI enI viziSTa vicAradhArA, sadvicAronI bhinnabhinna dhArAo jaNAvuM chuM: 1. prathama vicAradhArA A hatI - kAraNa vagara koI kArya thatuM nathI. pavanaMjayano mArA pratye prema na hovAnuM, mArA pratye dveSa hovAnuM koI ne koI kAraNa hovuM joIe. A vartamAna jIvanamAM mane mArI evI koI bhUla jaNAtI nathI, ke je bhUlane kAraNe emaNe mAro tyAga karyo hoya. avazya, meM pUrvajanmamAM evuM koI pApa karyuM haze, e pApanA udayane kAraNe mAre emanA viyoganuM duHkha bhogavavuM paDe che. 2. e to guNavAna che, sajjana che. paraMtu mArAM ja pApakarmonA udaye emanA manamAM mAre mATe gerasamaja pedA thaI che. doSa mArAM ja pApakamano che. 3. pApakarmone jo huM samatAthI sahana karI laIza to pApakarmo jaladI naSTa thaI jaze. mAre mArA manamAM vicAro ja karavA joIe. 4. huM mArA viSayavAsanA upara saMyama rAkhI zakuM eTalA mATe mAre nIrasa bhojana levuM joIe. zRMgAra na karavo joIe. snAna-vilepanAdi na karavAM joIe. vadhAremAM vadhAre samaya mAre paramAtmAnI bhaktimAM pasAra karavo joIe. pApakarmo naSTa thatAM puNyakarmano udaya AvavAno ja che. sukha mAgavAthI, IcchavAthI nathI maLatuM, puNyakarmanA udayathI maLe che. mAre zairya dhAraNa karavuM rahyuM. sukha pAmavAnA vicAro karavAne badale karmakSaya karavAnuM ciMtana karavuM joIe. pavanaMjaye mAro tyAga karyo nathI. mArAM pApakarmoe tenI pAse mAro tyAga karAvyo che. emAM eno zo doSa? te to nirdoSa che; zatru to mArAM pApakarmo ja A hatI aMjanAnI jJAnasabhara vicAradhArA. A vicAradhArAe aMjanAnA manane svastha, suMdara ane pavitra rAkhyuM; manane rogI na banavA dIdhuM. Page #148 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 142 Avaka jIvana : bhAga 4 22 varSa pachI pavanaMjayanuM mana svastha banyuM, aMjanA pratye snehArdra banyuM; aMjanAnuM milana thayuM. paraMtu durbhAgye aMjanAno pIcho choDyo nahIM. pavanaMjyanuM sthAna enI mAtA ketumatIe lIdhuM. 22 varSa sudhI ketumatInA manamAM aMjanA pratye sneha hato, sahAnubhUti hatI. 22 varSa pachI jyAre pavanaMjayanuM hRdaya-parivartana thayuM to ketumatI zatru banI beThI. aMjanAnI maitrIbhAvanAnI parIkSA thaI rahI hatI. ketumatIe aMjanAne tenA pitAne ghera mokalI dIdhI. aMjanAno ghora tiraskAra karyo. chatAM paNa aMjanAnI vizuddha vicAradhArAe ketumatI pratye dveSa, roSa yA rIsa utpanna thavA na dIdhAM, 'doSa ketumatIno nathI; mArAM ja pApakarmono che.' ketumatIe aMjanAnuM ciratra haNyuM hatuM; aMjanAne kalaMkita karI hatI. aMjanA eka mAtra sakhI vasaMtatilakAnI sAthe mahendrapura gaI. tyAM mAtApitA ane bhAI vagere sarvee aMjanAno anAdara, apamAna ane tiraskAra karyo. mahelamAM pravezavA ja na dIdhI. tyAM paNa aMjanAe potAnAM karmone ja doSa Apyo. aMjanA eka mAnava strI hatI. aMjanAnA jIvana-caritramAM evuM vAMcavAmAM nathI AvatuM ke te koI sAdhu-sAdhvInA paricayamAM hatI. teNe koI viziSTa dharmaArAdhanA paNa jIvanamAM kadAca karI na hatI, chatAM tenuM mahAsatItva ane maitrIbhAva zreSTha koTinAM hatAM e nizcita che. A prabhAva enI jJAnavRSTino hato. AtmAnI sahaja uccatama sthiti hatI. sAro mANasa koNa ? : 'zAntasudhArasa'mAM kahevAmAM AvyuM che ke sAro mANasa krodhI pratye paNa krodha karato nathI. sArA mANasanuM mana klezarahita hoya che. sAro mANasa samatArasamAM lIna rahe che. ane te guNothI paripuSTa thAya che. sArA mANasanI A cAra vizeSatAo khUba mahattvapUrNa che. A cAra vizeSatAo upara gaMbhIratAthI vicAravuM paDaze. bhale tame mahAtmA...muni...sAdhu na banI zako, paraMtu sArA mANasa to banI zako ne ? tame zrAvaka cho ne ? je zrAvaka hoya che te sAro mANasa to hoya ja che; sarve sArA mANaso zrAvaka hoya evuM Avazyaka nathI hotuM. pahelI vAta che - sAro mANasa krodhI pratye krodha nathI karato. krodhI pratye krodha kare che tene sAro mANasa kahevAmAM Avato nathI. krodhI pratye kSamAbhAva rAkhanAra saMta, sAdhu ane mahAtmA loko to aneka thaI gayA ane vartamAnamAM paNa che; paraMtu je gRhastha che, saMsArI che, e paNa krodhI pratye kSamAbhAva rAkhanArA hoya che. bhUtakALamAM thaI gayA che, ane vartamAna kALamAM paNa che ! bhale ne prasiddhimAM na Page #149 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacana 85 143 hoya, paraMtu che kharA. ame evAM strIpuruSone joyAM che. ame emane jANIe chIe. sArA mANasanuM mana klezarahita hoya che. e potAnA manane kSamAbhAvamAM rAkhe che, teo svastha hoya che. gharamAM, samAjamAM-sarvatra e svastha rahI zake che. gharamAM krodha karanArA loko hoya che. svajana paNa krodhI hoya che. chatAM paNa sAro mANasa krodha nathI karato. enA manamAM kleza nathI hoto. AnuM kAraNa jANo cho? sArA mANasanuM mana samatArasamAM lIna rahe che, e kAraNa che. je manuSyanuM mana samatArasamAM lIna rahe che, te krodha karI ja nathI zakato, ane enuM mana klezarahita rahe che. cothI vAta sauthI vadhAre mahattvanI che. sAro mANasa guNothI puSTa thAya che. je mANasa zarIrathI puSTa thAya che, paraMtu guNothI puSTa nathI hoto, e manuSyanI zarIrapuSTatA sva-para mATe ahitakArI hoya che. je manuSya dhanathI puSTa thAya che, paraMtu guNothI puSTa nathI hoto, enI dhanapuSTatA sva-para mATe ahitakArI hoya che. * je manuSya prasiddhithI puSTa thAya che, paraMtu guNothI puSTa nathI thato, tenI prasiddhinI puSTatA sva-pAra mATe ahitakArI hoya che. je mANasa buddhithI puSTa thAya che, paraMtu guNothI puSTa nathI thato, to tenI buddhinI puSTatA sva-para mATe ahitakArI hoya che. paraMtu je mANasa guNothI puSTa hoya che, te bhalene zarIrathI, dhanathI, prasiddhithI yA buddhithI puSTa na hoya, chatAM paNa te sva-para mATe ahitakArI nathI banato. te sarvane mATe hitakArI banI rahe che. sAro mANasa guNothI puSTa hoya che. eno artha e che ke tenAmAM be-cAra ja guNa nathI hotA, vadhAre guNo hoya che. vadhAre guNo hovAthI ja puSTa' kahI zakAya che. temAM kSamA, namratA, saraLatA ane nilabhatAnA guNo hoya che. temAM udAratA, gaMbhIratA, sahanazIlatAnA guNo hoya che. dayA, satya, acaurya ane sadAcAra vagere guNo hoya che. temAM paramAtma-bhakti, gurusevA ane sAdharmika-prema vagere guNo hoya che. ane tyAre ja te puSTa kahevAya che. guNothI puSTa thavAnI bhAvanA rAkho. bhale zarIrathI puSTa bano. paraMtu guNothI puSTa banyA vagara nahIM. bhale dhanathI puSTa bano, paraMtu pahelAM guNothI puSTa bano. prasiddhinI puSTi bhale prApta thAya, paraMtu guNonI puSTi prApta karavAnI ja che. sArA Page #150 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 144 zrAvaka jIvana : bhAga 4 mANasa banavA mATe guNonI puSTi thavI atiAvazyaka che. mahAsatI aMjanA guNothI paripuSTa hatI, tethI te "mahAsatI' kahevAI. zatrutAno nazo zA mATe? mAre sArA mANasa banavuM che.' - je lokonI AvI IcchA nathI hotI, AvI kalpanA paNa nathI hotI e loko maitrIbhAvanA' nuM mUlya nathI samajI zakatA. temanA manamAM to zatrutAno eka prakArano nazo hoya che. - jene bIDI-sigAreTano nazo hoya che, tene vAraMvAra bIDI-sigAreTa yAda Ave cheane te vAraMvAra bIDI-sigAreTa pIe che. - jene mAvA-pAnaparAgano nazo hoya che, te tenuM vAraMvAra sevana kare che. enA vagara ene cena paDatuM nathI. - jene zarAbano nazo hoya che, jugAra ramavAno nazo hoya che, te zarAba vagara rahI zakato nathI, jugAra ramyA vagara rahI zakato nathI. nazo eTale nazo. zatrutA, jhaghaDo...veravirodha, vagereno je lokone nazo hoya che te loko zatrutA karyA vagara.... jhaghaDo karyA vagara, veravirodha karyA vagara rahI zakatA nathI. temane jo pUchavAmAM Ave ke "bhAI ! tuM zA mATe zatrutA bAMdhe che? zA mATe veravirodha bAMdhe che ? tenAthI tane zuM maLe che ? kadAca A praznonA uttara tenI pAse nathI. uttara Ape che to nazAmAM Ape che. be bhAI - eka mAtAnA be putro. paraspara laDatA hatA, korTamAM kesa cAlato hato. baMne bhAIonA traNa-traNa lAkha kharcAI gayA hatA. meM baMne bhAIone samajAvavA prayatna karyo. meM baMnene kahyuM: 'tame aMdara-aMdara samAdhAna karI lo. ghara, jamIna...vagere kazuM ya paNa paralokamAM sAthe AvavAnuM nathI. traNa-traNa lAkha rUpiyA tamArA barabAda thaI gayA...." to baMne bhAIono eka ja uttara hato: 'bhale amArA tamAma rUpiyA barabAda thaI jAya....ame to laDIzuM....' Ane kahe che nazo. nazo manuSyane barabAda kare che...sarvanAza kare che. to pachI zA mATe zatrutAno nazo karavo? zatrutAnA nazAthI pApabaMdha : zatrutA, verabhAva rAkhavAno lAbha to kazo ja nathI, nukasAna vadhAre che. vartamAna jIvanamAM to nukasAna thAya ja che, paNa pAralaukika nukasAna vadhAre thAya che. jyAre tIvra krodha Ave che tyAre te verabhAvanAne dRDha kare che. te tIvra pApakarma bAMdhe che. Page #151 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacana 85 145 jo mANasa e samaye AyuSyakarma bAMdhI le che to durgItanuM AyuSya bAMdhI le che. kauzika tApasa mahAkrodhI hato. maMdiranI pAse enuM khetara hatuM; khetaramAM vividha prakAranAM phaLa-phUla paNa pedA thatAM hatAM. kauzika hAthamAM zastra rAkhIne khetaranI rakSA karato hato. mArI 2jA vagara koI paNa manuSya mArA khetaramAM praveza karaze tenuM mAthuM phoDI nAkhIza.' manuSyanA manamAM sthAvara-jaMgama saMpatti upara mamatva thaI jAya che, tyAre ArtadhyAna ane raudradhyAna AvI ja jAya che. eTalA mATe saMpatti upara mamatva na karavuM. mamatva thaI gayuM hoya to tene toDavA prayAsa karavo. kauzika tApasa tIvra krodhI hato. eTalA mATe lokoe enuM nAma caMDakauzika rAkhyuM hatuM. 'caMDa' zabda krodhanA arthamAM che. te lokomAM khUba ja apriya banI gayo hato. eka divase enA khetaramAM rAjakumAro pesI gayA, caMDakauzike emane joyA. teo caMDakauzikanI rajA vagara ghUsI gayA hatA, to caMDakauzike joI lIdhA. rAjakumAro phaLa toDItoDIne khAtA hatA. caMDakauzike bUma pADI. rAjakumAro tarapha doDyo.. rAjakumAro paNa doDyA. caMDakauzikanA hAthamAM zastra hatuM; teNe krodhamAM AvIne rAjakumAro upara dUrathI zastra pheMkyuM; paraMtu durbhAgye zastra AkAzamAM UchaLyuM...tApasa doDI rahyo hato. vacce khADo Avyo, te khADAmAM paDI gayo ane zastra tenA ja mAthA upara paDyuM. mAthuM kapAI gayuM...tApasa marI gayo. tIvra krodhamAM eNe sarpayoninuM AyuSyakarma bAMdhI lIdhuM. marIne te sApa banyo. A ja caMDakauzika sApa ke jeNe bhagavAna mahAvIranA caraNa para DaMkha mAryo hato. bhagavAnanA aMguThAmAMthI dUdha jevA raktanI dhArA vahI hatI. caMDakauzika sApanuM koI puNyakarma udayamAM AvI gayuM haze ke jethI tene bhagavAna mahAvIrano saMyoga thayo; bhagavAne tene pratibodha Apyo. tethI tene potAnA pUrvabhava yAda AvI gayA ane te pratibudgha thayo. anazana karyAM ane marIne AThamA devalokamAM gayo. anyathA sarpa marIne prAyaH narakamAM ja jAya che. marIne durgaMtamAM na javuM hoya to verano nazo karavAnuM choDI do. koI paNa jIva sAthe zatrutA na bAMdho. sabhAmAMthI : koI koI vAra zatrutA thaI jAya che....jANIe chIe ke zatrutA pharavI nathI chatAM paNa.... mahArAjazrI H eno eka ja upAya che. pratidina, zraddhApUrvaka jinavacanonuM zravaNa ko. sadgurunA mukhethI jinavacanonuM zravaNa karatA rahevAthI hRdayamAM maitrIbhAva, samatAbhAva jaLavAI rahe che. jinavacanonuM zravaNa karatA raho. 10 Page #152 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 146 zrAvaka jIvana : bhAga 4 je vItarAga-sarvajJa bhagavaMtanAM vacano haze, jinAgamonAM vacano haze. jinavacanone anurUpa je kaMI upadeza haze, te manuSyane upazAnta karanArAM ja haze. zatrutAnI bhAvanAne dUra karanArAM ja haze. dveSa..roSa..zatrutA jagADanAro upadeza pApa-upadeza hoya che, evo upadeza na sAMbhaLavo. koI paNa rIte, koI paNa jIva pratye ApaNA ddhayamAM draSa...roSa...krodha pedA karanAra upadeza kadIya na sAMbhaLavo. bhalene upadeza ApanAra sAdhunA vezamAM hoya.saMnyAsInA vezamAM hoya. keTalAMka varSothI dharmanA upadezanI paddhatimAM parivartana AvyuM che. jinavacanonA upadezane badale potAnA ja vikRta vicArono upadeza ApavA lAgyA che moTA bhAganA upadezako. AvA upadezakono upadeza sAMbhaLIne zrotAgaNa aMtarmukha nathI banato, bahirmukha bane che. zrotAjano potAnA doSa-durguNa jotA nathI. bIjAMnA ja dioSa-durguNa jue che. pariNAmasvarUpa e loko pApakarmanuM ja upArjana kare che, eTalA mATe tame loko sAvadhAna rahejo. jyAM upadeza sAMbhaLIne AtmAmAM zAnti, samatA ane prasannatAno anubhava na thAya tyAM javuM ja nahIM, upadeza sAMbhaLavI ja nahIM. | DaoNkuTara game teTalo prasiddha hoya, paraMtu tenI davAthI ApaNo roga maTato na hoya, uparathI vadhato hoya to tenI davA zA mATe levI? davA levAnuM baMdha karI do cho ne? e rIte upadezaka - dharmano upadezaka game teTalo prasiddha hoya, paraMtu enA upadezathI ApaNA rAgadveSa dUra na thatA hoya, zatrutA, verabhAva... krodha....roSa vagere doSa dUra na thatA hoya...to evo upadeza na sAMbhaLavo joIe. upadeza sAMbhaLavAthI jIvo pratye zatrutAnI bhAvanA pedA thatI hoya to evo upadeza na sAMbhaLavo joIe. je dharmagraMtho che, yogagraMtho che, adhyAtmagraMtho che, e graMthono upadeza koI paNa prakAranI milAvaTa vagara maLato hoya to ja upadeza sAMbhaLavo. dharmopadeza sAMbhaLavAthI maitrIbhAva vadhe che, upazamabhAva vadhe che. koInI sAthe zatrutA baMdhAI gaI hoya to zatrutA dUra thaI jAya che, kSamAbhAva utpanna thAya che. athavA bIjo upAya che dharmagraMthono abhyAsa karavo. zAnta sudhArasa, jJAnasAra, adhyAtmasAra, adhyAtmakalpadruma yogazAstra, yogasAra, yogabiMdu yogadgaSTi, yogazataka, paMcAzaka, prazamarati, uttarAdhyayanasUtra...vagere dharmagraMthonuM adhyayanasvAdhyAya karavAthI zAnti, samatA, samAdhi prasannatAnI prApti thAya che. jinavacanono A viziSTa prabhAva che. eTalA mATe jinavacanonuM zravaNa, svAdhyAya, ciMtana karavAnuM kahyuM che. Page #153 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacana 85 maitrIbhAvanAnuM ciMtana : jema jema jinavacano AtmasAt thatAM jaze, tema tema tamArA manamAM saMsAranA sarve jIvo pratye tamAruM ciMtana maitrImUlaka banatuM jaze. 147 je jIva bIjA jIvo pratye zatrutA rAkhe che, temanI zatrutA dUra thAo. temanA hRdayamAMthI zatrutAnI bhAvanA naSTa thAo. koI paNa jIvanI koInA pratye zatrutA na raho. sarva jIvo potAnA manane zAnta rAkhe, sarvanA hRdayamAM zama-upazama bhAva ullasita thAo. samatAbhAvanA kSIra sarovaramAM sarva jIva-haMso taratA raho. sarva jIvo sukhI thAo. tana-mananuM eke ya duHkha na ho, azAnti na ho, klezasaMtApa na ho. sarva jIvomAM mukti-mokSa pAmavAnI bhAvanA pedA thAo, koI paNa jIvamAM mokSa pratye dveSa na ho, abhAva na ho. saMsAranA sarva nirmaLa AtmabhAvavALA jIva paramAtmabhAvane prApta karanArA thAo. sarva buddhizALI - matimaMta manuSya zAntasudhArasanuM amRtapAna karanArA thAo. A rIte sadaiva - pratidina ciMtana karavAnuM che, karazo ne ? A prakAranA ciMtanathI tamAruM mana svastha raheze, prasanna raheze. tanAvamukta raheze. mAnasika rogothI tame bacI jazo, ane maitrIbhAvanA hRdayamAM sthira thatAM pramoda, karuNA ane mAdhyastha bhAvanAo sahajatAthI hRdayamAM AvI jaze. eka vAra samatArasano AsvAda karI lo, pachI vAraMvAra samatArasano AsvAda karavAnI spRhA thatI raheze. krodha, roSa, AdimAM mana cAlyuM ya jaze; paNa pharIthI samatArasano AsvAda pAmavA pAchuM pharaze. tame sau maitrIbhAvanAthI nirmaLa cittavALA banIne samatA2sano punaHpunaH AsvAda prApta karo, e ja maMgala kAmanA, Aje basa, ATaluM ja. Page #154 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacana 86 parama kRpAnidhi, mahAna zrutadhara, AcAryazrI haribhadrasUrijI svaracita 'dharmabiMdu' graMthanA trIjA adhyAyanA aMtamAM aMtima sUtra batAve che : "satvAdiSu maitryAdiyogaH // * sarva jIvo pratye maitrI, guNavAna ane sukhI jIvo pratye pramoda, duHkhI jIvo pratye karuNA ane avinIta jIvo pratye upekSA - mAdhyastha. pahelI maitrIbhAvanAnuM vivecana pUrNa thayuM. Aje pramodabhAvanA upara vivecana karavAnuM che. pramodabhAvanAnI paribhASA karatAM graMthakAre kahyuM che ke : 0:0 "paramuddhatuSTinuMvitA || pramoda kaho ke muditA kaho, baMne eka ja samAnArthaka che. bIjAMnuM sukha joIne khuza thavuM, anumodanA karavI e pramodabhAvanA che. 'zAntasudhArasa'mAM upAdhyAya zrI vinayavijayajIe kahyuM che H "mavetkramono muLapakSapAta / bIjA jIvonA guNo pratye Adara - anumodanA, pakSapAta e pramodabhAvanA che. eno artha A thAya che H bIjAMnA guNa joIne guNAnurAga eTale guNAnuvAda karavAno che. bIjAMnuM sukha joIne prazaMsA karavAnI che. niMdA, IrSyA karavAnI nathI. nirmaLa manathI jIbhane pavitra karavA mATeno A zreSTha upAya che. hArdika prazaMsA karatA raho, guNazALIonI ane puNyazALIonI ! tIrthaMkaro pratye pramodabhAvanA sarva prathama samagra vizvanA parama upakArI tIrthaMkara paramAtmAnA guNonuM, temanA utkRSTa puNyanuM saMkIrtana karIzuM. 'e vItarAga paramAtmA dhanya che, ke jemaNe kSapakazreNI upara ArohaNa karIne pharmamalane dhoI nAkhyo che. jeo traNe lokamAM uttama che, zreSTha che, traNe lokanA hitakArI che, jeo zAna ane vairAgyathI paripUrNa che. ghAtIkarmonA kSayathI jemanAmAM Page #155 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ananta guNa prakaTa thayA che. jeo deva-devendro dvArA pUjita che.' nirmaLa AtmasvabhAvanA mAdhyamathI 52mAtmA vItarAga bhagavaMtanA anaMta guNonuM saMkIrtana karIne, punaHpunaH guNagAna karIne ApaNI jijJAne pavitra karavAnI che. paramAtmabhaktinA stotronA kavana-paThanathI je AMtara AnaMdanI anubhUti thAya che te anokhI hoya che. 149 AtmasAdhako pratye pramodabhAvanA : je yogI puruSa parvatonA zikhara upara, ekAnta vanapradezamAM, guphAonA guptagUDha pradezamAM dharmadhyAnamAM lIna rahe che teo samatArasamAM tRpta hoya che. ane ghora temaja ugra tapazcaryA kare che. evA sAdhupuruSo dhanya che. emanI A sAdhanAnI ApaNe bharapUra anumodanA karIe chIe. je munivaro jJAnavAna che, zrutaprazAyukta che, vizuddha mokSamArganA jeo upadezako che, upazAnta cittavALA che, indriyavijetA che, ane vizvamAM jinazAsananI zAna vadhAranArA che, evA sAdhupuruSone paNa dhanya che. A rIte AcArya, upAdhyAya ane sAdhupuruSonA guNonI anumodanA-prazaMsA, saMkIrtana ka2vAthI ApaNo AtmabhAva nirmaLa thAya che, AtmaguNa prakaTa thAya che. cittamAM prasannatA vadhe che. eTalA mATe AcAryanA 36 guNonuM, upAdhyAyanA 25 guNonuM ane sAdhunA 27 guNonuM saMkIrtana karatA raho. sAdhvI-zrAvikA ane zrAvako pratye pramodabhAvanA je sAdhvIvRMda ane zrAvikAgaNa nirmaLa jJAnayukta zIlanI zobhA dhAraNa kare che, teo anumodanAne pAtra che. prazaMsAne pAtra che. je gRhastho dAna Ape che, zIlavratanuM pAlana kare che, tapa kare che ane zubha bhAvanAo bhAve che, te paNa dhanya che. sAdhu-sAdhvI, zrAvaka-zrAvikAomAM guNadarzana karavAnuM che ane guNAnuvAda karavAno che. e tyAre ja saMbhavita thaI zakaze ke jyAre tame muktArja: banazo, vinamra banazo; abhimAnI manuSya guNAnuvAda karI zakato nathI. caturvidha saMghanI anumodanA karyA pachI je mArgAnusArI manuSyo che, bhalene teo anya dharma-darzanomAM rahelA hoya, temanA guNonI paNa anumodanA karavI joIe. anya - dhArmika lokonA guNo pratye pramodabhAvanA : je loko jinazAsanamAM nathI, anya darzanamAM che; emanAmAM paNa jo satya, Page #156 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 150 zrAvaka jIvana : bhAga 4 saMtoSa, vinaya, udAratA Adi guNa hoya, to e guNonI anumodanA karavAnI che. A to mithyAvRSTi jIva che', evuM mAnIne emanI niMdA karavAnI nathI. emanAmAM paNa je guNo hoya, te guNo juo ane guNonI prazaMsA karatA raho. pramodabhAvanAnuM kSetra keTaluM vizALa che ! vyApaka che ! - bIjAMnA guNonI prazaMsA sAMbhaLIne kAna pavitra karo. - bIjAMnA guNonI prazaMsA karIne jIbhane pavitra karo. - bIjAnAM sukha-vaibhava joIne netrone pavitra karo. jIvananI sArthakatA A prakAranA zubha bhAvomAM ramaNatA karavAmAM che. bIjA jIvonA doSa sAMbhaLavAthI, doSAnuvAda karavAthI ane bIjAnAM sukha-vaibhava joIne IrSyA karavAthI jIvananI ane indriyonI barabAdI thAya che. mana paNa bagaDe che, eTalA mATe A pramodabhAvanAne AtmasAt karavAnI che. Ameya samyagU draSTi AtmA guNa-prazaMsaka ja hovo joIe. Indra sulasA zrAvikAnI prazaMsA karI hatIH zAstromAM evuM sAMbhaLavAmAM Ave che ke sarva indro samyaga draSTi hoya che. eka vAra bhagavAna mahAvIranA jamAnAmAM, pahelA devalokamAM saudharmendra devasabhAmAM sulatA' zrAvikAnI prazaMsA karatAM kahyuM : vartamAnamAM bharatakSetramAM sulasA zreSTha zrAvikA che.' IndranA mukhethI sulasA zrAvikAnI prazaMsA sAMbhaLIne eka deva vismita thayo. teNe sulasAnA zrAvikApaNAnI parIkSA levAno vicAra karyo. kadAca tame sulasAnuM caritra jANatA hazo. sabhAmAMthI amArAmAM moTA bhAganA nathI jANatA. mahArAjazrI e mahAzrAvikAnuM jIvanacaritra saMkSepamAM saMbhaLAvuM chuM. rAjagRhImAM 'nAga' nAme rathika raheto hato. te rAjA prasenajitano priya nAgarika hato. nAga dAnavIra hato, dayAvAna hato. zIlavAna hato. dhIra ane vIra hato. nagaramAM nAga guNasaMpanna ane nyAyasaMpanna zreSThI kahevAto hato. enI patnInuM nAma hatuM sulatA. sulasA sAkSAt puNyalakSmI hatI, pativratA hatI, samyaktadhAriNI hatI. enI pAse aneka guNono vaibhava hato. paraMtu lagna pachI keTalAMka varSo te niHsaMtAna hatI. nAga A vAte dukhI hato. koI koI vAra to ciMtAnA sAgaramAM DUbI jato. eka divase nAga A ja rIte cintAmagna beTho hato. sulatAe pUchyuM "nAtha, Page #157 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacana 86 151 Apa kaI ciMtAmAM vyathita cho? mane paNa ciMtAno aDadho bhAga Apo." nAge kahyuMH devI, huM niHsaMtAna chuM, putra yA putrInI prAptinI tIvra IcchA hovA chatAM paNa mArI icchA pUrNa thatI nathI. basa, A ja eka ciMtA che.' sulatAe kahyuM: "nAtha, Apa bIjAM lagna karI lo. aneka kanyAo sAthe lagna karo. zuM ekeya kanyA saMtAna ApanArI nahIM bane? avazya saMtAnaprApti thaze." nAge kahyuM priye, A janmamAM, A jIvanamAM tuM ja mArI patnI che, ane rahIza. huM bIjI patnI karavAno nathI. he priyadarzanA, huM tArI pAsethI ja putranI kAmanA karuM chuM. e putra ApaNA mATe prItinuM bhAjana banI raheze. he priye, tuM ja mAro prANa che, mAruM zarIra, mAro mitra, mAruM sarvasva che. devI, kaMIka devaarcanA..devamAnyatA vagere upAyo karatI rahe.' sulatAe kahyuM: "mArA nAtha, huM bIjA devonI pUjAarcanA zA mATe karuM? huM to zrI arihaMta paramAtmAnI ja ArAdhanA karIza. emanI ArAdhanAthI sarva kAryomAM saphaLatA prApta thAya che. arihaMta ja kalpavRkSa che, kAmaghaTa ane kAmadhenu sulatAe AyaMbila upAsanA vagere tapazcaya zarU karI. Ama to tulasA janmathI ja pavitra nArI hatI, tapathI te vizeSa rUpe pavitra thavA lAgI. te sAcA motInAM AbhUSaNo paheravA lAgI. vItarAga paramAtmAnI pUjA-sevA-bhaktistavanA karavA lAgI. brahmacaryanuM pAlana karavA lAgI. jo ke nAganI vyathAthI te paNa vyathita thaI hatI. chatAM paNa potAnA manane samAdhimAM rAkhatI hatI. e samaye saudharma devalokano deva sAdhunuM rUpa dhAraNa karIne sulatAnA zrAvikApaNAnI parIkSA levA mATe sulatAne tyAM Avyo. e samaye tulasA potAnA gRhamaMdiramAM devapUjA karatI hatI. deva nisihI' bolato gRhamaMdiramAM praveza kare che. sulasAe sAdhu munirAjane vaMdanA karI, gRhamaMdiramAMthI bahAra AvIne sulatAe vinayapUrvaka sAdhune AgamananuM prayojana pUchyuM. sAdhue kahyuM: "amAro eka sAdhu glAna che. tene mATe lakSapAka tela joIe che. eka vaidya kahyuM ke tArI pAse lakSapAka tela che, e levA mATe huM ahIM Avyo chuM.' sulasA harSavibhora thaI gaI, "mAruM lakSapAkatela glAna muninA kAmamAM Avaze, huM dhanya banI gaI. eNe sAdhune kahyuM: 'Apa ahIM birAjo, huM tela laIne AvuM chuM.' sulasA jyAM gharamAM telano kuMbha paDyo hato tyAM gaI. mATInA kuMbhamAM tela hatuM. tela laIne bahAranA khaMDamAM AvI - tyAM munirAja UbhA hatA. paraMtu deve potAnI adrazya zaktithI sulatAnA hAthomAMthI e telakuMbhane nIce pADI nAkhyo. Page #158 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 152 zrAvaka jIvana : bhAga 4 jamIna para paDatAM ja kuMbhanA TukaDA thaI gayA, tela DhaLI gayuM - sulasA tyAM ghaDIbhara UbhI rahI, paraMtu khinna na thaI. teNe munirAjane kahyuM H 'huM bIjo kuMbha laIne AvuM chuM. Apa ciMtA na karo.' sulasA bIjo kuMbha laIne AvI, paraMtu deve pharIthI potAnI zaktithI kuMbhane jamIna upara pADI dIdho. kuMbha phUTI gayo; tela jamIna upara phelAI gayuM. sulasAne Azcarya thayuM : 'Aja kema mArA hAthomAMthI kuMbha jamIna upara paDI jAya che ?' teNe munirAjane kahyuM : 'mahAtman ! Apa ciMtA na karo, haju mArI pAse eka kuMbha bacyo che. e lAvIne huM Apane ApuM chuM.' sulasA trIjo kuMbha laIne Ave che. deve ene paNa divyazakti dvArA pADI nAkhyo...kuMbha phUTI gayo. have sulasAnuM mana vyathita thaI gayuM. te bolI : 'huM kevI durbhAgI chuM ke munirAjanI sevAno lAbha mane na maLyo....' munivezadhArI deva sulasAnA manobhAvone mApI rahyo hato, lAkha lAkha rUpiyAnA mUlyanA traNa traNa kuMbha phUTI javA chatAM sulasAnA manamAM e duHkha na hatuM ke "mArA traNa lAkha rUpiyAnA traNa telakuMbha phUTI gayA.' tene to duHkha hatuM sAdhusevAno lAbha na maLyAnuM. deva sulasA upara prasanna thayo, teNe potAnuM devarUpa prakaTa karyuM, ane sulasAne kahyuM : 'he bhadre, saudharma devalokanI sabhAmAM indre tArI prazaMsA karI hatI, tArA guNonI anumodanA karI hatI, e sAMbhaLIne huM tArI parIkSA karavA Avyo hato. tuM parIkSAmAM uttIrNa thaI che. huM saMtuSTa thayo chuM. he bhadre, tuM mArI pAse kazuMka mAga, devanuM darzana niSphaLa na javuM joIe.' sulasAe kahyuM : 'he deva, jo Apa saMtuSTa thayA ho to mAre putraprApti thavI joIe; kAraNa ke huM niHsaMtAna chuM, bIjuM kazuM mAre na joIe.' deve e samaye sulasAne 32 guTikAo ApI ane kahyuM : tAre eka eka guTikA khAvI, tane 32 putronI prApti thaze. ane jyAre koI prayojana hoya tyAre mane yAda karaje, huM tArI sAme hAjara thaIza.' ATaluM kahIne deva adRzya thaI gayo. pachI sulasAne 32 putro thayA. vArtA lAMbI che. mAre to tamane eTaluM ja jaNAvavuM hatuM ke indra jevA indre paNa eka guNavAna zrAvikAnA guNanI prazaMsA karI hatI. A indranI pramodabhAvanA hatI. mATe guNavAnonI IrSA na karavI. na ApaNe bIjAnA guNo ja jovAnA che ane guNo pratye ja prema karavAno che. koInA ya pratye IrSA karavAnI nathI. bIjAMno zreSTha bhAgyodaya joIne, koInI prazaMsA sAMbhaLIne, yazakIrti sAMbhaLIne IrSAthI baLavAnuM nathI. 18mI zatAbdInA eka pAzcAtya tattvaciMtaka 'jina jemsa ruso' e kahyuM Page #159 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacana 86 153 hatuM : "manuSya IrSAthI, spardhAthI, bIjA mANasane nIce pADavA jAya che, tyAre te atikrUra ane anyAyI banI jAya che. potAnI mahattvAkAMkSA saMtuSTa karavA te bIjAMnuM zoSaNa kare che. eTalA mATe mahattvAkAMkSI - IrSAthI bharelA manuSyano zvAsa paNa bIjA mANasa mATe khataranAka banI jAya che.' IrSyA pramodabhAvanAnI duzmana che; je mANasanuM mana IrSAthI bhareluM haze, te pramodabhAvanAno AnaMda nahIM pAmI zake. IrSyAnAM kaDavAM phaLa tame sAMbhaLyuM haze ke mahAsatI aMjanAne 22 varSa sudhI pativirahanuM duHkha sahana karavuM paDyuM hatuM. koI paNa kArya kAraNa vagara nathI banatuM. tivirahanuM duHkha, pApakarmanuM phaLa hatuM. ane e pApakarma aMjanAe pUrvajanmamAM bAMdhyuM hatuM. e pApakarmanA mULamAM IrSAnuM tattva raheluM hatuM. e prasaMga huM saMkSepamAM batAvuM chuM : sasarAne tyAMthI bahiSkRta thayelI aMjanA pitRgRhe gaI, tyAM paNa te tiraskRta thaI hatI. tyAMthI te potAnI sakhI vasaMtatilakAnI sAthe jaMgalamAM cAlI gaI hatI. tyAM eka pahADanI guphA jue che; baMne sakhIo e guphAmAM praveza kare che. tyAM temaNe dhyAnastha avasthAmAM UbhelA eka munirAjanAM darzana karyAM. munirAjanA darzanathI aMjanA AzvAsana pAmI. tenA zokasaMtapta hRdayamAM harSa utpanna thayo. baMne sakhIo vinayapUrvaka munirAjanI sAme besI gaI. munirAje potAnuM dhyAna samApta karyuM ane dakSiNa kara UMco karIne dharmalAbha'nA AzIrvAda ApyA. te mahAmuni 'amitagati' nAmanA cAraNamuni hatA. eTale ke teo AkAzagAmI - AkAzamArgathI AvAgamana karavAnI labdhivALA hatA, ane avadhijJAnI hatA, vasaMtatilakAe vaMdanA karIne munirAjane aMjanAno pUrvajanma pUchyo. ane pativirahanuM duHkha, vyabhicAriNInuM kalaMka....vagerenuM kAraNa pUchyuM hatuM. aMjanAnA garbhamAM AvanAra jIvano bhUtakALa temaja bhaviSyakALa pUchyo hato. munirAje tyAM paththaranI zilA upara besIne sarva praznonA uttara ApyA hatA. emAMthI ahIM mAtra aMjanAnA pUrvajanmano uttara jaNAvuM chuM. kAraNa ke ApaNA viSayano saMbaMdha enI sAthe che. kanakapura nAmanuM nagara hatuM; tyAMno rAjA hato kanakaratha. rAjAne be rANIo hatI - kanakodarI ane lakSmIvatI. lakSmIvatI samyak dRSTi zrAvikA hatI. teNe potAnA mahelamAM gRhamaMdira baMdhAvyuM hatuM. maMdiramAM paramAtmAnI ratnamaya pratimA sthApita karI hatI. pratidina savAre - madhyAhne ane sAMje - traNe saMdhyA samaye te prabhupUjana karatI hatI. paramAtmAnI sAme gIta nRtya karatI hatI. nagaranA moTA Page #160 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 154 zrAvaka jIvana : bhAga 4 kuTuMbonI aneka strIo lakSmIvatInA maMdiramAM AvatI hatI, ane paramAtmAnI pUjA-bhakti karatI hatI. lakSmIvatI rANI hatI chatAM paNa vinamra hatI. sarva zrAvikAo sAthe sadyavahAra karatI hatI. nagaramAM sarvatra lakSmIvatInI prazaMsA thatI hatI. lakSmIvatInA mahelamAM pratidina prabhubhaktino mahotsava joIne ane lakSmIvatInI prazaMsA sAMbhaLIne kanakodarI rANI IrSAthI baLavA mAMDI. kanakodarI lakSmIvatInAM yazakIrti ane dhAmadhUma sahana karI zakatI na hatI. teNe vicAra karyo : "A sarva dhAmadhUmanuM mULa che A ratnamaya mUrti. maMdiramAM mUrti che eTalA mATe nagaranI strIo A maMdiramAM Ave che. ane lakSmIvatInI sAthe nAce che. huM A mUrtine tyAMthI upADI laI....dUra karuM.....jamInamAM dATI dauM yA pANImAM DubADI dauM...maMdiramAM mUrti ja nahIM rahe to pachI lakSmIvatIne tyAM koNa Avaze ? IrSAe kanakodarIne atikrUra banAvI dIdhI, Akramaka banAvI dIdhI. te lakSmIvatIno guNavaibhava na joI zakI, ISie ene guNadarzana na karavA dIdhAM, pramodabhAvanAne hRdayamAM pravezavA na dIdhI. yukti-prayuktithI eka divase kanodIe lakSmIvatInA maMdiramAMthI jinapratimA corI lIdhI ane pratimAne chupAvIne te saMdhyA samaye, nagaranI bahAra - jyAM AkhA nagaranI gaMdakIno Dhagalo hato tyAM gaI. tyAM khADo karyo, ane jinapratimAne tyAM khADAmAM nAkhI dIdhI. kanakodarI e samajatI hatI ke mane koI jotuM nathI. paraMtu tyAMthI pasAra thatI eka 'jayazrI' nAmanI sAdhvIe kanakodarInA A duSTa kRtyane joI lIdhuM hatuM.. sAdhvInA manamAM khUba duHkha thayuM : 'A strI uccakuLanI strI dekhAya che, chatAM paNa jinamUrtine gaMdI jagAmAM zA mATe dATe che ? mahApApa kare che. huM ene A pApamAMthI bacAvI lauM.' sAdhvIjI kanakodarI pAse AvI ane kahyuM : 'are bhAgyazAlinI ! teM A zuM karyuM ? jinapratimAne A gaMdI jagAmAM dATIne teM ghora pApakarma bAMdhI lIdhuM....tAre narakamAM mahAna duHkho bhogavavAM paDaze.' kanakoda2I sAdhvIjIne joIne ane temanAM hitavacano sAMbhaLIne DarI gaI, tene lAgyuM ke H meM moTI bhUla karI che,' teNe sAdhvIjIne pUchyuM : 'he pUchyuM, have huM zuM karuM ?" sAdhvIjIe kahyuM H 'vatse, jinapratimAne bahAra kADha, ghera laI jaIne zuddha kara, kSamAyAcanA karaje ane jyAM A pratimA hatI tyAM sthApita karI deje.' : Page #161 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacana 86 1papa jevuM sAdhvIjIe kahyuM tevuM ja kanakodarIe karyuM. pachI te sAdhvIjInA paricayathI samakita draSTi thaI, ane zrAvikA banI. jinadharmanuM pAlana karavA lAgI. paraMtu jinamUrtinI AzAtanAnuM pApa karyuM hatuM tenuM prAyazcitta karyA vagara tenuM mRtyu thaI gayuM, marIne te saudharma devalokamAM devI banI. devInuM AyuSya pUrNa thayuM. te rAjA mahendranI putrI aMjanA banI. kanakodarInA bhavamAM je pApakarma bAMdhyuM hatuM tenuM phaLa teNe A janmamAM bhogavI lIdhuM. have te ahIM putrane janma Apaze, tenA mAmA ahIM Avaze ane tamane badhAne temanA nagaramAM laI jaze. aMjanAno putra A ja bhavamAM karmakSaya karIne mokSa pAmaze." ATaluM kahIne munirAja AkAzamArge cAlyA gayA. ISanA aneka prakAra : je manuSyamAM maulika yogyatA nathI hotI te jyAM pramoda thavo joIe tyAM ISa kare che. huM tamane ATha prazno pUchuM chuM. tame jAte tamArA manamAM uttaro zodhajo. enAthI tame samajI jazo ke tamArAmAM ISanuM tattva che yA pramodabhAvanAnuM tattva 0 prathama prazna H tamArAthI vadhAre dhanavAna hoya che, temanA pratye tamane prema thAya che ke ISa? * bIjo prazna tamArAthI vadhAre buddhimAna hoya che, temanA pratye tamArA manamAM prema thAya che ke ISa ? - trIjo prazna tamArAthI jeo vadhAre yazasvI che, temanA pratye tamane prema thAya che ke ISa? 0 cotho prazna H tamArA karatAM vadhAre rUpavAna hoya che, temanA pratye tamane prema thAya che ke ISI ? pAMcamo praznaH tamArA karatAM jeo vadhAre baLavAna hoya che, temanA pratye tamane prema thAya che ke ISa? 0 chaThTho prazna tamArA karatAM jeo vadhAre jJAnI hoya che, temanA pratye prema thAya che ke ISa ? 0 sAtamo praznaH tamArAthI je vadhAre lokapriya hoya che, temanA pratye tamane prema thAya che ke ISa? 0 AThamo praznaH tamArA karatAM vadhAre dhArmika che, temanA pratye tamane prema thAya Page #162 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 156 zrAvaka jIvana : bhAga 4 che ke IrSA? - jo prema haze to temanI prazaMsA karazo ane sAMbhaLazo. - jo prema haze to enA doSa jozo nahIM. kadAca jozo to paNa mahattva nahIM Apo. bIjAMnI samakSa doSAnuvAda nahIM karo. - ISa haze to tame e vyaktinI prazaMsA nahIM karo, prazaMsA nahIM sAMbhaLo. tenI niMdA karazo, tenA pratye tamArA dayamAM dveSa raheze. tene nIce pADavAno prayatna karazo. ISathiI siMhaguphAvAsI muninuM patana? tame paryuSaNAparvanA divasomAM jo "WvIrAvalI'nuM vyAkhyAna sAMbhaLyuM haze to siMhaguphAvAsI muninI kathA sAMbhaLI haze, ISathI e mahAtapasvI muninuM kevuM patana thayuM hatuM, e prasaMga tamane saMkSepamAM batAvuM chuM. - gurudevazrI saMbhUtivijayajInI AjJA laIne keTalAka viziSTa sAdhaka munio alaga alaga jagAe cAturmAsa karavA gayA hatA. - sthUlabhadrajI kozyA vezyAne tyAM cAturmAsa karavA gayA hatA. - bIjA muni siMhaguphAnA dvAra para cAtumasa karavA gayA hatA. - trIjA muni kUvAnA kinArA upara cAtumasa karavA gayA hatA. A rIte bhinna bhinna sthAnomAM munivaro cAturmAsa karavA gayA hatA. jyAre teo cAturmAsa pUrNa karIne gurudevanI pAse AvyA to siMhaguphAvAsI munine gurudeve kahyuM: "vatsa, taMduSkara sAdhanA karI, cAra cAra mAsa upavAsa karIne siMhanI guphAnA dvAra para nirbhaya banIne dhyAnastha rahyo." e rIte kUvAnA kinArA upara cAturmAsa karIne AvelA munine paNa gurudeve kahyuMH 'teM paNa duSkara sAdhanA karI. chevaTe sthUlabhadrajI AvyA, gurudeve UbhA thaIne tene bheTIne kahyuM "vatsa, te duSkara...duSkara, duSkara sAdhanA karI; kAjaLanI koTaDImAM rahevA chatAM paNa te aMga upara eka paNa dAga lAgavA na dIdho.' gurudeve sthUlabhadranI khUba prazaMsA karI. siMhaguphAvAsI muni potAnA manamAM baLavA lAgyA. sthUlabhadrajI pratye temanA manamAM ISabhAva pedA thayo. te vicAravA lAgyA. sthUlabhadra mahAmaMtrIno putra che eTalA mATe gurudevane enA pratye pakSapAta hovo svAbhAvika che. bIjI vAta, te kozAne tyAM SaDarasanuM bhojana karato hato. teNe koI tapa karyuM na hatuM.....chatAM paNa gurudeve amArA karatAM enI vadhAre prazaMsA karI, kaI moTI sAdhanA karI? kaI moTI siddhi eNe prApta karI? kozAne tyAM to huM paNa Page #163 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 157 pravacana 86 cAtumasa karI zakuM chuM..AgAmI cAtumasa huM kozAne tyAM karIza." jyAre bIjuM cAtumasa karavAno samaya Avyo tyAre siMhaguphAvAsI munie gurudevane kahyuM: "huM kozAne tyAM cAtumasi karIza." gurudeva samajI gayA - "A sthUlabhadranI spardhA karavA mAge che. gurudeve kahyuM : "vatsa, kozAne tyAM cAturmAsa to zuM eka divasa paNa rahevuM ane naiSThika brahmacaryanuM pAlana karavuM. eka mAtra sthUlabhadra karI zake che, tAruM kAma nathI, mAruM paNa kAma nathI, kAmadevanA gharamAM rahIne kAmavijetA banavuM atiduSkara kArya che." . gurudeve samajAvyuM paraMtu te muni na samajyA. gurudeve kahI dIdhuM "nahIM suvaravuM devAnupriyA | 'tane sukha thAya tema kara... siMhaguphAvAsI muni gayA kozAne gharanA dvAre UbhA rahIne "dharmalAbhano avAja karyo. kozA zrAvikA banI hatI. zrAvikAnI saMyamI vezabhUSAmAM te rahetI hatI, "dharmalAbha'no avAja sAMbhaLIne te dvAra upara AvI. munirAjane joyA, munirAje kozAne joI. kozAne pUchyuM: "munirAja, AjJA karo. ApanI zuM sevA karuM ?" munirAje kahyuM: "mAre tAre tyAM cAtumasa karavuM che.' kozA munirAjanI vAta sAMbhaLIne tarata ja samajI gaI, ke A muni sthUlabhadranI ISathI prerita thaIne temanuM anukaraNa karavA AvyA che. Ame ya mane e rIte joI rahyA che ke te kAmavikArathI paravaza banI gayA che. emane buddhipUrvaka samajAvavA paDaze. kozAe mukha para smita lAvIne kahyuM: 'mahArAja, A to vezyAnuM ghara che. ahIM rahevA mATe to rUpiyA joIe, che tamArI pAse rUpiyA?" "nA mArI pAse rUpiyA to nathI.' to pachI Apa nepALa jAo, nepALano rAjA sAdhuone ratnakaMbala bheTa Ape che, e laIne Avo. to pachI Apa mAre tyAM rahI zakazo." siMhaguphAvAsI muni kAmavaza banI gayA hatA. kozAnA rUpamAM mugdha banI gayA hatA. kozAno saMga pAmavAnI tIvra IcchAthI prerita thaIne teo nepALa gayA. page cAlIne -vihAra karIne gayA. ratnakaMbala laIne AvyA. kozAnA AvAse pahoMcyA. kozAne kahyuM: 'le, huM ratnakaMbala laIne Avyo chuM. have to mane tArA AvAsamAM rahevA daIza?' kozAe kahyuMH lAvo ratnakaMbala,' ratnakaMbala laIne kozAe be TukaDA karI nAkhyA Page #164 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 158 zrAvaka jIvana : bhAga 4 ane baMne paga lUchIne gaTaramAM pheMkI dIdhA. munirAja citkArI UThyA, "are....te A zuM karyuM? lAkha rUpiyAnI ratnakaMbala gaTaramAM nAkhI dIdhI? kozAe kahyuM: "munirAja, Apa zuM karI rahyA cho? ApanA gurudeve ApelAM traNa ratno - darzana, jJAna ane cAritra gaTaramAM nAkhI rahyA cho ne? cAturmAsamAM Apa nepALa jaI AvyA......have mArA saMgamAM Apane raMgarAga khelavA che ? munirAja, A narakamAM javAno rasto che. Apa pAchA jAo gurudevanI pAse. ahIM ApanuM kAma nathI, e to eka ja sthUlabhadrajI che ke je kAmadevanA gharamAM rahIne nirvikAra rahyA, kAmavijetA banyA." siMhaguphAvAsI muni lajjita thaI gayA, bhAnamAM AvyA, svastha thayA;manamAMthI ISa cAlI gaI. kozAno upakAra mAnIne te cAlyA gayA. ISano tyAga karo, tyAra pachI ja pramodabhAvanA dayamAM UbharAze. Aje basa, ATaluM ja. Page #165 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacana : 87 parama kRpAnidhi, mahAna zrutadhara, AcAryazrI haribhadrasUrijIe svaracita 'dhabiMdu' graMthanA trIjA adhyAyamAM zrAvaka jIvananA bAhya ane AMtarika AcAravicAronI vistRta saMhitA prastuta karI che. H adhyAyanuM aMtima sUtra che : "sattvAdiSu maitryAdiyogaH / " jIvanasRSTi pratye maitrI, pramoda, karuNA ane upekSA - A cAra bhAvanAo cAra prakAranA vicAra ja karavAno upadeza Apyo che. ApaNe maitrIbhAvanA pachI 'pramodabhAvanA'nuM vivecana karI rahyA chIe. kAla to vizeSarUpe pramodabhAvanAnI duzmana 'IrSA'nAM kaTu phaLa batAvyAM hatAM. IrSA pramodabhAvanAnI avarodhaka che. ThIka che, ApaNe paMcaparameSThI bhagavaMtonA guNo ane puNyanI to stavanA karIe chIe. e rIte bhUtakAlIna mahApuruSonA ane mahAsatIonA guNa ane puNyanI paNa anumodanA...stavanA ane smaraNa karIe chIe. paraMtu je loko ApaNI AsapAsa che........e lokomAM ApaNA karatAM vadhAre guNo hoya che. ApaNA karatAM vadhAre puNyazAlI ane sukhI hoya che. temanI prazaMsA, temanI anumodanA karavI saraLa . nathI, muzkela kAma che ane ApaNe muzkela kAma ja saraLa banAvavAnuM che. AMtarika nirNaya karI lo, AtmasAkSIe nirNaya karI lo ke mAre mArAthI vadhAre guNavAna loko che, adhika sukhI loko che temanI IrSA to karavI ja nathI. huM temanA guNonI prazaMsA ja karIza. temanuM sukha joIne AnaMdita thaIza. huM ahIM tamane 11 vAto jaNAvuM chuM. e vAtone AdhAre tamAre bIjAM pratye pramodabhAva pradarzita karavAno che. pAchaLathI A 11 vAto aMge bhUtakAlIna keTalIka vibhUtionI viziSTa ghaTanAo paNa batAvIza. 1. prathama vAta che utkRSTa bhAgyanI. tamArAthI jeo vadhAre bhAgyazALI hoya, temanI tame prazaMsA karo. 2. bIjI vAta che yaza ane kIrtinI. tamArA karatAM jemano yaza vadhAre hoya, vadhAre kIrti hoya, temanI tame prazaMsA karo. 3. trIjI vAta che bhoga-upabhoganI. jemanI pAse tamArA karatAM bhogaupabhoganAM sAdhano vadhAre hoya, temane joIne tame AnaMdita thAo. Page #166 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 160 zrAvaka jIvanaH bhAga 4 4. cothI vAta che dAnanI udAratAnI. tamArA karatAM jeo vadhAre dAna ApatA hoya, jeo vadhAre udAra hoya temanI tame prazaMsA karI, anumodanA karo. pa. pAMcamI vAta che nirvikArItAnI. je strIpuruSo brahmacarya vratanuM pAlana kare che, temanI prazaMsA, anumodanA karo. 6. chaThThI vAta che paropakAranI. je loko paropakAra parAyaNa hoya che temanI tame prazaMsA-anumodanA karo. 7. sAtamI vAta che aucityapAlananI. je loko svArthano tyAga karIne aucityapAlana karavAmAM tatpara hoya che, temanI tame prazaMsA karo. AThamI vAta che sahanazIlatAnI. je loko tamArA karatAM vadhAre sahanazIla che. temanI tame prazaMsA karo, anumodanA karo. 9. navI vAta che zIla-sadAcAranI. je loko zIlavAna che, sadAcArI che, temanI - tame prazaMsA karo, anumodanA karo. 10. dazamI vAta che jJAnanI. je loko tamArA karatAM vadhAre jJAnI che, temanI tame prazaMsA karo, anumodanA karo. 11. agiyAramI vAta che yoganI. je mahApuruSo yogI che, te yogI mahApuruSonA guNonI stavanA karo. have tamAre vicAravAnuM ke tamArA parivAramAM, snehI svajanomAM.... samAjamAM.. nagaramAM evAM strIpuruSo koNa koNa che? zrIpAlanuM utkRSTa bhAgyaH sauprathama ApaNe utkRSTa bhAgyavALA mahAnubhAvane yAda karIne tenI anumodanA karIe. "utkRSTa bhAgya'no artha che puNyAnubaMdhI puNyano udaya. "zrIpAlamayaNAsuMdarIcaritramAM je zrIpAlanuM caritra vAMcavA maLe che te utkRSTa bhAgyanuM zreSTha udAharaNa che. teno bhAgyodaya sauthI prathama ujjayinI nagarImAM thayo. tenAM lagna mayaNAsuMdarI jevI guNavatI - rUpavatI - zIlavatI rAjakumArI sAthe thayAM, jo ke zrIpAla kuSTharogI hato. kuSTharoge tenA rUpa-lAvaNyane grasita karI dIdhAM hatAM. akasmAta ja teno bhAgyodaya thayo. rAjakumArI sAthe lagna thaI gayuM. bIjo bhAgyodaya hato mayaNAsuMdarI dvArA mahAna guru municaMdrasUrijIno saMyoga maLavo. gurudevanI parama kRpA thaI.zrIpAlano kuSTharoga dUra karavAno upAya maLI gayo. zrI siddhacakrajInI ArAdhanA-upAsanA maLI. mayaNA ane zrIpALe Page #167 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 161 pravacana 87 siddhacakranI vidhipUrvaka, bhAvapUrvaka, zraddhApUrvaka ArAdhanA karI. ArAdhanAnA phaLasvarUpa zrIpAlano kuSTharoga maTI gayo. zrIpAla nIrogI banI gayo. zreSTharUpa prakaTa thayuM. zreSTha sauMdarya prakaTa thayuM. trIjo bhAgyodaya hato varSo pachI mAtAnuM milana. ujjayinImAM ja mAtA kamalaprabhA maLI gaI. priya svajanonuM milana bhAgyodayathI ja thAya che. zrIpAla jyAre videzayAtrA mATe mAtAnA AzIrvAda tathA mayaNAdevInI zubha kAmanAo laIne nIkaLyo tyAre cotho bhAgyodaya thayo. jaMgalamAM eka vidyAsAdhaka maLyo. zrIpAlanI sahAyathI tenI vidyA siddha thaI gaI. vidyAsAdhake zrIpAla pratye kRtajJatA prakaTa karI ane tene be divya auSadhIo ApIH 1. jalatAriNI ane 2. zastravAriNI. pAMcamo bhAgyodaya paNa tarata ja thayo. eka pahADanI kuMjamAM keTalAka dhAtusAdhako suvarNasiddhino upAya karatA hatA. temane suvarNasiddhi prApta thatI na hatI. temaNe zrIpAlane sahAya karavAnI prArthanA karI. zrIpAlanI sAme e lokone suvarNasiddhi maLI gaI. temaNe zrIpAlane sonuM ApyuM. zrIpAlane A rIte sonuM maLI gayuM. chaThTho bhAgyodayabhRgukaccha (bharuca)mAM thayo. videzayAtrA mATe dhavalazeThano sAtha maLyo, ane eka lAkha suvarNamudrAo maLI. sAtamo bhAgyodaya babbarakuLamAM thayo. babbarakuLanA rAjAnI putrI madanasenA sAthe zrIpAlanAM lagna thayAM, rAjAe vipula vaibhava Apyo. eka vizALa jahAja ApyuM. dhavalazeThe paNa 250 jaLayAna ApyAM. AThamo bhAgyodaya ratnadvIpa upara thayo. ratnasAnu parvata upara "ratnasaMcayA nagarI hatI, tyAMno rAjA hato kanakaketu, tene madanamaMjUSA nAme putrI hatI. zrIpAlanAM enI sAthe lagna thayAM ane rAjAe ene puSkaLa vaibhava Apyo. navamo bhAgyodaya koMkaNadezamAM thayo. tyAMnA rAjA vasupAle potAnI rAjakumArI madanamaMjarInAM lagna zrIpAla sAthe karyAM. dazamo bhAgyodaya thayo kaMbUdIpanI upara kuMDanapuramAM. kuMDanapura jatA pahelAM siddhacakranA adhiSThAyaka vimalezvaradeve zrIpAlane cAra divya zaktio ApIH 1. je icche te rUpa dhAraNa karI zake tevo maNihAra Apyo. 2. AkAzamArge gati karI zake tevI zakti ApI. 3. je kalAmAM pAraMgata thavA icche te kalAmAM pAraMgata thaI zake evI zakti ApI. 4. jhera utAranAro hAra Apyo. hArane pANIthI dhoIne e pANI sApanA DaMkha para reDavAthI jhera UtarI jAya. Page #168 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 162 zrAvaka jIvana : bhAga 4 kuMDanapuramAM rAjA makaraketunI putrI guNamaMjarI sAthe zrIpAlanAM lagna thayAM. agiyAramo bhAgyodaya kaMcanapuramAM thayo. tyAMnA rAjA vajasenanI putrI railokyasuMdarIe svayaMvaramAM zrIpAlane pasaMda karyo. bAramo bhAgyodaya thayo "dalapattana' nagaramAM. rAjA dharApAlanI rANI guNamAlAnI putrI zRMgArasuMdarI sAthe zrIpAlanAM lagna thayAM. teramo bhAgyodaya kollAgapuramAM thayo. rAjA puraMdaranI putrI jayasuMdarI sAthe zrIpAlanAM lagna thayAM. caudamo bhAgyodaya sopAraka nagaramAM thayo. tyAMnA rAjA mahasene potAnI putrI tilakamaMjarI zrIpAlane paraNAvI. zrIpAle tilakamaMjarInuM sapaviSa utAryuM hatuM. paMdaramo bhAgyodaya tyAre thayo ke jyAre zrIpAla tenI ATha patnIo sAthe, vizALa senA laIne ujjayinI pahoMcyo. mAtA ane mayaNAsuMdarIe khUba premathI ATha patnIonuM svAgata karyuM. mayaNAsuMdarIe e AThe rAjakumArIone potAnI priya bahenonA rUpamAM svIkArI - A zrIpAlano zreSTha bhAgyodaya hato. pAchaLathI zrIpAla potAnuM pitRrAjya paNa prApta karI le che. Ama te aneka prakAranA bhAgyodaya pAme che. zreSTha bhoga-sukha : nava-nava samarpita bhAvavALI patnIo sAthe zrIpAla devalokanA Indra samAna divya bhoga-sukha bhogavato hato. - tenI zArIrika zakti apUrva hatI. - sarva patnIono ekasarakho prema hato. - patnIomAM paraspara sneha ane maitrI hatI. - zrIpAla ane sarva patnIo nizcita ane nirAkula hatI. saMsAranAM zreSTha bhoga-sukha mANasa tyAre ja bhogavI zake ke jyAre A cAra bAbato hoya. jo A cAra bAbato na hoya to sukhanAM sAdhano pAse hovA chatAM manuSya bhoga-sukha bhogavI zakato nathI. 1. zarIra azakta ane rogI hoya to manuSya bhoga-sukha pAmI zakato nathI. 2. patnIno prema na hoya, samarpaNa na hoya, to paNa manuSya bhoga-sukha prApta karI zakato nathI. 3. patnInA gharanAM bIjAM mANaso sAthe prema-maitrI na hoya to manameLa na hoya Page #169 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacana 87 163 to manaduHkha, phleza, jhaghaDA cAlyA kare che. ane tethI paNa manuSya zreSTha bhogasukha pAmI zakato nathI. 4. puruSa ane strInA manamAM vyAkuLatA hoya, vyagratA hoya, ciMtAo hoya, to paNa mANasa bhoga-sukha pAmato nathI. zrIpAlanuM utkRSTa bhoga-sukha tenA pUrvajanmanI utkRSTa dharmaArAdhanAnA phaLasvarUpa hatuM. zrIpAlanI utkRSTa yazakIrti : je rIte zrIpAlano bhAgyodaya utkRSTa hato, enAthI bhoga-sukha utkRSTa hatuM. teno yaza paNa niSkalaMka ane utkRSTa hato. ujjayinImAM lagna pachI jyAre te kuSTharogathI mukta banyo hato ane zrI siddhacakranI ArAdhanA enA jIvananuM abhinna aMga banI gaI hatI, tyArathI teno yaza phelAvA lAgyo hato. videzayAtrAmAM paNa jyAM jyAM zrIpAla gayo tyAM paNa tene yaza maLyo. kIrti pAmyo. tenAM mukhya kAraNo A hatAM : 1. te parAkramI hato, yuddhamAM sarvatra te vijayI banato. 2. tenI pAse kalAo hatI, kalAomAM te pAraMgata hato. 3. te paropakArI hato. zatru upara paNa teNe upakAra karyA hatA. A traNa vAto jenAmAM hoya che te yazasvI bane che; tenI kIrti cAre tarapha phelAya che. zrIpAlanA utkRSTa paropakAra H zrIpAle potAnA upakArI pratye to pratyupakAra karyo hato, eTaluM ja nahIM; jemaNe zrIpAlanI sAthe zatrutApUrNa vyavahAra karyo hato, durvyavahAra karyo hato, temanI u52 paNa zrIpAle upakAra karyA hatA. Aje to tamane mAtra be ja prasaMgo batAvuM chuM. zrI siddhacakranI ArAdhanAthI jyAre zrIpAlano kuSTharoga maTI gayo hato tyAre zrIpAle mayaNAsuMdarIne kahyuM hatuM H 'devI, je siddhacakranA snAtrajaLathI mAro kuSTharoga maTI gayo, te snAtrajaLathI mArI prANarakSA karanArAo mArA upakArI evA 700 kuSTharogI jeo nagaranI bahAra rahe che, temano kuSTharoga na maTI zake ? jo temano kuSTharoga maTI jAya to mane atyaMta AnaMda thaze.' mayaNA zrIpAlanI vAta sAMbhaLIne harSathI gadgad thaI gaI ane baMnee pelA 700 kuSTharogIo upara snAtrajaLa chAMTIne temano kuSTharoga paNa maTADI dIdho. Page #170 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 164 zrAvaka jIvana : bhAga 4 A to pratyupakAra hato, kRtajJatA hatI, paraMtu je dhavalazeThanI sAthe zrIpAle videzayAtrA karI hatI e dhavalazeThe zrIpAla sAthe keTalo zatrutAbharyo vyavahAra karyo hato? tenI upara zrIpAle eka vAra nahIM, aneka vAra upakAra karyA hatA. apakArI upara upakAra karavo - utkRSTa paropakAra kahevAya che. dhavalazeThe zrIpAlanI saMpatti ane patnIone paDAvI levA zrIpAlane samudramAM dhakko mArI dIdho hato. jo ke siddhacakranA prabhAvathI zrIpAla bacIne samudranA kinAre pahoMcI gayo hato. dhavalazeTha na to zrIpAlanI saMpatti pAmI zakyo, na to patnIone sparzI zakyo hato. pAchaLathI zrIpAle ja dhavalazeThane rAjadaMDamAMthI bacAvyo hato. aneka vAra dhavalazeThanI prANarakSA karI hatI. A rIte aneka paropakArothI zrIpAle potAnA jIvanane dhanya banAvyuM hatuM. zreSTha dAnaH zreSTha udAratAH cAra vizeSatAonA mAdhyamathI zrIpAlanI pramodapAtratA batAvyA pachI have zreSTha dAna ApanAra udAracaritra be mahAnubhAvone Aje yAda karIzuM. eka che bhAmAzAha, je samaye mevADanA mahArANA pratApa dezanI svataMtratA mATe mogala bAdazAhanI sAme laDatAM laDatAM hArI gayo hato ane bhayaMkara jaMgalamAM teNe Azraya lIdho hato tyAre bhAmAzAha mahArANAnI pAse gayA hatA. nirAzahatAza banelA mahArANAne punaH yuddha karIne mevADane svataMtra karavAnI prArthanA karI. mArI samagra saMpatti huM ApanA caraNomAM samarpita karuM chuM, Apa sainya taiyAra karo ane zastra azvo vagere prApta karo." rANA pratApa utsAhita thayA ane premathI bhAmAzAhane bheTyA. pachI hajAro sainiko taiyAra karyo...vizALa senAnI sAthe mogala sAmrAjyathI TakarAyA hatA. bhAmAzAhanI udAratA, sAmAnya na hatI. niHsvArtha bhAvanuM zreSTha udAharaNa hatuM. A rIte kaccha pradezanA zAha sodAgara jagaDUzAhe jyAre dezamAM dukALa paDyo hato tyAre saMgharelA aneka dhAnyabhaMDAromAMthI avirata dAnano pravAha vahAvyo hato. dillInA bAdazAhane paNa jeTaluM joIe eTaluM anAja ApyuM hatuM. dezanI prajA pratye utkRSTa karuNAthI prerAIne temaNe dAna ApyuM hatuM. A aitihAsika bhavya ghaTanA banI gaI hatI. emanA jIvananI aneka ghaTanAo pramodapAtra che. stavana karavA yogya che, anumodanA karavA yogya che. AvA mahAnubhAvonAM jIvanacaritro vAMcavAM joIe, enAthI pramodabhAvanA vRddhi pAme che, ane AvAM caritromAMthI sArI preraNAo prApta thAya che. Page #171 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacana 87 nirvikArI daMpatI : vijaya ane vijayA je rIte udAra dAnavIra mahApuruSonI stuti karavI joIe, e ja rIte je strIpuruSo saMsAramAM rahevA chatAM paNa nirvikArI rahyA, e mahAnubhAvone yAda karIne temanI stavanA karavI joIe. Aje evAM patipatnI vijaya zeTha ane vijayA zeThANIne yAda karavAnAM che. hajAro varSa pUrve A daMpatI kaccha pradezamAM thayAM hatAM. 15 lagna pahelAM vijaye mahinAmAM eka pakSanuM brahmacarya vrata laI lIdhuM hatuM. vijayAe bIjA pakSanuM vrata laI lIdhuM hatuM. lagna pachI baMnene khabara paDI. vijayAe udAratAthI vijayane kahyuM : meM je vrata lIdhuM che, tenuM pAlana to mAre karavuM ja rahyuM, paraMtu ApanA bhoga-sukhamAM huM aMtarAya karavA mAgatI nathI. Apa bIjAM lagna karI lo. huM jIvanaparyaMta ApanI sevA karatI rahIza.' vijaya zeThe kahyuM : 'jo tuM saMpUrNa brahmacaryanuM pAlana karI zakatI hoya to huM paNa saMpUrNa brahmacaryanuM pAlana karIza, huM bIjAM lagna nahIM karuM. ApaNe baMne brahmacaryanuM pAlana karIzuM. paraMtu mArAM mAtApitAne AnI khabara na paDavI joIe. eTalA mATe ApaNe baMne zayana eka ja zayyAmAM karIzuM...jyAre mAtApitAne ApaNA vratanI khabara paDI jaze tyAre ApaNe baMne saMsAratyAga karIne dIkSA laI laIzuM. sAdhusAdhvI banI jaIzuM.' eka ja zayyAmAM zayana karavA chatAM vijaya ane vijayA nirvikArI rahyAM. manamAM paNa vikAra-vAsanA utpanna na thaI. keTalAMka varSo pachI 'vimala' nAmanA kevaLajJAnInA batAvyA pachI, eka zrAvaka bhakti karavA jyAre vijaya-vijayAne zodhato temanI pAse Avyo tyAre te jAhera thaI gayuM. pratijJA anusAra vijayavijayAe cAritradharma svIkArI lIdho...ane AtmakalyANa karI lIdhuM. zreSTha aucityapAlaka zrIrAma : je rIte nirvikArI vijayazeTha ane vijayA zeThANIne yAda karIne temanuM guNotkIrtana karyuM te rIte aucityapAlana karavAmAM zreSTha vibhUti zrIrAmane yAda karIe chIe. jyAre kaikeyIe rAjA dazaratha pAse 'varadAna' mAgyuM; bharata mATe rAjya mAgI lIdhuM ane dazarathe bharatane rAjya ApavAnI svIkRti ApI dIdhI, tyAre bharate rAjya levAno inkAra karI dIdho hato. dazaratha ane zrIrAmanA samajAvyA chatAM paNa bharata rAjya levA mATe, rAjyasiMhAsana upara besavA taiyAra na hato. mahArAjA dazarathane saMsAra tyajIne cAritradharma svIkAravo hato; bharatano rAjyAbhiSeka karyA vagara teo sAdhu banI zake tema na hatuM. bharatano eka ja Agraha Page #172 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 166 zrAvaka jIvana : bhAga 4 hato ke "pitAjI, huM paNa tamArI sAthe saMsAratyAga karIne cAritradharma aMgIkAra karIza.' jaTila samasyA pedA thaI gaI hatI. e samaye zrIrAme potAnuM ucita kartavya vicAryuM. jyAM sudhI huM ayodhyAmAM rahIza tyAM sudhI bharata rAjyano svIkAra nahIM kare, ane tyAM sudhI pitAjI dIkSA nahIM laI zake. temano AtmA duHkhI thaze, eTalA mATe huM ja vanamAM cAlyo jAuM. mArA na rahevAthI bharatane rAjya saMbhALavuM ja paDaze.' zrIrAme ayodhyAno tyAga karyo; emanI pAchaLa sItA cAlI nIkaLyAM, lakSmaNajI paNa rAmanI sAthe cAlyA gayA. bharatano rAjyAbhiSeka thayo...mahArAja dazarathe dIkSA laI lIdhI. ucita kartavyanuM pAlana karavuM e eka zreSTha koTino guNa che. zrIrAma-lakSmaNa ane sItAne e guNanA mAdhyamathI yAda karIne temanA pratye pramodabhAva vyakta karyo. sahanazIlatA ane caMdanabAlAjI : ucita kartavyanA pAlana jevo ja eka mahattvapUrNa guNa che sahanazIlatA. 'karmInarjarA'nI dRSTithI A guNa zreSTha che. jemAM A zreSTha guNa hato evI sannArI mahAsatIne Aja yAda karIne tenA pratye pramodabhAva vyakta karIe chIe. bhagavAna mahAvIra svAmInA samayanI A vAta che. caMpApati rAjA dadhivAhananI putrI hatI vasumatI. rAjA zatAnIke caMpAmAM lUMTa calAvI, rAjA dadhivAhana bhAgI gayo. rANI dhAriNI ane rAjakumArI vasumatInuM apaharaNa thayuM. apaharaNa karanAra subhaTe kahyuM : 'A rANIne huM mArI patnI banAvIza ane A chokarIne kauzAmbInA bajAramAM vecI mArIza.' A sAMbhaLIne rANI dhAriNIe AtmahatyA karI lIdhI, subhaTe vasumatIne kauzAmbInA bajAramAM vecI mArI. zreSThI dhanavAhane karuNAthI vasumatIne kharIdI lIdhI. zeTha tene potAne ghera laI AvyA, potAnI patnI mUlAne kahyuM : 'Ane putrInI jema rAkhavAnI che.' vasumatInAM caMdana jevAM zItaLa vacana ane zIlathI prasanna thaIne zeThe vasumatinuM nAma 'caMdanA' rAkhyuM. jyAre caMdanA yauvanamAM AvI to mUlA zaMkAzIla banI, 'kadAca A mArI zokya banI jaze.' zeTha bahAragAma gayA tyAre zeThANIe hajAmane bolAvIne caMdanAnA vALa kApI nakhAvyA. pachI tenA hAtha-pagamAM beDIo nAkhI dIdhI, tene khUba mArI ane eka oraDAmAM pUrI dIdhI. te traNa divasa ane traNa rAta sudhI oraDAmAM purAyelI rahI. pachI zeThanA Agamana bAda tene temaNe bahAra kADhI khAvA mATe bAkaLA ApIne te beDI toDanAra luhArane bolAvavA mATe gayA. A bAju svayaM bhagavAna mahAvIra bhikSA levA mATe Page #173 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacana 87 167 caMdanAnI pAse AvyA. caMdanAe bAkaLA ApyA. devoe enI beDIo toDI nAkhI. mastaka para sonerI vALa AvI gayA. caMdanA harSita thaI. pAchaLathI caMdanA bhagavAna mahAvIranI prathama ziSyA - sAdhvI banI hatI. eka rAjakumArIe keTalAM kaSTo sahana karyA hatAM? zreSTha zIlavAna zrAvaka sudarzana : je rIte sahanazIlatA eka zreSTha guNa che, e ja rIte zIla paNa traNe bhuvanamAM prazaMsanIya - zreSTha guNa che. sarva vratomAM zIlavrata zreSTha vrata mAnavAmAM Ave che. zIlavatanA niyamamAM "zeTha sudarzana' dharmazAstramAM prasiddha mahApuruSa che. temanI dharmapatnI manoramA mahAsatInA rUpamAM prazaMsita che. zeTha sudarzana jyAre nirjana gharamAM kAyotsarga-dhyAnamAM hatA tyAre rAjAnI rANI abhayAe temanuM apaharaNa karAvyuM hatuM. ane potAnA mahelamAM lAvIne temanI pAse bhoganI prArthanA karI hatI. sudarzane rANInI bhoga-prArthanAno inkAra karI dIdho. rANIe zora macAvIne sudarzanane sainikone havAle karyo. tenI upara zIla lUMTavAno Aropa ThokI besADavAmAM Avyo. rAjAne sudarzananI satyavAditA upara vizvAsa hato. paraMtu rANI upara dayAbhAva lAvIne sudarzana mauna rahyo. rAjAe sudarzanane sajA phaTakArI dIdhI, sULIe caDAvI mArI nAkhavAnI. sudarzana to nirbhaya ane nizcala rahyA. zeThANI manoramAe sAgArika anazana laIne paramAtmAnI sAme kAyotsarga-dhyAna zarU karI dIdhuM. mArA pati nirdoSa che. nirdoSa siddha thaIne ghera AvavA ja joIe, te pachI ja huM dhyAna pUrNa karIza." devoe sULInuM siMhAsana banAvI dIdhuM. sudarzanane siMhAsana para AruDha karyA. bheda khUlI gayo. rAjA rANIne bhAre zikSA karavA taiyAra thayo; sudarzane rANIne bacAvI lIdhI ane ghera gayA. manoramAe dhyAna pUrNa karyuM ane sudarzananuM svAgata karyuM. gRhastha jIvanamAM rahevA chatAM sudarzana ane manoramAe keTalI utkRSTa rIte zIlavratanuM pAlana karyuM hatuM jeTalI prazaMsA-stavanA karIe eTalI ochI che. viziSTa jJAnI mahApuruSa : have keTalAka ucca koTinA jJAnI-dhyAna-yogI mahApuruSonuM smaraNa karIne, temanI stavanA karIne pravacana pUrNa karIza. * sauprathama graMthakAra AcAryadivazrI haribhadrasUrijIne yAda karIe. 1444 dharmagraMthonI racanA karIne jinazAsanamAM potAnuM nAma temaNe amara karyuM che. temanI prathama vizeSatA hatI - pratijJApAlananI. pratijJApAlananI draDhatA upara to teo purohitamAMthI sAdhu banyA. bIjI vizeSatA hatI upakArInA upakArane Page #174 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 168 zrAvaka jIvana : bhAga 4 jIvanaparyata na bhUlavAnI. sAdhvI yAkinI mahattarAno upakAra teo jiMdagIbhara bhUlyA na hatA. potAnI dharmamAtA'nA rUpamAM teo temane sadaiva yAda karatA hatA. ane trIjI vizeSatA che temanA dharmagraMthonI. dharma, yoga, adhyAtma, darzana ItyAdinA viSayamAM temanA graMthone vizvanA mUrdhanya vidvAnoe mAnya kaya che. evA mahAna kRtaghara, AcAryadiva pratye ApaNe pramodabhAva vyakta karIe. - bIjA che kalikAlasarvajJa AcAryadivazrI hemacaMdrasUrijI. bAlyakALamAM dIkSA laIne temaNe apUrva jJAnopAsanA karI hatI. jJAnasAdhanA, yogasAdhanA ane zAsanaprabhAvanA emanA jIvananI A traNa pramukha vizeSatAo hatI. - temaNe potAnA jIvanakALamAM 3 karoDa 50 lAkha saMskRta prAkRta zlokonI racanA karI hatI. - yogasAdhanAnA mAdhyamathI jinazAsananI bhavya unnati karI hatI. yoga dvArA temaNe aneka camatkAro karyA hatA. rAjA kumArapALane pratibodha ApIne tene jinazAsanano mahAna prabhAvaka banAvyo hato. ahiMsAno gujarAta jevA vizALa rAjyamAM prasAra karyo hato. koI paNa sAdharmikane duHkhI rahevA dIdho na hato. * trIjA mahApuruSa thaI gayA upAdhyAyatrI yazovijayajI, teo paNa nAnI uMmare sAdhu banyA hatA. kAzImAM rahIne temaNe paDradarzanano gahana abhyAsa karyo hato. nyAyadarzanamAM temaNe 108 graMthonI racanA karI hatI. kAzInA brAhmaNa vidvAnoe maLIne yazovijayajIne nyAyavizArada' ane nyAyAcAryanI padavIo ApI hatI. temaNe dharma, yoga ane adhyAtmanA aneka graMthonI racanAo karI hatI. temanA ja samakAlIna hatA mahAna yogI AnaMdaghanajI. temanI anupama racanA AnaMdaghana covIsI' Aje upalabdha che. emanA racelA gUDha, gaMbhIra ane bhAvapUrNa aneka kAvyapado paNa Aje prApta thAya che. evA ja emanA bIjA samakAlIna hatA upAdhyAyazrI vinayavijayajI. jemaNe zAntasudhArasa', "lokaprakAza' jevA zreSTha graMthonI racanA karI hatI. AvA viziSTa jJAnI, dhyAnI mahApuruSone smRtipathamAM lAvIne emanI stavanA karI, anumodanA karI parama AnaMda prApta karo. jIvananuM sAratattva : zAntasudhArasamAM kahevAmAM AvyuM che ke : iti paraguNaparibhAvanasAraM saphalaya satataM nijamavatAram // " A rIte bIjAnA guNonuM smaraNa-kIrtana karIne emAM ja AnaMdita thavuM ane temanA guNonuM ciMtana karavuM emAM jIvananI saphaLatA che; emAM ja zAntinI anubhUti che. A rIte pramodabhAvanAnuM vivecana pUrNa karuM chuM. Aje basa, ATaluM ja. Page #175 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( pravacana 88 ) parama kRpAnidhi, mahAna vyutadhara, AcAryazrI haribhadrasUrijIe svaracita graMtha "dharmabiMdunA trIjA adhyAyanA aMtima sUtramAM lakhyuM che ke : "sattAvirSa mAliyAH " sarva jIvo pratye maitrIbhAvanA, guNavAno pratye pramodabhAvanA, duHkhI jIvo pratye karuNA bhAvanA ane avinIto pratye upekSA bhAvanAnuM ciMtana karavuM joIe. maitrIbhAvanA ane pramodabhAvanA upara vivecana karyA pachI Aje karuNA bhAvanAnA viSayamAM vivecana karavAnuM che. sauthI pahelAM karuNAnI paribhASA samajavAnI che. graMthakAre kahyuM che : paravinAzinI vaI bIjAnAM duHkha dUra karavAM, nAza karavo tenuM nAma karuNA. bIjA zabdomAM A ja vAta zrI vinayavijayajI upAdhyAyajIe "zAntasudhArasa'mAM kahI che : thimahinAM nirISa duHkhI jIvonAM duHkha dUra karavAnI bhAvanAkaruNA che. saMsAranA vividha jIvonAM vividha duHkhaH karuNA bhAvanAno viSaya che duHkhI jIva. eTalA mATe prathama to saMsAranA jIvonAM duHkho samajI levAM joIe. jIvonAM duHkhono bodha thayA pachI ja temanA pratye karuNA bhAvanA bhAvavAnI che - "A jIvonAM duHkha dUra thAo, naSTa thAo.' saMsAramAM jIvonuM paheluM ane moTuM duHkha che khAvApIvAnuM. moTA bhAganA lokonejIvone bhojana maLatuM nathI. maLe che to paryApta mAtrAmAM maLatuM nathI. - narakanA jIvone bhojana maLatuM ja nathI. - tiryaMcagatinA jIvone paryApta mAtrAmAM bhojana nathI maLatuM. maLe che to parAdhIna sthitimAM maLe che. jevuM joIe tevuM bhojana to maLatuM nathI. -mAnavasRSTimAM paNa moTA bhAganA lokone jeTaluM ane jevuM joIe tevuM bhojana nathI maLatuM. atyAre tame vartamAnapatromAM vAMco cho ke "ithiyopiyA" vagere dezomAM kevo bhUkhamaro che ! hajAro loko bhojana vagara marI rahyAM che. bhUkhyo jIva karuNApAtra che. bhUkhyAne bhojana ApavuM karuNA che. tarasyAne pANI ApavuM karuNA che. 'tarata' paNa jIvonuM eka moTuM duHkha che. Page #176 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrAvaka jIvana : bhAga 4 manuSyanuM bIjuM duHkha che vastranuM. vizvamAM eka-be karoDa loko to nirvastra haze. enAthI vadhAre loko pAse zarIra DhAMkavA mATe paryApta vastro nahIM hoya, je loko pAse paryApta vastra hovA chatAM paNa manapasaMda vastro nathI hotAM, e badhA duHkhI thAya che. e sarve loko karuNApAtra hoya che. nirvastra ane alpa vastravALA manuSyone vastradAna devuM karuNA che. 170 chatAM paNa je loko vastronA viSayamAM vizeSa ciMtita rahe che emanA mATe mAtra karuNA bhAvanA ja bhAvavAnI che. manuSyanuM trIjuM moTuM duHkha che gharanuM. jemanI pAse ghara nathI hotuM, potAnuM ghara nathI hotuM, bhADAnuM ghara nathI hotuM. ane jeo AkAza nIce rahe che...vRkSonI nIce rahe che, ghAsanI jhUMpaDIomAM rahe che, temanA manamAM moTI ciMtA rahe che - teo khUba duHkhI hoya che. e loko karuNApAtra hoya che. beghara lokone ghara ApavuM, Azraya Apavo e karuNA che. keTalAka lokonI pAse ghara hoya che, paraMtu jevuM joIe tevuM nathI hotuM, tevA loko duHkhI hoya che. temane sadAya makAnanI ciMtA satAvatI hoya che. nAnA gharavALA moTA gharanI icchAthI duHkhI thAya che. keTalAka loko suMdara gha2 pAmavAnI icchAthI duHkhI thAya che. to vaLI keTalAka loko aneka ghara pAmavAnI icchAthI duHkhI thAya che. e sarve karuNA bhAvanAne pAtra hoya che. karuNA to e loko upara karavAnI che ke jemanI pAse ghara che ja nahIM. tamArAmAM zakti hoya to te lokone ghara ApavAM joIe. manuSyanI A traNa mULabhUta jarUriyAto che - roTI, kapaDAM ane makAna. je manuSya pAse A traNa vAto nathI hotI te duHkhI hoya che. te karuNApAtra che. --- jenI pAse A traNe AvazyakatAo pUrNarUpe hoya che te sonuM, cAMdI, ratna, maNi vagerenA alaMkAronI spRhA kare che ane spRhAthI vyagra rahe che. evA loko mATe mAtra dayAnuM ciMtana karavAnuM hoya che H 'e loko evI vyartha spRhAthI mukta thAo, temanI vyagratA dUra thAo.' : keTalAka loko lagna-saMbaMdhanI bAbatamAM azAnta rahe che. pahelAM mAtApitA saMtAnonA lagnasaMbaMdhamAM ciMtA karatA hatA, chokarA mATe yogya kanyA zodhatAM hatAM. chokarI mATe suyogya chokaro zodhatAM hatAM. jyAre yogya samaye chokarAchokarIonAM lagna nathI thatAM tyAre mAtApitA ativyathita rahe che. Aja kAla moTA bhAganAM chokarA-chokarIo pote ja lagna karI le che; evA loko prAyaH lagna pachI duHkhI thAya che. keTalAka loko eTalA mATe duHkhI thAya che ke temanI pAse lagna karavA mATe paisA Page #177 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacana 88 171 nathI hotA. teo bIjA loko pAsethI devuM karI paisA le che. AvA loko paNa duHkhI thAya che. lagna pachI paraspara saMbaMdho vadhI jAya che. e saMbaMdhone nabhAvavAnI paNa ciMtA thAya che. kaMIka ApavA levAnuM hoya che. leNadeNamAM manaduHkha thAya che. A paNa saMsAranuM moTuM duHkha che. lagna pachI saMtAnaprAptinI spRhA hoya che. jo saMtAna prApta na thAya to dukha je saMtAna joIe - chokaro yA chokarI - te na maLe to paNa duHkha. jevI saMtati joIe tevI kALI, gorI nathI maLatI to duHkha, ane te aMdha, apaMga, beDoLa pedA thAya to paNa duHkha - saMtAno moTAM thaIne avinayI - uddhata pAke to paNa duHkha - nAnI uMmare saMtAnonuM mota thaI jAya to ya duHkha. A prakAranA duHkhI jIvo pratye bhAvakaruNA ja joIe. A loko zAnti pAmo, svastha raho' evI kAmanA karavAnI che. je lokone anukULa bhoga-sukha nathI maLatAM, teo paNa duHkhI hoya che. keTalAMka udAharaNo batAvuM chuM. - gharamAM evAmIThAI hovA chatAM paNa 'DAyAbiTIsa jevA roga thatAM khAI zakAtI nathIeTalA mATe duHkhI hoya che. - suMdara patnI hovA chatAM TI. bI. jevo roga thatAM strIthI dUra rahevuM paDe che, eTalA. mATe duHkhI hoya che. - paheravA mATe suMdara vastro hovA chatAM "elarjI jevA rogo hovAne lIdhe paherI zakAtAM nathI, tethI duHkhI hoya che. - ghaNuM dhana hovA chatAM paNa sarakAranA bhayane lIdhe mANasa ciMtAthI gherAyelo rahe che. dhanano bhoga karI zakato nathI. bhaya bhogano anubhava karavA deto nathI, eTalA mATe duHkhI hoya che. AvA loko manamAM atizaya vyathita rahe che, vyagra rahe che. AvA loko mAnasika rIte duHkhI hoya che. emanA pratye paNa bhAvakaruNAnI bhAvanA rAkhavAnI che. bhaya, roga, zatru, vRddhAvasthA, mRtyu jyAM sudhI jIva saMsAramAM che, tyAM sudhI vividha prakAranAM duHkhothI AkrAnta rahe che. koI vAra vadhAre duHkha to koI vAra ochuM duHkha thAya che. mANasa pAse game teTalI saMpatti hoya, game tevo parivAra hoya, game teTaluM suMdara zarIra hoya, paraMtu Page #178 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 172 zrAvaka jIvana : bhAga 4 bhaya, roga, zatru, vRddhAvasthA ane mRtyu - A pAMca tattvo ene duHkhI banAvI de che. duniyAnA bhinna bhinna prakAranA lokonA mukhe sAMbhaLIe chIe - 1. paisA che, sAro parivAra che, badhuM ja che. paraMtu manamAM evo bhaya pesI gayo che ke rAtabhara nidrA nathI AvatI. 'DAku AvIne mArI nAkhaze to ?...koI bhojanamAM jhera ApI deze to ? vepAramAM bhAI dago deze to ? kensarano roga thaze to ?' AvA aneka prakAranA bhaya hoya che. je mANasa bhayasaMjJA'thI grasta hoya che te sukhanAM aneka sAdhanonI vacce paNa duHkhI thAya che. AvA loko karuNApAtra hoya che. 'AvA lokono bhaya dUra thAo, teo nirbhaya bane. nirAkuLa bano...teo sukhI thAo....' evI bhAvanA karatA raho. 2. paisA che, sAro parivAra che, baMgalA ane kAra che, paraMtu zuM karIe ? pAMca varSathI peTamAM alsarano roga che. kAne ochuM saMbhaLAya che, vAraMvAra tAva Ave che...A che roganuM duHkha. emAM paNa 'kensara' jevA asAdhya rogathI je mANasa grasta thaI jAya che te sukhI hovA chatAM paNa bhogavI zakato nathI. te duHkhano ja anubhava kare che. AvA rogagrasta jIvo mATe paNa karuNA bhAvanA bhAvavAnI che. 'A jIvone ArogyanI prApti thAo, A jIvo rogamukta thAo......nirAmaya thAo...' 3. keTalAka loko eTalA mATe duHkhI thAya che ke temane ghaNA zatruo hoya che. gharamAM paNa zatruo hoya che. bahAra paNa zatruo hoya che. hA, ghaNI vAra svajano paNa zatrutApUrNa vyavahAra kare che. evo eka paNa svajana gharamAM hoya che to jIvana duHkhapUrNa banI jAya che. mArI patnI ja mArI zatru che. mAro putra ja mAro zatru banyo che. mArI mAtA ja mArI zatru che. - mAro bhAI ja mAro zatru che. * AvuM kahenArA loko mane maLe che. 'AvuM kema bane che ?' Avo prazna na pUcho. manuSyanAM pApakarma to kAraNa che ja, paraMtu AvI phariyAda karanArAo paNa prAyaH koInA zatru hoya che. eTale ke teo paNa koInI sAthe zatrutApUrNa vyavahAra karatA hoya che. bahAra paNa zatruo hoya che to manuSya duHkhI thAya che. koInA saMbaMdho bagaDI jAya che to te zatru banI jAya che. paisA vagerenI leNadeNamAM paNa zatrutA thaI jAya che. keTalAka loko IrSAvaza zatru banatA hoya che. game te hoya, paraMtu zatrutA mANasane Page #179 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacana 88 173 sukhathI jIvavA detI nathI. eka bhAIe mane kaheluM ke te potAnI patnIne zatru mAnato hato, te potAnA oraDAmAM ekalo sUto hato. oraDo aMdarathI baMdha rAkhato hato. koI koI vAra to UMghamAM paNa bUma pADato hato. mane mArI nAkhyo..mArI patnIe mane mArI nAkhyo. teNe mane pUchyuM ke huM zuM karuM?" meM kahyuM hatuMH "ghara choDI de, saMsAra choDIne sAdhu banI jA, nirbhaya banI jaIza...koI zatru nahIM rahe..." sabhAmAMthI zuM eNe dIkSA lIdhI? mahArAjazrI dIkSA levI eTalI saraLa nathI. saMsAranAM vividha dukho bhogavavAM tamane kabUla che, paraMtu dIkSA levI maMjUra nathI. sAcI vAta che ne ? eTalA mATe tamArA mATe to bhAvakaruNAnI bhAvanA bhAvavAnI che. 4. saMsAramAM vRddhAvasthAnuM paNa eka moTuM dukha che. zarIra ane pAMca Indriyo kamajora thaI jAya che. ApaNuM kAma svayaM nathI karI zakatA tyAre jIvana parAdhIna banI jAya che, parAzrita banI jAya che. parAdhInatA khUba moTuM duHkha che. je svajanone varSo sudhI sukha ApyuM hoya che, e svajano taraphathI dhRNA, apamAna, tiraskAra maLe che tyAre keTaluM duHkha thAya che, e jANavuM hoya to evA vRddha puruSone ekAntamAM pUchavuM. meM to pUchavuM che. AMkhomAMthI AMsu vahAvIne temaNe potAnAM duHkho batAvyAM che. eka zrImaMta vRddhe kahyuM hatuM: "meM zUnyamAMthI sarjana karyuM hatuM. nAnA gAmamAMthI zaheramAM Avyo hato. nokarI karI hatI. pachI nAnozo dhaMdho karyo. bhAgye sahAro Apyo. dhaMdho vikasato gayo. lAkho rUpiyA kamAyo. moTo baMgalo lIdho. lagna karyA. parivAra vadhyo, cAra chokarA thayA, temane bhaNAvyA, moTA karyA. gharamAM babbe kArI lIdhI. chokarAonAM lagna karyA. badhAMne badhA prakAranA sukhanAM sAdhano ApyAM. chokarAo dhaMdho saMbhALavA lAgyA. eka divasa huM bImAra paDyo. zarIra azakta thayuM, keTalAka divasa haoNspiTalamAM rahyo. ghera Avyo paraMtu te pachI huM kadI dukAne - oNphise jaI na zakyo. eka-be varSa to parivAre mArI sArI sevA karI. mArI patnInuM mRtyu thaI gayuM. huM manathI khUba nirAza thaI gayo. dhIre dhIre gharamAM mArI upekSA thavA lAgI. eka divase meM ja chokarAone kahyuM have mAre A gharamAM rahevuM nathI. huM koI sArA vRddhAzramamAM rahIza. badhAe saMmati ApI dIdhI. huM vRddhAzramamAM AvI gayo. ahIM mane zAnti che, paraMtu zArIrika parAdhInatA duHkhadAyaka che ja. ahIM nokaronI parAdhInatA che." ational Page #180 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 174 zrAvaka jIvana : bhAga 4 vRddhAvasthAmAM jyAre strI-puruSanI potAnAM ja svajano dvArA upekSA thAya che. tiraskAra thAya che, kaSTa ApavAmAM Ave che, tyAre vRddhone khUba duHkha thAya che. AvA loko mATe paNa bhAvakaruNA ja karavAnI che. vRddhajanone zAnti-samAdhi ane svasthatA prApta thAo. 5. saMsAranuM pAMcamuM dukha che mRtyuH mRtyu AvyA pahelAM mAnavIne mRtyuno bhaya duHkhI karI de che. A saMsAramAM mRtyuthI bacAvanAra koI nathI. mRtyu sAme mAnavI azaraNa che. zaraNa zodhavA mATe prayatna kare che, aneka prakAranA prayatno kare che, paraMtu te mRtyuthI bacI zakato nathI. mRtyuthI bacavA mATe koI * maMtrasAdhanA kare che, * vidyAprayoga kare che, * auSadha sevana kare che, * rasAyaNonuM sevana kare che, chatAM paNa mRtyuthI bacI zakAtuM nathI. * bhale dIrgha samaya sudhI prANAyAma karIne zvAsanirodha kare, * bhale samudrane pele pAra jaIne rahe, * bhalene koI pahADanA zikhara upara pahoMcI jAya....... paraMtu eka divase A deha yamarAjane AdhIna thavAno ja che. A saMsAranI niyati che mRtyu. chatAM paNa jIvavAnI spRhA, mRtyuthI mAnavIne - jIvane bhayabhIta kare che. sauthI moTuM duHkha che mRtyu. A duHkhathI AkrAnta jIvo mATe bhAvakaruNA' ja joIe. saMsAranA sarve jIvo mRtyuMjayI bano, ajara amara pada prApta karo.' krodha - ISa - laDAI - yuddha : duHkha mAtra zArIrika ja nathI hotAM, mAnasika duHkha vadhAre hoya che. manathI duHkhI sauthI vadhAre to krodhI mANasa thAya che. krodhI mANasa mAne yA na mAne, paraMtu mAnasika rUpathI sauthI vadhAre duHkhI thAya che. saMsAramAM krodha thavAnAM nimitta to asaMkhya hoya che. nimitta maLatAM manuSya krodha karato rahe che. krodhathI duHkhI bane che. sukhanAM aneka sAdhano pAse hovA chatAM paNa krodhI mANasa duHkha ja anubhave e rIte je lokonA manamAM IrSA thAya che, bIjAnAM sukha - vaibhava - saMpatti - yaza vagere joIne manamAM baLato rahe che, teo paNa duHkhI thAya che. IrSAgrasta mANasa Page #181 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacana 88 17pa pAse sukhanAM game teTalAM sAdhano hoya chatAM te sukha-bhoga karI zakato nathI. e to bIjAnAM sukho tarapha joIne duHkhI thato jAya che. e rIte krodhI, ISagrista lokone upadeza ApIne sudhAravA e saraLa kAma nathI. eka rIte to krodhI mANasa jyAre krodhanI AgamAM baLato hoya che tyAre ene upadeza Apavo ja na joIe. krodhI mANasa upadezathI sudharato ja nathI. ISa jeno svabhAva che e mANasa paNa prAyaH IrSA karavAnuM choDato nathI. AvA loko mATe paNa bhAvakaruNA' ja karavAnI che. Ama to AvA loko pratye napharata pedA thAya che, paraMtu ApaNe napharata karavAnI nathI, tiraskAra karavAno nathI; e loko dayApAtra che. saMsAramAM sarvatra nAnAmoTA jhaghaDAo cAlatA rahe che. lokone jhaghaDatA joIne koI vAra manamAM vicAra Ave che ke jhaghaDo zuM mAnavIno svabhAva haze? zuM jhaghaDo karyA sivAya mANasa jIvI nahIM zakato hoya ? - koI dhana-saMpatti mATe jhaghaDo kare che, - koI strIne kAraNe jhaghaDo kare che, - koI jamIna-makAna mATe jhaghaDo kare che, - koI dharmanA mAdhyamathI jhaghaDe che. koI koI vAra jhaghaDo ugra rUpa dhAraNa kare che tyAre yuddha zarU thaI jAya che. vizvanA ItihAsamAM jeTalAM yuddho vAMcIe chIe, e yuddhonA mULamAM A ja kAraNo jaNAya che. yuddha karanArAo, yuddhagrasta mAnasavALA loko dukhI hoya che. nAnAmoTA jhaghaDA karanArA loko duHkhI hoya che. AvA lokone koNa sukhI karI zake? jeo svayaM khADo khode che, teo svayaM e khADAmAM paDe che. temane bahAra kADhavA muzkela che. e to vadhAre ne vadhAre UMDA UtaratA jAya che. koI bhAgyanA udayathI bahAra nIkaLI jAya to judI vAta che. anyathA evA loko duHkhanA mahAsAgaramAM DUbI jAya che. AvA jIvo paNa karuNApAtra che. emane mATe ciMtana karavuM ke A lokone sabuddhi prApta thAo.....koI koInAthI jhaghaDo na kare. koI koInI sAthe yuddha na kare, sarve jIvo paraspara maitrIsaMbaMdhathI joDAyelA rahe..emanI maitrI akhaMDa raho." je loko dhana-saMpattinI spRhAmAM deza-videzamAM pharatA rahe che. bhaTake che, teo paNa duHkhI thAya che. A rIte joIe to saMpUrNa vizva udvega ane ApattithI gherAyeluM che. zuM karIe? konI pAse jaIne vAta karIe? A ja vAta zAntasudhArasa'mAM karavAmAM AvI che : - "vi : kiM vApo kRzatazatailu vizvatit | Page #182 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrAvaka jIvana bhAga 4 eTalA mATe evA jIvo pratye 'karuNA bhAvanA'nuM ja ciMtana karavAnuM che. nAstikavAdanuM pravartana H keTalAka loko pratyakSarUpamAM duHkhI dekhAtA nathI, paraMtu temanI keTalIka ajJAnatApUrNa mAnyatAo ane e mAnyatAonuM prasAraNa e lokone pAralaukika duHkhonA samudramAM dhakelI de che. A duniyAmAM jema AtmA, puNya, pApa, paraloka, svarga-narka ane mokSanA astitvane mAnanArA loko che, e rIte ja A tattvono inkAra karanAra loko paNa che. teo kahe che - 176 AtmA nathI, puNya-pApa nathI, svarga-narka nathI, - punarjanma nathI, mokSa nathI. - - 'nAsti,' 'nAsti' karanArAo nAstika kahevAya che. e loko A tattvono niSedha karIne bIjA jIvone unmArga upara laI jAya che. dharmathI vimukha kare che. evA vidvAn...buddhimAna loko bhagavAna mahAvIranA samayamAM paNa hatA, paraMtu temano mahAna bhAgyodaya hato ke e vidvAn brAhmaNo bhagavAna mahAvIranA paricayamAM AvyA ane bhagavAna mahAvIre temanI nAstikatA dUra karI. e 11 brAhmaNo bhagavAnanA ziSya banI gayA, teo gaNadhara banyA. e 11 brAhmaNo Ama to karmakAMDI hatA, bahArathI to Astika ja dekhAtA hatA, paNa bhItarathI nAstika hatA. AtmA, karma, puNya, pApa, mokSa Adi tattvonI bAbatamAM zaMkAzIla hatA. bhagavAne temanI AzaMkAo dUra karI hatI. teo prAjJa hatA, saraLa hatA, eTalA mATe teo sanmArga pAmI zakyA. paraMtu je loko prAjJa nathI hotA, jaDabuddhinA hoya che ane saraLa nathI hotA, vakra hoya che, emane game teTaluM samajAvavA chatAM samajatA ja nathI. mane AvA keTalAya anubhavo thayA che. AtmAnuM astitva nathI ema mAnanArA, svarga-narka nathI ema mAnanArA, puNyapApa na mAnanArA, mANaso mArI pAse AvyA che. meM temane zAstrathI, tarkathI ane manovijJAnathI samajAvyA, teo niruttara thaI gayA; paraMtu jemanAmAM prAjJatA na hatI, saraLatA na hatI, teo na mAnyA. 'ame Apane uttara nathI ApI zakatA paraMtu ApanI vAta mAnI paNa nathI zakatA,' evuM bolIne cAlyA gayA. jeo prAjJa ane saraLa hatA, teo mAnI letA hatA. Page #183 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacana 88 177 mithyAbhimAna, mANasane satyano svIkAra karavA detuM nathI. AvA loko pratye paNa 'bhAvakaruNA' ja rAkhavAnI che. je loko nAstika che, emane AstikatAnI prApti thAo, sanmArganI prApti thAo ane teo sukhI thAo." evI karuNAbhAvanA bhAvavAnI che. nAstikatAthI pramAdanI puSTiH je manuSya AtmAne nathI mAnato, svarga-narkane nathI mAnato, puNya-pApane nathI mAnato, te pramAdavaza banaze ja. te hiMsA karaze. jUTha bolaze. corI karaze. vyabhicAra sevana karaze. kAraNa ke te hiMsA vagerene pApa ja mAnato nathI. e A paNa mAnato nathI ke hiMsA vagere karavAthI pApakarma baMdhAya che ane pApakarmathI dugatimAM javuM paDe che. te na to pApane pApa mAne che, na to punarjanmane mAne che, svarga-narkane paNa mAnato nathI. eTalA mATe te krodha-mAna-mAyA ane lobha karato rahe che. viSayakaSAyonA pramAdanuM bharapUra sevana kare che. mAMsabhakSaNa kare che, madirApAna kare che, parastrIgamana kare che. A ghora pApa ene narakamAM laI jAya che. nigodamAM laI jAya che. tyAM asaMkhya varSo sudhI ghora duHkha, trAsa sahana kare che. evA ajJAnI pramAdI jIvo pratye bhAvakaruNA ja rAkhavAnI che. nAstika mANasa kevAM kevA pApa nirbhayatApUrvaka kare che te jANo cho ? "rAjA pradezI'nuM aitihAsika udAharaNa vAMcajo. meM eka vAra tamane kahyuM paNa che. A to eno bhAgyodaya hato ke AcAryazrI kezI gaNadhara, ene maLI gayA ane emanI AtmatattvanI vAta rAjAne gamI gaI, anyathA te paNa narakagAmI banI jAta. pApane pApa na mAnanArA, dharmane dharma na mAnanArA loko vividha pApAcaraNamAM ja potAnuM jIvana vitAve che. temanA AtmAmAM lAgelAM pragADha karma je temane Astika nathI banavA detAM to te durgatiomAM bhaTakatA ghora duHkha ane trAsa bhogavatA rahe che. buddhinA jaDa ane vakradRSTivALA ajJAnI loko jJAnI puruSono hitopadeza sAMbhaLatA nathI, ane dharmanI eka paNa vAta temane sparza suddhAM karatI nathI. tame ja batAvo, evA jIvonAM duHkha, kaSTa, Apatti kevI rIte dUra thAya ? je loko hita-ahita samajatA nathI, sAruM ane khoTuM samajatA nathI, pApa ane puNya mAnatA nathI, evA loko kadIya jJAnI puruSonI hitakArI vANI sAMbhaLatA ja nathI. hitopadeza sAMbhaLavo temane pasaMda paDato nathI. ajJAna, ahaMkAra ane mithyAtvane kAraNe buddhimAna ane zAstrajJa puruSa paNa 1ra Page #184 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 178 zrAvaka jIvana : bhAga 4 hitopadeza sAMbhaLavA mATe apAtra - ayogya banI jAya che. hitopadeza ApanAra bhalene sarvajJa, vItarAga bhagavAna mahAvIra hoya, gozAlaka ane jamAli enAM jvalaMta udAharaNo che. A baMne bhagavAnanA ziSyo hatA. keTaloka samaya to teo bhagavAnanI sAthe rahyA paNa hatA. A baMne upara bhagavAnanA upakAra paNa hatA. paraMtu baMnemAM jyAre ajJAnano aMdhakAra UtarI Avyo to baMne ahaMkAranA hAthI upa2 savA2 thayA ane mithyAtva mohathI bhramita thaI gayA, tyAre bhagavAnane choDIne cAlyA gayA ane potapotAnI mithyA mAnyatAono pracAra karavA lAgyA hatA. vinA kAraNe A baMnee bhagavAna jevA vItarAga sarvajJa pratye zatrutA dhAraNa karI hatI. Ama to e be jaNA duniyAnI sAme dharmanI ja vAto karatA hatA, paraMtu emanA manamAM dharmano eka aMza paNa na hato. eTalA mATe te baMne jaNA azAMta hatA, udvigna hatA, gozAlakanuM mota paNa khUba kaSTamaya thayuM. teolezyA' tenA zarIramAM pravezI gaI hatI. ethI bhayaMkara vedanA sahana karIne te maryo hato. AvA jIvo pratye 'karuNA' ja rAkhavI ucita batAvavAmAM AvI che. bIjA jIvonAM duHkha dUra karavAnuM ciMtana karanAra manuSya bhaviSyamAM sAcuM ane zreSTha sukha pAme che. A vAta ApaNA sarvane mATe mahattvanI che. -- na koI paNa jIva mATe 'A duHkhI thAo,' evo vicAra kadI na karavAno saMkalpa karo. 'sarva jIvo sukhI thAo' - evo vicAra karavAno saMkalpa karo. pApI jIva paNa puNyazALI bano. ajJAnI jIvane jJAnaprApti thAo. --- - durguNI jIva guNavAna thAo. AvI karuNAmaya bhAvanAthI AtmAne bhAvita karanAro manuSya be lAbha prApta karI zake che. A vartamAna jIvanamAM enuM mana svastha rahe che. paralokamAM zreSTha ane suMdara sukha prApta kare che. A prakAranI karuNA bhAvanAthI potAnA hRdayane navapallavita rAkhavA mATe karuNAnidhAna paramAtmAnI ArAdhanA-upAsanA karatA raho, A ja eka zreSTha upAya che hRdayane karuNAsabhara banAvavA mATeno. Aje basa, ATaluM ja. Page #185 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( pravacana 89 ) parama kRpAnidhi, mahAna vyutadhara, AcAryazrI haribhadrasUrijIe svaracita dharmabiMdu graMthanA trIjA adhyAyamAM aMtima sUtra sAvi viyoH " ApyuM che. bhAvazrAvakanA hRyamAM saMsAranA jIvo pratye maitrI, pramoda, karuNA ane upekSA - A cAra bhAvanAo hovI ja joIe. maitrI ane pramodanuM vivecana karyA pachI "karuNA' bhAvanAnuM vivecana cAlI rahyuM che. duHkhI jIvo pratye karaNA' bhAvanA batAvI che. duHkhI jIvonAM duHkha dUra karavAnI IcchA thavI abhilASA thavI, e karaNA che. paraMtu A bhAvanAmAM eka sAvadhAnI rAkhavAnI che : modakuMtaH ajJAnamUtra II niSiddhA / eka bALakane tAva Avyo che. eNe gharamAM mIThAI joI. tene mIThAI khAvAnI IcchA thaI. te mAnI pAse mIThAI mAge che. mAtA mIThAI ApatI nathI; bALaka raDe che. mAtA samajAve che: beTA, tArA zarIramAM tAva che, tAre mIThAI na khAvI joIe, mIThAI khAvAthI tAva vadhe che. paraMtu bALaka to ajJAnI che. enAmAM e samajadArI nathI hotI. te mIThAI khAvAnI haTha kare che... e samaye jo mAtA mohavaza thaIne mIThAI Ape che to te sAcI karuNA nathI. mIThAI khAvAthI bALakanuM ahita ja thAya. eTalA mATe ene mohayukta - ajJAnamUlA karuNA kahe che. evI karuNA niSiddha che. A rIte - dayAthI prerita thaIne koIne ghAtaka zastro na ApavAM joIe. - dayAthI prerAIne koIne jhera vagere padArtho na ApavA joIe. - dayAthI prerAIne koIne nazIlA padArtho na ApavA joIe. je vastu ApavAthI bIjAnuM ahita thavAnI saMbhAvanA hoya, duHkha ghaTavAnI nahIM, paraMtu vadhavAnI saMbhAvanA hoya; evI vastu na ApavI joIe. mAganAro game teTalI dInatA batAvato hoya to paNa na ApavI joIe. khabara paDI jAya keH "A mANasa zarAbI che, jugArI che, vezyAgAmI che, to ene kadI paisA na ApavA joIe. e mANasa game teTalo duHkhI hoya to paNa tene paisA na Apo. e bhUkhyo hoya to bhojana Apo, tarasyo hoya to pANI Apo, daradI hoya to davA Apo, paraMtu paisA na Apo. duHkhI mANasonI pAtratA Page #186 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 180 yogyatA jovI joIe. keTalAka mANaso dekhAya che duHkhI, paraMtu vAstavamAM teo duHkhI hotA nathI. potAnI jAtane duHkhI batAvIne karuNAvaMta - dayAvaMta loko sAthe dagAbAjI kare che, geralAbha uThAve che. AvuM thatAM dayAvAna lokonI dayAbhAvanA, karuNAbhAvanA koI vAra naSTa thaI jAya che. eTalA mATe duHkhI jIvonAM duHkha dUra karavAnI pravRtti vivekapUrvaka karatA raho. anukaMpA karatA raho : -- anukaMpAnI pravRtti paNa vivekapUrvaka karavAnI che. duHkhIne roTalI ApavI, vastra ApavuM, Azraya Apavo......e anukaMpA che. anukaMpA-dAna ApavAmAM lenAranI yogyatA jovAmAM AvatI nathI. eno dharma nathI jovAto. enI uMmara paNa nathI. jovAtI. bhUkhyo che, basa, bhojana ApI do. tarasyo che, basa, ene pANI Apo. nAgo che, ene vastra Apo. dardI che, ene auSadha Apo. mAtra karuNAthI ApavAnuM che. niHsvArtha bhAvathI ApavAnuM che. pratyupakAranI apekSA rAkhyA sivAya ApavAnuM che. dayAbhAvathI ApavAnuM che. keTalAMka varSothI anukaMpA-dAna dezamAM tathA videzamAM vadhyuM che. . zrAvaka jIvana : bhAga 4 kyAMka dharatIkaMpa thAya che, hajAro loko beghara thaI jAya che, e vAta reDiyo upara prasArita thAya che; TI.vI. upara te durghaTanA pratyakSa dekhADavAmAM Ave che; to duniyAbharamAMthI e beghara banelA duHkhI loko mATe bhojana, vastra, davA vagere jIvanajarUriyAtanI vastuo ekaThI thaI jAya che. cAMka pUra Ave che, baMdha tUTI jAya che, ativarSA thAya che....hajAro loko beghara, behAla thaI jAya che. reDiyo ane TI.vI.nA mAdhyamathI, dainika chApAonA mAdhyamathI lokone khabara paDI jAya che ne tarata ja anukaMpA-dAnano pravAha vahevA mAMDe che. roDa upara akasmAta thaI jAya che. loko kharAba rIte ghAyala thaI jAya che. keTalAka marI ya jAya che, to temane tarata ja najIkamAM AvelI haoNspiTalamAM pahoMcADavAmAM Ave che. asaragrasta lokone bacAvavAnA upAyo karavAmAM Ave che. - keTalAMka gAmomAM sadAvrato cAle che. duHkhI, anAtha, apaMga tyAM jaIne bhojana kare che. pANI pIe che. keTalAMka gAmomAM roja nahIM to rajAnA divase garIbone bhojana ApavAmAM Ave che. keTalIka saMsthAo, keTalAMka yuvakamaMDaLo, keTalAMka mahilAmaMDaLo AvI pravRtti kare che. Page #187 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - pravacana 89 dayALu, janarala haoNspiTalomAM vadhAre pramANamAM garIba daradIo jAya che. karuNAvaMta loko tyAM jAya che. janarala vorDamAM jaIne daradIone phaLa, dUdha, davA vagerenuM vitaraNa kare che. TWW - 181 keTalAka loko AvI anukaMpA karanArI saMsthAone hajAro, lAkho rUpiyAnuM dAna Ape che. muMbaI, madrAsa, amadAvAda jevA moTA nagaromAM anAthAzramo cAle che. e AzramomAM 200, 300, 500 jeTalAM anAtha, tyakta, apaMga nAnAMmoTAM bALakone rAkhavAmAM Ave che. emane jIvanajarUriyAtanI tamAma vastuo prApta thAya che. keTalAya karuNAvAna mANaso AvA Azramone moTAM moTAM dAna Ape che. keTalAka loko potAnA gharamAM jyAre lagna jevA prasaMgo Ave che tyAre AvA AzramonAM bALakone bhojana Ape che, vastro Ape che, pustako Ape che. moTAM zaheromAM keTalAMka rImAnDa homa' hoya che. je bALako nAnAmoTA aparAdha karatAM pakaDAya che temane rImAnDa homamAM rAkhavAmAM Ave che. tyAM temane bhojana, vastra vagere Avazyaka vastuo maLe che. AvI saMsthAone sarakAra sahAya kare che. samAjanA dayAvAna gRhastho paNa dAna Ape che. keTalAMka sthaLoe sevAbhAvI saMsthAo dvArA garIba dharanAM bALakonAM chAtrAlayo cAle che. bALakone tyAM maphta AvAsa, bhojana, vastra ApavAmAM Ave che ane zikSaNa paNa maphata ApavAmAM Ave che. udAra, dayALu gRhastho AvI saMsthAmAM dAna Ape che. AvI saMsthAomAM, chAtrAlayomAM rahenArAM bALako keTalIka kharAba TevothI bacI jAya che. vyasanothI bacI jAya che. keTalAMka gAmaDAomAM, zaheromAM sAmAjika stara 52 sevAmaMDaLo, sevAsaMgho cAle che. temanI tamAma pravRttio karuNAprerita hoya che. e garIba duHkhI parivAromAM jIvanajarUriyAtanI vastuo ochA mUlyathI vitarita karavAmAM Ave che, bajAramAM je vastu pAMca rUpiyAmAM maLatI hoya, te te loko, 2 - 3 rUpiyAmAM Ape che. je nukasAna Ave che te AvA dAnavIro pAsethI pUruM karavAmAM Ave che. A vAto eTalA mATe batAvI rahyo chuM ke duniyAmAM AvI anukaMpAnI pravRttio cAlI rahI che. e vAtanuM tamane jJAna hoya to tame paNa AvI anukaMpAnI pravRttiomAM potAnuM yogadAna ApI zako. karuNAprerita satpravRtti karavAnI tamane dizA maLI jAya. vyasanothI mukti H je rIte jIvone duHkhothI mukta karavAnI bhAvanA karuNA che, jIvone pApothI mukta Page #188 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 182 zrAvaka jIvana : bhAga 4 karavAnI bhAvanA paNa karuNA che; e rIte vyasanagrasta mANasone vyasanomAMthI mukta karavAM e karuNA che. sarva prakAranAM vyasano duHkhanAM ja kAraNarUpa che. vyasanI mANasa dukhI ja thAya che. jo ke mANasa sukha pAmavAnI mithyA kalpanAthI athavA duHkhane bhUlavAnI bhrAmaka kalpanAthI vyasana sevana kare che. - nAnAM bALako je vyasano kare che, te sukha pAmavAnI kalpanAthI kare che. - yuvako paNa moTe bhAge sukha pAmavAnI kalpanAthI ja vyasanomAM phasAya che. keTalAka yuvako duHkhone bhUlavAnI draSTithI vyasana-sevana kare che. prauDha ane vRddha lokone Adata paDI gaI hoya che, vyasana-sevananI. mukhya vyasano A che : 0 tamAku bIDI, sigAreTa 0 pAnaparAga * zarAba manuSya bhinnabhinna rUpe A vyasanonuM sevana kare che. enAthI paisAno durvyaya to thAya ja che, zarIrane paNa nukasAna pahoMce che. kensara jevA asAdhya roga paNa thAya che. mana azAMta ane udvigna rahe che. AtmA pApakarmothI baMdhAya che. AvA vyasanI lokone vyasanomAMthI mukta karavAnI bhAvanA paNa karuNA-bhAvanA che. paraMtu vyasanothI manuSyane mukta karavo saraLa kAma nathI, khUba muzkela kAma che. chatAM paNa bhAvanA to rahevI ja joIe. zarAbanI vyApakatA : tamAku to bhinnabhinna svarUpamAM vyApaka che ja, paNa have to zarAba paNa vyApaka thato jAya che. meM evA paNa parivAro joyA che ke jyAM loko upavAsa, AyaMbila vagere tapa kare che, pUjA-pATha kare che, mALA pherave che, tIrthayAtrA kare che ane zarAba paNa pIe che. nazo kare che. gharamAM brAMDInI bATalIo hoya che. hoTalomAM jaIne paNa pIe che. . prAraMbha "bIyarathI thAya che. AgaLa vadhatAM videzI hiskI' zarU thaI jAya che. 16-18 varSanI uMmaranAM chokarA-chokarIo paNa nirbhaya thaIne pIe che. nazo kare che ane nazAmAM vivekazUnya thaIne kutsita pApAcaraNa kare che. AvA lokonI dharmakriyAono koI artha nathI, mAtra temano daMbha poSAya che. e loko zarAbathI thanAra nukasAnane jANatA nathI? jANe che, chatAM koI ne koI vyAmohamAM phasAIne teo zarAba pIe che. - keTalAka loko azAMtithI bacavA pIe che. Page #189 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 183 pravacana 89 - keTalAka loko mitrone khuza karavA pIe che. - keTalAka loko potAnA dezI - videzI vepArIone khuza karavA pIe che, pivaDAve - keTalAka potAnI jAtane "Adhunika - moDarna batAvavA mATe pIe che ane pivaDAve che. - keTalAka moTA zrImaMtonuM anukaraNa karavA pIe che. - keTalAka loko zarAba pIvAthI zarIramAM zakti Ave che, evI bhramaNAthI pIe A vAta bIjAMnI nathI kaheto, jaina samAjanI A vAta che. jeo mAtra jaina kahevAya che, mAtra dekhAvanA jena che, temanI vAta che. AvA loko jo sAdhu-puruSonA saMparkamAM Ave ane sAdhu-puruSa emane premathI samajAvIne zarAbano tyAga karAvI de to ja emanuM vyasana chUTI zake. anyathA temane mATe to karuNA-bhAvanA ja bhAvavAnI che. A rIte je loko hiMsA, corI, durAcAra, parigraha Adi pApomAM phasAya che e lokone pApamukta karavAnuM ciMtana karavuM, upAya karavo e paNa karuNAbhAvanA che. duHkha ApanArAo pratye karuNA : je loko dukhI che, je loko duHkhanA mArga upara cAlI rahyA che, jeo pApI che, emanA pratye je prakAranI karuNA-bhAvanAnuM ciMtana karavAnuM che, evuM ja je loko ApaNI sAthe durvyavahAra kare che, ApaNane duHkha Ape che, ApaNane satAve che, emanA pratye paNa karuNAsabhara ciMtana karavAnuM che. A vyakti ApaNane duHkha de che mATe ApaNe ene duHkha ApIzuM,' evo vicAra karavAno nathI. duHkhathI bacavA mATe tame je pratikAra karo, te pratikAranI kriyAmAM paNa karuNA' rahevI joIe. A prakAranI zreSTha karuNA pradarzita karanArA zramaNa bhagavAna mahAvIra svAmInA jIvananA keTalAka prasaMgo ati preraNAdAyI che. Aje eka prasaMgane yAda karIne karuNAvaMta bhagavAnanI stuti karIzuM, prazaMsA karIzuM. zramaNa bhagavAna mahAvIra svAmI jyAre sAdhanAkALamAM hatA tyAre ugra tapazcaya karatA hatA. utkRSTa sAdhanAmAM nimagna hatA e samayanI vAta che. bhagavAna plecchothI bharapUra evI dRDhabhUmimAM pravezyA. peDhAla' nAmanA gAmanI bahAra polAsa' nAmanA maMdiramAM jaIne UtaryA. bhagavAnane akrama' (traNa upavAsa)no Page #190 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 184 zrAvaka jIvana : bhAga 4 tapa hato. eka zilAtala upara cittane sthira karIne, nimeSarahita dRSTine eka rukSa dravya upara sthira karIne eka rAtrinI mahApratimA' dhAraNa karIne UbhA hatA. e samaye devonI sabhAmAMthI indre kahyuM H 'he saudharmadeva-lokavAsI devo, bhagavAna mahAvIrano adbhuta mahimA sAMbhaLo. pAMca samitinuM pAlana karanArA, traNa guptithI gupta cAra kaSAyone jitanArA, Asravarahita ane dravya-kSetra, kALa ane bhAvathI apratibaddha evA mahAprabhu dhyAnamAM sthira banyA che. emane dhyAnamAMthI vicalita karavA mATe deva, dAnava, yakSa, rAkSasa yA manuSya... koI paNa zaktimAna nathI.' A rIte indre paramAtmAnAM guNagAna gAyAM. A sAMbhaLIne indrano sAmAnika deva saMgama, je abhavya hato, pragADha mithyAtvI hato; te roSAyamAna thaIne bolyo H 'he surendra, devonI sAme A manuSya sAdhu zuM visAtamAM ? huM jAte ene dhyAnabhraSTa karIza.' indre saMgamanA ahaMkAranI upekSA karI nAkhI. saMgamadeva, jyAM bhagavAna mahAvIra hatA tyAM gayo. prabhune joIne tenA manamAM vadhAre roSa utpanna thayo. teNe prabhune dhyAnamAMthI vicalita karavA mATe vividha kaSTo ApavAnI zarUAta karI dIdhI. teNe eka rAtamAM 20 moTA upasargo karyA; paraMtu te bhagavAnane dhyAnamAMthI vicalita na karI zakyo. huM e upasargono mAtra nAmanirdeza karuM chuM. tenAthI tamane khabara paDaze ke 'bhagavAna mahAvIra' kevI rIte kahevAyA hatA ! temanAmAM kevI apUrva vIratA hatI. ? 1. sauprathama saMgame bhagavAna upara dhULa-rajanI vRSTi karI. prabhunA zarIranAM tamAma chidro rajathI bharI nAkhyAM. bhagavAna zvAsocchvAsa levA mATe paNa asamartha banI gayA; to paNa teo dhyAnathI vicalita na banyA. 2. deve vajramukhI lAkho kIDIo bhagavAnanA zarIra upara choDI dIdhI. kIDIo bhagavAnanA zarIrane vIMdhIne eka bAjuthI bIjI bAju nIkaLavA lAgI. potAnA tIkSNa vajramukhathI kIDIo prabhunA zarIrane karaDavA lAgI... chatAM paNa prabhu sthira rahyA. 3. pachI deve moTA moTA lAkho macchara-DAMsa prabhunA zarIra upara choDyA. maccharoe za2I2ne kSata-vikSata karI nAkhyuM. zarIra uparathI zveta rudhiranI dhArAo vahevA lAgI, to paNa prabhu vikSubdha na thayA. 4. deve tIvra cAMcavALI hajAro dhImela (eka prakAranAM jaMtu) prabhunA zarIra upara choDI dIdhI. te prabhunA zarIranA mukhabhAga upara coTI gaI ane lohI pIvA lAgI, to paNa prabhu acala rahyA. Page #191 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 185 pravacana 89 5. deve hajAro vIMchI prabhunA zarIra upara choDayA. vIMchI zarIrane DaMkhavA lAgyA, to paNa bhagavAna nirAkula rahyA. 6. deve hajAro noLiyA prabhunA zarIra upara chUTA mUkI dIdhA. teo potAnA tIkSNa dAMtothI prabhunA zarIranA mAMsanA TukaDA kApI kApIne khAvA lAgyA, chatAM paNa prabhu avicaLa rahyA. 7. deve bhayaMkara, moTI moTI pheNavALA hajAro sApa prabhunA zarIra upara choDI dIdhA. temaNe prabhunA zarIrane paganI eDIthI coTI sudhI lapeTI lIdhuM. potAnI dADhothI bhagavAnane karaDavA lAgyA. badhuM jhera bahAra nIkaLI gayuM....sApa doraDAnI jema laTakI paDyA...prabhu sthira rahyA. 8. deve vajra jevA dAMtavALA uMdaro prabhunA zarIra upara choDyA. uMdaro temanA dAMtothI, nakhothI, mukhathI bhagavAnanA zarIrane kApavA lAgyA. temanI upara bhUtaravA lAgyA, zarIrane tIvra vedanA thavA lAgI, chatAM paNa prabhu nizcala rahyA. 9. deva vadhAre krodhita banyo. teNe moTA moTA dAMtavALo hAthI bhagavAnanA zarIra tarapha choDyo. teNe tenI sUMDhathI prabhune AkAzamAM uchALI dIdhA, punaH teNe potAnI sUMDhathI prabhune pakaDI lIdhA. vAraMvAra dAMtothI prabhu upara prahAra karavA lAgyo, to paNa prabhu dhyAnalIna rahyA. 10. deve atikrUratAthI hAthaNI utpanna karI ane prabhu upara choDI dIdhI. hAthaNIe potAnA dAMtothI temaja mastakathI prabhunA zarIrane kSata-vikSata karIne temanI upara mUtaravA lAgI, to paNa prabhunuM dhyAna akhaMDa rahyuM. 11. chevaTe deve eka bhayAnaka pizAcanuM rUpa dhAraNa karyuM...prabhune DarAvavA lAgyo...bhayabhIta ka2vA lAgyo. paraMtu bhagavAna nirbhaya rahyA, sthira rahyA. 12. deve bhayaMkara vAghanuM rUpa lIdhuM. potAnI vajra jevI dADhathI, trizULa jevA nakhothI prabhunA zarIrane cIravA lAgyo. to paNa deva bhagavAnane vicalita na karI zakyo. 13. e adhama deve rAjA siddhArthanuM rUpa lIdhuM ane bolyo H 'he vatsa, AvuM duSkara vrata zA mATe lIdhuM ? choDI de A vratane, tuM amArI sevA kara, tAro bhAI naMdivardhana mane vRddhAvasthAmAM mUkIne cAlyo gayo...' to paNa prabhu dhyAnalIna rahyA. 14. deve trizalA mAtAnuM rUpa lIdhuM. punaH punaH vilApa karavA lAgI, to paNa prabhu dhyAnamagna ja rahyA. 15. deva vadhAre roSAyamAna thayo. teNe eka rasoIyAnuM rUpa dhAraNa karyuM. prabhunA Page #192 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 186 zrAvaka jIvana : bhAga 4 caraNone cUlo banAvIne temAM agni prajvalita karyo, ane bhAta rAMdhavAnA pAtrane tenI upara mUkyuM. agnithI prabhunA caraNa baLavA lAgyA. paraMtu enAthI ca2Na suvarNanI jema vadhAre zobhAyamAna thayAM. prabhu to nirAkula rahyA. 16. deve atiraudra caMDALanuM rUpa dhAraNa karyuM. teNe prabhunA gaLAmAM, kAnomAM, sAthaLa upara, hAtho upara pakSInAM pAMjarAM laTakAvyAM. pakSIoe temanI cAMcothI, temaja nakhothI prahAra karIne zarIramAM aneka chidro karI nAkhyA, to paNa te prabhune calAyamAna na karI zakyo. 17. deva vadhAre ugra banyo. teNe pracaMDa pavana utpanna karyo. pavanathI prabhune AkAzamAM uchALIne uchALIne jamIna upara paTakavA lAgyo. chatAM paNa prabhu vicalita na thayA. 18. deve havAnuM bhayaMkara tophAna-vaMToLa utpanna karyuM. jema kuMbhAra cakrane ghumAve tema teNe prabhune ghumAvyA. to paNa prabhu dhyAnamagna rahyA. 19. ATalA badhA upAya niSphaLa javAthI deve vicAra karyo : 'A muni vajra jevA kaThIna manavALA che. ATalA upadravo karavA chatAM paNa te jarAke vicalita na thayA. indrasabhAmAM meM pratijJA karI hatI, e pratijJA pUrNa na thaI...have huM indrasabhAmAM kevI rIte jAuM ? eTalA mATe to have AnA prANa ja levA paDaze. enA sivAya bIjo koI upAya nathI.' AvuM vicArIne saMgame 'kAlacakra' utpanna karyuM. kAlacakra upADyuM ane bhagavAnanI upara prahAra karyo. kAlacakranA prahArathI prabhu DhIMcaNa sudhI jamInamAM ghusI gayA. paraMtu temanuM mRtyu na thayuM, tyAre deva kSubdha thaI gayo. eNe vicAra karyo : "Ane koI zastra-astra asara karatuM nathI, to have eka anukULa upasarga karIne tene vicalita karI dauM.' 20. teNe kAmadevanA eka amogha zastranI racanA karI, teNe cha Rtuo prakaTa karI, vasaMta RtunI zobhA utpanna karI, seMkaDo devAMganAo utpanna karI. devAMganAoe gIta, vAdya, nRtya, aMgavikAra ane cATu vacanonA prayogo karyA. to paNa prabhunuM mana nirvikArI rahyuM. teo to dhyAnamAM nimagna rahyA. rAta pUrNa thaI; prAtaHkALamAM deve vicAra karyo : 'have huM pratijJAbhraSTa thaIne svargamAM kevI rIte jAuM ? nahIM jAuM. huM A munine vicalita karIne ja svargamAM jaIza.' saMgame 6 mahinA sudhI prabhune upasargo karyA. bhagavAnanI bhikSAne paNa dUSita karato rahyo. prabhunI AgaLapAchaLa bhaTakato rahyo. te lajjita thaI gayo. Page #193 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacana 89 187 bhagavAnanI sAme hAjara thaIne bolyoH "he svAminuM devendra sudhamasibhAmAM ApanI jevI prazaMsA karI hatI, tevA ja Apa cho. indranAM vacano upara vizvAsa na karatAM meM ApanI upara aneka upasargo karyA. Apa satyapratijJa cho, huM bhrapratijJa chuM. meM A sAruM kAma karyuM nathI. he kSamAnidhi, Apa mArA aparAdhonI kSamA karo. huM khinna chuM. have huM devalokamAM jAuM chuM. Apa have niHzaMka banIne vihAra karo." jyAre saMgama devaloka tarapha javA lAgyo to bhagavAnanI AMkho karUNAthI bharAI AvI hatI !!! e karuNApUrNa netronI kalpanA karIne mahAkavi i pAse eka suMdara zloka racyo che : rakSantu skhalitopasargagalita-prauDhapratijJAvidhau, yAti svAzrayamarjitAhasi sUre niHzvasya saMcAritA / AjAnukSitimadhyamagnavapuSaH cakrAbhighAtavyathA - mUrdhvAnte karuNAbharAJcitapuTA vIrasya vo dRSTayaH // bhagavAna mahAvIranI e karuNAsabhara vRSTi amArI rakSA kare.' evI bhAvanA mahAkavie vyakta karI che. pratijJAbhraSTa thaIne jatA saMgamadevane joIne prabhunI AMkho karuNAthI bharAI gaI hatI. A jIva mAruM nimitta pAmIne saMsAramAM bhaTakI paDaze. ghora duHkha pAmaze.' A hatI utkRSTa karuNA-bhAvanA. suvrata zreSThInI coro pratyenI karuNA : A to tIrthakara bhagavaMtanI karuNA hatI. teo to niHsIma zaktinA dhAraka hoya che. temanuM zarIrabaLa ane mAnasika baLa atulita hoya che. eka rAtamAM temaNe 20 upasargo sahana karyA. emAMno eka paNa upasarga ApaNe sahana karavA samartha nathI. ane Avo eka paNa upasarga koI manuSya ApaNI upara kare to tenA pratye ApaNA manamAM "karuNA' bhAvanA pedA thavI ya mane to azakya lAge che. paraMtu chatAMya, duHkha ApanArAo pratye karuNA-bhAvanA rAkhavAnuM lakSya hovuM jarUrI che. mauna ekAdazInA zreSTha ArAdhaka suvrata zeThanI kathA tame jANatA hazo. temaNe temanA gharamAM corI karanArA coro upara kevI dayA karI hatI. te jANo cho ne ? jyAre teo corI karIne mAlanI sAthe pakaDAI gayA, tyAre suvrata zeThe pauSadhavrata pUrNa karIne e corone rAjA taraphathI thanArI sajA mApha karavA rAjAnI pAse jaIne rAjA pAse abhayadAna mAgyuM "mArI saMpattine kAraNe corone corI karavAnI IcchA thaI... eTalA mATe nimitta to huM ja chuM. eTalA mATe mAre coronA prANa bacAvavA joIe.' temaNe coronA prANa bacAva lIdhA, coroe corI na karavAno saMkalpa karyo. - pApa karanArAomAM paNa keTalAka guNavAna ane saraLa hoya che. emanA upara Page #194 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 188 zrAvaka jIvana : bhAga 4 avasarocita karUNA karavAthI koI vAra teo pApano tyAga paNa kare che. keTalAka cora-DAkuomAM paNa yogyatA hoya che. sapuruSonI karuNA pAmIne teo sudharI jAya che. keTalAka durAcArI, vyabhicArI paNa sAdhusaMtonA paricayathI - karuNApUrNa vyavahArathI sudharI jAya che. pApono parityAga karI de che. paraMtu AvI karUNA e mahApuruSo ja karI zake che, ke jeo nirmohI ane anAsakta, jJAnI hoya che. potAnA zarIra mATe jeo nirmohI hoya che teo zarIra upara upadrava karanArAo upara paNa karuNA karI zake che. jeo parapadArtho pratye anAsakta hoya che, teo parapadArtho nimitte roSa-rAga yA tiraskAra nahIM kare. suvrata zeThanI pAse agiyAra karoDa sonAmahoro hatI, paraMtu teo anAsakta hatA. saMpatti upara emane Asakti na hatI. eTalA mATe saMpattinI corI thavA chatAM paNa coro upara temane roSa-krodha na Avyo. karuNA" utpanna thaI hatI. sabhAmAMthI amArAM to ATha-daza rUpiyAnAM slIpara koI laI jAya to enI upara paNa bhayaMkara gusso Ave che. mahArAjazrI H kAraNa ke tamane slIpara upara mamatva che. koI paNa vastu upara mamatva haze, Asakti haze ane e vastune koI nukasAna pahoMcADaze...to tamane roSa-krodha pedA thaze ja. tame bhAvakaruNA nahIM karI zako. tamArA hRdayamAM bhAvakarUNA pedA ja nahIM thAya. tamArI pAse be dravyo che - svadravya ane paradravya. svadravya che AtmA, paradravya che pAMca IndriyonA viSayo. tame A be dravyomAMthI kayA dravyane vadhAre mUlyavAna samajo cho ? A vAta tame AtmasAkSIe vicAro. zuM padravya upara eTalo badho rAga che ke svadravyane bhUlI javAya? je svadravya - AtmAne bhUlI gayA hazo ane padravyo para rAgI banyA hazo to tame karuNA-bhAvanAthI ciMtana nahIM karI zako. dravyakaruNA to e loko paNa karI zake ke jeo anAtmavAdI hoya che. jemane AtmAnuM jJAna nathI hotuM, AtmaprIti nathI. e loko paNa roTI - kapaDAM ane makAna ApavAnI dravyakaruNA karI zake che. bhAvakaruNA to AtmaprItivALo mANasa ja karI zake che. tame bIjAM upara dayA karo cho te vAstavamAM potAnI upara ja dayA karo cho. bhagavAna mahAvIre kahyuM che : MvayA apaLo rahyo houM | bIjAM upara dayA, karuNA karanAro evuM puNyakarma bAMdhe che ke AvanArA janmomAM te sukhazAMti pAme che. koI vAra koIka pApakarmanA udayathI duHkha Avaze to paNa te e puNyakarmanA udayathI koIno karuNApAtra banaze. dayApAtra banaze. tenuM duHkha haranAra koIka avazya maLI raheze. eTalA mATe dayA-karuNAnI bhAvanAnuM sadaiva ciMtana karatA raho. yathAzakti bIjAnAM duHkho dUra karavAnI pravRtti paNa karatA raho. Aje basa, ATaluM ja. Page #195 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacana 0 parama kRpAnidhi, mahAn zrutadhara, AcAryazrI haribhadrasUrijIe svaracita ghabiMdu' graMthanA trIjA adhyAyamAM aMtima sUtra lakhyuM che : 'sattvAdiSu maitryAdiyogaH // jIvo pratye maitrI, karuNA, pramoda ane mAdhyastha - A cAra bhAvanAo rAkhavAnI che. sarva jIvonI sAthe ApaNo saMbaMdha, A cAra bhAvanAonA mAdhyamathI rAkhavAno che. traNa bhAvanAonuM vivecana pUrNa karIne Aje cothI bhAvanA mAdhyasthya' upara vivecana karavAnuM che. 'mAdhyasthya'no bIjo artha che, bIjuM nAma che - 'upekSA. ' graMthakAre A bhAvanAnI pirabhASA karatAM kahyuM che H 'poSopekSaLamupekSA / ' 'zAntasudhArasa'mAM A bhAvanAnI pirabhASA batAvavAmAM AvI che : 'upekSaNaM duSTadhiyAmupekSA / ' - bIjAMnA aparihArya doSonI upekSA karo. - duSTabuddhivALAonI upekSA karo; temanA pratye samabhAva rAkho. mAnasika vizrAma pAmavAnI bhAvanA vyAvahArika jIvanamAM manuSya aneka saMbaMdho bAMdhe che. keTalAka saMbaMdho najIkanA hoya che, to keTalAka dUranA hoya che. manuSya sukhanI, AnaMdanI kalpanAthI saMbaMdha bAMdhe che. paraMtu e saMbaMdha ja enA manamAM azAMti, ciMtA, saMtApa, vagere doSo pedA kare che. kAraNa ke saMbaMdhamAM manuSya e icche che ke saMbaMdhita vyakti enuM kahevuM mAne, tenI vAtano svIkAra kare, tenI icchA pUrNa kare. - pitA icche che ke putra-putrI enuM kahevuM mAne. putra-putrI icchA rAkhe che ke pitA temanI icchAo pUrNa kare. mAtA icche che ke tenAM saMtAno tenI vAto mAne. saMtAno e icche che ke mAtA emanI suvidhAo pUrNa kare. pati icche che ke patnI tenuM kahyuM mAne. patnI icche che ke pati enA vazamAM rahe, enI apekSAo pUrNa kare. Page #196 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 190 - bhAI bhAIthI sahayoganI apekSA rAkhe che. bahena bhAI pAse prema icche che, upahAra icche che. dUranA sagAsaMbaMdhIo - mAmAmAmI, kAkAkAkI, vage2e prema, Adara ane avasarocita vyavahAranI apekSA rAkhe che. nokara zeTha pAse kadara icche che, kRpA icche che. zeTha nokaro pAse vaphAdArI ane sevAnI apekSA rAkhe che. mitromAM paraspara snehanI, sahAyanI, vizvAsanI apekSA rahe che. mana jyAM sudhI 52spa2nI apekSAo, vattIochI rIte pUrNa thatI rahe che tyAM sudhI saMbaMdho TakI rahe che. saMbaMdhomAM madhuratA TakI rahe che. paraMtu jyAre apekSAo pUrNa nathI thatI, icchAo pUrNa nathI thatI tyAre saMbaMdhomAM gharSaNa utpanna thAya che, glAnithI bharAI jAya che, ane prayatna karavA chatAM ya saMbaMdho sudharatA nathI. tana, mana ativyathita thaI jAya che. e samaye jo A madhyastha bhAvanA'nuM tattvajJAna manuSyanI pAse hoya che to tenuM mana vizrAma pAme che, svastha bane che. jo A madhyastha bhAvanAnuM tattvajJAna nathI hotuM to manuSyanuM mana mUDha banI jAya che; nirAzAthI thAkI jAya che; roSa, krodha ane kopathI saLagatuM rahe che. koI paNa dharmakriyA ene zAnti nathI ApI zakatI. - - -- - mAtApitA ane putra-putrI : mAtApitA potAnAM saMtAnothI eTalA mATe parezAna hoya che ke saMtAno mAtApitAnuM kahevuM mAnatA nathI. bALako svacchaMdI, manasvI ane udghata banI gayAM che. bALakone samajAvavA chatAM, dhamakAvavA chatAM paNa mAnatAM nathI, tyAre mAtApitA atyaMta duHkhI thaI jAya che. bhalene teo koI dharmakriyAo karatAM hoya, chatAM teo kahe che H zrAvaka jIvana : bhAga 4 zuM karIe ? bhagavAnanI pUjA karatI vakhate paNa mana bALakonA vicAromAM gUMcavAyeluM rahe che. zuM karIe ? sAmAyika karatI vakhate paNa bALakonA ja vicAro Ave che. zuM karIe ? tIrthayAtrA karavA jaIe chIe paraMtu tyAM ya chokarAonA vicAro Ave che. ciMtA thayA ja kare che. mALA pheravIe chIe tyAre mana emanAmAM parovAya che, upadeza sAMbhaLIe chIe temAM mana lAgatuM nathI. chokarAo upara krodha AvI jAya che, jhaghaDo thAya che, koI koI vAra mArIe paNa chIe, raDIe ya chIe...zuM karIe ? Page #197 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacana 90 191 AvAM mAtApitA jyAre amArI pAse Ave che, tyAre ame temane keTalAka mahattvapUrNa upAyo batAvIe chIe. bALako upara mamatva na rAkho, rAga na karo. JA bALako potapotAnA karma laIne AvyAM che. dareka jIvAtmA potapotAnA karma anusAra sArAMkhoTAM kAma kare che. -~ dareka jIvanI buddhi paNa karmone anurUpa hoya che. AvuM vicArIne jyAre temanAM zubha karmono udaya thaze tyAre sudharaze,' tame emanI upekSA karo. temanI sAthe mAtra dekhAva pUrato ja saMbaMdha rAkho. temanA pratye rAga na rAkhavo, dveSa na karavo, niMdA na karavI, prazaMsA na karavI. "je nimitte temane sudharavAno yoga maLaze tyAre teo sudharaze.' evuM vicArIne rAha jotA raho. pati-patnI : je gharamAM mAtApitA bALakothI parezAna thatAM hoya ane sAthe sAthe patipatnI vacce manameLano abhAva hoya, tanAva hoya, aNabanAva hoya, to temanI azAntinI koI sImA rahetI nathI. patipatnI vacce saMbaMdho bagaDI jAya che, bannenAM mana kleza-vyathA ane kaTutAthI bharAI jAya che. A saMbaMdho ja evA che ke paraspara aneka apekSAo hoya che. bAhya apekSAonI sAthe sAthe AMtarika apekSAo paNa hoya che. A sivAya baMnemAM gaMbhIratA na hoya, sahanazIlatA na hoya, udAratA na hoya, vizvAsa na hoya, to saMbaMdhomAM eka prakAranI mAnasika ciMtA rahe che. paraspara apekSAo hovI svAbhAvika che. paraMtu gaMbhIratA vagere guNa na hoya to jyAre eka-be apekSAo apUrNa rahetAM bAhya-AMtarika kleza utpanna thaI ja jAya che. patnIne samajAvavA chatAM paNa te anucita kAryono tyAga na kare to, kahyuM na mAne to, tenA pratye upekSA bhAvanAnuM ciMtana karavAnuM che. patine vAraMvAra samajAvavA chatAM paNa ayogya kAryakalApa na choDe, sArI ane sAcI vAta na mAnatA hoya to temanA pratye paNa 'upekSA'nuM ciMtana karavAnuM che. eTale ke temanA pratye hRdayamAM na rAga, na dveSa rAkhavAno; to ja mananuM samAdhAna thaze. thAkelA manane vizrAma maLaze. AdhyAtmika dRSTithI saMsAranA tamAma saMbaMdhonI niHsAratA samajI levI joIe. AtmAnA ekatvanI bhAvanAthI bhAvita thavuM joIe. punaHpunaH 'anyatva' Page #198 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 192 zrAvaka jIvana : bhAga 4 bhAvanAnuM ciMtana karavuM joIe. svajana-parijanothI potAnI jAtane alaga samajavI joIe - samajavA prayatna karavo joIe. ThIka che, ucita rIte vyavahAro nabhAvavAnA che, paraMtu bhItaramAM alipta rahevAnuM che. dostIno saMbaMdha : duniyAmAM je rIte patipatnI, bhAIbahena, pitAputra, vagere saMbaMdhonuM mahattva mAnavAmAM AvyuM che. e rIte dostIno saMbaMdha paNa mahattvapUrNa mAnavAmAM Avyo che. koI koI vAra to A dostIno saMbaMdha sauthI vadhAre mahattvapUrNa mAnavAmAM Ave che. jema sAro parivAra maLavo eTale ke sAro saMskArI parivAra pAmavo, e puNyakarmanuM phaLa che; e rIte sArA mitro maLavA e paNa puNyakarmanuM ja phaLa che. prApti puNyakarmathI thAya che, paraMtu e prAptine nabhAvavI e guNonuM kArya che. guNavAna manuSya dostIne nabhAve che. eka vAta samajI levI ke badhA puNyazALI guNavAna nathI hotA, e rIte badhA guNavAna puNyazALI nathI hotA. keTalAka loko puNyazALI hoya che ane guNavAna paNa hoya che. keTalAka loko puNyazALI nathI hotA, guNavAna hoya che. to keTalAka puNyazALI hoya che, guNavAna nathI hotA. keTalAka puNyazALI nathI hotA ane guNavAna paNa nathI hotA. sAro guNavAna mitra maLavo puNyodaya che, paraMtu e saMbaMdhane guNavAna ja nabhAvI zake che. koI paNa saMbaMdhamAM traNa bhayasthAna UbhAM thAya che, tyAre saMbaMdhomAM tirADa paDe che zaMkA, IrSA, svArtha. baMnemAMthI koI ekanA manamAM A traNa athavA traNamAMthI eka paNa vAta pedA thAya che tyAre saMbaMdhonI madhuratA naSTa thaI jAya che. e samaye je samajadAra mitra haze te tiraskAra yA zatrutA nahIM rAkhe paraMtu 'upekSA' karaze. na rAga, na dveSa, enAthI mananuM sukha naSTa thatuM nathI. bImArImAM upekSA-bhAvanA : jyAre mANasa bImAra paDe che ane potAnuM kAma svayaM karI zakato nathI, evo puNyakarmano udaya hoto nathI ke svajano enI sevA kare, premathI, karuNAthI athavA kartavya-bhAvanAthI sevA kare, tyAre sAmAnya mANasa khUba ja duHkhI thaI jAya che. svajano pratye enA manamAM aprIti, dveSa, roSa pedA thAya che. Page #199 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacana 90 193 paraMtu e samaye bImAra manuSya potAnA manamAM 'upekSA'nuM ciMtana kare to ene rAgadveSa satAvatA nathI. enuM ciMtana A prakAranuM hovuM joIe H * 'A mArAM svajano che' evI mArI mAnyatA khoTI che. vAstavamAM 'ancoduM svapnanAt huM svajano karatAM judo chuM, bhinna chuM, svajanothI mAro koI saMbaMdha nathI. * jemane huM svajana mAnato rahyo, teo mArI sevA na kare to temano doSa nathI. mAruM evuM puNyakarma nathI. eTalA mATe mArI sevA karatAM nathI. * mAre svajano pratye prema paNa rAkhavAno nathI ane dveSa paNa rAkhavAno nathI. * mArI sevA svajano nathI karatAM, koI savAla nathI, bIjA loko to mArI thoDIghaNI sevA kare che ne ? haoNspiTalanA DaoNkTara ane narsa vagere to mArI saMbhALa rAkhe che ne ? mAre svajanonI sevAnI apekSA ja na rAkhavI joIe. A rIte 'upekSA'nuM ciMtana karavAthI bImAra mANasa tarata ja manamAM prasannatAno anubhava kare che. 'zAntasudhArasa'mAM kahevAmAM AvyuM che ke prIti yattamAsAghasagha|' rAgadveSa zAnta thavAthI sahaja udAsInatA' prakaTa thAya che ane e ja 'madhyasthabhAva' che. e ja 'upekSAbhAva' che. tame loko e bhAvane avazya AtmasAt karo. karmonI vicitratAnuM ciMtana : saMsAramAM pratyeka jIvAtmA karmothI baddha che. dareka jIvAtmAnAM potAnAM karma hoya che, ane manuSya potapotAnAM karmothI prerita bhinna bhinna, sArIkhoTI, zubha-azubha pravRttio kare che. bhale ne e mANasa potAnI sAthe koI paNa saMbaMdhathI saMbaMdhita hoya - mAtApitA, bhAIbahena, patnI, putra, putrI- dareka jaNa potapotAnAM karmo anusAra pravRtti kare che. koI pravRtti ApaNA mATe priya hoya che to koI apriya hoya che. - koI mANasa eka pravRtti kare che te pravRtti enAM karmothI prerita hoya che. paraMtu ApaNe kalpanA karIe chIe ke - A sArI pravRtti kare che ke A kharAba pravRtti kare che. A mAtra ApaNI kalpanA che. ApaNe nirarthaka prazaMsA athavA roSa karIe chIe. eka mANasa pApa kare che; enAM karmonA udayathI ja te pApa kare che. ApaNe ene nathI rokI zakatA. pApa na karavAno upadeza ApI zakIe, paraMtu rokI na 13 Page #200 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 194 zrAvaka jIvana : bhAga 4 zakIe. hA, tenA puNyano udaya thAya to te pApa karato aTakI jAya e judI vAta che. eTalA mATe koI paNa manuSyane pApa karato joIne roSa na karavo. karuNAthI ene samajAvavAno upAya karavo. na samaje to enA pratye udAsIna banI javuM, madhyastha banI javuM. A ja ucita che. enAthI manamAM zAMti raheze. jIvonI potapotAnI karmapariNatinuM ciMtana karavAthI madhyasthabhAva' TakI raheze. sabhAmAMthI : AjakAla to amArA gharomAM ja evAM pApa thAya che....ame icchatA nathI...chatAM paNa thAya che. khoTI pravRttio na karavAnuM kahIe chIe chatAM gharanA mANaso mAnatAM nathI, tyAre roSa Ave che. mahArAjazrI : roSa karavAno nathI. roSa karIne pApakarma bAMdhavAnuM nathI. pApa e loko kare ane pApakarma tame bAMdho - evuM zA mATe karavuM ? tame vicAro ke gharanI pratyeka vyaktinAM potapotAnAM karma hoya che. emanI buddhi karma anusAra hoya che. ApaNe emane sArA saMskAro, sAruM zikSaNa ApIe chIe. pApothI bacAvavAnA upAyo karIe chIe. chatAM ya temanAM pApakarma emane khoTAM kAryomAM prerita kare che. emanA pratye roSa karavAno nathI. temanI to upekSA karavAnI che. udAsIna rahevAnuM che. madhyasthabhAva rAkhavAno che. upekSA pratye udAsInatA : sabhAmAMthI : paraMtu jyAre chokarA, chokarIonI mAtA amArI upekSA kare che, amane mahattvahIna mAne che tyAre roSa Ave che. mahArAjazrI H tenuM kAraNa che ApaNuM ajJAna ! karmIsaddhAMtanuM ajJAna ja tamane krodhita kare che. bIjuM kAraNa che tamAruM mamatva, ane trIjuM kAraNa che tamAruM abhimAna. prathama kAraNa che karmIsaddhAMtanuM ajJAna. eka samaye...gharanA badhA mANaso tamArI vAta, tamArI AjJA, tamAro abhiprAya mAnatAM hatAM, gharamAM tamAruM ja mahattva hatuM... have A samaye parivartana AvI gayuM...kema ? gharanA mANaso to te ja che ! tamArI sAthe emano vyavahAra kema badalAI gayo ? tame zA mATe upekSita thaI gayA ? tame kahezo : 'te loko bagaDI gayA,' vagere. nahIM, evuM na vicAro. tamAre vicAravAnuM ke - mArA pApakarmono udaya thayo che. jyAM sudhI mArA puNyakarmano udaya hato tyAM sudhI gharamAM mAruM mahattva hatuM...gharamAM huM priya hato. mArI AjJA cAlatI hatI. have mArA pApakarmono udaya thavAthI teo mArI vAto mAnatAM nathI; eTalA mATe mAre madhyasthabhAva rAkhIne dharmaArAdhanAmAM tana-manathI lAgI javuM joIe.' - bIjuM kAraNa che tamAruM mamatva. tame vicAro cho : 'A mArI patnI che, eTalA * Page #201 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacana 90 195 mATe mAruM kahevuM mAnavuM joIe - A mAro putra che, eTalA mATe teNe mArI tamAma AjJAo mAnavI joIe. A mArA nAnA bhAIo che, temaNe mArI AjJA mAnavI joIe. A rIte A mArI patnI, A mAro putra, A mArA bhAIo - A mArA, mArA,' karo cho e ja mamatva che. ane A mamatva ja tamane duHkhI kare che. jyAre A loko patnI, putra, bhAI vagere tamArI upekSA kare che tyAre temanA pratye mamatva zA mATe rAkho cho ? toDI nAkho e mamatvanAM baMdhano. mamatva vagara paNa tame gharamAM rahI zako cho. jyAre mamatva chUTI jaze tyAre udAsInabhAva AvI jaze. tyAM tamArA pratye je upekSA thAya che te tamane duHkhI nahIM karI zake. trIjuM kAraNa che tamAruM abhimAna. tame vicAro cho ke mArI patnIne meM zuM nathI ApyuM? mArI sthiti anusAra meM vadhAremAM vadhAre sukha ApyuM che. have te bhUlIne mArI upekSA kare che.duSTA che..' mArA chokarAone meM keTalo prema Apyo che? temanI dareka icchAne pUrNa karI, temane bhaNAvyA, temanAM lagna karyA. temane vepAramAM joDyA. have teo kamAvA lAgyA...mArI ghora upekSA karavA lAgyA che.." A rIte tamArA manamAM je kartutvanuM abhimAna raheluM che, te tamane duHkhI kare che. kartutvanuM abhimAna Ama jotAM to tUta che. enAthI pApakarmonuM baMdhana thAya che. bhUlI jAo katvane. tame vicAro ke : "huM kazuM nathI karato, meM kazuM nathI karyuM. e lokonA puNyakarmanA udaye mArI pAse kaMIka karAvyuM che. meM koI upakAra karyo nathI." evuM vicArIne gharanA loko pratye madhyasthabhAva dhAraNa karavo. temanA pratye na to prema rAkhavAno che ke na to dveSa rAkhavAno che. manamAM paNa rAgadveSa rAkhavAno nathI. abhyAsa karavAthI AvI sthiti AvI zake che. tenI na to niMdA karavAnI che, na prazaMsA. A vAto mAnazo? mAnazo to sukhI thazo. bhagavAna mahAvIra ane jamAli : zAntasudhArasa'mAM kahyuM che: mithyA zaMsanvIratIrthezvarANAM rorbu zeke na svaziSyo jamAliH / anya ko vA rotsyate kena pApAttasmAdaudAsInyamevAtmanInam // svayaM paramAtmA mahAvIra paNa potAnA ziSya jamAline mithyA pratipAdana karatAM rokI zakyA na hatA, to pachI koNa kone pApa karatAM rokI zake ? eTalA mATe udAsIna - madhyasthabhAva AvI javo hitakArI che." kadAca tame jamAli munino prasaMga jANatA hazo. Aje huM jamAli munino Page #202 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 196 zrAvaka jIvana : bhAga 4 paricaya ApuM chuM ane bhagavAnanI sAthe je duHkhada ghaTanA banI hatI te paNa batAvI dauM chuM. zramaNa bhagavAna mahAvIra svAmI vihAra karatA kSatriyakuMDa nagaramAM padhAryA hatA. devoe samavasaraNanI racanA karI hatI. bhagavAne dezanA ApI. rAjA naMdivardhana paNa vizALa samRddhi sAthe bhagavAnane vaMdana karavA AvyA. e samaye bhagavAnano jamAI ane bhANeja jamAla paNa bhagavAnanI dezanA sAMbhaLavA AvyA. bhagavAnanI putrI priyadarzanA paNa dezanA sAMbhaLavA AvI hatI. bhagavAnano upadeza sAMbhaLIne jamAli ane priyadarzanA baMne virakta thayAM, pAMcaso kSatriyakumAro virakta thayA ane hajAra strIo virakta thaI - A badhAMe bhagavAnanI pAse dIkSA lIdhI. prabhue kSatriyakuMDathI vihAra karyo. mAli munie kramazaH ekAdaza aMga - zAstronuM adhyayana karyuM. prabhue temane eka hajAra munionA AcArya banAvyA. jamAli munie ugra tapazcaryA zarU karI. eka divase jamAlie bhagavAnane vaMdanA karIne kahyuM: "bhagavana, ApanI AjJA hoya to ame bIjAM kSetromAM vihAra karIe.' jamAli munie vAraMvAra kahyuM chatAM bhagavAne pratyuttara na Apyo. bhagavAna bhaviSyamAM thanAro anartha jANatA hatA. jamAlie bhagavAnanA maunano artha saMmati karI lIdho, ane eka hajAra munivaronI sAthe temaNe anyatra vihAra karI dIdho. sAdhvI priyadarzanAe paNa eka hajAra sAdhvIo sAthe vihAra karyo. sAdhu-sAdhvIo vihAra karatAM zrAvastI nagarImAM pahoMcyAM. nagara bahAra koSTaka udyAna'mAM jamAlie muni parivAra sAthe nivAsa karyo. sAdhvI priyadarzanAe sAdhvIparivAra sAthe nagaramAM nivAsa karyo. keTalAka divaso pachI jamAline pittajvaranI bImArI AvI, jvarathI te atizaya azakta banI gayA. jamIna upara teo UbhA paNa rahI zakatA na hatA. becenI khUba vadhavA lAgI. eka divase jamAlie sAdhuone kahyuM: "mAre sUvuM che, saMstAraka taiyAra karo." pittajvarathI ati pIDita jamAli sAdhuone vAraMvAra pUchavA lAgyAH "zuM sastAraka taiyAra karyo?'sAdhuoe kahyuM: "hA, saMstAraka taiyAra thaI gayo. jamAli sAdhuonI pAse AvyA. joyuM to haju sastArakabichAvAto hato. jamAli krodhamAM AvI gayA. e sAthe ja mithyAtva mohanIya karmano udaya thaI gayo. temaNe sAdhuone kahyuM: "are zramaNo, je kArya thatuM hoya, te kArya thaI gayuM evuM na kahevuM joIe. je kArya Page #203 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacana 90 17 pUrNa thaI gayuM hoya tene thaIgayuM' ema bolavuM joIe. hajuto saMsmAraka bichAvAI rahyo che ane tame kahyuM bichAvI dIdho." e asatya che, tamAre asatya na bolavuM joIe. arihaMta prabhu kahe che ke je kArya thatuM hoya te kArya thaI gayuM evuM bolavAmAM Ave che - e vAta satya nathI. pratyakSa virodha dekhAya che. eTalA mATe he zramaNo, sarvajJatAthI prasiddha evA ahaMnta prabhu asatya bolatA ja nathI, evuM na samajavuM. teo paNa koI vAra mithyA bole che, mahAna puruSonI paNa koI vAra bhUla thAya je sthavira muni hatA. temaNe jamAline vinayapUrvaka kahyuM "are munirAja, Apa AvuM viparIta kema bolo cho? vItarAga sarvajJa ahata prabhu kadI mithyA - asatya bolatA ja nathI. temanI vANImAM kadI paNa pratyakSa' vagere doSono eka aMza paNa nathI hoto. kevaLajJAnanA AlokamAM traNe lokanA sarva padArthone jonAra ane jANanAra, vIraprabhunA kathanane ja ame pramANabhUta mAnIe chIe. ApanI badhI yuktio mithyA che. he jamAli muni, Ape je kahyuM ke - "mahAna puruSonI paNa bhUla thAya che.' ApanuM A vacana matta, pramatta ane unmattanA vacana jevuM che. bhagavAne ja kahyuM che temA De je kArya thaI rahyuM hoya e kArya thaI gayuM ema kahevAya che - e pratipAdana sAcuM che. prabhunA nirdoSa vacanane dUSita karatAM Apane zarama nathI AvatI? A rIte jinavacanane dUSita karIne nikAcita pApakarma bAMdhIne zA mATe bhavasAgaramAM DUbo cho? Apa prabhunI pAse jAo ane prAyazcitta grahaNa karo. anyathA tamAruM vrata ane tapa...janma ane jIvananirarthaka thaI jaze.' sthavira munivaroe jamAline khUba samajAvyA, to paNa jamAlie potAnI vAta choDI nahIM. te mauna rahyA. munivaro hatA temAMthI keTalAka munivaro prabhunI pAse cAlyA gayA ane keTalAka jamAli sAthe rahyA. jamAli unmatta banIne potAnA matano pracAra karavA lAgyo. bhagavAnanAM upadeza vacanono upahAsa karavA lAgyo, ane huM sarvajJa chuM evuM kaheto munivaro sAthe gAmegAma pharavA lAgyo. eka vAra vIra bhagavaMta caMpAnagarImAM pUrNabhadra' nAmanA udyAnamAM birAjamAna hatA. jamAli temanI pAse gayo ane bolyo : he bhagavanuM. ApanA keTalAya ziSyo kevaLajJAna pAmyA vagara jamarI gayA, paraMtu huM evo nathI. huM sarvajJa, sarvadarzI chuM." bhagavAna to mauna rahyA, paraMtu indrabhUti gautame prazna pUchyoH "jo tuM sarvajJa hoya to batAvI de ke A jIva ane A loka zAzvata che ke azAzvata che ?" jamAla gautama svAmIne uttara na ApI zakyo. tenuM mukha nIcuM namI gayuM, tyAre Page #204 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 198 zrAvaka jIvana : bhAga 4 bhagavAne uttara Apyo : jamAli, A loka ane jIva tAttvika dRSTie zAzvata paNa che ane azAzvata paNa che. dravya rUpe zAzvata che, payidRSTithI azAzvata che.' mAlie bhagavAnanI vAta sAMbhaLI lIdhI paNa kazuM bolyo nahIM, te samavasaraNamAMthI cAlyo gayo. janatAne mAluma paDI gayuM ke, "jamAli ajJAnathI vIraprabhuthI viparIta thaIne mithyAtvI banyo che - na to te sarvajJa che na sarvadarzI.' sAdhvI priyadarzanA paNa potAnI eka hajAra ziSyAonI sAthe jamAlino mata mAnavA lAgI hatI. paraMtu jyAre zrAvastImAM te 'DhaMka' zrAvakane tyAM rahI hatI tyAre TUMka zrAvake tene prayogAtmaka rIte samajAvI hatI, prabhunA vacanonI satyatA siddha karI hatI. enAthI priyadarzanA sAdhvI hajAra ziSyAo sAthe prabhunI pAse cAlI gaI hatI, ane prabhu pAse prAyazcitta laIne zuddha thaI hatI. na jamAli sAthe je munivarga hato tene DhaMka zrAvake satya samajAvIne prabhunI pAse mokalI dIdho hato. eka mAtra jamAli samajyo na hato. mRtyuparyaMta te ekalo A pRthvI upara vicarato rahyo...aMtamAM paMdara divasanA anazana karyA ane marIne chaThThA devalokamAM deva banyo. paraMtu kikviSika deva banyo. A pRthvI upara jema manuSyomAM bhaMgI, caMDALa hoya che; evA devalokamAM kilTiSika devo hoya che. jamAlinA mRtyanA samAcAra sAMbhaLIne gautama svAmIne prabhue pUchyuM : 'he bhagavan, mahAtapasvI jamAli marIne kaI gatimAM pedA thayo che ?' bhagavaMte kahyuM : 'gautama, e tapodhana jamAli lAMtaka devalokamAM 13 sAgaropamanuM AyuSya pAmanAra kilTiSika deva banyo che.' gautama svAmIe pUchyuM : "prabhu, eNe ugra tapa karyuM hatuM, chatAM paNa te kikviSika deva kema banyo ?" bhagavAne kahyuM : "je mANasa uttama AcAravALA dharmAcArya upAdhyAya, kuLa, gaNa tathA saMghano virodha kare che, te game teTalI tapazcaryA kare to paNa te nimnakoTino deva bane che. jamAli eTalA mATe kilTiSika deva banyo che. devanuM AyuSya pUrNa thayA pachI te pAMca bhava tiryaMcanA, pAMca bhava narakanA ane pAMca bhava manuSyanA ka2ze. pachI te 'bodhi' pAmaze ane nirvANanI prApti karaze. eTalA mATe he gautama, kadI paNa dharmacArya AdinA virodhI na banavuM.' bhagavAne jamAli pratye madhyasthabhAva dhAraNa karyo hato. jo ke teo vItarAga ja hatA, chatAM paNa temaNe jamAline satya samajAvavA mATe Agraha karyo na hato. jo koI vyakti ApaNI vAta nathI mAnatI, ApaNA pratye zatrutApUrNa vyavahAra kare che, je durbuddhi hoya che, enA pratye upekSA-bhAva dhAraNa karavAno che. Aje basa, ATaluM ja. Page #205 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacana 91 parama kRpAnidhi, mahAna zrutadhara, AcAryazrI haribhadrasUrijIe svaracita 'dharmabiMdu' graMthanA trIjA adhyAyamAM aMtima sUtra lakhyuM che : 'sattvAtipu maitryAdiyogaH // saMsAranA tamAma jIvo pratye maitrI, pramoda, karuNA ane madhyasthabhAva hradayamAM dhAraNa karavo joIe. maitrI, pramoda, karuNAbhAvonuM vivecana karIne have madhyastha bhAvanA viSayamAM vivecana karI rahyo chuM. je lokone saubhAgya' nAmakarmano udaya nathI thayo, je lokone parAghAta' nAmakarmano udaya nathI thayo, je lokone yazakIrti' nAmakarmano udaya na thayo hoya e loko mATe A madhyastha bhAvanA' ati upayogI siddha thaI zake che. tame jyAM jAo cho tyAM tamAruM svAgata jo na thatuM hoya, - tamArI vAta gharanA loko athavA bahAranA loko na mAnatA hoya, - tamane koI paNa kAryamAM jo yaza na maLato hoya, to tamArA manamAM duHkha thAya che ne ? koI koI vAra tamAruM mana nirAzAthI bharAI jAya che ne ? koI vAra koI vyakti mATe krodha pedA thAya che ne ? jo tame madhyastha bhAvanAno abhyAsa karazo to tamane duHkha nahIM thAya. nirAzA tamArAthI dUra raheze ane roSa pedA nahIM thAya. sarvadA ane sarvatra tamArA manamAM AnaMdanI lahero - taraMgo UThaze. pApakarmanA udayanA samaye madhyastha manuSya sukhathI jIvI zake che. madhyastha bhAvanA traNa lAbha : jema jema tamArA manamAM madhyasthabhAva Avaze tema tema parama kalyANa sAthe tamAro saMbaMdha joDAI jaze, A prathama lAbha che. bIjo lAbha che icchita phaLanI prApti; ane trIjo lAbha che - sarva zAstronA sArarUpa tattvanI prApti. prathama lAbha che parama kalyANanI sAthe saMbaMdha baMdhAya che. eno artha che vItarAganI sAthe tamArI dRSTi joDAya che. madhyasthabhAva eTale ke alpa samaya mATe rAgadveSathI mukti, e vItarAgatAnuM 'sempala' che ne ! punaH punaH manane rAgadveSathI mukta karatA rahevAthI vItarAgatA pratye mana AgaLa vadhatuM jAya che. bIjo lAbha che icchita phaLanI prApti. A atimahattvapUrNa vAta che. madhyastha Page #206 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 200 zrAvaka jIvana : bhAga 4 bhAvanAthI tame je icchatA hazo te IcchA pUrNa thaze. madhyastha bhAvanAnI sAthe ISTaphaLanI prAptino zo saMbaMdha che? kadAca tame A bAbatamAM vicAra nahIM karyo hoya, sAcI vAta che, vAstavika vAta che A. tamArI icchA haze ke gharanA tamAma mANaso tamArI vAta mAne, tamane Adara Ape, tamArA mATe be sArA zabdo bole. madhyasthabhAva dhAraNa karavAthI A vAta. avazya banaze. tame koInI upara roSa nahIM karo, na koInI sAthe saMbaMdha rAkho. to je loko tamArI sAthe durvyavahAra karatA haze, temanAmAM parivartana AvI jaze. dhIredhIre teo tamArI icchAne mAna Apaze. prayoga karIne anubhava karajo. trIje lAbha che sarva zAstronA sAranI prApti. zAstrono sAra che - vairAgya, vItarAgatA, madhyasthabhAvano artha paNa A ja che. rAgadveSano abhAva. eTale ke je loko avinIta uddhata ane pApI che, emanA pratye virakti thavI madhyasthabhAva che. bIjA je loko guNavAna che, vinIta che, dhArmika che, temanA pratye to snehabhAva rAkhavAno ja che. A rIte manamAM be prakAranA bhAva rAkhavAnA che - snehabhAva ane madhyasthabhAva. parANe dharma paNa karAvavAno nathIH dharmakriyA karanArA keTalAka mahAnubhAvo kahe che: "jyAre gharanA loko dharma karavAthI inkAra karI de che tyAre manamAM temanA pratye roSa AvI ja jAya che. temanA bhalA mATe, temanA kalyANa mATe kahIe chIe chatAM paNa nathI mAnatA." A mahAnubhAvone samajAvavA joIe ke jyAre mahAnuM zaktinidhAna, paramAtmA paNa koInI sAthe parANe dharma karAvatA nathI to pachI ApaNe kevI rIte bIjA pAse jabarAIthI dharma karAvIzuM? tIrthaMkara yathArtha dharmano upadeza avazya Ape che, paraMtu koInI upara dabANa lAdatA nathI, ke tamAre A dhamakriyA karavI paDaze.' koI tamArI hitakArI vAta nathI mAnatuM, to tame e vAtane choDI do. vAraMvAra kahevAthI e loko tamArA pratye dubhava dhAraNa karaze. samajI lo ke duniyAmAM moTA bhAganA lokone "AtmahitanI vAto pasaMda nathI AvatI. temane to viSayAnaMda, pudgalAnaMda ja pasaMda Ave che. tame emane parANe AtmAnaMdI nahIM banAvI zako. kadAca tame nahIM jANatA ho ke dharmaArAdhanA karavA mATe - mAnasika, vAcika ane kAyika dharmaArAdhanA karavA mATe keTalAMka karmono kSayopazama' thavo jarUrI che. mohanIya karmano, aMtarAya karmano, jJAnAvaraNa karmano ane darzanAvaraNa karmano kSayopazama thAya tyAre manuSya dharma karI zake che, samajI zake che. tamArA kahevA Page #207 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 201 pravacana 91 mAtrathI koI dharma nahIM kare. ene mATe durAgrahI banavuM nahIM paraciMtAno tyAga karo : sabhAmAMthI Apa ja kaho cho ke parivAranA lokonI AtmaciMtA karavI joIe. emano paraloka bagaDavo na joIe. mahArAjazrI sAcI vAta che. AtmaciMtA karavI joIe, paraMtu tyAM sudhI ja karavI joIe ke jyAM sudhI tamArI mAnasika svasthatA jaLavAI rahe. tamArAmAM kaSAya utpanna na thAya. jyAre sAmevALo Icchato nathI ke tame enI AtmaciMtA karo, to tame enI AtmaciMtA karavI choDI do. tame tamArI ja ciMtA karatA raho. tamArA avikArI AtmasvarUpanuM ciMtana karatA raho. Ama to paraciMtA karavI vyartha che. keTalIka vAra to mANasa nirarthaka pariciMtA kare che. kazuM ya levAdevA na hoya, tyAM paNa te paraciMtA kare che, ane potAnA manane bagADe che. bIjAMnI ciMtA karavI jyAM jarAya Avazyaka nathI evI ciMtAo karavAnuM choDI devuM paDaze. jene je karavuM hoya te karavA do. koIne kAMTA ekaThA karavA hoya to karavA do, koIne AmraphaLa ekatra karavAM che, to karavA do. temAM tamAre zuM levA devA ? AtmasvarUpanuM ciMtana karo : - bIjAMnI bAbatamAM arthahIna, phAlatu vAtonI ciMtA na karo. - jeo tamArI hitakArI- kalyANakArI vAto nathI mAnatA emanI ciMtA karavAnuM paNa choDI do. AvI sthitimAM tamArA AtmAnuM avikArI, svAbhAvika svarUpa juo. vizuddha AtmAnA kSAyika guNonuM ciMtana karo. anaMtajJAna, anaMtadarzana, anaMtavIrya, vItarAgatA, akSayacAritra vagere guNonuM ciMtana karo! huM anAmI chuM, arUpI chuM akSaya sthitivALo chuM, janmamRtyuthI para chuM, na ucca chuM, na nIca chuM AvA prakAranuM ciMtana karatA raho. ciMtana karatAM karatAM jyoti svarUpa AtmAnA dhyAnamAM lIna banI javAnuM che. AvuM karavAthI parama Atmasukhano anubhava thaze. sabhAmAMthI keTalAka dharmopadezako ane bIjA bhASaNa karanArAo, zAstraviruddha vAto kare che. emanA pratye zuM karavuM joIe? mahArAjazrI zakti hoya to temano virodha karo, temane roko, paNa potAnA manamAM krodha-roSa pedA na thavA de. keTalAka mANaso dUdha hovA chatAM paNa pItA nathI Page #208 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 202 zrAvaka jIvana : bhAga 4 ane mUtara pIe che, to ApaNe zuM karI zakIe ? jene je pIvuM hoya te pIvA do. zramaNa bhagavAna mahAvIranA jamAnAmAM paNa AvA 363 pAkhaMDI loko hatA, jeo jinavacanothI viparIta bolatA hatA. A samaye na to koI tIrthaMkara che, na koI kevaLajJAnI....avadhijJAnI yA zrutajJAnI che. apUrNa jJAnI che. eTalA mATe zAstra-Agama anusAra vicAravAnuM, bolavAnuM che. paraMtu keTalAka buddhimAnone potAnI buddhinuM abhimAna hoya che. ane jo keTalAka loko temanA anuyAyI banI jAya che to teo zAstronI vAtonI majAka kare che, athavA zAstrIya vAtonuM manamAnyuM arthaghaTana kare che. kutarko dvArA teo potAnAM maMtavyone sAcAM siddha karavA prayatna kare che. zuM karIe ? AvA loko jinazAsanamAM paNa thayA che. evA 'rohagupta' nAmanA AcArya thaI gayA. emanuM aitihAsika vRttAMta saMbhaLAvuM chuM. AcArya rohagupta H eka nidbhava H bhagavAna mahAvIranA nirvANa pachI 544 varSa pachI aMtaraMjikA' nAmanI nagarImAM 'rohagupta' nAmanA AcArya thaI gayA. e nagarImAM eka vAra zrIgupta nAme AcArya padhAryA hatA. nagarInI bahAra 'bhUtagRha' nAmanuM eka caitya hatuM. loko evuM mAnatA hatA ke e maMdiramAM bhUtono - vyaMtarono vAsa che. loko e maMdiramAM jatA nahIM DaratA hatA. paraMtu AcAryazrI zrIgupta e maMdiramAM ja rokAyA. lokoe emane sAvadhAna karyA hatA. paraMtu teo saMyamanA ArAdhaka hatA. aneka vidyAonA jANakAra hatA. nirbhaya ane samatAzIla hatA. teo bhUtagRhamAM rahevA lAgyA. temane koI paNa prakAranuM kaSTa na paDyuM, upadrava na thayo - eTale cArebAju AcAryazrInI prasiddhi thaI. A AcAryane 'rohagupta' nAmano eka ziSya hato. eka divasa rohagupta guruvaMdana mATe aMtaraMjikA nagarImAM Avyo. nagarImAM praveza karatAM ja emaNe eka ghoSaNA sAMbhaLI. e ghoSaNA poTTazAla' nAmanA parivrAjakanI hatI. poTTazAla potAnA peTa upara loDhAno pATo bAMdhI rAkhato hato. koI e tApasane pUchatuM to kaheto H mArA peTamAM eTaluM jJAna bharyuM che ke peTa phATI jAya, eTalA mATe peTa upara loDhAno paTTo bAMdhI rAkhuM chuM. ane jaMbudrIpamAM Aja sudhI mane koIe harAvyo nathI. eTalA mATe nizAnI rUpe A jaMbUvRkSanI DALI hAthamAM rAkhuM chuM.' rohagupta poTTazAlanI vAda-vivAdanI ghoSaNA sAMbhaLI; Ameya rohagupta buddhizALI hato, vAdakuzaLa hato. vAdamAM ene koI harAvI zakatuM na hatuM. rohagupte Page #209 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacana 91 203 poTTazAlane kahyuM huM tArI sAthe vAda karavA taiyAra chuM. samaya nizcita karIne mane sUcita karavuM." rohagupta potAnA gurudeva AcAryazrI zrIguptanI pAse gayA. vinayathI vaMdana karIne rastAmAM je vAta banI hatI te jaNAvI dIdhI. gurue kahyuM: "vatsa, porTuzAla parivrAjakanI sAthe vAda karavo ucita nathI, te nimnakakSAnI melI vidyAono upAsaka che. jyAre te vAdamAM hArI jAya che tyAre prativAdIne potAnI vidyAthI sApa-vIMchI AdinA upasarga kare che ane harAve che." rohagukhe kahyuM "gurudeva, mane A vAtanI khabara na hatI. meM ene yAda karavAnuM vacana ApyuM che. have jo huM vacanapAlana na kare to ApaNI pratiSThA to jaze ja, sAthe sAthe jinadharmanI pratiSThA paNa jaze. eTalA mATe have sAro upAya batAvavAnI kRpA karo." AcAryazrI aneka vidyAonA jJAtA hatA, poTTazAla je sAta vidyAo dvArA upasarga karato hato, tenI pratividhAo gurudeva jANatA hatA. e sAta vidyAo temaNe rohaguptane zIkhavI dIdhI, gurudeve kahyuM: "jyAre te pavriAjaka sarpa utpanna kare tyAre tuM noLiyo utpanna karaje. jyAre te vIMchI utpanna kare tyAre tuM mora utpanna karaje, e vIMchIne bhagADI mUkaze.' A prakAre sAte pratividyAo zIkhavI dIdhI. A uparAMta gurudeve abhimaMtrita karIne eka rajoharaNa ApyuM ane kahyuM: sAta vidhAo uparAMta te jo koI upadrava kare to A rajoharaNa tArA mastake pheravaje, jethI e parivrAjaka tane koI nukasAna nahIM pahoMcADI zake." gurudevane vaMdana karIne nizcita divase rohagupta vAda karavA rAjasabhAmAM gayA. balazrI' nAme rAjAnI sAme vAda zarU thayo. parivrAjake vicAryuM: "rohagupta tINa buddhivALo che. huM je pakSa sthApita karIza, e tenuM khaMDana karI deze. eTalA mATe sAro rasto e che ke huM jainadharmanA siddhAMtanuM ja sthApana karuM. enAthI rohagupta dvidhAmAM paDI jaze. jo te mArA pakSanuM samarthana karaze to te hArI jaze ane khaMDana nahIM karI zake. AvuM vicArIne parivrAjake potAno pakSa sthApita karyo. "A saMsAramAM be ja rAzi cheH jIvarAzi ane ajIvarAzi." rohagupta kSaNabhara dvidhAmAM paDI gayA. paraMtu tatkAla UbhA thaIne bolyAH "saMsAramAM rAzi be nathI, traNa che - jIvarAzi, ajIvarAzi ane no-jIvarAzi.' - manuSya, pazupakSI vagere jIvarAzi che. - ghaTa, 5Ta, pASANa vagere ajIvarAzi che. Page #210 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 204 zrAvaka jIvana : bhAga 4 - garoDInI tAjI kapAyelI pUMchaDI no-jIvarAzinI che. kAraNa ke e pUMchaDI jIvarAzimAM nathI ane ajIvarAzimAM paNa nathI manAtI. parivrAjake vicAryuM na hatuM ke rohagupta A rIte jaina siddhAMtanI viruddha tarka karaze. parivrAjaka jyAre rohaguptane zAstramAM parAjita na karI zakyo tyAre teNe sarpa vagerenA upadravo zarU karyA. rohagupta pratividyAo dvArA teno pratikAra karyo. parivrAjake aMtamAM gadheDI utpanna karIne rohagupta tarapha choDI. rohagupta gurudeve ApeluM rajoharaNa potAnA mAthA upara pheravyuM. gadheDI pAchI pharI gaI ane parivrAjaka upara paDI. parivrAjakane jamIna upara pADI dIdho. enA upara mUtarIne te bhAgI gaI. parivrAjaka hArI gayo. rAjAe ene nagarabahAra kADhI mUkavAnI sajA karI. rohaguptano vijaya thayo. jaina saMgha tene svAgatanI sAthe upAzraye laI gayo. upAzraye AvIne gurudevane vaMdanA karIne rAjasabhAmAM je vivAda thayo hato te saMbhaLAvyo. gurudeve kahyuM: "parivrAjaka upara vijaya meLavyo, sAruM karyuM, jinazAsananI zAna vadhArI, paraMtu ApaNe "traNa rAzimAM mAnatA nathI; ApaNe to be ja rAzi mAnIe chIe - jIva ane ajIva. eTalA mATe kAle rAjasabhAmAM hAjara thaIne A vAtano svIkAra karI levo - asatya kathanano doSa dUra karavo joIe.' A sAMbhaLIne rohagupta mauna thaI gayo. tenA manamAM vicAra Avyo: "je rAjasabhAmAM meM vijaya meLavyo che, e rAjasabhAmAM jaIne potAnI bhUlano svIkAra karavAmAM mArA mAnabhaMgano prazna che. A huM karI zakuM tema nathI.' teNe gurudevane kahyuM huM have rAjasabhAmAM jaIne evuM jAhera na karI zakuM ke meM je traNa jIvarAzinI sthApanA karI hatI te khoTI che. vAstavamAM jainadarzana be ja rAzimAM mAne che.' gurudeve jyAre ene AgrahapUrvaka rAjasabhAmAM javA mATe kahyuM to rohagupta kahI dIdhuM ke have huM traNa rAzi mAnuM chuM. eTalA mATe rAjasabhAmAM javAno ane bhUla sudhAravAno prazna ja raheto nathI." gurudeva zrIguptAcAryane Azcarya thayuM. temaNe vicAra karyo : "rohaguptamAM mithyAvRSTi utpanna thaI gaI che. temaNe rohaguptane satya samajAvavA mATe keTalAya divaso sudhI prayatno karyA to paNa rohagupta mAnyo nahIM tyAre gurudeve tene kahyuM keH "tuM rAjasabhAmAM mArI sAthe vAda kara ane "no-jIva' siddha kara." rAjasabhAmAM ziSya ane gurudeva vacce vivAda cAlyo. cha mAsa sudhI vivAda cAlato rahyo. koI nirNaya na thayo. tyAre gurudeve kahyuM: "ApaNe A dukAnamAM jyAM Page #211 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacana 91 205 duniyAnI sarva vastuo maLe che, tyAM jaIne 'no-jIva' mAgIe. 'no-jIva' maLI jaze to rohagupta vijayI thaze ane 'no-jIva' nahIM maLe to rohagupta hArI jaze.' rAjA, maMtrI, nagarazreSThI ane jainasaMghanA agraNI lokonI sAthe gurudeva rohaguptane laIne evI. dukAnamAM gayA. gurudeve dukAnanA mAlikane alaga alaga 144 prazno pUchyA ane 'no-jIva' mAgyuM. dukAnamAM 'no-jIva' jevI koI vastu na maLI. - gurudeve rAjasabhAmAM paNa rohaguptane parAjita karyo. saMsAramAM be ja rAzi che - jIva ane ajIva, e siddha karI dIdhuM. chatAM paNa abhimAnane kAraNe rohagupte gurudevanI vAta mAnavAno inkAra karI dIdho. tyAre gurudeve enA mastaka upara rAkha nAkhIne saMghanI bahAra kADhI mUkyo. enA pratye madhyasthabhAva dhAraNa karyo. rohagupte pAchaLathI potAno alaga mata sthApyo, te ja vaizeSika' mata kahevAyo. jevI gati evI matiH A aitihAsika ghaTanA khUba ja ciMtanIya che. gurudeva zrIguptAcArya mahAjJAnI hatA, mahAna mAMtrika hatA, zaktizALI hatA; chatAM paNa ziSya pratye madhyasthabhAva dhAraNa karI dIdho. teo jANatA hatA ke manuSyanI jevI gati thavAnI hoya che evI enI buddhi - mati thAya che. je manuSyanuM jevuM bhaviSya hoya che evuM ja thAya che. koInuM nizcita bhaviSya koI badalI zakatuM nathI. tIrthaMkara paNa badalI zakatA nathI. rAjA zreNikane jyAre bhagavAna mahAvIre kahyuM : 'zreNika, tuM marIne narakamAM jaIza.' rAjA zreNika bhagavAnano parama bhakta hato. teNe bhagavAnane kahyuM : prabhu, huM Apano parama bhakta chuM. mane Apa narakamAM javA dezo ?' bhagavAne kahyuM : 'zreNika, tAruM narakamAM javuM nizcita che, emAM huM paNa parivartana na karI zakuM, devendra paNa na karI zake.' zreNika nakagAmI hato tethI tene nirdoSa prANIono zikAra karavAnI durbuddhi AvI hatI ne ! garbhavatI haraNIno eNe zikAra karyo hato. garbhastha zizu - baccAnuM mRtyu thaI gayuM. meM eka sAthe be zikAra karyA' e rIte AnaMda manAvyo hato. jevI gati tevI mati. keTalAka lokone ApaNe pApa karatAM na rokI zakIe. kAraNa ke temanI gati ja nimna koTinI, e prakAre emanI mati paNa nimna koTinI haze. bhale ne te mahAsatIno putra hoya, saMskArI parivAramAM eno janma thayo hoya....chatAM paNa tenI mati to enI gati anusAra ja haze. AvA jIvo pratye madhyasthabhAva ja dhAraNa karavAno che. temanA pratye na rAga, na dveSa karavAno che. ethI tamArA manamAM zAnti raheze, AMtarika sukha udbhavaze. Page #212 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 206 bhavitavyatAne koI badalI zakatuM nathI : 'zAntasudhA2sa'mAM eka viziSTa prabhAva utpanna karI zake evuM sUtra che H zrAvaka jIvana : bhAga 4 'yena janena yathA bhavitavyaM tad bhavatA durvAraM re..... / ' je jIvanI jevI bhavitavyatA hoya che, e tevo ja bane che. ene koI rokI zakatuM nathI ! * sthUlibhadrajI mahAmaMtrI zakaDAlanA putra hatA, chatAM paNa teo bAra varSa kozA vezyAne tyAM rahyA hatAne ! ene koI rokI zakyuM na hatuM...pachI pitAnA mRtyunA nimitte temaNe saMsAratyAga karyo ane sAdhu banI gayA hatA. emAM ya emane koI rokI zakyuM na hatuM. * DAkunI bhavitavyatA sAdhu banavAnI hoya che to te sAdhu banI jAya che. koI ene rokI zakatuM nathI. * sAdhunI bhavitavyatA DAku banavAnI hoya to te DAku banI jAya che. koI ene rokI zakatuM nathI. jainarAmAyaNamAM zrIrAmanA pUrvajono itihAsa batAvavAmAM Avyo che. emAM ayodhyAno rAjA 'sodAsa' je mahAsatI siMdhiMkAno putra hato, te mAMsAhArI banI gayo hato. manuSyamAMsano bhakSaka banI gayo hato. rAjyabhraSTa banyo...jaMgalomAM bhaTakato na2rAkSasa banI gayo hato. A zuM hatuM ? bhavitavyatA ! pachI jJAnI munirAjano saMparka thavo, sahajatAthI bIjA rAjyanI prApti thavI....vairAgya thavo ane sAdhu banIne dIrgha tapazcaryA karavI...aMtamAM mukti thavI...A badhuM zuM hatuM ? bhavitavyatA. je jIvanI jevI bhavitavyatA hoya che, e evo ja thaze. eTalA mATe ciMtAo na karo. bIjAnI niMdA-prazaMsA paNa na karo. je kaMI kare che te tenI 'bhavitavyatA' ja kare che. tamArA kahevAthI emAM koI parivartana AvavAnuM nathI. mAyAjALa kApo, samatAbhAva ghaTamAM bharo : dareka jIvanI potapotAnI bhavitavyatA che. to pachI zA mATe bIjA jIvo pratye mAyA-mamatA rAkhavI ? toDI nAkho mAyAjALane. mAyAjALa tUTaze tyAre cittamAM prasannatA pedA karanArI samatA Avaze. mamatAnI sAthe samatA nathI rahetI. mamatA kSaNika sukha Ape che. pachI tIvra duHkha Ape che. samatA sadaiva sukha-zAnti ane prasannatA arpe che. A vAtane sArI rIte samajI levI. A vAtane siddha karanArAM aneka aitihAsika udAharaNo to che ja. vartamAnamAM paNa tame loko pratyakSa udAharaNa cho. Page #213 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacana 91 207 eka bhAIne huM jANuM chuM. lagna thayA pachI daza varSa sudhI temane putraprApti thaI na hatI. te khUba duHkhI hatA. putra pAmavA mATe emaNe aneka upAyo karyA hatA. daza varSa pachI putraprApti thaI, te khuba khuza thayo. utsava manAvyo. putranI upara emanuM vRDha mamatva baMdhAI gayuM. jema jema chokaro moTo thato gayo, tema tema te avinIta, uddhata banato gayo. jyAre chokaro paMdara varSano thayo, to tenAM kArastAnothI pitA duHkhI duHkhI thaI gayA. teno putramoha ja tene duHkhI karato hato. mamatvanuM sukha pAMca-sAta varSa rahyuM haze. mamatvanuM duHkha te 20 varSa sudhI bhogavato rahyo. " hamaNAM be varSa pahelAM ja tenuM mRtyu thaI gayuM. chokarAe enI mAtAne dukha ApyuM, mAtA pAsethI paisA laI lIdhA, dAgInA laI lIdhA. ane mAtAne ekalI choDIne cAlyo gayo. mA hamaNAM ja marI gaI. putranuM mamatva, patnInuM mamatva, patinuM mamatva, ziSyanuM mamatva, sarva prakAranAM mamatva duHkhI karanArAM che. eTalA mATe mamatvane choDI do toDI nAkho. samatAne ddhayamAM sthira karo. moDuM na karo. AyuSya thoDuMka bAkI che. kyAre mRtyu AvI jAya khabara nathI. jiMdagI TUMkI che. mRtyunI pahelAM ja madhyasthabhAvane ddhayamAM sthira karavAno che. mRtyunA samaye ApaNuM citta tyAre ja sthira, nirmaLa ane prasanna rahI zakaze. parapugalanI, parapadArthanI gulAmI karavAnI nathI. je parapadArtha che, je paradravya che te kadIya svadravya banavAnAM nathI. eTalA mATe paradravyonA nimitte dInatA karavAnI nathI - kadIya karavAnI nathI. pudgala-paravazatA choDI devI joIe. mithyA che pugala-paravazatA. - pudgala-paravazatAnAM baMdhanone toDo - toDavAnAM che. - paradravyanA mamatvane toDavAnuM che. tamArA zarIrathI zarU karIne jeTalAM pudgala dravyo che, temanI mAnasika paravazatA toDavAnI che, choDavAnI che. eka mAtra sAdhananA rUpamAM ja teno upayoga karavAno potAnA AtmAthI para jeTalA anaMta AtmAo che, jIva dravya che, temanAthI mamatva rAkhavAnuM nathI, maitrI rAkhavAnI che, mamatva rahita maitrIbhAva rAkhavAno che. evo maitrIbhAva akhaMDa rahe che. sarva jIvonI sAthe eka samAna maitrI rAkhavAnI che. "A mAro mitra, pelo mAro zatru evuM karavAnuM nathI. "saMsAramAM eka paNa jIva mAro zatru nathI." e vAtane nizcita samajI levAnI che. mamatva nahIM hoya to A vAta zakya banaze. pudgala-paravazatA nahIM hoya, to jIva-maitrI banaze. Page #214 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 208 zrAvaka jIvana : bhAga 4 bhItara che anupama tIrtha : pudgala-paravazatA choDIne, pAradravyonuM mamatva toDIne, tuM tArA bhItaramAM rahelA anupama tIrtha - zuddha caitanya che enI yAtrAe cAlyo jA. hA, ApaNI aMdara ja anupama tIrtha che..sauthI zreSTha tIrtha che. anupama tIrthanuM smaraNa karavAnuM che. dhyAna karavAnuM che. A zuddha - caitanyasvarUpa AtmAnuM smaraNa punaHpunaH karatA raho. basa, AnaMda ja AnaMda che ! bahArathI aneka tIrthomAM paribhramaNa karavAthI je AnaMda nathI maLato e AnaMda A bhItaranA anupama tIrthanI smRti karavAthI maLe che. tame anubhava karo. A vAta mAtra bolavAnI nathI, anubhavavAnI che. pratyeka manuSya A bhItaranA tIrthanI yAtrA karI zake che. svastha hoya yA glAna hoya zrImaMta hoya yA nidhana hoya, apaMga hoya yA sAMgopAMga hoya, sAdhu hoya yA saMsArI hoya, dareka manuSya A anupama tIrthanI yAtrA..divasamAM 99 vAra karI zake che. koI vAra karajo A tIrthanI 99 yAtrA ! pAlItANA jaIne 99 yAtrA karI zako ke nahIM - te cAlaze. paraMtu bhItaranA A anupama tIrthanI 99 yAtrA to karavI ja. madhyasthabhAva dayamAM haze, to ja A yAtrA thaze. madhyasthabhAva, parabrahmanI prAptinuM asAdhAraNa kAraNa che. A madhyasthabhAva, udAsInabhAvathI kevaLajJAnanI nikaTa pahoMcI zakAya che. A rIte Aje madhyastha bhAvanAnuM vivecana pUrNa karuM chuM. enI sAthe cAre bhAvanAonuM vivecana pUrNa thAya che. "dharmabiMdu graMthanA trIjA adhyAyanA aMtima sUtra svAti maicAhiyonaH | nuM vivecana pUrNa thAya che. Aje basa, ATaluM ja. Page #215 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacana 2 parama kRpAnidhi, mahAna zrutadhara, AcAryazrI haribhadrasUrijIe svaracita dharmIbaMdu' graMthanA trIjA adhyAyano upasaMhAra karatAM kahyuM che ke H vizeSato gRhasthasya dharma ukto jinottamaiH / evaM sadbhAvanAsAraH paraM cAritrakAraNam // jinezvara bhagavaMtoe vizeSarUpathI je gRhastha dharma batAvyo che te parama puruSArtharUpa mokSa che. e mokSaprAptine anukULa bhAvazrAvakadharma che. ane A janmamAM athavA bIjA janmamAM (bhavAntaramAM) cAritradharmano avaMdhya hetu che.' kahevAnuM tAtparya e che ke A trIjA adhyAyamAM je zrAvakadharma batAvavAmAM Avyo che, te cAritradharmanuM asAdhAraNa kAraNa che. eTale ke je manuSya A bhAvazrAvakadharmanuM pAlana kare che te avazya cAritradharmanI prApti karI zake che. A janmamAM kare che athavA bIjA janmamAM kare che. ane cAritradharmanuM yathocita pAlana karIne te mukti prApta karI zake che. bhAvazrAvakadharma : A trIjA adhyAyamAM je vizeSa gRhastha dharma batAvavAmAM Avyo che te bhAvazrAvakano bhAvAtmaka dharma che. jo ke bAra vratonuM pAlana karavAnI je vAta che, te kriyAtmaka dharmanI vAto che. paraMtu enI pachI je vAto kahevAmAM AvI che te sarva bhAvAtmaka dharmanI vAto che ane bhAvAtmakadharmanI - cAritradharmanI prAptino avaMdhya hetu che. ' cAritradharmanA pAlananuM lakSya cAritradharmanI prApti ja hovuM joIe. Ama to cAritradharmanI prApti tyAre ja thAya che ke jyAre 'cAritramohanIya karma' tUTe che. prAyaH bhAvazrAvakadharmanA pAlanathI cAritramohanIya karma avazya tUTe che. eTalA mATe bhAvazrAvakadharmane cAritradharmanI prAptinuM avaMdhya kAraNa gaNavAmAM Ave che. 'ApaNuM cAritramohanIya karma prabaLa che eTalA mATe ApaNane cAritradharma - sAdhudharmanI prApti thatI nathI.' evuM samajanArA lokoe cAritramohanIya karmane toDavA mATe zrAvakadharmanuM pAlana karavuM, bhAvazrAvakadharmanuM pAlana karavuM, tethI 'cAritramohanIya karma' avazya tUTaze. A janmamAM cAritradharmanI - sAdhudharmanI prApti thaze. jo A janmamAM prApti na thaI to AgAmI janmamAM avazya thaze. 14 Page #216 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 210 zrAvaka jIvana : bhAga 4 cAritradharmanuM yathArtha pAlana karIne AtmA avazya mukti prApta karaze. mahAvIra bhagavAnanA 10 mahAzrAvako : A vAtane bhagavAna mahAvIranA 10 zrAvako siddha kare che. e daza zrAvako bhAvazrAvakadharmanuM pAlana karanArA hatA. saMkSepamAM e mahAzrAvakonI vigato jaNAvuM AnaMda zrAvaka AnaMda zrAvake ghaNA zIlacAritra AdithI AtmAne bhAvita karyo. 20varSa sudhI zrAvakadharmanuM pAlana karyuM. zrAvakadharmanI 11 pratimAonI viziSTa plAnAtmaka ArAdhanA karI. eka mahinAnI saMkhanAthI AtmAne nirmaLa karyo, aMtamAM anazana karIne; AlocanA, pratikramaNa karIne samAdhimRtyu prApta karyuM. saudharmadivalokamAM deva thayA. tyAM deva-AyuSya pUrNa karIne AnaMda zrAvakano AtmA mahAvideha kSetramAM utpanna thaze. tyAM cAritradharmano svIkAra karIne - pAlana karIne. sarvakarmano kSaya karIne e bhavamAM mukti pAmaze. bhagavAnanA bIjA mahAzrAvaka hatA kAmadeva H kAmadeve paNa AnaMda zrAvakanI jema 20 varSa sudhI bhAvazrAvakadharmanuM pAlana karyuM hatuM. 11 pratimAonI ArAdhanA karI hatI. eka mahinAnI saMkhanA karI hatI...upavAsa karyA hatA. AlocanA, pratikramaNa karIne samAdhimRtyu pAmyA hatA. e paNa saudharmadivalokamAM utpanna thayA ane tyAMnuM AyuSya pUrNa karIne te mahAvideha kSetramAM janma leze. cAritradharma pAmaze ane sarvakarmono kSaya karIne siddhi-mukti pAmaze. bhagavAnanA trIjA mahAzrAvaka hatA "culanIpitA' : tamane meM AnaMda - kAmadevanAM caritro saMbhaLAvyAM che. paraMtu culanIpitAnuM cAritra nathI saMbhaLAvyuM. eTalA mATe tame saMkSepamAM - TUMkamAM temanuM cAritra sAMbhaLo. teo vArANasI - kAzInagarInA nivAsI hatA. emanI patnInuM nAma zyAmA hatuM. te khUba dhanavAna hatA. ra4 karoDa suvarNamudrAnA te mAlika hatA. temanI pAse ATha gokuLa hatA. eka eka gokuLamAM 10-10 hajAra gAyo hatI. jyAre bhagavAna mahAvIra vArANasI padhAryA tyAre culanIpitAe bhagavAnano upadeza sAMbhaLIne AnaMda zrAvakanI jema gRhastha dharmano svIkAra karyo ane keTalAMka Page #217 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 211 pravacana 92 varSo pachI gRhastha jIvanathI nivRtta thaIne pauSadhazALAmAM jaIne viziSTa dharmanI ArAdhanA karavA lAgyA. eka rAtrinA aMtima praharamAM culanI pitAnI sanmukha eka deva prakaTa thayo. hAthamAM nIlakamala ane talavAra laIne bolyo: "jo tuM tArAM zIlano bhaMga nahIM kare to tArA moTA putrane gherathI lAvIne teno ghAta karIza. kApIne tene kaDAImAM ukALIza, enAthI tArA zarIrane sIMcIza. atyaMta pIDA ane duHkhathI tuM marI jaIza." paraMtu culanIpitA to nirbhaya, nizcala rahyA. be-traNa vAra dhamakI ApavA chatAM paNa culanI pitA vicalita na thayA to deve chokarAne lAvIne ghAtanI mAyA racI. tenA zarIrane kaDAyAmAM nAkhIne ukALyuM. tenA rakta ane mAMsathI culanIpitAnA zarIra upara lepa karyo. chatAM ya culanI pitA nizcala rahyA. deve bIjA ane trIjA chokarAnA vadhanI evI ja mAyAjALa racI, to paNa culanIpitA aDaga rahyA, deve kuddha thaIne kahyuM : "jo tuM tArA vratano bhaMga nahIM kare to tArI mAtA bhadrAne gherathI lAvIne tArI sAme ja tenA prANa laIza." traNa vAra deve A pramANe DarAvavAno prayatna karyo chatAM paNa culanIpitA to vRDha ja rahyA. trIjI vAra jyAre deve mAtRvadhanI vAta karI tyAre culanIpitAe vicAra karyoH "A anArya puruSa che. teNe mArA traNa putrono ghAta karyo, have mArI mAtAno vadha karavA Icche che. huM vadha nahIM karavA dauM." culanIpitA kAyotsarga dhyAna pUrNa karIne devane pakaDavA doDyA, deva to adrazya thaI gayo. culanIpitA eka staMbhane pakaDIne jorajorathI citkAra karavA lAgyA. emano avAja sAMbhaLIne bhadrAmAtA tyAM AvI ane citkAra karavAnuM kAraNa pUchyuM. culanIpitAe samagra vRttAMta kahyo. to mAtAe kahyuM: "vatsa, AvuM kazuM banyuM nathI. traNe putro sukharUpa che ane huM tArI sAme ja chuM. vatsa, koI deve tArI parIkSA karavA A mAyAjALa racI haze. kaSAyanA udayathI calita - citta thaIne ene mAravAnI tArI pravRtti thaI. A ghAtakI pravRttithI sthUla prANAtipAta viramaNa ane pauSadhadratano bhaMga thayo. pauSadhadratamAM sAparAdha ane niraparAdha sarva jIvone mAravAnuM tyajI devuM paDe che. eTalA mATe tuM AlocanA kara, pratikramaNa kara, ane gurusAkSIe niMdA-gaha kara, yathocita tapazcayarUpa prAyazcitta svIkAra." culanIpitAe ema ja karyuM. temaNe 11 pratimAonuM pAlana karyuM. samAdhimRtyu pAmIne saudharmadevalokamAM utpanna thayA. tyAMthI mahAvideha kSetramAM janma leze. cAritradharma svIkArIne mukti pAmaze. Page #218 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 212 cothA zrAvaka hatA surAdeva - te paNa vArANasI nagarInA ja nivAsI hatA, temanI patnInuM nAma hatuM dhanyA. te aDhAra karoDa suvarNamudrAnA mAlika hatA. temanAM cha gokuLa hatAM, eka eka gokuLamAM 10-10 hajAra gAyo hatI. zrAvaka jIvana : bhAga 4 culanIpitAnI jema surAdeve bhagavAna mahAvIrano zrAvakadharma svIkAryo hato. keTalAMka varSo pachI saMsAramAMthI nivRtta thaIne te pauSadhazALAmAM dharmadhyAnamAM ja rahevA lAgyA. temaNe paNa deve DarAvavA ane vicalita karavA prayatno karyA hatA. culanIpitAnI jema te paNa aMte to krodhamAM AvIne devane pakaDavA doDyA hatA, citkAra karavA lAgyA hatA. temanAM patnIe AvIne emane zAnta karyA hatA. culanIpitAnI jema AlocanA, pratikramaNa, niMdA-gaha karIne samAdhimRtyu pAmIne e saudharmadevalokamAM deva thayA. tyAMthI mahAvidehamAM janma pAmIne, cAritradharmanuM pAlana karIne, sarvakarmono kSaya karIne mukti pAmaze. pAMcamA zrAvaka cullazataka H teo AtaMbhikA nagarInA nivAsI hatA. te paNa aDhAra karoDa suvarNamudrAnA svAmI hatA. gAyonA cha vraja hatAM. eka eka vrajamAM 10-10 hajAra gAyo hatI. temanI patnInuM nAma hatuM bahulA. e cullazatake bhagavAna mahAvIrano zrAvakadharma svIkAryo hato. surAdevanI jema temaNe paNa saMsArathI nivRtta thaIne pauSadhazALAmAM jaIne pauSadhamAM rahevuM zarU karyuM hatuM. temanI upara paNa deve upasarga karyo hato. surAdevanI jema ja AkhI ghaTanA banI hatI. samAdhimRtyu pAmIne te paNa saudharmadevalokamAM deva banyA hatA. tyAMthI te mahAvideha kSetramAM janma pAmaze. cAritradharmanuM pAlana karIne teo paNa mukti pAmaze. chaThThA zrAvaka hatA kuMDakolika : teo kApilyapuranA nivAsI hatA, temanI patnInuM nAma hatuM puNyA. temanI pAse 18 karoDa suvarNamudrAo hatI ane 6 vraja hatAM. kuMDakolikanuM samagra vRttAMta cullazataka jevuM ja che. mAtra eka bAbata bhinna prakAranI che. devano upasarga alaga prakAre thayo hato. eka divasa kuMDakolika madhyAhnane samaye nagaranI bahAra azokavanamAM gayA hatA, tyAM potAnI nAmamudrA ane uttarIyavastra eka zilA upara rAkhIne dharmadhyAnamAM lIna banyA. e samaye tyAM eka deva prakaTa thayo. eNe zilA uparathI kuMDakolikanI nAmamudrA ane uttarIyavastra uThAvI lIdhAM. pachI deve kuMDakolikane kahyuM : 'he devAnupriya kuMDakolika, Page #219 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 213 pravacana 92 makhaliputra gozAlakanuM vRttAMta suMdara che, kAraNa ke tenA dharmamatamAM utthAna, karma baLa, vIrya ane parAkrama nathI. badhuM ja niyatine Azrita che. zramaNa bhagavAna mahAvIranuM dharmazAsana sAruM nathI, kAraNa ke emAM utthAna...parAkrama Adi che, badhuM niyatine Azrita nathI." zramaNopAsaka kuMDakolike kahyuM: "he deva, maMkhaliputra gozAlakano dharmamata, utthAna Adi na hovAthI ane sarva bhAva niyatiAzrita hovAthI sAruM che ane bhagavAna mahAvIrano dharma-utthAna Adi hovAthI ane badhuM niyatine AdhIna hovAthI sAro nathI - e mAnI levAmAM Ave to he deva, tamane A divya Rddhi, devahuti ane divya devAnubhAva kevI rIte prApta thayAM? utthAnAdi dvArA prApta thayAM? athavA parAkramahInatAthI ?" deve kahyuM : he devAnupriya, meM A devaRddhi vagere parAkrama AdinA prabhAvathI prApta karyA che.' kuMDakolike kahyuM: "jo A devaRddhi vagere utthAna, puruSArtha AdinA abhAvamAM prApya che to je jIvone utthAna Adi nathI, ane parAkrama nathI te badhA deva kema nathI banatA ? eTalA mATe tame je bhagavAna mahAvIranI dhamadizanA sArI nathI batAvatA ane gopAlakanI dharmadizanA sArI jaNAvo cho - e vAta mithyA che.' deva kuMDakolikane uttara na ApI zakyo. kuMDakolikanI nAmamudrA ane uttarIyavastra tyAM mUkIne adrazya thaI gayo. bIje divase bhagavAna mahAvIra kAMDilyapuramAM padhAryA. sahasra AmravanamAM samavasaraNa thayuM. kuMDamolika saparivAra bhagavAnane vaMdana karavA gayA. dharmadizanA pachI bhagavAne kuMDakolikane devanA Agamana vize pUchyuM. kaMDakolike AkhI ghaTanA jaNAvI dIdhI. bhagavAne tyAM upasthita zramaNone saMbodhita karatAM kahyuM : "he Aya, gRhasthAvAsamAM rahIne paNa A kuMDakolika zramaNopAsaka hetu, prazna, kAraNa, vyAkaraNa ane uttara saMbaMdhamAM anya matAvalaMbIone niruttara kare che to te Aryo. dvAdazAMga, gaNipiTakanuM adhyayana karanArA zramaNa-nirgatha to sArI rIte anya matavALAne niruttara karI zake che.' kuMDakolika cauda varSa sudhI bhAvazramaNadharmanuM pAlana karatA rahyA. paMdaramA varSanI madhyamAM temaNe potAnA jyeSTha putrane gRhabhAra soMpI dIdho. te pauSadhazALAmAM rahIne dharmadhyAnamAM nimagna banyA. 11 pratimAnI pAlanavidhi karI, samAdhimRtyu pAmIne saudharmadiva lokamAM deva banyA, tyAMthI te mahAvideha kSetramAM janma pAmaze, Page #220 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 214 cAritradharmanuM pAlana karIne mukti pAmaze. sAtamA zrAvaka hatA sAlaputra : A mahAzrAvaka polAsapuranA nivAsI hatA. temanI patnInuM nAma hatuM agnimitrA, te traNa karoDa mudrAonA svAmI hatA. temanI pAse 10 hajAra gAyonuM eka vraja hatuM. zrAvaka jIvana : bhAga 4 te mahAzrAvaka sauthI prathama maMkhaliputra gozAlakanA upAsaka hatA. eka divasa saddAlaputra madhyAhnakALamAM azokavanamAM gayA hatA ane dharmadhyAnamAM nimagna hatA. e samaye emanI sAme eka deva prakaTa thayo. deve saddAlaputrane kahyuM H 'bhaviSyamAM ahIM mahAmAhaNa AvanArA che. teo jJAna, darzanane dhAraNa karanArA che.' te atIta, vartamAna ane bhaviSyane jANanArA che. arihaMta che, jina che, kevalI che, sarvajJa ane sarvadarzI che. traNe loka mATe avalokanIya, mahita ane pUjita che. deva dAnava badhAnA arcanIya, vaMdanIya, satkArayogya ane sanmAnayogya che. kalyANakArI che, maMgalakArI che. deva ane caityanI jema upAsya che, evA mahApuruSa AvavAnA che. eTalA mATe he saddAlaputra, tAre emane vaMdana karavAM, temanI paryupAsanA karavI, tAre emane pITha, phalaka, zayyA, vasati ane saMstAraka mATe AmaMtrita karavA.' A rIte traNa vAra kahIne deva adRzya thaI gayo. bIje divase prAtaHkALe ja tyAM bhagavAna mahAvIra padhAryA. saddAlaputrane khabara paDI; teNe vicAryuM : 'huM emanI pAse jaIne temane vaMdana karuM...temanI paryApAsanA karuM.' teNe snAnAdi karIne zuddha vastra paridhAna karyAM ane parivAra sahita te sahasrAmravanamAM bhagavAnanI pAse gayo. bhagavAnane traNa pradakSiNA ApI, vaMdanA karI ane paryupAsanA karI; bhagavAnano upadeza sAMbhaLyo. upadeza pachI bhagavAne saddAlaputrane kahyuM : 'he mahAnubhAva, kAle madhyAhnamAM tArI pAse eka deva Avyo hato ? deve je kaMI kahyuM hatuM te bhagavAne kahI batAvyuM. ane kahyuM : 'he sAlaputra, e deve A vAto maMliputra gozAlaka mATe kahI na hatI.' A sAMbhaLIne saddAlaputre vicAra karyo : 'A sarvajJa, sarvadarzI bhagavAna mahAvIra mAre vaMdana, namaskAra karavA yogya che. pITha phalaka, Asana Adine mATe nimaMtrita karavA yogya che.' teNe UbhA thaIne bhagavAnane kahyuM H 'he bhadaMta, polAsapuranagaranI bahAra mArI kuMbhAranI 500 dukAno che. Apa tyAM padhAro ane tyAM nivAsa karo.' bhagavAne enI prArthanA svIkArI ane tyAM sthiratA karI. eka divase saddAlaputra havAthI kaMIka sUkAyelAM mATInAM vAsaNone sUkavavA mATe taDakAmAM mUkato hato; e samaye bhagavAne ene pUchyuM : 'he saddAlaputra, A mATInAM Page #221 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacana 9ra 215 pAtro kyAMthI AvyAM ane kevI rIte utpanna thayAM ?" saddAlaputre javAba Apyo "A pahelAM mATI hatI. ene pANImAM palALI, pachI temAM chANa bheLavavAmAM AvyuM, cAkaDe caDAvI ane tenA pachI pAtra banyuM.' bhagavAne pUchyuM: "A mATInAM pAtro utthAnathI. eTale ke puruSArthathI utpanna thAya che, yA puruSArtha vagara ?" sadAlaputre kahyuM: 'bhagavan, A pAtro vinA puruSArtha bane che, je kaMI che te niyati bhagavAne kahyuM he sadAlaputra, jo koI puruSa tArAM A mATInAM pAtrone corI jAya, athavA jyAM-tyAM pheMkI de, agara to phoDI nAkhe...athavA tArI patnI agnimitrAnI upara koI baLAtkAra kare, to zuM tuM ene daMDa daIza ke nahIM?' he bhagavan, huM e puruSa upara Akroza karIza, tene haNI nAkhIza, TIpI nAkhIza, mArIza, mArI nAkhIza." "mahAnubhAva, jo sarva niyati che to pachI AvuM tADana vagere karavuM khoTuM che, mithyA che. niyatabhAva thAya ja che to pachI thavA do, tADana vagere zA mATe karavuM?" sadAlaputre goghalakano niyativAda choDI dIdho ane bhagavAna mahAvIrano zramaNopAsaka banI gayo. 14 varSa sudhI teNe vividha prakAranAM vrata, zIla AdinuM pAlana karyuM. paMdaramA varSe nivRtta thaIne pauSadhazALAmAM dharmadhyAnamAM nimagna banI gayo. eka rAtre tenA sattvanI parIkSA karavA mATe deva Avyo. "culanI pitA zrAvakanI jema deva upasarga karato rahyo. aMtamAM sadAlaputra AlocanA, pratikramaNa karIne samAdhimRtyu pAme che. devalokamAM deva thAya che, devAyuSya pUrNa karatAM te mahAvideha kSetramAM janma leze, ane sarva karmono kSaya karIne mukti pAmaze. ucca koTinA zrAvakadharmanuM pAlana cAritradharmano hetu bane che. AThamA mahAzrAvaka mahAzataka : mahAzataka rAgRhanA vatanI hatA. temane revatI vagere 13 patnIo hatI; temanI pAse 24 karoDa suvarNamudrAo hatI. bhagavAna mahAvIranI pAse mahAzatake AnaMda zrAvakanI mAphaka zrAvakadharma svIkAryo. tenI patnI revatIe ISathI prerAIne 12 sapatnIone zastraprayogathI temaja jhera ApIne mArI naMkhAvI ane temanI saMpatti upara adhikAra jamAvI dIdho. revatIe mAMsAhAra ane madirApAna paNa zarU karyo. Page #222 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 216 zrAvaka jIvana : bhAga 4 mahAzatakane zIlavratanI sAthe AtmAne bhAvita karatAM 14 varSa vyatIta thaI gayAM; pachI gRhakAryamAMthI nivRtta thaIne pauSadhazALAmAM rahevA lAgyA, dharmadhyAnamAM lIna rahevA lAgyA. eka divase revatI madirApAna karIne, matta thaIne nazAmAM DagamagAtI, keza vikherIne, uttarIyavastrane dUra karatI zRMgAra karIne pauSadhazALAmAM pahoMcI. mohonmAda - utpAdaka ane zRMgArika hAvabhAva pradarzita karatI te mahAzAlane kahevA lAgIH "dharmanI icchAvALA, svarganI icchAvALA, mokSanI icchAvALA, dharmanI AkAMkSAvALA, dharmanI pipAsAvALA he mahAzataka, tArA dharma, puSya, svarga ane mokSa - zuM phaLa che ? tuM mArI sAthe bhogavavA yogya bhoga nathI bhogavato?" mahAzatake revatInI vAta para dhyAna na ApyuM ane dharmadhyAnamAM lIna rahyA. revatI pAchI gharamAM cAlI gaI. mahAzatake 11.pratimAonI ArAdhanA pUrNa karI. ghora tapazcayathI mahAzataka kRza - durbaLa thaI gayA. temaNe mArazAntika saMlekhanA karI, anazana karyuM, ane samAdhimRtyunI AkAMkSA karavA lAgyA. zubha adhyavasAyathI temane avadhijJAna thaI gayuM. revatI punaH unmatta thaIne pauSadhazALAmAM AvI, ane pUrvavat bolavA lAgI. traNa traNa vAra te ja bhoga-prArthanA karavA lAgI, tyAre mahAzatake kahyuM: "revatI, tuM sAta divasamAM vipUcikA - kogaLiyAmAM ArtadhyAna karatI, atyaMta duHkhI thaIne asamAdhimAM marIza; marIne pahelI narakamAM jaIza." revatI e rIte ja marI ane narakamAM gaI. e samaye bhagavAna mahAvIra rAjagRhamAM padhAryA hatA. emaNe gautama svAmIne mahAzAlaka - revatInuM vRttAMta saMbhaLAvIne kahyuM : "he gautama, tu mahAzataka pAse jA, ane kahe ke te revatIne je kaTu vacano kahyAM te ucita nathI. eTalA mATe tAre AlocanA karIne yathocita prAyazcitta karavuM joIe.' gautama svAmI mahAzataka pAse gayA. bhagavAnano saMdezo saMbhaLAvyo. mahAzatake vAta svIkArI lIdhI. mahAzatake 20 varSa sudhI zrAvakadharmanuM pAlana karyuM. samAdhimRtyu pAmIne te saudharmadivalokamAM deva banyA. tyAMthI te mahAvideha kSetramAM utpanna thaze. tyAM cAritradharma aMgIkAra karIne mukti pAmaze." navamAM zrAvaka hatA naMdinIpitA: naMdinIpitA zrAvastI nagarInA nivAsI hatA. temanI pAse bAra karoDa suvarNamudrAo hatI. cAra vraja hatA. temanI patnInuM nAma hatuM "azvinI.' Page #223 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacana 92 217 naMdinIpitAe 14 varSa sudhI zrAvakadharmanuM pAlana karyuM. paMdaramA varSe gRhakAryamAMthI nivRtta thaIne, pauSadhazALAmAM jaIne dharmadhyAnamAM lIna rahevA lAgyA. A rIte 20 varSa sudhI zrAvakadharmanuM pAlana karIne devalokamAM utpanna thayA. tyAMthI mahAvideha zretramAM janma pAmaze, tyAM cAritradharmanI ArAdhanA karIne mokSa pAmaze. dazamA mahAzrAvaka hatA sAlidIpitA: teo zrAvastI nagarInA nivAsI hatA. temanI pAse 12 karoDa suvarNamudrAo hatI. cAra vraja hatA. temanI patnInuM nAma hatuM phAlganI. sAlidIpitAe bhagavAna mahAvIrano zrAvakadharma svIkAryo hato. zrAvakonI 11 pratimAonuM pAlana karyuM hatuM. samAdhimRtyu pAmIne devalokamAM deva thayA. tyAMthI te mahAvideha kSetramAM janma leze. cAritradharmano svIkAra karIne sarva karmono kSaya karIne te mokSamAM jaze. A daze zrAvakonI zrAvakadharmanI ArAdhanA lagabhaga samAna hatI. sarva zrAvakoe darzana, vrata, sAmAyika, pauSadha kAyotsarga, pratimA, brahmacaryapAlana, sacitta AhArano tyAga, AraMbhavarjana ane 11 pratimAonuM pAlana karyuM. 20 varSa sudhI zrAvakopAsaka dharmanuM pAlana karyuM, eka mAsanuM anazana karyuM. saudharmadivalokamAM temanI cAra palyopama varSanI Ayu-sthiti che ane pachI badhA mahAvideha kSetramAM janma pAmIne cAritradharma svIkAra karIne mokSamAM jaze. bhAvazrAvakadharmathI avazya - cAritraprApti graMthakAre zrAvakadharmano mahimA batAvatAM kahyuM che. zrAvakadharmanA yathArtha pAlanathI cAritradharmanI prApti avazya thAya cheparaM vAritra pAm A bhavamAM athavA bhavAntaramAM bhagavAna mahAvIranA 10mahAzrAvakoe bhAvazrAvakadharmanuM pAlana karyuM hatuM, to te darekane mahAvideha kSetramAM cAritradharmanI prApti thavAnI che ane badhA mokSe javAnA che. - jo tame muktinA abhilASI ho, saMsAra-sAgarane pAra karavAnI icchA rAkhatA ho, to bhAvazrAvakadharmanuM sAruM pAlana karo. A janmamAM cAritradharma svIkAravAnuM saubhAgya maLI jAya to sAruM, anyathA bIjA janmamAM to avazya cAritradharmanI prApti thaze. mAnI lo ke traNa bhavamAM mukti na thaI to vadhAremAM vadhAre ATha bhAvamAM to mukti thaze ja. sabhAmAMthI mukti pratye dveSa nathI, paraMtu mukti pAmavAnI koI tamanna yamAM jAgI nathI. mahArAjazrI duHkhomAMthI mukti Iccho cho, saMsAramAMthI mukti nathI icchatA, Page #224 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 218 vaka jIvana : bhAga 4 bhUlatA nahIM ke jyAM sudhI saMsAramAM rahezo tyAM sudhI duHkhomAMthI mukti nahIM maLe. saMsAra duHkharUpa ja che. eTalA mATe mAre duHkharUpa saMsAramAMthI mukti pAmavI ja che,' e nirNaya to karavo ja paDaze. gRhastha dharmamAM rahetAM gRhastha jIvananA sAmAnya dharma ane vizeSa dharmanuM yathAzakti pAlana karavuM joIe. e pAlana tyAre ja thaI zakaze ke jyAre tamArA hRdayamAM mULabhUta guNa 'bhavavairAgya' haze. bhAvazrAvakadharmanuM yathArtha pAlana 'bhavavairAgya' haze to ja banaze. eTalA mATe to 'jayavIyarAya' sUtramAM sarva prathama paramAtmA pAse bhavanirveda, bhavavairAgya mAgIe chIe. mAnusAritA paNa bhavavairAgya upara nirbhara che. samyagdarzananI pahelAM mithyAtvanI bhUmikA upara paNa bhavavairAgya thavo jarUrI che. to ja yoga ane adhyAtmano AraMbha thaI zake che. yoganI pahelI mitrA dRSTimAM molvezva sanaH| batAvyo che. sahaja rUpathI bhavodvega - bhavavairAgya pedA thAya che. Ama to pahelI cAra dRSTi mithyAtvanI avasthAmAM ja pragaTe che. paraMtu e avasthAmAM paNa jIvono AdhyAtmika vikAsa thato rahe che. e AdhyAtmika vikAsano AdhAra hoya che bhavavairAgya. jema jema vairAgyabhAvanA vRddhi pAmatI jaze, tema tema AtmA cAritradharmanI nikaTa pahoMcato jaze. sahajabhAvathI AtmAmAM cAritra-guNano AvirbhAva thato jaze. cAritravaMta AtmAo pratye sneha-sadbhAva pedA thaze. cAritradharmanI vAto priya lAgaze. gRhastha dharmanI, zrAvakadharmanI kriyAtmaka ane bhAvAtmaka keTalI badhI vAto graMthakAre batAvI che ? evuM jIvana jIvavuM muzkela paNa nathI. vartamAna kALamAM paNa jo tame pAko nirNaya karI lo to sahajatAthI zrAvaka jIvana paNa jIvI zako cho. evuM Adarza zrAvaka jIvana jIvIne cAritradharma prati agresara bano e ja maMgala kAmanA. Aje basa, ATaluM ja. Page #225 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( pravacana 93) parama kRpAnidhi, mahAna mRtadhara, AcAryazrI haribhadrasUrijIe svaracita dharmabiMdu graMthanA trIjA adhyAyano upasaMhAra karatAM kahyuM che ke : vizeSato gRhasthasya dharma ukto jinottamaiH / / evaM sadbhAvanAtasAraH paraM cAritrakAraNam // jinezvara bhagavaMtoe je bhAvazrAvakadharma batAvyo che, te zrAvakadharma cAritradharmanuM avaMdhya kAraNa batAvyuM che. eTale ke je mahAnubhAva bhAvazrAvakadharmanI yathAthI ArAdhanA karato hoya che enA cAritramohanIya karmano kSayopazama thAya ja che, ane te cAritradharmane pAme ja che. koI AtmA A janmamAM cAritradharma pAme che, to koI jIva bhavAntaramAM cAritranI prApti kare che. kAle tamane zramaNa bhagavAna mahAvIranA 10 zrAvakonuM jIvana batAvyuM hatuM. e mahAnubhAvoe bhAvazrAvakadharmanI suMdara ArAdhanA karI hatI, to trIjA bhavamAM te mahAvideha kSetramAM cAritradharma pAmaze ane muktimAM jaze. sabhAmAMthI : Ape kAle batAvyuM hatuM ke bhagavAnanA daza zrAvakoe 11 pratimAonI ArAdhanA karI hatI, te pratimA' zuM che ane enI ArAdhanA kevI rIte thAya che? mahArAjazrI Ama to vartamAnakALamAM pratimAonI ArAdhanA zrAvako nathI karatAM, chatAM paNa azakya nathI. Aje huM tamane 11 zrAvaka-pratimAo vize jaNAvIza. tame loko jANazo to evI ArAdhanA karavAnI tamannA - bhAvanA to pedA thaze ja. prathama che darzana-pratimA H darzana eTale samyakta, samyagu darzana. pahelI pratimAmAM samyaktanI vRDhatA TakAvI rAkhavAnI che. samyaktanA pAMca guNa - prazama, saMvega, nirveda, anukaMpA ane Astikya. A guNone AtmasAt karatAM samyaktane rdayamAM dhAraNa karavAnuM che. samyaktane dUSita karanArA pAMca doSa che. e doSothI bacIne rahevAnuM che. zaMkA, kAMkSA, vicikitsA, mithyAvRSTi-prazaMsA ane mithyAvRSTi-saMstava. A pAMca doSo che. e doSothI bacavAnuM che. evI rIte mithyA abhinivezathI paNa bacavAnuM che. Ama to zrAvaka samyagU draSTi ja hoya che, paraMtu eka mahinAnI A prathama Page #226 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrAvaka jIvana : bhAga 4 pratimAnI ArAdhanAmAM 'rAjAbhiyoga' vagere je 6 apavAdo batAvavAmAM AvyA che, e apavAdono ahIM upayoga karavAno nathI. icchA na hovA chatAM pravRtti karavI paDe, ene 'abhiyoga' kahe che. rAjA upadrava kare, svajana vagere upadrava kare, koI baLAtkAra kare, koI deva upadrava kare, koI jaMgalamAM Apatti Ave athavA guru vagereno Agraha thAya.... kaMI paNa thaI jAya, to paNa vicalita thavAnuM nathI. tamAre samyaktvamAM, zraddhAmAM sthira rahevAnuM che. 220 vizeSa rUpe A prathama pratimAmAM samyaktvanA 67 prakAranA AcAronuM pAlana karavAnuM hoya che. lobha, lAlaca yA bhayathI vicalita thavAnuM nathI. samyaktvanI dRDhatA kevI hoya che, e jANavA mATe arhatraka zrAvakanuM, zreNika mahArAjAnuM temaja kRSNa mahArAjA AdinAM jIvanacaritro vAMcavAM joIe. e lokonI to devo parIkSA karatA hatA. teo devonI parIkSAmAM uttIrNa thayA hatA. AjakAla deva AvatA nathI. ApaNe niHsattva chIe, niHsattva jIvonI devo parIkSA letA nathI. bIjI che vrata-pratimA H A pratimAnuM pAlana be mAsa sudhI karavAnuM che. pAMca aNuvrata, guNavrata ane zikSAvratonuM niraticAra pAlana karavAnuM hoya che. samyaktva sahita bAra vratonuM samyak pAlana karavAthI AtmabhAvo vizeSa nirmaLa thAya che. 12 vrato ane emanA aticAro tamane pahelAM samajAvyA che. trIjI che sAmAyika-pratimA : A pratimAno ArAdhanAkALa traNa mahinAno che. pApapravRttinA tyAgarUpa ane niSpApa pravRttinA AsevanarUpa 'sAmAyika hoya che. pratidina savA2-sAMja sAmAyika karavAnuM hoya che. samyaktva temaja vratapAlananI sAthe sAmAyikanI ArAdhanA karato zrAvaka samabhAva-samatAne AtmasAt karavA prayatna kare che. cothI che pauSadha-pratimA H AThama, caudaza, pUrNimA, amAvAsyA Adi parva tithiomAM pauSadhavrata karavAnuM hoya che. pauSadhamAM upavAsa karavAno hoya che. zarIranI zobhA, zRMgAra Adino tyAga ka2vAno hoya che. brahmacaryanuM pAlana karavAnuM hoya che ane saMsAranI tamAma pravRttiono tyAga karavAno hoya che. pAMcamI che kAyotsarga-pratimA : je ArAdhaka 1 thI 4 pratimAonuM pAlana karato hoya, te ja ArAdhaka pAMca mAsa sudhI A pratimAnuM ArAdhana karI zake che. A pratimAnuM ArAdhana avicala Page #227 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacana 93 * 221 sattvavALo mahAnubhAva ja karI zake. rAtrinA samaye jyAM cAra rastA ekatra thatA hoya tyAM jaIne kAyotsarga dhyAnamAM UbhA rahevAnuM che. athavA khaMDiyera jevA makAnamAM jaIne kAyotsarga dhyAna karavAnuM che. tyAM pazupakSI athavA manuSyo taraphathI koI kaSTa Ave to samatAbhAvathI sahana karavAnuM che. * A pratimAnI ArAdhanA pauSadhavratamAM karavAnI hoya che. saMpUrNa rAtri kAyotsarga dhyAna karavAnuM hoya che. * kAyotsarga dhyAnamAM e ArAdhake kaSAyavijetA, trilokapUjya evA tIrthaMkara paramAtmAnuM ciMtana karavuM, emanA guNonuM, atizayonuM, jIvananuM ciMtana karavuM. athavA potAnA AtmAnA doSonuM ciMtana karavuM. AtmaniMdA karavI. jema ke "huM krodhI chuM, huM abhimAnI chuM, huM kAmI, vikArI chuM, huM lobhI chuM, dhUta chuM.' vagere. pauSadha to pavItithinA divasomAM karavAno hoya che. ane e kAussaga-pratimA pauSadhadratanI rAtrimAM karavAnI hoya che. to pauSadha sivAyanA divasomAM pAMca mahinAomAM A ArAdhaka kevI rIte rahe che e paNa jANI levuM joIe ne ? pratimAdhAraka, - snAna nathI karato. -- rAtribhojana nathI karato. - dinamAM brahmacArI rahe che. - rAtrimAM paNa parimita abrahmanuM sevana kare che. A rIte pratimAonI ArAdhanA karavAmAM Ave che. chaThThI che brahmacarya-pratimA H A pratimAnI ArAdhanA cha mAsa sudhI karavAnI hoya che. pUrvanI pAMca pratimAonuM ArAdhana A pratimAnI sAthe karavAnuM ja che, vizeSamAM divasa ane rAtrimAM saMpUrNa brahmacaryanuM pAlana karavAnuM hoya che. brahmacaryanuM pAlana mana-vacanakAyAthI karavA mATe - - te koInI sAthe kAmakathA nathI karato. - zarIrano zRMgAra nathI karato, sAdagIthI rahe che. - strInI sAthe praNayakathA nathI karato. - cittane svastha, avikArI rAkhavA satata jAgRta rahe che. - pratimApAlananA viSayamAM enuM parijJAna paryApta hoya che. Page #228 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 222 zrAvaka jIvanaH bhAga 4 - mAnasika alana na thAya eTalA mATe te gharamAM raheto hovA chatAM satata jAgrata rahe che. sAtamI che sacittaparihAra-pratimA H A pratimAnI ArAdhanA sAta mahinAo sudhI karavAnI hoya che. pUrvanI cha pratimAonuM pAlana karatAM A pratimA kAlamAM koI paNa sacetana (sacitta) padArtha khAvAno nathI. jema sacitta padArtha khAvAno nathI tema sacitta jaLa pIvAnuM nathI. AThamI che AraMbhatyAga-pratimA H je pravRttimAM khUba ja vadhAre pramANamAM hiMsA thatI hoya ene "AraMbha' kahe che. prAcIna kALamAM zrAvako paNa khetI karatA hatA. eTale A pratimA "AraMbhatyAganI batAvI che. ATha mahinA sudhI pratimA-ArAdhaka khetI nathI karato, AraMbha nathI karato. paraMtu enI AjIvikA ja khetI para AdhArita hoya to bIjAMnI pAse khetI karAvaze, svayaM nahIM kare. dRyamAM bhAvajIvadayA TakAvI rAkhaze. praznaH pote AraMbha nathI karato, ThIka che, paraMtu bIjAMnI pAse AraMbha karAve che to jIvahiMsA thAya ja che. uttaraH sAcI vAta che. paraMtu pahelAM to te svayaM AraMbha karato hato ane bIjAM pAse karAvato hato. baMne prakAre hiMsA thAya ja che. A pratimAnA pAlana kALamAM svayaM aparaMbha nathI karato eTalI jIvahiMsA to nahIM thAya. navamI che pregyavarjana-pratimA nava mahinAnI A pratimA che. AThamI pratimAmAM zrAvaka svayaM AraMbha karato na hato, bIjAM pAse karAvato hato. A pratimAmAM te bIjAM pAse paNa AraMbha - khetI vagere nathI karAvato. have ArAdhakanuM parigrahamAM alpa mamatva ja raheluM hoya che, eTalA mATe te bIjA pAse paNa pApavyApAra - hiMsA - nathI karAvato. dazamI che uddiSTa varjana-pratimA pratimAdhArI zrAvaka mATe ja banAveluM bhojana e nathI karato. 10mahinA sudhI A pratimAnuM pAlana pUrvanI nava pratimAonI sAthe ja karavAnuM che. A pratimAnuM pAlana karanAro zrAvaka muMDita-mastaka rahe che. athavA mastaka upara vALanI coTI rAkhe che. Ama to pratisAdhAraka zrAvaka saMsAranI pravRttiothI mukta rahe che. chatAM paNa enA bhAI-putra vagere svajana ene sonA-cAMdI ityAdi saMpattinA viSayamAM pRcchA Page #229 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacana 93 223 kare (kyAM rAkhyuM che, kyAM saMtADyuM che ityAdi) to te jANato hoya to batAvI de, na jANato hoya to kahI de ke "mane khabara nathI, mane yAda nathI.' AnA sivAya ene koI gRhakArya karavAnuM nathI. agiyAramI chezramaNa-pratimA : agiyAra mahinAnI A pratimA che. A pratimAkALamAM zrAvaka sAdhu jevo bane che. mAthA paranA vALanuM lucana kare athavA muMDana karAvI de. rajoharaNa Adi sAdhunAM tamAma upakaraNo dhAraNa kare. sAdhunI jema ja sarva anuSThAno kare ane vihAra kare. samiti-guptinuM yathArtha pAlana kare che. bhikSA mATe gRhasthone ghera jaIne huM pratimAdhArI zramaNopAsaka chuM. mAre bhikSA joIe.' ema kahe. A sarva pratimAonA pAlanamAM pAMca varSa ane cha mahinA lAge che. bhagavAna mahAvIranA daza zrAvakoe A sarva pratimAonuM pAlana karyuM hatuM. tame paNa bhAvanA rAkho to karI zako cho. eTaluM ja nahIM, prAraMbhika cAra pratimAonuM pAlana paNa karI zako cho, saraLa che. pachI je pa thI 11 sudhInI pratimAo che e tamAre mATe saraLa nathI. gharamAM paNa rAtabhara kAyotsarga na karI zako to pachI cAra raste to zI rIte karI zako? bhale pratimAone svIkAro nahIM, paraMtu gharamAM yA upAzrayamAM rAtrinA samaye kAyotsargano abhyAsa karI zako cho. eka kalAka... aDadho kalAka paNa kAyotsarga karI zako cho. emAM paramAtmAnuM ciMtana karavAnuM che. ApaNI vAta cAle che bhAvazrAvakadharmanA pAlanathI cAritradharmanI prAptinI. sabhAmAMthIH ame loko to evuM samajIe chIe ke cAritramohanIya karma tUTavAthI cAritradharmanI prApti thAya che. mahArAjazrI cAritramohanIya karmabhAvazramaNadharmanA pAlanathI tUTe che, e vAta nathI jANatA? 'zuM karIe, cAritra to kevuM che paNa cAritramohanIya karmanA udayathI cAritra nathI pAmI zakatA' evAM rodaNAM baMdha karo. vAstavamAM cAritradharma pAmavAnI icchA che to bhAvazramaNadharmanuM pAlana karavuM zarU karI do. paraMtu eka vAta pUchavA IcchA rAkhuM chuM ke tame cAritradharma pAmavAnI vAta karo cho, paraMtu cAritradharma zuM che e viSayanuM jJAna che? mAtra pAMca vratonuM pAlana karavuM e ja cAritradharma nathI. cAritradharmanI 70 vAto che. 70 vAtonuM pAlana karavAnuM hoya che sAdhune ! sabhAmAMthIH ame nathI jANatA. cAritradharma eTale ke sAdhu banI javuM eTaluM Page #230 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 224 zrAvaka jIvanaH bhAga 4 ja jANIe chIe. 70 vAto nathI jANatA. mahArAjazrI cAritradharmano svIkAra karIne - sAdhu yA sAdhvI banyA pachI kevI kevI ArAdhanA karavAnI hoya che e jANavuM joIe. enAMthI ArAdhakanA manorathonI duniyA vizALa - vyApaka banaze. caraNa saptatiH cAritradharmanI 70 vAtoH sauthI prathama tamane 70 vAtono viSayAnukrama batAvI dauM chuM. tame saraLatAthI 70 vAto yAda karI zako cho. 5 mahAvrata. 9 brahmacaryagupti. 10 zramaNadharma. 3 jJAnAdi. 17 saMyama. 12 tapazcaryA 10 vaiyAvacca. 4 krodhAdinigraha paMca mahAvrata cAritradharmanI mULabhUta vAta che mahAvratonuM pAlana. * paheluM mahAvrata che - sarvathA prANAtipAtaviramaNa vrata. eTale ke prANighAtathI virati, ajJAna, saMzaya, viparyaya, rAga, dveSa, smRtibhraMza, yogaduSpaNidhAna ane dharma anAdara - A ATha pramAdothI trasa - sthAvara jIvonI hiMsAthI viramI javAnuM che. samyagu jJAna ane zraddhAnI sAthe jIvahiMsAthI nivRtti levAnI che. * bIjuM mahAvrata che - sarvathA mRSAvAdaviramaNa vrata. mRSAvAda eTale ke mRSA - asatya bhASaNa, eno tyAga karavAno che. je priya, pathya ane tathya vacana nathI bolato te mRSAbhASI kahevAya che. priya,pathya ane tathya (satya) vacana bolavA joIe. * trIjuM mahAvrata che - sarvathA adattAdAnaviramaNa vrata. adattanuM AdAna - grahaNa nathI karavAnuM. cAra prakAre adatta batAvavAmAM AvyuM cheH 1. svAmiadA, 2. jIva adatta, 3. tIrthaMkara adatta ane 4. guruadatta. je vastuno je mAlika hoya tenI rajAthI vastu levI joIe. koI mAtApitA potAnA putranI IcchA vagara putra ApIde ke "Ane sAdhu banAvI dejo."to e putrane grahaNa na karavo joIe. e rIte tIrthaMkaranI AjJAthI viruddha koI jaDa - cetana padArtha grahaNa na karavo joIe..cothI vAta che gurunI AjJAthI ja badhuM levuM-devuM joIe. Page #231 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacana 93 22pa * cothuM mahAvrata che - sarvathA maithunaviramaNa vrata. strIpuruSanI maithunakriyAno mana, vacana ane kAyAthI tyAga karavAno che. * pAMcamuM mahAvrata che - sarvathA parigrahaviramaNa vrata. nava prakArano parigraha batAvavAmAM Avyo che. emAMthI virati karI levAnI che. dravya tyAganI sAthe mUccha - mamatvano paNa tyAga karavAno che. mUcchathI prazamasukhano nAza thAya daza prakArano zramaNadharma : * prathama zramaNadharma che - kSamA. zakti hoya yA azakti, sAdhue sahana karavAnI bhAvanA TakAvI rAkhavAnI hoya che. * bIjo zramaNadharma che - namratA. sAdhunA manamAM koI paNa prakArano garva - abhimAna na hovuM joIe. * trIjo zramaNadharma che - saraLatA. sAdhunA manamAM mAyA-kapaTa na hovAM joIe. sarva pravRttio saraLatAthI karavI joIe. * cotho zramaNadharma che - muktinilabhatA. sAdhunA manamAM koI paNa prakAranI - bAhya Abhyantara vastunI tRSNA na hovI joIe. * pAMcamo zramaNadharma che - tapazcayano. sAdhunA jIvanamAM bAra prakAranI bAhya - Abhyantara tapazcaya yathAzakti karavI joIe. * chaThTho zramaNadharma che - saMyama. sAdhu navAM kamanuM baMdhana roke che, Asava nirodha kare che. * sAtamo zramaNadharma che - satya. sAdhu mRSAvAdI nathI hoto. * AThamo zramaNadharma che - zauca. sAdhu potAnA zramaNa jIvanamAM doSa na lAge. aticAra na lAge. e rIte jIve che. e ja zauca che. * navamo zramaNadharma che - akiMcanya. sAdhu potAnA zarIra pratye ane potAnAM dharmopakaraNomAM mamatva rAkhato nathI. * dazamo zramaNadharma che - brahmacarya. sAdhu brahmacaryanI nava guptionuM pAlana karatAM saMyamamAM sthira rahe che. A rIte daza zramaNadharmonuM pAlana karavuM joIe. 17 prakArano saMyama : - sAdhue prANAtipAta Adi pAMca Agnavono tyAga karavAno che. Page #232 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 226 sAdhue pAMca indriyono nigraha karavAno che. sAdhue cAra kaSAyo para vijaya meLavavAno che. ane sAdhue mana-vacana-kAyAthI azubha pravRtti karavAnI nathI. A rIte 17 prakArano saMyama pALavAnA che. 10 prakAranI vaiyAvacca H -- - vaiyAvacca eTale sevA. sAdhue kaI kaI avasarocita sevA karavI joIe e batAvavAmAM AvyuM che. je AcAryanI nizrAmAM raheto hoya te AcAryanI sevA karavI. je upAdhyAyanI pAse adhyayana karato hoya temanI sevA karavI. samudAyamAM je tapasvI muni hoya, emanI sevA karavI joIe. je nava dIkSita muni hoya, enI sevA karavI joIe. je glAna-bImAra sAdhu hoya, enI sevA karavI joIe. je vRddha muni hoya, temanI sevA karavI joIe. = zrAvaka jIvana : bhAga 4 samAna AcAra pALanArA muni-sAdhuonI sevA karavI joIe. sAdhu-sAdhvI, zrAvaka-zrAvikArUpa caturvidha saMghanI avasarocita ane zAstrAjJAnusAra sevA karavI joIe. sAdhuonuM je kuLa hoya tenI sevA karavI joIe. kuLono samUha 'gaNa' kahevAya che. e gaNanI paNa avasarocita sevA-bhakti karavAM joIe. dharma sAdhano dvArA, pramodabhAvathI, bhaktibhAvathI sAdhu sevA-zuzruSA karato rahe che. brahmacaryanI 9 gupti H sAdhujIvanano prANa che brahmacarya. A brahmacaryanuM vizuddha pAlana karavA mATe nava prakAranI sAvadhAnIonuM pAlana karavuM Avazyaka che. pahelI gupti che vasatinI. sAdhue evA sthAnamAM rahevuM joIe ke jyAM strI ane napuMsaka rahetAM na hoya. na jyAM nara ane mAdA pazu na rahetAM hoya. jyAM manovikAra utpanna kare tevAM citro na hovAM joIe. zilpa na hovAM joIe. mAnasika brahmacaryane paNa kSati Page #233 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 227 pravacana 93 pahoMcavI na joIe, evAM sthAnomAM rahevuM joIe. bIjI gupti che - trIkathAnA tyAganI. A sAdhu mATe che. sAdhvI mATe puruSa kathA tyAga hovo joIe. e rIte vasatinA viSayamAM sAdhvI mATe sAdhunI maryAdAthI viparIta samajI levAnuM che. sAdhue ekAntamAM strIo sAthe vArtAlApa na karavo joIe. e rIte koInI ya sAthe strIviSayaka zRMgArika vAto na karavI joIe. rAgasabhara strIkathA muninA manamAM vikAra pedA kare che. che trIjI brahmagupti che - AsananI. mahilA sAthe eka Asana upara besavuM na joIe. je jagA upara, je Asana upara strI beThI hoya. e Asana upara, e jagA upara 48 miniTa sudhI besavuM na joIe. tadupamuvatInI cittavivarata - strI je Asana upara beThI hoya, e Asana upara besavAthI puruSanA cittamAM vikAra pedA thAya che. cothI brahmagupti che - strIzarIra anAvalokana. strInA zarIranAM aMga-upAMgone apUrva vismayathI ane cakita locanathI na jovAM joIe. strInA suMdara zarIranuM ciMtana paNa na karavuM joIe. avalokanathI, ciMtanathI moha jAgRta thavAnI saMbhAvanA rahe che. pAMcamI brahmagupti che - daMpatIvAta azravaNa. brahmacArIe strI-puruSano vArtAlApa na sAMbhaLavo joIe. divAlanI bIjI bAjuthI premAlApa saMbhaLAto hoya to na sAMbhaLavo joIe. 0 chaThThI brahmagupti che - pUrvakrIDA asmaraNa. sAdhu jo pUvavasthAmAM bhogI hoya to teNe e strIsaMbhoga yAda na karavo joIe. strInI sAthe karelI koI krIDA yAda na karavI joIe. yAda karavAthI kAmAgni prajvalita thAya che. sAtamI brahmagupti che - snigdhAdibhojana-tyAga. sAdhue-brahmacArIe atisnigdha (ati ghI-dUdha) ane madhurAdi rasavALAM bhojana na karavAM joIe. snigdha, madhura, amla Adi rasavALAM bhojanathI vIryazakti puSTa thAya che. vIryanI vRddhithI vedodaya (vAsanAnI jAgRti) thAya che. abrahmanuM sevana thaI zake AThamI brahmagupti che - ati AhAratyAga. sAdhue, brahmacArIe ati AhAra na karavo joIe. rukSa AhAra paNa - AyaMbilano AhAra paNa vadhAre na karavo joIe. ati AhArathI zarIramAM pIDA thAya che ane brahmacaryane kSati pahoMce che. Page #234 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 228 zrAvaka jIvana : bhAga 4 navamI brahmagupti che - zarIravibhUSAno tyAga. sAdhue potAnA zarIrane zaNagAravuM na joIe. snAna, vilepana Adi na karavAM joIe. Ama paNa zarIra azuddhino bhaMDAra che. ene sajAvavA, saMvAravAno prayatna vRthA che. jJAnadarzanacAritranI ArAdhanA brahmacaryanuM suMdara pAlana tyAre ja thAya che jyAre sAdhu-zramaNa jJAna-darzanacAritranI ArAdhanAmAM lIna rahe. * jJAnAvaraNa karmanA kSayopazamathI je avabodha utpanna thAya che, ene "jJAna" kahe che. Ama to zrutajJAna 45 AgamarUpa cheH 11 aMga, 12 upAMgasUtra, 10 payatrAsUtra, chedasUtra ane 4 mULasUtra - naMdisUtra ane anuyogadvArasUtra - A rIte 45 AgamasUtro haju sudhI vidyamAna che. jIva, ajIva, Asava, saMvara, nirjara, baMdha ane mokSa - A sAta tattvonI zraddhA. hovI ene "darzana' kahe che. * sarva pApapravRttiono jJAnapUrvaka tyAga karavo e cAritra che. sAdhue e ratnatrayInI mana-vacana-kAyAthI ArAdhanA karavAnI hoya che. bAra prakArano tapa : jJAna, darzana cAritranI ArAdhanAnI sAthe sAdhue bAhya tapa ane Abhyantara tapa karavAno hoya che. parama sukhamaya mokSadazA prApta karavAno puruSArtha karanArA munijanoe potAnA jIvanamAM tapazcayane samucita sthAna ApavuM joIe. jIvana tapomaya banAvavuM joIe. tapazcayanA mukhya be bheda batAvavAmAM AvyA che - bAhya tapa ane AtyaMtara tapa. je tapane bIjA loko joI zake che te bAhya tapa che ane je tamane bIjA loko joI zakatA nathI te Abhyantara tapa kahevAya che. - anazana, uNodarI, vRttisaMkSepa, rasatyAga, kAyakleza ane saMlInatA- A bAhya tapa che. - prAyazcitta, dhyAna, vaiyAvacca, vinaya, kAyotsarga ane svAdhyAya-A AtyaMtara tapa che. krodha-mAna-mAyA ane lobhano nigrahaH tapa karIne, jJAnAdinI ArAdhanA karIne, brahmacaryanuM pAlana karIne saMyama, zramaNadharma ane mahAvratonuM pAlana karIne zuM prApta karavAnuM che ? A kaSAyono nigraha! cAre kaSAyo upara vijaya prApta karavAno che. game te karo, je ThIka lAge te upAya karo, kaSAyo upara vijaya prApta karavAno che. saraLa kAma nathI. A kaSAyo Page #235 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacana 93 229 ati durjaya che. A kaSAyothI paribhUta jIvAtmA je ApattiothI AkrAnta thAya che, e ApattionA nAma paNa koNa batAvI zake che ? asaMkhya ApattiothI duHkhI thaI jAya che. - - krodhathI prItino nAza thAya che. mAnathI vinayaguNa naSTa thaI jAya che. mAyAthI vizvAsahAni thAya che ane lobhathI sarva guNono nAza thAya che. eTalA mATe eka eka kaSAyanAM duHkhada pariNAmonuM ciMtana karatA raho. - krodha badhA jIvone paritApa pahoMcADe che. sarva jIvone udvigna karanAro che. verano anubaMdha karanAra che, temaja sadgati-mokSanA mArgamAM rukAvaTa karanAro che. mAna-abhimAna, zruta, zIla tathA vinayane dUSita ka2nA2 che. dharma, artha ane kAmapuruSArthamAM vighna karanArA che. mAyAvI manuSya bhalene koI aparAdha na karato hoya, chatAM paNa sarpanI jema avizvasanIya che. lobha sarva apAyonuM Azraya sthAna che, sarva duHkhono eka ja rAjamArga che. lobhI kadI sukhI banI zakato nathI. cAritradharmanI 70 vAto A prakAre saMkSepamAM batAvI che. tame ciMtana-manana karo ane cAritradharmanI abhilASA rAkho. Aje basa, ATaluM ja. Page #236 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacana 94 parama kRpAnidhi, mahAna zrutadhara, AcAryazrI haribhadrasUrijIe svaracita 'dharmabiMdu' graMthanA trIjA adhyAyanA upasaMhAramAM kahyuM che H padapadena medhAvI yathA''rohati parvatam / samyak tathaiva niyamAd dhIraH cAritraparvatam // je rIte buddhimAna manuSya eka eka DagaluM bharatAM parvata upara caDI jAya che; tema eka eka sopAna para kadama rAkhato manuSya zatruMjaya parvata upara pahoMcI jAya che. hAtha-paga Adi zarIra-avayavo tUTatA nathI evI sAvadhAnIthI caDe che. evI rIte dhIrapuruSa, zramaNopAsaka - dharmanI niraticAra - niSkalaMka ArAdhanA karato cAritradharmanA mahAzaila upara pahoMcI jAya che. zrAvakadharmanI ArAdhanA - zrAvakocita guNonuM pAlana, e cAritraparvatanuM eka eka sopAna caDavA barAbara che. cAritraparvata upara caDanAra puruSa dhIra hovo joIe. TIkAkAra AcAryazrIe dhIra' zabdanI paribhASA ati suMdara karI che H "niSkalaMkAnupAlita zramaNopAsakasamAcAraH / / dhIra ene kahe che ke je zrAvakadharmanI niraticAra ArAdhanA kare che. vrataniyamone koI doSa lAgavA deto nathI. Avo dhIra zrAvaka cAritraparvata upara pahoMcI jAya che. A viSayamAM AnaMda, kAmadeva vagere dhIra mahAzrAvakonAM dRSTAMta tamane batAvyAM che. je zrAvaka dhIra nathI hoto te cAritranA pahADa upara caDhatAM-caDhatAM DagamagI jAya che. naMda maNikAra H AvuM ja eka dRSTAMta naMda maNikA2nuM zAstramAM maLe che. e zrAvakadharmanuM sAcA svarUpamAM pAlana karI zakyo na hato. kAraNa hatuM adhIratA. e naMda maNikAranuM vRttAMta saMbhaLAvuM chuM. eka nAnakaDI bhUla mANasane durgItamAM bhaTakAvI de che. bhagavAna mahAvIra rAjagRhI nagaramAM guNazIla caityamAM birAjamAna hatA. tyAM eka divase saudharmadevalokano eka deva bhagavAna pAse Avyo. te 'durdura' nAmano tejasvI deva hato. devanuM apUrva teja joIne gautama svAmIe bhagavAnane kahyuM : 'he bhadaMta, A devanuM AvuM adbhuta teja kema ?' bhagavAne kahyuM : 'he gautama, A nagaramAM pahelAM eka moTI saMpattivALo 'naMda' Page #237 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacana 94 231 : nAmano zikAra - jhaverI raheto hato. bhagavAna mahAvIra svayaM potAnA mukhathI naMda maNikAranI vArtA saMbhaLAve che. temaNe kahyuM : "e samaye huM A nagaramAM Avyo hato. mAro dharmopadeza sAMbhaLIne teNe zrAvakadharma svIkAryo hato - amArA tyAMthI gayA pachI naMda asaMyamI lokonA sahavAsane kAraNe te dhIredhIre potAnA saMyamamAM zithila thayo. eka vAra teNe nirjala aThThama tapa karyuM ane pauSadhazALAmAM jaIne rahyo. bIjA divase ene tIvra tarasa lAgI. te atyaMta vyAkuLa thaI gayo. jo ke teNe tapobhaMga na karyo; paraMtu enA manamAM vicAra Avyo - 'lokone pIvA mATe, nahAvA mATe jeo vAvo, puSkariNI, taLAva vagere banAve che teo dhanya che. huM paNa puSkariNI banAvIza, jethI loko pANI pIne saMtoSa pAmaze.' aThThama tapa pUrNa thayuM; pAraNAM karyAM ane rAjAnI pAse jaIne vaibhAragirinA parisaramAM puSkariNI - vAvaDI banAvavAnI rajA laI Avyo; ane vinA vilaMbe vaibhAragirinI pAse aneka jAtanAM phUlothI suzobhita, samacorasa moTI vAvaDI baMdhAvI. te pachI tenI pUrva dizAmAM aneka staMbhothI suzobhita eka manohara citrasabhA banAvI; aneka prakAranAM kASTakarma, citra, lekha, graMthi vagerethI citrasabhA suzobhita karI. emAM vividha prakAranA gAyako, naTa vagere rAkhavAmAM AvyA hatA. ahIM AvanArA loko nATaka vagerethI AnaMda letAM hatAM. enI dakSiNa dizAmAM naMde pAkazALA banAvI hatI. emAM vividha prakAranI bhojanasAmagrI taiyAra thatI hatI. tyAMthI zramaNa, brAhmaNa, kRpaNa, atithi lokone bhojana maLatuM hatuM. pazcimanA vanakhaMDamAM naMde vipula havA ane prakAzayukta eka vizALa auSadhAlaya banAvyuM hatuM. temAM vividha vaidyo tyAM AvanAra rogIonuM roga nidAna karIne cikitsA karatA hatA. uttara dizAmAM teNe eka vizALa AlaMkArika sabhA banAvI hatI. AlaMkArika sabhA eTale nApita karmazALA - 'hera kaTiMga saluna' eno paNa ghaNA loko lAbha letA hatA. aneka loko tyAM AvatA, sarovaramAM pANI pItA, snAna karatA, bhojana karatA * nATaka jotA....lokone majA AvI jatI. rAjagRhamAM sarvatra naMda maNikAranI prazaMsA thavA lAgI. keTalAka samaya pachI naMdanA zarIramAM ekIsAthe soLa roga utpanna thaI gayA. zvAsa, kAsa, jvara, dAha, zULa, bhagaMdara, arza, ajIrNa, netrapIDA, mastakapIDA, Page #238 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 23ra zrAvaka jIvana: bhAga 4 aruci, kAnapIDA, caLa, jalodara ane kuSTha. A rogothI naMda ati parezAna thaI gayo. enI cikitsA karavA ghoSaNA karavAmAM AvI. keTalAka moTAmoTA vaidyoe enI cikitsA karI - aneka prakAranAM auSadhothI rogo maTADavA prayatno karyAparaMtu naMda na bacyo. ArtadhyAnamAM enuM mRtyu thaI gayuM. naMdanuM mana sadaiva enI puSkariNIvAvaDImAM rahetuM hatuM. eTalA mATe marIne te tenI vAvaDImAM deDako banyo." A vAta bhagavAna mahAvIra svayaM saMbhaLAve che. gautama svAmI vagere sAMbhaLI rahyA che. ane e tejasvI deva paNa tyAM besIne sAMbhaLato hato. bhagavAne yathArtha vAta batAvI che. - manuSyanuM mana vAraMvAra jyAM jAya che tevuM ja prAyaH AyuSyakarma bAMdhI le che. tamAruM mana vAraMvAra kyAM jAya che te vicArajo. je te pApI vicAromAM jatuM hoya to sAvadhAna banavAnuM che. - pahelAMnA jamAnAmAM loko gharamAM - jamInamAM sonuM-cAMdI dATI detA hatA. jenuM mana vAraMvAra tyAM jAya che te marIne te bhaMDAra-nidhAnanI pAse sapano janma pAme che athavA uMdara bane che. - jenuM mana pALelAM gAya, bheMsa, ghoDA yA kUtarAmAM vAraMvAra jAya che, enuM AyuSyakarma tiryaMcayoninuM baMdhAI jAya che. saMbhava che ke teno janma gAya, bheMsanA rUpamAM thaI jAya che. eTalA mATe saMsAranI vAtomAM rasa rAkhavAno nathI. naMda maNikArane potAnI vAvaDIthI sneha baMdhAyo hato...eTalA mATe te marIne e ja vAvaDImAM deDako banyo. eka rUpasena nAmano zreSThIputra, rAjakumArInA premamAM paDyo. tenA diladimAgamAM rAjakumArI chavAI gaI hatI. e rAjakumArInI pAse javA nIkaLyo ane mArgamAM tenuM mRtyu thaI gayuM. marIne te rAjakumArInA peTamAM garbharUpe utpanna thayo hato! rAjakumArI kuMvArI hatI. eTalA mATe teNe garbhapAta karAvI dIdho. pachIthI enA aneka bhava pazuyonimAM thayA hatA. bhagavAne kahyuM "naMda vAvaDImAM deDakArUpe hato. loko vAvaDI upara AvatA ane naMda maNikAranI prazaMsA karatA. vAraMvAra potAnA pUrvajanmanuM nAma sAMbhaLIne e deDakAne potAno pUrvabhava yAda AvI gayo. pUrvajanmanI smRti thaI gaI tenA manamAM ghora pazcAttApa thavA lAgyo. pote zA mATe deDako banyo enuM kAraNa te samajI gayo. "meM zrAvakadharma pALavAmAM adhIratA karI hatI. huM zithila banI gayo hato. eTalA mATe A jaLacara jIvano avatAra maLyo." eNe potAnA manamAM saMyamapAlana karavAno saMkalpa karyo ane potAnI hiMsaka pravRtti baMdha karI dIdhI. pANInA nAnA Page #239 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacana 94 233 nAnA jIvonuM bhakSaNa karato hato te baMdha karI dIdhuM. eka divase vAvaDImAM snAna karavA AvelA lokonA moDhethI rAjagRhImAM mArA AgamananI vAta teNe sAMbhaLI. te mArA darzana mATe lAlAyita thaI gayo. dhIre dhIre vAvaDInI bahAra nIkaLyo ane mArI pAse AvavA lAgyo. e samaye rAjA zreNika paNa saparivAra mArA darzane AvI rahyo hato, enI sAthe ghoDesavAra sainiko hatA. eka ghoDAnA paga nIce e deDako dabAI gayo ane marI gayo. paraMtu maratI vakhate te tenI bhASAmAM bolyo : "zramaNa bhagavAna mahAvIrane mArA namaskAra ho.' marIne e deDako saudharmadivamAM dura' nAmano tejasvI deva banyo, ke je ahIM beTho che. deva Ubho thayo. bhagavAnane vaMdanA karIne AkAzamArgethI cAlyo gayo. naMda maNikAranI bhUlanuM vizleSaNa : sabhAmAMthI naMde vAvaDI banAvI hatI te zuM enI bhUla hatI ? mahArAjazrI enI pahelI bhUla to nirjala aThThama tapa karyuM tyAranI hatI. ene je tIvra tarasa lAgI hatI, ene samatAbhAvathI sahana karavI joItI hatI. e samaye pANInI tIvra icchA jAgI emAMthI vAvaDI banAvavAnI kalpanA jAgI hatI. ThIka che, vAvaDI banAvI dIdhI, paNa vAvaDInI sAthe tene AtmIyatA thaI gaI hatI. e khUba moTI bhUla karI hatI. e rIte teNe bhagavAna pAsethI zrAvakadharma svIkAryo hato, bAra vrata dhAraNa karyo hatAM. e draSTie paNa teNe AraMbha - samAraMbha na karavAM joIe. teNe vAvaDI banAvI. upavana banAvyuM, pAkazALA banAvI...vagere keTalo moTo AraMbha-samAraMbha karyo hato? teNe potAnA vratone dUSita kayAM hatAM. vratapAlanamAM te zithila banI gayo hato. bhagavAne je eka vAta karI, te khUba mahattvanI che. naMda maNikAra asaMyamI, ajJAnI evA lokonA paricayamAM Avyo hato. e lokoe naMdanI khUba prazaMsA karI haze. 'tame vAvaDI banAvI, bhojanazALA banAvIvizrAmagRha vagere banAvIne khUba sAruM kAma karyuM che. lokonI prazaMsA sAMbhaLatAM sAMbhaLatAM tenA manamAM vAvaDInuM mahatva baMdhAI gayuM. e mamatve ja ene deDako banAvIne e vAvaDImAM nAkhI dIdho. 'tane vAvaDI khUba pasaMda che ne? tuM e ja vAvaDImAM rahe che. karmonI A ja vicitratA che. eTalA mATe sarvajJa paramAtmAe kahyuM nirmama thaIne jIvo ane nirmama thaIne maro. hRyamAM mamatva, Asaktine praveza ja na Apo. nirmama banavAnI kaLA prApta karo. nahIMtara jIva durgatimAM bhaTakI paDaze.' Page #240 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 234 koI sukRte naMdane bacAvI lIdho : eka deDakAne jAtismaraNa jJAna thavuM. pUrvajanmanI smRti thaI javI, zuM puNyanA udaya vagara e zakya che ? pUrvajanmanuM potAnuM nAma vAraMvAra sAMbhaLIne pUrvajanmanI smRti thaI gaI. zrAvaka jIvana : bhAga 4 vAta paNa sAcI che. caMDakauzika sApane eno pUrvajanma yAda karAvavA mATe bhagavAna mahAvIre ene pUrvajanmanuM nAma laIne saMbodhyo hatone ? "munna mukhta aMDoliyA " caMDakauzika sApanuM pUrvajanmanuM nAma hatuM. pUrvajanmamAM te caMDakauzika nAmano tApasa hato. sabhAmAMthI : pUrvajanmanuM nAma sAMbhaLIne pUrvajanmanI smRti kevI rIte thatI haze ? zuM nAmamAM jAdu hoya che ? mahArAjazrI : manuSyane potAnuM nAma khUba ja priya hoya che. nAma ane rUpa e be vAto manuSyane vadhAre priya lAge che. nAma sAthe vadhAre mamatva hovAthI - AkarSaNa hovAthI AtmAmAM nAmano prabhAva gahana paDe che. e saMskAra AtmA sAthe bIjA janmamAM paNa jAya che. tyAM kadAca bIjAnA mukhethI potAnuM nAma vAraMvAra sAMbhaLI jAya che to pUrvajanma smRtimAM AvI jAya che. je manuSyanI vadhAre prazaMsA thAya che ene prAyaH potAnA nAma sAthe vadhAre mamatva baMdhAI jAya che. prazaMsAnI sAthe nAma joDAya ja che. 'naMda maNikAra udAra hato....naMda maNikAra dhArmika hato....dayAvAna hato...' prazaMsA nAmanI thAya che. eTalA mATe nAma priya banI jAya che. bIjA janmamAM potAnuM nAma sAMbhaLyuM ane pUrvajanmanI smRti banI jAya che. bIjA janmamAM potAnuM nAma sAMbhaLyuM ane pUrvajanmanI smRti thaI gaI. hA eka vAta che. smRti manavALA jIvane thAya che. je jIvane mana nathI hotuM, ene smRti nahIM thAya. deDakAne mana hoya che ! bIjI vAta che pUrvajanmanI smRti thavI moTI vAta nathI. pUrvajanma yAda AvyA pachI huM manuSya hato, marIne deDakAno janma kema pAmyo evo vicAra Avavo ane potAnI bhUlano khyAla Avavo e moTI vAta che. bhUla samajIne e bhUlane sudhAravAno zakya teTalo prayatna karavo moTI vAta che. deDakAe A badhuM karyuM. ane jyAre bhagavAna mahAvIranuM nAma sAMbhaLyuM, to te havibhora thaI gayo, kAraNa ke pUrvajanmamAM bhagavAna sAthe prIti thaI hatI. bhagavAna pratye zraddhA thaI hatI ane bhagavAna pAsethI ja zrAvakadharma meLavyo hato. bhagavAna pratye je prIti, bhakti ane zraddhA hatI enA saMskAra to enA AtmAmAM paDyA ja hatA. bhagavAnanuM nAma sAMbhaLatAM ja e saMskAro jAgRta thaI gayA ane bhagavAnanA darzana mATe te vAvamAMthI Page #241 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacana 94 235 nIkaLIne cAlI nIkaLyo. vAvaDInuM mamatva tUTI gayuM, manamAMthI vAvaDI nIkaLI gaI hatI, manamAM bhagavAna mahAvIra AvI gayA hatA. diladimAga para bhagavAna mahAvIra chavAI gayA hatA. eTalA mATe ghoDAnA paga nIce kacaDAI javA chatAM paNa enA mukhamAMthI "zramaNa. bhagavAna mahAvIrane mArA namaskAra ho e zabdo nIkaLyA hatA. enI bhASAmAM e bolyo hato. patanamAMthI tenuM utthAna thaI gayuM. paramAtmA pratye prIti-bhakti ane zraddhA thaI gaI. basa, AtmAnuM utthAna thavAnuM ja. AtmAnI Urdhvagati ja thavAnI. deDako eka kSaNamAM deva banI gayo. vaimAnika deva banI gayo. vyaMtara, vANavyaMtara, bhavanapati, jyotiSka devo karatAM paNa ucca sthitino deva banI gayo. jaDa padArthothI pAMca indriyonA viSayamAM mamatva choDavuM ja paDaze, tyAre ja zrAvakadharmanuM niSkalaMka pAlana thaze. suvrata zreSThInI apUrva dhIratAH bhAvazrAvakadharmanuM pAlana karavA mATe zrAvaka dhIra hovo joIe, vIra hovo joIe. svIkRta zrAvakadharmanuM pAlana karavAmAM prANono tyAga karavo paDe to paNa karI de evo hovo joIe. potAnuM sarvasva gumAvavuM paDe to paNa vicalita na thAya tevo hovo joIe. zAstromAM suvrata zreSThInuM DraSTAMta Ave che. te zrAvaka hato. zrAvakadharmano samucita pAlaka hato. tenI pAse 11 karoDa suvarNamudrAo hatI. tene 11 patnIo hatI. te rAjamAnya nagarazreSThI hato. te parvadivase pauSadhivrata karato hato. pratyeka mAsanI zukla ekAdazInA divase mauna dhAraNa karato hato. dina-rAta pauSadhavratamAM raheto hato ane dharmadhyAnamAM lIna raheto hato. enI sAthe enI agiyAra patnIo paNa mauna ane upavAsa karatI hatI ane pauSadhavratamAM rahetI hatI. have suvatanI dhIratAnI vAta jaNAvuM chuM. eka divasa jyAre suvrata mauna ane upavAsanI sAthe havelImAM potAnI pauSadhazALAmAM hato, dharmaciMtanamAM nimagna hato, e samaye rAtre keTalAka cora havelImAM pravezyA. je oraDAmAM karoDo suvarNamudrAo paDI hatI e oraDAmAM jaIne coroe suvarNamudrAonI gAMsaDIo bAMdhI, e gAMsaDIo mAthe mUkIne cora javA lAgyA, e samaye suvrate vicAra karyo : "A saMpattine meM kadI mArI mAnI nathI. je mAruM nathI, tene loko laI jAya che....laI javA do. huM mAruM dharmadhyAna zA mATe choDuM? je kadAca A asthira, caMcaLa ane vinAzI saMpattinI rakSA karavA jAuM to sthira, zAzvat ane avinAzI Page #242 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 236 zrAvaka jIvana : bhAga 4 vrata - dharma khaMDita thaze. mAre maunavratano bhaMga karavo nathI, mAre pauSadhavratane dUSita karavuM nathI." have naMdanI ane suvratanI tulanA karIe. naMdane nirjaLa aThThamatapamAM tIvra tarasa lAgI hatI, ethI e pANInA vicAro karavA lAgyo hato. pANInuM mahattvavicAravA lAgyo hato. pariNAma svarUpe vAvaDI banAvavAno saMkalpa karyo. AraMbha - samAraMbhathI mAro zrAvakadharma dUSita thaze evo vicAra e na karI zakyo. jyAre suvrate potAnA mauna ane pauSadhavratane niSkalaMka rAkhyAM hatAM. potAnI saMpattinA viSayamAM teNe jJAnavRSTithI vicAryuM. saMpattine asthira, caMcaLa ane vinAzI mAnIne saMpatti bacAvavA corone rokavA jarA paNa prayatna na karyo. eTaluM ja nahIM, eNe saMpattinI surakSAno prabaMdha karavAnuM ya na vicAryuM ke have huM saMpatti A rIte oraDAmAM nahIM rAkhuM. jamInamAM dATI daIza, oraDAnAM kamADa lokhaMDanA banAvIza, havelInA dvAre sazakta rakSaka rAkhIza.koI cora-DAku Ave to mArI nAkhavAnI rakSakane sUcanA ApIza...' Avo eka paNa vikalpa suvatanA manamAM na Avyo. teNe to potAnA svIkRta dharmanI rakSAno vicAra karyo. naMdamaNikAre potAnA vratano vicAra na karyo. pANIno vicAra karyo. kAraNa ke te tarasathI ati vyAkuLa thaI gayo hato. saMbhavataH teNe te pachI kadI nirjala upavAsa nahIM karyo hoya, enA manamAM basa, pANI ja pANI phelAI gayuM hatuM. eTalA mATe teNe potAnA vratane dUSita karyuM hatuM. suvratamAM dhIratA hatI. samatAbhAvathI kaSTane duHkhane sahana karavAnI vIratA hatI. jo enA manamAM potAnI saMpattinuM mamatva hota, Asakti hota to saMbhava che ke te dhIra ane vIra na rahI zakata, "hAya, hAya, A coro mArI karoDonI suvarNamudrAo corIne laI jAya che.....huM emane nahIM javA dauM.pauSadhamAM ja te bUmo pADavA lAgyo hota, corone rokavA prayatna karata, bhArata athavA marI jAta. dhIra-vIra upara daivI kRpA suvratanA manamAM jarAka paNa caMcaLatA AvI nahIM. te potAnA dharmadhyAnamAM lIna rahyo. pariNAma zuM AvyuM te tame jANo cho? kSetradevatAe corone havelInI bahAra coMTADI dIdhA! badhA ja cora jamIna sAthe coMTI gayA. mAthA upara suvarNamudrAonI gAMsaDIo hatI! prAtaHkALe suvate pauSadhavrata, maunavrata pUrNa karyA ane pauSadhazALAnI bahAra Avyo. havelInA dvAre corone joyA....tenA manamAM coro pratye roSa-krodha na Avyo, paraMtu dayA AvI. koTavAla-nagararakSako A corone corInA muddAmAla sAthe pakaDI Page #243 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacana 94 237 leze to..mArI nAkhaze." Ama vicArato ja hato ane nagararakSaka tyAM AvyA. corone pakaDI lIdhA. suvarNamudrAone havelImAM rAkhIne nagararakSako corone laI gayA. e samaye suvate zuM vicAryuM hatuM, te jANo cho? "mArI A saMpattine kAraNe A lokone corI karavAnI IcchA thaI..corI karI, pakaDAI gayA. have teo mAya jaze. mAre emane mRtyudaMDamAMthI bacAvavA joIe. sarva anarthonuM mULa A saMpatti che." suvratanA vicAro pasaMda AvyA? dhIra ane vIra puruSonA vicAro khUba unnata hoya che, bhavya hoya che, uddAtta hoya che. tamArA manamAM thatuM haze - "coro pratye dayA? nA, nA. AvA duSTone to sajA thavI ja joIe." sAcI vAta che ne ? cora pakaDAI jAya to tamArA manamAM coro pratye krodha Avaze ne? kAraNa ke jaDa padArtho pratye tame nispRha-anAsakta banyA nathI. dhIratA ane vIratA niHspRhatAmAMthI-anAsaktimAMthI utpanna thAya che. aparAdhIne paNa kSamA AvA dhIra-vIra puruSo ja ApI zake che. cAra vAto pratye nispRha - anAsakata banavAnuM che : - svajano pratye, - parijano pratye, - vaibhava-saMpatti pratye ane - zarIra pratye. suvrata zreSThIe corone abhayadAna apAvyuM. pachI 11 patnIo sAthe teNe cAritranA mahAzaila upara ArohaNa paNa karyuM. bhAvazrAvakadharmanuM akalaMka pAlana sarvaviratimaya cAritra prApta karAve ja che. sabhAmAMthIH e naMda maNikAra deva thayo, pachI zuM thaze? mahArAjazrI devabhavamAM teNe bhagavAna mahAvIranI khUba ja bhakti karI hatI. jyAre tenuM devAyuSya pUrNa thaze, to manuSyabhavamAM janma pAmIne, cAritradharmanI ArAdhanA karIne, sarvakarmakSaya karIne mukti pAmaze. jyAre tame naMda aMge pUchavuM che to devabhavano eka kisso saMbhaLAvIne pravacana pUrNa karIza. bhagavAna mahAvIra rAjagRhanA guNazaila caityamAM birAjamAna hatA. eka divasa rAjA zreNika bhagavAnanI pAse beTho hato. eTalAmAM bhagavAnane chIMka AvI. tyAM Page #244 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 238 zrAvaka jIvana : bhAga 4 pAse ja eka kuSTharogI beTho hato. teNe kahyuM: "bhagavan, Apa mRtyu pAmazo." pachI zreNikane chIMka AvI. koDhI bolyo "tuM ghaNA divasa jIvIza." thoDIka vAra pachI abhayakumArane chIMka AvI, koDhavALA mANase kahyuM : "jIva yA mara." eTalAmAM kAlasaukarika kasAI chIMkyo. koDhI bolyoH "jIvIza nahIM temaja marIza paNa nahIM." e koDhIe bhagavAna mATe maravAnI vAta karI hatI. eTalA mATe zreNikane khUba krodha Avyo hato. teNe potAnA subhaTone AjJA karI ke "A koDhI ahIMthI UThIne cAlyo jAya, tyAre tene pakaDI lejo." dezanA samApta thatAM rAjAnA sainikoe e koDhIne gherI lIdho, paraMtu kSaNavAramAM e koDhI AkAzamArge cAlyo gayo, adgazya thaI gayo rAjA zreNika vismita thaI gayA ane bhagavAnane pUchyuM : "bhagavanuM, A kuSThI koNa hato ?' zreNika, A durdharanAmano saudharmadivalokano deva hato." bhagavAne naMda maNikAranuM e vRttAMta -deDakAnA bhavanuM vRttAMta kahI saMbhaLAvyuM. zreNika harSita thayo. eNe chIMkanI bAbatamAM deve je alaga alaga vAto kahI hatI tenuM spaSTIkaraNa pUchyuM. bhagavAne kahyuM : * "eNe mane kahyuM ke have saMsAramAM rahIne zuM karo cho? zIgha mokSe jAo.' * "tane kahyuM - "jIva' eno artha che ke tane jIvavAmAM sukha che, marIne tAre narakamAM javAnuM che." * abhayakumArane kahyuM "jIva yA to mara' eno artha che ke abhayakumAra jIvatAM dharma karI rahyo che, to marIne anuttara devalokamAM jaze." * kAlasaukarikane kahyuM: "jIva paNa nahIM, ane mara paNa nahIM. eno artha che "te atyAre to pApa karI rahyo che, marIne te sAtamI narakamAM jaze.' bhagavAnanA spaSTIkaraNathI saune AnaMda thayo. Aje basa, ATaluM ja. Page #245 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacana 5 parama kRpAnidhi, mahAna zrutadhara, AcAryazrI haribhadrasUrijIe svaracita 'dharmabiMdu' graMthanAM trIjA adhyAyamAM upasaMhAra karatAM kahyuM che : stokAn guNAn samArAdhya bahUnAmapi jAyate / yasmAdArAdhanAyogyastasmAdAdAvayaM mataH // pahelAM gRhastha dharma zA mATe batAvyo ? e praznanuM samAdhAna karatAM graMthakAra kahe che - zrAvaka jIvana mATe ucita thoDA guNonI ArAdhanA karIne suzramaNocita viziSTa guNonI ArAdhanA karavA mATe gRhastha yogya bane che. eTalA mATe sarva prathama 'gRhastha dharma' batAvavAmAM Avyo che. A gRhastha dharmamAM paNa pahelAM sAmAnya gRhastha dharma (prathama adhyAyamAM) batAvavAmAM Avyo ane pachI vizeSadharma eTale ke bhAvazrAvakadharma batAvavAmAM Avyo. pahelAM sArA zrAvaka bano, pachI sAdhu bano. A jinazAsanano rAjamArga che. je sagRhastha zrAvakadharmanI sArI ArAdhanA karIne pAchaLathI sAdhu bane che, to te sAdhujIvananuM khUba sAruM pAlana karI zake che. zramaNanA guNone AtmasAt karI zake che. paraMtu A niyama vyApaka nathI ke gRhastha dharmanuM pAlana karIne ja sAdhu banI zakAya che. gRhastha dharmanuM ane bhAvazrAvakadharmanuM pAlana karyA vagara paNa viziSTa puruSa cAritradharma aMgIkAra karI zake che; paraMtu sAdhu bananAra viziSTa vyakti joIe ane dIkSA ApanAra guru paNa viziSTa joIe. gRhastha dharmanA pAlana vagara paNa sAdhudharmanI prApti thaI zake che H eka vAta sArI rIte samajI lo ke cAritramohanIya karmanA kSayopazamathI ja cAritradharmanI prApti thAya che. cAritramohanIya karma jema bhAvazrAvakadharmanA pAlanathI tUTe che tema viziSTa, zubha adhyavasAyathI paNa tUTe che. vAta eka ja che cAritramohanIya karmano kSayopazama thavo joIe. - viziSTa koTinA AtmAne acAnaka Avo zubha adhyavasAya utpanna thatAM cAritradharmanI prApti thaI jAya che. zAstramAM AvAM aneka dRSTAnto vAMcavA maLe che. evAM keTalAMka dRSTAnto batAvuM. Page #246 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 240 1500 tApasa ane gautama svAmI : jyAre gautama svAmI aSTApadatIrthanI yAtrAe gayA hatA, e samaye tyAM aSTApada parvatamAM 1500 tApasa aSTApada parvata upara javA ghora tapa karI rahyA hatA. 'tapolabdhithI upara jaI zakAya che' evI emanI mAnyatA hatI. temaNe gautama svAmIne sUryanAM kiraNonI sahAyathI upara jatAM joyA. teo Azcaryacakita thaI gayA. saunA manamAM vicAra Avyo H 'A mahAna guru che. jyAre te uparathI nIce Avaze tyAre ApaNe emanA ziSyo banI jaIzuM.' gautama svAmI mATe je prema jAgyo, je zraddhA jAgI, tenAthI temanuM cAritramohanIya karma tUTyuM. ane emaNe gautama svAmI pAsethI cAritradharma meLavyo. te 1500 tApaso zrAvakadharmanI ArAdhanA karyA vagara sAdhu banI gayA. e 1500 viziSTa AtmAo hatA. A janmamAM ja mokSa pAmavAnA hatA, ane dIkSA denArA paNa mahApuruSa hatA - bhagavAna mahAvIra svAmInA prathama ziSya gautama svAmI hatA. prabhavasvAmI : bIjuM dRSTAnta che prabhavasvAmInuM. bhagavAna mahAvIra svAmI pachI sudharmAsvAmI zAsananA karNadhAra banyA hatA. emanI pATa upara jaMbusvAmI AvyA hatA. jaMbUsvAmInA uttarAdhikArI prabhavasvAmI hatA. zrAvaka jIvana : bhAga 4 prabhava rAjakumAra hato. pAchaLathI DAku banI gayo hato. jaMbUkumAra rAjagRhInA zreSThIputra hatA. ATha kanyAo sAthe temanAM lagna thayAM hatAM. lagnanA divase ja prabhava potAnA sAthIo sAthe jaMbUkumAranI havelImAM corI karavA Avyo hato. jaMbUkumAranA upadezathI temanI ATha patnIo virakta banIne cAritradharma svIkAravA taiyAra thaI hatI, sAthe sAthe prabhava paNa virakta banyo hato. te paNa cAritradharmane svIkAravA tatpara banyo hato. jaMbUkumAranA upadezathI prabhavanuM cAritramohanIya karma tUTI gayuM hatuM; bhAvazrAvakadharmanuM pAlana karyA vagara temane cAritradharmanI prApti thaI gaI hatI. zayyabhavasUri : prabhavasvAmIe jyAre potAnA uttarAdhikArInI bAbatamAM vicAryuM tyAre temane hajAro sAdhuomAMthI eka paNa sAdhu uttarAdhikArI pada mATe yogya lAgyo na hato. tyAre temaNe potAnA viziSTa jJAnathI brAhmaNa parivAromAM joyuM, to temane eka vidvAn ane karmakAMDI brAhmaNa 'zaSyabhava' dekhAyo. jyAre te yajJa karI rahyo hato tyAre prabhavasvAmIe potAnA be sAdhuone enI pAse mokalyA hatA. sAdhuonA be vacanonA zravaNathI zayyabhava yajJanI yathArthatA samajyA ane prabhavasvAmInI Page #247 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacana 95 241 pAse AvyA. temanuM cAritramohanIya karma tUTI gayuM ane prabhavasvAmIe emane dIkSA ApI dIdhI, zrAvakadharmanuM pAlana karyA vagara te sAdhu banI gayA. paraMtu dikSA lenAra ane ApanAra baMne viziSTa vyakti hatI. manakamuni : AcAryazrI zayyaprabhasvAmIe potAnA putra manakane dIkSA ApI hatI. manake kyAM zrAvakadharmanuM pAlana karyuM hatuM ? paraMtu AcAryadevanA darzana mAtrathI manakanA dayamAM evo zubha adhyavasAya utpanna thayo ke enuM cAritramohanIya karma tUTI gayuM....ane te sAdhu banI gayA. sthUlabhadra svAmI : sthUlabhadranI vAta tame jANo cho. naMdarAjAnA samayamAM pATalIputramAM mahAmaMtrI zakahAlanA e putra hatA. kaDAlane be putro hatA - moTo putra sthUlabhadra ane nAno putra zrIyaka. sthUlabhadra jyAre yauvanamAM AvyA tyAre te pATalIputranI rAjamAnya nRtyAMganA kozAnA mohapAzamAM baMdhAI gayA hatA. te kozAnA AvAsamAM ja rahetA hatA, ghera AvatA ja nahIM. sthUlabhadra jeTalA rUpiyA maMgAvatA, eTalA mahAmaMtrI mokalatA hatA. mahAmaMtrIne sthUlabhadra upara apAra sneha hato. nAno putra zrIyaka naMda rAjAno aMgarakSaka banyo hato. te pitRbhakta hato. sthUlabhadra upara paNa ene prema hato. rAjamahelanA SaDayaMtramAM ane rAjA naMdanI alpabuddhine kAraNe zakapAla maMtrInuM mRtyu thaI gayuM. mRtyu pachI rAjAne jyAre sAcI vAtanI khabara paDI to tene ghora pazcAttApa thayo. " naMdarAjAe zrIyakane maMtrIpada levA mATe kahyuM. zrIyake kahyuM: "mArA moTAbhAI che. temanI hayAtimAM huM maMtrIpada na laI zakuM teo maMtrIpada mATe yogya che." rAjAe kahyuM "kyAM che tArA moTAbhAI ? atyAre emane bolAvIne lAva." zrIyake kahyuMH mahArAja, mArA moTAbhAI thUlabhadra keTalAMka varSothI nRtyAMganA kozAne tyAM rahe che. rAjAe be sainikone tyAM mokalyA, sthUlabhadrane saMdezo mokalyo. sthUlabhadra rAjasabhAmAM AvyA. rAjAe emane maMtrIpada levA mATe kahyuM. sthUlabhadra kahyuM: "mahArAja, mane rajA Apo ke huM rAjamahelanA bAgamAM jaIne zrIyaka sAthe parAmarza karuM.....ane pachI Apane uttara ApuM.' baMne bhAI bAgamAM gayA. zrIyake raDatAM raDatAM pitAnuM mRtyu kevI rIte thayuM e AkhI vAta sthUlabhadrane jaNAvI. jo ke pitAnI hatyA zrIyake ja karavI paDI hatI. Page #248 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 242 zrAvaka jIvana : bhAga 4 ane e paNa pitAnI AjJAthI ja! jo zrIyaka evuM na karata to rAjA AkhA parivArane naSTa karI deta. samagra vAta sAMbhaLIne sthUlabhadranuM mana virakta thaI gayuM. saMsAra pratye vairAgya utpanna thaI gayo. temaNe zrIyakane kahyuM huM maMtrIpada nahIM svIkAruM. huM to saMsArano tyAga karIne sAdhu banI jaIza. saMsAra pratye, saMsAranAM sukho pratye have mane koI ruci rahI nathI. temaNe tyAM ja udyAnamAM ja sAdhuveza dhAraNa karI lIdho. rAjAne dharmalAbha" kahIne gurudevanI pAse cAlyA gayA. temanuM cAritramohanIya karma tUTI gayuM hatuM. temaNe zrAvakadharmanuM pAlana karyA vagara cAritradharmanI prApti karI hatI. avaMtIsukumAla: AcAryazrI Aryasuhasti vihAra karatA karatA ujjayinI nagarImAM padhAryA hatA. temaNe tyAMnA zreSThIputra, avaMtIsukumAlanA vizAla bhavanamAM sthiratA karI hatI. avaMtIsukumAla pAse 32 karoDa mudrAo hatI ane 32 patnIo hatI. devalIkanA devanI jema te saMsAranAM zreSTha sukha bhogavato hato. pitA na hatA, mAtA hatI. mAtAno putra upara apAra sneha hato. - rAtrinA samaye sAdhuo svAdhyAya karatA hatA. eka sAdhu evA zAstranuM adhyayana karatA hatA ke jemAM devalokanA "nalinIgubha nAmanA devavimAnanuM varNana hatuM - sAdhu eTalA spaSTa zabdomAM varNana karatA hatA ke pAsenA oraDAmAM rahelA avaMtIsukumAla sAMbhaLI rahyA hatA. artha paNa samajI zakatA hatA. - temane lAgyuM: "A munirAja je devalokanuM varNana karI rahyA che, e badhuM meM joyuM che. vAraMvAra UhApoha - varNana karatAM temane temano pUrvajanma yAda Avyo. e e ja devalokamAMthI AyuSya pUrNa thatAM ahIM janmyA hatA. pUrvajanmanI smRti thatAM e AcAryadivanI pAse gayA ane kahyuM: "huM nalinIgulma" nAmanA devavimAnamAMthI Avyo chuM ane tyAM mAre javuM che, to huM tyAM kevI rIte jaI zakuM?" AcAdave kahyuM : "cAritradharmanuM pAlana karavAthI tu punaH devaloka prApta karI zake che." avaMtIsukumAlanuM cAritramohanIya karma tUTI gayuM ane cAritradharma prApta thayo. e ja rAtre te sAdhu banyA ane smazAnamAM jaIne kAyotsarga dhyAna karyuM. samAdhimRtyu pAmIne e "nalinIgulmamAM devavimAnamAM deva thayA. zrAvakadharmanA pAlana vagara viziSTa zubha adhyavasAyathI emanuM cAritramohanIya karma tUTyuM ane cAritradharma maLyo. A tamAma udAharaNo to ati prAcIna che. keTalAMka evAM draSTAnta batAvuM ke je najIkanA bhUtakALamAM che. Page #249 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacana 95 243 mahAna zrutadhara AcAryazrI haribhadrasUrijIe zrAvakadharmanuM pAlana karyA vagara cAritradharma prApta karyo hato. - AcAryazrI hemacaMdrasUrijIe paNa zrAvakadharmanuM pAlana karyAM vagara cAritradharma prApta karyo hato. - upAdhyAya zrI yazovijayajIe paNa zrAvakadharmanuM pAlana karyA vagara ja cAritradharma - sAdhudharma prApta karyo hato. AvAM aneka udAharaNo maLe che. cAritramohanIya karma tUTavAM anivArya che. je rIte zrAvakadharmanA pAlanathI tUTe che e rIte viziSTa zuddha adhyavasAyathI paNa tUTe che. cAritramohanIya karma tUTavAthI je saMyamadharma maLe che enuM parizuddha pAlana thAya che. vartamAna paristhiti sabhAmAMthI : vartamAnakALamAM paNa vadhAre loko dIkSA le che. teo zrAvakadharmanuM pAlana karyA vagara le che. e zuM ucita che ? yogya che ? mahArAjazrI : keTalAMka varSothI je dIkSAo levAI rahI che, temAM mane to lAge che ke moTA bhAge temanI yogyatA nathI hotI. koI strI yA puruSa AvIne kahI de che. mArI bhAvanA dIkSA levAnI che. mane saMsAra pratye rAga nathI rahyo.' ene dIkSA ApavAmAM Ave che. na to tenA vairAgyanI parIkSA levAya che, na to temanI guNAtmaka yogyatA jovAya che. sabhAmAMthI : enuM kAraNa zuM ? mahArAjazrI : sAdhune ziSya hovo jarUrI banI gayuM ane sAdhvIne ziSyA hovI jarUrI banI gayuM, ane jyAre eka vastu hovI jarUrI banI gayuM hoya che tyAre guNavattA - 'kvolITI' nathI jovAtI. tame loko bajAramAM zAkabhAjI levA jAo cho ne ? sArI, manapasaMda nathI maLatI to jevI maLe tevI paNa laI Avo cho ne ? evuM ja ahIM paNa cAlI rahyuM che. mArA eka paricita munirAja pAse eka yuvAna dIkSA levA Avyo hato. jaina na hato, ajaina hato. keTalAka divasa to e chokaro munirAja pAse rahyo hato. meM e chokarA vize je kaMI sAMbhaLyuM hatuM, eno kAryakalApa joyo hato. temAM mane enI sAdhu banavAnI yogyatA jovA maLI na hatI. e munirAjane paNa meM kahyuM : A chokarAne tame dIkSA na Apo. meM kAraNo batAvyAM. sauthI moTuM kAraNa hatuM enI kASAyika pravRtti. te tIvra krodhI hato. munirAje mane kahI dIdhuM ke 'dIkSA Page #250 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 244. zrAvaka jIvana : bhAga 4 lIdhA pachI te sudharI jaze." huM mauna rahyo. munirAjane tIvra AvazyakatA hatI ziSya banAvavAnI. ene dIkSA ApavAmAM AvI. dIkSA pachI e navA sAdhue enA gurune parezAna karI nAkhyA. tIvra krodhane kAraNe teNe tenA sahavartI sAdhuone paNa herAna karI nAkhyA. prAyaH eka-be varSamAM krodhamAM ja sAdhuveza utArIne e cAlyo gayo. ziSyonI saMkhyA vadhAravAno moha : je munirAjane ziSya na hoya e ziSya banAvavA icche to ThIka che, paraMtu jenI pAse pa-10 ziSyo hoya che e paNa guNavattA joyA vagara dIkSA kema Ape che? mahArAjazrI enuM kAraNa tame loko cho. ziSyonI saMkhyA upara AdhAra rAkhIne tame loko sAdhunI - AcAryanI mahattA samajo cho. vadhAre ziSyonA gurane vadhAre mahattva - mAna - sanmAna Apo cho. jyAM sudhI A manodazA raheze, tyAM sudhI A vAtamAM parivartana AvavuM zakya nathI. mahattvapUrNa vAta e che ke gRhasthoe zrAvakadharmanA pAlana mATe protsAhita karavA joIe. emane mahAvrata ApatA pahelAM aNuvrata guNavrata ane zikSAvrata ApavA joIe. ane emane abhyAsa karAvavo joIe. jeo aNuvratanuM yathArtha pAlana nathI karI zakatA te loko mahAvratonuM pAlana kevI rIte karI zakaze ? vairAgyanI parIkSA karavI joIe ? praznaH je mANasa vairAgI banIne cAritra levA Ave che, ene zrAvakadharmanuM pAlana karavAno upadeza Apavo e ucita che? uttara : ucita-anucitanI vAta pAchaLathI karIzuM, pahelAM to e vicAravuM Avazyaka che ke teno vairAgya sAco che ke nahIM? vairAgya traNa prakAranA batAvyA - duHkhagarbhita vairAgya, - mohagarbhita vairAgya, ane - jJAnagarbhita vairAgya. duHkhothI parezAna thaIne je saMsAratyAga karIne sAdhu banavA Icche che te cAritradharma mATe ayogya che. ene sAdhudharmanA Apavo joIe. je dukhothI parezAna thaIne sAdhu bane che te sAdhu banIne sukha ja zodhe che. te sAdhujIvananAM kaSTothI dUra bhAge che. te rasagArava, RddhigArava ane zAtAgAravamAM DUbI jAya che. sAdhu gRhastha bhaktonA gherathI manapasaMda bhojana - AhAra laI jAya che. priya rasAsvAda karatA rahe che. potAnI raheNIkaraNI ucca banAve che. vaibhavI jIvana jIve che. Page #251 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacana 95 25 bhaktagRhastho emane manapasaMda vastrAdi Ape che. zarIrane jarA paNa kaSTa na thAya evuM jIvana jIve che. sukhazIlatA e emanuM jIvana hoya che. teo samyagu darzana - jJAna, cAritranI vAto kare che. evuM jIvatA nathI. eTalA mATe vairAgI banIne AvanArAonI parIkSA karavI joIe. jo temano vairAgya duHkhamUlaka jaNAya to temane cAritradharma na Apavo joIe. e rIte jo mohagarbhita vairAgya hoya to - svargIya sukhonI spRhAthI saMsAramAMthI virakta banyo hoya to tene paNa cAritradharma na Apavo joIe. huM sArI rIte sAdhudharmanuM pAlana karIza to mane devaloka maLaze, devalokamAM mane asaMkhya varSa pAMca indriyonAM divya vaiSayika sukha maLaze - asaMkhya varSonA divya vaiSayika sukha pAmavAnI IcchAthI A mAnavIya tuccha vaiSayika sukhono pa-50 vaSa mATe tyAga karavo e khoTuM nathI." AvA vicAro hoya che mohagarbhita vairAgyavALAnA! A vairAgyathI sAdhu bananArA bAhya draSTithI to sAruM sAdhujIvana jIve che, e jANe che ke doSarahita sAdhujIvana jIvavAthI uccakoTino devabhava maLe che." e pralobhanathI teo nirdoSa sAdhudharmanuM pAlana kare che. temanuM lakSya khoTuM hovAthI emane sAdhujIvana mATe ayogya kahelA che. - trIjo vairAgya che - jJAnagarbhita vairAgya. sukhI hoya yA duHkhI hoya, enI jJAnavRSTi khUlI javI joIe. jJAnavRSTithI saMsAra pratye vairAgya thAya che. te sAco vairAgya che. koI vAra mANasane dukhanI Thokara lAge che ane jJAnavRSTi khUlI jAya che. jJAnavRSTithI saMsAranI duHkhamayatAnuM parijJAna thAya che, ane e virakta thaI jAya che. A vairAgya jJAnamUlaka kahevAya che. - rAvaNanI sAme yuddhamAM laMkApati rAjA vaizravaNa hArI gayo hato. A hArathI vaizravaNanI jJAnavRSTi khUlI gaI hatI ane yuddhabhUmi para ja e vairAgI banI gayo hato. jyAre eNe sAdhudharmano svIkAra karyo, tyAre rAvaNe natamastaka thaI kahyuM hatuM: 'tame sAdhu na bano, huM tamane laMkAnuM rAjya pAchuM ApuM chuM, tame nirbhayatAthI rAjya karo.' paraMtu vaizravaNe na mAnyuM. jJAnadraSTithI teNe rAjyanI niHsAratA jANI lIdhI hatI. enA manamAM rAjyasattAnuM koI AkarSaNa rahyuM na hatuM. te sAdhu banI ja gayo. hAra thatAM tenI jJAnavRSTi khUlI gaI hatI. eno vairAgya jJAnamUlaka hato. AnAthI viruddha vAnaradvIpanA rAjA vAlInuM udAharaNa che. vAlIe yuddhanA medAnamAM rAvaNane harAvI dIdho hato. rAvaNane potAnA bagalamAM dabAvIne vAlIe jabUdvIpanI traNa pradakSiNA karI hatI. rAvaNanI caMdrahAsa talavAra tenA hAthamAM laTakatI ja rahI gaI hatI. vAlI vijetA banyo hato. chatAM paNa yuddhanA medAnamAM Page #252 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 24 ja virakta banyo hato. vAlIe rAvaNane kahyuM : 'he rAvaNa, mAre mATe vItarAga sarvajJa ane trailokyapUjita arihaMta paramAtmA ja namaskaraNIya che. emanA sivAya koI namaskaraNIya nathI, tu mane tArA caraNomAM namAvavA mATe ahIM Avyo hato; A tAruM mithyAbhimAna hatuM ane e abhimAnane lIdhe ja tArI A dayanIya sthiti - parAjita avasthA thaI che. paraMtu mane yAda che mArA pUrvajo upara tArA upakAro che. mane yAda che eTalA mATe huM tane choDI dauM chuM. tu nizciMta banIne pRthvI upara rAjya ka2. jo huM rAjyanI kAmanA karuM to tane A rAjya na maLI zake. je vanamAM siMhonuM rAjya hoya che tyAM hAthI nathI rahI zakatA. paraMtu huM have mokSasAmrAjya pAmavA mATe sAdhudharmano svIkAra karIza. mAro nAnobhAI yuvarAja sugrIva have ahIM rAjA banaze ane tArI AjJAnuM pAlana karaze.' vAlIe sugrIvano rAjyAbhiSeka karI dIdho ane pote gaganacaMdra muni pAse gayA ane cAritradharma svIkArI lIdho. vAlIno A jJAnagarbhita vairAgya hato. rAvaNano parAjaya vAlInI jJAnavRSTi kholavAmAM nimitta banyo hato. vAlIe vicAryuM haze H 'rAvaNa jevo eka hajAra vidyAone siddha karanAro ane devAdhiSThata caMdrahAsa talavArane dhAraNa karanAro rAjA....ene enI vidyAoe...bAhu baLe...zastrabaLe dago dIdho....to pachI mane paNa mAruM puNyakarma koI vAra dago daI zake. A saMsAra upara vizvAsa na karavo joIe. A saMsAra ja vizvAsa karavA yogya nathI. jJAnamUlaka ciMtanathI je vairAgya pedA thAya che, te vAstavika hoya che, ane e vairAgyathI prerita thaIne je cAritradharmano svIkAra kare che te tenuM suMdara pAlana karI zake che. zrAvaka jIvana : bhAga 4 vartamAnakALamAM cAritradharmano svIkAra karanArAone vratapAlananI bAbatamAM ane guNAtmaka yogyatA prApta karavAnI bAbatamAM saghana zikSaNa to ApavuM ja joIe. dIkSArthImAM viziSTa yogyatA to hovI ja joIe. vratapAlananI dRDhatA, dharmakrayAomAM ruci, 0 kaSAyonI maMdatA, vinaya, namratA, saraLa vyavahAra, Page #253 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacana 95 247 * nirlobhatA, * nisvArthatA, * paropakAra vRtti, 0 sahanazIlatA, 0 svAdhyAya-parAyaNatA. A daza vAto khUba mahattvapUrNa che. AmAMthI eka vAta paNa ochI haze to sAdhujIvanamAM azAMti, kleza vagere thavAM nizcita che. rAjamArga to bhAvazrAvakadharmanI ArAdhanA che. e ArAdhanA karatAM karatAM...sahajabhAvathI cAritramohanIya karmano kSayopazama thaI jAya... ane cAritradharmanI prApti thaI jAya e vadhAre yogya che. mAnI lo ke A vartamAna jIvanamAM sAdhu na banI zako chatAM paNa bhAvazrAvakadharmanuM suMdara pAlana karIne A manuSya jIvanane saphaLa karI zako cho. eTalA mATe trIjA adhyAyamAM bhAvazrAvakadharmanI suMdara vAto lakhI che. upasaMhAra : dharmabiMdu graMthanA trIjA adhyAya para A aMtima pravacana che. mArI kalpanA na hatI ke A adhyAya para 5 pravacano thaI jaze paraMtu thaI gayAM. zrAvaka jIvananI eka eka vAta vistArathI, to koIka sthaLe saMkSepamAM batAvI che, samajAvI che. tame vAraMvAra A pravacano vAMcajo. tamArA jIvanamAM kriyAtmaka ane bhAvAtmaka sAruM parivartana Avaze. vicAromAM suMdara parivartana AvavAthI jIvana rasamaya banaze. A pravacanomAM pramAdathI yA ajJAnatAthI jinAjJA viruddha kazuM ya bolAI gayuM hoya to huM aMtaHkaraNapUrvaka kSamAprArthI chuM. jaya vItarAga. Page #254 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI vizvakalyANa prakAzana TrasTa, mahesANA. - TrasTImaMDaLaH mahesANA bhIvaMDI muMbaI muMbaI jayakumAra bI. parIkha saMpatarAja esa. mahetA ramaNalAla DI. zAha cetanabhAI ema. jhaverI mugaTabhAI sI. zAha azokabhAI Ara. kApaDiyA amitabhAI esa. mahetA mahendrakumAra e. koThArI hIrAcaMda bI. vaida hukamIcaMda ela. vaida bhupendrakumAra sI. zAha muMbaI amadAvAda amadAvAda madrAsa jayapura solApura sUrata Page #255 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * zrI vizvakalyANa prakAzana TrasTa : upalabdha gujarAtI pustako (saM. 2048) kiMmata 1. samarAditya mahAkathAH bhAgaH 1-2-3 (vAta) 2. jaine rAmAyaNa : bhAgaH 1-2-3 (vAta) 3. dhamma saraNe pavAmi : bhAgaH 1-2-3-4 4. prazamarati (saMpUNa). 5. parvapravacanamALA 6. mAraga sAcA kauna batAve 7. zrAvaka jIvana : bhAga : 1 8. prIta kiye duHkha hoya (vAta) 9 zodha-pratizodha (vAta) 10. pAMpaNe bAMdhyuM pANiyAruM (vAtI) 11. nIla gagananAM paMkheru (vAta) 12. vicArapaMkhI 13. vijJAna-seTa (3 pustako) 14. tArA duHkhane khaMkherI nAkha 15. sarvajJa jevA sUrideva (vAta) 16. jainadharma 17. dostI (vAta) 18. vrata dhare bhava tare (vAta) 19. vAtadIpa (vAtI 20. aMjanA (vAta) 21. rIsAyelo rAjakumAra (vAta) 22. na priyate 23. jinadarzana 24. phUlapAMdaDI (vAto 25. mAMgalika 26. bALakonI suvAsa-seTa 27. jJAnasAra 28. zrAvaka jIvana bhAga : 2 29. zrAvaka jIvana bhAga : 3 200-00 130-00 100-00 30-00 30-00 30-00 50-00 30-00 30-00 200 20-00 2-00 200 15-00 15-00 1pa-00 1pa-00 15-00 1-00 1-00 10Qo 10-00 10-00 8-0 8-00 6-00 pa-00 pa00 pa00 Page #256 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI vizvakalyANa prakAzana TrasTanA sthAyI sahayogIo 1. zrI govAliyA TeMka jaina saMgha 2. zrI jaina zve. mUrti. saMgha enDa cerITIjha 3. zrI aMdherI gujarAtI jaina saMgha 4. zrI pArzvanAtha jaina saMgha 5. zrI mahAvIra svAmI jaina saMgha 6. zrI zaMkhezvara pArzvanAtha jaina saMgha 7. zrI suvidhinAtha jaina saMgha 8. zrI sudharmAsvAmI jaina saMgha 9. zrI prANalAla kAnajI dozI 10. padmAbena cInubhAI zAha (pATaNavALA) 11. mANekalAla vI. savANI 12. bharatakumAra pAnAcaMda zAha 13. eka sagRhastha 14. nirmaLAbena pravINacaMdra jhaverI 15. lIlAdhara pAsu zAha 16. naTavaralAla manasukhalAla zAha 17. mIThubhAI mAvajI zAha 18. mahAsukhalAla lakSmIcaMda zeTha 19. jayaMtilAla dharamacaMda zAha 20. girIzabhAI caMdulAla zAha 21. nayanAbena girIzabhAI zAha 22. savitAbena ramaNalAla DI. zAha 23. araviMdabhAI bhogIlAla zAha 24. pravINacaMdra popaTalAla zAha (cANasmAvALA) 25. jyaMtilAla eca. loDhA 26. nAgaradAsa kAnajI zAha 27. yaMtilAla motIlAla lApasIyA 28. zAMtilAla catrabhUja bAbarIyA 29. zrI umarazI khIyazI polaDIyA 30. ratilAla jeThAlAla salota 31. cetanabhAI mahendrabhAI jhaverI 32. kAntilAla ela. vasA 33. mugaTalAla sI. zAha 34. rAjezabhAI pI. motA 35. padmAbena vasaMtabhAI zAha 36. popaTalAla bAdaracaMda zAha muMbaI - 36 pArlA (isTa), muMbaI - 57 IralAbIja muMbaI - 56 gAMdhInagara, beMgalora 09 dAsappAlena, beMgalora 53 Ara. esa. pUrama, koImbatUra tIrupura (T.N.) budhavAra peTha, pUnA govAliyA TeMka, muMbaI - 36 govAliyA TeMka, muMbaI - 36 muMbaI - 22 sAyana, sAyana, muMbaI - 22 sAyana, muMbaI - 22 sAyana, mATuMgA, muMbaI - 22 muMbaI - 19 mATuMgA, muMbaI - 19 pArlA (isTa), muMbaI - 56 pArlA (isTa), muMbaI - 56 pArlA (isTa), muMbaI - 56 pArlA (isTa), muMbaI - 56 pArlA (isTa), muMbaI - 56 pArlA (isTa), muMbaI - 56 pArlA (isTa), muMbaI - 56 pArlA (isTa), muMbaI - 56 pArlA (vesTa), muMbaI - 57 bhAyakhalA, muMbaI - 27 muluMDa, ju. muMbaI - 56 juhu, muMbaI - 56 aMdherI (vesTa), muMbaI - 58 vAlakezvara, muMbaI - 6 muMbaI - 86 muMbaI - 86 muMbaI - 54 muMbaI - 86 ghATakopara, ghATakopara, sAntAkrUjha, ghATakopara muMbaI - 80 muMbaI Page #257 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 37. amitabhAI sArAbhAI mahetA 38. azokabhAI ratilAla kApaDiyA 39. mayAbhAI maNIlAla kApaDiyA 40. dhIrajalAla hAlANI 41. rAjendrabhAI ke. zAha 42. gaMgAbena bAlAbhAI jhaverI 43. ANaMdajI nAnajI deDhIyA 44. ratanabAI ANaMdajI deDhIyA 45. caMdulAla aMbAlAla zAha 46. maNIlAla maganalAla zAha 47. rAmacaMda savarAjabhAI 48. maMjulAbena 2maNIkalAla jogANI, 49. araviMdabhAI ratilAla zAha 50. kalAvatIbena rasikalAla vorA 51. harSadabhAI amRtalAla zAha 52. vidyAbena saradAramala nAhara pa3. zakaracaMda nAthAlAla zAha (sUrajavALA) 54. rasikalAla viThThaladAsa zAha (cANasmAvALA) papa. dilIpa vrajalAla zAha (cANasmAvALA) 56. jagajIvanadAsa nyAlacaMda zAha (cANasmAvALA) 57. vineza InDasTrIjha : ravibhAI dozI 58. haMsAbena mULajIbhAI zAha 59. jhaverabena jeThubhAI momAyA 60, vrajalAla ratanacaMda zAha 61. padmAbena zazikAnta pArekha 62. saMghavI je. vIracaMda enDa sansa 63. bharatabhAI hIrAlAla zAha 64. punamacaMda zivalAla zAha 65. ramAbena vasaMtabhAI zAha 66. popaTalAla catrabhUja bAbarIyA 67. subhASabhAI bhAyacaMda zAha 68. sarvodaya kamarziyala beMka li. 69. bAbulAla maNIlAla zropha 70. raIbena zAntilAla go. vakIla 71. zA kezavajI khImajI gAlA (dezalapuravALA) 72. zrI devendrabhAI ratilAla vorA 73. zrI hasamukhabhAI ratilAla vorA masATa vAlakezvara amadAvAda amadAvAda amadAvAda amadAvAda amadAvAda amadAvAda bidaDA-kaccha bidaDA-kaccha vaDAvalI cavelI dhAnerA sUrata surendranagara dhrAMgadhrA vApI vApI sUrata sUrata bhIvaMDI bhIvaMDI madrAsa madrAsa tirupura (T.N.) pUnA pUnA pUnA selavAsa solApura solApura zrIrAmapura IslAmapura mahesANA mahesANA mahesANA koregAma bhAvanagara muMbaI Page #258 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Page #259 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kacaMda mahetA nimi kAzana Trasva |ii | sarjananAM 'mAIlasTona [upalabdha sAhitya] * dhumma saraNe pavanjAmi (bhAga : 1-2-3-4) * prazamarati (saMpUrNa) * jaina rAmAyaNa | (bhAga 1-2-3) * parva pravacanamALA mAraga sAcA kauna batAve (c) prIti kiye du:kha hoya. * pAMpaNe bAMdhyuM pANiyAruM * nIla gagananAM paMkheruM * vijJAna seTa (3 pustako) "tArA du:khane khaMkherI nAMkha @ sarvajJa jevA sUrideva (c) vicArapaMkhI jainadharma dostI (c) zraddhAnI saragama (c) vAdIpa (c) aMjanA na khriyate * rIsAyelo rAjakumAra jina darzana kulapAMdaDI o mAMgalika o suvAsa seTa (3 pustako) (c) prArthanA guNavaibhava (c) vrata dhare bhava tare (c) zrAvaka jIvana (1-2-3-4) jJAnasAra * samarAditya mahAkathA (bhAga 1-2-3) (c) zodha pratizodha * zAMta sudhArasa * saMyama sAdhanA * JAIN RAMAYAN 1-2-3 THE WAY OF LIFE 1-2-3-4 GUIDELINES OF JAINISM A CODE OF CONDUCT * TREASURE OF MIND SCIENCE SET (3 BOOKS) (ATMA-KARMA-DHARMA) BURY YOUR WORRY 13 MINI BOOKLETS RISING SUN * STORY STORY (c) 3rihaMta (hindI mAsika putra) * anya hindI sAhitya For Private & Personal use ons www.jamendral . Page #260 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1451% HEIM