________________
२९० निमित्तपाहुडं विज्जापाहुडं सिद्धपाहुडं । तत्थ पढमे सव्वदव्वसंयोगेण जीवाजीवुपत्ती वन्निज्जइ । बीए पुण सउणजोइस-केवललियामाइयं (?) निमित्तं सुत्तिज्जइ। तइए उ, रायविज्जाउ मंताउ य निरूविज्जंति । चउत्थे सिद्धाइवियारो त्ति । एएसु चउसु वि सुरी कुसलो जाओ, सो तद्दरिसावणं विना णिव्वुइं न लहइ। तत्थ मन्नयखेडपुरराया दुराराहो वि सूरिगुणावज्जियहियओ संघस्स अवगारं न किंपि करेइ। तउ तयनयरसंघो तेसिं अन्नत्थ विहरिउं न देइ। तउ अत्थि सोरट्ठदेसे धाउव्वायसिद्धो ढंकणगोपरि ढंकनगरनिवासी नागज्जुणो नाम वंदओ। तेन य सोरट्ठदेसवासी रायामच्चाइओ लोगो दाणसंमाणाइणा वसीकओ। सेसदरिसणाइ निप्पभावाइ सो अभिमन्नइ। तम्मिय समए भरुयच्छे महुरापुरीए जिणंदण्हवणपूयाइणं धिज्जाइया विग्घं करेंति । इमं च भरुयच्छाइसंघेण वासारत्तमझे गंतूण सव्वं सूरीणं निवेइयं । तउ सूरीहिं आइटुं, कायव्वो तुब्भेहिं दीवुस्सवदिणाउ बीए सुद्धकत्तियपडिवयदिणे भरियरियापव्वाभिहाणंमि महामहूसवो चेइयहरेसु। तम्मि दिवसे अम्हे संघं आपुच्छिऊण अमुगाए वेलाए तत्थागमिस्सामो त्ति । तउ भणियदिवसे भणियवेलाए पायलेवं काऊण कइवयजणसहिओ भरुयछे संपत्तो सूरी। पारद्धो वट्टइ महूसवो अ, सावयेहिं चेइहरे ।
(૨) નિમિત્તપ્રાભૃત - શુકન-જ્યોતિષ કેવલલિકા (= વિદ્યાવિશેષનું નામ છે) વગેરે નિમિત્તોની વાત કરવામાં આવી છે.
(૩) વિદ્યાપ્રાભૃત :- રાજવિદ્યા અને મંત્રોનું નિરુપણ કરવામાં આવ્યું છે. (૪) સિદ્ધપ્રાભૃત :- વિદ્યાસિદ્ધ પુરુષો કેવા હોય વગેરેની વિચારણા કરવામાં આવી છે.
બાળસૂરિજીને આ ચારેયના દર્શન કરાવ્યાવિના ચેન પડતું નહતું અર્થાત્ શાસનના પ્રશ્નો ઉપસ્થિત થયે. તે તે અવસર પ્રાપ્ત થયે, પૂજ્યશ્રીએ શાસનના વિજ્ઞાપહરમાટે = શાસનની ઉન્નતિ માટે ચારે પ્રાભૂતોનો ઉપયોગ કર્યો હતો, બીજા શબ્દોમાં કહીએ તો, જ્યાં લોકો પોત પોતાના ધર્મ આદિના પ્રભાવ બતાવે ત્યાં પોતે પણ શાસન-ઉન્નતિ કાજે પોતાનો = જૈનધર્મનો પ્રભાવ બતાવ્યા વિના રહ્યા નથી. તે વિષયક અમુક પ્રસંગો નીચે પ્રમાણે છે.
નવાખેડાનગરનો રાજા દુરારાધ્ય હતો, છતાં પણ બાળસૂરિજીના ગુણોથી આવર્જિત હૃદયવાળો એ રાજા શ્રીસંઘ પર કોઈપણ જાતનો અપકાર કરતો નહતો. એટલે નવાખેડાનો શ્રી સંઘ પૂજ્યશ્રીને અન્યત્ર વિહાર કરવા દેતો ન હતો.
સોરઠદેશમાં ધાતુવાદમાં સિદ્ધ ઢંકપર્વત ઉપર ઢંકનગરનિવાસી નાગાર્જુન નામનો વંદક = બૌદ્ધ સાધુ હતો. તેણે સોરઠદેશવાસી રાજા અને પ્રધાનમંત્રી વગેરે લોકોને દાન-સન્માન આદિ દ્વારા વશ કરી લીધેલા. બૌદ્ધ સિવાયના શેષ = જૈન વગેરે દર્શનો પ્રભાવ વગેરેથી રહિત છે એમ માનતો હતો.
આ સમયે મથુરાપુરી નામના ભૃગુકચ્છ = ભરૂચમાં જિનેન્દ્રદેવોના દૈત્યોમાં અભિષેક, પૂજા વગેરેમાં બ્રાહ્મણો વિઘ્ન કરતાં હતા. આ બધી વાત ભરૂચ વગેરેના સંઘોએ ચોમાસામાં સૂરિજી પાસે જઈને નિવેદન કરી. સૂરિજીએ કહ્યું તમારે દીપાવલી ઉત્સવના બીજે દિવસેથી = કાર્તિક સુદ એકમથી ભરિયરિયા મહામહોત્સવ (રિતરિતા = લોકો જેમાં ભરચક આવે. જેમાં કાંઈક આશ્ચર્ય થવાનું હોય એવો તે
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
