________________
૧૨
३५३ प्रगलित(गलत्कुष्ठ)-निगडहस्तान्दुकबद्ध-पादुकारूढदायकेषु ददत्स्वग्राह्यं, ग्रहणे दोषाऽपवादौ __ प्रगलितो गलत्कुष्ठस्तस्मिन् अत्यर्थं गलदर्द्धपक्वरुधिरे स्फुटितदेहे च ददति साधोरपि कुष्ठसंक्रमः स्यात् । तदीयोच्छ्वासत्वक्संस्पर्शस्वेदमलमूत्रोच्चाराहारलालादिभिः शरीरान्तरे तत्संक्रमस्य शास्त्रेऽभिहितत्वात्ततो न ग्राह्या। तथाऽत्रापि त्वग्दोषिणि यदि वृत्तदगुरूपस्त्वग्दोषः स्यात्, सोऽप्यसागारिकस्थाने, तदा ग्राह्या ।१२। तथा 'नियलंडुय' त्ति सूचनान्निगडहस्तान्दुकबद्ध इति । तत्र निगडैः पादविषयलोहमयबन्धनैर्हस्तान्दुकेन वा करविषयकाष्ठमयबन्धनेन बद्धो नियन्त्रितस्तस्मिन्, पादनियन्त्रितो हीतश्चेतश्च पर्यटन् बाध्यते पतद्वा जनखिंसा च। हस्तबद्धस्तु भिक्षां दातुमपि न शक्नोतीति तत्र प्रतिषेधः सिद्ध एव, केवलं स्वरूपविशेषणतया बद्धप्रसङ्गादेतद्ग्रहः । अत्रापि यदि निगडबद्ध इतश्चेतश्च पर्यटनसमर्थः पर्यटनाशक्तश्चोपविष्ट एव असागारिके चेद्दद्यात्तदा
*પ્રગલિત, અનિગ હસ્તાદુકબદ્ધ, "પાદુકારૂઢ દાયકના
હાથે અગ્રાહ્ય છે, ગ્રહણમાં દોષ અને અપવાદ છે (૧૨) “પુતિય' = “પ્રતિતિઃ તસ્મિન' = ગળતાં કોઢવાળાના હાથે અગ્રાહ્ય છે.
દોષ :- એના શરીરમાંથી અર્ધપાકેલું લોહી, પરું = રસી શરીરના છિદ્રોમાંથી અત્યંત ગળતું હોવાથી એનો કુષ્ઠરોગ સાધુમાં પણ સંક્રાન્ત થઈ જાય. કારણ કે, તેના શ્વાસોચ્છવાસ, ચામડીનો સ્પર્શ, પરસેવો, મળ = શરીર પર બાઝતો મેલ, મૂત્ર, વિષ્ટા, આહાર ને લાળ વગેરે દ્વારા બીજા શરીરમાં તે કોઢનો સંક્રમ શક્ય છે એવું શાસ્ત્રમાં કહ્યું છે.
અપવાદ :- ચામડી સંબંધી દોષ = રોગ હોવા છતાં પણ જો એ “વૃત્ત દુરૂપ' ધાધર, સફેદ કોઢ વગેરે ચામડીનો દોષ હોય અને જો તે રોગી અસાગારિકસ્થાનમાં આપે તો ગ્રાહ્ય છે. “વૃત્ત લૂપરૂપ' = ચામડી પર શરૂઆતમાં સફેદ ગોળડાઘ હોય. પછી આખા શરીરે વ્યાપી જાય. અહીં “ગોળ આકાર ના ઉપલક્ષણથી જે કોઈ પણ આકારના ડાઘ શરીર પર લાગતાં હોય તે લેવા.
(૧૩) “નિયતંદુ = “નિશાહ-દસ્તાવુઃ તમ” = ગુજરાતીમાં ‘હસ્તાવુદ્ધ' ને અકબદ્ધ કહેવામાં આવે છે. એટલે કે, નિગડ = પગે બાંધવામાં આવતી લોઢાની બેડી = સાંકળવાળાના હાથે અથવા હાથે બાંધવામાં આવતું લાકડાનું બન્ધન = અન્દુકથી બાંધેલાના હાથે અગ્રાહ્ય છે. અન્દુકબદ્ધ = હાથ બેડીમાં તો હાથ થોડા આઘા પાછા થાય પરંતુ આ અદ્કબદ્ધમાં તો લાકડાનું જાડુ પાટીયું હોય. એના બન્ને બાજુ ખૂણામાં કાણા હોય. એમાં હાથ પૂરી દેવામાં આવે. એટલે હાથ બિસ્કુલ આઘાપાછા ન કરી શકાય.
દોષો :- પગે સાંકળ = બેડીવાળો આમતેમ ચાલવા જતાં બાધા પામે અથવા પડી જાય. એનાથી શાસનહીલના થાય.
હાથે અન્દુકબદ્ધવાળો તો ભિક્ષા જ આપી ન શકે. એટલે તેનો પ્રતિષેધ તો સિદ્ધ જ છે. માટે એનો ઉલ્લેખ કરવાની જરૂર નથી. ફક્ત અહીં બદ્ધનું પ્રકરણ ચાલે છે એટલે બદ્ધહસ્તનું સ્વરૂપ જણાવા સ્વરૂપવિશેષણતાથી એનું ગ્રહણ કરેલું છે.
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
