________________
६४ ]
[ स्वोपज्ञवृत्ति - गुर्जर भाषाभावानुवादयुते સાધુઓના જે પાસવિહારી' છે, એટલે કે ઉદ્યવિહારી સાધુઓની પાસે રહે છે (=વિચરે છે), તે પાસ્થ પ્રવચનને આશ્રયીને સાધુ-સાધ્વી અને શ્રાવક-શ્રાવિકા એ ચાર પ્રકારમાં એક પણ પ્રકારમાં સમાવેશ થતા ન હોવાથી પાશ્વસ્થ પ્રવચનને આશ્રયીને પાવિહારી છે. અથવા મૂળ ગાથામાં કહેલા અત્તાદિઓ પદને અર્થ આ પ્રમાણે છે : ) અથવા જે દશનાદિમાં આત્મ+અહિત' કરે તે આત્માહિત, અર્થાત્ જે દર્શનાદિની વિરાધના કરે છે તે પાર્શ્વસ્થ છે. પાશ્વસ્થ દશનાદિને વિરાધક હાવાથી દશનાદિને પાસવિહારી છે અને તેના ત્રણ ભેદો છે.” [૬૭]
दंसणनाणचरिते, सत्थो अच्छइ तहिं ण उज्जमइ ।
एएणं पासत्थो, एसो अण्णो वि पज्जाओ ॥ ६८ ॥
'दंसण'त्ति | दर्शनज्ञानचारित्रे यथोक्तरूपे यथाशक्ति नोद्यच्छति अत एव 'स्वस्थः ' अलसरितष्ठति, एतेन कारणेन प्रास्वस्थ उच्यते, प्रकर्षेण आ - समन्तात् ज्ञानादिषु निरुद्यमतया स्वस्थः प्रास्वस्थ इति व्युत्पत्तेः उक्तञ्च - " सत्थो अच्छइ सुत्तपोरिसिं अत्थपोरिसिं वा न करे नोज्जमए, दंसणाइआरे वा न वज्जेइ, एवं सत्यो अच्छछ तेन पासत्थो ।” 'अन्यः पर्यायः' अन्यो व्याख्याप्रकारः ||६८||
"
(હવે પ્રાસ્વસ્થ શબ્દની વ્યાખ્યા કહે છે :)
પાર્થ ×દન-જ્ઞાન-ચારિત્રમાં યથાશક્તિ ઉદ્યમ કરતા નથી, એથી જ આળસુ २हे छे. આ કારણથી તે ‘પ્રાસ્વસ્થ’ કહેવાય છે. કારણકે ‘પ્રાસ્વસ્થ’ શબ્દની વ્યુત્પત્તિ 'प्रकर्षेण= आ-समंतात् ज्ञानादिषु निरुद्यमतया स्वस्थः इति प्रास्वस्थः (=धी तर अघी रीते જ્ઞાનાદિમાં અત્યંત નિરુદ્યમ બનીને સ્વસ્થ (=આળસુ) રહે તે પ્રાવસ્થ) એવી વ્યુત્પત્તિ छे. (नि. . . १३ ४३४२ नी यूशि भां) उछे - "स्वस्थ (=माणसु) रहे, सेटले કે સૂત્રપારિસ કે અ પેરિસ ન કરે, ઉદ્યમ ન કરે, અથવા દન (આદિ)માં અતિચારાને ત્યાગ ન ५३, मा प्रभाणे स्वस्थ (=आजसु) २डे, तेथी ते पार्श्वस्थ छे.” (प्राहृत पासत्थ शब्हनी) आ मी व्याज्या छे. [ ६८ ]
पासोति बंधणं ति य, एगद्वं बंधहेअवो पासा ।
पासत्थि पामत्थो, एसो अण्णो वि पज्जाओ ॥ ६९ ॥
'पासो'त्ति । पाश इति वा बन्धनमिति वा एकार्थम्, ततः कारणे कार्योपचाराद् बन्धतो मिध्यात्वादयोऽपि पाशा उच्यन्ते तेषु पाशेषु स्थितः पाशस्थः, एषोऽन्योऽपि पर्यायः, तदुक्तम् - " पासोत्ति बंधणं ति वा एगइटं एते पया वि एगटूटा, बंधस्स हेऊ अविरतिमाई ते पासा भष्णंति, तेसु पासेसु ठिओ पासस्थो "त्ति । पाशा इव पाशा इत्युपमया मिथ्यात्वादिबन्ध हेतू नामभिधानं तु मलयगिरिपादानां कार्यकारणयोरपि भेदाभिप्रायेण साधर्म्यविवक्षया द्रष्टव्यम्, अन्यथा प्रथमपदव्याख्यानमनुपयुक्तं स्यादिति ||६९||
X सही टीना 'यथोक्तरूपे' से पहना अर्थ "नेनु' स्त्रय (उप२) उद्या प्रमाणे छे" खेभ समवे
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
