________________
१९७
भक्तपिण्डकं मेंठेन स्वं दीयमानं गजेनादृष्टं यदि ददाति तदास्मै कल्पते। यदि च स्वपिण्डकमपि गजस्य पश्यतः प्रतिदिनमभीक्ष्णमसौ ददाति साधुश्च गृह्णाति तदा यदयं मुण्डो मेंठात्सकाशात् पिण्डं गृह्णाति तं च मेंठो मदीयपिण्डमध्यात् स्वलभ्यं पिण्डोलकं स्थूलतरं गृह्णातीत्यादि विचिन्त्य प्रद्वेषेणासौ गजः साधूपाश्रयस्य यतेर्वा विनाशमपि कुर्यात्, सकृद् ग्रहणे च न तथाविधो दोष इत्यनवरतमसौ न ग्राह्य इति गाथार्थः ।।५१ ।।
अवतरणिका- उक्तमनिसृष्टद्वारमथाध्यवपूरकद्वारमाह । मूलगाथा- जावंतियजइपासंडियत्थमोयरइ तंदुले पच्छा।
सद्धा(ट्ठा) मूलारंभे जमेस अज्झोयरो तिविहो ।।५२।। संस्कृतछाया- यावदर्थिक-यति-पाखण्डाऽर्थमऽवतारयति तंदुलान्पश्चात् । સ્વાર્થ મૂનામે ષોડથ્યવપૂર: ત્રિવિધ આકરા
अध्यवपूरकस्वरूपम् ॥ व्याख्या- सूचनाद्यावदर्थिकाश्च समस्तार्थिनः, यतयश्च निर्ग्रन्थाः, पाखण्डिकाश्चरकादयस्ते પ્રથમ એક ભાગ આપવો એવી અનુજ્ઞા રાજા અને હાથી બન્ને દ્વારા અપાઈ હોય. એ જ પ્રમાણે રોજે રોજ મહાવત પોતાનો ભાગ મેળવતો હોય. તે ભાગમાંથી જો મહાવત હાથી ન જુએ એ રીતના સાધુને વહોરાવે ત્યારે તે કહ્યું છે. પરંતુ, મહાવત જો એ પોતાના ભાગમાંથી હાથીની નજર સામે વારંવાર સાધુને આપે અને સાધુ ગ્રહણ કરે. તો, “આ સાધુ મારા આ મહાવત પાસેથી પિંડ ગ્રહણ કરે છે. એટલે ચોક્કસ મને અપાતા આહારમાંથી મોટો ભાગ મહાવત લઈ લેતો હશે” ઈત્યાદિ વિચારીને રોષે ભરાયેલ એ હાથી સાધુના ઉપાશ્રયનો અથવા સાધુનો વિનાશ પણ કરી દે.
જોકે એકાદવાર હાથીના દેખતા લેવામાં વાંધો નથી. માટે જ, વારંવાર લેવાનો નિષેધ કરાયો છે./પના અવતરણિકા :- આમ અનિસૃષ્ટદ્વાર કહ્યું. હવે, “Àવપૂરજ' દ્વાર કહે છે.
મૂળગાથા-શબ્દાર્થ :- નાવતિય = સમસ્તઅર્થીઓ, ન = નિગ્રંથો, પાદિત્ય = ચરકાદિઓમાટે, લોયરૂ = વધારે નાંખે, તંદુત્ત = ચોખાવિગેરે, પછી = પાછળથી, સટ્ટા = પોતાના માટે, મૂનામે = અગ્નિ સળગાવવો તથા આંધણવિગેરેના આરંભ કર્યા પછી, નં = જે કારણથી, પણ = આ, સ્ક્વોયરો = અધ્યવપૂરક નામનો દોષ, તિવિદો = ત્રણ પ્રકારનો./પરા
મૂળગાથા-ગાથાર્થ :- ગૃહસ્થ પોતાના માટે રસોઈની શરૂઆત કર્યા પછી સમસ્તઅર્થઆદિને માટે તેની અંદર ચોખાવગેરે વધારે નાંખવા તેનું નામ અધ્યવપૂરક. આ અધ્યવપૂરકના મિશ્રજાતની માફક (૧) યાવદર્થિક (૨) પાખંડી અને (૩) યતિ. અમે ત્રણને ઉદેશીને બનતું હોવાથી તેના ત્રણ પ્રકાર છે.પરા
• અધ્યવપૂરકનું સ્વરૂપ છે વ્યાખ્યાર્થ :- “ગાવંતિય' = “યાવર્થવા' = “સમસ્તાર્થિનઃ' = તમામ યાચકો, “ન' = ‘પતય?'
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
