________________
२२८ j
[ स्वोपनवृत्ति-गुर्जरभाषाभावानुवादयुते व्याख्यानान्तरमाह
भगवइचुण्णीइ पुणो, णोसण्णा होइ नाणसण्ण त्ति ।
भणियं तत्थ वि नाणप्पाहण्णा अण्णपडिसेहो ॥ १२३ ॥ 'भगवइ 'त्ति । भगवतीचूणौँ पुन:-" पुलाए णं भंते ! किं सम्णोवउत्ते हुज्जा णोसण्णोवउत्ते हुज्जा ? गोयमा ! णोसण्णोवउत्ते हुज्जा । बउसे णं पुच्छा, गोयमा ! सणोव उत्ते वा हुज्जा णोसण्गोवउत्ते वा हुज्जा । एवं पडिसेवणाकुसीले वि । एवं कसायकुसीले वि । णियंठे सिणाए अ जहा पुलाए "त्ति सूत्रव्याख्यानाधिकारे “नोसज्ञा ज्ञानसज्ञा भवति" इति भणितं 'तत्रापि' व्याख्याने ज्ञानप्राधान्यादन्यासाम्-आहारादिसञ्ज्ञानां निषेध एवाभिप्रेत इति दृश्यम् । पुलाक निर्ग्रन्थस्नातकाः 'नोसञोपयुक्ताः' ज्ञानप्रधानोपयोगवन्तो न पुनराहारादिसञ्ज्ञोपयुक्ताः, बकुशादयस्तूभयथाऽपि, तथाविधसंयमस्थानाभावादिति ॥१२३।।।
સંજ્ઞાની બીજી રીતે વ્યાખ્યા કહે છે -
"हे भगवत ! पुसा सा५यु होय नासा५युत लोय? हे गौतम ! नामजाઉપયુક્ત હોય. બકુશ અંગે પ્રશ્નોત્તર–હે ગૌતમ ! બકુશ સંજ્ઞાઉપયુક્ત હોય, અથવા સંજ્ઞાઉપયુક્ત પણ હોય. એ પ્રમાણે પ્રતિસેવનાકુશીલ અને કવાયકુશીલમાં પણ જાણવું. નિગ્રંથમાં અને સ્નાતકમાં પુલાકની જેમ સમજવું.” ભગવતીના આ સૂત્રની વ્યાખ્યા કરવાના અધિકારમાં ભગવતીની ચણિમાં કહ્યું છે કે “સંજ્ઞા એ જ્ઞાનસંજ્ઞા છે. અર્થાત્ ને સંજ્ઞા શબ્દનો અર્થ જ્ઞાન કર્યો છે. આ વ્યાખ્યામાં પણ જ્ઞાનની પ્રધાનતાથી (પુલાકાદિમાં) બીજી આહારાદિ સંજ્ઞાએને નિષેધ જ અભિપ્રેત છે, એમ જાણવું. પુલાક, નિગ્રંથ અને સ્નાતક સંજ્ઞાઉપગવાળા એટલે કે જ્ઞાનપ્રધાનઉપયોગવાળા છે, આહારાદિ સંજ્ઞાના ઉપયોગવાળા નથી. બકુશ વગેરે તે બન્ને ઉપગવાળા છે, કારણે તેઓને તેવા પ્રકારનાં સંયમસ્થાને डोतi नथी. [१२3] उक्त सञ्ज्ञाद्वारम् अथाऽऽहारद्वारमाह.---'
आहारो कवलाई, चउरो आहारगा तहिं पढमा ।
आहारओ अणाहारओ व हुज्जा सिणाओ उ ॥१२४॥ 'आहारो'त्ति । आहारः 'कवलादिः' कवलौजोलोमाहाराद्यन्यतरः । 'तत्र' आहारे चिन्त्यमाने 'चत्वारः प्रथमा निर्ग्रन्थाः' पुलाकबकुशकुशीलनिर्ग्रन्थाख्या आहारका एव न त्वनाहारकाः, विग्रहगत्यादीनामनाहारकत्वकारणानामभावादिति । स्नातकस्तु आहारकोऽनाहारको वा भवेत्, केवलिसमुद्घाते तृतीयचतुर्थपञ्चमसमयेष्वयोग्यवस्थायां चानाहारकः स्यात् , ततोऽन्यत्र पुनराहारक इति ॥१२४॥ સંજ્ઞા દ્વાર કહ્યું. હવે આહાર દ્વાર કહે છે -
અહીં કવલાહાર, એજાહાર, અને માહાર વગેરેમાંથી કેઈ પણ આહાર જાણુ. મુલાક, બકુશ, કુશીલ અને નિગ્રંથ આહારક જ હોય, અનાહારાજ ન હોય. કારણકે
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
