________________
९५ 'कडंति उद्देशिकस्य प्रस्तुतत्वात् कृतं करंबकादिपर्यायान्तरेण विहितमुद्देशिकं कृतौद्देशिकं तदोदनादि भण्यते । इह व्यञ्जनकूरोऽन्यो वा कश्चिद्यथासम्भवं यावदर्थिकादीनामन्यतरस्मै दानाय कल्पितो ज्ञेय इत्युद्देशिकता।
__ कम्र्मोद्देशिकनिरूपणम् ॥ तथा ‘तमग्गितवियाइ पुण कम्म'त्ति तत्सङ्खडीभुक्तोद्वरितं लड्डूकचूर्णिमुद्गादिकं अग्निनावह्निना तापितमुष्णीकृतमग्नितापितं गुडादीति गम्यते । तदादिर्यस्य तदग्नितापितादि आदिग्रहणात् सचित्तजलहिंगुलवणराजिकासन्मिश्रदध्यादिग्रहो विभक्तिलोपात्तेनाग्नितापितादिना गुडादिद्रव्येण किमित्याह- 'पुण'त्ति पुनः प्रथमस्वाभाविककरणापेक्षया भूयोऽपि लड्डूकादिपर्यायान्तरापादितं कृत्वा यदा चतुर्णामन्यतरस्मै दानायोद्दिशति तदा तन्मोदकचूादिकं तथाविहितं 'कम्म' ति कर्मोद्देशिकं भण्यते । यद्वेत्थं व्याख्यायते-अग्नितापितादिगुडादिद्रव्ययोगाद् भूयो मोदकादिपर्यायान्तरापादितं કહેવાય છે. એટલે કે “પરંવ' વગેરે રૂપ બીજો પર્યાય કરીને, જે સંખડીમાં વધેલ ભોજનાદિને, વાવર્થિક વગેરે ચારમાંથી કોઈને પણ દાન આપવા માટે ઉદેશ રાખે. - જેમકે “આ મારે અમુકોને આપવું' એ રીતે જે ધારી રાખે તેને કૃત કહેવાય છે. અર્થાત્. અત્રે ઉદેશિકની વાત ચાલતી હોવાથી, ઉદેશપૂર્વક કરંબક વગેરે બીજા પર્યાય રૂપે કરેલ તે ઓદનાદિને કૃતદેશિક કહેવાય છે. આમાં અગ્નિ પર ચઢવારૂપ આરંભ થતો નથી.
આમાં, વ્યંજનથી મિશ્રિત કૂર કે બીજું જે કાંઈ તેવા પ્રકારનું, યાવદર્થિકાદિમાંથી કોઈને પણ દાન આપવા કહ્યું હોય તેને કૃર્તાદેશિક જાણવું.
• કર્દેિશિકનું નિરુપણ • તથા, ‘તમવિયરૂ પુ િવનં' = “તદ્ નિતાવિતરિ પુનઃ ” = તે સંખડીમાં વધેલ લાડુનું ચૂર્ણ અને મગ આદિને અગ્નિના તાપથી ગરમ કરેલ ગોળ-ઘી સ્વરૂપ માંડા = પાયો વગેરેને ‘નિતપિત્ત' કહેવાય છે. તે છે આદિમાં જેને તેને “નિતાપિતારિ' કહેવાય છે. ‘મારિ પદથી સચિત્તપાણી, હિંગુ = હિંગ, લવણ = મીઠું, રાઈથી મિશ્રિત દહીં વગેરે લેવું. આમાં તૃતીયા વિભક્તિનો લોપ થયો હોવાથી નિતાપિતાવિના ગુડવિદ્રવ્ય' “અગ્નિવડે તાપિત ગોળ વગેરે દ્રવ્યો વડે,” એમ લેવું. તે દ્રવ્યથી શું કરીને ? તે કહે- “પુન' = ‘પુનઃ' = પ્રથમ સ્વાભાવિક રીતે કરેલાની અપેક્ષાએ ફરી વાર લાડુ વગેરે રૂપે બાંધીને, એટલેકે એને બીજા પર્યાય રૂપે કરીને, જ્યારે યાવદર્થિકાદિ ચારમાંથી કોઈને પણ દાન આપવા ઉદેશ કરે. ત્યારે તે લાચૂર્ણ વગેરેને તેવા પ્રકારે લાડુ વગેરે રૂપ ફરી કરે. તેને કર્ણોદેશિક કહેવાય છે.
અથવા આ પ્રમાણે વ્યાખ્યા કરવી – અગ્નિતાપિતાદિ ગુડાદિ દ્રવ્યના મિશ્રણથી લાડુ વગેરે બીજાપર્યાયરૂપે કરેલ તે સંખડીમાં વધેલ લાડુચૂર્ણ વગેરેને અગ્નિતાપિતાદિ કહેવાય છે. પુનઃ = વ્યતિરેકના અર્થમાં છે. એટલે કે, કૃતમાં તો માત્ર વ્યંજનમિશ્રિત ઓદનની વાત છે જ્યારે અહીં તો એનાથી વિપરિત અગ્નિતાપથી તાપિતની વાત છે. એમ વ્યતિરેક અર્થ જાણવો. તેવા પ્રકારના આહારાદિને યાવદર્થિકાદિ
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
