________________
amaaaaaa
[ २२५
गुरुतत्वविनिश्चये चतुर्थोल्लास: ]
सेवित्तचुओ बउसो, कसायवं सावगो अविरओ वा।
अण्णयरो व चउण्हं, सडो वऽजयो कसायचुओ ॥ ११९ ॥ ‘सेवित्तचुओ'त्ति । ‘सेवित्वच्युतः' प्रतिसेवकत्वच्युतः प्रतिसेवाकुशीलो बकुशो वा भवेत् , ' कषायवान्' कषायकुशीलो वा श्रावको वाऽविरतो वा भवेत् । 'कषायच्युतः' कषायकुशीलत्वात्परिभ्रष्टः कषायकुशीलः 'चतुर्णा' पुलाकबकुशप्रतिसेवकनिर्ग्रन्थानामन्यतरो वा स्यात् 'श्राद्धो वा' देशविरतः 'अयतो वा' अविरतो वा स्यात् ॥११९।।
પ્રતિસેવનાકુશીલપણાથી પતિત પ્રતિસેવાકુશીલ બકુશ કે કષાયકુશીલ થાય, અથવા અવિરતિ કે દેશવિરતિ શ્રાવક થાય. કષાયકુશીલભાવથી પતિત કષાયકુશીલ પુલાક, બકુશ, પ્રતિસેવાકુશીલ કે નિગ્રંથ એ ચારમાંથી કઈ પણ ભાવને પામે, અથવા અવિરતિ કે દેશવિરતિ શ્રાવક પણ થાય. [૧૧]
णिग्गंथत्तचुओ पुण, सकसाओ व्हायगो अविरओ वा ।
चइऊण हायगतं, हाओ सिद्धो च्चिय हविज्जा ॥ १२० ॥ ___‘णिगंथत्तचुओ'त्ति । निर्ग्रन्थत्वच्युतः पुनर्निग्रन्थः ‘सकषायः' कषायकुशीलो भवेत् , उपशमनिर्ग्रन्थस्य श्रेणितः प्रच्यवमानस्य संयमपरिणामे सति कषायकुशीलस्यैव भावात् ; स्नातको वा, क्षीणमोहनिर्ग्रन्थस्य केवलोत्पाद स्नातकत्वस्यैव भावात् ; अविरतो वा, श्रेणिमस्तकेषु मृतस्य तस्य देवत्वेनोत्पादात् , तत्र च ध्रुवमसंयतत्वस्य भावात् , न तु संयतासंयतोऽसौ भवति, देवत्वे तदभावात् । यद्यपि च श्रेणिपतितोऽसौ संयतासंयतोऽपि भवति तथापि नासाविहोक्तः, अनन्तरतया तदभावात् , अत एव पुलाकस्यापि कषायकुशीलत्वप्राप्तिक्रमेण श्राद्धत्वभावेऽपि न तदुक्तिरिति वदन्ति । 'स्नातः' स्नातकः स्नातकत्वं त्यक्त्वा सिद्ध एव भवेत् , उक्तञ्च-" सिणाए पुच्छा, गोयमा ! सिद्धिगई उवसंपज्जइ" त्ति ॥१२०॥
નિગ્રંથપણાથી ભ્રષ્ટ થયેલે નિગ્રંથ કષાયકુશીલ થાય. કારણ કે શ્રેણિથી પડતાં ઉપશમ નિગ્રંથને સંયમના પરિણામ હોય, તેથી કષાયકુશીલ જ થાય, અથવા શુદ્ધિ વધતાં સ્નાતક પણ થાય. કારણકે ક્ષીણમેહ નિગ્રંથ શુદ્ધિ વધતાં કેવલી=સ્નાતક જ થાય છે, અથવા જે ઉપશમભાવમાંથી નિગ્રંથ પડે તે અવિરતિ જ થાય. કારણકે અગી. આરમાં ગુણસ્થાનકથી મરેલે નિગ્રંથ દેવગતિને જ પામે છે અને ત્યાં નિયમાં અવિરતિ જ હોય છે. જોકે ઉપશમ શ્રેણિથી પડેલ નિર્ચથ દેશવિરતિ થાય છે, તે પણ તે અહીં કહ્યો નથી. કારણ કે તે સીધે દેશવિરતિ બનતો નથી. (પણ પડતે પડતે કષાયકુશીલાદિ ભાવને પામતે પરંપરાયે દેશવિરતિપણાને પામે છે.) આથી જ પુલાક પણ કષાયકુશીલ પણને પામીને દેશવિરતિ થાય છે, છતાં તે કથન કર્યું નથી, એમ મહાપુરુષે કહે છે. સ્નાતક તે સ્નાતકપણાને છોડીને સિદ્ધ જ થાય છે. ભગવતીસૂત્રમાં કહ્યું છે કે" गौतम ! स्नात: सिगितिने १ पामे छे." [१२०]
अ. २८
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
