________________
३८९
सह कवलतया करोति तदा द्वितीया २। यदा तत्तथाभूतमेकं मुखे प्रक्षिप्यान्यत्तथाभूतं तदुपरि प्रक्षिपति तदा तृतीया ३ । तदिह वसतेर्बहि द्रव्यसंयोजने बाह्या । वसतावागतेन रसनिमित्तं तस्मिन् क्रियमाणे अभ्यन्तरेति स्थितं।
म बहिरान्तरोपकरणसंयोजना, संयोजना कदाऽनुज्ञाता ? च ॥ पिण्डप्रस्तावादियं पिण्डविषया दर्शिता। इतरथोपकरणं गवेषयतः साधोश्चोलपट्टकावाप्तौ विभूषाप्रत्ययमन्तरकल्पं याचित्वा परिभुजानस्य बहिरुपकरणसंयोजना। वसतौ चागत्य परिभुञानस्यान्तरुपकरणसंयोजनेत्याद्यपि द्रष्टव्यमिति । इह च रसहेतोरिति विशेषेणेन कारणतः संयोजनाऽप्यनुज्ञातेत्यावेदयति, तथाहि-रोगिणः साधोर्यस्य वाऽऽहारेऽरुचिः स्यात्तस्य, तथा प्रधानाहारोचितराजपुत्रादेस्तथा साधूचितेन संयोगरहिताहारेण नाद्यापि सम्यग्भावितस्य शैक्षकादेर्वा इयमनुज्ञाता। एतेषां हि शालनकादि विना नैवाहारो रोचत इति गाथार्थः ।।९४ ।। - अवतरणिका- उक्ता संयोजना, अथ प्रमाणातिक्रमदोषमभिधित्सुराह ।
(૨) જ્યારે, “રથમૂત' = તે જ સુકુમારિકાદિને તે જ ખડકાદિની સાથે કોળીયા રૂપે કરે. આ બીજા પ્રકારની સંયોજના છે.
(૩) જ્યારે, તે સુકુમારિકાદિને મોઢામાં નાંખીને, તે ઉપર બીજું કાંઈક = તે પ્રકારનું જ ખણ્ડ વગેરે તેની ઉપર નાંખે. આ ત્રીજા પ્રકારની અત્યંતર સંયોજના છે.
સાર આ થયો કે, વસતિની બહાર દ્રવ્યસંયોજનમાં બાહ્યદ્રવ્યસંયોજન કહેવાય છે. તથા, વસતિમાં આવીને રસમાટે તે સંયોજના કરાયે છતે અત્યંતરસંયોજન કહેવાય છે. • બહાર અને અન્દર ઉપકરણની સંયોજના, તથા સંયોજનાની અનુજ્ઞા ક્યારે? •
અહીં પિણ્ડનો પ્રસ્તાવ હોવાથી પિણ્ડસંબંધી સંયોજના બતાવી છે. પરંતુ બીજા પ્રકારની સંયોજના પણ સંભવે છે. તે આ રીતે કે,
ઉપકરણની ગવેષણા કરતો સાધુ, ચોલપટ્ટાની પ્રાપ્તિમાં વિભૂષા = નીચે અને ઉપરનાં કપડાની સરખામણી = સમાનતા માટે બીજું કપડું માંગીને પહેરે = પરિભોગ કરે ત્યારે બાહ્ય ઉપકરણસંયોજના થાય છે. વસતિમાં આવીને પરિભોગ કરે. ત્યારે અત્યંતરઉપકરણસંયોજન થાય છે. ઈત્યાદિ પણ અધ્યાહારથી સમજી લેવું.
અહીં મૂળગાથામાં જે “રસતું' એવું વિશેષણ મૂક્યું, એનાથી આ અર્થ ફલિત થાય છે કે, કારણસર = રસગૃદ્ધિના અભાવે સંયોજના અનુજ્ઞાત પણ છે. તે આ રીતે કે,
રોગી સાધુને અથવા જે સાધુને આહાર ઉપર અરૂચી થઈ હોય એને તથા “પ્રધાનESSાર' = શ્રેષ્ઠ આહારને ઉચિત એવા રાજપુત્રાદિ સાધુને, તથા સાધુને ઉચિત એવા સંયોગરહિત આહારથી હજુ પણ સમ્યગ્રીતે ભાવિત ન થયેલ હોય એવા શૈક્ષકસાધુને, આ સંયોજના અનુજ્ઞાત છે. કારણ કે તેઓને શાલનકાદિ વિના આહાર રૂચતો જ નથી.૯૪ો.
અવતરણિકા :- આ પ્રમાણે સંયોજનાની વાત કરી. હવે “પ્રમM-ગતિમ દોષને કહેવાની ઈચ્છાથી
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
