________________
२४६ स्तेषामशनादि दत्तं महते पुण्याय, तस्यैव च दानं प्रशस्यमुच्यते इति । ब्राह्मणभक्तानामग्रतस्तत्प्रशंसाद्वारेण तदानमाहात्म्यं ख्यापयति । जातिमात्रोपजीवेष्वपि द्विजेषु दत्तं भक्तादि बहुलं स्यात् । किं पुनर्यजनादिषट्कर्मनिरतेषु धर्मकथादिना जननिस्तारकेषु तद्दत्तं हि प्रभूतकालवेद्यस्वर्गादिसुखफलकृदिति। कृपणभक्तानां पुरतस्तद्दानोपबृंहणां कुरुते । यथा अयं लोकः पूजितपूजकस्ततो य एवं पङ्ग्वन्धदीनहीनाङ्गेभ्योऽशनादि दद्यात् स एव दानपताकां जगति गृह्णातीति तत्प्रशंसा कुरुते । यथा किल बलीवादीनां जगत्यकष्टलभ्यस्तावत्तृणाद्याहारः, ये च च्छित् छिदित्येवं शब्दपूर्वकं लगुडादिहताः श्वानः सर्वदैव वर्तन्ते, न तेषां सुखलभ्योऽशनाद्याहारोऽतः कष्टं सहते, तथैते यत्र कैलासे गौरीमहेश्वरौ किल त्रैलोक्यप्रधानौ निवसतस्तत्स्थाननिवासिनः परं तस्मादायाता गुह्यकदेवविशेषा एते श्वाकृत्या मह्यां चरन्ति तथा अशनादिदानेन पूजकानामीप्सितकारिणः, तददायकानामनीप्सितकारिणश्च स्युरतः पूज्याः एते इति। एवं काकशुकादिषु शुभाशुभादि-निवेदनपठनादिकं बहु तं प्रशंसति । यक्षादिभक्तेषु(क्तानां) पुरतः साधो ! कीदृशोऽयं किं गुणो वा यक्षादिरिति पृष्टोએ મોટાપુણ્ય માટે થાય છે અને તેઓને કરેલું દાન જ પ્રશંસવાયોગ્ય કહેવાય છે.
બ્રાહ્મણ ભક્તોની આગળ તેની પ્રશંસાદ્વારા તેઓને આપેલ દાનનું માહાત્ય પ્રકાશે કે, “જાતિમાત્ર પર જીવનારા બ્રાહ્મણોને આપેલું દાન પણ જો બહુલાભપ્રદ થાય છે, તો પછી, યજ્ઞાદિ છ કર્મમાં નિરત એવા ધર્મકથાઆદિ દ્વારા લોકોનો નિસ્તાર કરનારાઓને આપેલા દાનની વાત જ શી કરવી? એ તો ઘણાં કાળસુધી ભોગવવા યોગ્ય એવા સ્વર્ગ આદિ સુખરૂપફળોને કરનાર = આપનારા છે.
કૃપણભક્તોની આગળ તેઓને આપવામાં આવતાં દાનની ઉપબૃહણા કરે કે, “આ લોક તો “પૂનિત પૂન' = પૂર્વે પૂર્વે પૂજાયેલા હોય તેની પૂજા કરનારા છે. માટે, આવા પ્રકારના લૂલા-લંગડા, આંધળા, દીન, હીન અંગવાળાઓને જેઓ દાન આપે છે, તેઓજ આ જગતમાં દાનની પતાકા ગ્રહણ કરે છે.” આ રીતે તેમની પ્રશંસા કરે.
શુનભક્તોની આગળ આ પ્રમાણે કહે છે, “જગતમાં, બળદ વગેરેને ઘાસ વગેરેનો આહાર એ સહેલાઈથી મળે તેમ છે. અને જે “છિત્ છિન્' = હડ હા, એ પ્રમાણેના શબ્દો દ્વારા લાકડી વગેરેથી હણાયેલા કૂતરાઓ હંમેશા રહેલા છે. તેઓને અશનાદિ આહાર સુખેથી પ્રાપ્ત થતો નથી. માટે તેઓ બિચારા કષ્ટને સહે છે. પરંતુ હકીકતમાં આ કૂતરાઓ તો, ત્રણેયલોકમાં પ્રધાન = મુખ્ય એવા ગૌરી અને મહેશ્વર જ્યાં કૈલાશ પર્વતમાં રહે છે. ત્યાંની જ ગુફાઓમાં રહેનારા ગુહ્યક દેવવિશેષ = કુબેરના નોકરદેવ છે. ત્યાંથી તેઓ અહીં આવેલા છે અને કૂતરા રૂપે પૃથ્વી પર વિચરી રહ્યા છે. તેઓને અશનાદિના દાનદ્વારા પૂજા કરનારાઓનું તેઓ ઇચ્છિત કરનારા છે, અને દાન ન આપનારાઓનું ઇચ્છિત કરતાં નથી. તેથી આ કૂતરાઓ પૂજ્ય છે. આ પ્રમાણે કાગડા-પોપટ આદિ વિશે શુભ-અશુભઆદિ ઘણાં નિવેદન ( વિશેષકથન), પઠન (= સામાન્યકથન) આદિ દ્વારા કાક-શુકાદિભક્તોની આગળ પ્રશંસા કરે.
(યક્ષાદિ-ભક્તોની આગળ, “હે સાધુ ! આ યક્ષાદિ કેવા છે ? આના શું ગુણ છે ?” આમ પોતે પૂછાયા હોય કે ન હોય તો પણ યક્ષાદિની પ્રશંસા વગેરે કરે.)
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
