Pind Vishuddhi

Author(s): Kulchandrasuri, Punyaratnasuri
Publisher: Divya Darshan Trust

Page 423

३९०
मूलगाथा- धिइबलसंजमजोगा, जेण ण हायंति संपइ पए वा।
तं आहारपमाणं जइस्स सेसं किलेसफलं ।।९५ ।। संस्कृतछाया- धृति-बल-संयमयोगा येन न हीयन्ते संप्रति प्रगे वा।
तदाऽऽहारप्रमाणं यतेश्शेषं क्लेशफलम् ।।९५।।
॥ धृति-बल-संयमयोगा येन न हीयन्ते तत्प्रमाणभोजनं कर्तव्यम् ॥ व्याख्या- धृतिश्च चेतसः स्वास्थ्यमुपलक्षणत्वाज्ज्ञानादिवृद्धिश्च । बलं च वैयावृत्त्यादिकरणक्षम शरीरसामर्थ्यं । संयमयोगाश्च चारित्रसाधकाः प्रत्युपेक्षणाप्रमार्जनादयः साधुव्यापाराः, धृतिबलसंयमयोगास्ते येन यावन्मात्रेणाशनादिना उपभुक्तेन न हीयन्ते न हानि यान्ति किन्त्वनवरतमुत्सर्पन्त एवेति तत्त्वं । कदा न हीयन्ते इत्याह सम्प्रति भोजनादूर्ध्वं तस्मिन्नेव दिने इत्यर्थः । यद्वा प्रगे प्राप्तद्वितीये आगामिदिने इत्यर्थः । वा विकल्पे। कोऽर्थो येनोपभुक्तेन न्यूनतया अधिकतया वा तदैव श्वो वा क्षुधाऽजीर्णादिव्यथाऽसद्भावान्न संयमज्ञानादिहानिर्भवतीति। तत्किमित्याह-तावन्मानं 5 छ.
भूगाथा-शार्थ :- धिइबल = यित्तनु स्वास्थ अने शारी२.४५, संजमजोगा = संयमन व्यापारी, जेण = decो Al२४२१॥पडे, ण हायंति = मोछ। न थाय, संपइ = ते हिवसे, पए वा = अथवा पी४ हिवसे, तं = तेरj, आहारपमाणं = सारनुं प्रभारी, जइस्स = साधुनु, सेसं = तेथी क्यारे, किलेसफलं = घोषवाणु.॥५॥
મૂળગાથા-ભાવાર્થ :- જે આહારકરવાવડે સાધુના જ્ઞાનાભ્યાસમાં, વૈયાવૃજ્યાદિ કરવા માટે શારીરિક બળમાં અને પડિલેહણ-પ્રમાર્જના વગેરે સંયમના યોગોમાં તે દિવસે અથવા બીજા દિવસે આહાર કરતાં સુધીમાં હાનિ ન પહોંચે તે સાધુના આહારનું પ્રમાણ કહેવાય અને તેનાથી જે અધિક વાપરવામાં આવે તે ફલેશફળવાળો અર્થાત્ પ્રમાણાતિરિક્ત દોષવાળો તે આહાર શરીરને પીડાકરનારો બને છે. પા • ધૃતિ, બળ, સંચમચોગો જેનાથી હાનિ ન પામે તેટલું પ્રમાણસર ભોજન કરવું છે
व्याभ्यार्थ :- ‘धिइ' = 'धृति' = थित्तनी स्वस्थता. सक्षराथ. शाहिनी वृद्धि एवी. 'बलं' = ५१ = वैयावश्यवगेरे ४२री 3 मे शरीरनु सामथ्र्य. 'संजमजोगा' = 'संयमयोगाः' = संयमना યોગો. અર્થાત્ ચારિત્રનાં સાધક પડિલેહણ, પ્રમાર્જના વગેરે સાધુના વ્યાપારો = ક્રિયાઓ આ બધાનો द्वन्द्वसमास ४२वाथी 'धृतिबलसंयमयोगाः' थाय छे. ते योगो, 'जेण' = 'येन' = ठेनाद्वारा. भेट 3 ४६॥ प्रभाएमा अशनन। उपभोवास, ‘णं हायंति' = 'न हीयन्ते' = हानि न पामे. परन्तु 'अनवरत' = सतत ये ०४ यढे अम अध्याहारथी से. हानि न भे' से ज्यारे बने ? ते 53 छ, 'संपइ' = 'संप्रति' = मो४न लीपापा ते ४ हिवसे. 'वा' = अथवा, 'पए' = 'प्रगे' = આગામીદિવસે = બીજાદિવસે, શું કહેવા માંગો છો? તે કહે છે, ધૂન કે અધિકપ્રમાણના જેટલા આહારના ઉપભોગદ્વારા તે જ દિવસે કે બીજાદિવસે ભૂખ લાગે, અજીર્ણ થાય આદિ વ્યથા ન થવા द्वारा संयम, शान पोरेनी हानि न थाय. तेने शुं उपाय ? ते छ, 'आहारपमाणं' = 'आहारप्रमाणं'