________________
मनेन गाथाचतुर्थपादेन आधाकर्मिकपरिज्ञानोपाय उक्तः । एवमौदेशिकादिष्वपि यत्र विशेषतः सूत्रकारो न भणति तत्र स्वयमसावभ्यूह्यो वयं च किञ्चिद्दर्शयिष्यामः । किं च सर्वदोषविषयशुद्ध्यशुद्धिपरिज्ञानकारणमुपयुक्ततैव । ततः संयमविघातकारिषु शुभेष्वशुभेषु वा शब्दादिष्विन्द्रियपथं स्वस्वमवतीर्णेषु रागद्वेषाकरणतः तेषु अदत्तमना भिक्षाचर्यायां प्रविष्टो मुनिः भिक्षाविषयैषणायामेव दत्तमना भवेत् मण्डितालंकृतवधूष्वदत्तावधानो नीरनीरणयोरेव कृतावधानो गोवत्सक इवेत्यत्राख्यानकं यथा ।
म भिक्षाग्रहणे गोवत्सकदृष्टांतः ॥ ‘एगंमि नयरे एगो समिद्धो सेट्ठी आसि तेण पहाणमन्दिरं कारियम्। तस्स बहवे पुत्ता, बहुयाउ य वहुयाउ, कालेण सेट्ठिणीए पञ्चत्तमुवगयाए गिहतत्ति कारियाउ जायाउ, तेसिं तु एगा गावी पउरदुद्धा सवच्छा आसि। सा य दिवसे बाहिं चरणत्थं पट्टविज्जइ। वच्छो उ गिहे धरिज्जइ। तस्स य सव्वा वहुयाउ नीरणं पाणियं च ढोइंति । अन्नया तग्गिहे नियपुत्तस्स विवाहो उवढिओ तत्थ ताउ सविसेसं आहरियविभूसियाउ ताणं सपरेसि मण्डणवाववाडाणं वीसरिओ वच्छो न य तस्स एगाए नीरणं वा पाणियं वा ढोइयं । जाव मज्झन्न सेट्ठी समागओ तं द₹ वच्छओ रंजिउं लग्गो तेन नायं जहा अज्ज भुक्खिओ एस चिट्ठइ। वहुयाउ निब्भच्छियाउ ततो जेट्ठा वहू ससंभमंता नीरणपाणियं गहाय वच्छाभिमुहं चलिया। तओ वच्छो न तारिसं ताहिं समलंकियं भवणं (वयणं) जोएइ किंतु नीरणपाणियं एगाए दिट्ठीए झायमाणो अवलोयइ जाव लद्धति'। રીત જાણી લેવી. અમે તો સંક્ષેપમાં થોડુંજ જણાવીશું.
બધો દોષ વિષયક શુદ્ધિ-અશુદ્ધિ જાણવામાં કારણભૂત તો ઉપયોગપણુંજ છે તેથી, ભિક્ષાર્થે નીકળેલ મુનિ સંયમ-વિઘાતકારી શુભ કે અશુભ શબ્દાદિ વિષયો ઈન્દ્રિયપથમાં આવે ત્યારે તેમાં મનને લઈ ગયા વિના રાગ-દ્વેષ કર્યા વિના મુનિ માત્ર ભિક્ષાવિષયકએષણામાં જ દત્તમના થાય. કોની જેમ ? તે કહે છે, શણગાર સજેલ વધૂઓમાં મનને નહિં લઈ જતાં, માત્ર ચારો-પાણીમાંજ ઉપયોગવાળા ગાયના વાછરડાની જેમ. તે વાછરડાનું કથાનક આ પ્રમાણે છે.
• निक्षायामां पा७२SIनुं दृष्टांत • એક નગરમાં એક સમૃદ્ધશાલી શ્રેષ્ઠી હતા. સમૃદ્ધિ હોવાથી તેમણે એક મોટી હવેલી કરાવી. તેના ઘણાં પુત્રો અને પુત્રવધુઓ હતી. કાળક્રમે શેઠાણી કાળ કરી ગયા બાદ ઘરનું કાર્ય વધુઓએ સંભાળી લીધું. આ ઘરમાં વાછરડાવાળી દૂધાળી ગાય હતી. ગાય તો દિવસે બહાર ચરવા મોકલાતી જ્યારે વાછરડું ઘરે રહેતું હતું અને બધીજ વધૂઓ એને કાળજીપૂર્વક ચારો-પાણી આપતી હતી.
એકવાર ઘરમાં લગ્નનો પ્રસંગ આવવાથી બધીજ વહૂઓ પોતાને અને બીજાને સજાવવા લાગી હતી અને એમાં આ વાછરડાને ચારો-પાણી આપવાનું ભૂલાઈ ગયું. બપોરના શ્રેષ્ઠી જ્યારે ઘરે આવ્યા ત્યારે વાછરડું શ્રેષ્ઠીને જોઈ ગેલમાં આવી ગયું. આ જોતા શ્રેષ્ઠી સમજી ગયા કે આજે વાછરડું ભૂખ્યું છે. તેમણે તરત વહૂઓને ઠપકારી એટલે મોટી વહૂ ઉતાવળે પગે ચારોપાણી લઈને વાછરડા તરફ ચાલી. ત્યારે વાછરડું વધૂના અલંકૃત મુખને ન જોતા માત્ર ચારા પાણીને જ એકનજરે વિચારતો દેખે છે.
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
