________________
३७७
दुग्धदधिघृततैलघृताधुन्मिश्रप्रलेहकक्कबगुडपानखजूंरक्षीरपेयाजगाव्दीनि द्रव्याणि बहुलेपानि स्पर्श हस्तादीन् प्रचुरं खरण्टयन्तीति कृत्वा, तथा वत्थुलादि(वस्तुलादि) भर्जिकायवागूकोद्रवकूरसूपतक्रतीमनकाञ्जिकादीन्यल्पलेपानि स्पर्श हस्तादीन् स्तोकं खरण्टयन्तीति कृत्वा, कूरमण्डककुल्माषवल्लचवलकचणकाढकीमसूरमुद्गादीनि द्रव्याण्यलेपानि शुष्कप्रायत्वात् स्पर्श हस्तादीन् न खरण्टयन्तीति कृत्वा । तदिहालेपमल्पलेपं वा साधुना ग्राह्यं पश्चात्कर्मादिदोषाभावात् । अधुना अलेपादिद्रव्यग्रहणविधिगतं भङ्गाष्टकं निरूपयन्नाह ।।
___ संसृष्टमात्र-कर-सावशेष-त्रिपदैरष्टभङ्गस्तस्य प्रमाणपरिज्ञानं रचना क्रमश्च फु
‘संसढे 'त्यादि । तत्र संसृष्टावल्पलेपेन स्वयोगेन खरण्टितौ। मात्रं च करोटिकादिकं भाजनं करश्च दातृहस्तो मात्रकरौ तौ, संसृष्टौ च तौ मात्रकरौ च संसृष्टमात्रकरौ । तथा यस्य साधवे दत्तस्य मध्यात् किञ्चित्स्थाल्यादावुद्धरति तत्सावशेषं द्रव्यं कूरादि । अत्र कर्मधारयस्ततः संसृष्टमात्रकरौ च सावशेषद्रव्यं चेति विग्रहे तानि तथोक्तानि, तैः संसृष्टमात्रं संसृष्टकरः सावशेषद्रव्यं चेति त्रीणि
દ્રવ્યો ૩ પ્રકારે હોય છે (૧) બહુલેપ (૨) અલ્પલેપ (૩) અલેપ.
(૧) દૂધ, દહીં, ઘી, તેલ, ઘીથી મિશ્રિત પ્રલેહ = ચાસણી, ‘ વ’ = ઇલુરસ ગોળ રૂપે ન બને તે પૂર્વેની કાચાગોળની અવસ્થા, “ગુડાન' = ગોળનું પાણી, ખજૂર, ખીર, પેયા = રાબ, નારિ = ભડકુંવગેરે બહુલેપવાળા કહેવાય છે. કારણ કે એના સ્પર્શથી હાથ વગેરે ઘણાં ખરડાય છે.
(૨) વત્થલાવગેરેની ભાજી, “યુવા = કાંજી, કોદ્રવ-કૂર = ઘી આદિથી યુક્ત શેકેલો અનાજનો લોટ અથવા ઘી આદિથી યુક્ત ઓદનવિશેષ, સૂપ, તક, તીન, કાંજિકા વગેરે અલ્પલેપવાળા કહેવાય છે. કારણ કે એના સ્પર્શથી હાથ વગેરે ઓછા ખરડાય છે.
(૩) કૂર = ઘી આદિથી રહિત શેકેલા અનાજનો લોટ અથવા ઘી આદિથી રહિત ઓદનવિશેષ, મંડક, અડદ, વાલ, ચોળા, ચણા, ‘સી ’ = કઠોળવિશેષ, મસૂર, મગ વગેરે દ્રવ્યો અલેપવાળા કહેવાય છે. કારણ કે શુષ્કપ્રાયઃ હોવાથી એના સ્પર્શથી હાથવગેરે ખરડાય નહિ.
અહીં, અલેપ કે અલ્પદોષવાળી વસ્તુ સાધુથી ગ્રાહ્ય છે. કારણ કે એમાં પશ્ચાત્કર્મ આદિ દોષનો અભાવ છે. • સંસ્કૃષ્ટ એવા માત્રક, હાથ અને સાવશેષદ્રવ્ય. આ ત્રણ પદોથી બનતી
અષ્ટભંગી તથા તેનાં પ્રમાણનું જ્ઞાન, રચના અને ક્રમની જાણકારી છે હવે અલેપાદિ દ્રવ્યના ગ્રહણ વિધિમાં આઠભાંગાઓનું નિરૂપણ કરતાં જણાવે છે.
સંસ૬ = સંસ્કૃષ્ટી એટલે કે સ્વયોગથી = ગૃહસ્થના પોતાના પ્રયોજનથી અલ્પલેપ દ્વારા ખરડાયેલ. શું ખરડાયેલ ? તે કહે છે, “માવર' = માત્ર = માત્રક અને હાથ. એટલે કે ખરડાયેલ વાટકી વગેરે ભાજન એ માત્રક અને ખરડાયેલ દાતાનો હાથ, તથા, “સાવશેષવર્ધ્વ ' = “સવિશેષદ્રવ્ય વ’ સાધુને દાન આપ્યા બાદ જે કાંઈ તપેલી વગેરેમાં કુરાદિ વધ્યા હોય તે સાવશેષદ્રવ્ય કહેવાય છે. અહીં, પ્રથમના બે પદોનો કર્મધારય સમાસ કરવો = “સંપત્તી તો માત્ર ૨', અને પછી ત્રીજું
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
