________________
૨૨ ]
[ स्वोपज्ञवृत्ति - गुर्जर भाषाभावानुवादयुते व्यं भवतीति सप्तमो विभागः ७ । पूर्वोद्दिष्टं पठन्त्या शिष्यिकया प्रथमवर्षे लब्धं सचित्तादिकं कालगताचार्यस्याभवतीत्यष्टुमो विभागः ८ । पश्चादुद्दिष्टमधीयानायां प्रथमवर्ष एव प्रवाचत आभवतीति नवम विभागः ९ । पूर्वोदिष्ट पश्चादुद्दिष्ट वा पठन्त्यां शिष्यिकायां सचित्तादिलाभो द्वितीये वर्षे प्रवाचयत आभवतीति दशमो विभागः ९० । पूर्वोद्दिष्ट पश्चादुद्दिष्टं वा पठन्त्यां प्रतीच्छिकायां प्रथम एव संवत्सरे सर्वमपि प्रवाचयत आभवतीत्येकादशो विभाग : ११ इत्ययमेक आदेशः । द्वितीयः पुनरयम् -- स खलु प्रतीच्छकाचार्यो गच्छसाधूनां कुलसत्को गणत्कः सङ्घसत्को वा भवेत् । तत्र यदि कुलसत्कस्तदा त्रीन् संवत्सरान् शिष्याणां वाच्यमानानां सचित्तादिकं न गृह्णाति, ये पुनः प्रतीच्छकास्तेषां वाच्यमानानां यस्मिन्नेव दिने आचार्यः कालगतस्तदिवसमेव गृह्णाति । यदि च नायमेककुलसत्कः किन्तु गणसत्कस्ततः संवत्सर शिष्याणां नापहरति सचित्तादिकम् । यस्तु कुलसत्को गणसत्को वा न भवति स नियमात्सङ्घसत्कः, स च વમાસાનૢ શિષ્યાનાં સચિત્તાવિન શ્રૃદ્દાતીતિ | ૨૬ ॥
(હવે આચાના કાલધર્મ પામ્યા પછી દિષધપૂર્વક કરેલા આચાર્ય જ્યારે ગચ્છ ચલાવે ત્યારે કાનુ` શુ` આભાવ્ય થાય ? તે વિસ્તારથી જણાવે છે:-)
:
આચાય કાલધર્મ પામે તેથી જયારે દિગ્બંધથી કરેલા આચાર્ય ગચ્છ ચલાવે ત્યારે સાધુએ બે પ્રકારના હાય, ભણતા અને ન ભણતા. ત્યારે આ એ વિકલ્પને આશ્રયીને આભાષ્યના પણ અનેક ભેદા થાય. તે આ પ્રમાણે સાધુએ શ્રુત ન ભણતા હાય તા તે આચાય તેમને ભણવાની પ્રેરણા કરે, પ્રેરણા કરવા છતાં ન ભણે તે (૧) પહેલા વર્ષે જે કાંઇ મળે તેના હક્ક સાધારણ રહે, અર્થાત્ પ્રતીઋકે જે મેળવે તે પ્રતીસ્ટંકે તું જ થાય અને ગચ્છના ખીન્ન સાધુએ જે મેળવે તે ગચ્છના સાધુએનુ' જ થાય. (૨) બીજા વર્ષે પણ ક્ષેત્રથી ઉપસ'પન્નને જે મળે તે ન ભણનારાઓનુ થાય. (૩) ત્રીજા વર્ષે સુખથી કે દુઃખથી ઉપસપત્નને જે મળે તે પણ ન ભણનારાઓનું થાય. (૪) ચેથા વર્ષે કાલધર્મ પામેલા આચાર્યના નહિં ભણનારા શિષ્યા કાંઇ ન મેળવી શકે, તેમને કંઈ ન મળે.
તેમાં ક્ષેત્રોપસ’પન્નને જે મળે તેના વિવેક આ પ્રમાણે :– અન`તર અને પરપર વલ્લીથી (સગપણથી) બદ્ધ માતા-પિતા વગેરે બાવીસ, પ્રપૌત્ર વગેરે પૂર્વ સ ંસ્તુત; સસરા વગેરે પશ્ચાત્ સ ંસ્તુત; અને સાથે જન્મેલા (ભણેલા) વગેરે મિત્રો-મામાંથી જે મળે તેને પેાતાના કરી શકે. દૃષ્ટાભાષિત (–જોયેલા, એલાવેલા)ને પેતાના ન કરી શકે. ક્ષેત્રોપસ‘પન્ન જેને મેળવી શકે છે, મિત્ર સિવાય તેને જ સુખ-દ્રુઃ ખેાપસ'પન્ન મેળવી શકે છે-પેાતાના કરી શકે છે.
આ ઉપર કહ્યો તે વિધિ નહિ ભણનારા શિષ્યને આશ્રયીને જાણવા. હવે ભણનારા શિષ્યાને આશ્રયીને વિધિ આ પ્રમાણે છે :- કાધ પામેલા આચાય ના ગણુ શિષ્યા, શિષ્યાઓ, પ્રતીચ્છા અને પ્રતીકા એમ ચાર પ્રકારે
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
