________________
१९६
___ जड्डाऽनिसृष्टस्य स्वरूपं तत्र दोषाश्च : तथा जड्डस्य हस्तिनः सम्बन्धि पिण्डरूपं वस्तु राज्ञा गजेन चाननुज्ञातत्वादनिसृष्टं जड्डानिसृष्टमुच्यते । इह कश्चिन्मेण्ठः साधुभक्तो हस्तिसत्कस्याहारस्य मध्यादाहारं साधवे यदि ददाति, तदा स गजस्य पश्यतोऽपश्यतो ग्रहीतुं न कल्पते तस्य गजपिण्डत्वात् स च साधूनां न कल्पते राजगजाभ्यां साधवेऽननुज्ञातत्वादसावदत्तादानत्वेन चाकल्प्यः। तथा तं पिण्डकं दीयमानेन असौ गजो दातुमिच्छति नवेति न ज्ञायते । ततो यदि नेच्छति तदा तद्गृह्णाने तस्य मनोबाधा कृता स्यात् सा च साधूनां परिहार्या । तथा तत् पिण्डं गृह्णन् साधुः प्रत्यासन्नतया हस्तिना शुण्ड्या गृह्यते कदर्थ्यते वा। यदासौ केनापि मदीयगजस्य वैरिणा राज्ञा हस्तिनां(नं) कवलनायानेन वेषेण प्रस्थापितोऽन्यथा कथं पिण्डग्रहणव्याजेन हस्तिनः प्रत्यासन्नः समागच्छतीति विचिन्त्य हस्तिरक्षकपुरुषैर्गृह्येत, ततो मरणाद्यपि प्राप्नुयात् । तथा हस्तिनस्तत्प्रमाणाहारस्य लाभच्छेदेनान्तरायिकं कृतं स्यादित्येतद्दोषदुष्टत्वादसौ न ग्राह्य इति।
ॐ जड्डाऽनिसृष्टं कदा कल्पते ॥ नवरमिह प्रथमैको गजभक्तपिण्डको राज्ञा गजेन चानुज्ञातः प्रतिदिनं मेंठो लभते। तं ખનનઆદિ કાર્યોમાં લાગેલા નોકરોના ભક્તાદિના વિષે પણ ઉપર પ્રમાણેની સઘળી વાત જાણવી.
• જવું - અનિસૃષ્ટનું વરૂપ અને તેમાં દોષો • (૩) હવે જડઅનિસૃષ્ટની વાત કરે છે. હાથી સંબંધી પિમ્હરૂપ વસ્તુ કે જે રાજાવડે કે હાથી વડે અનુજ્ઞા અપાઈ ન હોવાથી અનિવૃષ્ટ છે. આ જઙઅનિરુષ્ટ કહેવાય. તે આ રીતે કે, કોક સાધુનો ભક્ત મહાવત, હાથી સંબંધી આહારમાંથી સાધુને જો આપે, ત્યારે તે હાથી જોતો હોય કે ન જોતો હોય, એ ગ્રહણ કરવું કલ્પતું નથી, કારણ કે એ હાથીનો પિચ્યું છે. તેમજ રાજા અને હાથીવડે સાધુને આપવામાટેની અનુજ્ઞા અપાઈ ન હોવાથી આ અદત્તાદાન રૂપે થતું હોવાથી કલ્પતું નથી. કારણ કે તે પિણ્ડ આપતી વખતે “આ હાથી આપવા ઈચ્છે છે કે નહિ ?' એવું જાણી શકાય નહિ. તેથી જો એ ઈચ્છતો ન હોય ત્યારે તે ગ્રહણ કરવામાં તે હાથીને મનોબાધા = મનદુ:ખ થાય, જે મનોબાધા સાધુએ વર્જવી જોઈએ. અથવા તો આવું પણ થાય કે પિણ્ડ ગ્રહણકરતો સાધુ નજીક હોવાથી હાથી પોતાની સૂંઢવડે સાધુને ગ્રહણ કરે કે કદર્થના પણ કરે. અથવા, “આ તો મારા આ હાથીના કોક વૈરી રાજાએ હાથીને મારવા માટે સાધુના વેષે આને મોકલ્યો છે, નહીંતર પિણ્ડ લેવાના બહાને હાથીની નજીક શી રીતે આવી શકે ?” આમ વિચારીને હાથીના રક્ષકપુરુષો એ સાધુને પકડે. એમાં સાધુ કદાચ મોતવગેરેને પણ પામે. અથવા તો જેટલા પ્રમાણમાં આહાર સાધુએ ગ્રહણ કર્યો હોય એટલા પ્રમાણનો લાભ હાથીનો હણાઈ જવાથી હાથીને અન્તરાય કરવાનું થાય છે. આ બધા ઉપરોક્ત સંભવિત દોષોના લીધે પણ હસ્તિપિણ્ડ લેવો ન જોઈએ.
• જહુ- અનિસુષ્ટ ક્યારે કહ્યું ? • અહીં આટલી વાત વિશેષ જાણવી કે હાથીને જે આહાર આપવામાં આવતો હોય તેમાંથી મહાવતને
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
