Book Title: Dwatrinshada Dwatrinshika Prakran Part 1
Author(s): Yashovijay Upadhyay, Yashovijay of Jayaghoshsuri
Publisher: Andheri Jain Sangh
View full book text
________________
● आधाकर्मनिमित्तकलेपाऽलेपविचारः •
५५
तेन चैवं यूकापरिभवभयात् परिधानं परित्यजता अत्र = विषये सूत्रकृते भजनासूत्रं कथं द्रष्टम् ? एवं हि तदनाचारसूत्रे श्रूयते
'अहागडाई (कम्माणि) भुंजंति अन्नमन्ने सकम्मुणा ।
उवलित्ते वियाणिज्जा अणुवलित्तेत्ति वा पुणो ।। (सूत्रकृ.द्वि.श्रु . ५-८ ) ॥
=
=
स्वेदजनिमित्तेन शाटकत्यागन्यायतो ग्रन्थकृदत्रोत्तरपक्षयति - तेन च आधाकर्मिकस्यैकान्तदुष्टत्वं मन्यमानेन हि एवं यूकापरिभवभयात् = कारणिकाऽऽधाकर्मिकदोषस्थानीययूकाविराधनाभयात् तन्नियतशारीरिकस्वास्थ्य-मनःसमाधि-रत्नत्रयाराधनाद्यविनाभाविप्रचुरनिर्जरास्थानीयं परिधानं वस्त्रं परित्यजता देवानां - प्रियेण अत्र आधाकर्मिकलक्षणे विषये सूत्रकृते भजनासूत्रं = वैकल्पिकदोषप्रदर्शनपरं सूत्रं कथं केन प्रकारेण द्रष्टम् ? एवं हि सूत्रकृतागे द्वितीयश्रुतस्कन्धे अनाचारसूत्रे श्रूयते ' अहागडाई' इति । अत्र च श्रीशीलाङ्काचार्यकृतव्याख्या चैवं साधुं प्रधानकारणं आधाय = आश्रित्य कर्माणि = आधाकर्माणि, तानि च वस्त्र - भोजन- वसत्यादीन्युच्यन्ते । एतानि आधाकर्माणि ये भुञ्जन्ते एतैरुपभोगं ये कुर्वन्ति अन्योन्यं परस्परं तान् स्वकीयेन कर्मणा उपलिप्तान् विजानीयात्' इत्येवं नो वदेत् । तथा 'अनुपलिप्तान्' इति वा नो वदेत् । एतदुक्तं भवति - आधाकर्माऽपि श्रुतोपदेशेन शुद्धमिति कृत्वा भुञ्जानः कर्मणा नोपलिप्यते तदाधाकर्मोपभोगेनावश्यंतया कर्मबन्धो भवतीत्येवं नो वदेत् । तथा ભયથી કપડાનો ત્યાગ કરનાર વ્યક્તિ સમાન છે. (‘જૂ’ ની વિરાધના भाषादुर्भ घोष, जने वस्त्र = શારીરિક સ્વસ્થતા, માનસિક સમાધિ, રત્નત્રય આરાધના વગેરે સાથે સંકળાયેલી પ્રચુર નિર્જરા. ‘જૂ’ ની વિરાધના થવાના ભયથી કપડાનો ત્યાગ કરનાર જેમ બુદ્ધિહીન ગણાય તેમ આધાકર્મ દોષથી બચવા માટે આગાઢ કારણમાં પણ આધાકર્મિક આહાર આદિના ઉપભોગથી થનાર સ્વસ્થતા, સમાધિ, આરાધના વગેરે સાથે સંકળાયેલી કર્મનિર્જરાને છોડી દેવાં તૈયાર થઈ ગયેલ વ્યક્તિ પણ બુદ્ધિહીન ગણાય.)
ઉપરોક્ત પ્રતિપાદન કરનાર વ્યક્તિએ સૂયગડાંગસૂત્રમાં ભજનાસૂત્ર કઈ રીતે જોયું - વિચાર્યું? ભજનાસૂત્ર = વિકલ્પસૂત્ર અથવા તો વ્યવસ્થાસૂત્ર. સૂયગડાંગજીના બીજાશ્રુતસ્કંધના ૮મા અનાચારથ્રુત અધ્યયનમાં સંભળાય છે કે → જેઓ અન્યોન્ય આધાકર્મનો ઉપયોગ કરે છે તેઓ સ્વકીય કર્મથી લેપાયેલ જાણવા.” આવું એકાંતે ન કહેવું. અથવા ‘તેવી વ્યક્તિ સ્વકીય કર્મથી લેપાયેલ નથી.’
એવું પણ એકાંતે ન કહેવું. ~ પ્રસ્તુતમાં સૂયગડાંગજીના સૂત્રમાં આધાકર્મિકના ફળમાં ભજના જ વ્યક્ત કરેલી છે. (માટે આધાકર્મિક આહાર આદિને એકાંતે દુષ્ટ કહી ન શકાય.અહીં એવી શંકા થાય કે → આધાકર્મિક આહાર આદિ વાપરનાર પોતાના કર્મથી લેપાય છે અને તેને ન વાપરનાર પોતાના કર્મથી લેપાતો નથી.” એવું પણ અર્થઘટન સૂયગડાંગજીના સૂત્રનું કરી શકાય છે. અને આવો અભિપ્રાય માનવામાં આવે તો ‘આધાકર્મિક આહાર આદિ એકાંતે દુષ્ટ છે' એવો ફલિતાર્થ માની શકાય છે ← તો આવી શંકાના સમાધાનમાં એમ કહી શકાય કે સૂયગડાંગજીના ઉપરોક્ત સૂત્રમાં) ‘અન્યોન્ય’ શબ્દનું ગ્રહણ કરેલું હોવાના કારણે તે સૂત્રનો અન્ય કોઈ અર્થ કરવો શક્ય નથી. (→ સૂયગડાંગજીના उपरोक्त सूत्रमां ‘अहागडाई' शब्द रहेलो छे. तेनी संस्कृत छाया 'यथाकृतानि' आ प्रमाणे थाय. अथवा
-
=
=
=
=
१. यथाकृतानि कर्माणि भुञ्जन्ति अन्योऽन्यं स्वकर्मणा । उपलिप्तान् विजानीयात् अनुपलिप्तानिति वा पुनः ।।
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
