________________
७९
आहारादिशुद्ध्यशुद्धिविषये दत्तावधानो यथा अमुकेन सूत्रेण शुद्धोऽयमाहारो लक्ष्यत इत्यादि स श्रुतोपयुक्तः। स हि श्रुतोक्तप्रकारेणाशुद्धमप्यशनादि शोधितं गृह्णन्नदोषवानेव श्रुतप्रमाण्यात्तथा अशुद्धमपि छद्मस्थपरीक्षया निःशङ्कीकृतं गृहीतं शुद्धमेव मत्वाऽऽनीय दत्तं, श्रुतं प्रमाणीकुन् केवल्यप्युपभुङ्क्ते । 'अहो सुउवउत्तो सुयनाणी जइवि गिण्हइ अशुद्धं तं केवली वि भुंजइ अपमाणं सुयं भवे इयरा' ।।१।। • तथा आहारग्रहणं प्रति गााभावादशठोऽमायावान् भावोऽध्यवसायविशेषो यस्य स अशठभावो मायारहितभावोपेतो, मायी ह्याहारादिगार्थ्यपरिणामसद्भावाद् बहिर्वृत्त्यैव गवेषयति न प्रयत्नेन अतोऽसावशुद्धमाददानः कर्मणा वर्धते । तदिह परिणामशुद्धिरेव प्रकर्मबन्धाभावे कर्मक्षये वा कारणं नापरं किञ्चिदिति गाथार्थः । ।२४।।
अवतरणिका- इदानी लिङ्गिक्षपकज्ञातेन तस्याग्रहणेऽपि च परिणामविशेष एव शुद्ध्यशुद्धिकारणमित्यावेदयन् शुद्धिद्वारं नवमं व्याख्यातुमाह । मूलगाथा- आहाकम्मपरिणओ बज्झइ लिंगिव सुद्धभोई वि।
सुद्धं गवेसमाणो सुज्झइ खवगव्व कम्मे वि।।२५।। “ઘ' શબ્દનો ઉલ્લેખ કરવો એટલે કે, એ સાધુ શ્રુતના ઉપયોગવાળો અને અશઠભાવવાળો હોવાથી કર્મથી બંધાતો નથી એમ જાણવું.
“મૃતોપયુ' = પિચ્છેષણાનિરૂપક આગમમાં ઉપયોગવાળો. એટલે કે, આહારાદિની શુદ્ધિ-અશુદ્ધિ વિષયે ઉપયોગ-કાળજીવાળો. જેમકે અમુક સૂત્ર પ્રમાણે આ આહાર શુદ્ધ જણાય છે વગેરે.
ઉપર બતાવ્યા પ્રમાણે શ્રુતપયુક્ત મુનિ ગવેષણાપૂર્વક અશુદ્ધ પણ અશનાદિ ગ્રહણ કરે તો પણ શ્રત એ પ્રમાણ હોવાથી દોષવાળો બનતો નથી. તેમજ, અશુદ્ધને પણ છદ્મસ્થ પરીક્ષાપૂર્વક શંકા રહિત કરીને ગ્રહણ કરે અને શુદ્ધ જ છે એમ માનીને લાવી આપેલ ગોચરીને કેવલીભગવંત પણ શ્રતને પ્રમાણ કરીને વાપરે છે.
કહેવાયું છે કે, “અહો ! શ્રતમાં ઉપયુક્ત શ્રુતજ્ઞાની પણ જો અશુદ્ધ ગ્રહણ કરે તો તેને કેવલી પણ વાપરે છે. અન્યથા શ્રુત અપ્રમાણ થઈ જાય.”
‘સમાવ' = આહારગ્રહણ વિષે ગૃદ્ધિના અભાવે “અશર = માયા રહિત, “ભાવ” = અધ્યવસાય વિશેષ. એ છે જેને તેને અશઠભાવ = માયારહિત-ભાવવાળા કહેવાય છે. માયાવી તો આહારાદિની ગૃદ્ધિ હોવાથી માત્ર ઉપલકદષ્ટિથી = બાહ્ય વૃત્તિથી ગવેષણા કરે પણ પ્રયત્નપૂર્વક નહિ માટેજ, એ અશુદ્ધને ગ્રહણ કરતા કર્મથી વધે છે અર્થાત્ કર્મને બાંધે છે = કર્મથી ભારે બને છે.
આનો સાર એ છે કે, કર્મબંધ-અભાવ કે કર્મનિર્જરામાં પરિણામની શુદ્ધિ જ કારણભૂત છે, બીજું
કોઈ નથી. રજા
અવતરણિકા :- હવે, લિંગિ અને ક્ષેપકના દષ્ટાંતથી આધાકર્મના અગ્રહણ અને ગ્રહણમાં પણ પરિણામવિશેષ જ શુદ્ધિ અને અશુદ્ધિનું કારણ છે એમ કહેવા દ્વારા “શુદ્ધિ નામનું નવમું દ્વાર કહે છે.
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
