________________
उद्देशमुद्देशिकाख्यं । तथा पाखण्डिकानां चरकादीनां भवेत् स्यादिति सर्वत्र योगः समुद्देशं समुद्देशसंज्ञ एवं श्रमणानां निर्ग्रन्थानां आदेशमादेशिकनामानम् । तथा निर्ग्रन्थानां श्वेताम्बराणां समादेशमिति માથાર્થ રૂ૦ (૧૦૦૦)
अवतरणिका- अधुनोद्दिष्टकृतकर्मसु त्रिष्वप्युद्देशशब्दस्य सामान्यस्य प्रवृत्तेरुद्दिष्टोद्देशकृतोद्देशकर्मोद्देशाख्यानां विभागौदेशिकमूलभेदानां त्रयाणां संक्षेपतः स्वरूपनिरूपणायाह । मूलगाथा- संखडि भुत्तुवरियं, चउण्हमुदिसइ जं तमुद्दिटुं।
वंजणमीसाइ कडं, तमग्गितवियाइ पुण कम्मं ।।३१।। संस्कृतछाया- संङ्खडीभुक्तोद्धरितं, चतुर्णामुद्दिशति यत् तदुद्दिष्टं।
व्यंजनमिश्रादिकं कृतं, तदग्नितापितादि पुन: कर्म ।।३१।। विभागौदेशिकस्योद्दिष्टादीनां संक्षेपस्वरूपं तत्राद्योद्दिष्टौदेशिकनिरूपणम् च ॥ (૨) “લંકી બવે સમુદે = ‘
પાડાનાં જ સમુદેશ મા = , એ સર્વત્ર સમજી લેવું. સંસારના ત્યાગી એવા જૈન અને અન્ય પાખંડી - ચરક વગેરે બધામાટે કલ્પેલું સમુદેશ કહેવાય છે.
(૩) “સમા બાપ” = ‘મનાં બાફેશનું = કમળ એટલે આજીવક = ગોશાળાના અનુયાયી શાક્ય = બૌદ્ધ, નિર્ગસ્થ = જૈન-તાપસ અને પરિવ્રાજક = ગેરુઆ = ભગવાધારી સંન્યાસી. તેઓ માટે કલ્પેલું આદેશ કહેવાય છે, અને
(૪) નિriથા સમાપ્ત’ = નિર્વચાનાં સમાવેશ૬ = નિગ્રંથ એટલે શ્વેતાંબર સાધુઓ. તેઓ માટે કલ્પેલું સમાદેશ કહેવાય છે..૩Oા.
અવતરણિકા :- હવે, ઉદિષ્ટ-કૃત અને કર્મ આ ત્રણેયમાં ઉદેશ શબ્દ સામાન્ય હોવાથી, ઉદિષ્ટદેશિકકૃતોદેશિક-કદેશિક નામક વિભાગૌદેશિકના મૂળ ત્રણભેદોનું સંક્ષેપથી સ્વરૂપનિરુપણ કરે છે.
મૂળગાથા-શબ્દાર્થ - સંવરી = વિવાહાદિ કાર્યમાં, મુત્તરિયં = વપરાયા પછી વધેલું, ઘડખું = સમસ્ત અર્થઆદિને, ઉદસ = ઉદેશીને રાખવામાં આવે, નં = જે, તે = 0, ઉઠુિં = ઉદિષ્ટ, વંગળની; = દહીં, છાશવિગેરેથી મિશ્રિત કરેલું, વ = કૃત, સં = તે, વિથ = અગ્નિથી તપાવેલા ઘી ગોળમાં ભેગું કરેલું, પુખ = વળી, વર્મા = કર્મ..૩૧//
મૂળગાથા-ગાથાર્થ - સંખડીમાં = વિવાહાદિમાં જમણવાર કર્યા પછી વધેલ લાડવા આદિ પકવાન્નને તેની તે સ્થિતિમાં સમસ્ત અર્થી આદિ ચારે પ્રકારના અર્થીઓને આપવાના ઉદેશથી જે જુદા રાખી મુકવામાં આવે તેને “ઉદિષ્ટ' કહેવામાં આવે છે. બીજે દિવસે બગડી જાય તેવા વધેલ ભાત વગેરેને દહીં છાશ વગેરેથી છકાય જીવના આરંભ વગર મિશ્ર કરીને ઉપર પ્રમાણેના ઉદેશથી જે જુદા રાખી મુકવામાં આવે તેને મૃત કહેવામાં આવે છે. વધેલ લાડવા, પકવાન્ન વગેરે ભુકાને અગ્નિથી તપાવેલ ઘીની અંદર નાખી ફરીથી લાડવા વગેરે બનાવવામાં આવે તેને “કર્મ કહેવામાં આવે છે.૩શા.
• વિભાગીદેશિકના ઉદિષ્ટ વગેરેનું સંક્ષેપ સ્વરૂપ અને
તેમાં પ્રથમ ઉદિષ્ટદેશિકનું નિરુપણ ૦
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
