Book Title: Dwatrinshada Dwatrinshika Prakran Part 1
Author(s): Yashovijay Upadhyay, Yashovijay of Jayaghoshsuri
Publisher: Andheri Jain Sangh
View full book text
________________
• सातबन्धकारणद्योतनम्
=
•
इति ।। १३ ।। पुनः शङ्कते
नन्वेवं पुण्यबन्धः स्यात्साधोर्न च स इष्यते । पुण्यबन्धान्यपीडाभ्यां छन्नं भुङ्क्ते यतो यतिः ।।१४।। नन्विति । नन्वेवं = अपवादतोऽपि साधोरनुकम्पादानेऽभ्युपगम्यमाने पुण्यबन्धः स्यात्, अनुकम्पायाः सातबन्धहेतुत्वात् । न च स पुण्यबन्ध इष्यते साधोः । यतः निर्युक्ति- ११८६) द्रष्टव्यं = विज्ञेयं तत् अनन्तरोक्तं सूत्रं महात्मभिः सद्भिरिति ← (अष्टक-२७/
यस्माद्यतिः
૭ વૃત્તિ) ।।૧/૧૩||
=
ननु अपवादतोऽपि अपवादमवलम्ब्याऽपि साधोरनुकम्पादाने अभ्युपगम्यमाने स्वीक्रियमाणे पुण्यबन्धः स्यात्, अनुकम्पायाः सातबन्धहेतुत्वात् । तदुक्तं निशीथचूर्णो भूताणुकंपयाते, वयाणुपालणाते, खंतिसंपण्णयाए, दाणरुईए, गुरुभत्तीते एतेहिं सातावेदणिज्जं बज्जति ← (नि.भा. ३३२२ મા.૨૬.૧૮૭)|
=
३३
=
समरादित्यकथायां श्रीहरिभद्रसूरिभिरपि पाणाणुकंपणयाए, भूयाणुकंपणयाए, जीवाणुकंपणयाए, વગેરેની અનુમતિને પ્રશંસકે આપી ગણાય. તેથી દાનની પ્રશંસા ન કરવી. આ ઉપરોક્ત સૂયગડાંગસૂત્રનો પદાર્થ છે. પરંતુ એવું માન્ય કરવામાં આવે તો દાનધર્મનું વિધાન કઈ રીતે થઈ શકે ? આવી શંકા થવી તે વાક્યાર્થ છે. મહાવાક્યાર્થ એ કહેવાય કે દાનની પ્રશંસા ન કરવી એવો સૂયગડાંગસૂત્રનો નિષેધ અને યોગબિંદુ વગેરે ગ્રંથોમાં કરેલ દાનનું વિધાન એ અમુક ચોક્કસ વિભાગને આશ્રયીને સ્વીકારવો જોઈએ. અર્થાત્ સત્પ્રવૃત્તિ સ્વરૂપ સુપાત્રદાન વગેરે જીવહિંસા સ્વરૂપ ન હોવાથી તેનું શાસ્ત્રમાં વિધાન માનવું જોઈએ. કેમ કે તેમાં જીવહિંસા વગેરે દોષની અનુમતિ નથી. તેમજ કસાઈ, માછીમાર વગેરેને અપાતા દાનની પ્રશંસા ન કરવી, કેમ કે અસત્પ્રવૃત્તિ સ્વરૂપ હોવાથી તેની પ્રશંસા કરવામાં જીવહિંસા વગેરેની અનુમતિનો દોષ લાગે છે. પ્રસ્તુતમાં ઐદંપર્યાર્થ એ થશે કે શાસ્રકારના તાત્પર્યને બાધ ન પહોંચે એવી રીતે પ્રવૃત્તિ કરવી તે મોક્ષનું કારણ છે. યોગ્ય જીવને યોગ્ય રીતે યોગ્ય સમયે યોગ્ય સ્થાનમાં જોડીને યોગ્ય સામગ્રી દ્વારા મોક્ષમાર્ગમાં આગળ વધારનાર જિનાજ્ઞા એ જ સર્વશાસ્ત્રનો સાર છે. આ તાત્પર્યાર્થ સુધી પહોંચવામાં આવે તો જ સૂયગડાંગ સૂત્રને યોગ્ય ન્યાય આપ્યો ગણાય. મહાવીરસ્વામી દ્વારા બ્રાહ્મણને થયેલું વસ્રદાન, શ્રી આર્યસુહસ્તિ દ્વારા થયેલ શંકદાન વગેરે લેનારને બોધિબીજાધાન વગેરે દ્વારા મોક્ષમાર્ગમાં આગળ વધારનાર હોવાથી સત્પ્રવૃત્તિ સ્વરૂપ છે. એ દાનની પાછળ અસંયત પોષણની ભાવના ન હોવાથી અધિકરણ વગેરે કોઈ દોષની સંભાવના નથી. તેથી આપવાદિક વિશિષ્ટ અવસ્થામાં સાધુએ અસંયતને આપેલુ અનુકંપાદાન નિર્દોષ છે - એમ ફલિત થાય છે. (૧/૧૩)
પૂર્વપક્ષી ફરીથી શંકા કરે છે.
* સાધુના ગુપ્તભોજનનું રહસ્ય .
ગાથાર્થ :- જો આ રીતે દાન આપવામાં આવે તો સાધુને પુણ્યબંધ થશે, પરંતુ તે સાધુને ઇષ્ટ નથી. પુણ્યબંધ અને અન્યપીડા ન થાય તે હેતુથી તો સાધુ પ્રચ્છન્ન ભોજન કરે છે. (૧/૧૪) ટીકાર્થ :- શંકા - ‘અપવાદથી સાધુ અનુકંપાદાન આપે” - એવું સ્વીકારવામાં આવે તો પણ
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
