________________
३३२
चतुर्थभङ्गे चोक्तदोषाभावात् कल्प्यं तृतीयभङ्गे च प्रस्तुतगाथासूत्रस्य ( ? ) अवतारसूत्रस्य ( ? ) च (?) सामान्येनाऽशुद्धस्यापि भजनया कल्प्याकल्प्यविधिर्भवति । तत्राचित्तमपि सचित्तपृथिव्यादिष्वनन्तरनिक्षिप्तं सर्वत्राकल्प्यं, सचित्तपृथिव्याद्युपरि स्थितत्वात् सङ्घट्टनादिदोषभावात् । परम्परनिक्षिप्तं तु सचित्तसङ्घट्टादिपरि-हारेण यतनया ग्राह्यमपीति भजना ।
ॐ प्रतिकायमचित्तस्यानन्तरपरम्परतया निक्षेपसंभवास्तत्रसचित्तमिश्रपृथ्व्यप्कायेऽनन्तर-परम्परनिक्षेपसंभवः
तत्र विनेयानुग्रहाय प्रतिकायमचित्तस्यानन्तरपरम्परतया निक्षेपसंभवा दर्श्यन्ते यथा-सचित्तमिश्रपृथ्वीका यत् पक्वान्नमण्डकादिकं व्यवस्थापितं तदनन्तरनिक्षिप्तं यच्च पक्वान्नादिकमेव प्रावृडक(?) च्छप्पकादावपि तं पिठरादि च सचित्तमिश्रपृथ्वीकाये तत्परम्परनिक्षिप्तं । तथा यन्नवनीतस्त्याभूतघृतादिकं सचित्तमिश्रे उदके न्यस्तं तदनन्तरनिक्षिप्तं । यच्च घृतपक्वान्नादिकं तरिकात्रप्यकादौ અચિત્ત પર અચિત્ત નિક્ષિપ્ત.
અહીં પ્રથમ બેભાંગામાં વસ્તુ અગ્રાહ્ય છે કારણ કે નિક્ષિપ્તવસ્તુ સચિત્ત વગેરે છે એ દોષથી અકલ્પ્ય જ છે. ચોથાભાંગામાં તો કહેવાયેલ દોષનો અભાવ હોવાથી કલ્પ્ય છે. તૃતીય ભાંગામાં, પ્રસ્તુત ગાથાસૂત્રનો અવતાર થાય છે. સૂત્રમાં સામાન્યથી અશુદ્ધની વાત કરી છે, અર્થાત્ મૂળસૂત્રમાં ‘પરંપર-ગળતર મેન્યું એમ વાત કરી અને એની આ ટીકામાં પણ એને સામાન્યથી અકલ્પ્ય જ બતાવ્યું છે છતાં પણ ભજના
વિકલ્પે એની કલ્પ્ય-અકલ્પ્યવિધિ હોય છે. અર્થાત્ સંયોગવશાત્ એ કલ્પ્ય પણ બને છે, તે જણાવે છે. અચિત્ત એવું દેયદ્રવ્ય પણ જો સચિત્તપૃથ્વી વગેરે ૫૨ અનન્તરનિક્ષિપ્ત હોય તો એ સર્વત્ર અકલ્પ્ય છે કારણ કે એ સચિત્તપૃથ્વીઆદિ પર રહેલું હોવાથી સંઘટ્ટો વગેરેનો દોષ એમાં રહેલો છે. પરમ્પરનિક્ષિપ્ત દેયદ્રવ્ય તો સચિત્તસંઘટ્ટો વગેરેનો પરિહારકરવાપૂર્વક યતના = કાળજીપૂર્વક ગ્રાહ્ય પણ છે. એ વિકલ્પ છે. • પૃથ્વીવગેરે દરેક કાયને વિશે અચિત્તનો અનન્તર અને પરંપર નિક્ષેપનો સંભવ, તેમાં સચિત્ત કે મિશ્રપૃથ્વી અને અપ્લાય વિશે અનન્તર અને પરંપરનિક્ષેપનો સંભવ છે
-
=
ઉપકાર માટે પ્રત્યેક પૃથ્વીકાયવગેરેમાં અચિત્ત દેયદ્રવ્યનાં
કેવા સંયોગોમાં કેવીરીતે તે થઈ શકે તે બતાવવામાં આવે છે.
અહીં વિનેય શિષ્યના અનુગ્રહ અનન્તર-પરંપર નિક્ષેપનો સંભવ પૃથ્વીકાય :- અનન્તરનિક્ષિપ્ત સચિત્ત કે મિશ્રપૃથ્વીકાય ઉપર પક્વાન્ન = જે ન ચોટે એવું તલસાંકળી વગેરે મિષ્ટભોજન કે ‘મ’ = દ્રવ્યવિશેષ = માંડાવગેરે ગોળાકાર દ્રવ્યવિશેષ વગેરે રાખવામાં આવ્યા હોય તે અનન્તરનિક્ષિપ્ત છે. પરંપરિક્ષિપ્ત :- આ જ મણ્ડકાદિને ઢાંકવામાં કામે લાગતા ઢાંકણાવગેરેમાં મૂકે અને એ ઢાંકણા વગેરેને પણ સચિત્ત કે મિશ્ર પૃથ્વીકાય પર મૂકે, તે પરમ્પરનિક્ષિપ્ત કહેવાય છે.
=
Jain Education International
-
=
અપ્લાય ઃ- અનન્તરનિક્ષિપ્ત :- માખણ કે થીજેલું ઘી વગેરે ચિત્ત કે મિશ્ર પાણીમાં મૂકે તે અનન્તરનિક્ષિપ્ત છે. પરંપરનિક્ષિસ :- ઘી કે પક્વાન્ન આદિને ‘તરિા’ નાની હોડી જેવું તરનારું મોટી હોડી જેવામાં સ્થાપવામાં આવે અને તેને
સાધનવિશેષ કે ‘પ્ય’ = તરનારું સાધનવિશેષ
For Private & Personal Use Only
=
www.jainelibrary.org
